Botim Periodik i Shoqatës Atdhetare “Dukagjini”, Viti i VIII i botimit, nr. 106, gusht 2012 Nr. Llog. BKT 410027968, Shkodër - Albania, Tel. 00355683191817, 0035692328116, internet: www.shoqatadukagjini.org, Kryeredaktor: Lazër Kodra, Çmimi 30 lekë / 1.5 euro Luigj Gurakuqi dhe koncepti i tij për Në përkujtim të grevës kombëtare të urisë shtetin së të përndjekunve politik, Tiranë 1991 Prof. Dr. Romeo Gurakuqi Universiteti Europian i Tiranës Pranvera e Demokracisë - Me dëshirën e mirë të përkujtoj këtë ngjarje jo të zakonte, mbasi po afrohet Në këtë 100 vjetor të theme- dita jubilare e saj SHTATOR 1991, do mundohem të rreshtoj disa kujti me në respekt të kolegëve që vendosen të vetëfl ijohen, për të ba prezent limit të shteti t shqiptar, kur for- respekti min e të drejtave njerëzore dhe për të diskreti tue ideologjinë vrasëse të komunizmit. Ja kushtoj këtë shkrim kolegut të paharruem të cat përparimtare të këti j vendi po ndjerit Pano Taçi, i cili ishte pjesëmarrës akti v i kësaj greve, me të cilin pata shumë biseda e shkëmbime mendimesh që më vlejtën ma vonë. përpiqen për me e ba funksional shteti n bashkëkohor, me sundim të së drejtës, me demokraci funksion- uese, liberale dhe parlamentare, trashëgimia që na kanë lanë pas Etërit e Kombit, asht nji prej pikave të referencës që do të duhet ma së pari të mbështetemi. 2 KOHA DHE E DREJTA

+ ZAKONORE + LUIGJ SHYTI

Për atë që vuan, e do më shumë. Ne kemi vuajtur për jetën prandaj e duam shumë kemi vuajtur për lirinë prandaj e duam shumë, kemi vuajtur për tokën prandaj e duam shumë, kemi vuajtur për të mbrojtur besimin prandaj e duam shumë, kemi vuajtur për doket e zakonet prandaj i duam shumë. Por koha ecën, ajo shkon vetëm përpara. Fiti mtar është ai që ecën më të, përndryshe koha e len prapa, ajo është e pamëshirshme. Të ecësh me kohën është zgjuarsi, është zotësi. 4 Pianisti

Tregim nga LAZËR STANI (vijon nga numri i kaluar) 7 3. Kthehem prapë dhe ia ngulë sytë gruas në mes të kollonës, me krye të kthyer djathtas. E zmadhoj dhe e NJE QASJE KRAHASUESE “JU JENI MIQTË E MI” afroj pranë vetes këtë fragment të NJE POPULL QE NGRE KULTE, KUR KA BARKUN THATE DHE KOKEN BOSH, NUK MERITON TE QUHET I EMANCIPUAR! pikturës, duke e veçuar nga të tjerët. Fshati Hoti i Ri ndodhet 5 km në periferi të qyteti t të Shkodrës. Në këtë Tek teoria e letersise thuhet se mjaft on nje ti ngull, nje arome, nje ngjyre I ngjan një njollë të verdhë në fi llim, fshat banorët e ti j kush më parë e kush më vonë janë të ardhur nga vende apo nje imazh dhe e kaluara piketohet në të tashmen. E kaluara, per ne pastaj vjen e qartësohet, trajtat e të ndryshme. Të parët janë hotjanët (të cilët për shkak të reprezaljeve të trupit i marrin formë, zbulohet pak e shqiptaret nuk ka lënë ndonje shije të mire, që sot të mburremi me të, apo malazezve në fi llim të shekulli XX u larguan nga trojet e tyre shekullore), të kendojme ndonje lavdi para syve të të tjereve. E sidomos ish udheheqesi nga pak, si një skulpturë që zbulohet 5 dukagjinas dhe malësorë, të cilët bashkëjetojnë duke e dashur dhe respe- në sheshin e qyteti t, 3 komuniste i asaj kohe, Enver Hoxha, emri i te cilit ka... Nga Lazër Kodra ktuar njëri- tjetrin. Në gazetën tonë ka... Nga Danjela Pjetri

Mundësoi Boti min: GJERGJ LEQEJZA

+ cmyk + nr. 106, Gusht 2012 2 Luigj Gurakuqi dhe koncepti i tij për shtetin Në planin e jashtëm nji masë e ti llë i përsëritun disa herë, Parlamenti përcakti min e politi kës së mbrend- në trajti min e këti j problemi. Ato ka ràndsi mbasi u tregon vendeve vendos nji dispozitë ndaluese në shme dhe të jashtme të shteti t, janë rezultat i formimit të Tij kul- të përparueme e të qytetnueme të ligjin themelor. vendosjen e taksave etj. Ai thekson, turor dhe demokrat – liberal, i njo- Europës, se Shqipnia i ka mundësitë Legjislatori i aft ë e i ndershëm se këto kompetenca duhet të nji- hjes së thellë të veçorive kulturore me u qeverisë në mënyrë njerëzore. e ndërton ligjin në mënyrë të ati l- hen e të vihen vetëm në funksion dhe fetare të popullit tonë. Ligjet e drejta duhen për “me lë që detyron zbati min e ti j në të të shteti t e Shqipnisë. “Parlamenti Përcakti min e saktë të rezultati t siguruem lirinë e ndergjegjes, të gjitha strukturat dhe hallkat e ad- – shkruen Ai, – duhet të ruhet prej të këtyne qëndrimeve të ti ja, na e fj alës e të shtypit e të drejtën e pa- ministratës dhe eviton zbrazëti nat çfarëdo infl uencash të cilat mund ka dhanë Fan Noli, i cili shkruan se sunis, për me rregullue marrëdhan- ligjore, që mundësojnë abuzimet. të dalin të damshme, si në politi kë, Ai “qëndronte aq larg fanati zmës at ndërmjet organeve të shteti t e “Ma e para detyrë e atyne qí i ashtu n`ekonomi. E më të vërtetë fetare të ngushtë, sa muhameda- me caktuem funksionet e tyne, për thonë vetes përfaqësues të popul- për nji shtet si ky i yni, – vazhdon nët e Veriut kishin një besim të me evituem diktaturat … pa pasun lit, pjestarë e mprojtës të fuqisë Ai – shtet i vogël, akoma i pakon- pakufi shëm”, aq sa në Gegëni, nevojë për gjakderdhje, por tue qa- ligjvuese, àsht t’i nënshtrohen dhe soliduem mirë, faktori politi k duhet “s’ka patur një tjetër udhëheqës, i Prof. Dr. Romeo Gurakuqi rkuem me ligje ata qi mund t’i andr- ta respektojnë ligjin. Vetëm atëherë përdorur me urti të madhe, pse cili…bashkonte rreth vehtes së ti j, Universiteti Europian i Tiranës rojnë”. Duke bamun ligje moderne Parlamenti ka të drejtën morale t’i mund të na shndërrohet në dorë katolikët e muhamedanët gegë”…” – thotë Gurakuqi, – do të bajmë të kërkojë qeverisë të zbatojë ligjet në nji shpatë me dy teha, që pret Ai ka qenë aq pak regjionalist sa, Në këtë 100 vjetor të theme- mundun “zhvillimin arsimuer e për- dhe vendimet e Parlamenti t dhe të në dy anët. Ràndësia e shteti t tonë që kur lindi çështja kombëtare, limit të shteti t shqiptar, kur for- mirësimin ekonomik, dy gjana për thërrasë në llogaridhanie për real- në politi kën e përbotshme àsht s’ka patur një gegë patriot, aq të cat përparimtare të këti j vendi po të cilat ka ma tepër nevojë populli izimin e zbati mit të ligjshmënisë”. aq tepër e vogël, sa që nuk mund dashur midis toskëve sa Gurakuqi”. përpiqen për me e ba funksional i ynë”. Në këtë rrugë duhet “të mos Ligji dhe lirija janë të lidhuna në të besohet kurrë që t’arrijmë me Pra të jesh i pranueshëm nga të shteti n bashkëkohor, me sundim shkojmë ala tyrka” – thotë Ai,- por mënyrë të pazgjidhshme për kon- ndërruem për nji herë qëndrimin gjitha aspektet e kompleksiteti t të së drejtës, me demokraci funk- të ndërtojmë nji shtet të pajisun ceptet juridiko – politi ke të Gurakuq- e Pushtetevet të mëdha kundrejt shqiptar, duhet me kenë shumë i sionuese, liberale dhe parlamen- me “ligje konsti tucionale”, që do it. Liri brenda kuadrit të ligjës, sepse nesh, cilido qoft ë shërbimi që të madh, duhet me pas vizione të kjar- tare, trashëgimia që na kanë lanë të thotë, nji shtet i së drejtës sipas përndryshe kemi shkapërcimet e përpiqemi t’u bajmë apo të drejta ta e largpamëse, kulturore, politi ke pas Etërit e Kombit, asht nji prej modeleve të përparueme evropi- popullit dhe shpërdorimet e nën- që t’u japim. Po të nisim pastaj të e mbi të gjitha nacionale. Në Kon- pikave të referencës që do të duhet ane. punësve. Demokracia e mbështe- krijojmë privilegje të njinjishme, do gresin e Durrësit, në mbledhjen ma së pari të mbështetemi. Midis Në zbati m të kësaj ideje, Gu- tun në ligj dhe liberalizmi kaoti k të shtërngohemi t’u apim edhe të për formimin e qeverisë së krye- ma të shquemve qi kanë lanë nji rakuqi qysh në viti n 1921, i je- janë dy gjana të kundërta. Dhënia tjerëvet. Në këtë mënyrë nuk do të sueme nga Turhan Pasha, Gurakuqi trashëgimi të ti llë udhërrëfyese me pte ràndësi të vëçantë ndarjes së e lirisë çdo qytetari, që të apelojë shkojë shumë kohë e në rasën ma i përmbàhet idesë, se të gjitha vlerë edhe për sfi dat demokrati zu- pushteteve brenda shteti t. Sipas mbrënda kufi jve të ligjës, do t’i kri- të parë, do të mbarojë indipenden- fetë duhet të jenë të nderueme. ese dhe të qendrueshmënisë shtet- Tij, detyra parësore e Parlamenti t jojë mundësinë ati j që të veprojë në ca ekonomike e për nji herë edhe Çështja e lirisë dhe nderimit të fe- nore, asht edhe ajo e bashkëtheme- shqiptar do të ishte me përcaktue mënyrë paqësore dhe do të sigu- sypranija politi ke e jona”. vet në Shqipni, duhet të zgjidhet luesit të shteti t, një prej Etërve “detyrat e tri fuqivet të shteti t, rojë në vend paqen shoqnore. Kur Duke folun për Qeverinë, Lu- simbas formules: “Feja e lirë në të Kombit, një prej fi gurave ma të exekuti ve, legislati ve e judiciare”. ligji të sigurojë lirinë e plotë dhe të igj Gurakuqi thekson se nji “qeveri shtet të lirë”. Gurakuqi “…àsht kun- nalta historike të të gjithë hapësirës Këto tri pushtete duhej të ishin të drejtat e qytetarit, atehere ai do të e fortë àsht vetëm ajo qi mund dra qi në nji mbledhje kombëtare mbarëshqiptare dhe madje edhe pavaruna nga njena-tjetra dhe kjo veprojë legalisht e nuk do të ketë të mbështetet ndë nji shumicë të përmenden fj alët toskë e gegë përtej kufi jve të kësaj hapësine, Lu- duhej të sigurohej me ligj. Ky ligj, do ma nevojë të përdorë violencën, të madhe të Parlamenti t”, dhe e të krishterë e mysliman”. Sipas igj Gurakuqit. Na jemi të bindun se të duhej të garantonte pavarësinë as të kërkojë udhë të tjera ilegale. njëkohsisht ajo “duhet të sillet njël- bindjes së Tij, shteti shqiptar duhet përpjekjet e atyne që dishirojnë me e nji pushteti ndaj tjetrit. Sipas Gu- E lidhun ngushtë me respekti min loj për të gjithë, nuk duhet të ketë të udhëhiqet nga këto parime në ba nji gja të njimendte për Shqipni- rakuqit, kjo do të realizohej kur dy e ligjshmënisë àsht problemi i rua- dy masë e dy peshime”. Gurakuqi çashtjen fetare: “Besime të lira në + në e shekullit të XXI, nuk do të ishin pushtete të mos mishërohen tek i jtjes së rendit publik. Në konceptet ia njeh kompetencat ekzekuti ve shtet të lirë, mostrazim i shteti t në + të plota pa njohun, analizue dhe re- njejti person, pra “…ja të parapëlqe- juridike dhe sociale të Gurakuqit Qeverisë dhe àsht për zbati min sa çështjen e besimtarëve, nderim i fl ektue edhe mendimin politi ko-ju- jmë deputetsinë, ja të marrim nji shkaku bazë i prishjes së rendit ma të plotë e të drejtë të tyne. Por njeni-tjetrit për besimin e shoq- ridik të Luigj Gurakuqit mbi Shteti n, nëpunësi tue hequn dorë nga depu- publik, àsht i bazuem në dizorganiz- në të njàjtën kohë duke dashun të ishoqit”. Zbati mi i këtyne parimeve të Drejtën, Lirinë dhe Demokracinë tetsia”. Kjo ide refl ekton përvojën imin, korrupsionin e shkatërrimin bàjë diferencim mes Qeverisë si or- sigurohet me harti min e ligjeve të në këtë shtet të shqiptarëve. ma të efekshme të zbatueme ndër e administratës, njikohsisht dhe gani ma i naltë i Pushteti t Ekzekuti v drejta e të njinjishme që garanto- Për Gurakuqin, ndërti mi i nji vendet Perëndimore dhe qëndron në paaft ësinë e nëpunësve të min- dhe Parlamenti t si organi ma i naltë jnë “lirinë e nderimin e besimeve, shteti të ri e modern àsht nji detyrë edhe sot aktuale, veçanërisht për istrisë përkatëse, që ka në varësi i Pushteti t Ligjvanës, Ai diferencon e tue ndaluem që shteti të përzihet sa e madhe, aq edhe e shenjtë, kushtet e sotshme të Shqipnisë. përkujdesjen e kësaj gjendjeje jeti ke natyrën e vendimeve të tyne. Sipas në punët e tyne”. “Trazimi i shteti t sepse “lypet të marrim parasysh Mendime tepër realiste, të për- të domosdoshme për mbarëvajtjen Tij, “urdhnat ministror, nuk janë në çashtjet fetare, jo vetëm që àsht gjithë jetën e kombit tonë”, për t’i parueme e origjinale ka shfaqun e Kombit. Nji qeveri për ruajtjen e nome”, (ligje, R.G., T.T.). Kjo pikë- i padrejtë, por, sidomos në Shqypni, sigurue ati j të tashmen e të ardh- Gurakuqi edhe për shkallen e cen- rendit publik ka dy rrugë: së pari atë pamje e lejon atë të përfundojë se, mund të dalë edhe fort i rrezik- men. Në këtë rrugë duhet “të kemi tralizimit të shteti t. Teorikisht, Ai të dhunës dhe së dyti atë të preve- “nuk duhet të mendojmë se Qeve- shëm. Po të nisë e të përzihet shteti parasysh vetëm të mirën e popullit, ishte për nji shtet të decentrali- nimit. Gurakuqi u rekomandon poli- ria àsht e zbritun nga qjelli”. në punët e njenit e të tjetrit besim, të mirën e atdheut e të lamë mën- zuem, por në kushtet që ndodhej ti kanëve e ligjvënësve shqiptarë, Efi kasiteti i punës së Qeverisë va- për të mirë a për të keq të tyne, do janë gjithë mejti met e tjera”. Shqipnia e 1921-shit duhej që “ma prevenimin me masa ligjore të këti j ret nga përbamja dhe zotësija e Ad- të shkaktohen hidhënime e pak- Në çashtjen e ndërti mit të shteti t perpara se të ndajmë administratën fenomeni. Për me arritun këtë ob- ministratës. “Nënpunësit e tepërm ënaqësi, do të rrjedhin vishti rsi e shqiptar, Gurakuqi i përmbahet e të bajmë desentralizasion, duhet jekti v duhet që trupi legjislati v, të – thotë Gurakuqi, – i sjellin popul- ngatërresa”. Në ketë konteks ligji “udhës së mesme”, asaj të mirëkup- të formojmë konsijancën e njisinë cilit i përket pushteti dhe përgjegjë- lit dame të shuma e të ndryshme, themeltar i shteti t në paragarfi n ti mit dhe të paqes mes shqiptarëve, kombëtare, atëherë vetëm mund sia kryesore, duhet të ndërtojë ligje shtojnë shpenzimet për rroga të që përcakton të drejtën e ushtrimit e cila do të thotë: harti m i “ligjeve të aplikojmë” decentralizimin të rrepta ndaj prishësve të qetësisë panevojshme, ndërlikojne vepri- fetar, duhet të saktësojë se “gjithë që i përshtaten popullit tonë … tue (R.G.,T.T.). publike dhe jo falje të paprincipta. met e Administratës me formalitete ministrat e fevet”, dhe “kleri i të marrë parasysh zakonet e gjithë Ligji, për Gurakuqin, àsht ven- Duke i analizue mà tej shkaqet e burokrati ke, largojnë inteligjencen gjitha fevet i math e i vogël”, duhet viseve të Shqipnis, tue marrë para- dimtar për ndërti min e nji shteti mungesës së rendit, Gurakuqi i prej tregti së dhe industrisë, fusin të jenë qytetas shqipëtarë prej sysh nevojat e të gjithë krahinavet”. bashkëkohor shqiptar, “…pse vetem përmbahet idesë, se ky fenomen në punë edhe njerez të paaft ë…. lindjes shqypëtare, duhet të dijnë Udha e mesme àsht rruga që do t’i tue u zbatuem ligjet e tue u shi- dhe moszbati mi i ligjshmënisë àsht Administrata e jonë, – këshillon gjuhën shqipe aq mirë qi t’a përdo- sigurojë vllaznimin gjithë popullit, i kjuem drejtësia, populli mund të karakteristi kë e vendeve me zhvil- Ai, – të jetë si nji maqinë e lehtë, të rin lehtësisht e të gëzojnë të drejtat cili duke u udhëhequn nga “ligje të shkojë përpara, atdheu mund të lim të ulët ekonomik e kulturor. ketë pak nëpunës, por të zotë, në- civile e politi ke”. përbashkëta”, do të garantojë “jo lulëzohet. Nën mbretnimin e ligjës Ndaj, ndër anët e tjera që ndihmo- punës të paguem mirë, por të mar- Në përfundim të kësaj anal- vetëm rrojtjen e ti j, por edhe për- e të drejtësis nuk do të mund të jnë në prevenimin e këti j fenomeni, run me konkurs”. ize arkivore historike, është fare i parimin e qytetnimin e vet”. merren masa arbitrare kundër po- bile “ma e nevojshmja àsht shkol- Sa për ushtrinë kombëtare të thjeshtë konkluzioni i theksuem në Themeli i ndërti mit të shteti t, për pullit”. la”; duhet t’i mbushim mendjen shteti t shqiptar, Luigj Gurakuqi krye të këti j shkrimi, se Luigj Gur- Gurakuqin, janë statuti , kodet dhe Nji nga shqetësimet ma të mëd- shqiptarit, qi të jetë i bindun në lig- mendon që ajo të jetë nën përku- akuqi, asht jo vetëm bashkëtheme- rregulloret. Shteti në tanësinë e vet ha të Tij gjatë seancave të Këshillit jet e shteti t e të bashkëpunojë për jdesjen e kontrollin e Parlamenti t. lues i shteti t modern shqiptar, asht territoriale duhet të ketë nji unitet Kombëtar kanë qenë pyetjet që Ai vëllazërimin e për Atdheun. Pushteti gjyqësor përfaqëson jo vetëm nji prej Etërve të Kombit, ligjesh, sepse në këtë mënyrë sigu- u ka drejtue shpesh qeveritarvet: Parlamenti për Luigj Gurakuqin për të, nji nga tre fuqitë e shteti t. Ai jo vetëm një prej fi gurave ma të na- ron efekshmërinë e veprimtarisë “A e ruani njësinë e nomit (ligjit)?; àsht nji vend i shenjtë, sepse “këtu duhet të jetë i pavarun nga Pushteti ltueme historike të të gjithë hapë- qeveritare dhe zbati min e refor- A janë të gjithë shqiptarët barabar? çkoqiten e mprohen interesat e Legjislati v dhe nga Qeveria. Por në sirës mbarëshqiptare dhe madje mave. Kjo nënkupton domosdosh- (para ligjit) (R.G.,T.T.). kombit dhe të atdheut”. Kjo e dre- të njejtën kohë “drejtësia – thek- edhe përtej kufi jve të kësaj hapë- mëninë e eliminimit të privilegjeve Respekti mi dhe zbati mi i ligjsh- jtë legjiti me buron nga vota popul- son Ai, – duhet të mbajë gjithmonë sire, por ai asht edhe nji vizionar, të cilat ma mbrapa, bahen objekt mërisë konceptohet nga Ai si nji lore e në këtë kupti m Parlamenti , parasysh terezinë e Perëndeshës nji atdhedashës, nji patriot e demo- i lindjes së trazinave. Në nji vend kusht i domosdoshëm për jetëg- në nji shtet demokrati k, àsht shpre- Temi, e cila nuk varesh kurrë as me crat liberal, përmendja dhe nderimi të prapambetun ekonomikisht, jatësinë dhe mbijetesën e shteti t të hës i vullneti t të popullit. Gurakuqi njanën, as me tjetrën anë”. i emrit dhe i fi gurës së të cilit, në ku mundësia e trazinave dhe e ka- së drejtës. Ligji duhet të jetë i ndër- i njeh Parlamenti t ato kompetenca Duke i vleresue si të nji ràndsie këtë 100-vjetor të pavarësisë së osit àsht evidente, bahet i domos- tuem në mënyrë të ati llë që të mos i bazë që i kanë përgjithsisht shtetet të veçantë raportet mes shteti t dhe Shqipërisë dhe të shteti t modern doshëm ndërti mi i ligjeve të forta lihet ndonji “deriçkë e çilun ati j që e përëndimore me regjime parla- besimeve fetare, Gurakuqi na ka shqiptar, shton vlerat e qytetarisë dhe vendosja në krye të punëve të ka në dore ligjën, për shpërdorime”. mentare, si për shembull: nxjerrjen lanë aksioma aq të arrime, sa që ato dhe politi kës së sotme shqiptare. qeverisë e njerëzve të zot e besnik. Në rast se nji abuzim i caktuem àsht e ligjeve, kontrollin ndaj qeverisë, duhet të jenë parasysh kurdoherë

