n° 659 ■ july-august i960 one shilling

fotis: Edinburgh Evening News Fraŭlino Joŝiko Kaĵino pozas en japana kostumo antaŭ siaj gastigantoj, Ges-roj Mackay, en Edinburgo The British CONTENTS Esperantist paĝo Publishers: Nia nova Prezidanto parolas . . . . 277 T h e B r it is h E sper a n to La 44a Brita Kongreso . . . . 279 A sso c ia tio n , I n c. La Parolado de D-ro I. Lapenna . . 280 140, Holland Park Ave. The Annual General Meeting of B.E.A. . . 283 London, W.l 1 Fruaj Memoroj de E sperantisto 11331 . . 284 E ditor: G. B. Shaw and E speranto . . . . 285 D. B. G r e g o r , m .a ., l .b .e .a . Mia preleg-vojaĝo.F-ino Joŝiko Kaĵino . 287 . 27, Rushm ere Road Northampton From Far and Near ...... 288 Junularo Esperantista Brita.T. G. Page 291 Contributions should be type­ Esperanto in the British Press . . . . 292 written, in double spacing, and sent in by the 20th of the lam en Bruselo. F. Parker . . 293 month previous to publica­Poezia Angulo. H. G. Toms . . . . 293 tion. The Editor reserves the Novaj Libroj ...... 294 right to refuse, correct, or shorten them. He is not Unu Anglino alilande. necessarily in agreement with F-ino E. M . Wheatley .. 296 views expressed in signed Lingva Angulo ...... 298 articles, but accepts respon­ sibility for those unsigned. T ranslation Com petition 24. C .D .A .C a p p .. 298 Advertisements: £3 per page Official Notices ...... 299 and pro rata to one-eighth. Krucvort-Enigmo.A . D. Cook .. 300

LUDOVIC LAZARUS ZAMENHOF Inventor of Esperanto Script by John Hornby Drawn by Colin Andrew

Reprinted from the “Daily Sketch Modem Boys Annual (2)”

This reprint of eight pages of excellent four-colour pictures illustrating the life of Dr. Zamenhof until his death, and the presentation of the Petition to Unesco in 1950, has received great praise from many parts of the world. It is one of the best information booklets yet produced. In the Esperanto world it is unique. It has an immediate appeal to children and adults alike. By ordering a large quantity, B.E.A. is able to provide copies at the low price ofsixpence per copy plus threepence(to cover postage and packing). “Kvankam la teksto estas en la angla lingvo, la bildaro estus interesplena ankaŭ al ne-anglalingvanoj. Ĝin oni povas aparte rekomendi al instruistoj de la angla lingvo en alilandaj lernejoj.” (W.M.G.“B.E.” en de Majo, 1960.) Order quantities now for use in your propaganda work everywhere. The British Esperantist THE OFFICIAL ORGAN OF THE BRITISH ESPERANTO ASSOCIATION

56th Year, No. 659 J uly-A ugust, 1960

CELOJ KAJ RIMEDOJ

Nia nova Prezidanto parolas :

Nun, kiam vi elektis novajn prezidanton kaj honoran sekretarion, estas bona momento por ree rigardi la tutan situacion kaj estontecon de B.E.A. Sen dubo, en pluraj aliaj landoj la movado faras bonan progreson. El tio ni povas tiri du konkludojn: unue, kion ili povas, ni povas (ili ja ankaŭ baraktas kontraŭ televido, kinejo k.t.p.); due, ni devas simile progresi, ĉar sukceso en unu lando sen paralela evoluo en aliaj estas senutila kaj sensenca en internacia organizajo. Plue estas evidente, ke la ĝenerala sukceso de la Universala Esperanto-Asocio en membro-nombro, en financo kaj en la bona 278 Th e B r it is h Esper a n tist July-Aug., 1960 kvalito de ĝiaj publikaj rilatoj donas al ni en Britujo ne nur instigon al pli vigla agado sed ankaii kelkajn el la rimedoj por sukceso. Tial mi esperas, ke ni, kid Asocio, ĉiel subtenos la diversajn entreprenojn de U.E.A., kaj, ke kiel eble plej multaj britaj Esperantistoj fariĝos individuaj anoj de U.E.A. Se oni demandus al mi, kio estas la plej grava unuopa tasko de B.E.A. nuntempe, mi respondus, ke ni nepre devos pliigi la membro-nombron. Lastatempe bona Esperantisto asertis, ke la nombro de niaj membroj ne gravas, sed gravas nur la nombro de Esperantistoj kiujn ni kreadas. En tio estas vero, sed nia forto, nia impreso sur la publiko, nia agkapablo kaj niaj financaj rimedoj ĉiuj dependas de la membraro. Tial ni celu al kiel eble plej granda Asocio. En lando de kvardek milionoj da enloĝantoj ne estas tre ambicie, paroli pri kvardek mil aktivaj Esperantistoj (unu en mil) el kiuj dek mil estu anoj de B.E.A. Troviĝas tri gravaj rimedoj por varbi pluajn anojn, rimedoj kiuj kuŝas ne sole en la manoj de la gvidantoj de la Asocio sed en la manoj de ĉiuj Esperantistoj. La unua estas, ke ĉiuj grupoj kaj federacioj persvadu al siaj anoj kaj lernantoj aliĝi. La dua estas la reteno de la lernintoj kaj aliaj Esperantistoj kiuj ĉiujare elfluas el la Asocio kaj la movado. Tion ni devas fari, plivigligante la nacian movadon kaj farante la grupan vivon pli verva kaj interesa. Necesas akcenti la internaciecon de la movado kaj ĉiam utiligi kaj interne de la grupoj kaj ekstere alilandajn vizitantojn, la delegitan servon, interŝanĝon de magnetofonaj bendoj kaj la Universalajn kaj aliaj n internaciajn kongresojn. La tria rimedo estas kompreneble la informado al la publiko kaj tio estas sufiĉe grava por bezoni novan paragrafon. Kiam komerca entrepreno trovas, ke ĝia merkato ŝajne atingas limon, kiel grandtrajte estas vere pri nia membraro, tiarn ĝi turnas sin al nova publiko kaj klopodas entiri en sian reton homojn kiuj ĝis tiam ne rilatis al tiaj varoj. Mi opinias, ke ĝis nun ni atingis tre limigitan publikon kaj ke necesas vastigi nian informadon kaj semi en novajn kampojn. Du kainpoj preskaŭ netuŝataj en Britujo, sed aliloke aparte fekundaj por nia afero, estas la universitataj studentoj kaj la sindikatoj. La apliko de Esperanto en diversaj fakoj, precipe ĉe internaciaj fakkongresoj, ankaŭ estas ne sufiĉe ekspluatata. Sendube la gelegantoj mem pripensos multajn aliajn ekzemplojn. En la nuna jaro, pluraj aferoj donas al ni utilan okazon por efika informado; la okazonta Universala Kongreso de Esperanto en Harrogate kun la rilata Internacia Artfesto, la honorigo de Zamenhof de UNESCO, la lerneja kampanjo en siaj diversaj aspektoj gvidata de U.E.A., la nova lernolibro de W. A. Gething, la libro pri Zamenhof de M. Boulton kaj multo pli. Por ĉio ĉi la agado de la Asocio el ĝia centro devas esti subtenata per loka agado de la grupoj kaj individuoj kaj per persona kontakto. Super ĉio ni estu fieraj esti Esperantistoj. Portu la stelon kaj klarigu ĝian signifon. Instruu Esperanton al viaj infanoj. Faru la movadon digna kaj respektata, tiel, ke homoj eminentaj kaj en la vido de la publiko, ne timu anonci sin niaj subtenantoj kaj samideanoj. Nia persona scio de la lingvo kaj de la aferoj de la movado estu bona por plej efike impresi la mondon. Fine, mi esprimu la deziron, ke ĉiu brita adepto de la internacia lingvo pasigu ĝuindan kaj sukcesan jaron de Esperanta agado. Norman R. Smith. July-Aug., 1960 Th e B ritish E sperantist 279

La 44a BRITA KONGRESO DE ESPERANTO Iagrade provkongreso por Sabato la estis la tago de la fak- venontjara Universala Kongresokunsidoj. Membroj kaj amikoj de devis fariĝi la ĉi-jara brita Kongresola Junulara Klubo,kunveninte en la en Harrogate; kaj el la glataLounge Garden aŭdis S-ron Bardsley disvolviĝo de la aranĝoj kaj akcenti la la gravecon de la Klubo kiel evidentaj avantaĝoj de la urbo kielkontaktilo por Esperantistoj inter 10 kongresejo, oni facile vidas, kaj ke 16 jaroj pere de la gazetoEsper­ Harrogate kaj ĝia regiono disponasanto Youth. Sed mankas simpla pri la homaj kapablecoj kaj la fizikajEsperanta legajo por tiuj aĝ-grupoj, kvalitoj necesaj, por ke Universalakaj S-ro Tonkin estas preta disponigi Kongreso memorinde sukcesu. kelkajn paĝojn Kial en n e t, se iu Atingante la urbon per buso liveros la taŭgan materialon. S-ro unua “signo de l’espero” kiun Bardsley oni prenis denove la parolon rimarkis estis indikilo alfiksita de laantaŭ la Skolta Esperantista Ligo, “Automobile Association” al stangoskizante la nunan situacion kaj sur ĉefŝoseo kun la devizo “Esperantoesperante sukceson en la Bruselaj Congress” kaj sago kiu montriskunvenoj. la S-ro Sayers klopodos por direkton. ke la libreto,International Language Vendredon matene aperis pluafor Scouts, estu havebla en skoltaj signo, la verda standardo komencisbutikoj. flirti super la kongresejo, The RoyalLa jarkunveno J.E.B. de ricevis Baths, kiu tamen ne aparte mal-raporton pri la grandega laboro farita fermiĝis al ni ĝis la vespero. Tiam,dum la unua jaro de ekzistado. La en bela salonego kun tre oportunaĉefa diskutado estis pri la laboro bufedo kongresanoj kunvenis,farota en la komencanta dua jaro; babiladis, tetrinkis kaj je la oka horooni aranĝos renkontiĝon en Henley- atente rigardis filmprezentadon. Laon-Thames je la komenco de julio, unua filmo temis pri Serĉado de lakaravanon al la kongreso de T.E.J.O. Belo, kaj pli belan filmon la subskrib-en Rotterdam, longan semajnfinon into neniam vidis. Dum la sekvantajje la fino de 1960, eble en Cornwall, tagoj ni ĉiuj havis okazon trovikaj laankaŭ, kompreneble, la eldonadon Belon en la mirindaj ĝardenoj dede Kial Ne ?, kaj propagan don de Harrogate. Esperanto inter la junularo. Oni Efektive, ni plej bone faros,elektis kiel Prezidanton, S-ro A. Diaz, donante la parolvicon al naŭjarulino,kaj kiel Sekretarion, S-ro H. Tonkin. F-ineto Annie Buttinger, el Balham, kiu tiel entuziasmiĝis pri la Kongreso,Tiun vesperon okazis la Kongresa ke ŝi volis rekte skribi al ni siajnBalo, dum kiu la Urbestro bonvenigis impresojn: la Kongresanojn. “Mi opinias, ke oni elektis tre belanDimanĉo komenciĝis per bone ĉe- lokon por kongresejo. Tre plaĉisestata al Diservo, kiam Pastro Finbow mi la Vala Gardeno. La rivereto kiupredikis laŭ la teksto el I job, “Kie trafluas ĝin estas tre alloga. La akvotroviĝas la Saĝo ?”, klarigante—kion estas kristala, kaj ĝiaj akvofaloj kajIjob ne povis scii—ke ĝi troviĝas en la fono de multkoloraj fioroj ravisla Amo. S-ino White legis el la min. _ La balo treege ĝojigis min.Biblio. La reston de la mateno kaj La ĥorknabinoj kantis ja bone.la tutan posttagmezon (post bona Lunde mi opiniis, ke la magiisto estaslunĉo) oni dediĉis al la Jarkunveno tre lerta, aparte ha helpantino.” de B.E.A. (vidu sube p.283). 280 Th e B r it ish E sper a n tist July-Aug., 1960

