DOCSLIB.ORG

Türk Dili Ve Edebiyatı

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Türk Dili Ve Edebiyatı TEZİN ADI : AZERBAYCAN ŞAİRİ SEMED VURĞUN’UN “VAĠİF” ADLI TİYATRO ESERİNİN DİL İNCELEMESİ TEZİN TÜRÜ : Yüksek Lisans ANA BİLİM DALI : Türk Dili ve Edebiyatı TEZİ HAZIRLAYAN : Bayram HAZAR ADIYAMAN/2014 AZERBAYCAN ŞAİRİ SEMED VURĞUN’UN “VAĠİF” ADLI TİYATRO ESERİNİN DİL İNCELEMESİ Bayram HAZAR YÜKSEK LİSANS TEZİ Yeni Türk Dili Ana Bilim Dalı Başkanı Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Şehrabanı ALLAHVERDİYEVA Adıyaman Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Nisan 2014 iii ÖZET AZERBAYCAN ŞAİRİ SEMED VURĞUN’UN “VAĠİF” ADLI TİYATRO ESERİNİN DİL İNCELEMESİ Bayram HAZAR Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Nisan 2014 Danışman: Prof. Dr. Şehrabanı ALLAHVERDİYEVA Bu çalışma, Azerbaycan halk edebiyatı şairi Semed Vurğun’un “Vaġif” adlı tiyatro eserinin dil bilgisi yönünden incelenmesi amacını taşımaktadır. Çalışmada, tiyatro eserindeki kelimeleri ve cümleleri ses bilgisi, yapı bilgisi ve cümle bilgisi başlıkları altında Türkiye Türkçesiyle olan benzerlikleri ve farklılıkları göz önünde bulundurarak karşılaştırması yapılmıştır. Tiyatro eserinde karşılaştırma yoluyla çözümlemelerin yapılması neticesinde, Azerbaycan Türkçesinin Erzurum-Kars ağzıyla benzerlikler taşıdığı tespit edilmiştir. Bölgesel olarak birbirine yakın bulunan yerlerin kültürlerinin yanı sıra konuştukları dilin de birbiriyle etkileşimde bulunmaları kaçınılmazdır. Bu yönden, eserdeki Azerbaycan Türkçesinin, çoğu bakımdan Türkiye Türkçesiyle benzerliği olduğu görülmektedir. 1937’de yazılmış olan tiyatro eserindeki atasözleri, kelime grupları, Azerbaycan’da hâlâ kullanılmaktadır. Bu bakımdan eser güncelliğini korumaktadır. Anahtar Kelimeler: Tiyatro Eseri 1, Erzurum-Kars Ağzı 2, Türkiye Türkçesi 3, Dil bilgisi 4, Atasözleri 5. iv ABSTRACT LANGUAGE REVIEW OF AZERBAIJAN POET SEMED VURĞUN’S THEATRE WORK “VAĠİF” Bayram HAZAR Department of Turkish Language and Literature Adıyaman University Social Sciences Institute April 2014 Advisor: Prof. Dr. Şehrabanı ALLAHVERDİYEVA This study is intended to examine in terms of grammar of Azerbaijan folk literature poet Semed Vurğun's theatre work “Vaġif” In study, took into account the similarities and differences with Turkey Turkish made compared to words and sencentes under the titles of phonetic, structure and sentence information in the theatre work. As a result of analyzes by comparing in theatre work was defined that Azerbaijan Turkish carried similarities with the dialect in Erzurum-Kars. It is inevitable of close to each other regional language spoken as well as the cultures interact with each other. In this way, in work of Azerbaijan Turkish seem to have similarities with Turkey Turkish in many ways. Proverbs, word groups in the theatre work which was written in 1937 are still used in Azerbaijan. In this regard, work is keep up to date. Keywords: Theatre Work 