13 mei 2009

HOE MOET HET TOCH VERDER MET PCM?

Memo nummer 117 van het Genootschap van Ouwe Knarren van de Volkskrant e-mail: [email protected] Oud-collega Joost Ramaer werkte mee aan documentaire KRO PCM-bonzen vegen hun straatje schoon ONDERDAG 16 APRIL zit ik om den uiteraard dat er geen sprake is van halftien in de ochtend op een bankje verkeerd handelen. De Ondernemingska- tegenoverD het Paleis van Justitie op de mer doet binnenkort uitspraak. Amsterdamse Prinsengracht. Lekker De uitzending van Reporter biedt veel zonnetje. Wachten op het begin van de pratende hoofden die hun straatje schoon zitting van de Ondernemingskamer die proberen te vegen. zich vanaf tien uur zal buigen over de De twee hoofdpersonen in het Apax- affaire PCM-Apax. Twintig meter naar drama komen uitgebreid aan het woord. rechts is een filmploeg doende. Rond de Theo Bouwman als voorzitter van de cameraman drentelt de niet te missen directie van PCM in die periode en Theo ex-collega Joost Ramaer (Economie, Strengers als voorzitter van de Stichting Theo Bouwman en Theo Strengers Kunst). In PC Hooft-tenue: spijkerbroek, Democratie en Media (SDM). Bouwman overhemd, rode bretels. Hij vertelt me met een stevig glas bier voor zich. Re- lijf in zijn rode Ferrari en vertrekt. Hij dat de opnames worden gemaakt voor porter wil aantonen dat de jarenlange vindt de stichting maar naïef. situatie bij PCM van twee kapiteins op Overigens blijkt heden ten dage dat de Bestuur Stichting één schip de oorzaak is van het debâcle. toenmalige bestuurders van de Stichting Om dit te illustreren grijpt Reporter helemaal niet zo dom waren. Van een destijds helemaal onder meer terug op het tijdperk Max de goede samenwerking tussen Amsterdam Jong begin jaren tachtig. Deze vindt dat en Rotterdam is het nooit gekomen. AD niet zo dom hij de toenmalige Perscombinatie (Het lijkt op zijn laatste benen te lopen en Parool, de Volkskrant, Trouw) zo’n beetje NRC Handelsblad wil liever vandaag dan het KRO-programma Reporter over wat heeft gered. Hij heeft de abonnements- morgen PCM verlaten. zij noemen de val van PCM. Hij is sinds prijs van de Volkskrant verhoogd en toen kort bij dit programma betrokken. Ra- ging alles ineens de goede kant uit met Bron van ellende maer schrijft ook het boek De Geldpers, het bedrijf. Hij zegt er niet bij dat de tijd Reporter vat vervolgens een perode zie hieronder. toen dermate mee zat, dat het bedrijf van 1982 tot 2002 in een paar zinnetjes Zondagavond 3 mei dus met extra alleen al van de zaterdagse editie van de samen. Het bedrijf maakte een bloeiende aandacht gekeken naar de uitzending Volkskrant kon leven. periode door en de fusie met de NDU van Reporter. Ook al omdat ik na stevig Max de Jong was hier niet tevreden kwam er toch. Maar dat die fusie de bron is van alle ellende komt nergens aan de gefouilleerd te zijn, urenlang heb zit- door Jan van Capel ten luisteren naar de pleidooien van de orde. En ook Cees Smaling die de fusie advocaten. Indringende, maar ook voor- mee. Als echte ondernemer wilde hij met z’n oude werkgever doordrukt, ont- spelbare verhalen. groeien en wel via een fusie met de breekt totaal in het verhaal. Terwijl zijn Nederlandse Dagblad Unie (NRC Han- rol juist cruciaal is geweest. Hij geeft alle Wanbeleid delsblad en AD). Maar de Stichting bezittingen van PCM in onderpand bij Advocaat Sprengers van de NVJ en Het Parool (over de stichtingen van de ING en andere geldschieters om de vakbond Kiem vindt dat de directie van Volkskrant en Trouw wordt in het hele overname te kunnen betalen. En voor PCM en de Stichting Democratie en Me- programma niet gerept) zien een samen- de aflossing van die schulden komt dan dia in de Apax-deal wanbeleid hebben werking met deze Elsevier-dochter niet Apax in beeld als nieuwe investeerder. gevoerd. Hij