O Provisional

Xornal de Información Xeral do Instituto de Educación Secundaria "María Sarmiento" Ano XXIV - Número 66 Viveiro, 23 de xuño de 2017

PREMIO NACIONAL ÁS MELLORES PRÁCTICAS EDUCATIVAS - CURSO 2003-04 TRES MATRÍCULAS DE HONRA NO BACHARELATO Miriam Timiraos Díaz, Gisela Martínez Dovale e Julia Ramil Palmeiro, acadaron senllas matrículas de honra no Bacharelato (páxina 23)

Entrevista a ESOESO studentsstudents inin LondonLondon Jessica Lash (páx. 4)

II Congreso de Innovación (páx. 6)

Encontro Interxeracional (páx. 9)

As palabras máxicas (páx. 8) ___ Correlínguas 2017 (páx. 10 e 11) ___ Entre o 16 e o 20 de maio, trinta e sete Nas seguintes xornadas da viaxe non faltou Nivel xeral de alerta e alumnos de 4º de ESO fixeron unha viaxe un paseo pola tenda de xoguetes Hamley’s atención selectiva lúdico-cultural, fin de etapa educativa, á ca- (unha das máis grande do mundo) ou a Pyc- (páx. 12 e 13) ___ pital británica acompañados dos profesores cadilly Circus. Campionato junior de Trifina García Méndez, Isaac Valiña Lema, Outras visitas, moi valoradas tanto polos baloncesto feminino (páx. 18) Álvaro Cal Rodríguez e por Angélica Otero propios alumnos como polas súas familias e Fernández. profesorado, foron a National Gallery, o nú- Despois de chegar ao London Stansted mero 10 de Downing St., os Bobbies, o fa- dende o aeroporto de Asturias, visitaron o mosísimo Big-Beng, a Abadía de Wesminster British Museum que, ademais de ser un dos e o pazo de Buckingham. máis antigos do mundo, alberga unha das co- De regreso, os alumnos manifestaron que O paseo fluvial do río Landro (páx. 20 e 21) leccións máis grandes e famosas do mundo fora, sen dúbida, a mellor viaxe que fixeron ___ como son a Pedra Roseta, momias do antigo dende que están estudando no IES María Sar- Oferta educativa para o vindeiro curso Exipto ou os impresionantes frisos asirios. miento, unha viaxe para o seu imaxinario. (páx. 24) Páxina 2 O Provisional 23 de xuño de 2017

Radio Escolar EDITORIAL

Educar é difícil, pero non imposible...

Non é casual que no Claustro celebrado a finais de maio contaramos coa presenza da Inspectora, Branca Guerreiro Muñóz. O tema que prantexou aos asistentes, a mediación escolar como ferramenta para a resolución de conflitos, xa figuraba na intencionalidade do Plan de Dirección co que me presentei ao cargo de Directora do IES María Sarmiento. Entendo que todo o que ten que ver coa mellora da convivencia, particularmente entre iguais, debe traba- llarse coa implicación de todos: equipo docente, titores, familias e servizos sociais. Como ben expresaba o edu- comunicador, recentemente falecido, Carles Capdevila O Centro "Fundación Educativa Torre de Lemos" “Educar cada día es más difícil, pero no imposible”; de Monforte, mantén unha experiencia educativa non podemos rendirnos ante as dificultades e novos re- baseada na radio como recurso didáctico que foi tos que aparecen cada día, sobre todo os derivados do obxecto de atención polo profesorado do noso uso das redes sociais polos mozos e mozas. centro, nunha visita realizada o 30 de marzo a ese Por todo iso, de contar coa necsaria implicación im- centro. plicación do claustro e a participación das familias, a Con esa e outras experiencias preténdese que, dirección do centro está disposta a explorar todos ese nalgún momento, se poida incorporar a algunha camiños, dos cales hai xa experiencias avaliadas positi- das materias, ou dentro da optatividade, a radio vamente como dixo a Inspectora, e traballar conxunta- educativa ao noso centro. mente para mellorar aqueles aspectos que teñen que ver Queremos amosarlles a nosa gratitude pola co- coas relacións humanas, a comprensión, a asertividade, laboración e guía na visita aos coordinadores de a orientación... RTL, Luis Conde e Emilio, profesor de Tecnoloxía. Esperamos que ao longo do primeiro trimestre do vin- deiro curso 2017/18 podamos xa, coa experiencia deste primeiro ano na dirección, acometer accións concretas DÍA DO LIBRO que nos permitan acadar ese obxectivo difícil de mello- ra da convivencia. Nese sentido, as accións formativas específicas para o profesorado, para o alumnado media- dor, para as familias a través de xornadas onde se traten temas específicos do seu interés, poderán poñerse en marcha e seguro que, aínda sendo difícil e a medio ou longo prazo, acabarán mellorando a convivencia e for- Para conmemorar o 23 de abril, celebrouse un mercadillo so- mando cidadáns cada vez máis tolerantes, solidadarios e lidario no recibidor do centro, onde se podían doar libros e felices. mercalos exemplares por 2 euros. Todo o recadado foi parar á protectora de animais Gadoupas A Directora: Helena Pérez Inés de Viveiro e ao banco de alimentos que xestiona ASPANE. 23 de xuño de 2017 O Provisional Páxina 3

XUBILACIÓNS: ELIMINACIÓN DA HERBA DA PAMPA Antonio Mariño Gato NA PRAIA DE COVAS e Luísa Díaz Cruz

Mariño xubilouse, despois de máis de corenta anos de servizo como administrativo do centro, o pasado 23 de abril.

Dentro do programa Voz Natura-Naturacción, patrocinado pola Consellería de Medio Ambiente, Deputación de A Coruña, Fundación Alcoa, O Corte Inglés e a Fundación Ramón Areces, un grupo de alumnos de 2º de ESO participaron nunha xornada de Mentres, Luisa traballou de eliminación da uña de gato, planta endémica que está limpadora dende comezos do colonizando moitas zonas da nosa costa. curso 1986-87 ata a actualidade. Francisco Basanta Barro, encargado de coordinar o proxecto, coa Toda a comunidade educativa colaboración da profesora de Bioloxía, Belén Pérez Pérez, sinalaron do IES María Sarmiento queremos que estas actividades promoven entre o alumnado actitudes de desexarlles moita sorte nesta respecto ao medio e de sensibilización coa nosa contorna. nova etapa vital.

RedUNE: Rede de Prevención do Sectarismo e do Abuso da Debilidade Páxina 4O Provisional 23 de xuño de 2017

ENTREVISTA: JessicaJessica LashLash

No curso 2003-2004 o noso centro acollía, por primeira vez, unha alumna estranxeira de fala non hispana; tratábase da nosa protagonista, Jessica Lash, una moza de Pensilvania (Estados Unidos) que, a través dun programa internacional, tiña como obxectivo cursar 1º de Bacharelato de Humanidades e Ciencias Sociais e a aprendizaxe do Español. Pasaron xa varios anos, polo que o equipo de redacción do Provisional puxémonos en contacto con ela e accedeu, moi amablemente, a contestar as nosas preguntas; por iso, ante todo, queremos darlle as grazas e manifestarlle a nosa alegría polo contacto.

La primera pregunta es grande de los EE.UU (con sede Humanos. Actualmente estoy obligada. Cómo ha transcurrido tu en Pittsburgh), donde trabajé trabajando para esta empresa, vida académica y profesional para su línea de servicio al cliente pero he hecho la transición a un desde que estuviste con nosotros ayundando a clientes hispano- equipo de operaciones globales en el IES María Sarmiento? hablantes. (Hay una gran en el análisis de datos, que me Muy bien. Después de mi año en población de habla hispana encanta. He estado en este trabajo España regresé a mi ciudad natal, ubicada dentro de esta huella de durante casi tres años. Apoyo a Mars, para completar el último bancos como Chicago, Nueva un equipo global y todavía puedo año de escuela secundaria y luego York y sus alrededores, usar mi español de vez en cuando, asistí a la universidad cuatro años Washington DC y sus alrededores cuando hablo con colegas en en Pittsburgh (Pennsylvania) y Miami.) Yo estaba agradecida de América Latina y América del Sur. donde estudié publicidad; tener trabajo cuando tantos otros Además, trabajo en la tienda de continué mis estudios de español no lo tenían. Esta posición, más la gasolinera familiar los fines de y también me enfocé en estudios adelante, me condujo a los semana, con mi padre, donde en interculturales. Después de siguientes papeles que desenvolví realidad hay bastantes clientes de graduarme, en 2009, el mercado dentro del banco tal como: ventas habla hispana que vienen allí de trabajo en los Estados Unidos y también ayuda a la inversión. también. Ser capaz de hablar fue uno de los peores en mi vida y Eventualmente, me fui a trabajar español ha tenido un enorme no pude encontrar trabajo en mi para una empresa de tecnología impacto en mi vida adulta. campo preferido de publicidad. (SAP Ariba). Fui contratada por Que recuerdos tienes de la Debido a mis conocimientos de mis habilidades de hablar estancia en nuestro centro? idiomas, pude encontrar una español, comencé trabajando en posición en el séptimo banco más su departamento de Recursos Un recuerdo que sobresale más 23 de xuño de 2017 O Provisional Páxina 5