1, The Dialect in Erzurum-Kars 2, Turkey Turkish 3, Grammar 4, Proverbs 5. v ÖN SÖZ Türkçe, uzun geçmişi ve kullanıldığı geniş coğrafyayla dünya dilleri arasında önemli bir yere sahiptir. Değişik ses, yapı ve cümle şekilleriyle konuşulan Türkçenin lehçe, şive ve ağızlarının anlaşılması bakımından Türkçeyi bilmenin gerekliliği tartışılmazdır. Semed Vurğun’un “Vaġif” adlı tiyatro eserinin dil bilgisi yönünden incelenmesindeki amaç, eserdeki kelimelerin, cümlelerin ses, yapı ve cümle bilgisi yönünden Türkiye Türkçesi ile benzer ve farklı yönlerini belirlemektir. Eserde yer alan kelimelerin çoğu, Erzurum-Kars-Iğdır ağızlarıyla benzerlik taşımaktadır. Bu bakımdan eser, Azerbaycan Türkçesi ile yazılmış olmasına karşın konu ve kişileriyle, Türkiye Türkçesi ile yazılmış eserlere yakın bir yapıdadır. Bu durum, eserin anlaşılmasına katkıda bulunmaktadır. Çalışmamızda, Azerbaycan Türkçesinin ses, yapı ve cümle kuruluşu yönünden Türkiye Türkçesinden, az da olsa, farklılıkları olmasına karşın, Türkiye Türkçesine büyük oranda benzediği görülmektedir. Azerbaycan ve Türkiye’nin sahip olduğu ortak kültür özellikleri, Azerbaycan ve Türk Edebiyatındaki yazılı ve sözlü eserlerine de yansımıştır. Bu bakımdan, her iki edebiyatın tiyatro eserleri yanında diğer eserleri de sosyal kültürü yansıtmak bakımından önemli kaynaklar niteliği taşımaktadır. Tezimin hazırlanma aşamalarında değerli katkılarını esirgemeyen saygıdeğer hocam Prof. Dr. Şehrabanı Allahverdiyeva’ya teşekkürlerimi sunarım. Adıyaman 2014 Bayram HAZAR vi İÇİNDEKİLER Sayfa TEZ KABUL VE ONAY TUTANAĞI…………………………………….. i TEZ ETİK VE BİLDİRİM SAYFASI………………………………………. ii ÖZET.…….………………………………………………………….…………... iii ABSTRACT………….…………………………….……………………………. iv ÖN SÖZ……………………………………..…………………...………...…….. v İÇİNDEKİLER…………...…………………..……………………………......... vi KİRİL/LATİN ALFABESİ……....……………………………….…..………… xii KISALTMALAR LİSTESİ…………………………………………...……….. xiv İŞARETLER LİSTESİ………………………………………………………… xv ÇEVİRİ YAZI İŞARETLERİ………...………………….……………..……… xv BİRİNCİ BÖLÜM 1. GİRİŞ………………………………………………………………………… 1 1.1. Konu………………………………………………………………… 1 1.2. Amaç………………………………………………………………… 1 1.3. Yöntem………………………………...…………………………….. 1 1.4. Azerbaycan Adı……………..……………..………........................ 2 1.5. Azerbaycan Türklerinin Tarihi……………………………………. 2 1.6. Azerbaycan Türkçesi……………………………….……………... 3 1.7. Azerbaycan Edebiyatı………………………………………………. 4 1.8. Azerbaycan Cumhuriyeti…………………………………………... 5 İKİNCİ BÖLÜM 2. YAZAR VE ESER HAKKINDA BİLGİ…………………………………… 6 2.1. Semed Vurğun………………….…………………………………… 6 2.2. “Vaġif” Tiyatro Eseri………………………………………………. 8 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 3. SES BİLGİSİ………………………………………………………………… 10 3.1. Ünlüler……………………………………………………………… 10 3.1.1. ѐ (ә)………………………………………………………… 11 3.1.2. Uzun Ünlü (â)………………………………………............ 11 3.1.3. Ünlü Uyumları……….…………………………………… 11 vii 3.1.3.1.Büyük Ünlü Uyumu…..………………………… 12 3.1.3.2.Küçük Ünlü Uyumu……..……………………… 12 3.1.4. Kalınlık-İncelik Uyumu….