วิเคราะห์ความเชื่อและวัฒนธรรมร่วมของชาวสลาฟ กรณีศึกษา: เทศกาล Kupala Night
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
วิเคราะห์ความเชื่อและวฒั นธรรมร่วมของชาวสลาฟ กรณีศึกษา: เทศกาล Kupala Night โดย นางสาวสุพรรณิการ ์ เจริญรตั น์ ภาคนิพนธ์นี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลกั สูตร ศิลปศาสตรบณั ฑิต สาขาวิชารสั เซียศกึ ษา โครงการรัสเซียศึกษา คณะศิลปศาสตร ์ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร ์ ปีการศึกษา 2563 ลิขสิทธ์ิของมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร ์ วิเคราะห์ความเชื่อและวฒั นธรรมร่วมของชาวสลาฟ กรณีศึกษา: เทศกาล Kupala Night โดย นางสาวสุพรรณิการ ์ เจริญรตั น์ ภาคนิพนธ์นี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลกั สูตร ศิลปศาสตรบณั ฑิต สาขาวิชารสั เซียศกึ ษา โครงการรัสเซียศึกษา คณะศิลปศาสตร ์ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร ์ ปีการศึกษา 2563 ลิขสิทธ์ิของมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร ์ ANALYZING SLAVIC BELIEF AND COMMON CULTURE: A CASE STUDY OF KUPALA NIGHT BY MISS SUPHANNIKA CHAROENRAT A RESEARCH PAPER SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF BACHELOR OF ARTS RUSSIAN STUDIES PROGRAM FACULTY OF LIBERAL ARTS THAMMASAT UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2020 COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร/ คณะศิลปศาสตร/ ภาคนิพนธ/ ของ นางสาวสุพรรณิการ/ เจริญรัตน/ เรื่อง วิเคราะห/ความเชื่อและวัฒนธรรมรEวมของชาวสลาฟ กรณีศึกษา: เทศกาล Kupala Night ไดWรับการตรวจสอบและอนุมัติ ใหWเปZนสEวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตร ศิลปศาสตรบัณฑิต เมื่อ วันที่ 2 มิถุนายน พ.ศ. 2564 ประธานกรรมการสอบภาคนิพนธ/ Is (อาจารย/ วัฒนะ คุWนวงศ/) กรรมการและอาจารย/ที่ปรึกษาภาคนิพนธ/ (อาจารย/ ดร. กัณฐัศศา พงษ/หิรัญ) กรรมการสอบภาคนิพนธ/ (อาจารย/ ดร.นวภัทร ณรงค/ศักดิ์) (1) หัวข้อภาคนิพนธ์ วิเคราะห์ความเชื่อและวัฒนธรรม ร่วมของชาว สลาฟ กรณีศึกษา: เทศกาล Kupala Night ชื่อผู้เขียน นางสาวสุพรรณิการ์ เจริญรัตน์ ชื่อปริญญา ศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชา/ คณะ/ มหาวิทยาลัย รัสเซียศึกษา ศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ อาจารย์ที่ปรึกษาภาคนิพนธ์ ดร.กัญฐัศศา พงษ์หิรัญ ปีการศึกษา 2563 บทคัดย่อ ภาคนิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาการวิเคราะห์ความเชื่อและวัฒนธรรมร่วมของชาวสลาฟ ผ่านการศึกษาเทศกาล Kupala Night โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อ (1) ศึกษาเกี่ยวกับชาวสลาฟใน เบื้องต้น (2) ศึกษาการเฉลิมฉลองเทศกาล Kupala Night (3) ศึกษาอิทธิพลของเทศกาล Kupala Night ที่มีต่อความเชื่อของชาวสลาฟ ประกอบด้วยการค้นคว้าข้อมูลจากเอกสาร ภาค นิพนธ์ สื่ออิเล็กทรอนิกส์ และการสัมภาษณ์ โดยน