Je la sepa la Kongresanoj denovela Festparolanto, D-ro I. Lapenna, kunvenis por aŭskulti la belajnkiun la kongresanoj varme bonvenigis kantojn de la Temple Street Youthree inter sin. Plej alta laŭdo de la Choir el Keighley. Solistoj kaj opojparolado estas, ke ĝi perfekte meritas ĉian laŭdon. Poste sekvisekzempligis la regulojn preskribitajn alia formo de muziko: tiu de Esper­en la konata verko de la parolinto, anto flue kaj elokvente parolataRetoriko. de

La Zamenhof—Jaro kaj la nunaj perspektivoj de la Esperanto-Movado Enkonduke de sia parolado Prof. Ivo Lapenna direktis sian dankon al la Kongresa Komitato pro la invito partopreni la Kongreson kaj transdonis la salutojn de la Estraro de U.E.A. al la kongresanoj. Li diris, ke tiu ĉi Kongreso povus fariĝi mejloŝtono en la plua evoluo de la Esperanto-Movado en Britujo, kio siavice sendube influus la pluan progresadon de la Internacia Lingvo entute: “Kompreneble—diris la oratoro—la tuta Esperanto-Movado havas unu solan grandan komunan celon kaj ĝi estas unueca. Tamen en tiu unueca tuto unuopaj partoj, landoj aŭ fakoj, havas tutcerte apartan gravecon. Unu el tiuj landoj estas Britujo. La kaŭzoj de tiu elstara pozicio estas pluraj. Antaŭ ĉio Britujo estas granda kaj potenca ŝtato, ekzistanta jam multajn jarcentojn kaj ludanta ankaŭ en la hodiaŭa mondo decidan rolon. La brita diplomatio, kiun longa tradicio elastigis kaj spertigis, estas tiu forto en la hodiaŭaj internaciaj rilatoj, kiun milionoj tra la mondo rigardas kun espero. La kulturaj valoroj kreitaj dum jarcentoj sur tiuj ĉi insuloj estis kaj plue estas brilantaj juveloj en la kulturo de la homaro. Fine, oni ne devas forgesi la signifon de la angla lingvo en la hodiaŭa mondo. Kompreneble, ĝi ne estas tiel disvastiĝinta, kiel kelkaj Angloj kaj multaj alilandanoj pensas, sed estus absurde nei ĝian relative grandan disvastigitecon. Lando kun tiaj kvalitoj necese ludas plej elstaran rolon en ĉiuj mondaj aferoj. Tial, forta, prospera, progresanta Esperanto-Movado en Britujo ne povas ne havi grandegan efikon por la fortikigo de la tuto. Antaŭ la milito, disvastigante la Internacian Lingvon en Jugoslavio, ni ĉiam emfazadis la fakton, ke en Britujo ekzistas forta Esperanto-Movado kaj tiu fakto per si mem estis konvinka argumento: se la Angloj komprenas la bezonon de komuna, supernacia lingvo, do la malgrandaj popoloj, kies lingvoj ne estas monde konataj, des pli devas akcepti gin.” Prof. Lapenna daŭrigis analizante mallonge la kondiĉojn por konsiderinde pli ampleksa agado por Esperanto en Britujo. Se la pozicio de la angla lingvo prezentas almenaŭ parte malhelpon por la disvastigo de Esperanto, aliflanke tuta aro da aliaj faktoroj estas treege favoraj. La brita movado havas solidan materian bazon. Neniu el niaj organizajoj estas riĉa. La Esperanto-Movado entute ne disponas pri grandaj financaj rimedoj. Tamen, el ĉiuj landaj Esperanto-organizajoj, la brita sendube estas finance la plej bonstata. Ankaii la nombro de esperantistoj estas granda, multe pli granda ol diras la informoj pri la membraro de B.E.A. La lingva nivelo, precipe en kelkaj regionoj, estas absolute kontentiga; en ĉiu okazo multe pli alta ol antaŭ kelkaj jaroj. La plej grandaj Esperantlingvaj nuntempaj verkistoj July-Aug., 1960 T h e B r it is h E s p e r a n t ist 281

kaj poetoj vivas en Britujo. Multaj latentaj fortoj troviĝas ĉie tra la lando kaj oni nur devus ilin utiligi. Kio estas necesa, estas la preciza ekkono de ĉiuj materiaj, nombraj kaj intelektaj fortoj. Tio estas antaŭkondiĉo de serioza laboro. Nur kiam oni scias precize pri kio oni disponas, oni povas plani la agadon, sistemigi la laboron, konduki la Movadon paŝon post paŝo de unu celo al alia, proksimigante ĝin tiel daŭre al la fina celo. Tia sistema, bone pripensita kaj planita laboro kun klare difinitaj taskoj kaj kun montro de la celoj devas altiri ĉiujn, kiuj pro tiu aŭ alia kaŭzo malproksimiĝis kaj staras flanke. La nuna Kongreso—konkludis tiun ĉi parton Prof. Lapenna—■ devus signifi komenciĝon precipe de tia agado. La fakto, ke en 1961 okazos en Harrogate la 46-a Universala Kongreso, al kiu estos ligita Internacia Arta Festivalo, certe donos plian helpon al la klopodoj de la gvidaj instancoj de la Esperanto-Afovado en Britujo. La du paralelaj agadoj devas alporti pozitivajn rezultojn jam en la sekvantaj monatoj, kio havas unuarangan signifon por la klopodoj en kadroj mondaj post la Zamenhof-Jaro. “La Zamenhof-Jaro—daŭrigis S-ro Lapenna—havis specialan lokon en la ĝenerala piano de U.E.A. por progresigi Esperanton. Ci tie estas necese diri, ke rilate la Esperanto-Movadon povas ekzisti nur du konceptoj: aŭ ĝi estas familia, fermita rondo, elviviĝanta en si mem; aŭ ĝi estas firme organizita, kun difinita fina celo, kun aro da ŝtupoj por atingi la celon kaj anticipe fiksitaj metodoj kaj rimcdoj por ĝin atingi. Ne estas eble ne akcepti la duan, se ni entute volas atingi ion ajn. Bazante sin precize sur tiu dua koncepto, kelkaj personoj komencis jam antaŭ deko da jaroj agadi sisteme kaj laŭplane. En la kadro de Universala Esperanto-Asocio estis organizitaj kaj plue evoluigataj multaj aktivecoj, unu post la alia. Jen nur kelkaj: Internacia Somera Universitato, Kongresa Gazetara Servo, Informa Fako de U.E.A. kaj landaj informaj fakoj kun lokaj kunlaborantoj, Centro de Esploro kaj Dokumentado, Belartaj Konkursoj, Oratoraj Konkursoj, Universala Ekspozicio, klopodoj ĉe UNESKO, Unuiĝintaj Nacioj, Eŭropa Konsilantaro kaj aliaj instancoj, Koresponda Servo, Magnetofona Servo k.t.p. En 1955, okaze de la Kongreso en Bologna, estis ellaborita kaj akceptita la Baza Laborprogramo, kiu ankoraŭ pli efike, surbaze de la ĝistiamaj spertoj, difinis la taskojn. Rezulte de tiuj multflankaj klopodoj venis la sukceso ĉe UNESKO en 1954 kaj antaŭnelonge alia granda sukceso, nome la oficialigo de la 100-jara datreveno de la naskiĝo de D-ro Zamenhof fare de UNESKO. Paralele kun tiu laboro sur diversaj kampoj—laboro ebligita en la lastaj jaroj ankafl tial, ĉar la organiza formo de U.E.A. adaptiĝis per la ŝanĝoj en la Statuto al la novaj cirkonstancoj—konsiderinde kreskis, kaj ne povis ne kreski, la apogo de la Esperantistaro. En 1950 U.E.A. havis 14,711 membrojn; en 1959 ĝi havis 32,569 ! La nombro de individuaj membroj kreskis de 5,723 al 7,434, ankoraŭ tre malmulte, sed tamen multe pli ol en 1950. La Jarlibro, kiu en 1950 havis entute 294 paĝojn, konsistis en 1959 el 819 paĝoj, do estis preskaŭ trioble pli granda. La oficiala organo Esperanto havis en 1959 176 pli da paĝoj ol en 1950, se oni prenas du paeojn de la malnova malgranda formato kiel egalajn al unu paĝo de la nova. Cion ĉi mi akcentas certe ne por “glorigi’’ kiun ajn, sed por montri per pruvitaj faktoj, ke bone pripensita laborprogramo, planita agado kaj lojale plenumataj taskoj nepre devas doni kontentigajn rezultojn. Tiuj rezultoj povus esti eĉ pli grandaj, se ĉiuj Esperanto-organizajoj kaj ĉiuj unuopuloj akurate 282 T h e B r it ish E sper a n tist July-Aug., 1960

plenumus siajn devojn laŭ la laborprogramo.” ‘‘En la kadro de la ĝenerala laborprogramo estis aparte planita la Zamenhof-Jaro. Gia celo estis esprimi omaĝon al D-ro Zamenhof kaj samtempe popularigi ankoraŭ pli Esperanton, por ke tiu popularigo ebligu la salton al la sekvanta klopodo, nome la enkonduko de Esperanto en la lernejojn. La detaloj pri la piano por la Zamenhof-Jaro estas pli-malpli konataj. Konciza raporto pri la rezultoj atingitaj aperos en la “Zamenhof- memorlibro”. Tial mi ne prezentos ilin ĉi tie, sed estas utile diri, ke, ĝenerale parolante, la Zamenhof-Jaro sukcesis tre bone en ĉiuj landoj, en kiuj oni observis la programon kaj en kiuj oni sciis utiligi la abundajn materialojn senditajn de la centraj organoj de la Movado. Bedaŭrinde ne ĉie oni agis tiel. Precipe multaj lokaj societoj, anstataŭ aranĝi unuarangajn publikajn kunvenojn en decembro, restis fermitaj en si mem kaj ne utiligis tiun unikan okazon por doni fortan antaŭenpuŝon al nia afero en la respektivaj urboj kaj regionoj. Kelkaj decernbraj Zamenhof-festoj neniel distingiĝis de la kutimaj ĉiujaraj decembraj memorigoj. Evidente, la Internacia Patrona Komitato, en kiun eniris pli ol 120 elstaraj personecoj el diversaj landoj, ne estis formita por aŭspicii malgrandajn kunvenetojn ekskluzive de esperantistoj, sed ĝia celo estis, malfermi la pordojn por grandaj publikaj kunvenoj, identaj aŭ similaj al tiuj, kiuj okazis en Varsovio, Kopenhago kaj pluraj aliaj ĉefurboj. Espereble almenaŭ nun, kiam la decido de UNESKO ankoraŭfoje malfermas la pordon por memorigo de D-ro Zamenhof kaj de lia verko ĉie tra la mondo, precipe en la universitatoj kaj lernejoj, niaj organizajoj scios eniri tra la malfermita pordo.” “Ĉio ĉi estas gravega por la nunaj novaj klopodoj rilate la enkondukon de Esperanto en la lernejojn. Tiu ei plej nova granda kampanjo, organizita laŭ la modelo kaj surbaze de la spertoj de la antaŭaj, estas promesoplena. Tamen, por ĝia sukceso, same kiel por ĉiuj aliaj antaŭaj kaj nunaj klopodoj, estas necesa observado de la piano, agado lad la konsiloj kaj plena fido, ke per la propraj fortoj ni povas atingi ankah tiun celon. Tiuj, kiuj antaŭe sincere dubis pri niaj eblecoj, objektive konstatu la faktojn, komparu la ciferojn kaj mem faru la konkludojn. Se ili vere estis kaj estas sinceraj, kiel mi esperas, tiam la sola konkludo povas esti: aliĝi sindone kaj kun malfermita koro al tiuj centoj kaj miloj, kiuj streĉas ĝis maksimumo siajn fortojn por progresigi la aferon de la Internacia Lingvo kaj de la idealoj de interpopola kompreniĝo, ligitaj al ĝi. Kun plena fido pri la fizikaj, moralaj kaj intelektaj fortoj, pri kiuj ni disponas ĉie tra la mondo, inkluzive, eble eĉ precipe, tiun ĉi landon, ni iru antaŭen de celo al celo al la fina granda celo: la enkonduko de la Internacia Lingvo en la lernejojn kaj ĝia praktika uzado en ĉiuj internaciaj rilatoj.” Longa aplaŭdo salutis ĉi tiujn instigajn vortojn. Lundon matene denove la suno brilis, kaj la aero estis agrable freŝa kiam 100 kongresanoj faris tuttagan ekskurson tra la Yorkshire Dales aŭ ĝuis viziton al York. Vespere en la Kongresejo ni agrable trompiĝis per mistifikoj de magiista paro. F-ino Marjorie Boulton deklamis poemojn kaj D-ro Lapenna kore dankis al la L.K.K. pro iliaj klopodoj sukcesigi la kongreson. Li esprimis kontenton pro tio, ke la urbaj instancoj jam promesis subteni la Universalan Kongreson en 1961 per ĉiaj rimedoj. * Koran dankon al S-roj F. Parker kaj A. Diaz pro kunlaborado ĉe la kompilado de la supra raporto. S-ro B. Beaumont sciigas, ke ĉe la librobudo libroj k.c. estas venditaj ĝis valoro de £50 Is. 3p. kaj la tuta kongreso profitis pli ol £30. July-Aug., 1960 Th e B r it is h E sper a n tist 283