que el resto es de mi profesora de los cumpleaños y Navidad, pero segundo idioma, pero muchos de francés, Mariluz Poch. Se me eso es todo. Mis padres españoles ellas tienen un tema similar en que exigió tomar dos clases de idioma: se separaron unos pocos años el aprendizaje de un segundo inglés y francés o latín. Opté por después de mi estancia, así que idioma abre la mente. Te permite el francés, ya que no es un idioma voy a visitar a ambos en mi entender algo mucho más muerto. Desafortunadamente, el próxima visita en octubre. Voy a profundo que las palabras y en el resto de mis compañeros de clase pasar unos días en Viviero para clima político actual es más creo que estaban en su quinto año visitar a mi papá y luego unos importante que nunca. No sólo es de francés y este iba a ser mi días en Potes para visitar a mi el aprendizaje de otro idioma primero. La profesora de francés, mamá y hermanita. En cuanto a importante, pero también debe sin obligación alguna de atender los amigos y compañeros de experimentar la cultura. Te hace mis necesidades particulares, me escuela los medios de apreciar de dónde viene la lengua compró un libro de francés para comunicación social han hecho y también apreciar que más está mi y trabajó conmigo para que más fácil ser parte de la vida de ahí fuera. Después de todo, somos realmente pudiera aprender y cada uno de ellos en la distancia. todos humanos y cuanto más tener éxito en la clase. Era la cosa Es agradable ver fotos y abiertos estamos los unos con los más amable que cualquier actualizaciones de estado cuando otros, mejor estaremos. maestro había hecho por mí estás tan lejos. -REDACCIÓN- mientras yo estaba allí. Realmente me quedé muy impresionada de su El objetivo marcado de amabilidad y disposición para aprender español, consideras que enseñarme saliéndose de su rutina lo has logrado gracias a la habitual. Eso me ayudó mucho. estancia en Viveiro? ENTREVISTADOS ¡Seguro! Antes de venir a Viveiro ANTERIORMENTE: Has vuelto a Viveiro? tenía dos años de clases de He vuelto a Viveiro (y si estoy español en la escuela, que no era contando bien) creo que han sido mucho. Podría decir cosas muy Catalina Rivera López ya ocho visitas a lo largo de trece básicas como: «Mi nombre es Ramón Martínez Pego años. Después de regresar a casa Jessica, soy americana, ¿Qué Helena Pérez Inés seguí saliendo con mi novio hora es?» Etc. Los tres primeros David e Valeria Fernández Gallego cerca de cuatro años y meses que estuve en España Atilio Díaz Luaces medio de larga distancia, asi que estaba muy perdida. En el Alicia Figueiras Icasuriaga visité con frecuencia. La última momento en que me fui, después Narciso Pillo Guerreiro vez que estuve allí fue en 2011, de diez meses, podía mantener Uxío Rodríguez García pero en realidad estaré de nuevo conversaciones fluídas, Patricia Amigo Caruncho este octubre. ¡Tengo muchas entendiendo lo que se me decía e Óscar Rolle Calvo ganas que llegue octubre y poder incluso soñando en español. Javier Mariño Chao visitar! Viveiro tiene un lugar Adrián Ben Montenegro especial en mi corazón, aunque Recuerdas algo del Gallego? Juan A. Menéndez Rocha he oído que mi restaurante Eric Rodríguez Wolpers ¡Nunca máis! … Con toda favorito ha cerrado desde mi Manuel Mira Martínez seriedad no realmente. Mi familia última visita, así que estoy un Manuel Fernández López española hablaba Castellano en poco decepcionada. ¡Espero que Gonzalo Dablanca Blanco mi bar favorito todavía está casa como la mayoría de mis Rebeca Bermudez Ramudo abierto! amigos que tenía así que Ángel Rodríguez Vázquez realmente no cogí el Gallego. Mantienes contacto con tu Patricia Mariño Bouza familia de acogida o con antiguos «Hablar otro idioma es poseer José Rodríguez Costa profesores o compañeros? una segunda alma.» Pedro Álvarez Expósito Dolores Núñez Estévez Lo hago, pero no tanto como me – Charlemagne Francisco Basanta Barro gustaría. Por lo general, estamos Hay un montón de grandes citas Euloxio Xesús Rubert Méndez en contacto unos con otros para sobre el aprendizaje de un Páxina 6 O Provisional 23 de xuño de 2017

Cun traballo de deseño dunha "Interface de comunicación Arduino KNX" coordinado polo CIFP Politécnico de Lugo e premiado xa no 2016, no apartado B, de desenvolvemento de proxectos de innovación tec- nolóxica na FP, participamos activamente no II Congreso de Innovación na Formación Profesional AXENCIA DE DOAZÓN DE ÓRGANOS E SANGUE

Na última estancia do equipo de extracción de sangue no IES "María Sarmiento", o 4 de abril, realizáronse 13 doazóns, 8 delas foron de persoas que o fixeron por primeira vez. Sentímonos orgullosos de colaborar co Centro de Transfusión de Galicia (e agora co ADOS) dende o 1994, acadando dende aquela un total de 1.094 doazóns

MÁIS INFORMACIÓN EN: [email protected] DOA SANGUE 900 100 828

Por segundo ano consecutivo, a Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria, despois do éxito da primeira edición, organizou novamente o Congreso de Innovación na Formación Profesional, os días 10, 11 e 12 de maio na Cidade da Cultura en Santiago.

Como diciamos, o noso centro tivo un especial protagonismo a través do proxecto "Interface de comunicación Arduino KNX" que permite a comunicación entre as diferentes linguaxes dos dous sistemas en conexión, segundo nos relatou Carlos Ferreiro Rubianes, profesor de Instalacións Electrotécnicas no IES María Sarmiento.

Na fotografía vemos algúns alumnos e profesores do IES María Sarmiento, de visita no stand, recibindo explicacións do noso docente. Parabéns!

PAE iesMASA 23 de xuño de 2017 O Provisional Páxina 7

OUTRA VIAXE A PARÍS VISITA AO ○○○○○○○○○○○○○

○○○○○○○○○○○○ AERODROMO DE ROZAS No número anterior informabamos da viaxe da Vinci, A Libertad Guiando o Pobo de Delacroix, que fixeron os alumnos de Francés á capital As Bodas de Caná de Veronés, e esculturas coma gala; pois ben, agora nunha nova viaxe foron a Venus de Milo, O Escriba Sentado do antigo Exip- alumnos de ciclos formativos acompañados polo to ou a Victoria Alada de Samotracia do período Xefe de Estudos do Réxime de Adultos, Ramón Helenístico da Antiga Grecia. Non faltou tampouco Cajoto Sante, do 26 de abril ao 1 de maio. a catedral de Notre Dame, Conciergerie (Palais de Durante esta viaxe visitaron o Centro Pompi- la Cité), Barrio Latino, Casa Concello de París e o dou, Torre Eiffel, Arco de Triunfo, Grand Palais, barrio “le Marais”, Museo Grevin, o Palacio da Ópe- Petit Palais, Campos Eliseos, Barrio de Mont- ra Garnier, Museo d’Orsay, Palacio Nacional do matre onde aproveitaron para coñecer a praza Inválidos, onde se atopa a tumba de Napoleón, dos Pintores, o famoso Moulin Rouge e a Basí- Musée de l'armée, Place de la Concorde, L'église lica do Sacré Coeur. Tamén, estiveron no Mu- de la Madeleine - Place Vendôme e a Place Opéra, seo de Louvre, onde centraron a visita nas obras rematando esta apretada axenda co impresionante máis importantes coma a Gioconda de Leonardo Palacio de Versalles.

Aproveitando a viaxe a Santiago de Compostela para asistir ao Congreso de Innovación na Formación Profesional, os alumnos dos ciclos de Soldadura e Caldereiría, Carrozaría, Instalacións Electrotécnicas e Electromecánica do Vehículo, pasaron, o 11 de maio, polo aerodromo lucense para visitar o aeroclube e o ciclo de aeronáutica que se imparte nas mesmas.

