Letras Galegas 2011. Lois Pereiro Xosé Ramón

Letras Galegas 2011. Lois Pereiro

Xosé Ramón Pena (coordinador)

Formas de citación recomendadas

1 | Por referencia a esta publicación electrónica * Pena , X osé Ramón (cooRd .) (2011 [2011] ). “Letras Galegas 2011. Lois Pereiro”. Vigo: Faro de Vigo, suplemento “Faro da cultura”, 17 de maio. Reedición en poesiagalega.org . Arquivo de poéticas contemporáneas na cultura . .

2 | Por referencia á publicación orixinal Pena , X osé Ramón (cooRd .) (2011 ). “Letras Galegas 2011. Lois Pereiro”. Vigo: Faro de Vigo, suplemento “Faro da cultura”, 17 de maio.

* Edición dispoñíbel desde o 27 de setembro de 2011 a partir do arquivo en PDF de libre acceso disposto por Faro de Vigo no seu web en maio de 2011. O GAAP e o equipo do proxecto agra - decen a colaboración de autores e editores.

Pídeme Xosé Ramón -Moncho- Pena que conte no FA- Ao día seguinte, e na terraza do café Madrid, sempre to:a creación dun Premio Nacional de Poesía –dos de RO DA CULTURA como vivín o primeiro Día das Letras en Lugo,Ánxel Fole acusounos aos participantes no acto Madrid,por suposto– en galego.Formaron parte do xura- Galegas.Intentarei compracelo de contado. das Letras de colaboracionistas.Contesteille coa dureza do Carballo Calero e Alonso Montero. Resultou premia- En 1963 cumpríanse cen anos da publicación de Can- que esixía o seu insulto. do o libro Entre o si e o non ,de Xosé Luís Franco Grande. tares Gallegos de Rosalía de Castro,ocasión que Francis- Pasar,non pasou nada do que eu temía.Fraga Iribarne Por outra banda,Otero Pedrayo despregou unha gran- co Fernández del Riego quixo pór en valor ao servizo da era ministro de Informaión e Turismo e iniciaba,xa dade actividade,acudindo a varios foros de Galicia a diser- Patria.De xeito que o vello amigo,apoiado por Xesús Fe- quela,a súa maquillaxe pseudo–democrática do fran- tar sobre Rosalía de Castro en ocasión daquel primeiro rro Couselo e Manuel Gómez Román,conseguiu que a quismo.Daba tamén pasos na dirección dun achega- Día das Letras Galegas.Tal día non deixou de crecer en Academia Galega declarase o 17 de Maio“Día das Letras mento persoal ao galeguismo. Isto concretouse nun fei- relevancia e significación. Galegas”, celebración destinada a se perpetuar a través de todos os séculos futuros.Presidía daquela a nosa ins- titución o xurista Sebastián Martínez–Risco e Macías, procedente de Izquierda Republicana. Convén precisar que o Réxime,especialmente a poli- cía político–social,consideraba,e con razón,a Del Riego e a Gómez Román como“galeguistas”e“desafectos”á di- tadura franquista.Canto a Ferro Couselo,igualmente de- mócrata e galeguista, na ficha del constaba que fixera a Guerra Civil na“zona roja”e encadrado na CNT. Por aquel tempo,eu traballaba no colexio Fingoi,de Lugo, como profe- sor de francés.O director do centro, Ricardo Carballo Calero, galeguista Memoria do e oficial que fora no Exército Repu- blicano, informou- me do acordo to- Díadas mado na Acade- mia, pero nin el nin eu pensamos en facer calquera acto o Día das Le- Letras tras Galegas en Fingoi ou noutro O 17 de Maio lugar de Lugo. Quen si se mobili- de 1963 en Lugo zou, decatándose inmediatamente X OSÉ L UÍS MÉNDEZ F ERRÍN da importancia daquela oportuni- dade,foi Xesús Alonso Montero,que daquela era cate- drático nun instituto da cidade e militaba no PCE. Coido que Alonso Montero se puxo en contacto con Celestino Fernández de la Vega,secretario técnico do Goberno Civil,para arranxar os permisos necesarios. Conseguidos estes, preparou coidadosamente o primeiro Día das Letras Galegas. A posta en escena resultou sorprendente. Nun salón de actos cedido pola administración públi- ca –non sei se no edificio do mesmo Goberno Civil–,for- mouse unha presidencia na que figuraban varios xerar- cas franquistas,entre os que destacaba o gobernador militar da praza de Lugo, en uniforme de xeneral de briga- da.Un gran retrato de Franco ollaba para o público cun xesto que me pareceu ameazante.Por cima do“Generalí- simo”,lucía un crucifixo de grandes dimensións como era regra do réxime totalitario e nacionalcatólico. O peso do acto levouno un Alonso Montero de verbo brillante,que usou o galego para expór a súa interpreta- ción de Rosalía de Castro en clave de realismo social.Eu falei tamén en galego e nunha liña de compromiso social ben semellante.Ao amosar as ideas que a lectura de Rosalía me suscitaba,tiven medo das autoridades do ré- xime represivo.Un medo tal que me paralizou os múscu- los que median entre o nariz e o labio superior,de xeito que a miña alocución debeu de resultar moi pouco con- vincente.Tiña eu,aquel 17 de Maio de 1963,vinte e cinco anos e estaba en plena“Operación Paloma Mensajera”. Tratábase de construír,en clandestinidade,un Consello da Mocedade e,ulteriormente,un partido nacionalista de esquerda.Por aquelas datas sentía os ollos da policía franquista asexando en cada esquina.Para rematar o ac- to, Rafael Bárez, alumno de Preuniversitario, recitou moi ben algúns poemas de Rosalía.Bárez,andando o tempo, sería avogado laboralista e militante do PCE. As autoridades,entre as que se incluía aquel inque- dante brigadier co peito inzado de condecoracións, abandonaron o salón“y no hubo nada”(Cervantes).A muller de Carballo Calero,Ignacia Ramos,colleume dun brazo e díxome:“Se non fose polo Cristo e polo retrato de Franco,unha diría que deu a volta a tortilla e que che- gou a III República, oíndo o que ti e mais Alonso predi- castes”. Celestino Fernández de la Vega estaba, pola súa banda,moi satisfeito. F ARO DE V IGO II MARTES, 17 DE MAIO DE 2011 LETRAS GALEGAS 2011 ------Lois Pereiro