าข้อมูลที่ได้ค้นคว้ามารวบรวม สังเคราะห์ และวิเคราะห์ เพื่อศึกษาถึงความเชื่อและวัฒนธรรมร่วมของชาวสลาฟผ่านเทศกาล Kupala Night ชาวสลาฟคือกลุ่มชาติพันธุ์หนึ่งที่มีถิ่นก าเนิดในยุโรปตอนกลางก่อนที่จะได้อพยพ ไปตั้งถิ่นฐานในบริเวณทางใต้และตะวันออกของทวีปในศตวรรษที่ 6 ชาวสลาฟมีลักษณะสังคม ที่ยังชีพด้วยการเกษตรกรรมและเก็บของป่า ด้วยเหตุนี้จึงท าให้ชาวสลาฟมีความใกล้ชิดและ ผูกพันกับธรรมชาติ ชาวสลาฟโบราณมีความเชื่อในลัทธินอกศาสนาคือการนับถือเทพเจ้า ซึ่ง เทพเจ้าของชาวสลาฟมีความความเกี่ยวข้องกับธรรมชาติและการประกอบอาชีพของชาวสลาฟ สมัยนั้น ซึ่งมีความสอดคล้องกับวิถีชีวิตของชาวสลาฟ ในแต่ละปีชาวสลาฟจะมีเทศกาลเฉลิม ฉลองต่าง ๆ มากมาย หนึ่งในเทศกาลใหญ่ของชาวสลาฟคือเทศกาล Kupala NIght ซึ่งจัดขึ้นใน วันครีษมายันหรือวันที่มีกลางวันยาวที่สุด และกลางคืนสั้นที่สุดในช่วงเดือนมิถุนายนซึ่งเป็น (2) ช่วงเริ่มต้นของฤดูร้อน จุดประสงค์ของเทศกาลนี้มีขึ้นเพื่อให้ชาวสลาฟได้พักจากการท างาน ในช่วงครึ่งปีแรกเพื่อเฉลิมฉลองเทศกาลนี้ และยังเป็นการบูชาคูปาลา เทพเจ้าสลาฟแห่งความ อุดมสมบูรณ์และมีความเกี่ยวข้องกับพระอาทิตย์ ชาวสลาฟมีการเฉลิมฉลองอย่างรื่นเริงและ สนุกสนาน มีพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับน้า ไฟ สมุนไพรและการน านายเสี่ยงโชค รวมถึงพิธีการ บูชาเทพคูปาลาและเทพแห่งพระอาทิตย์ ชาวสลาฟมีความเชื่อว่าเทศกาลนี้ยังเป็นช่วงเวลาที่สิ่ง ไม่มีวิตเช่นพืชได้รับพลังจากเทพเจ้า ท าให้ชาวสลาฟนิยมออกไปเก็บสะสมพืชและของป่ามา เพื่อน าไปใช้ นอกจากนี้เทศกาล Kupala Night ยังเป็นเทศกาลที่เปิดโอกาสให้หนุ่มสาวที่ยังไม่ แต่งงานได้มีโอกาสพบกันเพื่อสานสัมพันธ์ต่อไปในอนาคตด้วย ต่อมาชาวสลาฟได้เปิดรับเอาศาสนาคริสต์เข้ามา และได้ผสมผสานความเชื่อ ของศาสนาคริสต์กับเทศกาล Kupala Night เข้าด้วยกัน ท าให้เทศกาลนี้มีความหลากหลายมาก ยิ่งขึ้น คาส าคัญ : สลาฟ, วัฒนธรรม, ความเชื่อ, เทศกาล, เทพเจ้า (3) Research Paper title ANALYZING SLAVIC BELIEF AND COMMON CULTURE: A CASE STUDY OF KUPALA NIGHT Author Miss Suphannika Charoenrat Degree Bechelor of Arts Department/ Faculty/ University Russian Studies Liberal Arts Thammasat University Research Paper Kantassa Phonghiran, Ph.D Academic Year 2020 Abstract This research studies Slavic shared common culture and belief through an examination of Kupala Night, a major Slavic festival. Data was collected from documents, relevant theses and other academic research, online publications and in-depth interviews with experts. Slavic people or Slavs are an ethnicity originating in Central Europe before they immigrated to the southern and eastern part of the continent. Ancient Slavs had a subsistence agriculture society bonded with nature, with belief in paganism or deities. Slavic gods are related to nature and professions