2008 Krizi Öncesi Ve Sonrasinin Türk Bankacilik Sektörü Üzerindeki Etkisi ………………………………………………..98
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
2008 KRİZİ ÖNCESİ VE SONRASININ TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ HASANALİ ERMİS IŞIK ÜNİVERSİTESİ 2018 2008 KRİZİ ÖNCESİ VE SONRASININ TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ HASANALİ ERMİS Işık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Programı, 2018 Bu Tez, Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’ne Yüksek Lisans (MA) derecesi için sunulmuştur. IŞIK ÜNİVERSITESİ 2018 ABSTRACT COMPARING THE PERFORMANCES OF THE BANKS BEFORE AND AFTER 2008 FINANCIAL CRISIS The 2008 crisis is one of the greatest crises in the history of the world that emerged in the United States and then spread all over the world. The banking sector is one of the sectors where the effects of the crisis. The main purpose of this study is to compare the banks performances in Turkey before and after of 2008 financial crisis. The literature review methodology was used to achieve this purpose. The capital adequacy ratio, profitability, return on equity, profitability, net interest margin, bad loan rates, deposit loan / foreign exchange ratio indicators and free asset indicators were evaluated in Turkish banking sector before and after the crisis. According to the results obtained, the crisis showed negative effects such that the levels of profitability, asset profitability and equity profitability. But the crisis did not effect on the troubled loans and this variable did not change. Also in the study, the results were that the indicators of the dull average assets and net interest margins increased with the crisis. The results of the study showed that theTurkish bankingsector, which had been restructured after the crisis of 2001, had a certain level of stability and reduced the level of its effects despite the adverse effects of the crisis. Keywords:Banking, Turkish banking sector, 2008 crisis, performance. ii ÖZET 2008 krizi, ABD’de ortaya çıkan ve sonrasında tüm dünyaya yayılan, dünya tarihin- deki en büyük krizlerden birisidir. Krizin etkilerini yoğun biçimde gösterdiği sektör- lerden birisi de bankacılık sektörüdür. 2008 krizinin öncesinde ve sonrasında Türki- ye’deki bankaların performanslarının karşılaştırılması, çalışmanın temel amacı olarak belirlenmiştir. Bu amacın gerçekleşmesi için literatür taraması yöntemi kullanılmış- tır. Çalışmada 2008 krizi öncesi ve sonrasında Türk bankacılık sektöründe sermaye yeterlik oranı, kârlılık, özkaynak kârlılığı, aktif kârlılık, net faiz marjı, sorunlu kredi oranları, mevduatların krediye dönüşme oranı göstergeleri, donuk aktif göstergeleri değerlendirmeye alınmıştır. Elde edilen sonuçlara göre kriz kârlılık, aktif kârlılık, özkaynak kârlılığı göstergelerinde düzeyleri değişecek şekilde olumsuz etkiler ortaya koymuştur. 2008 krizinin Türk bankacılık sektöründe sorunlu kredilere olan etkileri- nin farklılık meydana getirmeyecek yapıda olduğu görülmüştür. Çalışmada ayrıca donuk aktif ortalamaları ile net faiz marjı göstergelerinin krizle birlikte artış göster- diği yönünde sonuçlar elde edilmiştir.2001 krizi sonrasında yeniden yapılanan ve nispeten güçlenen Türk bankacılık sektörünün krizin olumsuz etkilerine karşın belirli ölçüde istikrar yakalayarak etkilerin düzeyini azalttığı sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bankacılık, Türk bankacılık sektörü, 2008 krizi, perfor- mans. iii TEŞEKKÜR Yüksek lisans eğitimim boyunca bilgisi ve birikimini esirgemeyen; daha sonra tez danışmanım olarak beni ayrıcalıklı kılan Sayın Prof. Dr. Suat Teker’e teşekkürü borç bilirim. Süreç boyunca desteklerini esirgemeyen Elvan Asena Deniz’e,değerli büyüğüm Ke- mal Usta’ya,sevgili dostum Tolga Altuntaş’a,Hüseyin Kaya’ya ve biricik kardeşim Nazlı Büşra Ermis’e teşekkür ederim. Beni bu yolda cesaretlendiren, maddi ve manevi hiçbir desteği esirgemeyen aileme teşekkür ederim. iv İÇİNDEKİLER ABSTRACT ................................................................................................................. ii ÖZET........................................................................................................................... iii TEŞEKKÜR ................................................................................................................ iv İÇİNDEKİLER ............................................................................................................ v TABLO LİSTESİ ....................................................................................................... vii ŞEKİL LİSTESİ ........................................................................................................ viii GRAFİK LİSTESİ ...................................................................................................... ix GİRİŞ ........................................................................................................................... 