wil dat besluiten uit die tijd zitten. De Jong wringt zich met z’n lange Zie verder pagina 2 worden teruggdraaid en dat de bonussen die de direcie en stafleden zich hebben laten uitbetalen, worden teruggegeven. ‘De Geldpers’ schetst neergang krant De pleiters van de tegenpartijen vin- ‘Joost Ramaer werkte veertien jaar als ders en managers’, parallel aan het ver- redacteur Economie en Kunst bij de val van PCM’s dagbladen, door toedoen Volkskrant. Met stijgende verbazing van internet, televisie en gratis kranten, maakte hij van nabij mee wat er de laat- en van de literaire boekenuitgeverijen Ineke Holtwijk heeft in 1999 een ste vijftien jaar bij PCM gebeurde. Ra- van het concern. primeur van jewelste: Máxima. De maer reconstrueerde de Apax-episode ‘De Geldpers moet bijdragen aan een krant blijft erin zwelgen. en de aanloop daarnaartoe aan de hand grotere bewustwording van de me- Wim Ellenbroek: ‘Eerst jaren schrij- van documenten en gesprekken met diaconsument en aan die van de medi- ven over minima en nu alleen nog managers, journalisten, drukkers, ver- awereld zelf. Want met de zelfreflectie over Máxima.’ spreiders, bankiers en aandeelhouders. binnen de wereld van informatie en en- De Geldpers schetst PCM’s Werdegang tertainment is het slecht gesteld,’ aldus ‘van een ideëel geaarde krantendrukker Ramaer in deze tekst van uitgever Bert Inzendingen: [email protected] tot een geldmachine voor aandeelhou- Bakker. Het boek gaat € 19,95 kosten. 1 aan het woord komt, zegt dat dit de reden Vervolg van pagina 1 was dat hij niet afwijzend tegen Apax stond. Achteraf geeft hij toe dat hij en Reporter en PCM de redactie de situatie niet goed hebben ingeschat. Ja, achteraf. De tweespalt tussen de directie en Smaling is ook de man die de Stichting Stichting komt hier wel aardig uit de overvalt met zijn plan om PCM naar verf. Terwijl Bouwman net als zijn voor- de beurs te brengen. Tenminste Theo gangers wil groeien in andere sectoren Strengers is nog altijd onthutst en boos zoals boeken, blijven voor de Stichting over deze actie van de toenmalige top- (en de hoofdredacteuren) de kranten de man. ‘Wij moesten het in de krant lezen. belangrijkste activiteit. Daar zijn de on- Wim van Norden We waren razend. Wie verkoopt nu de derhandelaars sluw op ingesprongen. Dat aandelen, wij of de directie!’ zij meer verliefd waren op geld dan op PCM met graagte samen miljoenen aan Smaling exit. de PCM-kranten, zou snel blijken. bonussen als Apax zich tevreden weer De nieuwe directeur Theo Bouwman terugtrekt naar de andere kant van de die wordt vertrouwd omdat hij vroeger Van Norden Noordzee. onder meer bij een ideeël bedrijf als de Een van de weinigen die het goed heeft In het programma komt deze bonus-af- Weekbladpers heeft gewerkt, blijkt zich gezien is Wim van Norden, een van de faire die zoveel kwaad bloed heeft gezet, ook niet zoveel van de Stichting aan te grondleggers van Het Parool en vele nauwelijks aan de orde. Alleen advocaat trekken. Hij wil groei en verbreding van jaren directeur van de krant en later Sprengers mag voorafgaand aan de zit- de basis. Bouwman gaat op eigen houtje ting even zeggen dat er een directeur de boer op met PCM om financiers voor van de Perscombinatie. In een brief aan de Stichting waarschuwt Van Norden was (ene Albertinck Thijm) die binnen zijn plannen te vinden. Ook hij overvalt het jaar als ongeschikt de laan uit werd de Stichting totaal, al vindt hij dat zelf tegen de buitenlandse financiers. Hij krijgt alleen de bevestiging dat de brief is gestuurd met negen jaarsalarissen in de ontvangen, meer niet. pocket!! Broertjes erkent Strengers die kennelijk de brief als Wanbeleid voorzitter nooit onder ogen heeft gehad, De Ondernemingskamer zal binnenkort foute inschatting betreurt het alsnog zeer dat geen con- komen