Parę słów o historii

Dolina Dolnej Odry to rozciągająca się na długości ponad 60 km W ubiegłych latach w dolinie nizina rzeczna między Hohensaaten na południu a Szczecinem Orzeł bielik Dolnej Odry zaobserwowano na północy. Trwająca prawie 10 tys. lat historia tej doliny sięga 284 gatunków ptaków, z aż pomorskiego stadium zlodowacenia Wisły. Nizinę o szerokości Jaz Saathener Wehr nad Odrą, polder A/B których 161 odbywa tu lęgi. 3 – 5 km otaczają moreny denne i końcowe względnie piaszczyste Szczególnie bogato zalesione tarasy dolinowe. Sieć polderów utworzona w latach 1906 – 1928 europejskiej. W końcu w czerwcu 1995 roku parlament krajowy zbocza na skraju doliny słyną według holenderskiego wzoru decyduje do dziś, zwłaszcza w Brandenburgii uchwalił ustawę o utworzeniu Parku Narodowego z tego, że stanowią obszar Różnorodność gatunkowa odnosi się również do świata roślinnego. półroczu zimowym, o stanie wody Odry oraz sytuacji na większości Dolina Dolnej Odry (Unteres Odertal). Ustawę znowelizowano w lęgowy rzadkich dużych pta- W parku narodowym mamy zarówno zaciszne starorzecza, pokryte Witamy w obszarów łęgów – mimo regulowania biegu rzeki i budowy wałów. 2006 roku. ków, takich jak bielik, orlik liliami wodnymi i paprocią pływającą, jak również ubarwione, pod- Poldery są w stanie pobrać do 130 mln m³ wody. Tym samym krzykliwy, żuraw i bocian mokłe łąki. Ponadto występują tu też pierwotne pozostałości lasów parku narodowym stanowią naturalną ochronę przeciwpowodziową. Międzynarodowy Park Dolina Dolnej Odry obejmuje Park Naro- czarny. Dolina Dolnej Odry to łęgowych, a na nadodrzańskich zboczach naturalne liściaste lasy Zimorodek dowy Dolina Dolnej Odry (Nationalpark Unters Odertal – 10.300 ha), jedyne miej-sce w Niemczech, mieszane. Osobliwością są kolorowo kwitnące murawy kserotermicz- Dolina Dolnej Odry położona na północy Brandenburgii, Dzięki informacjom o świecie ptaków gromadzonym przez wiele lat obszar ochrony krajobrazu Region Parku Narodowego Dolina Dol- w którym wodniczka wycho- ne. Tutaj przebiega także północno-zachodnia granica występowania bezpośrednio przy granicy polsko-niemieckiej, zaliczana jest przez ornitologów pracujących na bazie wolontariatu udało się już nej Odry (Nationalparkregion Unteres Odertal – 18.000 ha) jako wuje jeszcze swoje młode. wielu roślin i gatunków roślin i zwierząt strefy stepowej. do niewielu naturalnych dolin rzecznych w Europie Środkowej. w 1980 roku nadać rozległym terenom polderów status obszarów strefę buforową oraz polskie parki krajobrazowe – Park Krajobra- Również derkacz występujący

