In Het Land Van in Het Siciliaanse Palermo Is Er Sinds Enkele Jaren Verzet Tegen De Pizzo, Het ‘Beschermingsgeld’ Dat De Maffia Eist Van Ondernemers
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
REPORTAGE Revolutie in het land van In het Siciliaanse Palermo is er sinds enkele jaren verzet tegen de pizzo, het ‘beschermingsgeld’ dat de maffia eist van ondernemers. Maar nog steeds weigert maar één procent van hen de afpersers te betalen. Verslag van een moeizame strijd. ‘Eerst wisten we tegen wie we vochten. Nu weten we niks meer.’ | door Ralf Groothuizen domoren en aanbetaling van 20.000 euro en Het is een van de vele berichten uit daarna maandelijks 5000 euro. Zo Palermo, maffiahoofdstad van Italië, waar veel wilde de maffiaclan van Lo volgens overheidscijfers tachtig procent Piccolo hebben van de uitbaters van van alle bedrijven, van groot tot klein, be- E megadiscotheek Playa Bonita in Sferraca- schermingsgeld betaalt aan de plaatselijke vallo, een stadje in de buurt van Palermo. maffiaclan. Maar er is iets aan het veran- “Het geld hebben we niet. En als we het deren, al gaat het tergend langzaam. hadden, krijg je het niet. Dus steek de tent nu maar in de fik, als je daartoe in staat Het is 29 juni 2004, vroeg in de ochtend. bent.” Met die bewoording antwoordde Een groep jongeren met capuchons over de vader van Lorenzo di Domenico twee hun hoofd getrokken plakte stencils op de jongens die een dag na de opening van stadsmuren in het centrum van de stad: Un hun discotheek op twee grote motoren interno popolo che paga il pizzo è un popolo de pizzo (het beschermgeld) kwamen op- senza dignità (‘Een heel volk dat de pizzo eisen. betaalt is een volk zonder waardigheid’) De volgende dag werd de jonge Di stond er op de posters. Nationaal voorpa- Domenico gebeld door een van zijn ginanieuws – een burgerprotest: zoiets was werknemers. Voor de ingang was een bus nog nooit gebeurd in Palermo. benzine leeggegoten en die benzine stond Stille marsen vonden er altijd al plaats. nu weg te branden. Wie de daders waren, Bijvoorbeeld na de moorden op de on- was duidelijk. Di Domenico deed daarna derzoeksrechters Falcone en Borsellino, iets dat tot nu toe nog niet zo heel veel die in de jaren negentig de maffia zonder Palermitanen hebben gedaan. Hij stapte scrupules aanpakten. Maar rebellie? Nog naar de politie, samen met veertien ande- nooit. Alleen de afzender van de protest- re ondernemers uit Palermo. Na een lang stencils bleef onbekend. De jongeren, al- proces kregen ze hun estortori (uitwrin- len nog geen dertig, hielden zich schuil gers) achter de tralies. “En nu komen lui bij vrienden in andere delen van Italië met hetzelfde bloed in mijn club dansen en Sicilië, bang voor represailles. Een en plezier maken. Terwijl hun neven en van de stencilplakkers had rake klappen ooms mede dankzij mij in de cel zitten. gekregen in de nacht van de actie. Eergevoel hebben die lui niet. Wij in Italië Er kwam een discussie op gang in de hebben een kanker in onze samenleving, landelijke media. Op dat moment beslo- maffia geheten.” ten de jongeren naar buiten te treden. Ω Addiopizzo-leden juichen na de arrestatie van Cosa Nostra-baas Domenico Raccuglia 38 13 augustus 2010 HP | DE TIJD HP | DE TIJD 13 augustus 2010 EPA 39 Ω Bang, maar de maffia liet hen met rust. In hoogleraren, advocaten en boekhouders. ken waar onderzoeksrechters Falcone voor ons maar een bijverdienste.” een interview in Giornale della Sicilia moe- De commissie controleert of ze inderdaad en Borsellino in 1992 met autobommen De bom die Borsellino doodde, was digde de beweging winkeliers aan te stop- geen pizzo betalen en de bedrijven die werden vermoord. voor de twee indirect de reden om hun pen met het betalen van de pizzo. Burgers hun estortori willen aangeven, krijgen ju- De Siciliaanse maffia, de Cosa No- kleine b&b aan te melden bij Addiopizzo. konden zich middels een handtekening ridische steun. Op de deuren van hun be- stra, int jaarlijks via de pizzobelasting Emilio was als kleine jongen in de woon- solidair verklaren met het initiatief en drijven plakken ze een pizzo free sticker. bijna twintig procent van haar totale kamer bij zijn ouders aan het spelen, toen werden opgeroepen hun boodschappen De beweging heeft zelfs zoveel reu- omzet. Met het geld dat ze verdienen, een enorme knal luidde. “Ik dacht dat er voortaan te doen in pizzovrije winkels en ring veroorzaakt dat de Duitse ambassa- zo’n tien miljard, worden andere crimine- een oorlogsfilm op tv was, dus ik rende hun dagelijkse espresso te drinken in piz- de sinds dit jaar aan Duitse toeristen een le activiteiten gefinancierd. De Cosa No- naar de televisie.” Maar het was de bom zovrije bars. De organisatie Addiopizzo stadsplattegrond verstrekt met daarop stra bestaat uit verschillende families die die Borsellino doodde. De rookwolk die (‘Vaarwel, protectiegeld’) doopte