+ + nr. 106,, Gusht 2012 3 Në darkë vonë erdhi Monika. Sapo aq të dëshpëruar, me aq dhembje të lex- “Ky është bosi i madh”. Fshatarët ishin shkeli në banesën ti me të shkretë m’u ueshme. “Pata frikë për ty”, tha dhe më dinakë e dorështrënguar, po ku haheshin Pianisti duk se brenda u derdh gjithë drita e qi- përqafoi, më puthi në buzë, në qafë, në ata më Pepen. Gjithmonë dilte i fi tuar. ellit. Vrapova ta përqafoj, po ajo u çlirua gjoks përmbi këmishën ti me të djersitur. Dalëngadalë e mësova edhe unë zanati n. prej përqafi mit ti m ngadalë, duke u për- Pastaj më tërhoqi ngadalë drejt dhomës së Fiti met tona po rriteshin, blemë bashkë pjekur që të mos më lëndonte. “A të luaj gjumit. U zhvesh vetëm në të brendshme edhe një tokë që të ndërtonim disa stal- në piano atë që po më kumbon në shpirt përpara meje dhe u fut në shtrat, ndërsa la dhe një magazinë që ta përdornim si tani”, i thashë. Ajo bëri shenjë me dorë unë e vështroja i shtangur. Kur u shtriva u vend grumbullimi. Nuk pushonim kurrë, jo. Largoi grumbullin e teshave të mia të ngjesh pas trupit ti m që dridhej. Vonë atë as ditën e dielë. Kur mbaruam ndërti min pahekurosura nga divani dhe u ul. Pata ditë mbaj mend se më bëri një pyetje të e magazinës, iu luta Pepes të merrja pi- përshtypjen se rrobat e mia të lara i ng- çuditshme: “Si të duket fj ala seks”. anon e ta vendosja aty në një qoshe. jallën neveri teksa i prekte, po mundet se “Tepër e shkurtër”, iu përgjigja aty për “Ah, psherëti u. Merre, merre. Po mos rri kjo qe vetëm një parandjenjë e keqe. aty. natën zgjuar se na prêt puna të nesër- “A ke diçka për të pirë?” tha. Qeshi e lumtur. Pastaj tha se besimet men. Ne tani jemi bashkë. Ç’është e imja U çudita se Monika nuk pinte kurrë. fetare e kanë demonizuar seksin. Dhe është edhe e jotja”. “Kam, i thashë, konjak Vecchia Roma- duke ia ngulur sytë kopjes së një vizati mi Më në fund rregullova një banesë të na dhe verë”. të Egon Schieles që mua ma patën dhuruar thjeshtë në një qoshe të magazinës, ven- “Konjak”, tha. në Vjenë, shtoi: “Seksi nuk është mëkat”. dosa aty pianon që trashëgoja nga gjyshi Tregim nga LAZËR STANI Unë mbusha dy gota plot me konjak, Edhe unë ngrita sytë dhe pashë vizati min dhe mbrëmjeve fi llova të kompozoj. Ndi- (vijon nga numri i kaluar) njërën ia zgjata Monikës, ndërsa tjetrën e që varej në murin përballë, i futur brenda hesha sërish i gjallë, i freskët, fantazia më 3. mbajta për vete, duke qëndruar në këm- një kornize të lirë. Shkronjat qe tregonin ishte kthyer, imagjinata më fl utronte në Kthehem prapë dhe ia ngulë sytë gruas bë përballë saj. diçiturën e vizati mit mbulonin përgjysmë teatrot më të famshme të Evropës. Por, në mes të kollonës, me krye të kthyer “Merr një karrike dhe ulu këtu”, tha, shpatëzën e errët e kornizës. ditën i kushtohesha aq shumë punës sa djathtas. E zmadhoj dhe e afroj pranë duke më treguar vendin përballë saj. “Schiele ishte i krisur”, thashë unë, si Pepe ndjehej jashtëzakonisht i kënaqur, vetes këtë fragment të pikturës, duke e E kuptova se diçka shkonte keq. Me er- për t’u mbrojtur nga imazhi provokues i madje më tërhiqte herë pas here vë- veçuar nga të tjerët. I ngjan një njollë të dhi ndërmend plaka Dranë, që i thoshte gruas në vizati m. mendjen, duke qeshur: “Mendo dhe verdhë në fi llim, pastaj vjen e qartësohet, shpesh gjyshit: “Kur të vijnë të keqijat “Unë do të kisha pozuar për të”, tha për veten. Martohu e krijo familje. Bur- trajtat e trupit i marrin formë, zbulohet o burrë i dheut, hapu derën. Duhet me Monika, duke më sfi duar. ri nuk kënaqet me saze, po me grua në pak e nga pak, si një skulpturë që zbu- ju dalë për zot edhe të këqiave, jo veç Nuk kisha njohur kurrë një femër si shtrat”. Unë habitesha se si Pepe nuk e lohet në sheshin e qyteti t, duke sugjes- të mirave”. Mora një karrike të vjetër Monikën. As në shtrat. Këmbën e djathtë mësoi kurrë fj alën piano. Kur donte të më ti onuar të pranishmit. “Ti je Monika, dhe u ula. Këmbët e karriges kërcëllitën e mbante gjithmonë të ngritur, ndërsa të ngacmonte, pasi kishtë bërë ndonjë pa- Monika fl okëverdha”, ulërita krejtësisht i trishtueshëm nën peshën e trupit ti m. majtën shtrirë. Trembej mos i lëndohej zar të mirë gjatë ditës e ishte në qejf, më pavetëdijshëm. Nuk po u besoja syve. Në Ndeshëm insti nkti visht gotat e kon- një nishan i frikshëm që gjendej pak mbi thoshte: “Mos e lër sazen të ndryshket”. mes së kolonës së të verbërve qëndronte jakut dhe kthyem nga një gllënjkë në rrëzën e kofshës së djathtë. Dhe më binte Në viti n e pestë të punës me Pepen, Monika, krejtësisht lakuriq, me krye të heshtje. Unë po mendoja për Monikën vazhdimisht në kurriz me bulat e gishtërin- unë ndërtova shtëpi të re në periferi të kthyer djathtas, me këmbën e djathtë të e dikurshme, për takimet tona të para, jve të dorës së majtë, sikur interpretonte qyteti t dhe bleva një makinë që e mb- nxjerrë përpara, me gjoksin ende te ngri- pastaj veçimin tonë nga grupi. Një para- në piano. Kurrizi im ende i ndjen ato prekje ylla në garazh. Atë vit njoha edhe Linën tur lart dhe me hijen e pubisit të përm- dite, pasi pimë kafe, në kafenenë tonë ritmike, madje edhe kur shndërroheshin që sot është gruaja ime. E njoha në një bytur nga një dritë e verdhë rrezatuese. + të preferuar “Monarc” e ft ova të vinte në ngulje thonjsh gjatë ekstazës. fshat të thellë malor, ku zakonisht shko- + Si është e mundur, them me vete, duke në apartamenti n ti m. Më përcolli deri te “Do të largohem nga ky qytet, tha nim vjeshtave për të blerë bagëti , arra, u përpjekur të mos humbas asnjë hollësi stacioni i autobuzit urban, po kur unë u Monika, duke më përmendur. Do të gështenja, mjaltë, fasule. (Se harrova t’ju nga ky fragment i dashur, por i harruar bëra gati të ngjitesha në autobus, ajo nuk martohem”. E kuptova se edhe ajo po them se ndërkohë e zgjeruam biznesin). prej dhjetra vjetësh. Nuk e mbaj mend pranoi të vinte. Më përshëndeti më dorë më brakti ste. M’u kujtua plaka Dranë Atëherë Linda më pati habitur me buku- mirë se kur e pashë Monikën për herë të dhe qëndroi në stacion deri sa më humbi që thoshte shpesh: “Në ditë të zezë je rinë e saj të egër dhe me natyrën e saj fundit, as mbrëmjen e fundit që kaluam nga sytë. U ktheva në banesë tmerrësisht vetëm, si në vdekje”. Kishte të drejtë ajo, prej fëmije. Sa herë më shihte në fshat fy- bashkë. Mbaj mend vetëm se atëherë pu- i hutuar dhe nisa të luaj një melodi të jo im gjysh që e kundërshtonte. tyra i rrezëllente, sytë i shkëlqenin, pastaj nët po më shkonin për faqe të zezë: kisha trishtuar në piano. Nuk e dija se ku kisha Pas asaj mbrëmjeje Monikën nuk e ta- skuqej dhe ulte kokën. Një ditë e pyeta dështuar në tre konkurse për punë dhe as gabuar me Monikën. Nuk dyshoja se ajo kova më kurrë. Madje as miqtë e mi të për emrin, duke u kujdesur që fshatarët nuk dija se di do ta mbaja frymën gjallë. më dashuronte, po dreqi e di ku e kisha tjerë. Askush nuk i binte më numrit ti m të te mendonin se unë po e pyesja nëse Në Akademinë e Arteve nuk me qasën, shkelur. Tani e quaja veten të humbur. telefonit. Po bluaja veten nga brenda, po kishte ndonjë bagëti për të shitur”. për kompozimet e mia Teatri i Operas Po, përkundër kësaj humbjeje, një hare shkatërrohesha. Pianon nuk e zija më me “Lina”, tha shkurt. nuk ktheu kurrë përgjigje, si pianist nuk e pakuptuar më lëvrinte në trup dhe e dorë, imagjinata më ishte bllokuar. Atë “Emër i bukur”, thashë unë kuturu. më pranuan as në Televizionin Publik. Për ndjeva se gishtërinjtë po më fl uturonin javë pashë thinjat e para që m’u shfaqën Dhe shtova: “Në lituanisht do të thotë më tepër u tallën. “Nuk mund të mbajmë me ritmin e muzikës që po luaja. Nuk e në tëmtha. fi je bari, në hollandisht i thonë dritës, peng një talent si ti në orkestrën tonë”, më kuptoja ç’po ndodhte me mua. 4. në greqisht i thonë e dëlirë, ndërsa në thanë, duke më treguar derën. Kërkova të Të nesërmen Monika më mori në tele- Në një nga ato ditë kur nuk kisha më arabisht delikate dhe e dhembshur”. Po punoj si mësues muzike, diku në ndonjë fon. Iu përgjigja ft ohtë. Ajo qeshte në tele- asnjë shpresë, takova rastësisht në rrugë, të më kish degjuar Pepe, do ish shkrirë shkollë, po as që bëhej fj alë. Drejtore- fon dhe më tha të dilja ta prisja te stacioni. shokun ti m të fëmijërisë, Pepen. Ishte së qeshuri. “O zot, çfarë hajvani je”, do sha, një grua trupmadhe, as që e ngriti Do të vinte në banesën ti me. Zemra fi lloi shëndoshur e zbukuruar, ndonëse vishej të thoshte e do të shkulej gazit. Por unë kokën të më shikonte, ndërsa unë i fl isja të më rrihte fort, trupi po më shkrift ohej e thjeshtë si fermer. Kur unë i tregova se si vërtë e kisha dashur gjithmonë këtë emër për kërkesën ti me. Shgarraviste me laps humbiste peshën. Mblodha plaçkat që ki- isha katandisur, nuk e zgjati . “Ti e di se dhe dikur pata lexuar për kupti min e ti j. zemra me shigjetë mbi gazetën që mbante sha lënë kuturu nëpër dhomën e ndjenjes, merrem me tregti bagëti sh, tha. Eja puno Me Linën them se u dashurova nga emri, përpara në tryezë. Dukej qartë se mezi po rregullova shtrati n për herë të parë pas me mua. Tregti a nuk më shkon keq dhe ndonëse dhe e bukur ishte, s’ke ç’thua. priste të mbaroja lutjen ti me për punë. shumë javësh dhe dola ta prisja në stacion do të fi tojmë të dy”. Pas disa muajsh, Lina pranoi të martohej Kur mbarova, ajo më tha se do ta mbante në orën që më kish caktuar Monika. Prita “Po ti nuk ke nevojë për mua”, i thashë. me mua dhe unë ndjehesha me të vërtetë shënim emrin ti m. Por asgjë nuk shkroi, në trotuar, si një hu i ngulur dhe më dukej “Djemtë i kam të vegjël, tha. Jam krah i lumtur. Se ç’bëhej andej nga qytetet e as formalisht dhe as e mbajti dosjen ti me. se gjindja më shikonin dhe buzëqeshin i vetëm”. mëdha nuk e dija, por pata dëgjuar se eli- “Më mirë merre me vete, tha. Këtu jemi nën buzë me tallje. Në kthesën kundru- Nuk e prisja këtë ofertë të re pune. tat në qyteti n tonë, nëse dikush kujtohej shumë rrëmujë se do të zhvendosemi në all u shfaq Monika, e veshur me një palë Rrija dhe vështroja Pepen dhe nuk dija si për mua, më quanin “ai dështaku”, ose një godinë tjetër. Mund të të humbasin pantallona të ngushtë dhe një bluzë pam- t’i përgjigjesha. Po Pepe e mori vetë ven- edhe me keq “Ai matrapazi i bagëti ve”. dokumentet dhe nuk dua të mendosh që buku me vija të bardha dhe blu si bluzë dimin për mua. “Lere atë zanat qyqarësh, Ata kishin të drejtë. Në univeristet kisha ne nuk jemi insti tucion serioz”. marinarësh. Koka leshverdhë ngjante më tha. Jemi burra, s’na shkon sazja”. qenë më i miri, por të mirët dështojnë. Unë u ktheva në banesën ti me të vogël shumë me një luledielli që ndjek e shku- Pas një jave fi llova punë me Pepen. Por pas martesës më Linën, unë luaja dhe prita të vinin nxënësit që u jepja jdesur diellin e saj në hapësirë. Më hypën Bridhnim fshat më fshat, bënim pazare, pothuajse çdo natë në piano, kompozoja, mësime private në piano. Askush nuk er- kacabujt njerëzit që kthenin kryet ta shi- blenim kafshë të ndryshme, viça, lopë, shkruaja. Ajo më nxiste vazhdimisht te dhi atë pasdite. Edhe ata më kishin brak- konin ndërsa ajo vinte drejt meje. qe, qingja, keca, dhi, cjepë, dele, desh, shkoja në dhomën ku kishim vendosur pi- ti sur. Fundja ata kishin të drejtë: pse do Kur mbërritëm në banesë, Monika më derra, pula, gjela, ç’të gjenim me hesap anon, jo se i pëlqente, por se mendonte të merrnin mësime nga një pianist i pa- tha se nuk kishte fj etur gjithë natën. Nuk dhe ua shisnim kasapëve në qytet. Pepe se kjo më bënte të lumtur. Dhe ajo nuk punë dhe nga një kompozitor veprat e të i shqitej nga mendja fytyra ime. Tha se i bënte vetë pazaret se nuk kish besim të donte asgjë më shumë në këtë botë se cilit nuk i përfi llte askush. nuk kishte parë kurrë një fytyrë burri unë, ndonëse atyre u thoshte për mua: lumturinë ti me. (vijon në nr.107)