…..………………………….. 12 3.1.4.1. Kalınlık İncelik Uyumunu Bozan Kelimeler…. 12 3.1.5. Düzlük-Yuvarlaklık Uyumu….…………........................ 13 3.1.6. Ünlü Değişmeleri……….……………..……..…………... 13 3.1.6.1. Kalın Ünlülerin İncelmesi......….……………… 13 3.1.6.2.İnce Ünlülerin Kalınlaşması……...…………… 14 3.1.6.3.Geniş Ünlülerin Daralması………..………….. 15 3.1.6.4. Dar Ünlülerin Genişlemesi……………………. 15 3.1.6.5. Düz Ünlülerin Yuvarlaklaşması..…………….. 16 3.1.6.6. Yuvarlak Ünlülerin Düzleşmesi...…………….. 16 3.1.7. Ünlü Düşmesi…………………………………………….. 17 3.1.8. Ünlü Türemesi……………………………………………. 17 3.1.8.1. İçte Türeme…………………………………….. 17 3.2. Ünsüzler………………………...……………..………………… 17 3.2.1. Türkiye Türkçesinde Bulunmayan Ünsüzler…………… 18 3.2.2. Ünsüz Değişmeleri…………….…………………………. 18 3.2.2.1. Sedalılaşma………………...…………………… 18 3.2.2.2. Sedasızlaşma……………………………………. 19 3.2.2.3. Sızıcılaşma………………………...……………. 19 3.2.2.4. Diğer Ünsüz Değişmeleri………………………. 20 3.2.3. Ünsüz İkizleşmesi…………….…………………………… 20 3.2.4. Ünsüz Düşmesi………….………………………………… 21 3.2.4.1. Ön Seste Ünsüz Düşmesi………………………. 21 3.2.4.2. Orta Seste Ünsüz Düşmesi…………………….. 22 3.2.5. Ünsüz Türemesi………………………………………….. 22 3.2.5.1. İçte Türeme……………………..……………… 22 3.2.6. Ünsüzlerde Göçüşme (Metatez)……….………………... 22 3.2.7. Hece Kaynaşması………………………………………… 23 3.2.8. Ünsüzlerin Genel Özellikleri…..………………………… 23 viii DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 4. YAPI BİLGİSİ……………………..…………………………………........... 25 4.1. İsimler………………………………………………………………. 25 4.1.1. İsim Yapım Ekleri..………………………………………. 25 4.1.1.1. İsimden İsim Yapım Ekleri…………………… 25 4.1.1.2. Fiilden İsim Yapım Ekleri……………………. 27 4.1.2. İsim Hâl Ekleri…………………………………………… 29 4.1.2.1. Yalın Hâl………………………………………… 29 4.1.2.2. İlgi Hâli…………………………………………. 29 4.1.2.3. Belirtme Hâli…………………………………… 29 4.1.2.4. Yönelme Hâli…………………………………… 30 4.1.2.5. Bulunma Hâli…………………………………… 30 4.1.2.6. Ayrılma Hâli……………………………………. 30 4.1.2.7. Eşitlik Hâli……………………………………… 31 4.1.2.8. Vasıta Hâli……………………………………… 31 4.1.3. İyelik Eki…………………………………………………. 31 4.1.4. Çokluk Eki………………………………………………… 32 4.1.5. Soru Eki…………………………………………………… 32 4.2. Fiiller………………………………………………………………… 32 4.2.1. Fiilimsimler………………………………………………. 32 4.2.1.1. İsim-Fiiller………………………………………. 32 4.2.1.2. Sıfat-Fiiller……………………………………… 33 4.2.1.3. Zarf-Fiiller………………………………………. 34 4.2.2. Fiil Yapım Ekleri………………………………………… 36 4.2.2.1. İsimden Fiil Yapım Ekleri……………………. 36 4.2.2.2. Fiilden Fiil Yapım Ekleri……………………… 37 4.2.3. Haber Kipleri……………………………………………… 38 4.2.3.1. Şimdiki Zaman………………………………….. 38 4.2.3.2. Görülen Geçmiş Zaman………………………. 39 4.2.3.3. Öğrenilen Geçmiş Zaman…………………...... 39 4.2.3.4. Geniş Zaman…………………………………… 40 4.2.3.5. Gelecek Zaman………………………………… 40 4.2.4. Dilek (Tasarlama) Kipleri……………………………….. 40 4.2.4.1. İstek Kipi................................................................ 41 ix 4.2.4.2. Emir Kipi……………………………………….. 41 4.2.4.3. Şart Kipi………………………………………… 41 4.2.4.4. Gereklilik Kipi………………………………….. 