25Ffbe8bbb5aeb0b1cde7147592
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ ĠġLETME EĞĠTĠMĠ ANA BĠLĠM DALI BANKACILIK EĞĠTĠMĠ BĠLĠM DALI TÜRKĠYE’DE KAPANMIġ BANKALAR VE KAPANMA NEDENLERĠ YÜKSEK LĠSANS TEZĠ Osman Gökhan HATĠPOĞLU DanıĢman: Prof. Dr. Emine ORHANER Ankara Aralık, 2011 Osman Gökhan HATĠPOĞLU „nun Türkiye’de KapanmıĢ Bankalar ve Kapanma Nedenleri baĢlıklı tezi ..................../2012 tarihinde, jürimiz tarafından ĠĢletme Eğitimi Ana Bilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiĢtir. Adı Soyadı Ġmza BaĢkan: .............................................................................. ............................. Üye (Tez DanıĢmanı): Prof. Dr. Emine ORHANER....... …......................... Üye : .................................................................................. ............................. Üye : .................................................................................. ............................. Üye : .................................................................................. ............................ 2 ÖZET TÜRKĠYE‟DE KAPANMIġ BANKALAR VE KAPANMA NEDENLERĠ HATĠPOĞLU, Osman Gökhan Yüksek Lisans, ĠĢletme Eğitimi Bilim Dalı Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Emine ORHANER Aralık 2011, 173 sayfa Bu araĢtırmanın amacı, Türk Bankacılık tarihinde Osmanlı döneminden bu yana kapanmıĢ olan yerli bankaları belirleyerek, bu bankaların kapanma nedenlerini dönemsel değiĢimler ve yurtdıĢındaki banka kapanmaları ile karĢılaĢtırmalı olarak incelemektir. AraĢtırmada yerel ticari bankalar ve yatırım bankaları incelenmiĢ, yabancı sermayeli bankalar araĢtırma evrenine dahil edilmemiĢtir. Yapılan çalıĢmada tarama yöntemi kullanılmıĢ ve kapanan bankaların kapanma nedenleri ve Ģekilleri tarihsel süreç içerisinde betimlenmiĢtir. Bunun için ilk olarak bankacılık tarihi bankaların kapanmalarına göre dönemlere ayrılmıĢ ve bu dönemlerde kapanan bankalar, bankacılık sektöründeki ekonomik ve yasal geliĢmelere paralel olarak değerlendirilmiĢtir. Daha sonra yurt dıĢında, özellikle geliĢmiĢ ülkelerde yaĢanan banka kapanmaları nedenleri ile birlikte araĢtırılarak, Türk Bankacılık Sektörü ile bir karĢılaĢtırma yapılmıĢtır. Elde edilen bulgulara göre Türkiye‟de kapanmıĢ olan bankaların kapanma nedenleri ve kapanma Ģekilleri tablolaĢtırılarak sunulmuĢtur. Bu bulgular Bankacılık Tarihinde araĢtırma için yapılmıĢ olan bölümlendirmeye uygun olarak ve yurt dıĢındaki örnekleriyle karĢılaĢtırılarak değerlendirilmiĢtir. Son olarak bank kapanmalarındaki dönemsel farklılıklar ortaya konularak, farklılıkların nedenleri yorumlanmıĢtır. AraĢtırma sonuçlarına Türk Bankacılık sektöründe banka kapanmaları, yurt dıĢında olduğu gibi ekonomik kriz dönemlerinde yoğunlaĢmaktadır. Ekonomik krizler tarafından tetiklenen finansal risklerin yanı sıra, özellikle 1980 sonrasında yöneticilerin ve banka sahiplerinin kötü niyetli ve hatalı iĢlemlerinin banka kapanmalarına neden olduğu saptanmıĢtır. Verilerin sınırlı olduğu veya hiç olmadığı 1930 yılı öncesinde kapanan bankalarla ilgili daha detaylı araĢtırma yapılmasına dair öneriler sunulmuĢtur. Anahtar Kelimeler: Türk Bankacılık Sektörü, Kapalı Bankalar, Türk Bankacılık Tarihi, Banka Kapanma Nedenleri, Banka Kapanma ġekilleri. 3 ABSTRACT CLOSED BANKS IN TURKEY AND CLOSURE REASONS HATĠPOĞLU, Osman Gökhan Master of Arts in Educational Sciences, Management Education Programme Thesis Advisor: Prof. Dr. Emine ORHANER December 2011, 173 pages The aim of this study is to to determine closed national banks through Turkish Banking History, beginning from the Ottoman period, then to examine the closure reasons of these banks according to periodical changes and in comparison with bank closures abroad. In this study, national commercial and investment banks were examined and foreign banks were excluded from the research population. A descriptive method was used in the study and reasons and types of failures of closed banks had been surveyed chronologically. Firstly the banking history was re-divided into periods in accordance with bank closures and banks closed in these periods were analysed in parallel with economic and legal developments. Then, bank closures and closure reasons abroad were investigated particularly in developed countries, and a brief comparison was made with Turkish banking sector. Evaluating the resarch data obtained, types and reasons of bank closures in Turkey were tabulated and reported. The data were evaluated with respect to classified periods determined before and comparative analysis were made by considering abroad cases. Finally periodical differences were reported and reasons of variations were interpreted. According to the results of the study, similar to countries abroad, banking closures and failures are found to heavily increase during economic crises. Besides with financial risks triggered