Annual General Meeting “That this Annual General Meeting of the British Esperanto Association, Present: The President, the Hon.Inc., held in Harrogate on the Secretary, the Hon. Treasurer and5th June, 1960, urges the B.B.C. to about 200 members.In attendance: implement the UNESCO decision The Secretary. (CL/1406) to commemorate the After the Secretary had read the anniversary of Dr. Zamenhof, the official notice convening the meeting,author of Esperanto, among other the Hon. Secretary read letters and‘great personalities’, in I960.”* telegrams of greetings from absent “That in view of the fact that the members (including Mr. M. C. Butler)46th Universal Esperanto Congress, and well-wishers abroad. in conjunction with an International The Annual Report of the CouncilArt Festival, is to take place in and the Annual Accounts, afterHarrogate in August, 1961, this discussion, were duly accepted. Annual General Meeting of the British The retiring President, Mrs. F. W. Esperanto Association, Inc., urges White, was thanked for her pastthe B.B.C. to: services by Mr. Gething, who was supported by the new President, Mr.(a) initiate a series of broadcasts N. R. Smith, and Miss Larrard who about Esperanto; gave special thanks “on behalf of(ft) the establish a course of lessons in ladies’’. Mrs. White replied briefly, Esperanto during the forthcoming giving particular thanks to the winter, and retiring Hon. Secretary, Mr. Gething,(c) arrange a series of broadcasts in for his stalwart and patient support Esperanto in the overseas services during her term of office. She took of the B.B.C. in connection with the opportunity also to express herthe forthcoming Congress.” satisfaction that the Association had found so excellent a successor inDuring the afternoon session Mr. Mr. Smith. Smith took the opportunity publicly The morning session lasted fromto thank Mr. Gething for all the good II a.m. until 12.30 p.m., and thework he had done over so many years afternoon session from 3 p.m. untilfor the B.E.A. and the movement. 5 p.m., when Mr. N. R. Smith He was supported by Mrs. M. presided, at the request of Mrs. Kennedy, Mr. Leslie and Mr. Gentle. White, who had another important engagement in Scotland, and byNo invitation having been received agreement with Vice-President, Miss for the holding of the next Annual V. C. Nixon. General Meeting, this, with other matters, was left to the consideration Among matters discussed during of the Council. the afternoon session were: J.E.B., J. IF. Leslie. the decision of UNESCO to celebrate the Anniversary of Dr. Zamenhof in 1960 as one of the six “great person­* The other five personalities are: Jane Addams (United States of America), social alities” named by them, and theworker, born 1860; Isaac Albeniz, Spanish British Esperantist', and two motionscomposer, born 1860; Clovis Bevilaqua, were carried in regard to the B.B.C., professor and jurist, author of the Brazilian and the forthcoming 46th CongressCivil Code, born 1859; Judge Pedro Lessa, former member of the Supreme Court of of Esperanto in Harrogate in 1961.Brazil, born 1859; Diego Velasquez, Spanish They were:— painter, died 1660. 284 Th e B r it is h Esper a n tist July-Aug., I960

FRUAJ MEMOROJ DE ESPERANTISTO 11331 (daŭrigo) La firmao estis malgranda, kunkaj influa brita pioniro, kiu fine stabo de ses/sep oficistoj, ĉiuj vir-fariĝis Prezidanto de la Brita Esper- seksaj. La estro aspektis kiel bildoantista Asocio. de la fama Charles Dickens, kun longa Mi havis la bonsorton ĉeesti la haro kaj maldika barbo—ĉu intenceKongreson kune kun mia amiko aŭ ŝance mi neniam eltrovis. Li certePhilip Kay, kaj ĝi estis vere rimark- estis ekscentrulo diversmaniere;inda sperto por mi, jus atinginta interalie, li insistis nomi min “Mistermian dek-okan jaron. Henry’’, kvankam mia nomo estasDum la kongreso ni luis kanotojn “Harry’’. sur la Rivero Cam; kaj kvankam ni Miaj rilatoj kun kolegoj estis sufiĉeambaŭ povis remi ordinarajn boatojn, amikaj; du el ili, Robert Wellard (la ni neniam antaiie padelis kanotojn. ĉef-komizo) kaj Alfred J. Hulme (laMalgraŭ sensperto, ni tute ĝuis la por reklam-artisto) ambaŭ sciis Esper- ni novan sporton, ĝis kiam mia amiko anton. Eakte, la ĉi-lasta estis eĉ pliakcidente renversis sian kanoton malnova Esperantisto ol mi — liarneze de l’rivero. Felice, la rivero numero en la Zamenhofa Adresaroestis malprofunda tiuloke, kaj Phil estis 8688(mia numero estis 11331).sukcesis vadi al riverbordo kaj kuregis Li desegnis allogan karton kielal la gastejo por ŝanĝi al si la vestajojn. reklamilon de la firmao, kun la vortojBonŝance, mi estis en lia ĉambro dum “Oni Parolas Esperanton Tie-ĉi”, kajla vestoŝanĝo, kaj mi ekvidis, kun multaj ekzempleroj estis disdonitajmirego, ke sur lia nuda brusto estas al Esperantaj Kluboj kaj individuoj.tatuajo de grandega verda stelo, kun Mi mem ofte portis unu tian kartonla vorto “Esperanto” sub la stelo 1 kun mi al propaganda] okazajoj. La Kongreso estis granda sukceso; por la unua fojo, mi havis la feliĉon Dum tiu somero, 1907a, mi parto-vidi nian karan Majstron—negranda prenis Esperantajn ekskursojn, kaj kaj modestega homo. (Parenteze: mi aparte memoras viziton al Kewpost kelkaj jaroj, ĉe la Naŭa Kongreso Gardens, aranĝitan de la Londonaen Berno, Svisujo, mi ne nur denove Federacio. Mi eĉ nun posedasvidis lin; mi eĉ havis la privilegion fotografajon de grupo de parto-iomete helpi al li—sed tio estas alia prenintoj, kiu montras min alkroĉi-rakonto !) ĝantan iomete danĝere al arbo- Dum la Kongreso mi komencis trunko, portantan antaŭ mi kolekti la aŭtografojn de samideanoj suprecititan karton ! diverslandaj, inter kiuj troviĝis kelkaj Krom la ordinara angla korespond-famuloj: Th. Cart, Paul Blaise, Emile ado, mi tradukis leterojn kajBoirac, D. H. Lambert, Gabriel reklamojn en Esperanton por klientoj,Chavet (de la Centra Oficejo en kiuj reklamis en Esperantaj gazetojParizo), Pierre Corret (kiu, post la diverslandaj. unua Granda Milito, fondis, kun mi, La plej grava kaj elstara okazintajola Internacian Radio-Asocion), Pastro tiujara estis la Tria Universala J. C. Rust (kun-tradukinto de la Nova Kongreso en Cambridge. Unu el laTestamento en Esperanton), John tri ĉef-organizintoj de la KongresoEllis, el Keighley (en kiu urbo (“La Trio por la Tria”) estis S-ro H. fondiĝis launua Esperanta grupo in Bolingbroke Mudie, tre bone konata (daŭrigo sur 286)p. July-A ug., 1960 T h e B r it is h E s p e r a n t ist 285

G. B. SHAW AND ESPERANTO* In a letter to theListener of 1st no longer interests me. Toothpicks December, 1949, Shaw advocated a like universal languages cannot move phonetic 40-letter “British alphabet”the world. So good luck to you ; and some type of pidgin English but for damn your Esperanto ! G.B.S.” international use. On 4th December To this R.R. repliedinter alia : Reto Rossetti sent him a copy of his“The trouble is that people like open letter to Mr. Robert Birley, whoyourself and Birley can damage had stated in his third Reith Lecture, Esperanto with one careless, ignorant that artificial languages “had nostatement, and neither I nor any literature”. In this R.R. said: “The other Esperantist, it seems, can get Listener will not publish it, thuspublicity to correct the harm you do. leaving the public with nothing toTo-day go in Britain it seems an by on the question of a commonabsolute axiom that to assess Esper­ language but Birley’s prejudicedanto one must not know it. If one ignorance and your amusing naivetes’masters ’. Esperanto in order to judge Shaw replied on the 6th with oneit, of one’s testimony automatically his printed propaganda postcardsbecomes invalid, for then one is an advocating his alphabet, to which ‘Esperantist’. he . . . Thanks for your had added in his own hand : “Esper­good luck wish. Very good luck to anto is not unique. There were manyyou too, sir, and I won’t add ‘damn before it and have been many since.your phonetic English’, for I think it’s It is too inflected to have a chance aof good thing. My own favourite survival. You are evidently anlanguage, you see, is a phonetic one.” innocent novice.” On 20th December Shaw replied R.R. immediately replied pointingwith a typewritten letter : “Past out the fallacies in this statement,experience suggests that Esperanto, and received by return a postcard innow as prosperous as Volapiik was, Shaw’s handwriting : “I heard allwill in a few years be where Volapiik this about Volapŭk nearly 70 yearsnow is. But in the meantime your ago. Where is it now ? My owncommand of Esperanto is a very favorite (sic) was Novial ; but its useful accomplishment, like the inventor Jesperson himself chuckedMorse, the A.B.C. or any other inter­ it. The inflections I mentioned arelingual code. If it becomes a the grammatical ones. Norwegianuniversal language through its and English inflections can givesurvival as the fittest, let it. We Zamenhof’s native inflections theshall see. I dislike its looks, as go-by (or kybosh) on that point.Chesterton did when he said that he could not bring himself to say “But what is the use of argybarging‘Tearoj, idle Tearoj, I know not what for the thousandth time aboutyou mean’. This, of course, is philology when the labor-savingnonsense ; but it explains my possibilities are so overwhelmingaesthetic ? preference for Novial. Sweet and Lecky set me on toThere is nothing in all this for us to phonetics more than half a centurydisagree about. ago : I was through the mill before“But why do you make your you were born, and have come outpropaganda ridiculous by denouncing with the conviction that the gate to reform is the economic one. I was♦ We are grateful to Mr. Reto Rossetti for the first to moot it : and the old stuffputting this correspondence at our disposal. 286 T h e B r it is h E sper a n tist July-A ug., 1960