S O P A D E L E T R A S (localiza cinco persoeiros da xeración Nós)

AB X U X N BOI S OS PT S A B A EOC L AL DA O D N L RL E I T I AE G E ON ITBGIA Un ano máis, os alumnos de 1º de bacharelato, na materia de Lengua OS D U O B Castelá e Literatura, celebraron o Día do Libro cuns petiscos e SANE RA reflexionaron sobre a importancia da literatura, ademais de falar das súas obras favoritas e do que están a ler na actualidade. AC A I G C Páxina 8O Provisional 23 de xuño de 2017

AS PALABRAS MÁXICAS

XC

A diferencia do conto popular, a lenda Galicia é unha terra de lendas e En Galicia crese que os mortos seguen en soe ter unha localización espacial e contos marabillosos, quizais foi a contacto cos vivos, incluso hai a crenza de incluso temporal, xusto alí onde a aspereza da vida a que fixo que se que as ánimas dos devanceiros se veñen maxia da natureza en forma de lagoa, espertara nos galegos a ledicia quentar pola noite ós restos que quedaron cova, areal, fonte ou pena, fixo abrollar imaxinativa. Porque foi a xente do do lume, por iso nunca deben varrerse. Pero, a da imaxinación. pobo a que as enxendrou para atraer o ademais das ánimas e dos santos e santas, tal sono e facer máis soportable a vida, Entre as que tiveron máis éxito, como din as lendas a un galego pódenselle para durmir a fame e o medo nas figura a da cidade sumerxida, aparecer tamén as mouras e mouros neboentas e misteriosas noites de probablemente de orixe celta ou encantados, que habitan os monumentos inverno que non parecían ter fin, para xermánica, que explica a aparición prehistóricos (castros e mámoas) e outros ter sempre un pedazo de asombro no dunha lagoa como castigo contra os lugares da paisaxe rural, ou as xacias, que peto da memoria cando se estaba lonxe habitantes dunha poboación que non viven baixo as augas do río Miño, e as sereas e a saudade apretaba ou fería a quixo dar acollida a Cristo, á Virxe ou que, coma nas lendas doutros lugares, realidade. Inda que non todas xurdiron á Sagrada Familia, pero iso despois de habitan as augas dos mares. Unhas e outras ó carón do lume; tamén nas feiras, nas seren cristianizadas porque antes tentan atraernos cos seus encantos para os fiadas, nos lavadoiros, nos muíños e ata serían outros os deuses donos das seus mundos descoñecidos. nos velorios se maxinaba e contaba. augas e dos humanos e, senón vede a Realmente quen habite o noroeste debe historia grega de Filemón e Baucis, os Cada familia tiña un contador de estar sempre preparado porque en calquera eternos namorados. Segundo as historias; non telo sería a maior das intre un pequeno despiste, uns pasos versións, en determinados días e miserias porque ese era o don que lles errados poden levalo a perderse na bruma do horas, aínda se pode ver a agulla da era dado no lugar das moedas que mundo dos soños; son tan tenues aquí os igrexa da cidade maldita ou incluso nunca posuirían. Soían ser os máis límites que ten con iso que chamamos escoitar o son das campás e as voces vellos os que as ían transmitindo ós realidade. Non esquezades: o importante é dos habitantes que penan nos fondos nenos, de ollos abertos ante a maxia manter a tranquilidade e dicir as palabras escuros. das palabras, e mais ós outros adultos. máxicas tal como volas ensinaron. Na lareira co dedo índice estalicado, cos A maldición dunha persoa ou o O que agora lemos amósanos como nesta ollos, coas dúas mans que se abrían e encantamento dunha fada poden terra a palabra falada sobreviviu ó pechaban, cos silencios e coa voz que supor a transformación dun ser esquecemento, como os máis novos, case adquiría tantos tons coma faíscas humano en animal, sobre todo en sen se decataren, unha noite calquera ó estalaban no lume, o contista ía cervo ou en lobo. Nos relatos galegos, redor dunha mesa, mentres tomaban o caldo debuxando doncelas que enfeitizadas só é posible romper o feitizo mediante quente, foron lembrando e mantendo esas se tornaban cervas, homes condenados un sacrificio que conleve unha perda palabras máxicas que escoitaron dos a seren lobos como o está a lúa a crecer de sangue ou unha mutilación daquel devanceiros coma un inmenso tesouro. e logo devalar, tesouros conversadores que sofre o encanto e se este fallara, que elixen a quen se dar... Logo o significaría a morte. As nosas lendas non foron copiados nos contista calaba, esculcaba nos ollos do mosteiros medievais coma as irlandesas nin De fiármonos das lendas galegas, auditorio o efecto da súa historia, os nosos contos recollidos na ardencia Galicia é unha das terras máis ricas do mentres o lume reanudaba o seu romántica do dezanove coma os doutros planeta, porque son moi abundantes eterno falar coa leña. Así as lendas e os pobos, aínda que xa Bécquer recreara a lenda as que nos falan de tesouros contos pasaban de boca en boca, da dona cerva; só nos inicios do século XX agochados que están aí fóra agardando resgardados pola memoria dos maiores, coñeceron o papel. Máis adiante escritores por nós. Sen embargo, hai un e era o propio pobo o que as ía como Anxel Fole e Alvaro Cunqueiro problema: están encantados e case acrecentando ata resultaren diversas utilizaron os «trucos» dos contistas do pobo. sempre ben gardados. Os gardadores versións; tornándose máis e máis Nos nosos días, nos que a miseria de Galicia son diversos: mouros, ananos, vizosas coma a paisaxe cos días de non é tanto de pan, narradores como Manuel xigantes, fadas e incluso serpes. choiva, esa doce e velenosa bebida que Rivas e Xosé Miranda mollan o seu cálamo Moitas veces a proba para facerse co alimenta e perverte a terra e a alma dos nas vellas historias. Conteiros e contistas con ouro dos mesmos consiste en dar con galegos. nomes e apelidos (Quico Cadaval, Cándido certas palabras que obrigan ó gardador Pazó...) fannos soñar co tesouro da palabra, As lendas relatan feitos a entregalo, pero non é suficiente con nun tempo no que a imaxe parece ter sorprendentes, de aparencia iso pois é fundamental que o aleilada a capacidade de asombro. sobrenatural ou marabillosa, que buscador lle caia en gracia ó propio nalgún caso tentan ser a explicación de tesouro, que é concebido coma un ser Un, na man fortemente pecha, garda a certas catástrofes naturais ou accidentes máxico dotado de vida propia. Quen esperanza de que a xente desta terra volva xeográficos, e moitas delas teñen como os busca debe ter confianza e coraxe, tecer historias do mesmo xeito que a néboa xerme determinados acontecementos e aínda así non será capaz de atopalo segue enfiándose nos anoiteceres, pois ¿que históricos que a fantasía popular adorna ata despois de ter soñado con el queda dun pobo sen a súa imaxinación e sen ou desfigura enchéndoos de misterio. durante moito tempo. a súa memoria? 23 de xuño de 2017 O Provisional Páxina 9

II Encontro Interxeracional "Fálame da Emigración"

Ao longo dos meses de febreiro e marzo tivo lugar, por segundo ano consecutivo, o Encontro Interxeracional "Fálame da Emigración" entre o alumnado de 3º da ESO e o grupo de maiores de Afundación de Viveiro. A vida dos maiores na emigración é o eixe do programa, articulado a través de dous encontros nos institutos e precedidos dun traballo preparatorio que se apoia en material e recursos didácticos aportados por Afundación. Maiores e estudantes comparten experiencias, reflexións e emocións, establecendo relacións baseadas no útiles e recoñecidas; e para a visita ao centro de maiores para ver respecto mutuo. comunidade educativa a oportunidade a exposicón fotográfica. Desta visita Para os estudantes supón unha de experimentar con novas planificáronse diferentes traballos oportunidade de coñecer a historia modalidades de aprendizaxe non sobre as imaxes que máis os da man dos seus protagonistas e de formal. impactaron, describíndoas e aprender valores de emprendemento, Na primeira sesión, falouse sobre a facendo unha valoración persoal de esforzo, de superación e de experiencia vivida; mentres, na sobre as mesmas, coma a de Mateo adaptación; para as persoas maiores seguinte, reeflexionamos sobre a García e Ylenia de 3º de ESO C que voluntarias sentirse escoitadas, emigración e tamén se realizou unha recollemos a continuación.