het plan alle cafés, restaurants, barretjes, bakkers over verschillende stadswijken en dor- dat veroorzaakte, was in Palermo en mij- consumo critico: als de burger alle pizzobe- kledingwinkels, meubelbedrijven en ga pen heersen. De hoofden van de families lenver daarbuiten te zien. “Iedereen heeft talende winkels boycot, zal uiteindelijk zo maar door die pizzovrij zijn verklaard. zitten weer in aparte commissies. En de die klap gehoord. Dat heeft wel diepe in- iedereen overstag gaan en de pizzo af- Addiopizzo zelf is de afdeling Addio Piz- hoofden van die verschillende commissies druk op me gemaakt.” zweren. zo Travel gestart. ‘Ethisch toerisme voor vormen ook weer een organisatie – een Een andere keer lieten maffiosi een de verantwoordelijke reiziger’, vermeldt piramidesysteem. Al is dat model de laat- klein winkeltje bij hem in de straat ont- Nu, zes jaar na de oprichting, hebben er de folder. Naast het feit dat de reiziger in ste jaren wel een beetje komen te ver- ploffen. Hij was nog een puber. Een oud zo’n vijfhonderd bedrijven het pizzo free- een pizzovrij hotel, bed and breakfast of vallen. Zeker na de arrestaties van Toto vrouwtje dat kazen verkocht had name- keurmerk. Dat wil zeggen: zij betalen agriturismo slaapt, in een pizzovrij restau- Riina in 1993 en de decennialang gezoch- lijk geweigerd de pizzo te betalen. “Dat geen beschermingsgeld aan een maffia- rant eet en pizzovrije souvenirs inslaat, te capo dei tutti capi Bernardo Provenzano soort gebeurtenissen vormen je wel. En clan die de baas in de buurt is. Bedrijven volgt er een wandeling langs verschil- in 2006, waarna de hele top van de maf- maken je vooral boos.” die op de pizzovrije lijst komen, worden lende historische maffiaplekken. Van het fia is weggevaagd en de piramide de punt Hun bed and breakfast is gelegen in getest op hun betrouwbaarheid door La hoofdkantoor van de politie op het Piazza mist. een minder fraaie wijk van de stad, Bal- commissione di garanzia, bestaande uit della Vittoria tot een bezoek aan de plek- De in Palermo geboren schrijver en lerò. Om de kost te verdienen, spelen journalist Salvo Sottile, zoon van de oud- Ajovalasit en Salatino toneel voor analfa- hoofdredacteur van Giornale di Sicilia, bete kinderen in de buurt. Voor de lunch legt uit dat deze arrestaties niet alleen po- verwijst het echtpaar ons door naar het sitief uitgelegd moeten worden. “Palermo restaurant Il Mirto e la Rosa in het cen- ‘De anti-pizzobeweging is vandaag de dag een appel die doormid- trum van de stad. Wie hier eet, weet waar bestaat nu zes jaar. Vergeet niet dat de den is gehakt. Een deel van die appel is zijn geld naartoe gaat: in de zak van ei- gezond, die zoekt naar manieren om zijn genaresse Antonella Sgrillo, tot de laatste maffia hier al veel langer bestaat. terrein in positieve zin te veranderen. De cent aan toe. Ze heeft een krantenartikel andere kant van de appel is een rot deel bij zich. “Jij bent op zoek naar bewijzen We staan echt pas aan het begin’ dat wordt gerepresenteerd door de maf- dat Addiopizzo ook echt werkt? Kijk, ik fia die geen vorm meer heeft. Voorheen heb bewijs!” Guiseppe di Maio, een on- JEROEN BERENDS was het een piramide, nu lijkt er een wolk langs gearresteerde maffiabaas, heeft zich Pizzovrije winkels als deze zijn sinds enkele jaren met groeiende regelmaat te zien in Palermo te zijn. Nevel. De maffia zoekt manieren tegen zijn ondervragers laten ontvallen: om onzichtbaar te blijven, zodat het volk “Het heeft geen nut de pizzo te vragen Addiopizzo, die actief met winkeliers om mitanen en toeristen er in- en uitliepen denkt dat het gevaar geweken is. In wer- aan hen die zijn ingeschreven bij Addio- de tafel gaat en de mogelijkheden bekijkt met hun verse focaccia. Vier maanden kelijkheid is de maffia sterker. Eerst wis- pizzo. Als een winkelier zich aanmeldt bij om massaal tot een aanklacht over te lang werd eigenaar Vincenzo Conticcelo ten we tegen wie we vochten. Tegen we- Addiopizzo of een andere anti-pizzo-or- gaan. “De beweging bestaat nu zes jaar. bedreigd. Ruiten werden ingegooid, zijn reldbekende maffiosi zoals Provenzano ganisatie, gaan we er niet meer heen. We Vergeet niet dat de maffia hier al veel auto in brand gestoken en auto’s van en Riina. Nu weten we helemaal niks vragen hen niks. Er is veel onrust onder langer bestaat. We staan echt pas aan klanten werden beschadigd. Een tijd lang meer.” ons. Na al die arrestaties zijn we bang in het begin. Laatst hebben zich weer vier ging hij met een politie-escorte door Pa- de cel te belanden. Eerst is er de aangifte, winkeliers aangemeld. Zij betaalden dan lermo. Een bordje waarop staat dat er hier dan de onderzoeken en kom je onder een wel geen pizzo, maar toch: het zijn kleine Van andere pizzovrije winkels werd de een pizzovrij bed and breakfast Atlante vergrootglas te liggen. Het is beter dat te stappen in de goede richting.