Polas súas Cando un engarra na poesía composicións desfilan de Lois Pereiro, unha das impre- sións de maior impacto que re- autores anglófonos, cibe é a do oceánico caudal de lecturas que agochan os seus poetas e narradores versos.Son tantas e tan variadas as fontes literarias que gravitan sobre dos poemas que causa critores lucenses arredor de Fo- admiración o extraordinario te- le ) e o Castelao referente simbó- cido de citas e de homenaxes, lico,o Curros Enríquez máis clá- de re,contra e postescritas que sico e o Cunqueiro incompara- asolagan as pregas todas da súa ble,ata o Otero Pedrayo máis poesía. sentencioso e oracular (todos Pereiro foi un lector voraz, catro aludidos nun mesmo tex- atreveríame a dicir que case to,o titulado“¿Qué é Galicia?”, compulsivo. Ben poucas tradi- guión televisivo sui generis que cións próximas, contados perío- foi,en efecto,emitido pola TVG dos literarios e escasos grandes o 25 de xullo do 1988 e que se autores da contorna europea lle conta,ao meu ver,entre o mello- foron alleos.Viviu proxectado riño que deixou escrito o poe- nas súas lecturas, foi un con ta). elas, porque o camiño das pala- Mais,se houbese que apuntar bras que o precederon e lle unha veciñanza natural para a eran coetáneas foi o vieiro polo Lois Pereiro (1958-1996). poesía de Pereiro,esta habería que,naturalmente,agromou a que residenciala, sen dubidalo, escrita propia. entre os creadores da lingua de Quen desembarque nos pa- Goethe.Demostra o que digo o limpsestos literarios —felizmen- diálogo que os seus textos man- te posprocesados e feitos pro- Palimpsesto Pereiro teñen con outros de Thomas pios— que son Poemas Mann,Gottfried Benn,Paul Ce- 1981/1991 (1992) , Poesía últi- lan, R. M. Rilke, F.Hölderlin e, an- ma de amor e enfermidade Apuntamentos para una cartografía lectora tes nada e por sobre todos,co (1995) e Poemas para unha Loia seu admirado Thomas Ber- (1997) descubrirá ata que pun- A RMANDO R EQUEIXO nhard,a quen o conecta unha to ler a Pereiro é deixarse sor- afinidade literaria e mesmo vi- prender por unha particularísi- confesa por Paul Éluard,Charles ninsular non tiña misterios para e o gran Luis de Camões. tal que nunca se lle ocultou ao ma loxa literaria que presta a Baudelaire, Georges Bataille, a súa infatigable paixón lectora, Entre os nosos,tiveron tamén de Monforte. palabra ao seu irmán para que Paul Valéry,Gerard de Nerval, que o levou de Carlos Bousoño acubillo no gume dos seus ver- Por suposto, o insondable este module o verso ata atopar Guillaume Apollinaire ou Jean a José Ángel Valente,de Octavio sos o Fole máis telúrico (a quen abismo lector que era Pereiro a súa singular,xenuína e incom- Paul Sartre. Paz a Juan Ramón Jiménez,pa- dedicou todo un poema que foi garda aínda outras moitas pre- parable voz. Por suposto,a literatura pe- sando por José María Fonollosa incluído no libro colectivo Es- senzas (a da poesía rusa de Vla- Polas composicións de Perei- dímir Maiakovski,a dos clásicos ro desfilan autores anglófonos latinos como Ovidio ou orien- moi queridos para o autor,poe- tais como o Baghavad Gita ,a tas e narradores tanto insulares Mais non só na poesía de os socialistas utópicos e os dos recreadores da tradición coma estadounidenses aos que Lois Pereiro se fai evidente a anarquistas cos ilustrados fran- oral que foron os irmáns Jacob a súa sabenza políglota lle daba súa vastísima cultura lectora. Outras ceses,os simbolistas con Al- e Wilhelm Grimm e Hans Chris- acceso directo, como Ezra Tamén no eido do narrativa fred Jarry e Ubú,os poetas her- tian Andersen e,por suposto,a Pound, Donald Barthelme, Ja- son rastrexables as pegadas de méticos e os sociais,o expre- dos textos bíblicos),mais abon- mes Graham Ballard,William Joyce e Woolf,de Lezama Li- presenzas sionismo e o comunismo su- den as sinaladas para testemu- Shakespeare, Raymond Carver, ma e Bernhard e mesmo de rreal,Esquilo e Chejov,Brecht e ñar o que sosteño na cabeceira: Charles Bukowski, William Robert Walser no seu Náufra- Carroll,Melville e Cioran e Ge- que poucos,moi poucos escri- Butler Yeats e,sobre todo,Tho- gos do paradiso ,do mesmo fragmentación culta do pri- net, Celan, Valente, Scho- tores galegos das últimas déca- mas Stearn Eliot e James Joyce, xeito que o relato breve“In- meiro e a voz maldita e de lu- penhauer, Pound, Poe,Yeats, das poden presumir dun tan os máis citados. somnio”ten un aire á prosa de cidez xenial do segundo. Mais Dylan Thomas,Eliot,Joyce,Ho- fondo coñecemento directo de Do mesmo xeito, tamén o Carver. tamén o son as reflexións so- mero,Dante,Shakepeare… tradicións literarias como as ex- exemplo dos creadores galos se A veciñanza con todos es- bre certos“Dandys,eteróma- Porque Lois Pereiro,poetiza- presadas en lingua inglesa, fran- fixo patente na súa praxe poéti- tes escritores foi tanta que Pe- nos e infames”como Rémy de se, narrase ou escribise en- cesa ou alemá, idiomas que, ca,o que explica a querenza reiro non puido —nin segura- Gourmont,Jean Lorrain,Au- saios,non deixou endexamais xunto ao portugués,o latín e, mente quixo— deixar de es- guste Villiers de L’Isle–Adam, de ser un home do seu tempo, xaora,o galego e o castelán,for- cribir reveladores ensaios cur- Jules Amédée Barbey D’Aure- consciente como poucos de maban parte da impedimenta tos sobre algúns deles. É o ca- villy,Petrus Borel,Gérard de que a súa era unha escrita in- comunicativa dun poeta absolu- so de dos artigos“Ezra Pound” Nerval ou Sheridan Le Fanu. cardinada nunha milenaria tamente excepcional,que pode- e“Thomas Bernhard,o móbil Por descontado,tamén na carreira de remudas na que o ría ter feito súa aquela célebre do suicidio”,aparecidos am- “Modesta proposición para re- facho da palabra vai pasando sentenza de Jorge Luis Borges bos na revista La Naval ,onde nunciar a facer xirar a roda hi- duns a outros para nos alumar. que confesaba deixar a outros abundou sobre a visión de dráulica dunha cíclica historia E a posta Pereiro brillou con que se prezasen do que tiñan arrebatadas imaxes épicas de universal da infamia”habitan fulgor incomparable. escrito,que el prefería oufanar- se polo que deixaba lido. F ARO DE V IGO ------LETRAS GALEGAS 2011 MARTES, 17 DE MAIO DE 2011 III Lois Pereiro