by economic crises, fraudulence of bank owners and poor management caused bank failures or closures particularly after 1980. Suggestions are presented for the need of further research on banks closed before 1930, for which the data is limited or not available. Anahtar Kelimeler: Turkish banking sector, closed banks, Turkish banking history, bank closure reasons, types of bank insolvency. i ĠÇĠNDEKĠLER ÖNSÖZ ........................................................................................................................................ ÖZET ........................................................................................................................................... ABSTRACT ................................................................................................................................ ĠÇĠNDEKĠLER SAYFASI ....................................................................................................... i TABLOLAR LĠSTESĠ ............................................................................................................ iv KISALTMALAR LĠSTESĠ ..................................................................................................... v BĠRĠNCĠ BÖLÜM: GĠRĠġ 1.1. PROBLEM DURUMU ..................................................................................................... 1 1.2. ARAġTIRMANIN AMACI .............................................................................................. 1 1.3. ARAġTIRMANIN ÖNEMĠ ............................................................................................. 2 1.4. VARSAYIMLAR ............................................................................................................. 3 1.5. SINIRLILIKLAR .............................................................................................................. 4 1.6. TANIMLAR ....................................................................................................................... 5 ĠKĠNCĠ BÖLÜM: YÖNTEM 2.1. ARAġTIRMA MODELĠ ................................................................................................... 7 2.2. EVREN VE ÖRNEKLEM ................................................................................................ 7 2.3. VERĠ TOPLAMA TEKNĠKLERĠ .................................................................................. 8 2.4. VERĠLERĠN ANALĠZĠ .................................................................................................... 9 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: ARAġTIRMA KONUSUYLA ĠLGĠLĠ GENEL YAPI VE DURUM 3.1. KAPANMIġ OLAN BANKALARIN EKONOMĠK DÖNEMLERE VE KRĠZLERE GÖRE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ......................................................... 11 3.1.1. Osmanlı’nın Son Dönemi ve Cumhuriyetin Ġlk Dönemi (1930 Yılına Kadar) ................................................................................................ 15 3.1.1.1. 1930 Öncesi Dönemde Bankacılık Sektöründeki GeliĢmeler ...................... 16 3.1.1.2. 1930 Öncesi Kapanan Bankalar ..................................................................... 24 3.1.2. Dünya Ekonomik Krizi ve 2. Dünya SavaĢı Dönemi (1930-1945) .................... 25 3.1.2.1. 1930-1945 Döneminde Bankacılık Sektöründeki GeliĢmeler ..................... 28 3.1.2.2. 1930-1945 Döneminde Kapanan Bankalar ................................................. 30 3.1.3. Özel Bankalar ve 1958 Krizi Dönemi (1946-1962) ............................................. 33 3.1.3.1. 1946-1962 Döneminde Bankacılık Sektöründeki GeliĢmeler ...................... 34 3.1.3.2. 1946-1962 Döneminde Kapanan Bankalar ................................................... 36 3.1.4. Planlı Kalkınma Dönemi (1963 -1980) ................................................................ 39 3.1.4.1. 1963-1980 Döneminde Bankacılık Sektöründeki GeliĢmeler ...................... 41 3.1.4.2. 1963-1980 Döneminde Kapanan Bankalar ................................................... 43 3.1.5. Liberalizasyon Dönemi ve 1983 Krizi (1980 -1993) ............................................. 45 ii 3.1.5.1. 1980-1993 Döneminde Bankacılık Sektöründeki GeliĢmeler ...................... 47 3.1.5.2. 1980-1993 Döneminde Kapanan Bankalar ................................................... 48 3.1.6. Düzenleyici Kurumların Etkin Olduğu Dönem: 1994 ve 2000 Krizleri (1994 Sonrası) .................................................................... 50 3.1.6.1. 1994 Yılı Sonrasında Bankacılık Sektöründeki GeliĢmeler ........................ 51 3.1.6.2. 1994 Yılı Sonrasında Devir ve BirleĢme ile Kapanan Bankalar ................. 59 3.1.6.3. 1994 Yılı Sonrasında TMSF Tarafından Kapanan Bankalar ..................... 60 3.1.6.4. 1994 Yılı Sonrasında Kapanan Yatırım Bankaları ...................................... 71 3.2. KAPANMIġ