1 BÖLÜM 1: BANKACILIK SEKTÖRÜNE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER ................ 3 1.1. Bankanın Tanımı ve İlk Uygulamaları ............................................................ 3 1.2. Bankaların Türleri ........................................................................................... 4 1.2.1. Kapsamına Göre Banka Türleri ......................................................................... 4 1.2.1.1. Perakende Bankacılık ..................................................................... 6 1.2.1.2. Toptancı Bankacılık ....................................................................... 7 1.2.1.3. Uluslararası Bankacılık .................................................................. 8 1.2.2. Faaliyet Alanlarına Göre Banka Türleri ............................................................. 9 1.2.2.1. Merkez Bankaları ........................................................................... 9 1.2.2.2. Ticaret Bankaları .......................................................................... 11 1.2.2.3. Yatırım Bankaları ......................................................................... 11 1.2.2.4. Kalkınma Bankaları ..................................................................... 12 1.2.2.5. Katılım Bankaları ......................................................................... 12 1.2.2.6. Kooperatif Bankaları .................................................................... 14 v 1.3. Bankaların Fonksiyonları ve Finansal Sistem İçindeki Rolü ........................ 14 1.4. Bankacılık Sektörü ........................................................................................ 18 1.5. Türkiye’de Bankacılık Sektörü ..................................................................... 20 1.5.1. Türkiye’de Bankacılık Sektörünün Tarihsel Gelişimi ..................................... 20 1.5.2. Türkiye’de Bankacılık Sektörünün Yapısı ....................................................... 37 1.6. Türkiye’de Faaliyet Gösteren Banka Türleri ................................................. 43 1.6.1. Katılım Bankaları ............................................................................................. 43 1.6.2. Yatırım ve Kalkınma Bankaları ....................................................................... 46 1.6.3. Merkez Bankası................................................................................................ 50 1.6.4. Ticari Bankalar ................................................................................................. 54 1.7. Ticari Bankaların Önemi ............................................................................... 54 BÖLÜM 2: BANKACILIK KRİZLERİNE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER .............. 56 2.1. Bankacılık Krizlerinin Tanımları, Nedenleri ve Özellikleri .......................... 56 2.1.1 Bankacılık Krizlerinin Tanımları ...................................................................... 58 2.1.2 Bankacılık Krizlerinin Nedenleri ...................................................................... 58 2.1.3. Bankacılık Krizlerinin Özellikleri .................................................................... 77 2.2. 2008 Krizi ...................................................................................................... 81 2.3. Krizin Türk Bankacılık Sektörü Üzerinde Etkileri ........................................ 91 2.4. Bankacılık Sektörünün Genel Görünümü ..................................................... 95 BÖLÜM 3: 2008 KRİZİ ÖNCESİ VE SONRASININ TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ………………………………………………..98 3.1. Sermaye Yeterlik ve Karlılık Açısından Karşılaştırma ....................................... 98 3.2. Karlılık Açısından İnceleme………………………………………………… 101 3.3 Krediler Yapısı Açısından İnceleme………………………………………… 103 3.4 2008 Krizi Öncesi Ve Sonrası Türk Bankaları Performans Göstergeleri……...105 SONUÇ .................................................................................................................... 123 KAYNAKÇA ........................................................................................................... 126 vi TABLO LİSTESİ Tablo 1. Mevduat Bankaları-Kamu Sermayeli Bankalar-Özel Sermayeli Bankalar Hakkında Bilgiler ......................................................................................... 41 Tablo 2. Yabancı Sermayeli Bankalar-Kalkınma ve Yatırım Bankalar Hakkında Bilgiler ......................................................................................................... 42 Tablo 3. Katılım Bankalarının Diğer Bankalara Göre Ayırt Edici Yönleri ............... 45 Tablo 4. Dünyada Son Dönemdeki Başlıca Krizler ................................................... 79 Tablo 5. Bankacılık Krizlerinin Kapsamı .................................................................