“Todo flúe e eu quero ser todos tor que levaba sobre os seus om- eses ríos distintos cada vez”,escri- breiros a enfermidade que sem- biu Lois Pereiro.Da vitalidade de- Ríos distintos cada vez pre o obrigaba a comezar de nosas palabras nacen as cambiantes vo.Moito hai de Sísifo nas palabras paisaxes da súa literatura.Ningun- Nos dominios da contraditoria beleza de Lois Pereiro,como a xeito de ha delas poderá seguir sendo a diario,do oito de maio de 1995: mesma porque calquera deses rí- “Tempo, terei o xusto. Non vou L AURA C AVEIRO os que o escritor soñaba nos trans- chorar por iso.No mundo que pui- porta e fai que cada poucos quiló- den reconstruír son como Atlante: metros o terreo vaia mudando.Alá contraditoria beleza,“E o corpo rado é esoutro“de vida e de furia ción Nacional inspiraron a Lois Pe- se eu perdo a forza,todo se derru- lonxe fica a néboa en Monforte, envenenado pasea o castigo/ do necesaria”que Pereiro nos deixou. reiro.O titulado“Amor e sangue en ba...”.Moito hai na súa poesía do máis lonxe a natureza de Góo,alá sangue agromado da forza de E se algo hai de certo na afirma- Chiapas”poderiamos lelo como Atlante que sostén as columnas a noite de cervexa e whisky de deus”.Recenden ao mundo góti- ción de que cada época xera ico- unha resposta á pregunta que se sobre as que se apoia o ceo:“Aque- Edinburgh...O lector esvara polas co que inzou a atmosfera de Gon- nas que lle son propias,aí fican ad fai coma saúdo tzotzil:“¿como es- la noite/ collín a man polo frío dos paisaxes de Pereiro como un via- dal de Emily Brönte.Chegan a aeternum eses versos crepuscula- tá o teu corazón? /Nel atoparemos dedos/e paseima docemente po- xeiro seguiría o curso da corrente, mergullarse nesa cultura tan reco- res doutra alma non covarde,es- un corazón rebelde e zapatista/ los beizos/querendo atopar os si- deixándose levar polas augas que rrente tamén a finais do século XX pello do tempo que lle tocou vivir obrigado a loitar polo eviden- nais /dos derradeiros berros abor- cambian mentres ve desaparecer “na luz que descobre e pervirte/a e símbolo da posmodernidade. te/cunha serea furia/antiga e sa- tados”.Sabendo da beleza do ceo en pouco tempo aquelo que pasa memoria gótica do terror/que sin- Tamén foron espello do seu bia.”De causas polas que loitar,e que debe soster escribirá o deza- ante os seus ollos.A contradictoria to”. Se o verso de Brönte “No tempo os poemas non menos sin- de quen está condenado a trans- nove de maio de 1995:“Toda aArte beleza do efémero. coward soul is mine”é venerado gulares que os días de efervescen- portar sobre os seus ombreiros a é miña,e a beleza está aí para ad- Lévannos,unha e outra vez,os polos seus seguidores como se fo- cia do Subcomandante Marcos e enorme pedra que volve caer mirala;pero todo o que eu ame versos de Pereiro aos dominios da se o seu epitafio,non menos vene- do Exército Zapatista de Libera- montaña abaixo,ben sabía o escri- terá que ser libre”.

Mos prepárase para celebrar as Letras Galegas conxuntamente co Día da Letras galegas Muiñeira,co fin de poñer en valor os grupos folclóricos do municipio e,ao mesmo e muiñeiras tempo,honrar o tradicional baile galego. Hoxe martes,17 de Maio, vaise celebrar,con este moti- en Mos vo,un acto conmemorativo no Centro Multiusos das Po- zas,ás once da mañá,coa Muiñeira ao longo destes e gaitas; cantareiras,que re- participación de diferentes anos.“Este é o día da exalta- cuperan cantigas de gran asociacións culturais e veci- ción dun dos bailes máis re- valor,e grupos emerxentes ñais cos seus grupos de bai- presentativos da nosa cultu- da mocidade que xorden le e gaitas,que queren cola- ra;toda Galiza soa coma un- con novos estilos”.Presente borar na conmemoración ha muiñeira;o son e o baile e futuro musical da vila aos dunha data tan especial. forman parte da nosa cultu- que o Concello presta o seu Julia Loureiro,concellei- ra e tradiciónque,grazas ás máximo apoio. (R) ra de Cultura do Concello diferentes asociacións cul- Vista do centro Multiusos de Mos. de Mos,explica que,coinci- turais,conseguiu permane- dindo coas Letras Galegas, cer en Galiza e no corazón “co Día da Muiñeira,pretén- dos seus habitantes; son es- dese facer unha homenaxe tas asociacións as que esti- Programa: a todas as asociacións de veron traballando e loitan- Mos e aos seus músicos e do pola recuperación do No acto de hoxe no Centro Multiusos, no que bailaríns que, co seu esfor- folclore popular”. se celebra o Día da Muiñeira,actuarán os grupos zo,fan que neste municipio Como resalta Loureiro, Celado de Cela,Follas Novas de Guizán,Arume os rapaces e rapazas dife- con esta celebración,“in- de Guizán,Nosa Terra de Pereiras,A Ruada de To- rencien unha foliada dunha centívase e promóvese a rroso,Abrente de Torroso,A Cividade de Louredo ribeirana, unha xota dun música feita na terra”e re- e Santa Eulalia de Mos.O Día da Muiñeira terá un maneo”.É precisamente co- corda que Mos“é xa berce parón no medio da xornada durante o que as mo homenaxe á cultura,á dun importante movemen- mencionadas agrupacións lle farán unha home- tradición e a estas asocia- to musical,con grandes co- naxe ao autor galardoado este ano co Día das Le- cións,polo que o Concello rais polifónicas,importantes tras Galegas,Lois Pereiro. de Mos celebra o Día da grupos de baile tradicional O concello de Mos celebra as Letras e o Día da Muiñeira. F ARO DE V IGO IV MARTES, 17 DE MAIO DE 2011 LETRAS GALEGAS 2011 ------Lois Pereiro