the views of anonagenarian as naivetes. (daurigo de paĝo 284) Beware of celebrities. I am a Britujo), E. Ĉefeĉ (H. F. Hoveler, la celebrity. Do not forget the famous originala elpensinto de la ŝlosiloj), retort of Ferdinand Lassalle ‘You are Prof. Christen, E. A. Millidge (tiama at a disadvantage, because if you call Redaktoro de la British Esperantist), me a fool you will be certified as a Harald Clegg (Sekretario de la lunatic, whereas if I call you a fool B.E.A.), kaj multaj aliaj. all Europe will believe me’. I may Krom mia laboro kiel profesia be a dotard ; but I was not naive in Esperantisto, la lingvo ankorafi restis my prime ; and I have been on this mia ŝatokupo, kaj mi daŭrigis miajn phonetic job for 70 years. Be as klopodojn por ĝia disvastigo. Mi disrespectful as you like; but do not helpis fondi novan grupon “La be absurd and quarrelsome.” Stepney Esperanto Guild” (poste Rossetti replied at once apologising renomita “East London Esperanto for his phrase “amusing naivetes”, Guild”), kaj oni elektis min Vic- and pointing out the vital difference Prezidanto; mi ankafi instruis kurson between Volapŭk and Esperanto, en la klubo por komencantoj. namely that Zamenhof gave Esper­ Unu vesperon, grupmembro en- anto freedom to evolve. Three kondukis vizitanton. Parolante kun months later he wrote to Shaw again, li, mi eltrovis, ke li antaŭe estis asking permission to include a transla­ "Kapitano” (Cefa Knabo) de mia tion of Back to Methuselah, Part 1, lernejo, la Central Foundation School, Act 1, in the Angla Antologio. Shaw’s kaj ke li gajnis stipendion al la postcard came by return : "My Universitato de Cambridge, kie li contracts with my publishers, present studis la matematikon. Dum tiu and possible in the future, do not vespero, li ricevis de mi sian unuan admit of competing Esperanto lecionon en Esperanto. editions. In any case I will not Li revenis la sekvantan semajnon, sanction excerpts : it must be the kaj kredu afi ne, li faris paroladon en entire work or nothing. The question perfekta Esperanto ! Tio okazis post whether Esperanto is a foreign nur unu-semajna studado. Estas language, or legally any language at interese aldoni, ke post kelkaj jaroj, all, is one for which I have neither tiu mirindulo fariĝis “Senior time or taste. Cut me out of your Wrangler” en Cambridge, kaj fine plans : I will not discuss them atingis la gravan oficon de Profesoro further. G.B.S.”. de Matematiko en la Universitato de This, of course, was the end of the Leeds. Lia nomo ? Selig Brodetsky— correspondence. Perhaps Shaw did fama ankafi kiel fervora Zionisto. not realise how much he was admit­ Harry A. Epton. ting in calling an Esperanto edition a “competitor”. (datirigota)

S.B.E.T. HARROGATE, 4th June. About 25 members and others attended our meeting. The Secretary emphasised the great value of increased membership, both for national influence and from the international standpoint.

The 'Tnternacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj” had gained in prestige, and its member-societies contributed to this as well as to their own by being part of such an organisation. The organ of ILEI had just published S.B.E.T.’s report on teaching Esperanto in British Schools, for the benefit of other countries. July-Aug., 1960 The British Esperantist 287

Mia Preleg-vojago en Britujosukcesis aperigi raporton kun foto pri Esperanta prelego, kaj 15 diversaj Fakte mi rimarkis, ke Britujo estaslokaj jurnaloj, kiuj aperigis sufiĉe unu el la plej malfacilaj landoj porgrandajn artikoloj n, tiaj spacoj, kiujn disvastigi Esperanton kaj organizini sukcesis havi senpage, estus kost- prelegojn en Esperanto, ĉar intaj grandan sumon. 1. La angla lingvo estas tiel dis- Estas interesa afero, ke la televido vastigita en la mondo, kaj la plejpartode Cardiff filmis mian prelegon (parte de la popolo kredas, ke la angla lingvoen Esperanto kun la traduko) kaj estas internacia kaj ili havas fortanjapanan dancon, por dissendi la 27an antaŭjuĝon kontraŭ Esperanto.de Majo je la 6.30 p.m. 2. Cetere eĉ Esperantistoj mem Mi havas grandan estimon kaj kelkfoje hezitas paroli aŭ propagandiesperon pri la Brita Esperanto- Esperanton antaŭ la publiko kajmovado, ne car ju pli malfacila la lando aktive proponas publikajn aranĝojnestas, des pli interese estas, observi al aliaj kulturaj organizoj. la progreson de nia lingvo kaj la Sed malgraŭ tio, mi havis sufiĉemovado, kaj mi konstatis, ke britaj interesajn spertojn kaj sukcesojn,Esperantistoj, precipe la instruistoj, ekzemple en la Dentona lernejo, kiefaris unikajn interesajn eksperiment- la ĉeestantoj estis ĉirkaŭ 120,ojn pri la instruado de Esperanto, Hexham-kolegio (80), Yorkshire-ekz. por plifaciligi la instruadon de la Federacio en Bradford (70), Bristolfranca lingvo ktp. Speciale mi havis (80), kaj Londono (120). Entutela mi okazon vidi la eksperimentan faris 13 prelegojn en 11 urboj instruadon de pri tio en Denton kun la Britujo. estro de la lernejo, S-ro N. Williams, Estas rimarkinde, ke la aranĝojkiu tre afable klarigis ĉion; kaj ni estis ne nur por Esperantistoj, sedhavis tre interesan diskuton pri tio. por gepatroj de la lernantoj, student-Tio montras al mi, ke la persona inoj de la kolegioj kaj la ĝeneralanivelo de la Esperantistoj estas sufiĉe publiko, kiel mi sugestis al la grupoj,alta en Britujo, kaj unu el la plej kaj multaj ĉeestantoj konstatis, keprogresemaj laboroj kaj pedagogiaj Esperanto estas tre belsona, taŭgaeksperimentoj de Esperanto estas en kaj utila por tia serioza prezentadoBritujo. Do, se Britoj iom-post-iom de malproksima orienta lando. komprenos nian ideon kaj kunlaboros Cie mi klopodis kontakti precipeserioze por Esperanto, certe Esper­ kun la jurnalistoj, kaj fakte die anto kie pli rapide disvastiĝos en la mi restis kaj prelegis, aperis artikolojmondo, ĉar Britoj kun Usonanoj jam kun foto; kaj ĉiuj artikoloj sufiĉehavas sufiĉe grandan influon en bone raportis pri niaj aranĝoj diversaj kaj partoj de la nuna mondo. Esperanto. Tio multe helpas por nia movado, kaj la enloĝantojMi elkore dankas al ĉiuj gastigantoj, almenaŭ rimarkis bonan flankonkiuj de tre afable akceptis min kaj Esperanto-movado, kaj interesiĝisorganizis la prelegojn kaj interesajn pri la internacia lingvo. Tio estasvizitojn kaj intervjuojn ktp. Mi tre grava propagando al la publikoesperas, ke mia kritiko tamen ne kun sukcesplena rezulto, car se estasoni tiel akra kiel orienta spicajo. dezirus reklami Esperanton enMia sincera deziro estas, plibonigi la konataj jurnaloj, ekz. Evening la Esperanto-movadon per altnivela News en London, kiu havas eldon-homaranisma-sento. kvanton de ĉirkaŭ 3,000,000, kie ni Joŝiko Ka/jino. 288 Th e B ritish Esperantist July-Aug., 1960 FROM FAR AND NEAR At Home over very many years. We recom­ mend other Societies to arrange party Bournemouth:The activities of the visits in their own interest.(Miss I. Society continue week by week withT unstall.} night classes under the auspices of the Corporation at the language school—B.A.B.E. “About twenty young a beginners’ class and a continuationpeople, nearly all from the Egerton class each Friday night—and thePark School, Denton, and the Royal Society itself meeting each week onNormal College for the Blind, Tuesdays from 6.30 to 9.30 p.m. Shrewsbury, at participated in the The Friends Meeting House, Avenue“Junulara Posttagmezo’’ of our Con­ Road, near the Square, Bournemouth.ference, held on the 14th-15th May. Recently S-ro Diaz from South­They presented for us in Esperanto a ampton spoke about the past historymost enjoyable entertainment of of South America. sketches, recitations and songs—one One of our members, S-ino Hagon,with guitar accompaniment—and the recently translated part of Dickens'spontaneous enthusiasm and fresh­ Christmas Carol and sent it to anness of these youthful, and in many Esperanto friend in Holland whocases talented, performers surely did converted it into a play on tape,much to encourage us in our which she sent back to Mrs. Hagon,discussions later that evening and on and the whole club had a verythe following day. Reports read interesting time listening to it. Wellduring the Annual General Meeting done, our Dutch friends, and showed Mrs. that although membership Hagon. (N. Sacker.} was not on the increase, activities were more varied and widespread, Divine Servicein Esperanto will beand special mention was made of the held at Friends’ Meeting House,Braille Correspondence Course and of Avenue Road, on the first Sundaythe of Braille Transcription and Tape each month at 3.30 p.m. On 7thReading Services, the latter service August Mrs. F. M. Taconis willattaining much popularity amongst conduct. On 4th September Mrs.blind Esperantists abroad. F. W. White, who founded theB.A.B.E. during 1960 celebrates services in Bournemouth nearlyits 25th Birthday; a number of twelve years ago, will conduct. greetings and good wishes for con­ Watford: Ten members of the tinued progress were warmly received. Society took the opportunity(Miss on E. Woodget.} Saturday, 28th May, 1960, to visitThe North East Federationmeeting the Esperanto Library at Kingston-in Bishop Auckland decided to ask on-Thames and were favoured by a very instructive talk by Mr. M. the C. B.B.C. to include Esperanto Butler on the library system andlessons in its Network 3, and to afterwards examined the collection.broadcast news of the 1961 U.K. in As this party was limited to tenits overseas service. The next Feder­ persons, we hope to arrange furtheration meeting will be on 17th visits in the future to enable otherSeptember at 3.15 p.m. in the Friends members of our Society to see thisMeeting House, 164, Westoe Road, fine collection, which owes much South to Shields.(M. Rutter.} the work and effort of Mr. ButlerLondon.An Esperanto service will July-Aug., 1960 T h e B r it is h Es p e r a n t ist 289 be held in the French Protestantthe B.B.C. European Service on Church, Soho Square, W. 1, on 30th the May Signorina Silvana Baroni 11th September at 3.15 p.m. S-roreplied to a question sent in by a A. J. Hicks, M.A., will conduct. All listener in Venice: “Is there in will be welcome. England an Institute of Esperanto On 10th June, a lively lecture like on that in Italy, charged with the “Esperanto and World Understand­teaching and spread of the Inter­ ing” was given by Mr. J. W. Leslie atnational Language ?” After a visit the Indian Institute of World Culture.to the B.E.A. office Signorina Baroni Mr. Leslie spoke of Dr. Zamenhof’sreplied as follows:— early work, his patient experiments,“The organization of the Move­ the opposition he endured fromment his in the United Kingdom was father and his own long efforts quick to to resume full-scale activity find a publisher. Now, in spite ofafter the war. Some sixty local its initial set-backs, Esperanto, thegroups are affiliated to ten county friendly language, had become a realfederations, which in turn are force in the world with delegates inmembers of the British Esperanto many countries and a growing listAssociation. of Their headquarters are supporters. For example, last year,in London, a house bought by the Lord Dowding in a House of Lordsmembers themselves in 1935, where debate had considered Esperanto aslive and work two courageous Esper- a possible auxiliary language; Unescoantists who have dedicated their had begun to give serious attentionwhole life to the cause. It is thus to its possibilities and had chosen itsnot so much an Institute as a central founder for one of the Unesco specialoffice, from which instructions and anniversary celebrations; in India,enthusiasm issue out to vivify and Gandhi’s successor, Vinoba Bhave,fuse British Esperantists together, had himself learned Esperanto andnot only among themselves but also given it his approval. with the Universal Esperanto Associ­ No specific national tongue couldation, to which members of B.E.A. ever by peaceful means become analso automatically belong. Founded international language but neutralin 1904, the B.E.A. now has as its Esperanto could well becomeSecretary a gaunt Scot full of wit universal. Neutral but not artificial,and energy. From him I learnt that it was easy to learn and yet capableTito can read Esperanto; that in the of development and could expressLondon all National Library there are shades of meaning. It had already900 books in Esperanto written in proved useful to specialists. ButBraille, that two publishers print perhaps the greatest value of Esper­books in Esperanto, both translations anto lay in its power to provide and the original works; that Esperanto is peoples of the world with the meanstaught in about twenty schools; and to understand each other and that to at Liverpool University there is satisfy their natural desire to meeta Lectureship in Esperanto. on a simple friendly basis. In spite of the low membership After the lecture, Mr. Leslie kindlyfigure (1,500), an incredible amount answered the questions put to himof work is done by the organization: by his appreciative audience andcorrespondence courses, propaganda Esperanto clearly gained a number leaflets,of text-books, congresses, etc. enthusiastic supporters. Thanks to the faith and perseverance B.B.C.: In the Italian section ofof a few, the flag with the green star 29(1 T h e B r it is h E sper a n tist July-Aug., 1960 has shone in many British cities,as many foreign Esperantists as where Esperantists from abroad havepossible will come (senpage !). found the opportunity to practiseAddress: the Esperanto, strato Michelena, language in business and pleasure. 16-4, Pontevedra, Spain. However far off the day when Holland: Certe ĉiu esperantisto Esperanto is every man’s language,konas, almenaŭ laŭ famo, la grandan it is even now spoken all over mondfirmon the “Philips”, kiu en siaj world by nearly five million people.diverslandaj fabrikoj (184,000 labor - And the centenary of the birth of itsistoj kaj oficistoj !) produktas creator, Dr. Zamenhof, was celebrated elektrajn lampojn, radio- kaj only last year.” televido-aparatojn kaj centojn da Lancs, and Yorks. Federation:To aliaj aparatoj elektraj. everyone’s great regret Mr. Fred Ĉe la centro de la firmo en la Parker has retired from the office of nederlanda urbo Eindhoven la Secretary. "To his untiring effortsdirekeio de la Sekcio por Medicinaj we owe in large measure the un­aparatoj intencas presigi informajn interrupted existence of our Federa­presajojn en Esperanto por dissendo tion” (Mr. H. B. Eldon). He will be al esperantistaj medicinistoj en la succeeded by Mr. Norman Williams, tuta mondo. Por tiu celo ĝi deziras whose work for Esperanto at Egertonricevi kiel eble plej multajn adresojn Park School is well known. de esperantistaj medicinistoj de ĉiuj fakoj (profesoroj, kuracistoj, flegistoj, Abroad studentoj, farmaciistoj, vendistoj de China: The Commercial Press has medicinaj aparatoj k.t.p. de ambaii just published a new Esperanto-seksoj). Chinese pocket dictionary of 333Ciuj esperantistoj en la tuta mondo pages. estas petataj kunhelpi por ĉi tiu grava Jugoslavia:Railway timetables praktika apliko de Esperanto, will contain full information in Esper­sendante taŭgajn adresojn al: anto alongside Serbo-Croat andIntern aci a Esperanto-Instituto, French. German and Polish time­ Riouwstraat 172, Den Haag, Neder- tables already use Esperanto. lando, kiu kompilos la adresaron kaj Translation of original Esperanto helpos ĉe la dissendo de la presajoj. work: The list grows longer with France: Ce la internacia ralio de the translation of Signorinala Kampadistoj ĉi-jare estas por la Guglielminetti’s prize-winning shortunua fojo rezervita speciala zono por story, “Vivo kaj Morto de Wieder-Esperantistoj; kaj la Grupo “Bona boren” in Slovenian, Croatian, andStelo” de Romans (Drome) organizis Brazilian (Portuguese) newspapers. grandan Esperantan Renkonton sur Spain: The 21st Congress of the la loko mem de la Ralio dum la Spanish Esperanto Federation will besemajno kiu antaŭas gin, nome de la held in Pontevedra from 21st to23a ĝis la 29a de Julio. Tiu loko 23rd July, and will lie organised byestas la montregiono Vercors. Aliĝoj the local Club, which after only three(1 persono: 13 steloj t.e. 15 NF; months’ existence already has 413por junuloj malpli ol 21-jaraj, duon- members, mostly young people. prezo; As por tiuj malpil ol 15 jaroj, several men of importance in thesenpage) kaj pliaj informojBona ĉe cultural world have promised toStelo, 31 rue Pecherie, Romans examine the results, it is hoped that(Drome), Francujo. July-Aug., 1960 T h e B r it is h E s p e r a n t ist 291 En Parizo en proksima Septembro okazos Internacia Kunveno de La Junularo Farmaciistoj Katolikaj. Pliaj detaloj haveblaj de S-ro Jean Barrier, 34 Rue Esperantista Brita R. Salengro, Drancy (Seine). Verda, oranĝa, blua—la allogaj Leeco: Okaze de la 25a datreveno kovriloj de la tri ĝis nun aperintaj de “Enigmistika Fondaĵo” (okazintanumeroj deKial Ne ? spegulas la en Lecco la 31an de Januaro 1935,diversecon kaj modernecon de la kaj jam antaŭanoncita, same enenhavo de ĉi tiu nova bulteno de Lecco, dum 1885), estas anoncita Junularo la Esperantista Brita. Kaj ekstartigo de la Monda Konkurso—kiel kreskas nia organizo, tiel kreskas “Olimpiadoj de Enigmistiko”. ankaŭ nia bulteno—ses, ok, dek Partopreno en la Konkurso eslaspaĝoj—ĉu dek du en la venonta ? libera por ĉiuj aŭtoroj el la tutaVi, plenaguloj, kiuj eble ne legis la mondo, kaj ĉiuj lingvoj estosnovan gazeton, kompreneble allasitaj kaj komprenataj(preferinde demandos, kia estas gia enhavo, eu Esperanto). nenio krom informoj pri J.E.B. ? En Italujo, de la 19-a ĝis la 21-a deTute ne. En la dek-paĝa numero de Aŭgusto ĉi-jara, la VIII Nacia Kun­majo-junio nur duon-paĝo havas veno de Krucvortamatoroj okazosintereson nur por J.E.B.-anoj. Listo denove ĉe la bordoj de Lago de Como,de sesdek gravaj vortoj, kiuj ne kaj precize en Gastello di Lecco etroviĝas en la “Edinburgh” vortaro Luoghi Manzoniani. Premikonkursojestos tre utila por ĉiuj, kiuj posedos kaj kultura pritraktado de la famajtiun bonan sed eble ne sufiĉe ĝisdatan enigmoj de opero “Parole Incrociate”libron. Terminaroj pri ŝoseoj kaj de Giuseppe Airoldi di Castello di filatelo jam aperis en Kial Ne ?, Lecco. Ekspozicio de enigmarto kajkompilitaj de John Wells, kies de tutmondaj Gazetoj publikigantajtraduko de “On Ilkla Moor baht ’at”, Krucvortojn (aparta evidentigo menciita de enThe Observer de la 5a de la koncernaj esperanto-revuoj). junio, Pri troviĝis en la dua numero sub la Kunveno de Krucvortamatorojla titolo “Por la Kantaro”. informas: Organiza Komitato de La sekcio “Leteroj al la Redakcio” Krucvortenigmoj, Via Fratelli Cairoliestas multe pligrandigita en la lasta 16. Aŭ: Bufedo en la Stacidomo denumero, dank’ al kvar korespond- la Fervojo, Lecco (Como) (Italujo).antoj, inter kiuj Marjorie Boulton, kies gratuloj kaj konsilo estis malapero de la angla lingvo interbonvenaj kaj kuragigaj. Oni trovas ĝiaj paĝoj kaj la apero de artikolojankati en la triaKial Ne ? artikoloj n pri tre diversaj temoj, verkitaj de niajpri Rifuĝintoj, pri Preĝejaj Sonoriloj, membroj mem. Ni esperas ke multaj kaj pri la Semajnfina Renkontiĝo en personoj, kiuj ne estas membroj Lichfield, de sed eble la plej grava havas J.E.B. volos aboni al la gazeto laii la titolon “Nia Diligenta Kolegaro”. nova skemo malsuprenotita. T.G.P. Tiun trarigardon de la esperantistaj During the British EsperantoJunulargazetoj verkis la redaktoro, Congress at Harrogate,the J.E.B. Humphrey Tonkin, kaj eble ties scio Committee decided to makeKial Ne pri la bultenoj de la Junular-organizoj available also to non-members of thede aliaj landoj kontribuas parte al J.E.B. in return for a subscription la of sukceso deKial Ne ? 6s. yearly payable to Humphrey-Tre kuraĝigaj estas la iompostioma Tonkin, St. John’sCollege, Cambridge. (daŭrigo apude) 292 T h e B r it is h E spe r a n t is t July-A ug., 1960