Ta wąska dolina z przylegającymi zboczami Odry jest jedynym podmokłych o międzynarodowym znaczeniu (FIB). W 1992 roku zowy Dolina Dolnej Odry (6.000 ha) oraz Cedyński Park Krajobra- na terenie parku narodowego Wydawca: Tekst: D. Treichel, H.-J. Wilke parkiem narodowym – pośród 14 niemieckich parków naro- Polska i Niemcy porozumiały się w sprawie utworzenia transgra- zowy (30.000 ha). w liczebności do 200 wołają- Ministerstwo Środowiska, Zdrowia Zdjęcia: G. Blutke (4), D. Damschen (3), i Ochrony Konsumentów B. Grimm (1) P. Pleul (1), H. Schmidt dowych – powstałym na terenie doliny rzecznej. Parki narodowe nicznego obszaru chronionego – „Międzynarodowy Park Dolina cych samców zaliczany jest do Kraj Związkowy Brandenburgia (1), J. Teubner (1), H.-J. Wilke (6) łączy jedna prosta zasada – „Pozostawić przyrodę samej sobie”. Dolnej Odry“ (Internationalpark Unteres Odertal). Jego celem jest jednej z największych populacji Redakcja: Urząd Środowiska Kraju Mapa: Pro Line Concept, Berlin Związkowego Brandenburgia, Opracowanie graficzne: W intensywnie eksploatowanych Niemczech stanowią one swoiste zachowanie przestrzeni krajobrazowej unikalnej również w skali Fauna i flora Wydra lęgowych w Niemczech. Referat ds. informacji o środowisku, Goscha Nowak, Berlin oazy niezakłóconego rozwoju dzikiej przyrody i mają nieocenione public relations Druk: Landesvermessung und znaczenie dla utrzymania krajobrazów przyrodniczych. Park narodowy znany Nie tylko świat ptaków jest tu 14476 Potsdam, OT Groß Glienicke Geobasisinformation Budowa drogi wodnej Hohensaaten-Friedrichsthaler- Seeburger Chaussee 2 Nakład: 8.000 jest przede wszystkim unikalny. Występuje tutaj 50 Wasserstraße na północ od nad Odrą, 1913 rok Tel.: 033 201 / 442-0 Lipiec 2013 roku Uroki parku narodowego widać jako ważny obszar, na gatunków ssaków, 11 gatun- Park Narodowy Unteres Odertal o każdej porze roku. Podczas którym ptaki odbywają ków płazów ziemnowodnych, gdy jesienią nizinę przemierzają lęgi, odpoczywają i 6 gatunków gadów oraz 49 spowite gęstą mgłą wielkie zimują. Wypoczywa gatunków ryb. Tym samym ni- chmary żurawi i gęsi, w mroźne tu do 35 tys. gęsi zina Odry stanowi ważne refu- zimy dominuje cisza na pokry- Bocian czarny białoczelnych, 30 tys. gium dla rzadkich kręgowców. Park Narodowy Żurawie jesienią tych szronem pastwiskach i gęsi zbożowych, 17 tys. kaczek krzyżówek, 15 tys. świstunów, Po ponownym osiedleniu niemal bezgłośny pochód lodu na Odrze. Budząca się wiosna 8000 cyraneczek oraz 9000 rożeńców. Jesienią lub wiosną nizinę bobrów na obszarze środkowej Dolina Dolnej Odry przyciąga z kolei na łęgi hałaśliwe chmary ptaków, latem zaś wiele odrzańską przemierza około 200 tys. ptaków wodnych. Co roku Odry w latach 70. i 80. XX przybrzeżnych stref starorzeczy urzeka czarującą okazałością w październiku do swoich noclegowni w północnej dolinie Odry wieku mamy dziś w parku na- Landesamt für Umwelt, kwitnących na nich bagiennych i wodnych roślin. Miłek wiosenny przylatuje na kilka tygodni do 15 tys. żurawi. rodowym znowu 50 bobrowni. Gesundheit und Verbraucherschutz Spokoju, rozległości oraz zacisza Od połowy lipca do połowy listopada warto wziąć Praca strażników przyrody jest wielostronna: Na zboczach odrzańskich pod Doliny Dolnej Odry doświadczyć udział w przejażdżce kajakiem z przewodnikiem, Współpraca w realizacji programów związanych Stolpe wybudowano w XII w. Park narodowy – można poruszając się pieszo, aby „zanurkować“ w fascynujący wodny świat Doliny z ochroną gatunków, monitoring, edukacja zamek, z którego zachowała bryczką, a najlepiej rowerem Dolnej Odry. W prawie każdy weekend organizowane ekologiczna, a także organizowanie wycieczek się już tylko wieża. Grubość niezapomniane przeżycie po drogach wałowych o łącznej są także zwiedzania z przewodnikiem, wycieczki oraz z przewodnikiem dla turystów. Sprawują oni jej potężnych murów wynosi długości ponad 120 kilome- wędrówki przyrodniczo-przygodowe. ponadto opiekę nad Domem Parku Narodowe- 5 m. Tym samym zalicza się trów. Z miejscowości Schwedt go (Nationalparkhaus) z wystawą poświęconą ona do najpotężniejszych wież