+ + nr. 106, Gusht 2012 4 katolike nga Italia, disa kohë më parë thoshte hakmarrjeve, vrasjeve dhe gjakmarrjes. “krenaria juaj është fatkeqësia juaj”. Me këtë, 2-Feja. Puna e religjioneve fetare në shekuj KOHA DHE E DREJTA kjo rregulltare, kërkon që të rritet toleranca, ka qenë shumë e madhe në parandalimin të shmanget vrasja dhe gjakmarrja, të shtohet dhe në shuarjen e konfl ikteve, vrasjeve dhe mirëkupti mi në zgjidhjen e konfl ikteve, të veçanërisht gjakmarrjeve. Dihet veprimtarie ZAKONORE ecet me kohën. shumë e mirë e Jezuitëve edhe në zonën e Është e qartë se vështi rësitë e jetës Dukagjinit, të cilët populli i quante “gjyzevit”, Në formën e ti j të sotme e njohim me natyrore dhe shoqërore i ashpërsojnë në fundin e shekullit të XIX apo edhe në emërti min “Kanuni i Lek Dukagjinit”. Ky ligj i njerëzit, i bëjnë më impulsiv, revoltohen çerekun e parë të shekullit të XX, të cilët kohës mesjetare qe një kod eti k, rregullues i më lehtë, bëhen më inatçor. Në lidhje me në mënyrë të organizuar, masive, hapur, në marrëdhënieve shoqërore brenda Principatës këtë Aristoteli mësonte: “Të gjithë mund të shumë fshatra bënë pajti me e falje vrasjesh së Dukagjinit, por me kalimin e kohës u shtri inatosen, kjo është e lehtë. Por të inatosesh dhe kthimin e jetës në normalitet për edhe në zona përreth saj. me personin e duhur, në masën e duhur, në shumë familje, pse jo edhe midis zonave apo Prakti kat kanunore, sipas studiuesve, kohën e duhur dhe për arsyen e duhur - kjo krahinave të ndryshme. Këtë punë religjionet mund të datojnë që në kohën e bronzit. Disa nuk është e lehtë”. fetare po e vazhdojnë edhe sot me ngulm. autorë mendojnë se këto vijnë nga disa fi se 2-Niveli i ultë arsimor dhe kulturor. Punë të mirë veçanërisht ka bërë dhe po bën ilire. Disa të tjerë kanë sugjeruar se kanuni ka Populli shqiptar nuk është aspak i kisha në zonën e Dukagjinit. Kjo punë duhet elemente të disa epokave prehistorike indo- prapambetur, por i vonuar, sepse e vonuan njohur e propaganduar edhe me shumë, evropiane. Antropologia Edit Durham thotë dallgët e jetës, nuk pati mundësi të njohë duhet ndihmuar, duhet bashkërenduar me se këto ligje vijnë që nga koha e bronzit. kulturën përparimtare sa duhej. Mbeti me faktorët e tjerë, e veçanërisht, familjen, Thelbi i Kanunit të Lek Dukagjinit janë atë kulturën e vet të trashëguar nga thellësia shkollën, organet shtetërore, OJF, e te tjera. fj alët e urta, si dhe eksperienca në zgjidhjen e e shekujve si amanete nga brezi në brez. Kjo i 3- Media. Media e shkruar dhe elektronike problemeve, të cilat u ruajtën dhe u pasuruan u desh, sepse po të hapej shumë, pushtuesit është një faktor me shumë rëndësi në fronti n brez pas brezi për gati gjashtë shekuj. Forma e e herëpashershme dhe shumë shekullorë, e edukimit edhe në lidhje me konfl iktet, pare e ti j e shkruar i referohet Leke Dukagjinit do ta shpërbënin e asimilonin krejtësisht. Pa vrasjet dhe gjakmarrjet. “Gjakmarrja edhe pse ka ekzistuar që më përpara. Kanuni tjetër se faktori izolues dhe vetë izolues qe shpesh është keqinterpretuar, fryrë, dhe LUIGJ SHYTI i Lekë Dukagjinit është një vepër unikale që më i fuqishëm në ato zona që përpiqeshin përdorur për fi ti me, ndonëse gjatë viteve është vlerësuar nga studiues seriozë, vendas dhe u vetëqeverisën, siç është edhe rasti i të fundit ky fenomen është radhuar disi”. Për atë që vuan, e do më shumë. dhe të huaj, si një “vepër monumentale” (A. Dukagjinit e disa zonave të tjera. Ky ishte konkluzioni i reporterit të OKB për Ne kemi vuajtur për jetën prandaj e duam Budaçovi) “kontribut në thesarin e kulturës Duke mbetur pa shkollë, pa ngritje e ekzekuti met jashtëgjyqësore. Kriti kat e ti j ranë shumë kemi vuajtur për lirinë prandaj e duam botërore” ( C. Von Scherini ). Kanuni ishte formim kulturor bashkëkohor, njerëzit mbi komuniteti n e donatorëve dhe natyrisht shumë, kemi vuajtur për tokën prandaj e faktor i rëndësishëm në e organizimin e nuk dinin të gjenin rrugët dhe mënyrat e edhe mbi shteti n shqiptar. Si u gjendkan duam shumë, kemi vuajtur për të mbrojtur jetës së një populli të vogël në Ballkan, që marrëveshjes e bashkëpunimit dhe vendin fotoreporter të mediave të ndryshme të besimin prandaj e duam shumë, kemi vuajtur ndikoj shumë që të ruhej liria, besimi, gjuha, e këtyre e zinte dhe e zë ushtrimi i dhunës, huaja gjithnjë në kohën e duhur e në vendin për doket e zakonet prandaj i duam shumë. kultura, tradita, përballë pushteti t feudalo- përdorimi i forcës. Nga anketi met e bëra e duhur, përpara njerëzve të armatosur të Por koha ecën, ajo shkon vetëm përpara. ushtarak të pushtuesve të herëpashershme dhe vështrimi i të dhënave arsimore dhe gatshëm për të marrë gjak, përpara fëmijëve Fiti mtar është ai që ecën më të, përndryshe dhe të gjatë. kulturore rezulton se shumica dërmuese e që qajnë të ngujuar prapa hekurave të koha e len prapa, ajo është e pamëshirshme. Në çdo rend shoqëror ka pasur rregulla te agresorëve janë pa ose me fare pak shkollë, dritareve. Kjo duket se ka pasur një skenar të Të ecësh me kohën është zgjuarsi, është detyrueshme për të gjithë, por edhe masa dhe po thuaj nuk ka aspak agresor me arsim përcaktuar dhe një regji të mirë studiuar. Nga zotësi. shtrënguese, qoft ë kjo edhe hakmarrja të lartë. Njeriu i zgjuar, i arsimuar, i kulturuar ky fenomen nuk është e përjashtuar as media Hakmarrja, vrasja e gjakmarrja e ka dhe gjakmarrja si elemente të kohës për din me ja pre vijat punës, nuk e thotë fj alën e shqiptare. Edhe ajo vrapon pas kronikave të zanafi llën e vet që kur u formësua njeriu. Për të rivendosur barazinë e për t’iu kthye fundit të parën, nuk ngutet. zeza. Kjo duhet, por në masën e duhur, sepse to u mendua, që kur u shkrua me një degë normaliteti t. Kjo është pasojë e mosveprimit 3-Niveli i ultë ekonomik vjen një moment dhe siç thotë populli “bëhet pemë në hirin e vatrës, apo me thëngjill apo të shteti t. Gjithkush kthen sytë nga shteti Kur nuk ke bukë në bark, nuk ke shtëpi, marrja log” dhe nuk i len më vend edukimit, pupël shpendësh dhe deri në të sotmen kur dhe ati j duhet ti drejtojë edhe gishti n që je i zhveshur dhe zbathur, edhe mendja nuk përkundrazi mund të çojë deri në atë pikë elektronika ka arritur lartësi të pa para dhe të nuk vepron fuqishëm për parandalimin e është në rregull, nuk je në gjendje të gjykosh, sa mund të thuhet “hajt more se kam shokë + paimagjinueshme. vrasjeve dhe gjakmarrjes, të paktën kur shteti nuk ke kohë të arsyetosh, por i bie rrugës sa boll”. Transmeti mi i ilustrimeve të ngjarjeve + Vrasja e njeriut është krimi më i rëndë që ekziston. më shkurt ndonëse pendohesh por atëherë të rënda e veçanërisht vrasjeve, njolla gjaku, mund të bëhet. Jeta i është e dhënë njeriut Pse synohet dhe trumbetohet kaq shumë mund të jenë vonë. Kur nuk je mirë me veshje të gjakosura e të shpërndara andej nga Zoti për ta jetuar, për ta shijuar, për ta Kanuni i Lek Dukagjinit, veçanërisht nga të shëndet edhe mendimet janë të mangëta. këndej, gëzhoja, plumba, vajti me, etj. krijon gëzuar. Jeta ka gëzime e hidhërime, lumturi huajt ? Shteti duhet ti njohë këto probleme, por tek shikuesit një ndjenjë trishtuese, shumë e fatkeqësi. Kanuni i Lekë Dukagjinit duket se ka edhe duhet të marrë të gjitha masat për shqetësuese, por duke u përsëritur sa në një Gjatë gjithë historisë së ti j, njeriu është tërhequr vëmendjen të huajve edhe për zbutjen dhe zhdukjen e tyre, nëse do që të vend në një tjetër, njeriu edhe përshtatet, përpjekur qe tu përshtatet kushteve, tu fakti n, e, ndoshta kjo është kryesorja, sepse zhvillohet vendi dhe populli i ti j. i bëhen pjesë e jetës dhe nuk i bën më bëjë ballë atyre, të fi tojë mbi vështi rësitë. në territoret ku u ruajt, u mblodh, u kodifi kua Faktor që ndihmojnë në uljen e deri përshtypje. Dhe të gjitha këto transmetohen Kjo duket në marrëdhëniet natyrore dhe dhe u zbatua, u ruajt organizimi i fi sit shumë zhdukjen e gjakmarrjes janë: ose shkruhen pa sponsor. Kur vjen puna për shoqërore. Në marrëdhëniet natyrore më gjatë se në territoret e tjera. E. Durham I-Edukimi Mentaliteti ndryshohet me të transmetuar ose shkruar diçka poziti ve njeriu bën përpjekje t’i marrë asaj çfarë i thoshte, kur ajo vizitonte Shqipërinë veriore edukim dhe me rregulla për të gjithë. Kanuni dalin një varg vështi rësish e pengesash. nevojitet, ta vërë atë në shërbim të ti j. Edhe në fi llim shekullin e XX, se këtu ishin fi set e apo e drejta zakonore e shkruar me pendë Media të synojë, më shumë, që të gjejë në marrëdhëniet shoqërore, njeriu si qenie fundit që po shuheshin në Evropë. Ky moment shpendit nuk mund të interpretohet nga tjetrin duke bërë punë të mirë e ta publikojë shoqërorë që është, hyn në marrëdhënie e i zhvillimit shoqëror i këtyre krahinave kompjuteri. Sot nuk mund të luft ohet me se sa të gjurmohet për ta zënë në faj dhe ta bashkëveprim me të tjerët për të përballuar tërhoqi vëmendjen, pa tjetër, të studiuesve gurë, shpata, shti za, shigjeta apo edhe huta publikosh. Shpesh shikohen emisione apo sfi dat e jetës. Këto marrëdhënie janë të huaj për të parë se si ka qenë organizmi i me një fi shek, si në kohën kur ishte kanuni në lajme që vetëm kriti ka bëhen, vetëm të meta reciproke, pra kanë veprim të ndërsjellët. jetës në thellësi të shekujve në këto zona. Kjo veprim maksimal. Nuk ngjitemi në hapësirat rreshtohen. Mirë, more, se këto janë, por a Tendenca për të marrë më shumë se duhet, u ka shërbyer për të njohur edhe të kaluarën kozmike me shkallë të drunjta. lajmi dikur punon ndokush, a bën kush ndonjë punë të më shumë se sa të takon, për tu shtrirë më e tyre. Izolimi dhe vetë izolimi i këtyre zonave, përcillej me korrier, me zë, me zjarr, me mirë që mund të mësojnë edhe të tjerët prej shumë se duhet, për të folur më shumë se në këtë drejti m, ka ndihmuar për konservimin tym dhe kërkonte shumë kohë. Ndërsa sot ti j. Gjithsesi kjo është e drejtë e tyre, por sa duhet, ka çuar dhe çon në mosmarrëveshje, e traditave dhe transmeti min e tyre nga brezi telefoni celular, apo interneti të sjellë anët e edukati ve është, sepse po mësohet veshi, syri grindje dhe vrasje. Të njëjtën gjë nuk mund në brez, ka ndihmuar në gjetjen e mënyrave botës në çast para syve. Në fronin e edukimit dhe truri me këto të këqija. ta gëzojnë dy persona njëherësh dhe për këtë më të mira të mundshme për përballimin e futen shumë faktor, personal, shoqëror dhe II-Ligji. Organet gjyqësore kanë detyrë dhe arsye bëhen kundërshtarë. jetës me të gjitha problemet e saj. ekonomik, dhe shteti me të gjitha organet e përgjegjësi të madhe në uljen e problemit Në të gjitha kohërat, mbi bazën e Eti keti mi se vetëm veriu është gjakmarrës ti j janë dhe duhet të jenë të zotët e punës. të gjakmarrjes. Shteti ka përgjegjësi për eksperiencës së tyre, njerëzit janë përpjekur nuk qëndron. Krijimi i “strehëzave” për fëmijët e familjeve shtetasit e vet. Duhet të shikohet edhe që të gjejnë mënyra zgjidhjeje sa më të Zonalizimi, rajonizimi dhe eti keti mi i në konfl ikt gjakmarrjeje, largimi nga gjiri një problem tjetër. Të bëhet dallimi midis përshtatshme, me sa më pak dhimbje, me pa argumentuar sjell pasoja, acarime dhe familjar ndikon negati visht në edukimin e vrasjes dhe gjakmarrjes. Është shumë e sa më pak humbje. Për të arritur këtë është konfl ikte serioze. Vrasjet në veri eti ketohen tyre. Shteti duhet të krijojë mundësinë dhe vërtetë se vrasja është në të shumtën e menduar gjatë, janë dhënë arsye, janë bërë si veprimtari kanunore ndërsa në jug larje sigurinë e jetës dhe shkollimit të fëmijëve si rasti t veprim i çasti t, sepse siç thotë populli kuvende, janë nxjerrë rregulla e ligje të hesapesh. Kur vepron ligji nuk vepron gjithë të tjerët. Do të përmendë tre faktor çfarë sjellë minuta nuk e sjellë motmoti , një pranuara dhe të detyrueshme kolekti visht, kanuni. E drejta zakonore vihet në veprim kur shumë të rëndësishëm në fronti n e edukimit. gjaknxehtësi e çasti t, një shfrim adrenaline, janë ndryshuar dhe përmirësuar vazhdimisht nuk vepron shteti , ligji, drejtësia gjyqësore. 1-Arsimi. Ky organizëm është faktor dalje nga kontrolli, të cilat ja zënë vendin në vartësi të kohës që kalon shoqëria. Shumë Në anketi met e bëra për fenomenin e shumë i rëndësishëm edhe për parandalimin arsyes. Ndërsa gjakmarrja është më e nga këto rregulla në këto marrëdhënie duke gjakmarrjes nga Komisioni “Drejtësi e Paqe” e konfl ikteve, vrasjeve dhe gjakmarrjes. organizuar, bëhet me paramendim, me gjak kaluar nga njëri brez në tjetrin, janë kthyer dhe Karitasi Shqiptar, disa kohë më parë, Edukimi nuk bëhet vetëm duke punuar të ft ohtë, prandaj, me të drejtë gjurmohet në tradita e zakone dhe popullsia është lidhur rezulton se ka zona që dëshirën për hakmarrje për shkollimin e fëmijëve, duke u mësuar më shumë. Por duhet të kemi të qartë se me to, ju kanë bërë pjesë e jetës aq shumë sa dhe gjakmarrje e kanë më të lartë p.sh. Berati atyre shkrim e këndim. Kjo është shumë e çdo gjë ka shkakun dhe pasojë, e kjo ndoll simbolikisht mund të thuhet se “janë futur në apo Vlora. rëndësishme, por duhet këmbëngulur në një në çdo fenomen të jetës. Kjo lidhje duhet të gjakun e tyre” e që sot emërtohen në forma Nga faktorët më të rëndësishëm të vrasjes njohjen të thellë të psikologjisë së fëmijëve bëhet edhe për vrasjen dhe shpagimit të këti j të ndryshme si “e drejta zakonore”, “tradita”, dhe gjakmarrjes janë: dhe familjeve të tyre, nevojave që pasqyrojnë gjaku ose siç thuhet ndryshe, gjakmarrjen. “kanune” etj. Gjithsesi këto rregulla duke 1-Trashëgimia, e kaluara. e manifestojnë, burimet e konfl ikteve që Po pse tërhiqet aq lehtë këmbëza e pushkës, u transmetuar dhe trashëguar në shekuj Faktor shumë i rëndësishëm në lidhje me mund të shfaqen në shkollë, lidhjet e shkollës gackeqja, që vërtetë vetëm e ti llë është. Në formuan doket e zakonet për një grup vrasjen dhe gjakmarrjen është trashëgimia, me familjet e nxënësve, puna e diferencuar, traditën popullore të zonës thuhet jo radhë popullsie apo edhe më gjerë, të cilat u bënë e kaluara dhe lidhjet me to në mënyrë bashkëveprimet me psikologun, pushteti n se “për të tërheqë gackeqen duhet një pendë pjesë e jetës së tyre. të ngurtësuar. Duke punuar dhe duke u vendor pse jo dhe policinë e shteti t. Ngritja qe”. Shteti është i zoti i punës, ai ka gurin dhe Nga kodet më të vjetra tradicionale të përpjekur për të njohur jetën shoqërore e niveli arsimor të popullsie është faktor arrën në dorë (kur do që ta ketë). Shqipërisë është ai i Lek Dukagjinit. në Dukagjin, një rregulltare (murgeshë) i domosdoshëm për uljen e grindjeve, (vijon në faqen 6)