A Semana das Letras rica,a Pereiro os referen- Galegas é importante pa- tes actitudinais para a súa ra o conxunto da cidada- poesía tiñan outras latitu- nía galega por moitos mo- des.O poeta do Incio esta- tivos.Porén,a sensación ba máis identificado coa que sempre tiven é que, dinámica rebelde, emoti- exceptuando as persoas va e actitudinal de Ma- que están relativamente nuel Antonio,salvando as ben informados sobre o distancias,que co normal noso feito literario, hai percorrer dunha poesía moita xente que,ou nin que estaba alcanzando oíu falar do venerable,ou unhas grandes cotas,mais soamente lle soa.Isto é que non enchían necesa- así.Non hai que pechar os riamente as súas inque- ollos. danzas. Desde Loia ata o Mais o caso de Pereiro seus poemarios editados é especial.Supoño que é en Edicións Positivas, é especial talmente o foi el quen de desenvolver ou- en vida e non deixa de ser tra poesía.A súa é outra curioso todo o que rodea historia.É a contracultura, esta súa homenaxe. a poesía urbana con in- De entrada, semella fluencia punk,sen cortar- factible pensar que puidese en poetizar sobre o que ren estar eclipsados os está acontecendo nunha fastos por mor de dous Lois Pereiro lendo na casa do seu irmán Xosé Manuel (A Coruña, 1995). //FOTOS:CEDIDASPOROUVIRMOS sociedade en acelerado eventos tamén importan- cambio como unha teste- tes para todos nós como muña poética para ser en- son o ano Castelao e a ce- deixa de ser epitafio exis- tendido no futuro.Pois a lebración do centenario tencial dunha persoa que, súa recepción poética ten de Álvaro Cunqueiro. Se a Popularizar Lois artisticamente,foi un illó. moito que ver co que aca- isto lle sumamos que o Sen pretender xeralizar, bamos de dicir.De aí que propio Lois Pereiro tardou lembramos que a meiran- na semana da súa grande en publicar en formato li- Da recepción dunha obra singular de parte dos autores da homenaxe partamos dun- bro e que mesmo foi com- súa xeración tiveron pre- ha vantaxe con respecto plicado atopar o seu pri- H ÉITOR MERA sentes unha serie de refe- cos que o leron no seu meiro poemario ata a se- rentes que a todos nos ve- momento: a perspectiva gunda reedición,o apa- ñen á cabeza:o Ferrín de dada polo paso do tempo. rente exceso editorial tan Con pólvora e magnolias Cos ollos de hoxe,paréce- propio da Semana das Le- e o Cunqueiro de Herba nos que é o poeta actual, tras – se ben para moitos aquí ou acolá . Nun mo- vangardista, moderno e é gozoso e concedémosl- mento no que a literatura dinámico que se podería le a importancia que ten– galega e a lírica,particu- esperar do momento.Non non deixa de ser parado- larmente,daba un chim- esquezamos que a recep- xal unha concatenación po cara a diante,nun mo- ción da súa poesía na dé- ao tempo de publicacións mento no que os novos cada dos oitenta e non de e sobre el e a súa obra poetas desvencéllanse de tanto os noventa foi moi cando unha das súas ca- tendencias anteriores e,a limitada ata chegar a esta racterísticas como autor maiores, acomódanse es- enchenta de publicacións non foi precisamente re- teticamente aos novos en ano de 2011.Neste ano gularidade editorial. É un- tempos con esa apertura en curso espero que entre ha homenaxe xusta,mais temática,ese culturalismo todos poñamos a Lois Pe- contraria ao que,entende- tan do gusto dun MiroVi- reiro no lugar que lle co- mos,foi a súa vivencia co- llar ou un Claudio Rodrí- rresponde máis alá do como autor: obsesionado guez Fer; a Lois Pereiro ñecemento erudito e es- pola revisión dos seus chamábao outro camiño. pecializado. Para sermos poemas.Estaría de acordo Se a autores como os fieis á súa poesía,á súa li- Pereiro coa publicación citados lles reinaba ese teratura,este é o momen- dunha novela inacabada? arrecendo polo mito e o to de popularizalo tal e Mais o devandito non Lois, Xosé Manuel e a nai de ambos (París, 1993). formalismo e erudición lí- como a súa obra esixe. F ARO DE V IGO ------LETRAS GALEGAS 2011 MARTES, 17 DE MAIO DE 2011 V Lois Pereiro