Na imaxe da dereita podemos ver un grupo de españois, emi- grantes recén chegados a Ale- maña, no ano 1941 e recibidos polo Partido Nazi en plena gue- rra mundial. Este grupo está fa- cendo o saúdo nazi ás principais persoas do partido. Seguramente non saiban o que fan nin o que lles está dicin- do, pero alguén lles mandaría actuar así para que non lles pa- sara nada. Ata Alemaña chegaron pola vontade de Franco, xa que como sabemos era aliado de Hitler. O saúdo fascista é unha variante do saúdo roma- obsesionado coa súa grandeza. no. En Alemaña estaba acompàñado pola frase Heilt Este saúdo aínda é usado hoxe en día por un Hitler (salve Hitler); copiárono da Italia de Musso- pequeno grupo de persoas que pertencen á Fa- lini que o colleu do Imperio Romano xa que estaba lanxe española. Páxina 10 O Provisional 23 de xuño de 2017

O punto de partida do Correlingua, que este a travesía, con meta nos xardíns Noriega ano levaba como lema 'En galego, sen can- Varela, onde puideron repoñer forzas con celas', estivo situado no paseo marítimo á al- froita e auga. Logo foron tamén á praza para tura das instalacións deportivas. seguir coa festa presentada pola actriz Isa- Os máis pequenos, alumnos de infantil, bel Risco e na que actuou o grupo de Al- foron camiñando cara á Praza Maior, onde os berto Sobrado, un dos grupos gañadores do estaba agardando a música de Cé Orquestra concurso Cantalingua que puxeron a nota Pantasma. musical da xornada, na que a lectura do O resto de participantes fixeron a marcha, manifesto correu a cargo dos alumnos do ben camiñando ou correndo, pola variante e CEP Lois Tobío de Viveiro. 23 de xuño de 2017 O Provisional Páxina 11

PERSOEIROS AOS QUE MANIFESTO DO CORRELINGUA 2017 SE LLES TEN ADICADO O DÍA DAS LETRAS s rapazas e rapaces creadoras deste manifesto desfrutarán no GALEGAS mes de abril dunha estadía de dous días en Pontedeume, no al bergue de Alvarella e con diversas actividades para premiar o Carlos Casares Mouriño, 2017 seuA traballo na elaboración deste manifesto que reproducimos a conti- Manuel María Fdez. Teixeiro, 2016 nuación: Xosé F. Filgueira Valverde, 2015 Xosé María Díaz Castro, 2014 En galego, sen cancelas Roberto Vidal Bolaño, 2013 Valentín Paz Andrade, 2012 Este pequeno manifesto quere representar a vergoñenta situación do Lois Pereiro, 2011 galego en Galiza. Quere falar de como en pleno século XXI hai poucas Uxío Novoneyra, 2010 normas e poucas accións das institucións en favor do noso idioma. Quere Ramón Piñeiro López, 2009 dicir que adolescentes coma nós temos que escribir un manifesto para Xosé María Álvarez Blázquez, 2008 facer reflexionar á xente. María Mariño 2007 Porque Galiza é a nosa Terra, Terra que as nosas familias loitaron por Manuel Lugrís, 2006 Xesús Lorenzo Varela Vázquez, 2005 defender. Agora temos que defendela nós e defender tamén a Historia que Xaquín Lorenzo Fdez. "Xocas", 2004 hai detrás. Unha Historia que comeza cunha lingua. Moitas persoas non Antón Avilés Taramancos, 2003 recapacitan sobre o orgullo que deberiamos ter xa só por iso. Frei Martín Sarmiento, 2002 As Administracións teñen responsabilidade polo que lle está a acontecer Eladio Rodríguez González, 2001 ao galego, porque non fan canto está na súa man. Como pode ser que no Manuel Murguía, 2000 ano 2017 non n poidamos ver nin un só filme de estrea dobrado ao noso Roberto Blanco Torres, 1999 idioma? Como pode ser que no ano 2017 estea prohibido que os alumnos Martín Códax, Johan de Cangas e Mendinho, 1998 e as alumnas poidamos recibir Matemáticas, Física e Química e Tecno- Ánxel Fole Sánchez, 1997 loxía en galego? Como pode ser que no ano 2017 non haxa nin unha soa Xesús Ferro Couselo, 1996 autoescola que nos ensine o manual de conducir en galego? Como pode Rafael Dieste, 1995 ser que no ano 2017 haxa carreiras universitarias en Galiza nas cales Luis Seoane, 1994 non se chega nin ao 3% do ensino no idioma propio? Como pode ser que Eduardo Blanco-Amor, 1993 no ano 2017 non haxa nin un 0,1% de música en galego en calquera das Fermín Bouza-Brey, 1992 radios que ouvimos a xente nova? Álvaro Cunqueiro Mora, 1991 Luis Pimentel, 1990 Si, en todas estas e en moitas outras cousas as Administracións teñen Celso Emilio Ferreiro, 1989 responsabilidade. Porque non velan polos nosos dereitos, porque non nos Ramón Otero Pedrayo, 1988 deixan escoller o noso idioma, porque non evitan que os prexuízos máis Francisca Herrero Garrido, 1987 resesos continúen con forza. Aquilino Iglesia Alvariño, 1986 Mais, ollo, tamén queremos dicir que as persoas que consentimos isto Antón Losada Diéguez, 1985 temos unha parte da responsabilidade. Porque, se callar, non facemos Armando Cotarelo Valledor, 1984 Manuel Leiras Pulpeiro, 1983 todo canto está na nosa man. Un refrán di “Camiño longo, paso curto”. Esa Luis Amado Carballo, 1982 é a idea. Temos de ir mudando mentalidades e abrindo campos para a nosa Vicente Martínez Risco, 1981 lingua. Entre nós hai mozas e mozos que falan xa en galego e que ás veces Alfonso X "O Sabio", 1980 nos encontramos con dificultades para o continuarmos a usar. CABEZA Manuel Antonio Pérez, 1979 ALTA! ORGULLO! Antonio López Ferreiro, 1978 Entre nós hai tamén mozas e mozos que aínda non o falamos habitual- Antón Vilar Ponte, 1977 mente, mais sabemos que o galego non debería ter limitacións. ANIMÉ- Ramón Cabanillas Enríquez, 1976 Xoán Manuel Pintos Villar, 1975 MONOS A FALALO MÁIS! É A MELLOR DEFENSA QUE SE PODE FACER! Xoán Vicente Viqueira Cortón, 1974 Conseguiremos o que queremos. Hai xente que o leva tentando moito Manuel Lago González, 1973 tempo a través de movementos sociais, mais necesitan apoio, necesitan do Valentín Lamas Carvajal, 1972 noso apoio. Por iso facemos este manifesto do Correlingua, que é máis que Gonzalo López Abente, 1971 unha carreira. Marcial Valladares Núñez, 1970 En galego, sen cancelas! Antonio Noriega Varela, 1969 Florentino López Cuevillas, 1968 O alumnado de 4º da ESO do CPI Afonso VII de Caldas de Reis, baixo o alcume Óculos, Manuel Curros Enríquez, 1967 conseguiu a mellor valoración do xurado para o seu manifesto. Nel, este grupo de rapazas e Francisco Añón Paz, 1966 rapaces "quere representar a vergoñenta situación do galego en Galiza". Con esta declara- Eduardo Pondal, 1965 ción de intencións comeza un texto cargado de reflexións e ideas sobre o presente e futuro Castelao, 1964 da nosa lingua. Rosalía de Castro, 1963 Páxina 12O Provisional 23 de xuño de 2017

NIVEL XERAL DE ALERTA E ATENCIÓN SELECTIVA

INTRODUCIÓN:

Por que o nivel xeral de alerta e a atención selectiva son importantes para a aprendizaxe? Sabemos que, a nivel cerebral, existen diferentes condicionantes para que se produza a aprendizaxe da forma máis eficaz posible; a estimulación ambiental, a atención, as emocións, o sono, a alimentación, xunto co exercicio físico, impoñen os seus efectos beneficiosos, ou prexu- diciais, sobre o funcionamento cere- bral do individuo. Un dos condicionantes máis significativos, dentro dos sinalados anteriormente, é o estado de aten- ción. O funcionamento neuronal (procesos sinápticos, a modo de interruptores que provocan estados 0 e 1, coma se tratáse de unidades DEFINICIÓNS selectiva cando esta activación non se pro- de memoria), vese seriamente com- duce de forma global e homoxénea en todo Antes do desenvolvemento da cuestión prometido polo estado de atención o encéfalo; neste caso, actívanse só al- debemos delimitar, aínda que sexa breve- que, nese momento particular, teña gunhas zonas ou redes neuronais concre- mente, a nivel conceptual, o significado o individuo. Fálase dun nivel xeral de tas a modo de desequilibrio neuronal; a que teñen ambos conceptos: "nivel xeral atención óptimo (no sentido expresa- activación dunha zona ou outra favorece- de alerta" e "atención selectiva". do pola Lei de Yerkes-Dodson) cando rá a aprendizaxe específica relacionado ao incremento do nivel xeral de aler- En primeiro lugar, cando nos referimos coa especialización da mesma. Neste caso, ta correspóndese tamén cun incre- ao nivel xeral de alerta, estamos conside- supón un proceso discriminatorio que nos mento na aprendizaxe; pero isto é rando a capacidade cerebral global para permite fixar a atención sobre actividades así só ata certo punto, chegado o cal, responder ante determinados sinais me- concretas. coma se se tratáse dunha saturación diados pola presenza de neurotransmiso- no proceso de conexións e reconexio- res como a noradrenalina; polo tanto, un FACTORES QUE CONDICIONAN nes cerebrais, esta relación deixa de nivel de alerta adecuado, en principio, fa- A ATENCIÓN ser directa e invértese; isto significa vorecerá a aprendizaxe. Podemos dicir Para dar resposta a esta cuestión fixa- que, aínda que se aumentase a aten- entón que a atención constitúe un proceso rémonos nos tipos de factores ou condi- ción, non se produciría máis aprendi- mediante o cal elévase a actividade sen- cionantes, dependendo que sexan exter- zaxe ou non se incrementaría. sorial, intelectual e motriz. nos ou internos ao individuo, que favore- Por outra banda, falamos de atención cen o nivel de atención. 23 de xuño de 2017 O Provisional Páxina 13

En canto ós factores externos, a aten- ción selectiva, tendo en conta as etapas dade de atención e, xa que logo, de apren- ción dependerá en gran medida da inten- evolutivas dos discentes. dizaxe. sidade e novidade do estímulo; de tal xei- Ao dicir óptimo debemos entender que En definitiva, para que se produzan mo- to que a maior intensidade, ou novidade, a aprendizaxe pode verse resentida, tanto dificacións ou fortalecementos sinápticos maior será a posibilidade de captar a nosa por un nivel insuficiente, como polo exce- é necesario que as áreas ou redes neuro- atención. Tamén, sabemos que os obxec- so do nivel de alerta. nais implicadas nunha aprendizaxe con- tos que se moven, ou dependendo da súa INFLUENCIA DO NIVEL XERAL DE ALERTA E creta estean convenientemente activadas posición, teñen maior capacidade para cap- e, á vez, dependen do estado xeral de alerta tar a atención, sobre todo nos nenos. DE ATENCIÓN SELECTIVA NA do individuo nese momento particular, polo Respecto aos factores internos, atrae- APRENDIZAXE que podemos concluír que a atención xoga rán máis nosa atención aquelas activida- un papel fundamental no proceso de des elixidas libremente, como o xogo, ou Unha forma de demostrar a relación exis- aprendizaxe. as que máis nos motiven (tanto intrínseca tente entre estes conceptos pode ser to- NTL como extrínsica). Por outra banda, a ma- mar como exemplo, ou como referente, o durez, ou as emocións fan que sexamos trastorno ou déficit de atención con hipe- capaces de manter máis tempo e con maior ractividade, o coñecido normalmente como focalización o nivel de atención. TDAH. No mesmo atópanse implicadas áreas cerebrais que teñen que ver coa aten- Outro aspecto importante a ter en con- ción selectiva sostida no tempo, como son ta é que o uso de estimulantes, particular- a cortiza frontal, o tálamo óptico, o corpo mente algúns medicamentos e drogas, po- estriado ou o núcleo caudado, xunto co den aumentar tamén o nivel de atención. cerebelo. Dado que as áreas comprometi- No caso dos medicamentos logran os seus das son particularmente relevantes para a efectos terapéuticos con aumentos lentos, aprendizaxe, entendida esta en términos controlados e constantes de dopamina; de modificación da estrutura e funciona- mentres que as drogas de abuso adóitano mento neuronal, como sinala Goswani facer, pero sen control, podendo provocar BIBLIOGRAFÍA: (2004) e Koizumi (2005), podemos concluír trastornos importantes na conduta e ata que o nivel de activación interneuronal chegar á adicción. Anaya Neto, D., (2009). Bases da tamén o está. aprendizaxe e educación. Sanz e Torres. RELACIÓN ENTRE NIVEL XERAL Por outra banda, para que se produza Madrid DE ALERTA E ATENCIÓN SELECTIVA aprendizaxe é necesario o establecemen- Bertalanfly, L. V., (1940). Teoría xeral dos sistemas. Fondo Cultura Económica. Como se xustificou anteriormente, e to ou consolidación dunha ruta eficiente Madrid. como sinalan Fernández-Duque e Posner de comunicación interneuronal facilitado- ra da produción dun determinado padrón Elliot, R., (1986). Investigación/acción (1997), o nivel xeral de alerta e a atención a aula. Generalitat Valenciana. Valencia. de actividade; estas rutas son favorecidas selectiva constitúen dous fenómenos con Fernández-Duque, D. e Posner, M.I. ao coincidir, á vez, un alto nivel xeral de bases cerebrais diferentes, (pero non por (1997). Relating the mechanisms of orien- alerta cun estado de atención centrada na iso podemos dicir que son independentes). ting and alerting. Neuropsychologica, 35, De feito, para que a aprendizaxe relativa a aprendizaxe particular. 477-486. un coñecemento concreto teña lugar de- Outro exemplo que podemos engadir, Goswani, Ou.. (2004). Neuroscience berán confluír, simultáaneamente, un ni- para a mellor comprensión desta relación, and education. British journal of educa- vel de atención xeral óptimo e que a aten- é que sabemos que a activación neuronal tional psychology, 74, 1-14 ción selectiva estea focalizada no obxecto é variable ao longo do día. Esta pode abar- Ibáñez López, P., (2002). As discapaci- ou tema concreto de estudo. car, desde o sono máis profundo (tan ne- dades. Dykinson. Madrid. Koizumi. H., (2005). The concept of de- En base a estas consideracións, parece cesario e reparador), ata a vixilancia máis veloping the brain: A new natural scien- obvio que unha das tarefas máis impor- esperta. Pois ben, non fai falta ningunha ce for learning and education. Brain and tantes do docente debe ser intentar o man- demostración científica para concluír que, Development, 26 (7), 433-441. temento dun nivel óptimo de alerta e aten- cando temos sono, diminúe a nosa capaci- Páxina 14O Provisional 23 de xuño de 2017

fai 20 anos Portada do nº 9, publicación: 20-06-97 EDITORIAL: O novo pavillón polideportivo SUMARIO: Inauguración do pavillón polideportivo, Ánxel Fole, Xubilación de Enrique Pérez, Conferencia de Xosé de Cora, A Capela de San Roque, Tremor, Ánxel Fole, Paradoja en los engranajes de cremallera, Top secret, I Xornadas Informativas, Aprobado o RRI do centro

fai 15 anos Nº 24, publicación: 21-06-02 EDITORIAL: A mellora continua, un verdadeiro reto de futuro SUMARIO: Un trimestre cheo de actividades, Subproceso de orientación, CCP, Castros das terras de Viveiro, O vello muiñeiro (3ª parte), Xornadas informativas, Orzamentos 2002, J. Lee Hooker, Aulas mentor, Alma de samurai, A formación contínua de traballadores

fai 10 anos

Nº 39, publicación:22-06-2007 EDITORIAL: O enfoque social do noso traballo SUMARIO: Xubilacións, Excursión de 4º de ESO, O pan de trigo (I), Álbum 75 aniversario, Citroën 2CV, Foguetes de sete estalos, Festas de aniversario, Javier Vargas, Visita a Sotavento, A Biblioteca escolar

fai 5 anos Nº 53, publicación: 22-06-2012 SUMARIO: Xubilación anticipada: Loly Núñez Estévez, Actividades do trimestre anterior, Datos meteorolóxicos, Entrevista a: Adrián Ben Montenegro, Álbum do intercambio, La triste foto de una sonrisa, Finalistas do Reto ALCOA, Novo Plan Estratéxico 2012-16, Dous poetas para O Provisional O un tempo de crise, Breve historia sobre as orixes de Viveiro, A carón do blues: Lead Belly, Planificación de estudos 2012-13 23 de xuño de 2017 O Provisional Páxina 15

ESTIVERON CON NÓS:

Iria Misa, Manuel Núñez Singala e Anton Riveiro Coello

O luns 24 de abril, e dentro das actividades do Día do Libro, Iria Misa veu falar cos alumnos de 3º da ESO (Club de Lectura) e cos alumnos de 1º de Bacharelato do noso centro xunto co alumnado de 4º da ESO do IES de Xove. Tratouse dun coloquio sobre o libro que xa leron na 2ª avaliación, Xa non estou aquí, e o encontro resultou do máis entretido. Iria deu pautas moi interesantes para a plena comprensión da novela, dinamizou a sesión con interesantes reflexións sobre a violencia de xénero, presente en moitos casos de desaparicións de persoas e presentounos o seu punto de vista sobre a edición de libros, o mundo editorial e o caso galego en particular.