+ + nr. 106,, Gusht 2012 5 NJE QASJE KRAHASUESE A ka vizion Populli NJE POPULL QE NGRE KULTE, KUR KA BARKUN THATE DHE KOKEN Shqiptar apo vizioni BOSH, NUK MERITON TE QUHET I EMANCIPUAR! Tek teoria e letersise thuhet per situaten/ kjo eshte shpata francezve, italianeve e gjith- i tij është të vrasë? se mjaft on nje ti ngull, nje qe u rri tek koka/ gjithe armiqve kujt ne bote! Bravo të qoft ë o arome, nje ngjyre apo nje imazh qe ka bota. E shikoni miq se sa mushka e pabindur, se ti u ken- Pas vrasjes së një djali 22 vjeçar dhe plagosjes së vëllait të ti j ditën dhe e kaluara piketohet në të fuqi kishte udheheqesi ynë!!! don gjithnje vetem atyre qe te e enjte në orën 19:30, forcat e policisë u vunë në ndjekje të autorit tashmen. E kaluara, per ne shq- Aqsa te mbronte te gjithe boten shtypin e te varferojnë! Rrofsh të krimit tmerrshëm që i preu në mes ëndrrat e të riut që kishte një iptaret nuk ka lënë ndonje shije nga armiqte e ndryshem!!!Por, mjerane! Më falni se gati e dëshirë të madhe për jetën në të gjithë dimensionet e saj. Bren- të mire, që sot të mburremi me per ne shqiptaret ky nuk ishte pata harruar edhe nje ndryshim da natës policia bëri ndalimin dhe arresti min e shtetasit Lazer Zef të, apo të kendojme ndonje lav- fundi, pasi simotrat e ketyre tjeter : Kur jepet kjo këngë per Lisi, 21 vjeç, banues në fshati n Bardhaj, Komuna Rrethina të rrethit di para syve të të tjereve. E sido- kengeve po degjohen edhe sot Saliun tone “madheshtor” tek Shkodër. mos ish udheheqesi komuniste ne disa televizione te cilat vetem TV-“BLU SKY” menjehere pas saj Gjin Guri ishte 22 vjeç dhe banonte në periferi të Shkodrës i ngu- i asaj kohe, Enver Hoxha, emri i te ti lla nuk mund te quhen! Ja vijon nga kaseta kënga e Raxh juar për shkak të gjakmarrjes së bashku me të gjithë familjen dhe fi - te cilit ka mbi njezet vite qe per- disa vargje per trashigimtarin e Kapurit, në të cilen ka tri person- sin e ti j që prej 4 vjetësh. A mund ta lidhni vallë brenda 4 mureve një doret nga qindra parti politi ke denje te shokut Enver, Saliun azhe aq domethenese per kohen 22- vjeçar i cili ka dëshirë të fl uturojë, të rrëzohet, të ngrihet prapë, ne Shqiperi si mjet per kredo tone “bërbjek e komunist të tone te pa bereqet. Raxh Kapuri, të eci dhe të vrapojë. Gjini sapo kishte fi lluar studimet universitare politi ke, mbeshtetur mbi bazen pamposhtur”me nje ekonomi deputeti injorant e rrenacak qe për matemati kë kur xhaxhai i ti j, Pllumb Guri, vret komshiun e Gjinit, e fyerjeve me te sofi sti kuara e kombetare qe vjen “menjehere mban gishtat perpjete ne emer Nard Lisi, pas një konfl ikti që kishin me njëri-tjetrin, konfl ikt që me monstruoze qe i jane bere pas Gjermanise”:” Moj Serbi te demokracise dhe zhgenjen shkaktoi vdekjen e të ndjerit, burgosjen e Pllumbit dhe ngujimin e nga te gjithë. Ju kujohet ju te murin ta prisha / se mue m`thon gjithnje e gjithnje, gomari , ky gjithë fi sit Guri, për të vazhduar më pas me vikti mën e radhës; Gjinin dashur lexues kur ne Shqiperine Sali Berisha/ moj Serbi murin besnik i perhershem i fashatarit e ri. E dinte rrezikun që i kanosej, prandaj priti sa të binte nata që të tone kishte rruge , sheshe,buste, ta kalli/ se mue m`thone Azem te varfer te cilit tashmë i bie të dilte dhe të shijonte pak liri me vëllain e ti j në errësirë pasi “dritën ja kombinate, hidrocen- punoje edhe token trale të cilat mbanin me parmendë dhe emrin e Enver Hox- fshatari qe zhgën- hes. Ju kujtohen ju te jehet nga gishtper- dashur lexues kenget pjetët dhe i duhet qe i kendoheshin sho- të mbijetojë në kut Enver? Besoj se ju saje të gomarit të kujtohen te gjitheve. ti j. Si thoni Ju… a ju Dhe nje dite , pas sh- pelqen ky realitet embjes se regjimit, i shqiptar? Te pak- thamë vetvetes: Më ten një gjë nuk e + + në fund shpetuam! E ben mire ky TV…, gjitha kjo ishte vetem eshte gjynah që nje genjeshter rela- pas kënges se te ti ve, pasi sindromat madhit Sali, Dok- e se kaluares fi lluan tor, Rrumpallë ,apo te gjallojnë pëseri ne si te doni quajeni, mentaliteti n foshnja- të jepet menje- rak të shqiptareve here nje kenge per dritëpakë. E them këtë një gomar fshati !!! pasi kenget per shokun Hajt t`i alternojme Enver tani kendohen njehere vargjet e me të njëjtat moti ve udhehqesve tane e perkushti m idiotesk “te madherishem” per shokun tone Sali! Enver Hoxha e Dhe “trimat” tanë qe Sali Berisha: Enver na udheheqen behen Hoxha e mprehi “te pamposhtur”ne shpaten/ Moj brigjet e Adriati kut, Serbi murin ta pri- kishte burgosur axha Pllumb”. Gjini kishte shpresën se një ditë do të dikush shkemb graniti , sha/ Edhe njehere lirohej dhe do të vazhdonte studimet sepse e donte matemati ken, dikush fanar ndriçues e per situaten/Se por gjakësi e ruante te dera. Nuk iu dridh dora të shkrehte automa- dikush tjeter murëprishes i Ser- Hajdari! Hë si mendoni?- doni mue m`thone Sali Berisha/ Kjo ti kun mbi vëllezërit Guri edhe pse ata ishin të pafajshëm. Çfarë do bisë.Kujt i punon vetedija keto më per metaliteti n varfanjak e eshte shpata qe u rri tek koka / ta ngushëlloj zemrën e prindërve që humbën djalin që mezi e rritën këngë i percepton si treguesin shkallen e budallallekut shqip- Moj Serbi murin ta kalli/ Gjith dhe që për pak humbën edhe djalin tjetër, Xhevahirin, i cili u plagos me te mire te nje populli te pae- tar!!? Falë nje Amerike dhe nje armiqve qe ka bota/ Se mua në të njëjti n moment kur vëllai u shënjestrua nga dora vrastare e ati j mancipuar e shume larg munde- Bill Klintoni, se sa per ne shqip- m`thone Azem Hajadari/ … bu- që ndoshta kanë ndarë bukën bashkë. sive per nje gje te ti lle, aq me taret do ua linim prapanicen pa kur ëëh? Vetem nje gje ndryshon Po ku është besa e Shqiptarit vallë! A mos ndoshta e vrau Kanuni? teper shume larg aspirates ev- lesh gjithnje serbëve! I vetmi midis tyre, rima nga e perputhur Apo njerëz me mendje të mbyllur kanë harruar se kur ngjyen bukën ropiane. Ju kujtohet, te dashur ndryshim midis kengeve per behet e alternuar, kjo nuk do te në një sahan me një person, e ke bërë vëlla për jetë. Dhe vëllai nuk lexues, kenga “Enver Hoxha e shoket Enver e Sali ështe se kur thote ndonje ndryshim esencial, mohohet e jo më të vritet për faj të dikujt tjetër. Avokati i popullit mprehi shpaten”?! Besoj se ju kendohej per Enverin kishte du- por vetem modernizim i shkalles ka ngritur një taskforcë që të monitoroj punën e policisë dhe instan- kujtohet te gjitheve. Ajo kishte artrokitje te furishme e thirrje se dhunes! O Zot të biem në cave të tjera që merren me rastet e gjakmarrjes. Drejtësia po zvar- nje tekst te admirueshem per qe tundnin dheun, ndersa tani dorë, që t`u falesh pak mend ritet pak dhe po fl et shumë se po bën luft ën e saj kundër gjakmar- nga forma, kompozimi muzikor kur kendohet per shokun Sali shqiptareve, me qellim që mun- rjes. 4 vjet kohë kishte drejtësia shqiptare ta ndalonte këtë vrasje, dhe interpreti mi, ndersa nje ka mish e raki, verë e orgji… di i tyre, qoft e mendor, krijues por dështoi. Edhe sa kohë do ta shtyjmë kështu. Shqiptarët janë pu- permbajtje qe i shkonte per shtat per kete te bindin disa “katal- apo fi zik të mos shkojë për lesh, nëtorë, asnjëherë nuk kanë lejuar t’ia bëj punët e shtëpisë komshiu. vetem nje populli që kishte dale laj” te cilet duke ngritur gishtat por të pakten për pshesh, dhe Ku shkoi ky zell? Po na mbulon pisllëku i krimit dhe i degjenerimit. nga shinat e zhvillimit e rropa- perpjete gati sa nuk bien nga ne te gjithe jemi dakord t`ia fi l- Kemi harruar të shtrëngojmë dorën vëllait dhe ta shohim në sy me taej ne vendnumero i mbeshtjel- karriga. Hajde Shqiperi evropi- losh nga interpretuesja e kenges nderim. Një burrë i urtë ka thënë: “Një popull pa vizion vdes!” lur nga guaska izolacioniste. ane hajde!!! -u kendon perseri se Saliut, e mirenjohura Fatmira A ka vizion populli shqiptar apo vizioni i ti j është të vrasë?! Ja disa vargje: Enver Hoxha e udheheqesve tu”gjigand”!Ua ke Breçani! mprehi shpaten/ edhe njehere hedhë amerikanve, anglezve, LAZER KODRA NgaVASILIKA ZEKA

+ + nr. 106, Gusht 2012 6 por edhe në disa vende tjera këtë pjesë të Rumelisë Ballkanike, nga kon- Pamje e skena të këti lla tragjike e trishtuese tradiktat e krijuara politi ke. Dhe po, për këto “SHQIPTARËT LUFTUAN atëbotë vëreheshin edhe në viset të tjera si parregullsi të Fuqive të Mëdha të Evropës At në Preshevë, Kumanovë, Shkup. Pastaj në vi- Gj. Fishta ynë i Madh do të shprehej kështu: set anësore të Drinit dhe Podrimës në Opoj, “Uh! Evropë, t’i kurva e moti t, që i ra amonit QË TA BËJNË SHQIPËRINË-Q Has, Rekë të Keqe dhe nëpër tërë malësinë e besës së Zoti t, po a ky a sheji i qytetnisë: me e Gjakovës. Dhe se nëpër lagjet e Gjakovës nda tokat e shqipnisë për me mbajtë këlyshët ishin strehuar atëbotë qindra e qindra familje e Rusisë”? muhaxhirësh, të ardhur nga shumë vise që Pas 16 dhjetorit të viti t 1877, ushtria serbe SHQIPËRI” i kishin marrë knjazët e Serbisë, Malit të Zi, do ta fi llojë fushatën më tragjike që është shpërndajnë nëpër qytete të Kosovës. Kësh- dhe Bullgarisë. Siç kishin deklaruar malësorët zhvilluar ndonjëherë në Ballkan kundër po- tu edhe vepruan. Haxhi Zeka pat marrë aq e viseve të Kamenicës gjatë gjurmimeve pullsisë së pambrojtur shqiptare të Nishit shumë muhaxhirë në shtëpi të vet sa që fl itej arkivale rreth vendosjes së muhaxhirëve pas dhe të Toplicës! Divizionet serbe të Danubit se ishin sa një katund i tërë. Kështu kishin ve- viti t 1878. Ata thonë se shumë familjet mu- dhe Moravës ua kishin dhënë fl akën 714 ka- pruar pejanët, gjakovarët dhe njerëzit të tjerë haxhirë jo vetëm që ishin ndihmuar aty për tundeve shqiptare, ç’do shtëpi e tyre digjej të viseve të Kosovës. aty, por shumë prej tyre ishin strehuar dhe dhe shndërrohej në hi e pluhur! Varre ma- Këtu në livadhet e Prapashti cës Ymer Priz- ishin mbajtur gjatë tërë dimrit e deri në verë sive ishin hapur gjithkund në Nish, Leskoc, reni iu kishte pas drejtuar Bajram Currit të të viti t 1878. Kurshumli, Vrajë, kurse nëpër Nishavë, Vërllë ri në lidhje me muhaxhirët e mjerë me këto Nga këto pakë të dhënash arkivale vërehet dhe Moravë notonin me qindra dhe mijëra RESHAT AVDIU fj alë: “O Bajram Curr, shikoji mirë këto vik- se sa shumë i kishte shqetësuar shpërngulja kufoma të shqiptarëve të vrarë dhe të hed- ish i burgosur poli ti k, kryetar i “Shoqatës së ti ma e këto pamje trishtuese! Nguli në mend- e muhaxhirëve nga Sanxhaku i Nishit, Malit të hura nëpër to. Muhaxhirëve” me seli në Preshevë. je! Askujt këta njerëz të mjerë nuk i kanë bërë Zi, dhe diçka nga Bullgaria gjatë viti t 1877- Qeveria serbe në të gjitha viset e pushtu- asgjë, askujt nuk i kanë ranë në qafë. Kurrkujt 1878, jo vetëm njerëzit e zakonshëm te të ara shqiptare do të vendosë diktaturë ushta- Paria e Lidhjes Shqiptare e Prizrenit nuk i patën asnjë farë borxhi. Në trojet e tyre gjitha viseve të Kosovës, por ishte shqetë- rake, ç’do shqiptarë që konsiderohej me vlerë atëbotë rreth dëbimit të shqiptarëve au- stërgjyshore punuan e jetuan me nder. Hën- suar pa masë edhe paria e Lidhjes Shqiptare do të pushkatohej ose do të therej nga njësitë tokton nga Shqipëria e Vjetër Verilindore grën bukën e tokës së vet, të lagur me djer- Prizrenit, dhe mu për këtë ishte përshpejtuar çetnike dhe njësitë tjera të rregullta ushta- e Nishit, Toplicës, Kurshumlisë, Prokuples, së e mund. Mirëpo, lakunia bishash sllave i mbajtja e Lidhjes Shqiptare. Jo vetëm se për rake. Kështu që me 6 janar të viti t 1878 do të Pllanës së Madhe, Krushevcit, Piroti t, Nego- mësyn natën. Vranë e prenë shumë, e shumë shkak të Paqes së Shën Stefanit dhe Kongresit pushtohej Vraja. ti nit, Zajcarit, Kazasë së Vrajës të tjerë masakruan e shumë të tjerë dëbuan, të Berlinit, por ky përshpejti m ishte bërë për Më 10 shkurt të viti t 1878, qeveria ser- Paria e Lidhjes Shqiptare e Prizrenit, i duke u lënë në gjymtyrë, në trup e në shpirt shkak gjendjes trishtuese dhe mjaft tragjike be, do ta vendosë në Vrajë një komision vizitoi përveç se shumë grupe edhe grupin nishane të përjetshme! Ti, Bajram, duhet t’ua që u kishte ndodhë muhaxhirëve tanë gjatë ekspertësh ushtarak prej të cilëve kërkohej e muhaxhirëve në Prapashti cë të Gollakut. përcillesh këtë tragjedi, këtë tmerr, brezave dhjetorit të viti t 1877 dhe janarit të 1878. që të nxirreshin sa më shumë përfi ti me ter- “Kur iu afruan livadheve të Prapashti cës të ardhshëm, jo vetëm që mos të harrojnë të Por, muhaxhirët tanë gjithnjë mendonin se së ritoriale, dhe ata duke biseduar me ofi cerët e vërejtën jashtëzakonisht shumë muhaxhirë keqën, por t’i mbajnë sytë çelë! Sa herë që të shpejti do të krijoheshin kushte për kthimin e huaj tentonin që këta të fundit t’i bindnin se sa që fi tohej bindja se aty kishte me mijëra ngritët murtaja e ti llë kundër jush, duhet të tyre në vatrat e veta. Dhe atë pas përfundimit tokat e pushtuara padrejtësisht banoheshin e mijëra njerëz. Aty pamë burra, gra, fëmijë, ngriheni të gjithë në këmbë e mos të leni që të Kongresit të Berlinit, që do t’i fi llonte puni- më parë nga serbët. pleq,-thotë Bajram Curri,- që lëviznin si mizat të përsëritet kurrë kjo (...)! Futu midis këtyre met e ti j nga 13 qershori dhe do t’i përfun- Në këto rrethana, çdo bashkëbisedues e dheut. Ishin këta muhaxhirë të dëbuar nga muhaxhirëve të mjerë, që të dëgjojë veshi, donte të 20-te seancat plenare dhe diplo- eventual shqiptar e kishte të ndaluar të vatrat e tyre dhe të masakruar në mënyrë që të sheh syri, e atëherë vulose ne mendje, mati ke më 13 korrik të viti t 1878, pa ndonjë shprehej në gjuhën shqipe para të huajve. më të tmerrshme. Kisha dëgjuar për luft ëra e gdhende në kujtesë”! “Dhe vërtetë, pashë favor në dobi të Muhaxhirëve që bridhnin Nga ana tjetër, në Vrajë menjëherë do të fi l- luft ëra nga të moshuarit,- thotë Bajram Cur- gjithçka”,- thotë Bajram Curri,- pashë lot atëbotë rrugëve të botës. Për më tepër, Kon- lojnë bisedimet për cakti min e kufi rit të ri ri,- por një kasaphane, një tmerr të ti llë nuk nënash mbi trupin e fëmijëve të plagosur, të gresi i Berlinit ligjëroj padrejtësisht mbi fati n në Ristoc, vendbanim ky mes Bujanocit dhe + kisha mundur ta marrë me mend kurrë. Aty gjymtuar, e të mjeruar e shumë pamje tjera dhe tragjedinë e të parëve tanë. "Në fakt në Vrajës. Marrëdhëniet shqiptaro-serbe pas + kishte fëmijë pa një dorë, pa këmbë, pa vesh, trishtuese dhe rrëqethëse. nenet 35 e 39 të Traktati t të Berlinit është for- përfundimit të luft ës do të hynin në një fazë pa sy, por jo vetëm fëmijë, por edhe gra, bur- Aty në livadhet e Prapashti cës kishin ar- muluar shprehimisht se në rrethet e cederu- të re dhe mjaft tragjike. Si pasojë e luft ës, ra e pleq të masakruar. Atë kurën e kurës nuk ritur shumë kosovarë nga shumë vise dhe ara*, si myslimanët, ashtu edhe të krishterët, jo vetëm që shqiptarëve ua grabitën pro- kam besuar se do të kisha mundur të shoh!!!. kishin sjellë ndihma për muhaxhirët e mjerë do t’i gëzojnë në mënyrë të barabartë të dre- nat dhe i larguan në tërësi nga: Kosanica, Aty Bajram Curri i kishte dëgjuar edhe fj alët si: qilima, drithë, bulmete, tesha prej zhguni, jtat civile e politi ke dhe do t’i zotërojnë lirisht Toplica, Dobriqi, Pllana e Madhe, Nishi, Vraja dëshpëruese dhe mjaft tronditëse të Vaides të reja dhe të ruajtura, pastaj kishin sjellë pasuritë e tyre të tundshme dhe të patund- e te tjera, por edhe u krijua tragjedia e mu- nga Kurshumlia, e cila fl iste për gjendjen e vëllezërit kosovarë edhe lëkura bagëti sh e shme. Pavarësisht nga dispozitat e Traktati t haxhirëve. Ajo plagë nuk do të shërohet me vështi rë të Deliut të verbër të cilit shkijet ia shumë sende tjera. Mirëpo, trupat e mu- të Berlinit, e drejta ndërnacionale publike asnjë çmim dhe gjithmonë do të kulloj gjak! kishin pre babë e nënë, vëllezër e motra atje haxhirëve të plagosur nga solldata e Millan në fuqi në të gjitha kombet e qytetëruara Me shpërnguljen e dytë është bërë një në Kurshumli Obrenoviqit, kishin nevojë edhe për barna mbron pronat private dhe në kohë paqe nuk spastrim etnik. Gjatë kësaj periudhe para Mirë bëri babai im, Shaqir Curri, që më (medikamente), sepse trupat e tyre kullo- lejon asnjë lloj konfi skimi arbitrar. Për fat të tytave barbare serbo-ruse-malazeze, për mori me vete të shohë atë tmerr, atë tragjedi nin gjak. Aty në ato livadhe të tmerrit pamë keq, Traktati i Berlinit dhe parimet e së dre- tri javë ditë do të Vriteshin hiç më pakë se të popullit ti m. Sepse pa parë vetë njeriu me lloj-lloj djem të ri, e të gjatë. Nuk i njihnim, jtës nacionale publike janë të pafuqishme për 35 000 shqiptar-muhaxhirë dhe dëboheshin sytë e vet, sikur që pashë unë, kurrë nuk do por ata janë djemtë të gjakut tonë, të tokës të na mbrojtur … autoritetet serbe bënë atë dhunshëm mase 813 000, të tjerë nga trojet të kisha për të besuar”- përfundon Bajram sonë. I morëm me vete që t’i ushqejmë e që që as luft a civile dhe as ushtritë ruse nuk e e tyre të patjetërsueshme stërgjyshore ne Curri. Kur arritëm me babën në atë vend në t’i shpëtojmë. Të tjerët merrnin fëmijë, gra, kishin bërë, duke konfi skuar kafshët tona të Ristoc te Bujanocit, se kufi ri ndarës mes Shq- livadhet e Prapashti cës në kufi me Serbinë, burra dhe kështu i shpëtuam nga ato livadhe ngarkesës, kafshët e punës, veglat bujqësore, ipërisë, Serbisë, Maqedonisë, Greqisë dhe aty hasëm në Ymer Prizrenin, Sylejman Vok- ku gjendeshin para vdekjes së sigurt. Llap- farën, prodhimet, duke pushtuar tokat tona, Malit te Zi nuk është Mitrovica qe po men- shin, Ali Ibrën dhe burra të tjerë që kishin janët dhe malësorët e Gallapit kishin marrë shtëpitë, depot, me një fj alë u sollën si armi- dojnë sot këto shtete kolonialiste te Ballkanit, ardhur t’i vizitojnë këta muhaxhirë të mjerë, dhe kishin strehuar shumë familje muhax- ku në vend armik”. por kufi ri i Shqipërisë është te Nishi, Plava, të shohin ato pamje trishtuese të njerëzve hirësh, por prapë se prapë kishin mbetur aty Fati i muhaxherisë atëbotë kishte kaluar Gucia, Ilirida dhe Çamëria. tanë të masakruar më mizorisht. Aty ata bise- edhe mjaft familje të tjera që pritnin ndihmë, nëpër dyert e Fuqive të Mëdha të Evropës, donin ndër vete që këta muhaxhirë duhet t’i ashtu siç ishin këto livadhe të Prapashti cës, për t’u shndërruar në golgotën më tragjike në