Confesa que,dende hai meses,divide as ción coa compaixón que coa rebeldía.A xe- súas xornadas laborais en dúas partes:unha, Pereiro x Pereiro ración dos 80 foi,seguramente,a derradeira dedicada á súa profesión;outra,ás tarefas de- xeración idealista ou,polo menos,ata ela rivadas da elección do seu irmán Lois como chegaron as pegadas da xeración anterior. autor homenaxeado no Día das Letras 2011. O xornalista Xosé Manuel Pereiro fálanos de Lois: Cando nos achegamos á metade da década “Dende o mes de setembro,–conta- non dur- o irmán, o poeta, o home... a escolla das Letras Galegas dos 90,unha boa parte daqueles que,dez ou mo máis aló de catro ou cinco horas ao día”. quince anos antes,pensaban que o mundo Pero trátase dun esforzo con recompensa: non só había que cambialo, senón tamén “Para min,o meu irmán Lois sempre foi un L OURDES V ARELA que ese cambio era posible,chegados a esa motivo de orgullo, tiña altura mudaron radical- chegado a esta conclu- mente de apreciación sión hai tempo,por iso o existencial e mesmo te feito de que a elite da miraban mal se che es- cultura galega coincidi- coitaban dicir o que eles se por fin con esta apre- mesmos dixeran había ciación miña,non pode tan só uns poucos anos. por máis que encherme Para esa xente,os lemas de satisfacción. Xa me idealistas estaban vellos, daba medo que Lois se caducos,trasnoitados,e convertese,permítaseme xa os tiñan substituídos a licenza,no Borges das por outros máis“realistas” Letras Galegas”. do tipo ´enriquecédevos, pásadeo ben,entendede INFANCIA de viños,sabede de gas- “Lois e mais eu fomos tronomía…´E iso si que rapaces de aldea;máis rematou por indignar a por parte de avós que de un meu irmán que da- pais,e tivemos a sorte de quela se eirixiu nuha es- que, entrambos,só nos pecie de combatente separasen dezasete me- contra o hedonismo. ses.Pódese dicir,xa que logo,que eramos da mes- TIMIDO, ma quinta: compartimos ORGULLOSO, deberes da escola e me- VAIDOSO rendas,xogos no faiado, Lois tiña esa mestura cando chovía, e nas de orgullo e timidez que obras en construción, non lle permitía andar cando facía sol,loitas de pola vida pedindo cou- vaqueiros e indios,tardes sas.Lembro que o seu de baños de verán na primeiro libro editoullo praia… e non tivemos te- un compañeiro moi levisión ata que naceu a achegado,Paco Macías, miña irmá,cando xa an- logo de insistirlle ben e dariamos polos oito ou que,para o segundo,falei dez anos de idade.Pero non é que lle fixera- Xosé Manuel Pereiro, en Vigo // FOTOS: ELI REGUEIRA con Edicións Xerais para ver se llo publica- mos moito caso,non:daquela non había ban.Eles aceptaron,pero tiveron a xenerosi- moitos programas específicos para nenos,así alí todo o mundo cho recordaba constante- bio era unha persoa encantadora e moi di- dade de indicarlle se non prefería pregun- que nós preferiamos xogar,andar por aí,an- mente. Contactamos con Fermín Bouza,con vertida coa que podías compartir,entre risos, tarlle antes ao que viñera sendo o seu editor. tes que sentarmos diante do aparello aquel Reimundo Patiño,con Antón Patiño,con dende un partido de fútbol ata unha partida Iso si, Lois érache moi vaidoso: nunca saía con imaxes (aínda) en branco e negro. Menchu Lamas…eis o xrrmolo dunha revis- de cartas de tute subastado.Porque Lois,que da casa sen deterse ben en mirar o que ía ta á que chamamos Loia . era moi irónico,adoitaba sacarlle punta a to- poñer para vestirse ou que libreta levaba ese PRIMEIRAS LECTURAS do,a el gustáballe a vida,amábaa...O que pa- día para escribir nos bares,cousa que facía “A lectura foi unha paixón común desde A REVISTA sa é que,literariamente,sempre se decantou habitualmente. que eramos nenos,pero recoñezo que el me Ante todo, Loia foi un desafogo e,como por ese lado,froito,sen dúbida,da lectura dos adiantou no tocante á exquisitez dos autores calquera revista que fai xente de inquedan- simbolistas franceses -os que ante citaba- O COMPROMISO elixidos.Alí estaban,nos andeis,os seus libros zas culturais e que ten dezaoito ou vinte asemade que dos románticos alemáns e da Lois non formou parte de ningún partido, dos simbolistas franceses a carón dos de anos,máis que unha revista,aquilo era o ma- estética centroeuropea.Entre escribir como club,sindicato ou clan de escritores militan- Ánxel Fole ou Álvaro Cunqueiro,primeiro,ou nifesto duns mozos no“exilio”,dispostos a Jardiel Poncela e facelo como Franz Kafka, tes nin no nacionalismo nin en nada,como dos de Castelao e Manuel Antonio,despois, romper con todo,nomeadamente a rachar semella ben claro que a elección literaria do non fosen iniciativas colectivas ao xeito de aos que liamos co sentimento certo de al- coa literatura anterior,á que nós considera- meu irmán estivo máis achegada a Kafka.E o Loia .Meu irmán concibía o nacionalismo ao guén que nos escribe dende moi preto,den- bamos moi seria,e apostar,dende posición caso é que sempre foi así:por iso estou certo seu xeito e, tanto nese aspecto como en cal- de aí ao lado,vaia.Non lembro que Lois es- “revolucionarias a tope”,por unha fórmula de que non existiu un Lois Pereiro antes e quera outro que tivera que ver co seu grao cribise antes dos catorce anos,aínda que se- anovadora, distinta. outro Lois Pereiro despois da enfermidade:o de compromiso social e político,coido que o guramente fose así,pero en cambio conser- Lois poeta era o mesmo,esa foi a súa elec- deixou ben claro. Dío ben nesa“Modesta vo algúns poemas seus de cando tiña quince O LADO ESCURO. ción ética e estética. proposición”e mais na frase que escribiu ne- que,para mín,aínda seguen sendo asombro- Sempre que me piden que fale de Lois,te- la:“Teño liberdade de acción para exiliar o samente vixentes.De todos os xeitos,podo ño que aclarar que unha cousa era a súa es- UNIDEALISTAPESIMISTA meu espírito no Ártico,enAsia ou no Nepal,e xurar que daquel Lois rapaz a ninguén lle escrita e,outra,a súa personalidade.Por iso non Se cun par de adxectivos se puidese defi- teño permiso para que nada humano me se- coitei dicir iso de“este neno vai para poeta” me extraña que aqueles que non o coñece- nir a Lois Pereiro,eu diría que eses serían os xa alleo.Por iso podo decidir militar na miña porque,en verdade,polo menos exterior- ron persoalmente dean en pensar que meu dun“idealista- pesimista”.A nós,na casa,in- propia lingua.” mente,meu irmán non desenvolvía os típi- irmán era unha especie de“chico triste y soli- culcáronnos un xeito de inconformismo que cos e tópicos signos de vocación lírica.Outra tario”,cando nada resulta máis lonxe da rea- consistía en algo así como“as cousas deben AS CRÍTICAS E AS LETRAS cousa é como era Lois por dentro,no fondo lidade.Meu irmán elixiu o lado menos ama- ser como teñen que ser”e que eu coido que Estoume a fartar de ter que saír ao paso do seu ser,porque velaí si que aniñaba o poe- ble da literatura,iso é verdade,pero en cam- resulta ser un sentimento que ten máis rela- cada vez que din que a obra do meu irmán ta,o poeta que estaba a crecer:ao cabo,o non é o suficentemente ampla como para gran poeta que ía chegar a ser”. dedicarlle o Día das Letras Galegas.A literatura non se vende ao peso;considerar a escolla GALEGO ENMADRID. para o Día das Letras como unha especie de Lois coñeceu a Manuel Rivas porque llo pago aos servizos prestados,recórdame a presentei eu (“teño un irmán que tamén es- esas empresas que agasallan con reloxios de cribe poesía”,díxenlle),e eu coñecera a O´ ouro a aqueles traballadores en vías de xubi- Rivas cando,nunha asemblea en Madrid,au- lación que“levan connosco cincuenta anos toidentificámonos inequivocamente polo de servizos ininterrompidos”.Non,a literatu- acento,malia que el era urbanita e a min,en ra non é iso,a literatura non se pesa nin se mi- cambio,notábanseme dabondo os aires da de en quilos ou centímetros,tampouco en aldea dos meus avós.Manolo adoita contar trienios.E que conste que eu non teño nada que,cando lle presentei a Lois,deulle a im- en contra de aqueles aos que non lles goste presión de que era moito máis vello e máis a obra do meu irmán; sobre iso non teño na- formal do que aparentaba; pero non tardou da que dicir,porque,de feito,é imposible gus- tempo en coñecelo mellor e decatarse do tarlle a todo mundo,.Pero iso é unha cousa e, seu erro…Unhas cousas levaron ás outras: outra,a actitude miserable de atacar unha decatámonoa de que,en Madrid,eramos obra pola razón de que a Academia non es- máis galegos doa que pensabamos,porque colleu a quen ti querías que escollera. F ARO DE V IGO VI MARTES, 17 DE MAIO DE 2011 LETRAS GALEGAS 2011 ------Lois Pereiro