Darlington Northern Echo, Blackburn Times: Esperanto in the British Press The British Congress at Whitsun. Mr. L. G. Livett, treasurer of the U.K. in 1961, (15th May-17th June) is budgeting for 1,500 Kongresanoj.World’s Press News, Edinburgh Evening News and Evening News: New street at Bexley was Edinburgh Evening Despatch: Miss Kajino’s to be named “Zamenhof Street”, but thevisit, with photograph of hosts, Mr. and Mrs. local Council refused permission.Edinburgh Mackay (see cover). Bristol Evening Post, Evening News: Local Society looks forwardBristol Evening World, Bristol Mirror: Miss to Baghy’s visit.A berdeen Evening Express: Kajino's visit to aircraft factory and the Local club discusses 1961 post-congress.town. Evening News (London): Miss Fifeshire Advertiser: Emphasis on Unesco Kajino finishes lecture tour.The Teacher of commemoration of Zamenhof, at Scottishthe Blind: Mr. D. Lonsdale presents Esper­ Federation Congress. Hanley Evening anto. The Newmarket Journal: Canon R. Sentinel: Notice of Miss Boulton’s biographyTydeman describes how U.E.A.-delegate in of Zamenhof. Alderman H. Barks willMunich helped him reach Oberammergau in attend congress of Esperantist railwaymencomfort. Birmingham Post: Miss Wheatley in Helsinki. Chester Chronicle: Guest- tells of teaching Esperanto in Finland (page speaker at I.A.A.M. meeting advocates296). The Colne Times: The career of inclusion of Esperanto in a new basicAlderman R. Bland, Esperantist since 1918. curriculum. Manchester Evening News: Mr. P. Davies in long letter reinforces Pupils of Egerton Park School learn “toargument of previous article on Esperanto talk to the world” in “an unmusical(sic) as a going concern.Croydon Advertiser: tongue”; so “language will be no barrier”A ctivities of Young E sperantist Club. for the thirty-seven of them who areHalifax Daily Courier: Miss Hanson’s letter spending ten days in Belgium and Germany.in Esperanto from secretary of Buddhist Birmingham Post: Esperantist guide is sect in India. Bristol Mirror: Miss Thorne available in London.Yorkshire Evening addresses Co-operative Women’s Guild on Press: Ntq there any Esperantist Scouts inEsperanto. West Herts Post: Terence York ? Burnley Express and News: Mr. Oliver speaks fluent French and German and Mrs. Clayton marry after meeting againbecause he learnt Esperanto as a baby. through Esperanto.Newcastle Evening Wrexham Leader: Meeting of North Wales Chronicle: Local society’s new officers. Society. Friendship News: Full page Attempt to trace relative through Esper­article on career of Zamenhof based on anto. Reading Standard: Local club B.E.A.’s strip cartoon.The Linguist (June) presents book of original poetry to Mr. Mrs. Leslie points out that Mr. Gething was Collins, its founder. Halifax Weekly right, inEssential Esperanto, to insist on Courier: Local Society hears of week-endEsperanto’s snob-value. school at Ilkley, where Mr. Auld was guest speaker. Hamilton Advertiser: Local Society’s A.G.M. Watford Observer: The Society makes great use of tape- recordings. Alderman Edwards among guests at Harrogate Mayor’s civic reception. Southend Standard and Southend Times: Meeting of Eastern Federation learns that thirteen pupils are attending the course at the Municipal College, of whom six took R.S.A. examinations in May.Advertisers’ Weekly: Hamburg prints tourist pamphlet in Esperanto.The Tim es: Lord Adrian, in Romanes Lecture, says Esperanto or Basic English would save time and money.Daily Herald: Jon Akass, in leading article, describes Zamenhof’s “wild, noble idea”, claims five million speakers of Esperanto, credits it “even” with poets, but is not convinced that comprehension of others necessarily leads to peace.The Observer: (fotis: J. Sykes) Devotes over half a column on centre page to account of Esperanto’s “coming to Officers life of the Yorkshire Federation at Ilkley again” , d propos the British Congress. on 8th May. From the left: R. W. Hamilton, Yorkshire Post, Yorks. Evening News, Pastro A. L. Finbow, W. Auld (guest- Harrogate Herald, Harrogate Advertiser,speaker), B. B. Beaumont, L. G. Livett. July-Aug., 1960 T h e B ritish E sp er an t ist 293