të ardhmen. Kanuni e ka krye misionin e vet. e kanë lexuar, lere pastaj studiuar atë, kur Ai i përket të kaluarës. Edhe ndonjë prirje për tentohet të reformohet, kur i vishen çfarë KOHA DHE E DREJTA ZAKONORE të përligjë veprimin edhe të kanunit edhe të tu dalë përpara, çfarë nuk ka. Në Kanun nuk ta zbatojnë. Vrasësi edhe në mos dalët i ligjit paralelisht, është po aq e dëmshme sa thuhet se vriten fëmijët as gratë për gjak, (vijon nga faqe 4) pafajshëm, jo radhë dënohet sa një hajdut vetë përdorimi vetëm i Kanunit në kushtet e të izolohen gratë e fëmijët,të mos lejohen Ai nuk duhet të vihet në dispozicion të xhepash, pa çka se ka vrarë njeriun. Bile kur sotme. fëmijët që të shkojnë në shkollë, që njeriu shoqatave, fondacioneve, apo ndokujt tjetër, del edhe i shkon përpara hundës familjes Mua nuk më dhimbset kanuni kur i thuhet duhet të vrasë për fj alë goje, etj. Në faqet e por këta të fundit të kërkojnë ndihmën së vikti mës, si për ti thënë “ky jam unë”, që se është mesjetar sepse i ti llë është, kur i Kanunit shkruhet se fj ala nuk ka mort. dhe të mbështeti n shteti n, ndërsa shteti edhe vras edhe dal i pafajshëm ose dënohem thuhet se e ka hëngër livadhin e vet, sepse Ne e duam dhe kërkojmë të shkojmë në të veprojnë shpejt, drejt, fort. Shoqatat, krejt pak. Një politi kan, ish ministër drejtësie, në fakt e ka hangar, n.q.s. i thuhet se ka në te Evropë, por duhet ta kemi shumë të qartë fondacionet duhet ti dalin zot punës së vet, kur pyetet “ a mos vepron korrupsioni për të pavërteta në trajti min e femrave, sepse kjo se dyert e saj, sado të mëdha që i ka, nuk të bëhen trima, të thonë të vërtetën hapur mos zbati min e ligjit, veçanërisht për vrasjet është e vërtetë në këtë rast, kur i thuhet se hapen dhe as nuk na zënë me pushkë. Dyert dhe fort, të vrasin frikën se ndryshe nuk do dhe gjakmarrjet” , përgjigjet “nuk kam qe për një principatë apo një sanxhak, sepse e saj hapen vetëm me punë, me shkollë, me të ndihmojnë. Ato duhet dhe e dinë kush nxit koment”. Po, zoti politi kan, korrupsioni nuk i ti llë ishte, nuk më dhimbset po të mbyllet kulturë, me shkencë, të cilat kemi mundësi që vrasjet, gjakmarrjet, kush pengon pajti met lejon zbati min e ligjit, nuk të lejon as ty të dhe të vendoset në etazhe apo në dollap, ti realizojmë. apo kush ka dhe interesa ekonomike në kurriz komentosh. por do ta dëshiroja të mbështjellë me ar, Globalizimi i pashmangshëm që po vjen të palëve në konfl ikt. Kanuni lejon gjakmarrjen. Gjakmarrja, sepse e meriton për kohën. Ndjej kënaqësi vrullshëm, duhet të na gjejë me kulturën Nuk ka si të ndihmojë në uljen e fatkeqësisht, është fakt. kur studiohet e vlerësohet për kohën, sepse tonë të konsoliduar e bashkëkohore, gjë të vrasjeve apo gjakmarrjes kur gjykata tregon Kanunin e bëjnë të zëshëm njerëzit me brenda ti j janë paraardhësit e mijë. cilën nuk e bën më e drejta zakonore, e thënë papërgjegjshmëri në gjykimin dhe dënimin veprimet e mosveprimet tyre. Ata duhet Kanuni më dhimbset jashtëzakonisht ndryshe Kanuni mesjetar, por ligjet e rregullat e fajtorëve (vrasësve) dhe kjo, jo se nuk e të heshti n e të lënë të fl asin ligji, shteti , në shumë kur akuzohet, nëpërkëmbet, bashkëkohore. njohin ligjin, por nuk i len korrupsioni që qoft ë duam të jemi me kohën e sotme dhe keqinterpretohet nga njerëz që ndoshta nuk

+ + nr. 106,, Gusht 2012 7 Në përkujtim të grevës kombëtare të urisë së të përndjekunve politik, Tiranë 1991 Pranvera e Demokracisë Me dëshirën e bientet e sportklub Tiranës në Rrugën e tjetër babën e vdekur në burg e që nuk i di- jtat e njeriut e ish shokëve bashkëvuejtes mirë të përkujtoj Kavajës në qendër të kryeqyteti t. hej varri, një tjetër familjen….. Ishin rreth të burgut. Në mesin e ish të burgosurve, këtë ngjarje jo të Në paraditen e 20 Shtatorit te vjeti t 2000 vjet burg në atë sallë sporti , që gjatë kishte edhe persona që rridhnin nga ish zakonte, mbasi po 1991 i gjithë grupi udhëtoj drejtë Tiranës ditës, me ecejaket e grevistave të kujtonte blloku, fëmijë të anëtarve të byrosë apo afrohet dita jubil- dhe ju bashkue pjesës tjetër të njerzve oborrin e burgut famëkeq të Spaçit. të anëtarve të komiteti t qendror të parti së are e saj SHTATOR të ardhun nga të gjithë rrethet e vendit. Këto njerëz ishin me mosha të ndry- së punës, ministrave komuniste, të cilët 1991, do mundo- Emocionet ishin të papërshkrueshme në shme, me prejardhje të ndryshme famil- ranë vetë vikti me në burgjet që baballarët hem të rreshtoj takimet në mes të bashkevuejtesve. Ku- jare, por të burgosun nga i njëjti ligj e tyne sajuen për njerzit e thjeshtë. Rasti e disa kujti me në re- jti me të vështi ra e të paharrueshme për famëkeq, ai i agjitacionit e propagandës. solli që të ndigjoj fj alë të mira për sjelljet e spekt të kolegëve ditët e lanuna pas, por që lanë plagë të 5 kërkesat tona ishin nga ma të thjeshtat tyne në burg, por edhe nganjëherë pashë që vendosen të pashërueshme në fi zikun e psikikën e dhe krejt njërzore, për një jetë normale e të kishte alergji e reagim negati v. vetëfl ijohen, për të tyne. Shtërngime duersh, perqafi me, ku- integracjon: Aty nga dita e 8-të erdhën të na vizito- ba prezent respe- jti me nga ma të ndryshmet, atmosferë e 1. Pafajësia, jnë një grup deputetësh dhe ministrash të kti min e të drejtave njerëzore dhe për të qeverisë të stabiliteti t, për të dhanë me- diskreti tue ideologjinë vrasëse të komu- sazhin që “po përpiqeshin” të analizojnë nizmit. Ja kushtoj këtë shkrim kolegut të kërkesat tona, e ndodhi që një ministër, paharruem të ndjerit Pano Taçi, i cili ishte djalë nga familjet komuniste të ish bllokut, pjesëmarrës akti v i kësaj greve, me të cilin u fl ak dhunshëm nga grevistët jashtë mbi pata shumë biseda e shkëmbime men- asfalt…. dimesh që më vlejtën ma vonë. Vetëmohimi për ta çue grevën deri në ar- Në Shkodër, verën e vjeti t 1991, në ritjen e plotësimit të kërkesave u ba moti vi ndërtesën e familjes liridashëse e an- kryesor i qëndresës të ishburgosurve edhe ti komuniste Marti ni, në kati n përdhese pse ishin të lodhur nga vuajtjet e burgut e gjindeshin zyrat e porsa hapuna të nga mungesa e ushqimit gjatë grevës. Pat shoqatës së përndjekunve politi k – dega raste që grevistë dërgoheshin në spital për Shkodër. Menjiherë të binte në sy vorf- trajti m, por që me këmbëngulje kërkonin nia e ambienti t, që përveç do stolave a të ktheheshin pranë shokëve. karrigave të vjetra, në zyrën e „kryetarit“ Çdo mbasdreke qindra qytetarë të gjindej nji tryezë e vjetër mbi të cilën qe Tiranës mblidheshin në oborrin para sallës vendosë nji makinë shkrimit dhe vula e re sportive në shenjë solidaritetit. Shpesh + e shoqatës të sapokrijume anti komuniste. ndodhte që të hidheshin parulla kundër + Njerëz me ft yra të vrame e të veshun keq qeverisë, kur nga dritaret e palestrës Viktor hynin e delnin me ndonji pako ndër duer Martini apo Vladimir Xhelo njoftonin për plot me rroba të vjetra ndihmash, apo me gjendjen ditore të grevistëve. ndonji dëshmi panaliteti a dokumenta që vërtetonin vitet e vështi ra të burgut. Ditët kalojshin plot me rreziqe të duk- Vezullime shprese e radhë buzëqeshje shme ne shëndeti n e pjesmarrësve, por mund të shihje ndër fëtyrat e rreshkuna prej shteti t vetëm heshje ... Dinosauri ko- prej diellit e vuejtjeve të burrave që përsh- munist Ramiz Alia, në rrokullisje e sipër, koheshin në derën e vjetër prej drunit synonte përsëri jetë njërzore e gjak të sipër të cilës varej nji tabelë e shkrueme dhimbëshme por edhe kënaqësi miqë- 2. Çdëmtimi material në bazë të pafajshëm. Ndonji deputet i opozitës, me ngut nga nji dorë amatore: Shoqata e sore. Mandej ndarja nga familjarët dhe normave ndërkombëtare, jo me prejardhje komuniste e që i njihte të përndjekunve politi k, Dega Shkodër. mbyllja në sallë. 3. Strehimi, rrethanat e jetës se burgut si Pjetër Arb- Mbrendë, zotnijtë Vitor Marti ni e Të paharrushme do të më mbesin çastet 4. Punësimi mbrendë e jashtë vendit, nori, përpiqej të imponohej te shteti , por Ndrekë Pjetri mundoheshin ti shërbe- e beti mit solemn për ta çue grevën deri në 5. Shkollimi… pa rezultat. nin çdo njërit me mirsjellje e gadishmëri, fund me çdo lloj çmimi, edhe me jetë. U Peti cioni me këto kërkesa ju drejtue Osman Kazazi, shtëpia e të cilit ishte mbasi merrnin vesht shkakun e ardhjes zgjodh me shpejtësi një komitet drejtues Presidenti t të Republikës, Parlamenti t ba bazë qëndrimi e informacionit për të së tyne. Nuk më kujtohet saktësisht dita, i grevës, që do merrej me përkujdes- dhe Qeverisë. Të shumtë ishin shoqatat, ish të burgosunit e familjaret e tyne, ishte por ishte mbledhja e kryesisë së degës. jen shëndetsore të pjesëmarrësve që do sindikatat, parti të politi ke, gazetat, që i i angazhuem me kontaktet e bisedimet Dhoma ishte plot me anetarët e kryesisë, kishin nevojë e për kontaktet me shtypin. përkrahën këto kërkesa dhe kte lëvizje. Me për realizimin e kërkesave me politi kën. të ft uem, njerëz të thjeshtë, simpati zantë Situata politi ke në vend ishte shumë e kalimin e ditëve lëvizja jonë kaloj kufi jtë e Ishte dita e 11-të. Gjendja shëndetsore e akti vista. Do të diskutohej për hallet e veshti rë dhe delikate. Qeveria e stabiliteti t atdheut dhe pat reagime edhe nga shtypi dhe higjenike në sallën e grevës ishte e shumta, por pika kryesore e rendit të ditës e drejtuar nga Ylli Bufi nuk arrinte të kon- ndërkombëtar dhe përfaqësitë e hueja në përkeqsue jashtë çdo kufi ni njerzor, kur ishte thirrja e dergume të gjitha degëve të trollonte situatën ku mbizotënonin lëviz- vend. Çdo ditë shtohej numri i gazetarve nji lajm i mirë ngrohu shpirtnat e trazuem rretheve nga komiteti drejtues i shoqatës jet për demokrati zimin e vendit. Greva e perëndimore që kishin deshirë të pasqy- të gravistave. Qeveria e stabiliteti t kishte kombëtare në Tiranë e fi rmosur nga Man- miti ngjet e njimbasnjishme që shprehnin ronin vuejtjet e mjerimin nga regjimi ko- vëndosun të marrë parasysh kërkesat e dela shqiptar Osman Kazazi, për pjesëmar- pakënaqsinë popullore shtoheshin çdo munist dhe dëshirën e madhe për liri e të përndjekurve. Por rezultati konkret i rjen në një grevë kombëtare në Tiranë. ditë. Presidenti komunist Ramiz Alia dhe demokraci të popullit shqyptar. lëvizjes sonë ishte rrëzimi më pas i qe- Edhe pse themelet e komunizmit tash- kasta e vjetër që e rrethonte ishin të Më kujtohet një ndodhi e pa zakontë verisë neokomuniste së stabiliteti t dhe ma ishin lëkundun e plasaritun, klasa poli- padishrueshëm për njerzit. Të gjitha kto me një grup gazetarësh e kamerama- dalja e dekreti t për zgjedhje të reja në ti ke e kohës nuk ishte gati të njihte prob- sollën një zemërim popullor që lexohej në nësh gjermanë, të cilët në ditën e 5-të të shkurt 1992 ku demokracia fi toj bindshëm. lemet e të shëronte plagët e vikti mave të sytë e çdo njeriu e që u shpreh me mirën- grevës intervistuen shumë ish të burgosun Pas 10 ditë greve, parlamenti mira- pafajshme të sistemit të tyne gjaksor. Pra johje e perkrahje edhe për ne grevistët e e ndigjuen historina nga më absurdet për toi njëzëri një ligj gjysmak, për të cilin të duhej me çdo kusht që kjo shtresë përsëri urisë të ngujuem për të drejtat legjiti me të nga mohimi i të drejtave njerzore. Gjatë përndjekunit kanë edhe sot shumë pak- të vetësakrifi kohej në emër të lirisë e të mohueme. bisedës me njërin nga kolegët, i cili po ënaqësi dhe ndjehen të pa përfaqësuem. demokracisë, për të arritë me realizue tregonte për torturat c´njerzore në qelitë Shpresoj që greva KOMBETARE E ISH kërkesat e tyne minimale jetësore. 90 persona të ardhun nga të gjitha anët e burgut të Burrelit, njërit prej kamerama- TE PERNDJEKURVE POLITIK, në vazhdën e Bashkarisht u vendos pjesmarrja në e vendit, që ishin shtresa më e vuejtun e nëve i ra kamera nga dora dhe i asfi ksuem lëvizjeve anti komuniste, do të zanë vend grevë. Edhe pse pat dëshira të shumta shqiptarve, ishin gadi të vetëfl ijoheshin ra përtokë pa ndjenja. në mes të ngjarjeve të randësishme që për pjesmarrje nga gra e burra, u vendos për të kërkue realizimin e të drejtave të Po kështu kam të gjallë në kujtesë viz- janë të ekspozueme në muzeun kombëtar të shkohej me një grup vullnetar prej 17 tyne themelore të mohueme nga diktatu- itat e shumta të shoqatave nga rrethet e në seksionin e luft ës kundër komunizmit. vetësh që ishin në gjëndje të përballonin ra. Ish të burgosun e të internum, dikush ndryshme të vendit, politi kanëve, stu- vështi rësitë. Greva do të zhvillohej në am- që përfaqësonte vëllain e pushkatuem, një dentëve, grupeve të ndryshme për të dre-