Manuel Núñez Singa- la veu ao noso centro, o 8 de maio, falarnos de dous libros del que lemos este curso: O achado do castro en 1º de ESO e Camiños na auga en 4º da ESO. A activoidade compartí- mola con alumnos do IES Illa de Sarón de Xove. Antón Riveiro Coello estivo con nós o 22 de maio. En 4º da ESO e 1º de Bacharelato leron a súa novela A ferida do vento, moi acaecida para o mes das Letras Galegas este ano adicado a Carlos Casares porque xa o título é un tributo ao autor homenaxeado (lembremos o título de Vento ferido alén de ser o propio Casares un personaxe máis da novela). Coa súa amena con- versa puidemos saber numerosas anécdotas da súa vida e da súa obra e en concreto desta no- vela, que ten moito de autobiográfica e que se pode dicir que é unha continuación da anterior Casas baratas. Páxina 16O Provisional 23 de xuño de 2017

FCT en Italia TORNEO DE XADREZ

Durante o mes de maio cele- brouse un torneo de xadrez con alumnos de 1º ciclo de ESO. Nesta ocasión foron dous alum- lizaron unhas 160 horas de formación Foron trece alumnos participan- nos, Daniel Gómez Quelle de práctica que agora completarán nos ta- tes (de 1º e 2º) e xogouse unha Electromecánica do Vehículo e lleres da Mariña. Marco Antonio Piñon Mariño do Durante a estancia, aproveitaron tamén liga todos contra todos, e despois ciclo formativo de Soldadura e para facer visitas culturais coma a que celebraouse a fase final entre os Caldeirería, os que fixeron parte nos amosa a fotografía dos nosos prota- catro mellor clasificados, xa no do módulo de Formación en Cen- gonistas no Coliseo de Roma en compa- mes de xuño. tros de Traballo (FCT) en Poten- ñía doutros alumnos do IES Monte Cas- Ademais, cos mozos de 1º de za (Italia). telo de Burela, socio nas accións e ESO que teñen a asignatura de Durante todo o mes de abril rea- proxectos europeos. xadrez, participamos o venres, 2 de xuño, nun encontro cos alum- nos do IES Perdouro que tamén teñen xadrez como optativa.

CORRECCIÓN DE ERROS

Na páxina 3 do número anterior, publicado o 7 de abril, omiteuse involuntariamente na foto de gru- po do San Xoán Bosco a Gene- roso Martínez Míguez, que é a per- soa que aparece en terceiro lugar, comezando pola esquerda, dos AGdT compañeiros que están sentados. 23 de xuño de 2017 O Provisional Páxina 17

TEATRO viaxe a Salamanca

Foi o 27 de abril cando os alumnos de 1º e 2º de ESO asistiron, no Teatro N. Pas- tor Díaz de Viveiro, á repre- sentación de "Sur la route des symboles francais". Na saída estiveron acom- pañados polos profesores Os alumnos de 4º da ESO e de 1º de bacharelato de Relixión fixeron unha viaxe Helena Pérez Inés, Alfonso cultural a Salamanca os días 5, 6 e7 de abril acompañados polos profesores Fraga Pérez, Carlos Parga Trifina García Méndez, Juan Carlos Castedo Meilán e Angélica Otero Fernández. Méndez e Trifina García Entre outros lugares visitaron as torres da Catedral, Casa Lis, Museo de automo- Méndez. ción, Horto de Calixto e Melibea, Museo de Salamanca, Clerecía e, ao regreso, o Convento da Anunciación en Alba de Tormes.

* FOTO ÁLBUM * CELEBRANDO O DÍA DA PAZ - 30 DE XANEIRO DE 2003 Páxina 18O Provisional 23 de xuño de 2017

CAMPIONATO DE ESPAÑA...a JUNIOR FEMININOBerlín DE BALONCESTO CLAUSTRO

O pasado 31 de maio celebrouse un claus- tro de profesores extraordinario que con- tou coa presenza da Inspectora do centro, Branca Guerreiro Muñóz. O motivo foi informar sobre a posibilidade de establecer plans adicionais de forma- ción, para o vindeiro curso, sobre media- ción e titorías entre iguais. A inspectora indicou diferentes exemplos de implantación, mentres que a directora animou aos presentes na implicación e par- ticipación activa nos mesmos.

DÍA DO MEDIO AMBIENTE

A nosa alumna Iris, co equipo Campus Promete de Logroño, recibindo delas unha camiseta e bandeira firmada. Detallazo de campionas!

Parece que só xogan ben ao (Cataluña) e Movistar Estudiantes 5 baloncesto os xogadores ACB/NBA ou (Madrid), que finalmente acadaron a as xogadoras de Liga Feminina (a segunda e terceira posición no escasas veces que podemos velas na campionato… pero tamén pasaron as tele). Pois non, os trinta e dous equipos rapazas do Unigirona (dende aquí un que disputaron durante unha semana saúdazo a Agostina, que se lesionou de xuño na Mariña Lucense o Campionato de certa gravidade), do Campus Promete España Junior femenino de clubes, de Logroño, do Canterbury das Palmas, O luns, 5 de xuño, Día Mundial do Me- amosaron un baloncesto formidable, as de Torrelavega, as de Presentación dio Ambiente(*), programouse coma en un baloncesto como poucas veces se de Granada, Miralvalle de Plasencia, anos anteriores unha actividade interdis- pode disfrutar "en vivo y en directo". Sant Josep de Mallorca, Stadium ciplinar no río da Rigueira (Xove) com- Moitos dos nosos alumnos asistiron Casablanca de Zaragoza e as do Easo plementaria ás desenvolvidas no cen- a algún dos 22 partidos que se xogaron de Donostia tro polos departamentos de Lingua Cas- no pavillón municipal, de domingo a Tamén puidemos fotografarnos cos telá, Lingua Galega, Inglés, Francés, mércores e que foi sede deste dous xogadores NBA, os irmáns campionato xunto con Cervo e Burela. Hernangómez, que viñan animar a súa Ciencias Sociais, Ciencias Naturais, Ma- Por Viveiro pasaron EQUIPAZOS, non irmá pequena, Andrea, xogadora do temáticas e Educación Física. só a nivel deportivo senón a nivel Movistar Estudiantes. A xornada, dirixida ao alumnado de 1º humano, rapazas encantadoras cheas Pero o campionato non remataba aquí curso da ESO, xirou ao redor do ciclo e de ilusións que non sempre se poden en Viviero, a fase final disputouse en a calidade da auga, dos cursos fluviais, cumprir… pero o deporte é así, para que Burela onde os mellores equipos do relevo e do léxico relacionado coa haxa equipos gañadores tamén ten que buscaban o tan ansiado premio. O temática. Tamén, houbo actividades de haber equipos "perdedores". Nin una equipo MASPALOMAS de Canarias, o orientación, sendeirismo e unha visita mala cara, nin un mal xesto... gran favorito, alzouse co trofeo, nunha a un muíño. deportividade e baloncesto a tope. final preciosa co Saint Adriá… nun Tivemos a gran sorte de poder ver pavillón cheo a rebordar non só de pais (*) establecido pola Asamblea Xeral das Nacións dous dos tres equipos galegos que e familiares de xogadoras, senón de Unidas na súa resolución do 15 de decembro de 1972; celébrase dende 1973 o 5 de xoño de cada ano, competían, Estudiantes e Ensino Porta xente da Mariña que gusta de ver bo data coa que se deu inicio á Conferencia de Estocol- XII, ambos de Lugo. E de disfrutar co deporte, deporte de alto nivel, deporte mo (1972), cuxo tema central foi precisamente o xogo dos equipos de Sant Adriá feminino. Ambiente 23 de xuño de 2017 O Provisional Páxina 19

Ventá aberta aos libros

¿A QUE AL Prado retorna con outra obra na que a calidade e o compromiso van da man. Desta volta trátase dunha novela negra, onde os inspectores Olga Tabares e mais Carlos Sotillo deben investigar a morte de seis persoas, a maioría delas envelenadas, e todas elas relacionadas co mundo da banca. Chegan á hipótese de que se trata dun equipo perfectamente organizado, mais era tanta a xente que fora estafada polas preferentes

www.edu.xunta.es/centros/iesmariasarmiento/ Páxina 20O Provisional 23 de xuño de 2017