conforming with ancient lifestyles of the time. Kupala Night is celebrated during the June summer solstice, when summer begins in the northern hemisphere. Its purposes is to welcome summer and allow Slavs an intermission from the first half-year of labor for worshiping the Slavic pseudo-deity Kupala, a pagan fertility rite figure created by medieval chroniclers based on the name of the Kupala Night holiday. Slavs celebrate this festival joyfully, with rituals involving water, fire, and plants to worship Kupala and the Sun deity. Slavs also believe that on this night, non-human things like plants are blessed by the deity, so celebrants assemble in the (4) forest to collect plants and forage. Kupala Night allows young unmarried people to become further acquainted. In the tenth century CE, Christianity was propagated among the Slavs, adding further variety to beliefs and observances related to Kupala Night. Keywords: Slavs, Slavic people, belief, festival, god (5) กิตติกรรมประกาศ ภาคนิพนธ์ฉบับนี้ส าเร็จลุล่วงไปด้วยดี เนื่องจากได้รับความกรุณาและการชี้แนะที่เป็น ประโยชน์จากกรรมาธิการภาคนิพนธ์ทุกท่าน ขอขอบพระคุณประธานกรรมการภาคนิพนธ์ ผู้อ านวยการโครงการรัสเซียศึกษา อาจารย์วัฒนะ คุ้นวงศ์ และกรรมการภาคนิพนธ์ อาจารย์ ดร.นวภัทร ณรงค์ศักดิ์ ที่สละเวลาเป็นกรรมการสอบภาคนิพนธ์ โดยเฉพาะอาจารย์ที่ปรึกษา ภาคนิพนธ์ อาจารย์ ดร.กัณฐัศศา พงษ์หิรัญ ที่ให้ค าแนะน า ให้ค าปรึกษาและบอกข้อบกพร่อง เพื่อน ามาแก้ไข ทั้งยังเสนอแนวทางในการจัดหาเนื้อหาหรือแนะน าข้อมูลต่าง ๆ ที่เป็นประโยชน์ อีกด้วย ผู้ศึกษาขอกราบพระคุณทุกท่านอย่างสูงมาก ณ โอกาสนี้ ขอขอบพระคุณคณาจารย์ทุกท่านในโครงการรัสเซียศึกษา และเจ้าหน้าที่โครงการ รัสเซียศึกษาทุกท่านที่ให้ค าแนะน าและให้ความช่วยเหลือตลอดระยะเวลาในการท าภาคนิพนธ์ และที่ส าคัญขอขอบคุณมาเรีย บุยาโนวาที่ได้สละเวลาให้สัมภาษณ์เกี่ยวกับข้อมูลของเทศกาล Kupala Night ท าให้ได้ข้อมูลที่หลากหลายในการท าภาคนิพนธ์มากขึ้น นอกจากนี้ขอขอบพระคุณบิดา มารดา ที่เป็นก าลังใจ แรงผลักดันในการท าภาคนิพนธ์ รวมถึงช่วยตรวจทานและแนะน าแก้ไขภาคนิพนธ์ฉบับนี้ให้ผ่านลุล่วงไปด้วยดี ตลอดจนเพื่อน รัสเซียศึกษารุ่นที่ 15 และเพื่อนทุกคนในกลุ่มที่เป็นก าลังใจ คอยให้ค าปรึกษา และเป็น แรงผลักดันจนท าให้ภาคนิพนธ์ส าเร็จลุล่วงไปด้วยดี นางสาวสุพรรณิการ์ เจริญรัตน์ (6) สารบัญ หน้า บทคัดย่อภาษาไทย (1) บทคัดย่อภาษาอังกฤษ (3) กิตติกรรมประกาศ (5) สารบัญตาราง (9) สารบัญภาพ (10) บทที่ 1 บทน า 1 1.1 ที่มาและความส าคัญ 1 1.2 วัตถุประสงค์การศึกษา 2 1.3 ขอบเขตการศึกษา 3 1.4 วิธีการศึกษา 3 1.5 นิยามศัพท์ 3 1.6 ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ 4 1.7 แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง 4 1.7.1 แนวคิดเกี่ยวกับวัฒนธรรม 