+ + nr. 106, Gusht 2012 8 zia, atëherë jemi të paaft ë për të punuar fqinjës së saj gëzon më shumë popul- duhet ti bëj këtë pyetje vetvetes. A jam me gjithë zemër në shërbim të së mirës. laritet nga fëmija e vet, ose nëse ai ka i gatshëm që këtë egoizëm ta zhduku. Xhelozia Xhelozia është një parahije e të vërtetës një martesë të lumtur në një kohë kur Rrënja e dytë e zilisë është mosbesimi se si një dëshirë e ti llë e keqe mund të fëmija e saj nuk e ka këtë. Sa e sa herë ne drejtësinë e Zoti t, mosbesimi se Zoti na gërryejë trupin e shpirti n duke arritur ndodh që shohim vëngër thjesht nga i ndan gjërat në mënyrë të barabartë. Të dhe zilia të na largoj nga vetja jonë, nga të afër- që tjetri po ia çon shumë mirë. Në disa dashur lexues ka ardhur koha që secili t’i mit, të dashurit tanë e kështu do të gjen- raste Zoti ju ka dhënë të tjerëve diçka që heq prej mendjes këto mendime rebele. Nga Roza Pjetri demi vetëm dhe shumë larg jetës. Por ne nuk e kemi. E për këtë arsye ne ndje- Ne duhet të mendojmë që Zoti është dashuria dëshiron të na mbrojë nga kjo hemi të dëshpëruar. Ndoshta ne nuk e vetëm dashuri. Atëherë si mundet që Të dashur lexues, gjë. Ajo dëshiron të na çlirojë prej xhe- shprehim direkt këtë pakënaqësi, por me dashuria të bëj vepra të padrejta. Përkun- jeta na ka dhënë kra- lozisë edhe sikur ajo të djegë si zjarr në disa mënyra jo direkt. Këtë dëshpërim e drazi dashuria na jep atë çfarë është më has të mirave edhe të zemrën tonë. Duke e ushqyer dashurinë shprehim përmes grindjeve me të tjerët. e mira për ne. këqijat, ku të parat të ne arrimë tek shpengimi, i cili përfshin Zilia është sëmundje kohëve të lashta, e Çfarë do që të na dhurohet sigurisht gjithë i duam dhe të në vetvete një betejë të mirëfi lltë besimi kohëve moderne e çdo kohe. Zilia për ar- që është më mira për ne. Rrënja e tretë dytat të gjithë nuk i nga ana jonë kundër këti j vesi rrënues. sye të ndryshme. Për arsye se tjetri ka po- e zilisë është mosmirënjohja. Ne na vjen duam. Për të mirat të Rëndësi ka që ta brakti sim në mënyrë të pullaritet më të madh se ne. Për arsye se keq për virtytet që nuk i kemi dhe tje- gjithë krenohemi dhe ndërgjegjshme xhelozinë. Përndryshe do dikush është më i pasur se ne. Për arsye tri i ka. Ne kurrë nuk e shohim virtytet e bëjmë vetën pjesë të jemi si pacienti që ka ilaçin më të mirë, se dikush është më i ditur se ne. Kjo zili, tona, nuk marrim që këto virtyte ti rrisim të tyre, ndërsa të këqijat nuk i pranojnë por përsëri nuk gjen shërim, sepse nuk lind tek ne mungesën e gëzimit. Mundo- çdo ditë e më shumë në dobinë tone, të dhe madje faksojmë të tjerët si shkak- dëshiron të shkëputet prej rrethanave hemi që ta justi fi kojmë me idenë e keqa- familjes dhe shoqërisë. Kurre nuk e shi- tarë. Në këtë shkrim me pak fj alë dua të që janë përgjegjëse për sëmundjen e ti j rdhjes për veten tonë. Ne duhet të bëjmë kojmë Venerën në brendësinë tonë për sjell për ju disa mendime në lidhje me dy dhe që e përkeqësojnë vazhdimisht atë. përpjekje për të hequr qafe këtë ves jo të të shikuar virtytet që Zoti na i ka dhuruar. vesë të cilat i takojmë në jetë të pandara. Kërkohet që ta lëmë krejtësisht të lirë madhe në dukje, por që vjen e rritet tek Por atje në thellësi i lëmë të fj etura dhe Këto janë xhelozia dhe zilia. njeriun, dashurinë dhe vëmendjen e të ne. Ai është ves si të gjitha veset e tjera. shikojmë virtytet e të tjerëve dhe bëhemi Xhelozia mund të jetë një dëshirë kaq cilit e kërkojmë me xhelozi. Pasoja më tmerrshme e veseve është ziliqarë. Sa bukur do të ishte që të mer- e zjarrtë në zemrën e një njeriu sa që Zilia është një rrënjë e helmët në shpir- largimi prej vetvetes dhe të tjerëve. Të reshim të gjithë së pari me vetveten. Çdo mund ta vyshkë atë. Kur jemi xhelozë, za- ti n tonë, e cila mund të vrasë të tjerët. jetosh larg do të thotë që të ndjehesh i njeri të paktën e ka një virtyt dhe sikur konisht torturojmë njeriun që duam. Po, Njerëzit ziliqarë nuk mund të durojnë dot larguar prej çdo gjëje që e bën njeriun të çdo njëri të vihej në shërbim të rritjes së xhelozia mund të lindë urrejtjen, tradhti - që fqinjët e tyre-sidomos ata që janë të lumtur. E të lumtur njeriun e bën e vër- ti j, botën do ta mbulonte e mira dhe e në dhe nganjëherë vrasjen. Nga kjo barabartë me ta ose ata me të cilët bano- teta. Vetëm duke u bazuar në të vërtetën bukura. Por fatkeqësisht ne jemi të prire rrënjë e xhelozisë kanë dalë mjerimi dhe jnë-të kenë diçka më shumë apo më të njeriu arrin qetësinë e shpirti t, zgjidhjen të shikojmë të tjerët dhe të merremi me dhimbja e pafund. Ajo mund të shkatër- mirë se ata vetë. Kjo është veçanërisht e e problemeve. Kjo e vërtetë është që ne të tjerët. rojë jetën familjare dhe madje edhe vërtetë në ato sfera të jetës, të cilat na ndjehemi, ziliqar ngaqë dikush ka diçka Ah, sikur ne të merreshim me virtytet jetën e shoqërisë sonë. Nëse nuk jemi interesojnë më shumë, si: aft ësitë intele- që ne nuk e kemi. Ne duhet që këto vese tona, nuk do të na sundonte xhelozia, shpenguar prej vesit te të dëshiruarit që ktuale, bukuria dhe forca fi zike, ose po- ti quajmë më një emër të vetëm mëkat zilia apo edhe veset e tjera. të tjerët të na duan vetëm neve, kemi pullariteti dhe reputacioni, avantazhet i rëndë. Zoti ka dëshirë që t’ia tregoj se- Ah, sikur ne të merreshim me virtytet për të pësuar falimenti m shpirtëror dhe materiale dhe bekimet e ndryshme në cilit rrënjën e veseve. E kjo rrënjë gjen- tona, sa të gëzuar dhe të rritur do të jetët tona nuk kanë për të dhënë asnjë shtëpi apo në punë. P.sh mamasë ziliqa- det në egoizmin tonë, në lakmitë tona ishim, sa bukur do të na përkëdhelte + fryt, sepse, nëse në ne na sundon xhelo- re i dhemb shumë kur sheh se fëmija e shpirtërore apo materiale. Prandaj ne sot jeta. + pikërisht fakti se, në çdo disiplinë të lo- rezultatet e punës së tyre ishin mjaft të ngelur mjaft të kënaqur saqë shikohej jërave, në kuadrin e zbati mit të programit dukshme në koncerti n e përmbylljes, ku në fytyrën e tyre një kënaqësi që ishte e “JU JENI të përditshëm u vu re një interesim mjaft vendi ishte mbushur plot e përplot me pamundur të fshihej. Ndërsa gjyshërve i lartë dhe përkushti m i plotë i fëmijëve. prindërit, gjyshërit e të rinjtë. Në oborr sikur iu ishte shtuar edhe një pjesë jete Kështu në një ditë të thjeshtë në çdo mo- u hap ekspozita me punimet e fëmijëve teksa shikonin nipat e mbesat e tyre sido- MIQTË E MI” ment i shikoje ata të punonin nën frymën ku nga duart e vogla me dashuri dhe mos me të vegjlit të recitonin, të këndo- e grupit dhe sigurisht shumë të gatshëm durim ishim krijuar punime mjaft të bu- nin, të kërcenin aq bukur përpara syve të Fshati Hoti i Ri ndodhet 5 km në per- për të dëgjuar drejtuesit e secilit prej gru- kura. Çdo grup duhej të shfaqte punën tyre. Prindërit fotografonin fëmijët e tyre iferi të qyteti t të Shkodrës. Në këtë fshat peve apo siç quheshin ndryshe anima- që kishte realizuar gjatë gjithë javës, që duke ditur se të ti lla veprimtari mbesin banorët e ti j kush më parë e kush më gjatë në mendjen e fëmijës së tyre, si një vonë janë të ardhur nga vende të ndry- shenjë të fëmijërisë, të cilën sido që të shme. Të parët janë hotjanët (të cilët për jetë do ta kujtojnë si diçka mjaft të bukur, shkak të reprezaljeve të malazezve në e cila i kishte shoqëruar në periudhën fi llim të shekulli XX u larguan nga trojet më të magjishme të jetës së një njeriu, e tyre shekullore), dukagjinas dhe malë- pra në fëmijëri. E në përfundim të gjithë sorë, të cilët bashkëjetojnë duke e dashur kësaj fj alën e mori Motër Lidia Kçira, e dhe respektuar njëri- tjetrin. Në gazetën cila falënderoi të gjithë ata që kishin ndi- tonë ka pasur disa herë shkrime që kanë hmuar në mbarëvajtjen e kampit. Me pak paraqitur punën e mirë që po bëhet në fj alë ajo solli për të pranishmit rëndësi- këtë fshat në drejti m të edukimit të brez- në e edukimit të brezit të ri ku në këtë it të ri. E një rol të mirë në këtë edukim edukim ka mjaft rëndësi bashkëpunim i shpirtëror dhe shoqërorë po e bëjnë Mo- familjes, shkollës, kishës dhe shoqërisë. trat Françeskane të Zojës së Papërlyer. Të punojmë me brezin e ri, do të thotë se Edhe këtë vit u zhvillua kampi për fëmijë kemi hedhur hapa të sigurte për ndërti - në një hark kohor një javor nën logon “JU min e së ardhmes. Kisha, familja, shoqëria JENI MIQTË E MI”. duhet të bashkëpunojë që fëmijët tanë të Morën pjesë nxënësit e shkollës 9– rriten në virtyte të cila ne si shqiptarë i vjeçare të këti j fshati nga niveli parash- kemi trashëguar nga njëri brez në tjetrin. kollor deri tek nxënësit e klasave të Fëmijët presin shumë nga bashkëpuni- 9-ta. Qëllimi kryesore i këti j kampi ishin mi ynë. Ajo nuk e fshehu dëshirën për edukimi i fëmijëve, të mësuarit për të vazhdimin edhe në vitet e ardhshme. Një bashkëpunuar në grup. Gjatë këtyre javë kalon shumë shpejt, por duke lënë ditëve fëmijët mësuan të bashkënda- gjurmë të thella në mendjet dhe zemrat e jnë dhe mbështesim mendimin e njëri- banorëve të fshati t, tregon se veprimtari tjetrit dhe çdo gjë ta bënin së bashku në torët. Të rinjtë animator janë përgati tur në fund të shpallej edhe grupi fi tues. Që te ti lla duhen zhvilluar herëpashershme orën e vizati mit, në orët e argëti mit, pra që më përpara nga Motër Diana Marku. në fakt ishte ajo që kishte më pak rëndësi ne shërbim te edukimit te fëmijëve dhe zbavitjes nëpërmjet lojërave nga me të Këta animatorë kanë bërë një punë të përballë përformancave të shfaqura të te rinjve. ndryshmet. Gjithsej ishin 6 grupe. Pjesë- palodhur duke i kushtuar dhe një pjesë secilit prej grupeve me kërcim, në vjer- Nga Danjela Pjetri marrja e fëmijëve ishte e lartë. Por, ajo të mirë të kohës së tyre për mbarëva- sha, në drama e te tjera. Dukej qartë që të bënte më shumë përshtypje ishte jtjen sa më të mirë të kampit. Dhe në fakt se nga e gjithë kjo edhe prindërit kishin

+ + nr. 106,, Gusht 2012 9 5. Sahit Kokolli, Prishti në, Filmi doku- 15. Sokol Paja, Universiteti “Aleksandër ali i lindjes në krahinën e Rugovës”. mentar «Lahutari i fundit». Xhuvani”, Elbasan: “Qëndresa e Kelmen- 25. Liburn Aliu, Prishti në, “Të dhëna “KELMENDI 6. Dr. Ing. Mark Palnikaj, Tiranë, Uni- dit ne vigjilje te vendosjes se regjimit ko- etnohistorike për kelmendasit në Pre- versiteti Politeknik, Tiranë, “Gjendja e munist ne Shqipëri”. shevë me rrethinë”. Kelmendit në shekullin XVII, bazuar në 16. Prof. Dr. Enver Mehmeti , Prishti në, 26. Frrok Kristaj dhe Nikollë Kërhanaj, NË SHEKUJ” relacionin e Frang Bardhit”. Universiteti i Prishti nës, “Tekstet folklor- Zym, “Kelmendasit në Zym të Hasit, Ko- 7. Dr. Luigj Marti ni, Shkodër, “Vështrim ike të kelmendasve të vendosur në krahi- muna e Prizrenit: të dhëna etnohistor- historik i përpjekjeve të trevës të Kel- nën e Sremit të Kroacisë”. ike”. (Veprimtari(epep ta mendit për liri dhe pavarësi deri në fund 17. Prof. Dr. Agron Xhagolli, Tiranë, 27. Ilire Kelmendi-Shema, Prishti në, shkencore) të shek. XVII”. Qendra e Studimeve Albanologjike, “Kelmendasit-muhaxhirët e Sanxhakut të 8. Mr. Arben Arifi , Insti tuti i Historisë, “Malësia e Madhe, vatër e prakti kimit të Nishit të ardhur në Prishti në me rrethinë: Me datën 10 gusht 2012 në njërën nga Prishti në, “Kelmendasit dhe Papa Kle- këngëve të kreshnikëve”. të dhëna etnohistorike”. mjediset turisti ke në Qafën e Predelecit u menti XI Albani (1649-1721)”. 18. Prof. Dr. Hamit Xhaferi, Universiteti 28. Isuf Koci, Prishti në, Këshilli i zhvillua simpoziumi shkencor "Kelmendi 9. Prof. Dr. Ali Muriqi, Universiteti i i Evropës Juglindore, Tetovë, “Disa dukuri Kosovës i Trashëgimisë Kulturore “Kel- në Shekuj", organizuar nga Komuna Kel- Prishti nës, “Zhuj Selmani nga Rugova, të Eposit të Kreshnikëve në Kelmend”. mendasit në krahinën e Drenicës: të dhë- mend dhe Universiteti i Prishti nës. Në fi gurë emblemati ke e Lëvizjes Kombëtare 19. Prof. Dr. Zymer U. Neziri, Insti tuti na etnohistorike”. këtë veprimtari merrnin pjesë shumë 29. Arsim Havolli, Prishti në, Këshilli i malësore nga Kelmendi dhe banorë që Kosovës i Trashëgimisë Kulturore “Kel- banojnë jashtë Kelmendi, nga SHBA, mendasit në krahinën e Llapushës: të Mali i Zi e Kosova. Mori pjesë edhe një dhëna etnohistorike”. grup nga Shoqata "Atdhetare Dukagji- 30. Idriz I. Kelmendi, Lipjan “Kelmen- ni", i ft uar nga Kryetari i Komunës së dasit e Lipjanit me rrethine, te dhëna et- Kelmendit, Ndue Sanaj, Luigj Shyti, Aleks nokulturore”. Dushi e Dede Zhivani. Këtë veprimtari e Për nga shtrirja mund të thuhet se ishte nderuan me pjesëmarrjen dhe kumtimet një veprimtari ndërnacionale, pavarësisht e tyre shumë profesorë nga Universiteti se të gjithë referuesit ishin shqiptare. i Prishtinës, Tetovës, Universiteti i Temat ishin shume interesante dhe duket Budapestit, Universiteti i Elbasanit, se është bërë një punë mjaftë serioze studiues nga fusha të ndryshme për hulumtuese dhe organizuese, e cila duhet problemet e gjuhësisë, historisë, folklorit, përshëndetur. Është për të ardhur keq etnologjisë, kulturës, gjenezës, e te tjera. që në këtë veprimtari mungonte fjala e Shpërndarë në katër seanca, pas profesoratit të Universitetit të Shkodrës. përshëndetjeve të rastit si nga Kryetari Mungonin gjithashtu edhe drejtuesit i Komunës Gjeto Dukaj dhe të tjerë, u e qarkut, prefekturës të Shkodrës dhe paraqitën këto tema: nënprefekturës se Malësisë së Madhe, 1. Prof. Dr. Abdullah Zymberi, Priz- gjë që nuk kaloj pa u vene re dhe krijuar ren, Universiteti i Prishti nës, “Venerime përshtypje jo të mirë. gjuhësore e leksikore në folklorin e Kel- Shqiptare” Albanologjik i Prishti nës, “Lahutarët e Kjo veprimtari ishte një shembulli + mendit. 10. Ndue Bacaj, Shkodër, “Kelmendi Kelmendit në SHBA, në fondet arkivore i mirë për zbulimin dhe publikimin e + 2. Prof. Dr. Begzad Baliu, Prishti në, Uni- gjatë kryengritjeve më 1911-1912”. të Universiteti t të Harvardit”. historisë dhe kulturës së kësaj krahine versiteti i Prishti nës, “Të dhëna gjuhësore 11. Prof. Dr. Ahmet Osja, Shkodër, 20. Prof. Dr. Mark Tirta, Tiranë, “Kel- me vlera shumë të mëdha, në të gjithë për emërti min Kelmend”. “Malësia e Madhe në vigjilje të ngritjes mendi në kujtesën e shekujve, në doke, kohërat. 3. Prof. Dr. Etleva Lala, Eötvös Loránd së fl amurit dhe të shpalljes së pavarësisë rite e mite”. Veprimtari si kjo janë për tu Tudományegyetem, Budapest, Hun- së shteti t shqiptar në Vlorë, më 28. XI. 21. Dr.sc. Bashkim LAJÇI, Muzeu Et- marrë si shembull pozitiv me shumë gari, “Burime dhe dokumente origjinale 1912”. nologjik, Pejë, “Disa aspekte të tabusë në vlera. Shënojmë se kjo veprimtari nuk nga Archivio Segreto Vati cano për Kel- 12. Prof. Dr. Lush Culaj, Insti tuti Alban- doke e zakone të kelmendasve”. ishte e organizuar nga ndonjë OJF, por mendin dhe veriun e Shqipërisë në shek. ologjik i Prishti nës, “Marrëdhëniet jugosl- 22. Kelmend Karuni, Tiranë, “Filmi do- nga organet e qeverisjes vendore në XIV dhe në fi llimshekullin XV”. lave-shqiptare dhe çështja e Vermoshit”. kumentar «Misteret e xhubletës shqip- bashkëpunim me institucione shumë 4. Prof. Dr. Musa Ahmeti , Center for 13. Binak Ulaj, Vuthaj, “Vështrim për tare»”. të rëndësishme shkencore brenda dhe Albanian Studies, Budapest, Hungari, pushti min e Plavës e të Gucisë më 1912 23. Shukrane Begu, Muzeu Historik- jashtë vendit. “Kelmendi-kelmendasit dhe klerikët që dhe për vijimësinë e jetës në robëri deri Etnografi k i Vushtrrisë, “Prezanti mi i shërbyen atje sipas Schedario Garampi- më 2012”. veshjes së Rugovës në Muzeun Etnologjik Nga korrespondenti i gazetës të në Archivio Segreto Vati cano nga shek. 14. Ali Daci, Rozhajë, “Rozhaja në të Pejës”. “DUKAGJINI" XIII deri në shek. XVI”. 100-vjetorin e pavarësisë së Shqipërisë”. 24. Jehona Hajrullahu, Prishti në, “Ritu- MINISTRIA E DIASPORËS E REPUBLIKËS SË hur kështu personalitete te shquara nga te gjithë te pranishmit, Dashnimi tha: “... te gjitha sferat e jetës, por qe këtu për- unë ndihem krenar qe sot këtu se bashku KOSOVËS TUBON TËRE MËRGATEN SHQIPTARE bejnë si te thuash, atë gjeografi në etnike me ju kam kënaqësinë qe para lexueseve … unë ndihem krenar qe sot këtu se e begatojnë kulturën e shkruar shqiptare shqiptare, nga se Hebibi ka intervistuar shqiptare te sjell një kontribut modest te bashku me ju kam kënaqësinë qe para e qe vijnë nga krijues, te cilët jetojnë e njëlloj nga te gjitha trevat e gjeografi së kulturës se shkruar shqiptare, përmes dy lexueseve shqiptare te sjell një kontribut veprojnë larg vendlindjes, larg atdheut e sonë nacionale nga Shqipëria, nga Koso- librave te cilat bëjnë fj ale për tere hapë- modest te kulturës se shkruar shqiptare, larg truallit e trungut shqiptar. Për këto va, nga Maqedonia, nga Presheva, por sirën dhe për njerëz te shquar te kësaj përmes dy librave, te cilat bëjnë fj ale për vepra folën recensentë, redaktore e au- edhe nga diaspora shqiptare ne Evrope hapësire shqiptare, por edhe për njerëz tere hapësirën dhe për njerëz te shquar tore te tyre duke spikatur vlerat e tyre dhe ne Amerikën e largët, pra veprimtare te tjerë meritor nga e tere bota …”. te kësaj hapësire shqiptare, por edhe për kulturore, arti sti ke, arsimore e historike. e personalitete te shquara e te dalluara Ne këto promovime ishin: Ministri njerëz te tjerë meritor nga e tere bota … Mbase u vu ne pah vlera e tyre si fj ale e … Dashnim Hebibi ka zhvilluar një teknike i Diasporës se Republikës se Kosovës, Medvegje, 4 gusht 2012. Këto dite shkruar dhe pasuri e kulturës shqiptare intervisti mi, qe do ia kishin lakmi edhe zëvendës ministri, Ambasadori i Repub- vape verore, Ministria e Diasporës e Re- dhe e kulturës se shkruar ne përgjithësi. shkollat me te njohura te gazetarisë duke likës se Kosovës ne Austri e shume per- publikës se Kosovës, po zhvillon akti vitete Me respekt për te gjithë krijuesit dhe kulti vuar ne ketë drejti m, posaçërisht te sonalitete te tjera nga jeta arti sti ke e kushtuar mergates shqiptare, e cila gjen- veprat e prezantuara, unë do te ndalem ashtuquajturën “Interviste prominente”, politi ke e Republikës se Kosovës si edhe det ne pushimet e verës ne vendlindje. tek krijuesi Dashnim Hebibi, krijues, poet, por edhe atë “investi gati ve” dhe se gaze- njerëz nga te gjitha hapësirat etnike shq- Përveç akti viteteve te tjera ne Prishti ne gazetar, Ambasador i paqes, i cili vinte tari posaçërisht i specializuar ne interv- iptare. Nga Medvegja ne ketë promovim u organizua promovimi i veprave te katër nga Presheva, nga ajo treve e nëpërkëm- iste është i vetmi qe mund t ia dale ne morën pjese Zenel Neziri, kryetar i SH. H. krijueseve letrar qe punojnë dhe vepro- bur dhe e përvuajtur e trojeve shqiptare. misionin e ti j dhe Dashnim Hebibi edhe “Medvegja” ne Zvicër dhe prof. Rexhep jnë ne mërgim: Fatmir Brajshori-“Toplice, Për veprat e Hebibit foli redaktori i tyre me këto libra ia del, duke dëshmuar pro- Abazi, kryetar i UDSH-se për Medvegje. një foshnje mbi Berlin”, Dashnim Hebibi- poeti , krijuesi dhe veprimtari i kauzës na- fesionalizëm te larte e duke i dhënë një Urojme qe Dashnim Hebibi dhe kri- “Intervista ne tranzicion” libri i I dhe i II, cionale shqiptare, Naim Kelmendi. kontribut te madhe gazetarisë dhe publi- juesit e tjerë te kenë shëndet te mire dhe Salih Zog-jani-“Anegdota 5” dhe Abdur- Ne veçanti , Kelmendi ceku se …ajo cisti kes shqiptare ne diaspore dhe hapë- vullnet për te krijuar edhe vepra te reja rahim Ashiku-“Me njerëz qe i dua”. Ishin qe i shquan këto libra intervistash është sirat shqiptare ne përgjithësi ...”. letrare e arti sti ke për kulturën shqiptare këto vepra me temati ke te ndryshme qe vizioni i gazetarit Hebibi për te përmbled- Duke i përshëndetur dhe falënderuar e atë botërore. Nga prof. Rexhep Abazi