1AM EN BRUSELO En la somero de 1930 mi havis dum vidis ion, kio ŝajne estis tre granda kelka tempo laboron en Ostend. vagonkovrilo, sternita sur la pavimo. Kiam mia dejoro finiĝis mi sciigis alGi estis balono, kiun per gaso oni kolego ke mi intencas pasigi kelke da ŝarĝis. Jen ankati estis la korbo kun tagoj en Bruselo, kaj petis lin multegaj ŝnuroj. En la korbon rekomendi loĝejon, ĉar li tre bone grimpis du sinjoroj kaj sinjorino. konis Bruselon. Li respondis ke Multaj li viroj tenis la ŝnurojn, kaj post mem havas ĉambron tute apud la kelkaj adiaŭoj iu donis signalon kaj urbdomo en la Granda Placo. Nur la balono grade forŝvebis. necesos ke mi iru al la dommastrino La fasado de la stacidomo nun fariĝis kaj petu pri la ŝlosilo, citante lian la fono. De ĝia tegmento fajrajoj nomon. Mi kore dankis al li kaj kun komencis fali laŭ la tuta longo de la mia edzino mi prezentis min al la konstruajo tiel, ke la efekto estis de dommastrino, kiu senhezite trans-granda, larĝa akvofalo. Tio daŭris donis la ŝlosilon. dum kelke da minutoj kaj la tuta En la jaro 1830 la Belgoj gajnis sceno estis mirinde bela. sian sendependecon de Nederlando, F. Parker. do ĝuste antaii cent jaroj. Dum niaj promenoj en Bruselo pli kaj pli Poezia Angulo evidentiĝis ke la Belgoj festas la jarcenton de sendependeco. Sur afiŝo PLI AĈE OL EN HAMELIN! mi legis ke la morgaŭan tagon— (En la antikva urbo Tuĉilatoj) dimanĉe— venos al la Granda Placo R atoj ! En ĉiuj tempoj, ĉiuj datoj procesio, en kiu partoprenos eminent - Nokte tage tra monatoj, uloj de la urbo, kostumitaj kluboj, En ĉiuj tagoj, eĉ sabatoj, societoj, ktp. Aperis ratoj sur la stratoj; Tuj post la matenmanĝhoro homoj Ciuspecaj, en ĉiuj statoj, Ne solaj, sed kun multaj fratoj, komencis kolektiĝi sur la placo, kaj Dancante kiel akrobatoj, kiam alvenis la procesio jam estis Klakante kiel en debatoj. granda homamaso. Inter la eminent- Ĉie aŭdiĝis piedbatoj. . . . uloj mi facile rekonis la faman De araneoj ? Ne, nek blatoj. R a to j. urbestron de Bruselo, Adolphe Max. Timigis hundojn sur la matoj; Post li venis aroj da sindikatanoj, Forkaptis musojn de la katoj, pafkluboj kaj multaj aliaj kies Sufokis notojn de sonatoj, signifon mi ne komprenis. Fine, Mordetis randojn de kravatoj Kaj formis nestojn en la patoj; ĉirkaŭata de kostumitaj viroj, triumfe Difektis herbojn por salatoj; atingis la centron de la placo la mita Lekante hautojn de tomatoj, Bayard, granda ĉevalo sep metrojn La guston fuŝis ĉe palatoj. Timis ? Ne timis tiuj ratoj alta. Ĝi estis konstruita el ŝtofo sur Eĉ botojn pezajn de soldatoj. kadro, kaj estis movata de kelkaj Respektis ? Ĉu respektas ratoj viroj kaŝitaj interne de la kadro. Cu Mienon gravan de prelatoj, oni portis ĝin aŭ puŝis sur radoj, mi Rangon de reĝo, pap’, abatoj, Potencon de urb-magistratoj ? ne povis vidi. Sur ĝia dorso sidis ses En la haven’ de Tuĉilatoj junuloj. La alveno de Bayard estis La bestoj svarmis sur boatoj, la klimakso, ĉar baldaŭ poste la Sur jaĥtoj, barĝoj, sur fregatoj, procesiintoj disiĝis. EĈ sur la barkoj de piratoj; Grimpis sur ĉiuj dikaj dratoj Samtage, en la posttagmezo, sur la De la havenaj aparatoj. placo antaŭ la nord-stacidomo ni H. G. Toms. 294 T h e B r it ish Esper a n tist July-A ug., 1960

bone koinprenis tion, pri kio ili NOVAJ LIBROJ diskutis, kaj certe estis neniom Order starred books from the B.E.A., erarigitaj de ia manko en la Latina others from the address given lingvo. * Lingvo kaj Vivode Gaston Waringhien. Post “Du Alvokoj al la Instruistoj” Esperantologiaj Eseoj. Alia en la Stafetoel kiuj unu indikas la valoron de serio. Eldonisto: J. Kegulo Perez, La Esperanto por la formado de junaj Laguno, Tenerife, Kanariaj Insuloj. 1959.animoj kaj la alia malkovras la 452 paĝoj. Prezo: broŝurita 25Ŝ., afr.minacon, kiun la uzado de potencaj Is. 3p. (daŭrigo) naci-lingvoj prezentas al la kulturo de malgrandaj nacioj, venas “Esper­ Parto III. “Niaj Perspektivoj.”La anto Antaŭ la Tribunalo”. Piednoto unuaj partoj temas pri la gramatikaj,diras, “Okaze de la universitata tezo la sencaj, kaj la sociaj problemoj dede D-ro W. J. A. Manders,” kiu la naciaj lingvoj. La pritraktadokomparas Volaptik, Esperanto, Ido, estas ĝenerale bonega, kaj ĝi liverasOccidental kaj Novial. La dua parto faktojn, kiujn ĉiu serioza propagand-de la artikolo estas trafa pri- anto de nia lingvo devus scii kajkomentado de la tezo. Sur p. 387 sek. studi. Waringhien konvinke montras,Waringhien prezentas “Enket-suple- ke Esperanto estas la solvo de ĉiujmento pri Interlingua” por ĝisdatigi tri problemoj. la antaŭan artikolon. Gi estas Tamen mi ne povis ne demandiŝiranta malkovro de la vera kaj min, ĉu la aŭtoro intence prezentishontinda stato de aleroj ĉe la multe- kelkajn el la Anglalingvaj ekzemplojreklamita I.A.L.A. La artikolo en ne-Angla formo. La ekzenrplofiniĝas per resumo de la ĉefaj citita sur p. 309, unua paragrafo, elkonkludoj, kiujn instruis al iu libro de Trager kaj Smith estas Waringhien tridekjara spertiĝo pri fantazia, ĉar oni neniam skribus lainterlingvistiko. tri vortojn aparte tiamaniere. Simile “La Instruoj de la Pasinteco.” la Anglaj frazoj sur p. 316, 317 kajHistoria skizo de la Esperanta Movado 321 ccrte ne estus dubesencaj al laŭ la tri necesaj aspektoj lingva, Angloj; kaj en la unua oni ne skribusidea, socia. Li montras, ke la taktiko “miss” por “Miss”, nek en la triaelektita de Zamenhof kaj sekvata de “Miss” por “miss”. (En p. 310/21 la la Esperantistoj estis ĝusta. Je la uzo de la Angla vorto “kid” porfino de la artikolo Waringhien traduki la Germanan “Kind” estas montras sin lojala ano de S.A.T. Li malbona, ĉar “kid” en tiu sencocitas vortojn de Prezidento ( = “child”) estas slanga vorto.) Simile Eisenhower kaj interpretas ilin kiel sur p. 311/17 la Hebrea ekzemplo neian timeman kaj konfuzan agnoskon estas vere ĝusta, ear la uzo de lade du grandaj interligitaj verajoj— artikolo sur adjektivo estas en tiuke la solvo de la nuntempaj krizoj lingvo sintaksa rimedo; ĝi indikas,estas la starigo de unu tutmonda ke la adjektivo estas atribua, neregno, kaj ke nur vasta sistema predikativa. uzado de Esperanto povos krei la Sur p. 328 Waringhien atribuas lasennaciecan spiritostaton, kiu ebligus decidon de la Nicea Konsilio de 396 tian unu regnon. Nu, mi estas certa, “almenaŭ parte” al la neekzistadoke la vortoj de Eisenhower ne en la Latina lingvo de adjektivo kunkomprenigas, ati subkomprenigas, ian la senco "similsubstanca”. Mi tre tian agnoskon; kaj vide al la forte dubas pri tio. La Ekleziaj Patroj kreskanta naciismo tra la tuta mondo July-Aug., 1960 Th e B r it is h E s p e r a n t is t 295 la revo pri unu tutmonda sennacieca Mi volas, ke la pleneco kaj detaleco regno ŝajnas naivega. de mia recenzo estu klara atesto pri Nun mi mencios kelkajn detalaĵojn. la ega intereso kaj valoro de la verko. 125/20, la traduko de la Hebrea frazo Gi estas elstara, unika, nepre estas kaj nomis Dio la lumo tago, t.e. studenda flanke de ĉiuj, kiuj volas la Hebrea uzas la artikolon. 150/4m. servi al la plej altaj interesoj de nia “ ’eth-harasa iŝpot” devus esti lingvo. Gi meritas la ripetatan “ ’eth-haraŝa jiŝpot”. 155/6, atenton de ĉiuj seriozaj uzantoj de “ ’abhdaakh” devus esti “ ’abhdakha,” Esperanto, por ke ĝi havu sian kaj la ekzemplo ne estas valida, ĉar pravan kaj celitan influon sur la la akuzativo “ ’eth-jahwe” signas la evoluadon de la lingvo—influon, kiu objekton de aktiva participo “jare’,” estos des pli bezonata, ju pli la lingvo kiu cetere ne signifas “pia”. 159/19, disvastiĝos tra la mondo. Ni ŝuldas “Hallajla” devus esti “hallajala”. grandan ŝuldon al Profesoro Gaston 159/22, “wajiabhane” devus esti Waringhien. “wajjibhne” . 310/8, “Ambaŭ sub­ Pastro IV. J. Downes. stantive kaj verbo montras . . .” devus esti “kaj substantivo . . .” *Tiel Profunda estas la Nokto de Villy E. 351/9m, “British Encyclopaedia’’ Riser. El la dana. Eldonita de Libro Servo de Centra Dana Esperantista Ligo. devus esti Encyclopaedia Britannica.112 p., broŝ. Prezo llŝ . 6p., afr. 6p. Mi trovas kritikindaj ankaŭ la jenajn esprimojn: fojfoje anst. iufoje Oni ricevas ĉi tiun libron, laii la (Zamenhof neniam uzis foje); kelkfoje dana kutimo, kun la paĝoj ne- en la senco sometimes (anst. not tranĉitaj, sed liberiginte la foliojn, seldom); de post, kiu logike ne povas precipe se oni povas utiligi gilotinon, signifi since', pli poste', far, mal- oni vidas klare presitan tekston sur longigo de la nenecesa fare de (anst. bona papero. La tuto plezurigas la flanke de); kelke mallerta (anst. iom okulojn, kaj cetere oni trovas la m.); ne devas (anst. devas ne); Iasi lingvon altkvalita. Tamen pluraj sin influi; po—akuzativo (p. 163); recenzantoj jam demandis, ĉu ĉi tiu pro ke (anst. /Go tio, ke) (p. 245/8); novelaro pri la volupto kaj viski- tielan (anst. tian); prefiksitan de- ĉe trinkado (kaj fine pri sinmortigo), depostuli, deadmoni, deaĉeti, deprunti; valoras la tradukan laboron. Nu, la klaro ktp. (anst. klareco); viva kaj verko ne estas laŭ ĉies gusto, sed ĝi morta (anst. -anta); kaj la neologism- verŝajne fidele pentras la medion, en ojn: adolta, koŝmaro, paŭsi, poneo,kiu vivas multaj blankuloj, kies macina, pugo, gvati. profesio aŭ vojaĝemo pelis ilin en la Rekte eraraj ŝajnas al mi: humane nigrulujon de okcidenta Afriko. neeble (anst. Aorae); komuniis anst. C. D. A. Capp. komunigis (408/3); kategorioj da klientoj (anst. de). Juĝu mem ! Faktoi pri Gefioslovakio. El la ĉeĥa esperantigis Miloŝ Lukaŝ. 88 p., Al la listoj de Korektendajoj oni broŝ. Havebla ĉe Ĉeĥoslovaka Esperanto- aldonu interalie ankaŭ: 63/25ĉk ye\dv komitato, Blanicka4, Praha 12, Ĉeĥoslovakio. (ne exAeyap); 101/4 preciza; 266/8 Prezo unu rpk. eldono; 3W/22 facile; 316/3 mistikulo La broŝureto, bone kompilita kaj presita, priskribas diversajn aspektojn de nuntempa (ne mistikuloj); 338/3tiu volo; 340/11 vivo en Ĉeĥoslovakio. Ĝi estas la unua rasismon. Esperanta eldonajo, kiu aperis post longa Ci tiu libro havas abundon da paŭzo, el ĉi tiu lando, kie la movado trafaj, notindaj vortoj kaj esprimoj, ankoraŭ batalas kontraŭ malfacilajoj. kiujn mi danke aldonis al mia provizo. (daŭrigo sur paĝo 296) 296 Th e B r it is h E sper a n tist July-Aug., 1960 UNU ANGLINO ALILANDE F-ino E. M. Wheatley en Finnlando Dum iom pli ol ses monatoj mi la tradician Kristnaskan ĉefmanĝon loĝis kaj instruis en Somero, Finn­ ni havis je la 5a boro. Birdon ni ne lando. A1 la unua klaso en la tiea manĝis, sed rostitan ŝinkon kun liceo, nome al 35 gekomencantoj legomoj kaj bongusta saŭco. Je la dekunu-j araj mi instruis rcktmetode8a envenis aliaj vizitantoj, kaj post Esperanton. Al la 33 geknaboj en kaf-trinkado ni sidis, kiel infanoj, la dua klaso mi instruis geografion ĉirkaŭ la kristnaskarbo kaj ricevis pere de Esperanto. Ci tiuj estis niajn multkolorajn donacpaketojn. dekdu-jaraj kaj lernis Esperanton Tre lertaj estas la suomiaj homoj jam de unu jaro. En ambaŭ klasojsur bicikloj, sledoj, skioj, kaj glit- la infanoj estis ĉarmaj kaj inteligentaj; kuriloj. Ofta vidajo estas knabo aŭ kaj miaj rilatoj kun ili estis tre knabino biciklon gvidanta per unu agrablaj. mano kaj tenanta per la alia skiojn La urbanoj estas tre afablaj kajbalanciĝantajn sur la ŝultro. gastamaj, kaj mi vizitis almenaŭ tridek hejmojn. Multege ili ŝatas Efektive mi ĝuis la vintron multe kaf-festojn, kaj ĉiu datreveno, ĉupli ol mi atendis. La centra hejtado naskiĝtaga ĉu nomtaga, estas en la domoj certigas, ke oni neniam preteksto por kaf-festo. La domo de sentas la malvarmecon endome; kaj la festanto estas malfermita eble de ekstere oni portas taŭgajn vestojn. la 3a ĝis la 10a ptm. Gastoj envenas Plejparte la suno brilas, kaj la neĝo kaj foriras laŭplaĉe. Je la alveno, estas seka kaj brila. La homoj, post kelkaj bonvenigaj vortoj de lakvankam rezervemaj, havas gajajn gastiganto, oni servas kafon al la korojn kaj multe ridas kaj ŝercas. gastoj, kaj ĉiuj sinserve prenasMia vivo plilarĝiĝis pro la riĉa, “pulla” (speciala finnlanda kaf-pano), interesplena tempo pasigita en kukojn, kaj biskvitojn ktp. LaSuomio. manĝaĵojn oni trovas alloge arranĝitaj sur ŝarĝita tablo. La gastoj babiladas kaj iufoje kantas popolkantojn, aŭ(daŭrigo de paĝo 295) specialan gratul-kanton al la gast­ Esperantoin the Schools. At the present iganto aŭ gastigantino. time, when the movement turns its attention to the problem of introducing Esperanto Neniam mi forgeso mian Krist- into the school, a reprint of the valuable naskon en ĉi tiu lando. Mi estis gasto leaflet The Educational Value of Esperanto en la hejmo de unu el la instruistinoj,is particularly welcome. The list of eminent kaj mi havos ĉiaman mensan bildon members of the educational world who support Esperanto has been brought up to de la bonveniga, varma domo, kun date. Available from B.E.A. Price, 100 kandel-lumo, multaj floroj, kaj krist-for 10s.; 10 for Is.; post free. Also naskarbo havanta sube amason da available is a new leaflet Is Esperanto gajaj paketoj. Ekstere la brila sunoNeeded in the School Language Programme? This Teacher says Yes! (100 for 12s.; 10 rozkolorigis la neĝkovritajn pintojnfor Is. 3d.). This is a reprint of an article de la betuloj. (La koloroj de lawhich appeared in “School and Community”, sunleviĝo kaj -subiro estas en Finn­ organ of the Missouri State Teachers lando senspirige belaj.) Association. The author, George Falgier, recommends Esperanto as a means of filling Sed la ĉefa Kristnaska festo estas the void which is being left by the dis­ vespere je la 24a de Decembro. Tiam appearance of Latin from the curriculum. July-Aug., 1960 T h e B r it is h E sper a n tist 297