41 4.2.5. Birleşik Fiiller……………………………………………. 42 4.2.5.1. Anlamca Kalıplaşmış Birleşik Fiiller…………. 42 4.2.5.2. Yardımcı Fiilden Oluşan Birleşik Fiiller……… 42 4.2.5.3. Kurallı Birleşik Fiiller………………………….. 43 4.2.6. Ek Fiil……………………………………………………… 43 4.3. Sıfat…………………………………………………………………. 43 4.3.1. Niteleme Sıfatları………………………………………… 43 4.3.2. Belirtme Sıfatları………………………………………… 44 4.3.2.1. İşaret Sıfatları………………………………….. 44 4.3.3. Sayı Sıfatları……………………………………………… 44 4.3.3.1. Asıl Sayı Sıfatları………………………………… 44 4.3.3.2. Sıra Sayı Sıfatları……………………………… 44 4.3.4. Belirsizlik Sıfatları……………………………………….. 45 4.4. Zamir………………………………………………………………. 45 4.4.1. Şahıs Zamirleri…………………………………………… 45 4.4.2. Dönüşlülük Zamirleri……………………………………. 46 4.4.3. İşaret Zamirleri………………………………………….. 47 4.4.4. Belirsizlik Zamirleri……………………………………… 47 4.4.5. Soru Zamirleri……………………………………………. 47 4.5. Zarf…………………………………………………………………
Load more

Recommended publications
  • REPUBLIC of AZERBAIJAN on the Rights of the Manuscript ABSTRACT
    REPUBLIC OF AZERBAIJAN On the rights of the manuscript ABSTRACT of the dissertation for the degree of Doctor of Philology LITERARY RELATIONS BETWEEN AZERBAIJAN AND GREAT BRITAIN OVER THE PERIOD OF INDEPENDENCE Specialities: 5716.01 – Azerbaijani literature 5718.01 – World Literature (English Literature) Field of science: Philology Applicant: Ilaha Nuraddin Guliyeva Baku - 2021 The work was performed at the World Literature and Comparative Science Department of the Nizami Ganjavi Institute of Literature of the Azerbaijan National Academy of Sciences. Scientific supervisor: Academician, Doctor of science in philology, Professor Isa Akber Habibbeyli Official opponents: Professor, Doctor of Philology, Nigar Valish Isgandarova PhD in philology, Associate Professor Leyli Aliheydar Aliyeva PhD in philology, Associate Professor Razim Ali Mammadov Dissertation council ED – 1.05/1 of Supreme Attestation Commission under the President of the Republic of Azerbaijan operating at the Institute of Literature named after Nizami Ganjavi, Azerbaijan National Academy of Sciences Сhairman of the Dissertation Counsil: Academician, Doctor of science in philology, Professor Member _________ Isa Akbar Habibbeyli Scientific Secretary of the Dissertation Council: Doctor of science in philology, Associate Professor _________ Elnara Seydulla Akimova Chairman of the scientific seminar: Doctor of Philology, Associate Professor _________ Aynur Zakir Sabitova 2 GENERAL CHARACTERISTICS OF THE WORK Revelance and studying degree of the topic. The dissertation Literary relations between Azerbaijan and Great Britain over the period of independence, is devoted to one of the most important and relevant areas of modern comparative literary science. The further development of political, economic, cultural and literary relations with the foreign countries over the period of independence played an important role in the recognition of our country in many countries of the world.