-A súa biografía de Lois Pereiro caracterí- neste caso e en todos.Aquí,porque,entre ou- zase pola diversidade de voces á que reco- tras razóns,Pereiro sempre o viviu con moita rreu para elaborala. Por que elixiu esta meto- naturalidade,sen ostentación.E,consecuen- doloxía de traballo? temente,no libro non se fai en ningún mo- -Escribir de Lois Pereiro é,en realidade,es- mento ostentación da súa adición,aínda que tar escribindo unha crónica de actualidade: a alguén lle pode sorprender que non se el tería 53 anos e a maioría da xente que o oculten riscos,sobre todo nunha sociedade tratou -e tamén os que foron os seus lectores- tan hipócrita como a actual.Pero creo que son hoxe as persoas que están a protagonizar ese Pereiro ao que aludes non ocupa un pa- boa parte da acción social,cultural -e mesmo pel máis rechamante que o Pereiro cargado política- do país.Pareceume que tan impor- de humor,quen de sobrepoñerse ás adversi- tante como adentrarse na vida do escritor, dade cun golpe de ironía,capaz de baixar ao era contextualizalo,tanto na súa contorna fondo do abismo e saír del impulsado polas histórica como persoal.Tamén me serviu co- ás do que era o seu don: a escrita.A familia mo exercicio para amosar ata que punto foi extremadamente xenerosa nesta cuestión non existe unha única perspectiva:a realida- ou noutras que a min me parecen máis deli- de non é plana;as persoas tampouco. cadas:o amor e o desamor. -Que é o que, ao seu xuízo, fai dos versos e mais do propio dicir de Lois Pereiro unha poesía, unha voz propia, e intransferible, dentro da literatura galega? “Asúapoesíaestá -Os bos poetas teñen sempre unha voz propia;é evidente que Lois Pereiro tamén a ti- naliñapopularde ña,sobre todo porque non se deixou levar polas correntes canónicas ou as modas im- RosalíaouCelso perantes da homoxeneización.Pero creo que a súa gran referencia,respecto doutros auto- EmilioFerreiro” res da súa xeración,é que Pereiro foi eminen- temente popular,en liña con Rosalía de Cas- tro ou Celso Emilio Ferreiro.Trátase dun escritor popular contemporáneo e iso moi poucos souberon -e saben- logralo. -O ano pasado, e tamén con motivo do -O de A palabra exacta, título que vostede Día das Letras, vostede escribiu unha biogra- escolleu para a biografía, vén ser a utopía fía de Uxío Novoneyra. Atopa algunha cone- que no fondo buscan todos os escritores? Po- xión entre estes dous poetas que, sendo gale- deríase definir a poética de Lois Pereiro co- gos e escribindo en galego, son tan aparente- mo unha permanente procura da palabra mente distintos e distantes? exacta? -Pódenselle buscar certas conexións vi- -Lois era un poeta obsesivo cos seus poe- tais:os dous traballaron desde unha posición mas: podía pasar semanas,meses e incluso FOTO: VICTOR ECHAVE periférica,no sentido de desenvolver un tra- anos traballando nun verso ou nun texto,bus- ballo con intensidade suma sen facer diso cando a raíz siamesa que existe entre a pala- unha fachenda.Os dous tiveron unha forte bra e a idea.Claro que todos os escritores as- Antón Lopo posición política,pero non foron militantes. piran a que a palabra sexa exacta,pero eu Os dous remoían e remoían os seus versos creo que,ademais, procuraba que a palabra ata que quedaba destilada a esencia da pala- fose a verdadeira,no sentido de exacta e de bra,a súa música. xusta.Non tivo preguiza ningunha -nin ansie- -Adoita acontecer, cando se afronta a es- dade- para esperar...O tempo non constituía “A morte ocupou crita dunha biografía, que ou ben o biógrafo para el un problema. quede farto do personaxe que vén de biogra- -O irmán de Lois, Xosé Manuel, contába- fiar ou que, polo contrario, acabe namora- me que na escrita de Pereiro non houbo un do, “enmeigado” por tal personaxe. Que sen- antes e un despois do padecemento da súa sempre un lugar tiu vostede cando rematou a biografía de enfermidade (síndrome tóxico, primero, e Lois Pereiro? Sida despois) Coincide vostede con esta opi- -Eu creo que a miña biografía de Pereiro nión ou, polo contrario, pensa que si houbo foi man con man:el estaba en cada unha das un antes e un despois na obra do poeta, a ra- central no universo persoas que entrevistaba,visitábame polas íz precisamente do padecemento destas noites,correxíame,enviábame mensaxes ta- doenzas? quigráficas nos libros que lía...Sentín que os -As experiencias vitais afectan sempre as dous fixeramos un traballo infrecuente: esta- formas de creación.Ao meu xuízo,os poe- de Lois Pereiro” bamos moi preto da verdade. mas iniciais,os da revista Loia ,teñen unha -Olla vostede algún tipo de influxo ou de marca,unha sintaxe,un exercicio metapoéti- Co título de A palabra exacta (Galaxia) e a cabalo entre o traballo pegada da poesía de Lois Pereiro nalgúns co que non se dá despois no primeiro libro dos máis novos poetas galegos de agora mes- individual...Foi a intoxicación da colza? Tal- xornalístico e o histórico-literario, Antón Lopo abordou unha biografía de voces mo ou a súa poesía mantén,polo contrario, vez,pero había máis feridas abertas,algunhas múltiples arredor da vida e da obra do autor homenaxeado no Día das Letras. esa acondición de “illa”, de voz irrepetible e igual de dolorosas que a enfermidade,como intransferible da que antes falabamos? a ruptura da parella con Piedade Rodríguez -Eu creo que todos somos imprescindi- Cabo...Son feridas que se ían acumulando bles e irrepetibles.Sería difícil imitalo: o que L OURDES V ARELA nunha vida que,como os heroes das traxe- permanece del é ese espírito de poeta popu- dias gregas,estaba marcada por unha espe- lar contemporal -era fillo do rock e da súa cie de fatuum...A morte ocupou sempre un exacta se fale de xeito tan natural da adición mática? Tan importante era para vostede cultura- que outros poetas adaptan á súa pro- lugar central no seu universo. de Pereiro á heroína. Non tivo ningún pro- abordar esta cuestión? pia voz: a voz,oíla.Iso supoño que é o máis -Sorprende un pouco que en A palabra blema coa familia á hora de abordar esta te- -Falar con naturalidade é imprescindible, importante:oír a voz no medio do ruído. F ARO DE V IGO ------LETRAS GALEGAS 2011 MARTES, 17 DE MAIO DE 2011 VII Lois Pereiro