Ljott

(fowv (rife!

O nly one power controls your destiny—a strange force sleeping in your mind. Awaken it! Com­ mand it to obey you 1 Push obstacles aside and attain your fondest hopes and ideals. Let the Rosicrucians show you how this can be done. Learn why many of history’s great masters were Rosicrucians such as Leonardo de Vinci, Ben­ jamin Franklin, Isaac Newton, SEND FOR FREE BOOK Sir Francis Bacon, etc. Each of these men learned how to con­Why not discover for yourself how you can take advantage of this price­ trol their fate, to develop mindless knowledge The Rosicrucians ower, to attain success and have preserved through the ages. appiness. The knowledge thatIf you are sincere in wanting greater helped these men of history issuccess, security and happiness send TODAY for the fascinating FREE low helping thousands of think­book, "The Mastery of Life." There ing men and women throughoutis no obligation and it may mean the world climb to new heightsthe turning pointyour in life, to­ they, at one time, thought im­ward achievements you’ve never be­ lieved possible. Why not do it possible. And they are no dif­NOW? Just address your request to: ferent than you! Scribe i .S .'l.

The ROSICRUCIANS (a m o r c ) 25 Garrick Street, London W.C.2, England (NOT a religious organization) 298 T h e B r it ish E sper a n tist July-Aug., 1960

Lingvo Angulo Translation Competition 24 La legado, aŭ aliaj rimedoj de Nur de S-ro A. Venture veniskomunikado, estas nur unu paŝo en propono pri la ĝusta traduko dela la akiro de grandaj homoj kiel niaj vortoj aluditaj en la maja numero.kulturaj gepatroj. Legi kaj paroli Por take-over bid li proponasla vortojn, kaj eĉ pensadi la pensojn (kompania) akirpropono aŭ entrepren- de la grandaj estos plejparte akira propono. Eble transprenpropono malprodukte, se oni ne samtempe ankaŭ tatigus. Liaj sugestoj por laefektive lernas vivi la vivon. Kiel aliaj preskaŭ ekzakte koincidas kunlernado de la lingvo kaj spirito de la vortoj kiuj troviĝas en la verkojgranduloj estas iom-post-ioma de Forge, nome:talk shop fakbabili; procedo, ĝuste tiel niaj penoj look forward toantaŭĝoji pro (V.rekonstrui la proprajn interesojn sugestas ankaŭantaŭĝui kaj atendi povas komenciĝi per relative simplaj senpaciencep, establish one's identity entreprenoj pligrandiĝantaj kun sin legitimi; soundproof sonhermetika kreskado de spirita forteco kaj (V. sonbara an -rezista ati -izolap, lerteco. Oni iufoje renkontas person- waterproof akvorezista. ojn multlegintajn, eble je la plej Daŭrigante la pliriĉigon de niabona literaturo de la mondo, sed kiuj persona vort-trezoro, ni aldonasestas esence neefikaj, ati movataj de (i) pluajn aiitentike Esperantajnmezkvalitaj motivoj, ĉar ili ne regule vortoj n:— praktikas la vivadon de la vivo. Tio interpuŝiĝi to jostle estas aparte vera pri personoj legintaj kuntuŝiĝi kun (Z)to be contiguous with literaturon pri la ordigo de la vivo, boparenciĝi kun (Z)to marry into the sed ĝi estas ankaŭ vera en aliaj fam ily of cirkonstancoj. Ekzemple, oni povas konturiĝi to assume (clear) out­ line pli bone kompreni la signifon de la ,, kontraŭ (B)to stand out against scienco, se oni ne nur legas sed aerdisiĝi (Z) to vanish into thin airĝisfunde observas kaj, kiom eble, alidecidiĝi to change one’s mind esploradas. demamigi to wean malmiksi to sort out La kutimo de observado kaj kunkapiĝe konsiliĝito put (their) heads originala esplorado ĝis la limoj de la inter si, kiel (Oomoto) together as to how propra kapablo kaj cirkonstancoj, travibriga thrilling devus esti tiel ĝenerala kiel la kutimo (11) verbon-plus-adverbo redonantanlegadi. Ĝi estas atingebla de ĉiu anglan verbon:— normala, inteligenta homo. The best translations were submitted by palpe vagadi (F) to grope about jete engluti to gulp down R. Bland (Nelson), A. Caubel (Olivet, (F) France), and K. Twinn (Atherton). That rajde sidiĝi to sit astride, bestride (Z) of Alderman Bland appears above. Since fingre montri to point at (G) all were prizewinners within the past year, rikane algapi to grin (grimace) at (K) none qualifies for the prize which is awarded volve kovrita en enveloped in to Kenneth Wilson (Leicester), whose text Z = Zamenhof B = Bulthuis F = Forge was of almost equal merit. G = Grabowski K = Kurzens C. D. A. Capp.

S-ro F. Parker, skribas: Sur p. 253 de la S-ro J. Cresswell skribas: “La esprimo maja numero mi legas la esprimon. En la‘Bonvole’ kun la imperativo ŝajnas al mi plej lasta numero’. Mi ne komprenas kielkondamninda, ĉar ‘bonvole’ povas signifi io povas esti “lastest” kaj mi opinias lanur ‘in a kindly manner’. Oni uzu ‘bonvolu formon kondamninda.” July-Aug., 1960 Th e B r it is h E s per a n tist 299

THE BRITISH ESPERANTO ASSOCIATION Inc. OFFICIAL NOTICES President : Mr. Norman R. Smith, B.Sc., F.B.E.A. Hon. Secretary :Mr. H. A. Epton, F.B.E.A. Hon. Treasurer : J. C. Rapley Hon. Education Secretary : M. C. Butler, M.R.S.T. Secretary : J. W. Leslie, F.B.E.A. Registered Office : 140, Holland Park Avenue, London, W .ll. 7e/.; PARk 7821 Hours: Weekdays 9 a.m. to 5 p.m. (closed 1-2 p.m.); Saturdays 9 a.m. to 12 noon

NEW MEMBERS Elementary Examination Bills, D. Dartford, Kent By Attendance Brooke, A. London, S.HL1 Ellerington, Miss E. M.Watford Cavanagh, B. M arple-Stockport Epton, Miss M. B. Watford Ekee, Sung Singapore, 10 Nobes, Mrs. A. G. Harrow Hunter, L. F. Rugby *Sands, Mrs. I. M. Watford Kearns, F. A. Bromley, Kent Simpson, Miss V. M. Watford Kerr, J. Lennoxtown, Glasgow *Tobin, Mrs. L. M. Hemel Hempstead Doncaster Lock, E. G. * Denotes a candidate who has passed with Reilly, J. Glasgow, JE.3 Distinction. NEW JUNIOR MEMBERS Dore, G. W eymouth NEW LOCAL REPRESENTATIVE Hussey, K. E. Rowner, Gosport Reading, Berks.: H.E. Screaton, 25, Audley Wilson, W. J. Faifley, Clydebank Street.