met een uitspraak. Op basis van tact met de oude, wijze Van Norden is het recente rapport over de Apax-affaire van Apax-plannen opgenomen. Eigenlijk is deze de enige en alles wat in de rechtbank aan de orde hoofdpersoon die in de documentaire is gekomen, lijkt het oordeel voor de sympathie weet op te wekken. natuurlijk niet. hand te liggen dat de directie van PCM Joop Krant, bedrijfsadviseur die bij de Strengers blaast de plannen van Bouw- en de Stichting Democratie en Media fusie heeft bemiddeld, mag in de docu- man af en besluit zelf de zaak in handen wanbeleid hebben gevoerd. te nemen. PCM zal worden aangeboden mentaire nog even zijn beloning van zes Het terugdraaien van besluiten lijkt op een veiling. miljoen euro goedpraten. ‘Een heel nor- een onmogelijke zaak. En van een terug- fee Bouwman dreigt met de hele directie af male bij dit soort fusies.’ storten van de bonussen zal ook al geen te treden, maar hij blijft. In de uitzending Krant vindt uiteraard niet dat Apax het sprake zijn. Bouwman vertelde in de zegt hij dat dit misschien z’n enige fout krantenbedrijf heeft uitgezogen, al zijn ze uitzending met een wrange glimlach dat is geweest. Hij had inderdaad beter kun- met 100 miljoen euro winst de Noordzee een deel van zijn bonus intussen is ‘ver- nen vertrekken. overgestoken en bleef PCM zitten met dampt’. een extra schuld van 300 miljoen. Overi- ‘Goede toekomstkansen’ gens zijn er ook weleens andere (en nog Vergeten Apax-topman Lord Roald Cohen hogere) bedragen genoemd. Voor leken is De huidige directie van PCM en de (ondernemer die ook aan liefdadigheid er geen touw aan vast te knopen. Stichting hopen uiteraard dat de Apax-af- doet) wipt even over uit Engeland om faire nu snel wordt vergeten en dat alle zijn goede intenties voor PCM uit te Misleid aandacht kan worden gegeven aan de spreken. Hij ziet vooral goede toekomst- Conclusies worden in Reporter over- op handen zijnde overneming door de kansen. Dat wil de Stichting graag horen gelaten aan de kijker. Deze kunnen wat Belgische Persgroep. Een uitspraak van en ook onze eigen Pieter Broertjes die mij betreft de volgende zijn. Strengers wanbeleid door de voorgangers zal met heeft zich met open ogen laten misleiden schouderophalen worden geïncasseerd. door de cowboys van Apax die zeiden zo Zolang er geen financiële consequenties dol op kranten te zijn. Dat klonk hem als aan vastzitten tenminste. muziek in de oren. Mensen die bij PCM betrokken waren Maar dat de sluwe investeerders PCM of zijn, hebben waarschijnlijk met ge- zelf voor de financiering lieten op- kromde tenen zitten kijken naar de Re- draaien, had hij nauwelijks in de gaten. porter-uitzending. Machteloos en boos. Bouwman heeft dit wel van het begin af Wie heeft er nu eigenlijk de schuld? geweten. Hij zegt dat hij eigenlijk tegen Beide partijen, lijkt me. De directie en de Apax was en dat hij van tevoren wist dat Stichting. En wellicht de commissarissen als je met een durfkapitalist in zee gaat, van PCM. Die zijn overigens in het hele je bedrijf feite alleen wordt opgezadeld verhaal niet genoemd. met grote schulden. Intussen staat het allesomvattende boek Bouwman heeft dus tegen beter weten over de Apax-affaire van Joost Ramaer in volledig meegewerkt aan de sluwe op uitkomen. Hopelijk zal het, zoals plannen van Apax. Niettemin incas- meestal, beter zijn dan de documentaire. Pieter Broertjes seerden hij en andere directieleden van Jan van Capel 2 Ouwe knarren kennen allemaal wel een verhaal dat in hun her- innering is blijven hangen als het leukste, gekste, mooiste of meest spraakmakende stuk. Waarom is dat in hun herinne- ring blijven voortleven? Wat is het verhaal achter hun uitverko- ren verhaal. In deze afl evering Jacques de Jong en zijn kennismaking met goede koffi e en de underground, april 1966.