Cúmprense quince anos percibila dun xeito global, do pasamento de Lois Perei- podendo visualizarse a ro,e dedícaselle o Día de las Completo súa evolución creativa. En clave Letras.Con este motivo,moi- Ao longo dos poemas tas das nosas editoriais pu- descubriremos un autor blican as obras do poeta e enraizado no mundo,nas cinematográfica mais biografías e ensaios ao poeta creacións culturais do seu seu redor,como Xerais,Gala- tempo (arte,música,litera- xia,Espiral Maior,Ouvirmos, tura, cine…), de brazos Náufrago Lois Zouma, Positivas ou Toxo- O gozo dunha escrita apaixonada abertos a todas as inquie- soutos. tudes,e que,aínda así,se- R OCÍO MOAR Q UINTELA Unha delas é Lois Pereiro. X OSÉ F EIXÓ guíu camiño propio,singu- Poesía completa ,edición de lar e independente.A pesar O avogado e narrador vigués Marcos Calveiro (1968) achéganos Ana Acuña publicada por de ter sido incluído dentro unha recomposición,en clave cinematográfica,da vida do poeta mon- Xerais, que comprende os dous da xeración dos oitenta,el sempre fortino,que se completa cunha detallada cronoloxía,un caderno foto- poemarios publicados en vida do negou pertencer a grupo ningún, biográfico e unha antoloxía poética. autor ( Poemas 1981/1991 e P oesía negando incluso a existencia de Coa morte como marco (1997–2010) e cun ritmo demorado,viaxa- última de amor e enfermidade grupos.Descubriremos tamén ata mos ata as primeiras escenas da súa infancia e (1992–1995 )) e o libro póstumo, que punto as propias circunstan- adolescencia en Monforte,o período de creativida- Poemas para unha Loia –de 1996–, cias vitais se fan patentes nos seus de entusiasta en Madrid,as ansias de descuberta escritos en Madrid entre 1975 e poemas,sobre todo nos derradei- nas viaxes por Europa a última etapa na Coruña, 1978.A edición,non obstante,é cro- ros.E,por enriba de todas as cousas, onde finaría,vítima da colza e da Sida,con 38 anos. nolóxica,polo que os textos do li- descubriremos o gozo dunha escri- A través dos diálogos descubrimos as ilusións, bro póstumo aparecen en primeiro ta apaixonada,profunda,sincera, dúbidas e medos dun home cunha personalidade lugar.Rescátanse,ademais,outros sensible como poucas.E desde o intelixente e creativa; a importancia que tiveron na textos,como“Nostalxias siamesas”, principio,como en Nada:“Cun saú- súa vida a familia,a súa compañeira Piedade Cabo publicado en Luzes de Galicia .Os do ó corpo/ á terra/ e Nada/ déronl- ou amigos como Manuel Rivas,Antón Patiño,Mon- textos de Manuel María e de Ma- le terra estraña/ á frol maldita/ da cho Raíces...E tamén a necesidade constante de ex- nuel Rivas –“Xustificación”e“O via- súa peor imaxe/ ó seu cadavre/ en presarse a través da escrita,buscando respostas ou xeiro que non se detivo na derradei- plena posesión do seu futuro/ adu- no devalo entre a fuxida e a aceptación da morte. ra estación”–, que abren e presen- viñándose na súa pel/ o alento en- Dun xeito paralelo,e menos explícito,seguimos o ron- tan o libro póstumo,déixanse aquí esa ten- volto en seda dunha amante/ pre- sel da chamada“Xeración de Transición”e do ambiente de li- para o apéndice. tación deba sente na súa ausencia/ as mans xea- berdade que se respiraba entón en Galicia,Madrid e no resto de Eu- A vontade da editora foi a de ser seguida e publi- das/ un perfumo mortal/ e outra ropa.Unha apertura que deu os seus froitos na literatura e nas artes pe- non facer unha edición excesiva- carse noutra ocasión,cousa vez nada”.Para o lector moito.Unha ro que tamén provocou numerosos naufraxios. mente anotada –o que é un acerto que sen dúbida tamén hemos de edición ben preparada,para ler e Unha obra que se achega con respecto e sen dramatismos,á figura neste momento–,non obstante es- agradecer.Con todo,o feito é sufi- reler,limpa e acertada,perfecta para e á obra de Lois Pereiro,autor homenaxeado neste 2011 no Día das Le- tar tentada,dado que ao redor da ciente para coñecermos o conxun- coñecer este gran poeta. tras Galegas. obra abondan as referencias cultu- to da produción do poeta, que, ao PEREIRO,Lois,Poesía completa,Ed. CALVEIRO,Marcos,Lois Pereiro.Náufrago do paraíso,Ed.Xerais,Vigo, rais,explícitas e implícitas.Talvez ser presentada a un tempo,permite Xerais,Vigo,2011,PVP.16,15 € 2011,PVP.10,70 €

“foi esencialmente poeta”. versa tipoloxía de texto. E,en efecto,estas páxi- Coñecemos así,de pri- Escuramente nas posúen a irracionalida- Benvido meira man a infancia a xu- de estética e escuramente ventude en Madrid e Mon- sabia da poesía,non só po- forte,as viaxes,as procuras sabia la linguaxe,con frases co- de novo musicais,literarias e cine- ma versos,senón tamén na matográfica a amor,o senti- tradución onírica das in- do do humor que o caracte- Alegorías dun panteón privado tensas relacións,morbosi- Testemuñas da paixón rizaba e o tempo de dor e dades e afectos que moven creación. D OLORES MARTÍNEZ T ORRES a un grupo de personaxes D ORINDA C ASTRO S OLIÑO Sobre a obra opinan Da- –Aián,Mimsi,Bernal,Lisa- niel Salgado,Xabier Cordal, nia,Helena–,se cadra ale- A palabra exacta.Biogra- de atrapar,nas ondulacións X.Mª Álvarez Caccamo,Lino Por sempre inaca- dente,o tex- gorías dun panteón priva- fía de Lois Pereiro ,de Antón da mente,a palabra exacta”. Braxe,Antón Patiño e Hugo bada,definitivamente to (in)com- do –“Como vos sei! Como Lopo é o título co que a Edi- E na procura das pala- Martínez Rodríguez. aberta ao que pode- pleto non me sabedes!”–,conectados torial Galaxia se suma á se- bras que definan a Lois,re- E,por último,Antón Lopo ría ter sido,velaquí a vería a luz por relacións imprecisas, rie de estudos que sobre a colleAntón Lopo “recibe”a Lois que tamén única novela que Pe- ata 1997, xa mais non por iso menos vida e obra do autor mon- as testemuñas da ten voz neste vo- reiro,na súa busca da de maneira desesperadas e ferintes. fortino están a saír a luz co nai,o irmán Xosé lume.Vén parti- forma máis perfecta, póstuma. Vangardista e simbólica, gallo da Letras na súa me- Manuel; o amor, cipar na entre- deixou en constru- Ademais do metaliteraria e metafísica,a moria. Piedade; Fernan- vista concertada ción.Comezou a es- relato citado, novela,coma destilación Antón Lopo resúmenos do,o compañei- para maio do 96 cribila con vinte esta recupera- dunha esencia última,re- en primeira instancia como ro; Manuel Rivas, e que a enfermi- anos ebrios de lectu- ción de Gala- flicte o ollar,preciso e me- foi a intensa sesión de vota- o amigo e Inés,a dade truncara. ras e ávidos de expe- xia inclúe un lancólico,de quen“tiña a ción na RAG do que saiu fi- irmá.Entre todos Benvido pois riencias –“todo era posible interesante li- arte de descubrir tesou- nalmente o nome de Lois e todas o lector Lois de novo. e escollíamos a morte”–; e, miar de X.M. ros”. Pereiro“ para darlle oportu- vai compoñendo LOPO,Antón,A aínda que,co tempo,publi- Pereiro,cun achegamento PEREIRO,Lois,Náufragos nidade a un corredor de a biografía do palabra exacta, cou unha variante dun dos crítico ás afinidades vitais e do paradiso,Ed.Galaxia, fondo,ao poeta que perdera poeta desde pris- Ed.Galaxia,Vigo, capítulos de xeito indepen- literarias dun home que Vigo,2011,PVP.11 € todo en vida agás a paixón mas diversos e desde di- 2011,PVP.10 € F ARO DE V IGO VIII MARTES, 17 DE MAIO DE 2011 LETRAS GALEGAS 2011 ------Lois Pereiro

Lois (na fronte) e o seu irmán Xosé Manuel, na praia. //FOTOCEDIDAPOROUVIRMOS Lois coa súa parella, Piedade Cabo, nos anos 80.