MIEJSCOWOŚCI OFERTA Ścieżka dydaktyczna konna / jeździecka Turystyka Wypożyczalnia rowerów Przejażdżka po Odrze Wypożyczalnia łódek Przystań Gospoda Pola kempingowe Informacja Noclegi i Mescherin dotrzeć można do przyrodzie i krajobrazowi przy zamku w Crie- zamkowych w Niemczech. polskich parków krajobrazowych. wen. Największą atrakcją każdego zwiedzania Roztacza się z niej rozległy Berkholz/Meyenburg • • •

jest tam wielkie Akwarium Odrzańskie. widok na dolinę Odry. Criewen • • • • • Schöneberg/Stützkow • • • Flemsdorf • Krzywiinn Friedrichsthal • • Steklno RynicaRynica • • • • • (Kehrberg)( hrbe (Roderbeck(Roderbeck) (Stecklin) R Z E C Z P O SO P O L I T AA Strefa ochronna Parku Lubiechów Górny (Zehden) Gatow • • • (Hohen Lübbichow)

NP LubiczLubicz Geesow • • • ywa

Uckermärkische ywa P OO L S K A GGrabowrabowo (Pufferzone)

T T T BR Flusslandschaft NLP T NemitzRheinsberNP g Seen (Lindow)) Elbe-Brandenburg Stechlin- BR Unteres Wirów ((GrabowGrabow) Groß Pinnow • • • • Ruppiner Land Schorfheide- Odertal PacholePachole˛t˛taa Chorin (Wierow) (Pakulent) Krajnik Górny Lubiechów Dolny Teerofen • • • • • NP Ognicagn a (Nieder Lübbichow) NP Barnim KrajnikKrajnik DolnyDolny (Hohenkränig) Hohensaaten • • • • • West- Bernau ZórawieZó (Nipperwiese)p e Rurzyca havelland NP (Niederkränig) Angermünde • • • • • Märkische Weltyn (Kronheide)Kro Nowe-Czarnowo BERLIN Schweiz (W(Woltin) (Neu Zarnow) Debogóra Cedynski Park Krajobrazowy Lüdersdorf • • Potsdam NP (Brusenfelde) Zaton Dolny Hohen- Lunow • • • • • NP NP Dahme- (Landschaftsschutzpark Zehden) Heideseen (Niedersaathen) sasaasaatenaaten Mescherin • • • • • • • Hoher Nuthe- NP Sc Fläming Nieplitz Schlaubetal hw Radun Schwedt • • • • • • • • • BR ed te (Raduhn) Spreewald Widuchowac r Stolpe • • • NP Q Wielkopowierzchniowe ue Niederlausitzer Marwicewic (Fiddichow)cho rfa Auenlehr- Stolzenhagen • • • • • obszary chronione Landrücken hr pfad w Brandenburgii NP ((Marwitz)(M tz) t Tantow • • • • Schutzzone II Niederlausitzer Bielinek NLP = Park narodowy Heidelandschaft (Greifenhagen)( ag ) Krajnik Piasek Vierraden • • • • BR = Rezerwat biosfer Czepino P H (Bellinchen) NP = Park przyrodniczy (Buddenbrock)b ohensaaten-Friedrichsth (Peetzig) Zützen • • • • (Wintersfelde) P aler-Was Hafen serstr P e aße O s W kierunkurunkuunkunku dra Wschodnia GatowGaatow l P P Odra Przyroda i Turystyka P e Zützen SZCZECINA Daleszewo W Nationalpark- Quell- i A Ostoder Meyenburg haus ochrona środowiska (Ferdinandstein)stein) Zabnican a SCHWEDT/ODE R erlebnis- ni P pfad Lunow W kierunku (Mönchkappel)chkappkkappel)) d Wald- Criewen Administracja Parku Narodowego Związek Turystyki Parku ho Teerofen- BAD FREIENENWWALDE Dolina Dolnej Odry Narodowego Dolina Dolnej Odry Zac erlebnis- Vierrierradenerraden P ra brücke pfad Park 2 Vierradener Straße 36 schodnia Od r Stützkow Odra W de Lüders- 16303 Schwedt / Oder, OT Criewen to Friedrichs- P 16303 Schwedt / Oder es Criewen- P dorf W P thal Blumen-en Vorwerk Neu Galow Tel.: 033 32 / 267 70 Tel.: 033 32 / 255 90 Faks: 033 32 / 267 72 20 Park Krajobrazowy Dolina P 2 hagenh Alt Galow Stolzen- Faks: 033 32 / 25 59 59 Dolnej Odry (Landschafts- Mescherin GARTZ/ODER P hagen [email protected] [email protected] www.nationalpark-unteres-odertal. Berkholz- Flemsdorf www.unteres-odertal.de schutzpark Unteres Odertal) dnia NSG Schöneberg Stolpe P brandenburg.de a Zacho P Odr Staffelde Geesower www.nationalpark-unteres-odertal.eu Związek Turystyki Hügel Hohen-H - Linde Gellmers- Angermünde e. V. felde Parstein Pargowaarggo L284 dorf Zwiedzanie z przewodnikiem / Wycieczki Brüderstraße 20 (Pargow)(Pa Tel.: 033 32 / 267 72 01 Park Narodowy Dolina Dolnej Odry (Unteres Odertal) Kamieniec 16278 Angermünde Geesow Kunow NSG Tel.: 033 31 / 29 76 60