4 1.7.2 แนวคิดเกี่ยวกับประเพณี 5 1.7.3 แนวคิดกลุ่มชาติพันธุ์ 5 1.7.4 ทฤษฎีชาตินิยมทางวัฒนธรรม (Cultural Nationalism) 6 1.7.5 คติชนวิทยา (Folklore) 6 1.7.6 สัญวิทยา (Semiology) 8 1.8 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง 9 (7) บทที่ 2 ชาวสลาฟ 10 2.1 ประวัติเบื้องต้นของชาวสลาฟ 10 2.2 ภาษา 14 2.3 ศาสนาและความเชื่อ 19 2.3.1 ความเชื่อดั้งเดิมของชาวสลาฟสมัยโบราณ 19 2.3.2 ศาสนาและความเชื่อของชาวสลาฟตั้งแต่ศตวรรษที่ 9 จนถึงปัจจุบัน 22 บทที่ 3 เทศกาล KUPALA NIGHT 24 3.1 ความเป็นมาของเทศกาล Kupala Night 24 3.2 ชีวประวัติของนักบุญยอห์น 25 3.3 ที่มาของชื่อเทศกาล Kupala 26 3.4 การเฉลิมฉลองและพิธีกรรมในเทศกาล Kupala Night 29 3.4.1 พิธีกรรมที่เกี่ยวกับน้า 30 3.4.2 พิธีกรรมที่เกี่ยวกับไฟ 32 3.4.5 ขั้นตอนของพิธีกรรมและการเฉลิมฉลองเทศกาล Kupala Night 42 3.4.6 สิ่งมีชีวิตเหนือธรรมชาติ 42 3.4.7 การแต่งกายในเทศกาล Kupala Night 43 3.4.8 เพลง 45 3.5 เทศกาลเฉลิมฉลองฤดูร้อนในซีกโลกเหนือ 46 บทที่ 4 วิเคราะห์ความเชื่อและวัฒนธรรมร่วมของชาวสลาฟผ่านเทศกาล KUPALA NIGHT 47 4.1 เทศกาล Kupala Night ต่อการสะท้อนสังคมของชาวสลาฟ 47 4.2 เทศกาล Kupala Night กับการสะท้อนความเชื่อของชาวสลาฟ 49 4.2.1 ความเชื่อของชาวสลาฟที่มีต่อธรรมชาติ 49 4.2.2 ความเชื่อของชาวสลาฟต่อสิ่งเหนือธรรมชาติ 49 4.2.3 ความเชื่อของชาวสลาฟต่อศาสนาคริสต์ 50 4.3 เทศกาล Kupala Night ที่มีอิทธิพลต่อการเสี่ยงดวงของชาวสลาฟ 51 4.4 เทศกาล Kupala Night ในมุมมองของทฤษฎีชาตินิยมทางวัฒนธรรม 51 4.5 บทบาทด้านคติชนวิทยาของเทศกาล Kupala Night ต่อชาวสลาฟ 52 (8) 4.6 เทศกาล Kupala Night ในมุมมองทางสัญวิทยา 53 บทที่ 5 สรุป และข้อเสนอแนะ 57 ข้อเสนอแนะ 58 รายการอ้างอิง 59 ประวัติผู้เขียน 64 (9) สารบัญตาราง หน้า ตารางที่ 2.1 ภาษาที่ใช้ในกลุ่มประเทศสลาฟ 16 ตารางที่ 3.1 ตัวอย่างเพลงที่ใช้ร้องในเทศกาล KUPALA NIGHT และค าแปล 45 ตารางที่ 4.1 การวิเคราะห์เทศกาล KUPALA NIGHT ตามหลักสัญวิทยา 53 (10) สารบัญภาพ หน้า ภาพที่ 2.1 กระท่อมที่ชาวสลาฟใช้อยู่อาศัย 11 ภาพที่ 2.2 แผนที่ของโมราเวียเมื่อเปรียบเทียบกับทวีปยุโรป 13 ภาพที่ 2.3 แผนที่กลุ่มประเทศสลาฟ, 13 ภาพที่ 2.4 BAŠKA TABLET บันทึกของชาวโครเอเชียที่เขียนด้วยอักษร GLAGOLITIC 14 ภาพที่ 2.5 อักษรซีริลิกในภาษารัสเซีย 18 ภาพที่ 2.6 อักษรละตินในภาษาเซอร์เบีย 18 ภาพที่ 2.7 อักษรอาหรับที่ใช้ในกลุ่มประเทศสลาฟใต้ 19 ภาพที่ 2.8 เปรุน 21 ภาพที่ 2.9 ยาริโล 21 ภาพที่ 2.10 ลาดา 22 ภาพที่ 2.11 ซีมากล 22 ภาพที่ 2.12 แผนที่ของยูโกสลาเวียในอดีต 23 ภาพที่ 3.1 นักบุญยอห์นให้บัพติมาแก่พระเยซู 25 ภาพที่ 3.2 รูปวาดของเทพคูปาโล (ชาย) 27 ภาพที่ 3.3 รูปวาดเทพคูปาลา (หญิง) 28 ภาพที่ 3.4 ดอก IVAN-DA-MARYA, MIKHAIL 28 ภาพที่ 3.5 ดอก PURPLE LOOSESTRIFE 29 ภาพที่ 3.6 วงจรการเกิดวันครีษมายัน 29 ภาพที่ 3.7 การเฉลิมฉลองเทศกาล KUPALA NIGHT ของชาวสลาฟโบราณ 30 ภาพที่ 3.8