Lois Pereiro é o primeiro fai brotar un sorriso que po- ao meu cadavre”. der nas nosas almas.Can- membro da Xeración dos de ser livián,grotesco ou Nós,os seus lectores fu- ta/o desexo.E eu,agora,feliz oitenta que recibe o reco- mesmo aterrador.A distan- turos,tamén regresamos ao de seguir/vivo.Je t’aime.Se- ñecemento do 17 de maio. cia é relevadora do que so- Ironía e seu cadáver.Comprobamos rán.Escribo/isto con calma Falta,desa mesma promo- mos, fomos ou podemos que está moi vivo e que,no e sigo/sendo o mesmo, ción,outro poeta morto:Eu- chegar a ser.Unha gota de océano das súas letras,late- ou/iso penso./Creo.” sebio Lorenzo (Xela Arias, estupor nos ollos proprios xa un peito en ebulición. Momentos luminosos desaparecida máis recente- que enturbia a mirada e Sería interesante establecer que alternan con outros de mente,tamén agarda).Creo que talvez nos deixe ver as abismo o nexo que une a poética maior desolación e abati- que eles dous representan cousas con maior clarivi- de Pereiro coas antoloxías mento.Xa o dixemos ante- os dous pólos magnéticos dencia.Cando a distancia Océanos dun poeta De amor e desamor que o riormente,o corazón do ar- sobre os que gravitaban as entre o que somos e o que grupo de poetas coruñeses tista é pendular e oscila escritas da miña xeración.A vemos que somos aumen- publicou nos oitenta.Entón desde o espírito abenzoado R OMÁN R AÑA centrípeta,de Eusebio Lo- ta,nace o abismo.Todos os poderíamos confirmar a pola dita a outro a punto de renzo,que bebía da ortodo- poetas de todos os tempos súa insularidade.De novo a ser devorado polo abismo. xia de Borges,de Ramos falaron á súa beira,sentiron gra que nos quere engolir. a non estalo”.Estremece ler ironía paira sobre as pezas Nese delgada liña transita a Rosa,do metro medido,da a súa atracción (lembre- En Lois Pereiro a morte for- estas palabras nos beizos que conteñen unha temáti- súa ánima.Unhas veces pa- contención de René Char e mos o famosísimo cadro O ma parte do perigo de de quen está padecendo a ca amorosa.Por exemplo, ra proclamar que detrás da da emoción a punto de re- camiñante sobre o mar de deixar de ser, de acabar enfermidade,a compañeira no caligrama bilingüe (en ledicia hai un buraco sen fi- bentar por debaixo das me- nubes de Caspar David Frie- non sendo.Mais o pánico maldita que todo o vai des- francés e en galego) de xu- nal;outras,para indicar que táforas e tropos.A centrífu- drich,1818,cos cabelos al- que poderíamos advertir truíndo. Esa doenza que llo de 1995,que reproduce aínda coa inminencia dese ga de Lois Pereiro,máis radi- borotados,de costas ao es- nunha persoa que intúe o atravesa o colchón para unha matriz e que expresa final,o artista pode desfru- calmente rompedora, se- pectador,escrutando o pre- seu final aparece,case sem- abranxelo permítelle expre- unha simpática homenaxe tar acesamente.Ou beber guía a liña dos grandes de- cipicio.Non sabemos se ab- pre,baixo o disfrace do sar- sar unha burla terríbel con- a Apollinaire no aspecto do leite negro da soidade. sacougados,dun Bernhard, sorto na súa contempla- casmo:“E por primeira vez tra a súa situación:“E final- formal e un enorme canto Eis o destino dos poetas:so- dun Hanke,dun Paul Celan. ción ou a punto de botarse desde que souben/que aín- mente,con sono atrasado, á vida polo seu contido.Un ñar co ouro até facer que Con todo,nos mellores mo- a el).Na poesía os precipi- da respiraba e seguía vi- mal vivido/pero feliz,sereo erotismo venturoso que fer- cada un dos seus versos mentos,tamén el deixou cios teñen unha boca ne- vo/sei o que é sentir medo e satisfeito,xa podo regresar ve de alegría:“o sol está a ar- nos cegue co seu brillo. flotar no seu discurso o acedo sabor da enfermidade,co corazón en expan- sión ferido de derrotas. Lois Pereiro funambu- bo:o proceso da súa pro- Houbo tantas no seu verbo lou polo lado selvaxe.Foi pria terminación.E esta que botou man,moitas ve- un escritor alternativo e A furia necesaria fermosa singradura reali- ces,da ironía,o recurso dos periférico.Se a literatura zouna desde a elegan- sabios e dos perdedores e en galego se caracteriza por ser que se deu en chamar a poesía peare,de Sartre a Genet,de Rilke a cia,desde a citación comentada, tamén,nos casos máis ex- periférica con respecto á que se da experiencia.Robinsón de tan- Joyce.Mais tamén o sopro do ven- desde a glosa irónica. cepcionais,das boas per- fai en castelán,o escritor de Mon- tos fracasos na existencia pisou a daval xuvenil: do punk intrépido Dicía Cunqueiro que só regre- soas. forte situouse no extrarradio do illa da poesía esperando atopar e malhumorado ao rock tribal da sa quen recorda,compañeiros. Ás veces a ironía consis- sistema literario galego.Pisou o te- refuxio para o seu ser vulnerado. Coruña,da iconoclastia urbana Nós agora lembramos a figura de- te en afastarse de si proprio, rritorio das substancias prohibi- Traballou a palabra con ansia re- ao desafogo sentimental,do pop se perpetuo rebelde que foi Lois de verse en outridade,co- das e padeceu,pola súa marxina- dentora e con firme escepticis- decadente á visión metafísica de Pereiro,morto en plena mocidade mo diría Octavio Paz.Esa lidade,a marxinación.Sempre mo.Foi audaz,rompedor,mais,ao Valente,do romantismo arisco é e,por iso mesmo,eternamente experiencia de afastamen- practicou a súa fervente disiden- seu xeito,continuador de moitas reflexión sinuosa.Unha fauna va- mozo. Como os seus versos, to leva ao estrañamento, cia e,mea culpa,sofreu por iso a tradicións da lírica de Occidente. riopinta que lle serve de pano de apaixonadamente inconformis- verse alleo,estranxeiro das postergación.Transcendeu,antes Atopamos nos seus versos ecos fondo para a representación máis tas,como o seu mundo,empapa- proprias emocións e senti- que ninguén por estes lares,iso que van desde Eliot até Shakes- dramática que puido levar a ca- do de furia xuvenil. mentos e,en consecuencia,