O PASEO FLUVIAL DO RÍO LANDRO

○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○

- Por José María Leal López-

No 2007 inaugurouse un paseo fluvial pola ribeira esquerda do río Landro; sae dende a explanada que está a carón da avenida de Ferrol, pasando por un pequeno túnel baixo a vía do FEVE para logo seguir pola beira do río pasando polas Aceas, Xunqueira, -SITUACIÓN DA BASE AMERICANA- Piago e con chegada en Portochao. O percorrido é chan e ten uns 2,8 quiló- metros, cunha senda peaonil onde se alternan a pedra e a madeira, consti- tuíndo unha fermosa ruta concebida coma unha obra que altera pouco a natureza. Así, que da interacción de ámbolos dous, emana unha sensación de armonía nunha paisaxe natural de flora e fauna impresionantes. Coa realización desta obra tamén se acometeu a limpeza e saneamento das ribeiras e humedais que se atopaban abandonadas e moi estragadas polos arrastres e acumulacións de entullo e Antigamente, nas festas patronais de Viveiro, facíase a famosa xira a Portochao; as familias subían en lanchas dende a restos das riadas e dos temporais acaeci- vila coa preamar, engalanadas con frores e outros motivos, para logo facer unha romería en Portochao, según contan era unha festa campestre moi fermosa, autóctona e familiar coma o Naseiro pero en pequeno, foi unha pena que se perdera, dos nesta zona. pero bueno, a ver se algún día volve a recuperarse

Despois desta introdución, voume tante é facer a ruta sen présa e marcan a por un muro cunhas comportas onde se preparar para facer esta ruta con roupa diferenza entre camiñar e contemplar, embalsaba a auga cando subía a marea cómoda, un chándal e unhas zapatillas logo hai unha pequena baixada con levantándoa a un nivel superior, para deportivas, colgo ao lombo unha mo- varanda de madeira onde podemos ver logo abrilas e deixala caer sobor das chila cun bocadillo de xamón e unha a bocana do río, ampla e esplendorosa. pas da roda cando a mareira baixaba botella de auga, ademais dunha toalla Xa se deixan sentir a influencia das movendo así o muíño. para secar o suor, tamén un lápiz e un mareas do Cantábrico coa mezca de Seguimos camiñando e a man esquer- caderno para ir anotando tódalas cou- auga doce e auga salgada que zarrapi- da contemplamos o Mosteiro de Nosa sas que vaia vendo para contalas logo can con espuma a ribeira nun fermoso Señora de Valdeflores coñecido popu- aquí, a hora da saída será sobre das dez contraste. Á man esquerda hai un par- larmente coma Convento de Valdeflo- da mañá do sábado para facer un per- que infantil e unha área de descanso res, que é rexido por relixiosas domini- corrido tranquilo de ida e volta, calcu- con mesas e un aparcadoiro para os co- cas, está situado no barrio de Xunquei- lando a chegada a mediodía xusto para ches que poden baixar dende a estrada ra datando a súa fundación do século xantar. xeral atravesando o barrio de Xunquei- XV; a igrexa conventual é de estilo O día está bo e saímos segundo as ra, e onde as familias gozan do día. gótico e alí venérase a imaxe tallada previsións á hora indicada entrando Seguimos ruta e atopamonos co cha- da Virxe de Valdeflores da que, segun- polo debaixo do pequeno túnel baixo mado barrio das Aceas, cuxo nome pro- do di a tradición, foi atopada nese lu- a vía do tren FEVE, como antes dicia- cede do árabe é que significa que "le- gar por un campesiño que labraba aque- mos, que está ao lado da explanada vanta a auga", alí había antigamente las terras; logo posteriromente fíxose o onde se fai o mercadillo do chamado un muíño que aproveitaba as augas das convento no século XVII. "corte inglés" nos días feirados, esta en- mareas para mover unha roda hidráuli- Hai bo ambiente polo paseo ao ser trada está flanqueada por dúas figuras ca, e por detrás do edificio do muíño sábado, o percorrido é bonito, tranqui- de aceiro inoxidable con forma huma- atravesabao un túnel que aínda se pode lo e faise moi agradable, pasamos por na que nos fan recordar que o impor- ver, existía un recinto grande rodeado unha zona chamada "A Penela", todo 23 de xuño de 2017 O Provisional Páxina 21

CAPELA DA MISERICORDIA está moi ben sinalizado con placas de ma- foi parar ao fondo do pozo. Sexa deira polo cal a xente pode informarse ben como sexa, a campá mora no fondo de todo, coma de que na zona hai unha e o dragón é o seu guardián eter- reserva de todo tipo de aves tanto de terra no, as xentes da zona dín que de como mariñas, protexidas pola Rede Na- vez en cando aínda se oe tanxer... tura 2000 en todo o humedal ademais de Saímos de alí entre medo e incre- toda a zona por onde discorre o paseo flu- dulidade, pero intuíndo que algo vial. Máis adiante tamén vemos vacas que mítico hai no famoso pozo. pacen tranquilamente nuns prados a ca- Despois de parar na área de des- rón do paseo, e que non se inmutan polo FEVE canso alí ó lado na zona da Caba- continuo paso de xente por alí xa que na de Abaixo, lugar fermoso, todo están acostumados a ver xente por aquela é un remanso de paz e natureza, zona, por alí o chan é de pedra. Seguin- como antes diciamos hai un peque- do a ruta imos vendo o grande humedal no pantalá onde se poden baixar e onde os xuncos poñen a nota vexetal que subir pequenas embarcacións para dá unha enorme impresión cromática de COMEZO DO PASEO disfrutar do río; xa estamos na pa- continuidade, e onde se poden ver caba- rroquia de Magazos e imos los pacendo, tamén abundan na outra ri- facer o último tramo beira os eucaliptos e tamen árbores autóc- PARQUE ESTACIÓN que nos queda, o sen- tonos, é o que se coñece como a Veiga. MUIÑO DAS ACEÑAS deiro cambia o chan Xa máis adiante, chegamos á zona míti- de pedra á madeira e ca do paseo que é o Pozo de Piago, moi MOSTEIRO DE o paseo transcorre si- profundo no que ninguén puido chegar MIRADOR VALDEFLORES nuosamente entre la- ao fondo; alí, xa antes de existir o paseo, deiras con frondosa había unha área recreativa de descanso vexetación como se fuxeise da mo- cunha pequena praia ademais dun peque- notonía dando sensacións diversas das ma- no embarcadoiro que aínda hoxe en día R ´Í O LA N D R O rismas, con diferentes tipos de plantas e existe. Os rapaces e rapazas tiíranse ao río de cores, e facendo todo o conxunto moi colgados dende unha corda elevada atada agradable de ver, todo amenizado unha póla dunha árbore; cun balanceo polos chíos dos abundantes paxa- déixanse caer sobor das augas que hai en- ros que pasan por alí. O río baixa cima do famoso pozo, logo ao lado hai lentamente, máis arriba na ponte unhas escaleiras de pedra para volver su- de Landrove márcase o liímite das birse ata a corda, este pozo hai uns anos mareas e comenza a Ría de Viveiro, foi obxecto de vertidos incontrolados e polo cal nesta zona con fortes mareiras clandestinos de materiais de refugallo toda a marisma é unha lagoa grande. Así, polo cal foi cegado parcialmente; unha pouco a pouco, imos chegando á fermosa pena vamos pero bueno agora xa todo POZO DE PIAGO ESTRADA LUGO-VIVEIROárea de descanso de Portochao, final do está mais controlado. Hai unha famo- paseo, e que pertence á parroquia de Gal- sa lenda que di que ás veces dende do; o lugar está moi ben e tamén foi o fondo do pozo emerxe unha lon- arranxado xunto co paseo e en consonan- ga cola escamosa duns vinte me- cia co mesmo, con mesas, fontes, papelei- tros do chamado "Dragón de Piago", ras, un pequeno parque con aparcadoiro gardián eterno dunha campá que está no EMBARCADOIRO incluído xa que polo lado pasa a estrada fondo e da que hai varias versións, unha RÚA que vai de Magazos ata Galdo. delas di que era dunha ermida onde NOVA Despois de hora e media de camiño a Dona Inés choraba a morte do seu fillo ritmo lento, toca descansar, refrescarse e e onde se lle apareceu a figura do seu comer o bocata mentras contemplamos pai asasinado, xunto coa cabeza do toda a marisma e xunqueiral e onde aín- aseasino; outra dí que foi unha campá da se poden ver os restos de pequenas da igrexa de Santa María do Campo, e embarcacións coma testigos de que anti- que foi arrastrada gamente había outros tipos de activida- ata alí polos ven- des económicas na zona, hoxe en día tos violentos ÁREA RECREATIVA AO FINAL DO PASEO inexistentes. dunha forte tor- menta; unha ter- Agora queda voltar, non hai présa, ceira dí que un fortísimo vése moita xente paseando e faise con vento arrancou de raíz unha das pracer; iso si, esperando que ao pasar PORTOCHAO campás do Convento de Valde- por Piago non se apareza o dragón. flores e que por mor do mesmo Viveiro, maio de 2017 (CROQUIS PROPIO) Páxina 22O Provisional 23 de xuño de 2017

EXCURSIÓNS A QUIROGA E MANZANEDA

Dende o 24 ao 26 de maio, os titorandos de 1º de ESO, cos seus pro- fesores Fran Basanta e Mariluz Fernández viaxaron ata Manzane- da para levar a cabo unha intensa programa- ción lúdica, deportiva e cultural ao tempo que se traballaron aspèctos relativos á convivencia e integración social.

