Templariusze Plik Internetowy.Pdf
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
TEMPLARIUSZE I JOANNICI W BISKUPSTWIE LUBUSKIM (XIII−XVI w.) INSTITUTE OF EUROPEAN CULTURE ADAM MICKIEWICZ UNIVERSITY IN POZNAŃ ACTA HUMANISTICA GNESNENSIA VOL. X THE KNIGHTS TEMPLAR AND THE KNIGHTS HOSPITALLER IN THE BISHOPRIC OF LEBUS (13th - 16th CENTURY) Kamil Wasilkiewicz This volume is devoted to the Knights Templar and Knights Hospitaller in the Diocese of Lebus. The principal aim of the publication is to present the political, economic and military activities of the orders, both of which left a lasting trace in the history of the Middle Oder region. The author shows the circumstances in which the Templars and the Hospitallers came to the Bishopric of Lebus, con- ducts a detailed analysis of their endowments and discusses the relationships between the orders and successive rulers in the region. In principle, the chronological scope of this work covers the period from 1229 to 1538. The year 1229 is a surmised date of the first endowment granted to the Knights Templar in the Bishopric of Lebus, whereas 1538 saw the Hospital- lers of Brandenburg yield to the pressure of margrave John of Brandenburg- Küstrin and adopt Lutheranism. The time-frame mentioned in the title is for- mulated in a more general fashion, in view of the numerous references to events beyond the above dates. Thus, this volume constitutes yet another contribution to studies into the many-faceted nature of activities of military orders. INSTYTUT KULTURY EUROPEJSKIEJ UNIWERSYTETU IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU GNIEŹNIEŃSKIE PRACE HUMANISTYCZNE TOM X TEMPLARIUSZE I JOANNICI W BISKUPSTWIE LUBUSKIM (XIII−XVI w.) Kamil Wasilkiewicz Redaktor serii Leszek Mrozewicz Redaktorzy tomu Katarzyna Jędraszczyk Piotr Oleksy Gniezno 2016 Institute of European Culture Adam Mickiewicz University in Poznań Instytut Kultury Europejskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Acta Humanistica Gnesnensia / Gnieźnieńskie Prace Humanistyczne vol. X / tom X Redaktor serii / Series editor LESZEK MROZEWICZ Recenzent / Reviewer KAZIMIERZ BOBOWSKI Projekt okładki / Book cover design WŁADYSŁAW KONDEJ Na okładce: Zamek joannitów w Łagowie, fot. Damian Apanasowicz Korekta i redakcja językowa / Language editor MAGDALENA GÓRNA Copyright © by IKE, Gniezno 2016 ISBN 978-83-65287-21-2 Adres redakcji / Editorial office ul. Kostrzewskiego 5-7, 62-200 Gniezno tel. 61 8294800, 61 4237019, faks 61 4230002 Skład, druk i oprawa / Typeset, printed and bound by Wydawnictwo Naukowe CONTACT / ABC ul. Marcelińska 18, 60-801 Poznań, Poland Publikacja sfinansowana ze środków Urzędu Miejskiego w Gnieźnie SPIS TREŚCI Wstęp ...................................................................................................................................... 7 Rozdział I. BISKUPSTWO LUBUSKIE (XII−XVI w.) .............................................. 27 1. Geneza biskupstwa lubuskiego ................................................................................ 27 2. Granice biskupstwa lubuskiego .............................................................................. 33 3. Sytuacja prawno-polityczna diecezji po utracie ziemi lubuskiej przez Bolesława Rogatkę .................................................................................................... 56 4. Pomiędzy Polską a Marchią Brandenburską. Zarys dziejów diecezji lubuskiej w XIV i XV wieku ..................................................................................................... 60 5. Reformacja i upadek. Zarys dziejów diecezji lubuskiej w XVI wieku ............... 78 Konkluzje ............................................................................................................................... 86 Dodatki do rozdziału I ........................................................................................................ 90 Rozdział II. ZAKON TEMPLARIUSZY W BISKUPSTWIE LUBUSKIM (XIII−XIV w.)............................................................................................... 93 1. Komandoria w Chwarszczanach ............................................................................ 93 2. Komandoria w Leśnicy ............................................................................................. 108 3. Zaginiona komandoria ............................................................................................. 115 4. Posiadłości w okolicach Szydłowa .......................................................................... 121 5. Lubuscy templariusze wobec najazdu mongolskiego z 1241 roku ..................... 123 6. Powinności religijne i działalność gospodarcza..................................................... 126 7. Życie codzienne ......................................................................................................... 