Letras Galegas 2011. Lois Pereiro Xosé Ramón
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Letras Galegas 2011. Lois Pereiro Xosé Ramón Pena (coordinador) Formas de citación recomendadas 1 | Por referencia a esta publicación electrónica * Pena , X osé Ramón (cooRd .) (2011 [2011] ). “Letras Galegas 2011. Lois Pereiro”. Vigo: Faro de Vigo, suplemento “Faro da cultura”, 17 de maio. Reedición en poesiagalega.org . Arquivo de poéticas contemporáneas na cultura . <http://www.poesiagalega.org/arquivo/ficha/f/1235>. 2 | Por referencia á publicación orixinal Pena , X osé Ramón (cooRd .) (2011 ). “Letras Galegas 2011. Lois Pereiro”. Vigo: Faro de Vigo, suplemento “Faro da cultura”, 17 de maio. * Edición dispoñíbel desde o 27 de setembro de 2011 a partir do arquivo en PDF de libre acceso disposto por Faro de Vigo no seu web en maio de 2011. O GAAP e o equipo do proxecto agra - decen a colaboración de autores e editores. © O copyright dos documentos publicados en poesiagalega.org pertence aos seus autores e/ou editores orixinais. Nº 373 I MARTES, 17 DE MAIO DE 2011 Coordina: Xosé Ramón Pena Pídeme Xosé Ramón -Moncho- Pena que conte no FA- Ao día seguinte, e na terraza do café Madrid, sempre to:a creación dun Premio Nacional de Poesía –dos de RO DA CULTURA como vivín o primeiro Día das Letras en Lugo,Ánxel Fole acusounos aos participantes no acto Madrid,por suposto– en galego.Formaron parte do xura- Galegas.Intentarei compracelo de contado. das Letras de colaboracionistas.Contesteille coa dureza do Carballo Calero e Alonso Montero. Resultou premia- En 1963 cumpríanse cen anos da publicación de Can- que esixía o seu insulto. do o libro Entre o si e o non ,de Xosé Luís Franco Grande. tares Gallegos de Rosalía de Castro,ocasión que Francis- Pasar,non pasou nada do que eu temía.Fraga Iribarne Por outra banda,Otero Pedrayo despregou unha gran- co Fernández del Riego quixo pór en valor ao servizo da era ministro de Informaión e Turismo e iniciaba,xa da- de actividade,acudindo a varios foros de Galicia a diser- Patria.De xeito que o vello amigo,apoiado por Xesús Fe- quela,a súa maquillaxe pseudo–democrática do fran- tar sobre Rosalía de Castro en ocasión daquel primeiro rro Couselo e Manuel Gómez Román,conseguiu que a quismo.Daba tamén pasos na dirección dun achega- Día das Letras Galegas.Tal día non deixou de crecer en Academia Galega declarase o 17 de Maio“Día das Letras mento persoal ao galeguismo. Isto concretouse nun fei- relevancia e significación. Galegas”, celebración destinada a se perpetuar a través de todos os séculos futuros.Presidía daquela a nosa ins- titución o xurista Sebastián Martínez–Risco e Macías, procedente de Izquierda Republicana. Convén precisar que o Réxime,especialmente a poli- cía político–social,consideraba,e con razón,a Del Riego e a Gómez Román como“galeguistas”e“desafectos”á di- tadura franquista.Canto a Ferro Couselo,igualmente de- mócrata e galeguista, na ficha del constaba que fixera a Guerra Civil na“zona roja”e encadrado na CNT. Por aquel tempo,eu traballaba no colexio Fingoi,de Lugo, como profe- sor de francés.O director do centro, Ricardo Carballo Calero, galeguista Memoria do e oficial que fora no Exército Repu- blicano, informou- me do acordo to- Díadas mado na Acade- mia, pero nin el nin eu pensamos en facer calquera acto o Día das Le- Letras tras Galegas en Fingoi ou noutro O 17 de Maio lugar de Lugo. Quen si se mobili- de 1963 