ooi uit de losse pols geschreven’, klonk Op onze kinderen maakte Belle Bruins diepe indruk het compliment van wijlen Ad Bevers, omdat ze er met hoge punthoed altijd uitzag als een Meindredacteur. Het ging over het eerste vrolijke heks. Ze wist trouwens ook alles van witte en ‘verhaal dat ik uit het buitenland mocht halen, een zwarte magie. persreisje naar Duitsland, naar de Melitta-fabriek in Minden. Ed Bente had het me toegespeeld als chef Op een zaterdagavond nam het echtpaar mijn vrouw Vrouwenpagina. en mij mee naar een feest in een kelder aan de Prins Ondanks dat het al meer dan veertig jaar geleden is, Hendrikkade. Het interieur bestond voornamelijk uit brengt het resultaat me nog steeds aan het lachen. matrassen, bekleed met Perzische tapijten. Er klonken Het was de beschrijving van het levenswerk van Frau Beatle-achtige gitaarklanken. Er hingen wierook- Melitta Bentz: de productie van koffi efi lterzakjes. dampen. Bezoekers leken weinig aanspreekbaar, ze Het voornaamste wat me uit de reportage is bijgebleven, dronken thee en er hing onder de wierook een weeïg- is dat de temperatuur van het water bij het opgieten zoete lucht die ik kort tevoren als hasj had leren van de koffi e zeventig graden dient te zijn. Op die herkennen. Dat was andere koffi e. temperatuur blijven schadelijke stoffen in het drab ‘Dit is nou de underground’, riep zij ons toe, boven de achter. De smaak lijkt ook beter te zijn. Daar kan Philips muziek uit. met zijn Senseo nog wat van opsteken, want veel te Dat was dus de underground. heet, zo niet kokend. Dat waren de hippies, in verzet tegen de kapitalistische en materialistische maatschappij, tegen de burgerlijk- Maar grotere indruk maakte destijds op mij de verslag- heid en de onvrijheid, tegen geld, bezit, status, zeker - geefster van een onduidelijk vrouwenblad. Belle Bruins heid en macht, oorlog, discriminatie en geweld. En voor heette ze, thans nog vertaalster van esoterische werken, de liefde, het milieu en de ufo’s en zo. (Welbeschouwd zoals Tantra, spiritualiteit en seks, onder de naam Ma ben ik dat ook nog allemaal.) Prem Pushpa. Ingewijden begrijpen nu dat zij van de En plezier hadden ze ook - taboes niet. Bhagwan geweest moet zijn. Dat is ze nog steeds, maar De hippie (tekst Wikipedia) ‘probeerde zijn geest te toen nog niet, want de Bhagwan was nog niet ontdekt. verrijken en tot nieuwe inzichten te komen. Enerzijds Toen leefde zij wel reeds in de alternatieve wereld, de via geestverruimende middelen (drugs), die werden subcultuur. Haar man Ton Kroonenburg bestierde de gezien als een methode om het bewustzijn van mensen uitgeverij Arcanum. Ze gaven onder andere haar boek te verbeteren. Anderzijds ook met behulp van oosterse uit De avonturen van Prins Mario. Met veel verve en religie, mystiek en spiritualiteit.’ luide stem kon zij vertellen over de grote pret en de Enkele jaren later wist Belle Bruins mij met passie te vlammende ruzies die ze had bij het optekenen van het vertellen over haar avonturen bij Bhagwan Sri Rajneesh leven van deze fl amboyante, homoseksuele kapper in de in Poona, India. De goeroe doopte haar Ma Prem decadente wereld van kunstenaars en rijkeluisdochters. Pushpa, Lentebloesem. Tot op de Het hippe echtpaar wijdde me ook in in de alternatieve dag van vandaag is zij volgeling gebleven. wereld. Meditatie was nog maar het begin, verlichting Ikzelf ben nooit bij de Bhagwan op de was het hoogste doel, astrologie de verzekering voor koffi e geweest. de toekomst. Het Aquarius-tijdperk had voor hen geen Maar uit die tijd heb ik nog wel geheimen. Onder Waterman zou alles goed komen, het een kleine verzameling Tarotkaarten hele universum in harmonie. overgehouden. Samen met hen consumeerden mijn vrouw en ik op Soort koffi edik, maar wel mooi. Texel een smakelijke kaasfondu, gekruid met rode libanon. Jacques de Jong 3