Como complemento ás acti- vidades docentes de 2º ESO, quixemos propoñerlles aos no- sos alumnos unha excursión para coñecer o Caurel e a Ri- beira Sacra, coa pretensión de fomentar o coñecemento do espazo e do medio ambiente, o patrimonio cultural e etno- gráfico, todo elo nun ambiente lúdico e ameno onde os rapa- ces e rapazas poidan interac- tuar e participar nas activida- des propostas. Estivemos durante os días 24, 25 e 26 de maio en Quiro- ga, nas Médulas, Montefura- do, Rogueira, Carbedo e fixe- mos "rafting", kayak no Sil, sendeirismo, etc. acompaña- dos polos profesores Juan José Pardo Gato, Belén Pérez Pé- rez e Carlos Parga Méndez. 23 de xuño de 2017 O Provisional Páxina 23

"NARAY" RETOMA O Provisional A OBRA DE AMPLIACIÓN Rúa: Misericordia, 58 27850 - VIVEIRO (Lugo) ¡NOVO! Teléf.: 982.870916 ¡NOVO! Fax: 982.870933 Móbil 606.54.11.55 e 615.396.604 [email protected] https://www.edu.xunta.gal/centros/ iesmariasarmiento/ Impreso, en papel reciclado, en PUBLILAR - Magazos - Viveiro Depósito Legal: LU - 402-1994 Viveiro, 23 de xuño de 2017 ANO XXIII, NÚMERO 66 TIRADA 825 EXEMPLARES DISTRIBUCIÓN GRATUÍTA a alumnos e profesores: 800 exemplares, por correo a antigos profesores, institucións, centros e medios de comunicación: 25 SUBVENCIONA: EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA DO IES MARÍA SARMIENTO

A construtora focense a cuberta da pista deportiva a COLABORAN NESTE NÚMERO: rematará a obra de ampliación carón do comedor, no 2000, e o ALUMNOS que se está acometendo no noso pavillón compartido co IES Vilar alumnos de 3º de ESO, Ylenia, centro despois dos problemas da Ponte, en 1995. Con todo, aínda Mateo García anterior contratista. non está claro que as novas aulas PROFESORES Xosé Cabana, Sabela Barcón Neste ocasión, a solvencia estean dispoñibles para o comezo EX-PROFESORES desta nova adxudicataria é do vindeiro curso, polo que dende José María Leal López coñecida pola comunidade a dirección do centro se mantéñen DISTRIBUCIÓN, educativa; de feito, no IES María as medidas anticipatorias para o COMUNICACIÓN E ARQUIVO José López Peña, Lucía Lage Pol Sarmiento xa fixeron unha caso de que a ampliación non Antonio González da Torre ampliación dos talleres no 1988, esteña rematada e equipada. Javier Caneda González COORDINACIÓN E MAQUETACIÓN * * * * * * Néstor Timiraos Labaen

MATRÍCULAS DE HONRA NO BACHARELATO Miriam Timiraos Díaz e Gisela Martínez Dovale do bacharelato Cien- tífico/Tecnolóxico, e Julia Ramil Palmeiro de Humanidades, acadaron cadansúas matrículas de honra cos mellores expedientes do Bacharelato do noso centro. Parabéns a todas.

El éxito es dependiente del esfuerzo. (Sófocles) 85 A MS17 220132 Páxina 24O Provisional 23 de xuño de 2017

Planificación de estudos no IES María Sarmiento curso 2017/2018 (Réxime Ordinario)

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234v

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 1234567890123456789012345

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789UNIVERSIDADE 123456789012345678901234 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789http://ciug.cesga.es/index.html 123456789012345678901234 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

v 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 1234567890123456789012344 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789 123456789012345678901234

v 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789v 123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234 (ABAU) 123456789012345678901234 123456789012345678901234

v

AVALIACIÓN DO BACHARELATO 1234567890123456789012343 123456789012345678901234

123456789012345678901234 idade de referencia (sen repetir) PARA O ACCESO Á UNIVERSIDADEv 123456789012345678901234

123456789012345678901234

2º CURSO DE CICLOS DE 123456789012345678901234

123456789012345678901234

GRAO SUPERIOR: 123456789012345678901234

123456789012345678901234

SIST. ELECTROTÉC. E AUTOMATIZ. 123456789012345678901234

123456789012345678901234

ADMINISTRACIÓN E FINANZAS 123456789012345678901234

123456789012345678901234 v 123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234

1º CURSO DE CICLOS DE 123456789012345678901234

123456789012345678901234

GRAO SUPERIOR: 123456789012345678901234 18 19

123456789012345678901234

SIST. ELECTROTÉC. E AUTOMATIZ. 123456789012345678901234 nivel de cualificación

123456789012345678901234

ADMINISTRACIÓN E FINANZAS 123456789012345678901234

123456789012345678901234

v v v 123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234 ACCESO INDIRECTO 123456789012345678901234 123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234v

1234567890123456789012342

123456789012345678901234

123456789012345678901234 2º CURSO DE CICLOS 123456789012345678901234 2º BACHARELATO: 123456789012345678901234 GRAO MEDIO: 123456789012345678901234 123456789012345678901234 HUMANIDADES e ELECTROMECÁNICA - CARROZARÍA 123456789012345678901234 123456789012345678901234 CIENCIAS SOCIAIS I. ELECTROTÉCNICAS E AUTOM.- 123456789012345678901234 123456789012345678901234

CIENCIAS e TECNOLOXÍA SOLDADURA -XESTIÓN ADMINIST. 123456789012345678901234 v 123456789012345678901234 v 123456789012345678901234 MUNDO LABORAL 123456789012345678901234

123456789012345678901234

123456789012345678901234 1º CURSO DE CICLOS 123456789012345678901234v 1234567890123456789012341 1º BACHARELATO: GRAO MEDIO 123456789012345678901234 123456789012345678901234 HUMANID. e CC SOCIAIS ELECTROMECÁNICA - CARROZARÍA 123456789012345678901234 123456789012345678901234

I. ELECTROTÉCNICAS E AUTOM. - 123456789012345678901234 CIENCIAS e TECNOLOXÍA 123456789012345678901234

123456789012345678901234

SOLDADURAv - XESTIÓN ADMINIST. v v

v

v v

PROBA AVALIACIÓN FINAL

(Titulación ESO) v

ACCESO INDIRECTO 12345678

12345678

12345678

4º DE 1ESO2345678 12345678 2º CURSO C.F. DE ENSINANZAS12345678

12345678 ACADÉMICAS APLICADAS v F.P. BÁSICA

12345678

12345678

v v

v 1º CURSO C.F. DE

3º DE ESO v 2º PMAR

F.P. BÁSICA

por tanto, un acto de valor. un acto por tanto,

v v de amor, un acto es La educación

Paulo Freire (Recife, 1921 - Sao - Paulo 1977) 1921 Paulo Freire (Recife, ALUMNOS CON PROBLEMAS ESPECÍFICOS DE APRENDIZAXE E RISCO DE ABANDONO ES- COLAR SEN TITULACIÓN ACADÉMICA.

2º DE ESO v 1º PMAR CON 15 ANOS DE IDADE E TENDO CURSADO

3º DE ESO (EXCEPCIONALMENTE 2º DE ESO)

http://www.edu.xunta.es/centros/iesmariasarmiento

v v Réxime de Ensinanzas de Adultos: 1º DE ESO (excepción) • EDUCACIÓN SECUNDARIA (ESA) PROGR. DE MELLORA DA • BACHARELATOS: HUMANID. e CC SOCIAIS - CIENCIAS e TECNOLOXÍA

APRENDIZAXE E DO v • CICLO MEDIO DE XESTIÓN ADMINISTRATIVA (oferta modular) RENDEMENTO

6º 12 13 14 15 16 17 DE EDUCACIÓN PRIMARIA