en Lugo zou, decatándose inmediatamente X OSÉ L UÍS MÉNDEZ F ERRÍN da importancia daquela oportuni- dade,foi Xesús Alonso Montero,que daquela era cate- drático nun instituto da cidade e militaba no PCE. Coido que Alonso Montero se puxo en contacto con Celestino Fernández de la Vega,secretario técnico do Goberno Civil,para arranxar os permisos necesarios. Conseguidos estes, preparou coidadosamente o primei- ro Día das Letras Galegas. A posta en escena resultou sorprendente. Nun salón de actos cedido pola administración públi- ca –non sei se no edificio do mesmo Goberno Civil–,for- mouse unha presidencia na que figuraban varios xerar- cas franquistas,entre os que destacaba o gobernador mi- litar da praza de Lugo, en uniforme de xeneral de briga- da.Un gran retrato de Franco ollaba para o público cun xesto que me pareceu ameazante.Por cima do“Generalí- simo”,lucía un crucifixo de grandes dimensións como era regra do réxime totalitario e nacionalcatólico. O peso do acto levouno un Alonso Montero de verbo brillante,que usou o galego para expór a súa interpreta- ción de Rosalía de Castro en clave de realismo social.Eu falei tamén en galego e nunha liña de compromiso so- cial ben semellante.Ao amosar as ideas que a lectura de Rosalía me suscitaba,tiven medo das autoridades do ré- xime represivo.Un medo tal que me paralizou os múscu- los que median entre o nariz e o labio superior,de xeito que a miña alocución debeu de resultar moi pouco con- vincente.Tiña eu,aquel 17 de Maio de 1963,vinte e cinco anos e estaba en plena“Operación Paloma Mensajera”. Tratábase de construír,en clandestinidade,un Consello da Mocedade e,ulteriormente,un partido nacionalista de esquerda.Por aquelas datas sentía os ollos da policía franquista asexando en cada esquina.Para rematar o ac- to, Rafael Bárez, alumno de Preuniversitario, recitou moi ben algúns poemas de Rosalía.Bárez,andando o tempo, sería avogado laboralista e militante do PCE. As autoridades,entre as que se incluía aquel inque- dante brigadier co peito inzado de condecoracións, abandonaron o salón“y no hubo nada”(Cervantes).A muller de Carballo Calero,Ignacia Ramos,colleume dun brazo e díxome:“Se non fose polo Cristo e polo retrato de Franco,unha diría que deu a volta a tortilla e que che- gou a III República, oíndo o que ti e mais Alonso predi- castes”. Celestino Fernández de la Vega estaba, pola súa banda,moi satisfeito. F ARO DE V IGO II MARTES, 17 DE MAIO DE 2011 LETRAS GALEGAS 2011 ------- Lois Pereiro Polas súas Cando un engarra na poesía composicións desfilan de Lois Pereiro, unha das impre- sións de maior impacto que re- autores anglófonos, cibe é a do oceánico caudal de lecturas que agochan os seus poetas e narradores versos.Son tantas e tan variadas as fontes literarias que gravitan sobre dos poemas que causa critores lucenses arredor de Fo- admiración o extraordinario te- le ) e o Castelao referente simbó- cido de citas e de homenaxes, lico,o Curros Enríquez máis clá- de re,contra e postescritas que sico e o Cunqueiro incompara- asolagan as pregas todas da súa ble,ata o Otero Pedrayo máis poesía. sentencioso e oracular (todos Pereiro foi un lector voraz, catro aludidos nun mesmo tex- atreveríame a dicir que case to,o titulado“¿Qué é Galicia?”, compulsivo. Ben poucas tradi- guión televisivo sui generis que cións próximas, contados perío- foi,en efecto,emitido pola TVG dos literarios e escasos grandes o 25 de xullo do 