129 8. Upadek zakonu templariuszy .................................................................................. 133 Konkluzje ............................................................................................................................... 146 Dodatki do rozdziału II ...................................................................................................... 149 Rozdział III. ZAKON JOANNITÓW W BISKUPSTWIE LUBUSKIM (XIV−XVI w.)...................................................................................... 155 1. Przejęcie dóbr po templariuszach i powstanie baliwatu brandenburskiego ..... 155 2. Posiadłości kameralne mistrzów brandenburskich na obszarze diecezji lubuskiej ..................................................................................................................... 161 2.1. Słońsk ................................................................................................................. 161 2.2. Rąpice ................................................................................................................. 167 5 3. Komandoria w Chwarszczanach ............................................................................ 169 4. Komandoria w Leśnicy ............................................................................................. 186 5. Komandoria w Łagowie ........................................................................................... 195 6. Polityka Jana Kostrzyńskiego wobec zakonu joannitów ..................................... 212 Konkluzje ............................................................................................................................... 220 Dodatki do rozdziału III .................................................................................................... 223 Zakończenie .......................................................................................................................... 227 Aneksy .................................................................................................................................... 235 1. Zestawienie wybranych dokumentów dotyczących templariuszy i joannitów 235 2. Zestawienie polskich i niemieckich nazw wybranych miejscowości z obszaru diecezji lubuskiej ....................................................................................................... 243 Spis map i fotografii ............................................................................................................ 245 Spis tabel ................................................................................................................................ 246 Wykaz skrótów ..................................................................................................................... 247 Summary ............................................................................................................................... 249 Bibliografia ........................................................................................................................... 259 6 Wstęp Nowy to rodzaj rycerstwa i od wieków nie widziany, gdzie jednocześnie walczy się niezmordowanie w podwójnej wojnie: nie tylko przeciw krwi i ciału, ale i przeciw mocom duchowym zła na wyżynach niebieskich. To nic dziwnego, jeśli kto jedynie siłami cielesnymi opiera się mocno cielesnemu wrogowi, bo nierzadko się takich spotyka. A jeśli kto siłami duszy prowadzi wojnę z wadami czy demonami, to także nic nadzwyczajnego − choć to bardzo chwalebne − bo świat jest pełen mnichów. Ale widząc człowieka, który mocno przypasał oba miecze, szlachetnie wyróżnione- go swym pasem, któż nie uznałby za godne wszelkiego podziwu tego, co dotąd było nieznane? Nieustraszony zaiste to rycerz, i z każdej strony bezpieczny, bo ciało odział żelazem, a duszę − zbroją wiary. Niewątpliwie, uzbrojony oboma rodzajami broni ani się demona nie lęka, ani człowieka; ani przed śmiercią nie drży ten, który śmierci pragnie1. Bernard z Clairvaux Około 603 r. z inicjatywy papieża Grzegorza Wielkiego (590-604) powstał w Jerozolimie łaciński dom noclegowy, miejsce schronienia dla wielu pielgrzy- mów odwiedzających Ziemię Świętą. Przetrwał on 400 lat, aż do czasów prześla- dowań religijnych, do jakich doszło za rządów fanatycznego kalifa Al-Hakima. Pomimo zniszczenia ośrodka pamięć o nim była wciąż żywa wśród tych, dla których powstał, a jego idee i tradycje przejęli kupcy z Amalfi, którzy w połowie XI stulecia ufundowali benedyktyńskie opactwo Matki Boskiej Łacińskiej2. Około 1080 r. w obrębie klasztornych murów zbudowano hospicjum, w którym udzielano schronienia dla pielgrzymów, ubogich i chorych. Według tradycji powstało ono w miejscu zwiastowania poczęcia św. Jana Chrzciciela i dlatego to on został patronem nowego przybytku. Posługę w hospicjum pełnili