+ + nr. 106, Gusht 2012 100 FESTË NË KOMUNËN E DAJÇIT TË BREGUT TË BUNËS poezi *** poezi Ne kuadrin e 100 vjetorit te Shpalljes hej mjaft mire bujqësia e blegtoria, pesh- Këshilli i Komunës Dajç ka nderuar me FSHATIT LOTAJ se Pavarësisë, me datën 21 gusht 2012, kimi e gjueti a. Kjo e kishte bere zonën te Tituj Nderi disa prej personaliteteve me ne komunën e Dajçit, ne mjedisin e pëlqyeshme dhe për banoret te tjerë qe te spikatura, bij te lindur e te rritur dhe Shqipja shkon tuj fl uturue, Kishës se Shën Prendes-Shirq, u zhvillua vijnë nga vise te ndryshme te Shqipërisë se qe kane shërbyer ne Dajc: Ne Lotaj t` Shalës ka pushue, një veprimtari festi ve, ne te cilën morën Veriut, nga Dukagjini e Malësia e Madhe, a) Me ti tull “Krenaria e komunës se Ne ktë vend ndertoi folene, pjese banore te kësaj komune, emigran- nga Kraja e Ana e Malit, nga Zadrima e Dajçit”: Ku ka ruajt besen e fene, te te zonës, klerikët Dom Gjergj Simoni, Mirdita për tu bere pjese e pandare e Bre- 1* Kompozitorin e madh, “Arti sti n e Brez pas brezi e djal pas djalit, Dom Gjovalin Sukaj, Dom Vlash Palaj, gut te Bunës. Do te ndërtonin një jete ne Merituar”, Pjeter Gaci, pas vdekjes, lin- I kan dale për Zot vatanit Dom Ardian Arra, imam Suad Leka, imam Ktu kan dal trima me fl etë Kujti m Cufaj, miq e te ft uar nga autoritete Ktu kan dal dragoi t` vertetë, te pushteti t vendor te Qarkut Shkodër, Perkrah tyre shqiponja eci, ne veçanti deputeti i Qarkut Shkodër Njaj Prek Gjoni e Kol Mark Geci, Gjok Uldedaj dhe Kryetari i Këshillit te Me kmishë veshë i pat ba nana, Qarkut Shkodër, Maxhit Cungu, kryetaret Lart në bjeshke mrrizue me zana, e komunave fqinje. Ishin te ft uar edhe Kol Mark Kola trim ka dalë, nga Shoqata “Atdhetare-Dukagjini” dhe Me begollin i pat dy fj alë, morën pjese Ndue Sanaj, mjeshtri Ahmet Në Shalë ty kush t` ka çue Osja e Aleks Dushi. E ka ba pleqnin pa mue, Ne fj alën e rasti t e mbajti kryetari i ko- Pushka e ti ka ruejt bekimin, munës Arben Gjuraj, ne mes te tjerave u Ka nderë Lotajt e Dukagjinin, ndal: “... Jemi mbledhur ne ketë 100 vje- Patriot me vlerë kombetare, tor te Shpalljes se Pavarësisë pranë këti j Zot i duel tokes shqiptare vendi te shenjte e te hershem, pranë Se ne Lotaj e pat vatanin këti j vendi ku princër e mbretër kurorëzo- Ku e njeh shqipja Zef Tushanin, nin martesat e tyre, pranë këti j vendi ku Nje rilindas i vertetë, bashkohen qytetërime e tradita te vjetra N` histori gjithmon do te jetë, e te reja. Pranë këti j vendi e rrethinave te Del kushtrimi shpi per shpi, ti j zunë vend hershem banore e populla- paqe me njeri tjetrin, ne pranim te plote dur ne Shirq, Turku Shalen e paska msy, ta, akti vitete te rëndësishme ekonomike, te traditave e besimeve te ndryshme, për 2* Arti sti n e Merituar Lazer Filipi, lin- Miter Kola del ma i pari, transporti lumor, tregti a, peshkimi e bu- te krijuar me pas një zone etnografi ke me dur ne Shirq, Me top dardhe ne qaf- Agri, jqësia. tradita e zakone te dallueshme nga zona b) Me ti tull “Qytetar Nderi i komu- Per atdhe e emer t` fi sit, Pozicioni gjeografi k e lumi Buna e te tjera, te identi fi kuara e te shprehura nës se Dajçit”: Flak baruti t qet prej lisit, shndërruan ketë rajon ne një prej vendeve qarte ne kulture bashkëjetese. 1* Dom Kolec Prendushi, pas vdekjes, Mehmet shpendi thrret djelmnin, me te rëndësishme qe lidhte Shkodrën me Jemi mbledhur këtu, bij e bija te kësaj 2* Dom Dede Malaj, pas vdekjes, Me ruejt token me ruejt lirin, deti n Adriati k e për rrjedhoje me te gjitha zone, klerikë, arsimtare e pedagoge, 3* Dom Mikel Beltoja Gjergji, pas N` Lotaj tha: ka djem si zana, + vendet e pellgut te ti j. Ky vend, por dhe studiues e historian, ambasadore e poli- vdekjes, Shokt e tyne si ban nana, + kjo Kishe përmenden qe herët ne histori, ti kane, inxhiniere e arti ste, emigrante e 4* Dom Marin Shkurti , pas vdekjes, Të gjith gati per nder t` vatanit, ndërtohet ne nderim te Zoti t, por dhe ne banore, te rritur e edukuar nga ky pop- lindur ne Samrish, Po thrret Deden e Lulash Peranit, shërbim te kulturës dhe jetës se populla- ull, te kërkuar dhe te zgjedhur për te çuar 5* Profesor doktor Luc Agraja, pas Me e dhan jeten per liri, tës pranë saj. përpara gjithçka qe me mund e sakrifi ca vdekjes, lindur ne Suka, Tuj luft ue me Mal te Zi, Historiane e studiues kane folur e do ngritën te paret tanë. 6* Kolonel Idriz Hoxha, pas vdekjes. Historia per ta foli, te fl asin çdo dite e me shume për ketë Ky 100 vjetor është rasti me i mire lindur ne Rrushkull Njaj Kol Pjetri e Lulash Sokoli, vend jo vetëm te gojëdhënave te shumta te përkujtojmë me te mirët nga ne, pri- c) Me ti tullin “Mirënjohja e komu- Ai Grime Ndou si burrat ra, e te hershme, por edhe te fakteve te pak- jësit historike shpirtërore, para te cilëve nës se Dajçit”: Gisht per gisht ka mbet me shkja, undërshtueshme qe e bëjnë padyshim përulemi me respekt te gjitha ato qe dha- 1* Shoqatën e Emigranteve te Dajcit Dalin t` paret kur ndjejn poteren, një prej mbetjeve me te rëndësishme te në jetën për ketë vend e për vlerat me te ne Itali “Alba- Migrantes”, Bejto Ndoci me Nik Deden, historisë e kulturës se këtyre trevave dhe larta njerëzore. Eshte rasti me i mire për 2* Dom Marian Gega. Eshte e shtrenjte per ta liria, mbare shqiptareve. te përkujtuar arti ste te paharruar te kësaj Ne koncerti n e dhënë direkt me ketë Bicel Kola e Kol Delia, Shirqi, ashtu si dhe fshatrat e tjerë zone, dëshmorë te atdheut e profesorë te rast u interpretuan: Vargjet Nene e Bij te Lulash Deda ne luft ë po shkon, përgjatë Bunës si Kroqi e Prekali, Pen- nderuar. Nuk mund te le pa përmendur Vincens Prendushit nga Marcel Daka, Di- E merr pushka, por qendron, tari e Belaj, Rrushkulli e Samrishi, Dajçi akti n patrioti k te 17 anëtareve te parisë ana Parubi, Marinela Parubi; vallja “Flu- Ra deshmor i lirisë, e Oboti , Suka, Gramshi e Mushani, Dar- se Dajçit, te udhëhequr nga Meshtari i tura” e interpretuar nga grupi i vajzave; Mirash Pali lule e rinisë, ragjati e Katalina janë përmendur shume tyre Nikoll Radovani te cilët iu bashkuan Berti -orkestrale te Pjeter Gacit; valle hu- Orët e malit kengen nisin, herët si vendbanime te hershme te shqip- dhe zonave te tjera duke i shkruar Kon- mori “Gjel Kokoshi” te interpretuar nga Kur kujtojne Mikel Koliqin, tareve, dhe me vone edhe si rruge lidhëse ferencës se Paqes për njohjen e kufi jve. Gjovalin Daka, fi tues i çmimit ne festi - Emni ti j u shkrue me arë, e rëndësishme te shkëmbimeve tregtare Po ashtu nuk mund te harrohet pjesë- valin Gjirokastrës, me grupin e djemve; Kardinali i par shqiptarë, te Shkodrës me krejt rajonin. marrja e banoreve te Dajcit ne lëvizjen vargje te poezisë “Varfëria dhe Liria” te Dhe Ernesti ,vellai i ti j, Zyra e doganës dhe shumë magazina për rrëzimin e diktaturës komuniste dhe Andon Zako Çajupit qe u interpretuan Eshte baba ne letersi, e sheshe ku depozitoheshin mallra të im- me pas mbështetjen e vazhdueshme te nga Rozeta Kopshti ; poezia “Atdheu” e Shkrou per malet e per lirinë, portuara ose për eksport, si magazinat e proceseve demokrati ke. Gjergj Fishtës e interpretuar nga Arti sti Kjen prej Lotajsh me origjinë, kripës, verës, drithit dhe sheshet e grum- Nderojmë sot dhe krejt trupën e arsim- i Merituar Lazer Filipi; dhe u mbyll me Kush ma mir pleqni nuk bani, bullimit të lëndës së drurit, qeramikës tareve dhe edukatoreve tanë te nderuar, himnin e Gjergj Fishtës. Se Gjelosh Gjoka e Shytan Vuksani, e te tjera, e bëjnë padyshim Shirqin një një pjese e te cilëve është sot mes nesh qe Festa e komunës se Dajçit te Bregut te Mirash Uka e Sokol Vuksani, qytet-port te rëndësishëm te rajonit. me durim nguliten nder ne dije e vlera te Bunës, ne kuadrin e 100 vjetorin e Shpal- Njoft i pat gjithe Dukagjini, Mirëpo ky vend do te kalonte edhe peri- larta te paqes e harmonisë. ljes se Pavarësisë, u mbyll me një koktej. Buzhet Marku ai pike trimi udha te vështi ra siç i gjithë populli shq- Nderim dhe për ata qe nuk gjinden mes *** Nder kuvende fj ala u çeli, iptar. Luft ërat qe vinin njëra pas tjetrës nesh por qe do te kujtohen ne përjetësi! Me ketë rast i bëjmë thirrje drejtuesve Kti Pllum Noks e Vogel Biceli, nuk i gjeten asnjëherë indiferent banoret Qoft e i bekuar ky 100 vjetor i Shpalljes te komunave te zonës se Dukagjinit te Sofra shtruet midis trollit, e këtyre zonave. Edhe ata morën pjese sa se Pavarësisë!”. bëjnë përpjekje te organizojnë, te përga- Kti Mhill Ndreut e Marash Sokolit, here atdheu i thërriti . Edhe fenomenet ti sin e te zhvillojnë veprimtari ne kuadrin Zef Gjeloshi i Gjelosh Markut, shkatërruese natyrore nuk e kane kursyer *** e 100 vjetorit te Shpalljes se Pavarësisë Me lahute ne ball t`oxhakut ketë zone. Por tashme zona ishte bere e Veprimtarinë festi ve e përshëndeti : dhe te mos mbesin prapa komunave te Knon per trimat që i lindi Zana njohur si zone punëtoresh te palodhur. Kryetari i Qarkut Shkodër, Maxhit tjera te Qarkut Shkodër, te cilat janë vu Me kmish vesh e ngjesh tagana Ashtu si dhe Kisha edhe vendbanimet u Cungu; Deputeti i Qarkut Shkodër Gjok ne lëvizje dhe po zhvillojnë veprimtari te Kan dal malit per liri, rindërtuan disa here mbas shkatërrimeve. Uldedaj; Imami i zonës, Kujti m Cufaj; ndryshme ne ketë kuadër. Synin pishe turrin duhi, Zona ishte kthyer ne një zone ku zhvillo- Famullitari i Dajçit, dom Marjan Gega. Nga korrespodenti “Dukagjini” U than armiqve ktu s`kaloni,

+ + nr. 106,, Gusht 2012 11 poezi *** poezi *** poezi *** poezi *** poezi Market Pjetra e Marti n Gjoni, 1. 4. Çdo dashuri reale ka te veçantën: Greku ban provokacion, Të pashë fytyrën e u mahnita Fejuan vajzën, prindit kaluan lumin Ca te bëjnë te vuash i mikluar, Tulan Lulashi ne luft e po shkon, Flakë u ndezën sytë e mi Shtruen banket e u tund një krahinë Ca te humbësh krejt e te zësh lëngatën, Erdhen vitet e clirimit, Pa gjumë kaloi nata, vonë erdhi dita Vajza mbas pak ditësh ndau të fejuemin Por me atdheun asnjë e krahasuar. I prine Lotajt e Dukagjinit, Moj syeshkruemja shtat selvi Se ai e puthte vetëm …në ballë! Kane dal te fort si ofi cera, Nder shekuj shembuj atdhetarie, Mirash Marku e Lazer Pjetra, 1. DASHURISË SË PARË Njerëzimi përherë ka manifestuar. Edhe shteti per ta foli, Një gjel, kojshitë i shqetësonte Atdheu për grithke-burim krenarie, Marash Kola e Lek Sokoli, Këndonte pa ikë nata Megjithëse në pleqëri Çdonjërit dashuri ç’i ka blatuar. Per kulture ja kan lan veti t, Ia lyen prapanicën me vaj E gjallë ka mbetë në sytë e mi ! Prela e Ndoci te Grim Bicelit, Tash fi lloi me këndue nga prapa E BUKURA Edhe ne sport Lotajt jan te parët, Erdh pranvera, natyra vesh rrobën e Njoft I kan te gjith shqiptarët, 2. blertë të saj Për te bukuren s’duhen te shumta fj ale, Kush Zef Marashit s’ia kaloi, Një babë kishte djalin kapadai Erdh pranvera, qesh plak e i ri Mëdyshje gjykimi se prej nga e ku gjen- Pushken ne shenj ai kur e vnoi, E porositi : “Kujdes, mos ndesh ndonjë Lule shumëngjyrëshe kudo lulëzuan det, Ky Vat Mirashi i forte ka dalë, hundlesh” Gazin e harenë në çdo zemër shtuan! Atë e sheh dhe ne qytet, krejt normal Muer medalje ne sport me kalë, Por një ditë si për çudi A ne një komune qe qyteze donë te quhet Ne futboll e kan dhan ndihmen, Iu kthye në shtëpi me hundët përshesh. Dhe hovet rinore shpërthyen përsëri Ku s’ka aq kushte te natyrshme te ndod- Nikoll Gjergji me Armir Grimen, Për jetën e bukur e plot dashuri het. Ne mundje kush s`ja thej bejlegun, 3. Porsi lulet dhe kujti met u zgjuan Tan Shqipria e njeh Ded Bregun, Meti n shëndetlig për vizitë e çuen E njerëzit kangë e himne të dhuruan Por ka te ngjare dhe ne një vend te hum- Edhe shteti e ka vlersue, Familjarët në kujdes e patën Sa edhe ma plakun, e ambla dashuri bur “Mjeshter te madh” e ka nderue, Më vonë një punë i ofruan I jep forcë dhe e ban të ri! Te vëresh Hirushen tende te preferuar. Vera Bregu si zane e malit, Më mblue konviktorët që zbuloheshin Gjurmoje, te pëlqeu, merre, pa u trem- Duel kampione e Ballkanit, natën… Për një vashë një jetë mendova bur, Historia si uji rrjedhë, Prej saj mendjen kurrë s’e largova Kështu a s’veproi vete mbreti , pa ngur- Brezi brezit ia percjellë, 4. Deri një ditë që u takuam ruar, Vazhdojne vlerat rradhë- rradhë, Erdhi behari e dekoltetë shpërthyen si E për dashurinë tonë ambël biseduam Ari dhe ne dhé mbetet i vlerësuar. Historia mbetet gjalle, përherë Shkruhen vargjet fj ala- fj alës, Për dashuri, Nuzi kish ba mjaft emër Koha kalonte, sa orë më dukej vjeti E bukura –magjepse, shokuese, Se kta janë Lotajt e Shalës. Kur e pyetën: “Si po të duket kjo verë?” Dashuria mes nesh ngrihej si valë deti Për te Kupiditi shigjetat i gjakos, Marti n Kolë Kodra I’u tha: “Shih me sy e plas me zemër!” Çdo ditë qe e bukur, çdo ditë e mbarë Sa ngazëlluese, aq relaksuese, Ku shijoja ambël dashurinë e parë! Sa njerëz i shasti s, sa zemra i plagos, GRIMCA HUMORISTIKE 5. E veçante, e përjetshme sfi duese. Endej kafeve, e vonë gjente shtëpinë Tuej bisedue emocione të forta na ranë Nga Luan Qalliu + “Mbarë e mbrapsht, Se nuk shikonte as sahati n Sa që dhe pështymat në fyt na u thanë… + gjuha e popullit asht ...” Kur vllaznit ndanë pasurinë Kur i dhashë puthjen e parë RUBAIR Ati j i dhanë vetëm….shtrati n. Për mua, qe e imja gjithë bota mbarë 1. Në krahë të njëri-tjetrit besën e prem- Eshte mrekulli, kur adhuron një vajze, Adhuroj prindit, kujti m kanë me mbetë, 1. tuam Por është me hyjnore, kur ajo te puth! Jeta asht përpjekje e mësim Meri rrinte e shqetësueme në shtëpi E në qiejt e pafund së bashku fl uturuam! Sikur del njëherësh, nga një bot’ e lashte Mbasi ata kanë me vdekë Nga shihte se burrin po e lanë forcat Dhe mbyllesh me endje, ne një buze te Nuk të vlen ma asnjë pendim U thoshte shoqeve: “Kam respekt për Himn natyrë për ty, që fale dashurinë bute. këtë njeri, Që rinon zemrat e lumturon njerëzinë 2. Se dikur më ka pas shkri kocat”. EDHE NJËHERË Kur kujton ditët e kalueme Të prisja në dritare kur bora ambël shtron 2. Dhe trazirat që iu ke qitë në rini Ti vije dhe u strukshe në kraharorin ti m Do te doja n’ blegërima kecash E thirrën “mik” e mirë kaloi Ndërgjegjen ke me pas të trazueme Në qoft ë se bora tokën zbardhon T’i prija tufës edhe njëherë, Po një mendim në krye i mbet Se prindit për ty, do të ishin ba fl i. Dashuria jonë ka vetëm gjelbërim! Tani, si poet, me libra vjershash “Ngado ndër miq e në botë të shkoj T’i bie gjethit, shtrirë’, nen një ferre! 1. Si shpija e ime kërkund s’më ngjet”. Orarin e takimit me emocion e prita Kola çdo ditë delte në pazar Kur ti vije fl uturim, si zogu në fole Zëri i agut te zgjoje vjollcat, 3. Ushqime të blinte ku ishin ma lirë Shpejt kalonte nata e shpejt zbardhte Anës burimit, ku dridhet një ledh. Një babë me djalin e pati zanë halli Kur shokët e shihnin ngarkuar si gomar drita Te shoh si lahen retë dhe rosat Përditë tuej folun, përditë tuej e kqyr -Djalin dhe nusen,- thoshte, - I kam të Ma t’lumtunit në botë, aty ishim ne! Dhe erën e bores te përshëndes! mirë Kur e pyetën shokët se çka thotë djali Ofshani e tha : “Në burg shyqyr!” Dhe pse ka dekada që fl okët m’janë Pastaj diku, t’ia nisja këngën, 2. zbardhue Asaj qe prushin s’ma shuan dot. 1. I thanë Zefi t: Ke grue të mirë, për kokë Dashurinë e parë kurrë s’e kam harrue Ne sy kaltërsi te zbusja brengen, Moj e dashtun, je tuej ma dredhë E ai ua ktheu me të njëjti n metër: Të kujtoj çdo ditë e me shumë mall Me vjollca buzët t’i mbushja plot! “E njoh unë ma mirë more shokë, E tuej m’iu ba pasqyrë gjithkuj N’sytë e mendjes sime, je gjithnji e gjallë. Shum’ po vuaj e mendt’ kam mbledhë Me ia pre kryet, menjëherë i del një nga Haki Temali Eja larushe, dorën me lëpi, Me u mbytë në një gotë ujë! tjetër”. Se e ngopa me bore burimi. TE DUASH ATDHEUN ... Ah! Një çast te vetëm lërmë ta pi, 2. 3. Pastaj te fl e, një ore harrimi! Luli, djalë i vetëm, jetën e merr lehtë Me mall e gja, çift i shkoi gëzueshëm Te duash atdheun s’është e njëllojte, Ditë të bukura së bashku kaluen Me dalë në punë gjithnjë priton Si te duash një vajze simpati ke, Ne muzg zgjomë, moj zilke e tufës Por tash shoshoqin shikojn’ idhnueshëm Nana i thotë: Çou, mjaft ke fj etë Si te zotërosh një takëm te fl orinjte, Te llastohemi te hëna ne stan, Se gjaja e malli, besa u mbaruen. Se me sy nga qielli gja nuk fi ton. A si te adhurosh një vepër anti ke. Pa le ta grise këmishën udhës 4. Dhe vërmë, po deshe, nofk ën çoban! Sait agën për darkë e kishin thirrë 3. Te duash atdheun sinqerisht ne jete, “Nipa e mbesa në shtëpi po rrisim”, Terevsa për te ishte shtru Do t’ thotë qe pas ti j te jesh i dashuruar, Nen gune ia vene te shtrihesh -tha gjyshe Roza, dhe kujtoi rininë ... Ju erdhi pak vonë, edhe i pirë Kur diç s’i shkon mbare, t’ prekesh me te Dhe te ëndërrosh me balon përbri, I biri me nusen, mbramjeve sheti sin Ata i thanë: “Merre me lang se mishi u drejte, Me shtojzovallen ne gjunjë te gdhihesh, E gjyshja kërcune rrin e mban fëminë mbaru”. Kur fj olle punët ka, t’ ndjehesh i ngall- Si aher’ kur isha një çun i ri ... ezuar. Mehmet H. Gucia (Radonçiq)