1988 e que se autores da contorna europea lle conta,ao meu ver,entre o mello- foron alleos.Viviu proxectado riño que deixou escrito o poe- nas súas lecturas, foi un con ta). elas, porque o camiño das pala- Mais,se houbese que apuntar bras que o precederon e lle unha veciñanza natural para a eran coetáneas foi o vieiro polo Lois Pereiro (1958-1996). poesía de Pereiro,esta habería que,naturalmente,agromou a que residenciala, sen dubidalo, escrita propia. entre os creadores da lingua de Quen desembarque nos pa- Goethe.Demostra o que digo o limpsestos literarios —felizmen- diálogo que os seus textos man- te posprocesados e feitos pro- Palimpsesto Pereiro teñen con outros de Thomas pios— que son Poemas Mann,Gottfried Benn,Paul Ce- 1981/1991 (1992) , Poesía últi- lan, R. M. Rilke, F.Hölderlin e, an- ma de amor e enfermidade Apuntamentos para una cartografía lectora tes nada e por sobre todos,co (1995) e Poemas para unha Loia seu admirado Thomas Ber- (1997) descubrirá ata que pun- A RMANDO R EQUEIXO nhard,a quen o conecta unha to ler a Pereiro é deixarse sor- afinidade literaria e mesmo vi- prender por unha particularísi- confesa por Paul Éluard,Charles ninsular non tiña misterios para e o gran Luis de Camões. tal que nunca se lle ocultou ao ma loxa literaria que presta a Baudelaire, Georges Bataille, a súa infatigable paixón lectora, Entre os nosos,tiveron tamén de Monforte. palabra ao seu irmán para que Paul Valéry,Gerard de Nerval, que o levou de Carlos Bousoño acubillo no gume dos seus ver- Por suposto, o insondable este module o verso ata atopar Guillaume Apollinaire ou Jean a José Ángel Valente,de Octavio sos o Fole máis telúrico (a quen abismo lector que era Pereiro a súa singular,xenuína e incom- Paul Sartre. Paz a Juan Ramón Jiménez,pa- dedicou todo un poema que foi garda aínda outras moitas pre- parable voz. Por suposto,a literatura pe- sando por José María Fonollosa incluído no libro colectivo Es- senzas (a da poesía rusa de Vla- Polas composicións de Perei- dímir Maiakovski,a dos clásicos ro desfilan autores anglófonos latinos como Ovidio ou orien- moi queridos para o autor,poe- tais como o Baghavad Gita ,a tas e narradores tanto insulares Mais non só na poesía de os socialistas utópicos e os dos recreadores da tradición coma estadounidenses aos que Lois Pereiro se fai evidente a anarquistas cos ilustrados fran- oral que foron os irmáns Jacob a súa sabenza políglota lle daba súa vastísima cultura lectora. Outras ceses,os simbolistas con Al- e Wilhelm Grimm e Hans Chris- acceso directo, como Ezra Tamén no eido do narrativa fred Jarry e Ubú,os poetas her- tian Andersen e,por suposto,a Pound, Donald Barthelme, Ja- son rastrexables as pegadas de méticos e os sociais,o expre- dos textos bíblicos),mais abon- mes Graham Ballard,William Joyce e Woolf,de Lezama Li- presenzas sionismo e o comunismo su- den as sinaladas para testemu- Shakespeare, Raymond Carver, ma e Bernhard e mesmo de rreal,Esquilo e Chejov,Brecht e ñar o que sosteño na cabeceira: Charles Bukowski, William Robert Walser no seu Náufra- Carroll,Melville e Cioran e Ge- que poucos,moi poucos escri- Butler Yeats e,sobre todo,Tho- gos do paradiso ,do mesmo fragmentación culta do pri- net, Celan, Valente, Scho- tores galegos das últimas déca- mas Stearn Eliot e James Joyce, xeito que o relato breve“In- meiro e a voz maldita e de lu- penhauer, Pound, Poe,Yeats, das poden presumir dun tan os máis citados.