    [Show full text]
  • Curriculum Vitae Information Form
    IFRAT SALIM ALIYEVA Doctor of Philology, Professor Professor of the Department of History of Azerbaijani Literature Work phone: 012-539-09-29 SHORT BIOGRAPHICAL INFORMATION Born on November 9, 1938 in Baku. In 1946-1956, studied at the Hussein Javid Secondary School. In 1956-1961 studied at the philological faculty of Baku State University. Has been working at BSU since 1962. SCIENTIFIC DEGREE AND SCIENTIFIC NAME In 1962 was a graduate student of the Department of History of Azerbaijani Literature of the Baku State University. In 1971 defended her thesis on the subject “Lyrics of Bakhtiyar Vahabzade” and received the degree of Doctor of Philology. In 1988 defended her thesis on the creative path of Mamed Rahim and received a degree in philology. In 1989 received the title of professor WORK EXPERIENCE In 1962-1968 was a laboratory assistant at the Department of History of Azerbaijani Literature of the BSU In 1968-1971 was a senior laboratory assistant at the Department of History of Azerbaijani Literature of the BSU. In 1971-1973 was a teacher in the department of history of Azerbaijani literature at BSU. In 1973-1979 was an assistant professor in the department of history of Azerbaijani literature at the BSU. In 1919-1980 - Deputy Dean of the Faculty of Philology of the Belarusian State University. In 1980-1988 - Associate Professor, Department of History of Azerbaijani Literature, Baku State University. In 1988-1992 Professor, Department of History of Azerbaijani Literature, Baku State University In 1992-1994 - Deputy Dean of the Faculty of Philology of the Belarusian State University.
    [Show full text]
  • Republic of Azerbaijan
    REPUBLIC OF AZERBAIJAN On the rights of the manuscript ABSTRACT of the dissertation for the degree of Doctor of Science The 20th century of the Northern Azerbaijan prose and the idea of the divided native land and national-spiritual integrity in the Southern Azerbaijan migration literature Speciality: 5716.01 – Azerbaijani literature Field of science: Philology Applicant: Arzu Huseyn gizi Huseynova Baku - 2021 1 The work was performed at the department of History of Azerbaijan literature of Baku State University Official opponents: Doctor of Sciences in Philology, Professor Maarifa Huseyn gizi Hajiyeva Doctor of Sciences in Philology, Professor Badirkhan Balaja oglu Ahmadov Doctor of Sciences in Philology, Professor Yagub Maharram oglu Babayev Doctor of Sciences in Philology, Associate Professor Ragub Shahmar oglu Karimov Dissertation council ED-1.27 of Supreme Attestation Commission under the President of the Republic of Azerbaijan operating at the Institute of Folklore Azerbaijan National Academy of Sciences Chairman of the Dissertation Council: Academician, Doctor of Science in Philology, Professor _______________ Mukhtar Kazim oglu Imanov Scientific secretary of the Dissertation Council: PhD in Philology, Associate Professor _______________ Afag Khurram gizi Ramazanova Chairman of the Scientific Seminar: Doctor of Science in Philology, Professor ________________ Jalal Abil oglu Gasimov 2 GENERAL CHARACTERISTICS OF THE DISSERTATION Topicality and degree of using of the research. In the modern era of globalism Azerbaijani literature
    [Show full text]
  • Hostility in the Pre-War and Post-War Discourse of Armenians
    MAY-2021 ANALYSIS AZERBAIJANOPHOBIA IN ARMENIA: HOSTILITY IN THE PRE- WAR AND POST-WAR DISCOURSE OF ARMENIANS Contents Introduction.........................................................................................3 Definitions..………………………………………………….......................................6 Teaching theory of “Tseghakronutyun”……...........................................8 Policy of enmity carried out by Armenians……………............................11 Hostility in the discourse of Armenian politicians, public figures and activists………………………………………………………………………………………......22 Hate speech, hostility and dehumanization of Azerbaijanis by Armenians in social media……………………………………. ........................