+ + nr. 106, Gusht 2012 12 një kurriz me shume përthyerje, ku here hjen e vendlindjes së ti j, edhe pse ka mbi duken lugina e herë maja si dhëmbët e dhjetë vjet shtegtar në Firence të Italisë. Kaltërsi në mes sharrës, me shpate të pjerrëta, dhe që në Jo më shumë se dy braza fi si i tyre quhej fi llim na kap syri varrezat e Mashkut, pikër- Uruçi dhe me pas u ndanë ne dy nën fi se, isht këtu, para 1967 ka qenë një xhami e Skuta e Besa. Për arsyen e thjeshtë se ishin kështjellash madhe me arkitekture të veçante dhe bu- fi s shumë vatrash zjarri. kuri mahnitëse. Më pas ajo u shemb si in- Ndërsa origjina e prejardhjes tonë – - SHËNIME UDHËTIMI- sti tucion fetar, materialet u zhdukën nga ndërhynë aty për aty Kujti mi – është nga vendasit. Shyqyr zoti t që mbeten varrezat,- malësitë e Reçit, nga andej kemi ramë në (vijon nga numri i kaluar) bëdhjetë, me ura të reja. Edhe me zhvilli- na shpjegon-Nazim Beqiri duke më vësh- Krajë, dhe më vonë zbritëm në Obot e së min e ekonomisë e tregti së në rrokullimën truar në sy. fundi tek shtëpia e vjetër aty në atë kodrën Kush e fi lloi dhe nuk e realizoi? Sikur të e shekujve e më pas për banorët e qyteti t Duke ecur shohim një urë, kjo me thonë sipër, të veshur me pemë e lisa. më kishte lexuar mendimin në shprehjen e e fshatrave buzë liqenit deri më tani. Vallë është ndërtuar nga austriakët, gjatë luft ës Çdo fi s ka historinë e ti j të vazhdimë- fytyrës sime, Agimi më shpjegon:-Ishte ën- a do të thyhet kjo heshtje e “mbjell” në së Pare Botërore. Ka qenë shkruar edhe viti sisë, në lëvizjet me lakore sipas kushteve drra e demokrati t shkodran Pjetër Arbnori? bahçen e këtyre banorëve nga fshati Zogaj i ndërti mit e tani numrat kanë rënë, janë ekonomiko-shoqërore, edhe kjo dukuri një Fatkeqësisht ai nuk është më. Dhe ... deri në Obot?! Shpresojmë! zhdukur. Në faqen e ballit të urës janë dy lamë e madhe kërkimesh që historishk- Zbres shkallët e gurta të shekujve, për Ura me stemën e Asburgëve simbole një kryq dhe një fi gurë me formë ruesit e kanë vazhduar me penë, karte e të gjetur ndonjë dëshmi, heshtje, lëvizje, Është mëngjes vere, ku rrezet e diellit të çrregullt. Më sipër është një urë tjetër studime. Ashtu qoft ë! luft ime, apo gara lundrash të shtyrë me sapo kanë ledhatuar kodrat e shumta për- e cila ka stemën e Asburgeve, dinasti a e Mbyllja lopatat e drunjta nga duart e fuqishme të reth dhe Taraboshin hijerëndë. Rrugët e mbretërimit të tyre ka fi lluar me 1096 dhe Mora nga këto peizazhe të bukura, pjal- peshkatarëve. Dhe ja lexojmë: “Ditë për Oblikës së poshtme gumëzhijnë. Sigurisht përfundoi me 1918 në Austri. Edhe shqi- min e jetës. Kërkoi të krijoi hibride te reja, ditë nga liqeni, që asht bri Shkodrës .. .vi- nga rinia që ka ardhur nga mërgatat në ponja me dy krerë me elementët përreth me gjallesa gjithfarëshe, me karakterin e nin me lundra e barka me shumicë shqip- Amerikë, Angli, Itali, Francë, Turqi e te tjerë. nga faktorët atmosferike janë hequr shumë njerëzve, që të mund të gjejë shti gje të reja tarë që banonin rreth e përqark ati j liqeni Shikoni këto shtëpi të reja me sti lin arkitek- pjesë duke e shpërfytyruar. Mjerisht e fat- për të depërtuar në koracën e brishtë të … suleshin si rrufeja mbi barbarët (Turqit S. turor perëndimor-më thotë xha Nuhi- janë keqësisht njëkohësisht, askush nuk është shekujve me qëllim zbulimi e nxjerrje në M ...” Jemi në viti n 1477, rrethimi i parë ndërtuar me parat e sjell nga jashtë, pothu- interesuar për riparimin e sajë. Një objekt dritën e diellit të vërtetave historike, në ve- i kështjellës së Shkodrës. Edhe anijet e ajse e vetmia burim jetese e zhvillmi. i ti llë muzeal me vlera të pallogaritshme primtarinë e breznive përgjatë hullirave të Balshes së Tretë lëvizin në liqe si të xhindo- E ndërsa vështroi kodrën e Kalldricës ku historike e turisti ke. kohërave. sura kundër atyre venedikase. E ndodhur ndodhet depozita e ujit të pijshëm, e veshur Një qytetar austriak ka riparuar në viti n Por e gjithë kjo ka lakoret e zigzaget e në moti n e 1410. Kërkoi të heq paralelet me gjelbërim dhe me formë gjeometrike të 2003 shkollën fi llore për lagjen Xhaferraj, veta, të thepisura e të rrafshëta në mono- në pentagramet e kohës, por s’mundem, një koni. I ngjanë kjo me të gjitha ti paret por banorët janë shpërngulur, kështu që patet e kohërave të cilat më vështi rëso- ka diçka që nuk shkon, që të shtrëngon, të Kurorës së Çidhnës së epërme, apo asaj shkolla ka mbetur e shkretë dhe dera prej jnë këtë ndërmarrje, por unë nuk do të mpinë. E kush është kjo vallë? Është ajo që të Lurës, tashmë të zhveshur nga bimësia. dërrase e mbyllur me dry. Mbi shtëpinë e ndalem, do ta ndjek xixëllonjën. Edhe s’duket, që përplaset mbi ne si një dallgë e Dhe më tej në shpatet e kurrizit që zbret fi sit Cenaj të ardhur nga krahina e Postribës. pse këto njëzetë vitet e fundit fshatarët më pas na tërheq e na fundos e përsëri na nga maja e Vizit, një sipërfaqe ullishtash Shakotaj quhesh fshati i origjinës duke shpirtmirë, bujare e mikpritës, punëtore nxjerr në bregore me furi. E kështu në pa- të Abas Salës të punuara e të krasitura me sjellë me vete edhe emrin e lagjes.. Ndod- sa s’ka, mjeshtër të punimit të tokës e të fundësi. Por kjo gjendje vetëm për banorët mjeshtëri. Me sa duket njerëzit e këtushëm hemi në një rrugë të shtruar me kalldrëm rritjes së blegtorisë të fshatrave nën këm- varfanjak të këtyre anëve vallë? kanë fi lluar të kuptojnë se pa punuar nuk guri, e cila vazhdon nga shtëpia e Malsorit bët e Taraboshit si Krebejt, Muriqanët, Hedh vështrimit luginës së Zarufes, ku vjen vaji i ullirit apo edhe ato të regjurat ne buzë Bunës, ngjitet shpatave, luginave dhe Dramoshët, Elbacet, Dahatët, Vidhgarët + dallohet ndonjë shtëpi dhe pylli i selvisë e kavanoza. kurrizeve ku arrin te Qafa e Lepurit, merr dhe Vallasit e kanë brakti sur, janë larguar, + mbjell rreth viteve gjashtëdhjetë të shekul- Ullishtet i kemi nëpër të gjitha këto ko- disa kthesa dhe del në Qafë Trinë - Durmej i kanë kthyer shpinën vendlindjeve të tyre. lit të kaluar nga ndërmarrja Pyjore Shkodër. dra përreth–më shkëputi vështrimin nga –Mashk. E gjitha kjo e ndërtuar, për qëllime Sa e dhimbshme është kjo brakti sje. Por Befasisht hapet qyteza e Shirokës, ku dal- ky peizazh i mrekullueshëm Dritani, një ushtarake të projektuar e ndërtuar nga Aus- çfarë të bësh! lohet kisha e sapo ndërtuar dikur me emrin djalosh energjik-por askush nuk intereso- triakët. Të moshuarit kujtojnë se u vazhdua Emrat e shoqëruesve te mijë kanë shëm- Shën Rrokut. het t’iu bëjë shërbimet e nevojshme si në edhe nga Ushtritë italiane në luft ën e dytë bëllimin e ylberit shtatë ngjyrësh, emrat e Ulemi në një restorant ku na prezanto- Toskane të Italisë Qendrore. Kthehemi në botërore. Teknika e punimit në mënyrën e ish mbretërve Ilirë me kryeqytet Shkodrën, het peshk i freskët, i gatuar me shije e të pjesën Perëndimore që quhet Mavriçia një vendosjes së gurëve, në zgjedhjen e tyre, apo shprehin agimin e bukur pranveror ku ofruar me një shërbim të kulturuar. Flladi i kurriz shumë i gjatë me ullishta dhe shkozë, në rregullsinë e vendosjes, tregojnë për një qyqja këndon me dashamirësi këngën e erës që sjell aromën e ujërave të liqenit, na dushqe të ndryshme dhe frashër e ndonjë mjeshtri e projekt të hartuar e zbatuar me sajë, ndërsa dielli ngrohë tokën që avullon ndjellin kënaqësi të madhe. Përgjatë malit tjetër me lugina te shumta duke prishur zgjuarsi e mjeshtri të lartë. nga plugu i tërhequr nga traktori apo qetë, shikojmë një brez të sapo djegur që ende uniformiteti n e relievit. Kërkoja nga njerëzit Kërkoi të qetësoi vetveten me këto pei- ndërsa drita është jeta vetë që ushqen ve- “vjell” tym të zi. Duke biseduar me të zoti n përreth si, Flamuri, Haxhi Mustafcani, Naz- zazhe të buta ku përzihet ngjyra e argjende primtarinë e gjallesave, dhe të njerëzisë, e lokalit Ilmi Rudaçin i cili na tregon: - Sapo im Cenin të më tregonin disa emra vendesh e ullishtave e kodrave të Xhaferrajve me duke vepruar me plotë energji për të vazh- gjuha e zjarrtë e fl akëve kaluan kufi rin, ne në këto peizazhe të valëzuara si fl etë fi zar- bimësinë e rrallë shkurrore të kodrës se duar mbijetesën. pamë një helikopter malazez që fl uturonte monike, që veç zbresin drejt nesh me pjer- Magjypëve, e shikoi luginën e Vizit që të Malli më pushton të tërin, mallëngjimi pranë sipërfaqes ujore të liqenit, ai lëshoi rësi gati të papërfi llshme, por korra vetëm zbret në mes dy kurrizeve në Micaj. më shtynë lotët të me rrëshqasin nga mol- disa tuba dhe qëndroi pezull për disa minu- heshtje. Dikush i kishte harruar e të tjerë që Tashmë lëmë pas Oblikën e Poshtme, më lëzat e faqeve, e zemra me rreh fortë kur lë ta e sakaq fl uturoi në shpatet e Taraboshit. nuk merreshin më me blegtori e veprimtari e populluara për të udhëtuar drejt fshati t pas kalatë që janë ujitur me gjak njerëzish, Nuk vonoi as edhe një orë dhe fl akët u sh- në ruajtjen. shti min e pyjeve apo pemëtari Velinaj. Terreni fushor i rrethuar me kodra e janë murosur kockat e tyre, e Barbana uan. Ndërsa në krahun tonë ka muaj që dhe për këto arsye ato fatkeqësisht, ishin të ultë, të veshura kryesisht me dushk, dhe e dikurshme dëshmitarja ngjyre kaltër, digjen pyjet, kullotat dhe … futur ne zgavrat e përgjumura të harresës. rrafshina qe futen ndër lugina i ngjajnë një shpresëdhënëse për të jetuar gjithmonë. Një vilë me bukuri magjepse, në arkitek- Rruga automobilisti ke ndjek përroin e pikture peizazhistë të natyrës që të mahn- Ripërtërihen e zëvendësohen breznitë, por turë, me pak gjelbërim përreth, na tërheq Gomnave, i sistemuar me prita dhe i veshur itë dhe të zgjon kureshtjen. gjithmonë e pashuar mbetet stafeta e kul- vëmendjen tone dhe treti m shikimin mbi shtrati me çimento. Kalojmë fshati n Micaj, Kalojmë ne urën me harqe, e cila për turës e jetëve të shqiptarëve oblikase, kel- të, edhe pse kjo duket si e “vdekur”. Nga një ose Mace, por dialekti shkodrane e shqip- nga teknika e ndërti mit dhe sti li i formës mendasve, dukagjinasve e te tjerë, të lidhur burim historik lexojmë: “Me 1928 Bashkia ton si të parin. Pyesim për origjinën e këti j së harqeve, datohet treqind vjet më parë. pazgjidhshmërisht si vargmalet kreshnike e Shkodrës ka ndërtuar sipër vendbanimit emri por asgjë nuk dinin. Një xhami e re, me një minare te lartë, e në hullitë e pafundme të mijëvjeçarëve. të Shirokës një vilë të bukur për Presiden- Këtu-tregon Agroni-Italianët kanë hapur cila ndritë nga bardhësia, është një insti tu- ti n Republikës Shqiptare Ahment Bej Zogun një krua, por nën nivelin e sipërfaqes së cion fetar i myslimanëve të shumtë të këti j Nga Dr. SELMAN MEZIU, Firence ...”. Largohemi nga kjo qytezë me aromën e tokës. Për të mbushur ujë, ata ndërtuan fshati . ujërave që ia japin, peshqit, algat e të tjera, shkallë, ku mbushnin ujë për ushtarët që i Ngjitur me të – na shpjegon Zamiri- ka ku mbretëron një qetësi absolute në gjithë kishin në arat me tej çadrat ku ngrihej faqja qenë një kishë shumë vjetër. Shën Gjergji pasqyrën ujore gati të pafund dhe në peiza- e Dylabegut e gjelbëruar ku duket edhe me sa me kujtohet, thirresh. Ai më pas na zhin përqark. Por kjo gjendje është ngecje kurrizi shkëmbor i Shytajve, aty këtu shqua- tregon për Kodrën e Shmides duke drejtuar REDAKSIA në vend, është fashitje energjie, mbjellëse jmë ndonjë lis të tharë, ndoshta nga vera gishti n ne drejti m të ri, Rrajvet, Kodrës së Kryeredaktor: Lazër Kodra mjerimi e varfëri tek shoqëria e një peri- shumë e gjatë dhe pa pike shiu. Bajram Vllasit, pothuajse me e larta, Linës Redaktorë: Drita Shyti, Roza udhe të caktuar. Së paku kjo është fi lozo- Ndodhemi në përroin e Durmeve, në të së vogël e cila është jo shumë larg nga shtë- Pjetri, Prelë Milani, Luigj fi a që sapo vezulloi nga qelizat e trurit ti m. majtë është fshati me të njëjti n emër, edhe pia ime. Tanimë jam në fshati n Vukaj. Nga Shyti, Suela Ndoja, Zef Nika, Ndërsa bluaj me veten ti me se ashtu si u nga ky fshat ka pasur shume shpërngulje, që dikur popullsia ka qenë krishtere kemi zëvendësua ura e drunjte mbi Bunë e ngri- megjithëse natyra edhe këtu është treguar edhe toponimet vneshtet. Florenc Buxha, Lulash Brigja tur ato dite qershori të shekullit të pesëm- bujare. Edhe ja nga sipër i kalon si gajtanë, Duke shtuar kështu repertorin ne njo-

+