DONATIONS TO GENERAL FUNDS COUNCIL MEETING Previously acknowledged: £108 Os. 3d. 2s. 6d.: Mrs. J. D. Winterburn. Harrogate, 5th June, 1960 7s. 6d.: E. R. Virgo. Present: The President (N. R. Smith) in 10s.: J. Barry. the Chair, the Hon. Secretary (Harry A. 11s. 6d.: Miss W. Hirst. Epton), the Hon. Treasurer (J. C. Rapley), Total to 20th June, 1960: £109 11s. 9d. H. W. Allen-Smith, B. B. Beaumont, Miss B. Bowell, J. Brownlee, J. K. Challinger, DONATIONS TO “B.E ” SUPPORT FUND G. E. Collis, E. P. Crabtree, A. Diaz, Previously acknowledged: £12 9s. A. Edmondson, L. W. Edwards, A. L. 10s.: Mrs. D. C. Walker. Finbow, L. I. Gentle, W. M. Goodes, L. G. Total to 20th June, 1960: £12 19s. Hartridge, H. W. Holmes, C. M. Houghton, D. Kennedy, Mrs. M. Kennedy, M. Lewin, L. G. Livett, A. H. Middlemast, F. Netrval, DONATIONS TO ADVERTISING FUND Miss V. C. Nixon, Miss L. Ovington, Previously acknowledged: £25 8s. 7d. F. Parker, Miss E. L. Parson, F. Pilling, 5s.: Mrs. G. M. Keable. F. Thurgood, Miss E. Woodget. 10s.: Mrs. D. C. Walker. In attendance: The Secretary. Total to 20th June, 1960: £26 3s. 7d. Executive Committee: The following were elected: A. Diaz, L. W. Edwards, NEW AFFILIATED GROUP L. I. Gentle, W. M. Goodes, C. M. Houghton, Tamworth Esperanto Society.Hon. Sec.: Miss V. C. Nixon, A. Venture, Miss E. M. Mrs. B. M. Delgado, 58, Albert Road, Wheatley. Tamworth, Staffs. U.E.A. Committee: Messrs. F. Parker and N. R. Smith were re-elected. B.E.A. EXAMINATION RESULTS Next Meeting: It was agreed to accept Elementary Examination the invitation to meet in Leeds and the date By Correspondence of 3rd September was fixed. *Tubb, R. B. Newbury Harry A. Epton, Hon. Secretary. 300 T h e B r it is h E sper a n tist July-Aug., 1960

Korekto KRUCVORT-ENIGMO Junio, 1960, p. 267 : La titolo de la parolado de S-ro Leslie estis, “Kion ni celas ?” p. 275: La horo de la polaj elsendoj estas 1630 B.S.T.

Nelson’s Esperanto Course Pro neatendita, subita, anonco de la presistoj al B.E.A. lastatempe, ke oni ĉesos represi ĉi tiun lernolibron, mankas al B.E.A. ekzempleroj por plenumi mendojn por la "Intermediate Correspondence Course’’. Ni urĝe petas, ke tiuj kiuj povos—sen tro da ĝeno—re-vendi tiun lernolibron al B.E.A., afable sendu ĝin al ĝi. Por ekzempleroj en tute bona "nova’’ kondiĉo B.E.A. pagos kun rabato de 33 j%; por brokantaj ekzempleroj oni anoncu la deziritan prezon. Notu (r) signifas nur radiko Horizontal^: 1. Junulo en oficira lernejo (r); kaj alia (mallong.); arbo (r). 2. Disko, kies rotacia akso ne okupas la centron. 2. Meti kune diversajn objektojn (r); Mortoj ekscesa; resti sur seĝo (r). 4. Vira vestajo La 19an de Majo mortis 80-jaraS-ro J. G. (r); okulkavo (r). 5. Maldolĉa (r); frukto. Lewis, aŭtoro de "Notes on English6. Larĝabaza botelo (r); glazurbriligi. Grammar for Students of Esperanto”, kaj7. Maliluzie. 8. Flugilhava estajo (r); angla 56 jarojn Esperantisto. mezurunuo de longo (r). 9. larĝa apogseĝo; greka venkokanto (r). 10. Sengusta, sen- La 28an de Majo mortis 74-jaraS-ro B. F. odora gaso; brua spirado dum dormo (r). Beaumont,M.A., frato de la Prezidanto de 11. Natura grupo de homoj (r); rabobirdo; la Grupo en Huddersfield. Li estis dum-apartigi (r). 12. Danĝera rampulo. 13. Lau- viva membro de U.E.A., konata prelegistovice sekvas due; membro; granda birdo (r). kaj turist-gvidanto en Oksfordo, kaj antau multaj jaroj gajninto de la Buchanan- Vertikale: 1. Densa, nedisigema (r); Premio. taĉmento da soldatoj (r). 2. Estinta; difina artikolo. 3. Publike sciigi; produkti idon. La lan de Februaro mortisS-ro J. 4. Plia krom la kutima nombro; malsupra Nicholson, el Manchester, membro de parto (r); prefikso. 5. Tiel same (mal­ B.E.A. 1942-58. long.); malhonestulo. 6. Citi sen vokaloj; temanta pri la amo. 7. Ludkarta koloro; maldika metalplato (r); densigita stato de oksigeno (r). 8. Nenormala (r); lirika poemo. HOLIDAYS 9. Loko kie kreskas fumajo (r). 10. Sufikso; moviĝi; monato. 11. Natura veziko en la The Offices of the Association will be korpo; antisepsa fluidajo (r). 12. Speco de closed between the 1st and 15th August and planto (r); maljes; enloĝanto de Eŭropa you are asked to co-operate by not sendinglando. 13. Mordeti (r); fina konsekvenco de postal communications between these dates.rezonado (r). La Oficistaro deziras al ĉiuj bonajn feriojn ! A. D. Cook.

Plaĉa Tasko : Postulu ĉe via loka La 45a U.K. publika biblioteko, ke oni havebligu Inter la aliĝintoj al la operacio "Adoptajla jenan verkon:Zamenhof, Creator Gepatroj” troviĝas Skota Esp-Federacio, Letchworth Esp-Soc., kaj S-ro A. W. of Esperanto, de Marjorie Boulton, Thompson. Kongresanoj ĝis la 15a depublikigita de Routledge and Kegan Junio: 1653 el 42 landoj. Paul, London (30s.). SMALL ANNOUNCEMENTS 2d. per word. Minimum 2s. per issue. Prepaid Copy must be received at the B .E .A . Office by the 20th of the month Sed kiam la Aŝdodanoj en la morgaua tago South Eastern Federation.If you live in leviĝis, ili vidis, ke jen Dagon kuŝas vizaĝ-Surrey, Sussex, Kent, or South London, altere antau la kesto de la Eternulo. Kaj iliplease let the S.O.E.F. Secretary know your prenis Dagonon kaj restarigis lin sur liaapproximate age and (a) that you were, are, loko. or want to be an Esperantist; (6) could you Brita Esperanto-Humanistaro.Bonven- be an active teacher, or worker for the igas ĉiujn Humanistojn en sian membraron.movement ?; (c) are you mobile, by car, Filiiĝinta al B.E.A. Sendu minimume 7Ŝ. 6p.etc., or rich enough to travel to Esperanto kiel kotizon al Sek.-Kasisto, G. L. Dickinson,meetings where something useful is 21, Gribble Road, Liverpool, 10. achieved ?; (d) are there others we do not know of near you(ĉ ) ?; how do you see your The Workers’ Esperanto Movementlocal Esperanto situation ?; (/) do you live associates world friendship with trade union,within 5 miles of any of these population co-operative and socialist principles. Detailscentres—(1) Croydon, (2) Brighton, (3) and magazine sent free: 27, Argyle Road, Rochester, (4) Margate-Ramsgate, (5) Folke­ Ilford, Essex. stone-Dover, (6) Worthing, (7) Sutton- Socialist Leader, 48, Dundas Street, Cheam, (8) Balham , (9) Sidcup, (10) Glasgow, C.l. Single copies 3d. : 12 weeks Hastings, (11) Tonbridge-Tunbridge Wells, 4s. : 24 weeks 8s. : 52 weeks 15s. 6d. (12) Orpington, (13) Reigate-R edhill, (14) CompleteEsperanto article in every issue. Maidstone, (15) Crawley, (16) E astbourne, (17) Guildford, (18) W eybridge, (19) Leather- Deziras korespondikun serioza filatelisto, head. We have people waiting to work ! Rumana samideano : Paul Ionescu,You must, must, must let us haveyour facts, Str. Ghenadie Petrescu no. 123, Ra. T. so that we build on firm foundations, and Vladimirescu, Bucuresti, R.P. Romina. direct our efforts to the most suitable Deziras korespondi kun britaj Esperant-localities. S.O.E.F. Secretary : L. G. istoj — prefere mezaĝuloj — S-ro HermanHartridge, 64, Laurier Road, Addiscombe, Liebelt, Magdelstr. 91, Jena, Germany Croydon.

D I C A C C HAND THIS TO A FRIEND I L C H O C WHO IS NOT YET A MEMBER HE British Esperanto Associationconsists of men and women who believe that T Esperanto is one of the important factors of modern progress; that by its aid international communication of every type is facilitated. Esperanto is intended not to replace the national tongues but, acting as a second language for people of all nations, to facilitate both written and spoken communications between them. YOU are invited to co-operate in spreading a knowledge of Esperanto by completing the following application for membership :— Subscription : 20s. per annum. Persons joining after ist July may pay ios. to end of current year— those under 21 may join as Junior Members at half rates.

To the Secretary , The British E speranto Association (Inc.), 140, Holland Park Avenue, London , W.i i .

I , ...... hereby apply for membership of THE B R IT IS H ESPERANTO ASSOCIATION (Inc.) and enclose the first Subscription o f......

Signature......

Nationality...... Ranh, Profession or Occupation...... A ddrets ......

Dat‘ ...... A f (if undtr n ) ...... NOVAJ INSIGNOJ Kompreneble vi ne povos porti grandan Verdan Standardon marŝante sur la strato ĉiutage ! Tamen vi ja povas porti belan, dignan, bone fabrikitan Verdstelan butontruan, aŭ broĉan, insignon— por konatigi vin al aliaj samideanoj, kaj por tikli la scivolemon de aliaj piedirantoj. Pro la fermiĝo de la antaŭa fabrikejo de la famaj insignoj kiujn vendadis B.E.A. dum multaj jaroj, ni devis trovi alian egale kompetentan fabrikiston—kaj tion ni sukcesis fari lastatempe.Jen prezaro de la nun haveblaj novaj insignoj.

No. la Liliputa,kravatpinglo, el arĝento. . 2ŝ. 9p.

No. 2 Simpla Stelo, j" broĉo/butonolŝ. 6p.

No. 3 Stelo en cirklo, kun “Esperanto, Lingvo Internacia” . . broĉo/butono2ŝ. Op.

No. 4 Stelo, j", kun la vorto “Esperanto”broĉo/butonolŝ. 9p.

No. 5 Verda Stelokun blankaj randoj broĉo/butonolŝ. 9p. No. 6 Stelo. Rondeta, fono blanka kravatpinglolŝ. 6p. broĉo/butonolŝ. 6p. No. 7 Kiel N-ro 3 sed kun la vortoj, “British Esperanto Association” broĉo/butono .. lŝ. 3p. No. 8 Triangula kun klare videbla vorto, “Esperanto” broĉo/butono2ŝ. 6p. Steloj kiel N-ro 5 sed kun la literoj, “U.E.A.” ...... broĉo/butono2ŝ. 6p. La insignoj estas emajlitaj permane kaj la fabrikejo liveras post tri monatoj, do bonvole sendu viajn mendojn kiel eble plej rapide al B.E.A. En Britujo oni ne rajtu diri “Mi neniam vidas Verdan Stelon !” PORTU LA STELON en kaj ekster la koro! XS’N/fjX

------Printed by Sumfield & D ay Ltd., Station Street,LgastbourQe, Wn the Publishers,The B ritish E speranto A ssociation, I nc., 140, H d yin iT ’u/k Avenue, London, W .n