(Schöningen)( n) NSG NSG Felchowsee Dom Parku Narodowego

e Ausbau e

Strefa ochronna I a (istnieja,ce obszary dzikiej przyrody) Salveytal Silber- Faks: 033 31 / 29 76 61 e

Neurochlitz e Tel.: 033 32 / 267 72 44 S

berge S

Strefa ochronna I b (przyszl/e obszary dzikiej przyrody) 1.4.-31.10. Pon - nd w godz. od 9 do 18 [email protected]

r Crussow r

Heinersdorf Felchow- e

113 GroßG Felchow e 1.11.-31.3. Pt - nd w godz. od 10 do 17 www.angermuende-tourismus.de n Strefa ochronna II 2 see P n Salvey Heinrichshofchsho Pinnow P i Wstęp wolny 166 Wilhelms- e Regionalna Dyrekcja

t (Schillersdorf) Obszar ochrony krajobrazu (strefa buforowa) Moczyly Mühle 3 Bölkendorff s Ochrony S´rodowiska Hohenreinken- felde r Straż Ochrony Przyrody Neukünken-N a Polskie parki krajobrazowe dorf Niedeie r-r- Park 2 70-382 R E P UU B BL I K A landinlla Neuhof dorf P Dom Parku Narodowego . Rosow Hohen- 16303 Schwedt / Oder, OT Criewen Ul. Jagiellon´ska 32 (Nationalparkhaus) Wypozyczalnia rowerów selchow F E D E RE AR L N A Tel.: 033 32 / 51 64 06 Tel.: 00 48 91 / 43 05 200 KummerowKumm w Hauss- 2 Faks: 033 32 / 25 01 20 Faks: 00 48 91 / 43 05 229 Administracja / Organizacja P Parking Hohenlandin see DOD BBEBERZIN „Naturwacht” („Stra Tantowtoww N I EE M M I E C NSG Pinnow [email protected] ż Landinerer Parstein-Parste [email protected] Ochrony Przyrody”) Wycieczki kajakowe z przewodnikiem Woltersdorf e HauHa ssee 2 ZamekHerzsprungerzspruzsprungsprung wung Criewen werdererde www.naturwacht.de www.szczecin.rdos.gov.pl ls Informacja Szlak rowerowy Damitzow else StendellS e M Szkoła dzikiej przyrody Teerofenbrücke Warsztat ekologiczny WeW ls ANGERMÜNDE nad Odra, i Nysa, ü W kierunku Punkt widokowy 11 n d Tel.: 033 32 / 83 88 40 „Unteres Odertal” e.V. . Szlaki zimowe i letnie e EBERSEBEREBERSWWALALDELDELD s 2/198 Park 4 Wieza obserwacyjna / e Fax: 033 32 / 83 88 48 Szal/as obserwacyjny Szlaki letnie Radekow Augustenhoen f Mürow e [email protected] 16303 Schwedt / Oder, OT Criewen Pomellen Casekow Biesen- Mosty dahlshof Jamikowko www.wildnisschule-teerofenbruecke.de Tel.: 033 32 / 25 08 10 W kierunku Petershagen Kleinn 0 5 km Schönermarkmark Schmargen-chmargmargen- PassowPas dorf Ziethen