…46 Conclusion………………..........................................................................59 1 Mirza Ibrahimov 8, Baku, AZ1100, Azerbaijan, Phone: (+994 12) 596-82-39, (+994 12) 596-82-41, E-mail: [email protected] INTRODUCTION Still a phenomenon inseparable from any ethnic group, ethnocentrism begets cohesion and implies a certain perception of the existing world through the prism of the group that stands at the “center.” According to recent attempts by psychologists to identify the phenomenon, ethnocentrism has been reconceptualized “as a complex multidimensional construct that consists of intergroup expressions of preference, superiority, purity, and exploitativeness, and intragroup expressions of group cohesion and devotion.” In ancient societies, the formation of the image of the “other” and giving a preference to those who were similar
    [Show full text]
  • Xaqan BALAYEV
    Xaqan BALAYEV AZƏRBAYCAN DİLİNİN DÖVLƏT DİLİ KİMİ TƏŞƏKKÜL TARİXİNDƏN (XVI-XX əsrlər) Из истории становления Азербайджанского языка как государственного (XVI-XX вв.) Резюме From the history of formation of Azerbaijani as an official language (XVI - XX centuries) Summary BAKI - "Elm və Həyat" – 2002 © Balayev Xaqan Əlirza oğlu. ISBN 9952-8016-0-2 Elmi redaktor: Yaqub MAHMUDOV Tarix elmləri doktoru, professor, əməkdar elm xadimi Balayev X. Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi təşəkkül tarixindən (XVI-XX əsrlər). Elmi red. Y.Mahmudov. Bakı, "Elm və Həyat", 2002. 199 səh. ISBN 9952-8016-0-2 1. Azərbaycan dili - Dövlət dili - 2. Azərbaycan dili - tarix (XVI-XX əsrlər) 494. 361'09-dc. 21 Balayev Xaqan Əlirza oğlu. "Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi təşəkkül tarixindən (XVI-XX əsrlər)". Kitabda Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi təşəkkül tapıb bərqərar olması tarixi, əsasən XX əsr dövrü ilk dəfə tədqiq olunmuşdur. Səfəvilər dövrünə aid sənədlər onlara dair məlumatlarla birlikdə müxtəlif mənbələrdən toplanaraq sistemə salınmışdır. Kitabda, həmçinin, mövzu ilə əlaqədar dövlət sənədləri, arxiv materialları ilk dəfə toplanaraq xronoloji ardıcıllıqla nəşr olunur. B 0501000000 30 "Elm və Həyat" nəşriyyatı Bakı-2002 2 KİTABIN İÇİNDƏKİLƏR Giriş Səfəvilər dövründə Azərbaycan dili (1501-1736) Dövlət dili haqqında ilk sənəd (Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti - 1918-1920) Azərbaycan SSR-də dövlət dili (1920-1991) Azərbaycan Respublikasında dövlət dilinin bərqərar olması Nəticə Из истории становления Азербайджанского языка как государственного (XVI-XX вв.) Резюме From the history of formation of Azerbaijani as an official language (XVI - XX centuries). Summary Sənədlər 1. I Şah İsmayılın Musa Durğut oğluna fərmanı 2. I Şah Təhmasibin II Sultan Səlimə məktubu 3. II Şah Abbasın Şirvan bəylərbəyisi Hacı Mənuçehr xana məktubu 4.
    [Show full text]
  • Between Moscow and Baku: National Literatures at the 1934 Congress of Soviet Writers
    Between Moscow and Baku: National Literatures at the 1934 Congress of Soviet Writers by Kathryn Douglas Schild A dissertation submitted in partial satisfaction of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in Slavic Languages and Literatures in the Graduate Division of the University of California, Berkeley Committee in charge: Professor Harsha Ram, Chair Professor Irina Paperno Professor Yuri Slezkine Fall 2010 ABSTRACT Between Moscow and Baku: National Literatures at the 1934 Congress of Soviet Writers by Kathryn Douglas Schild Doctor of Philosophy in Slavic Languages and Literatures University of California, Berkeley Professor Harsha Ram, Chair The breakup of the Soviet Union in 1991 reminded many that “Soviet” and “Russian” were not synonymous, but this distinction continues to be overlooked when discussing Soviet literature. Like the Soviet Union, Soviet literature was a consciously multinational, multiethnic project. This dissertation approaches Soviet literature in its broadest sense – as a cultural field incorporating texts, institutions, theories, and practices such as writing, editing, reading, canonization, education, performance, and translation. It uses archival materials to analyze how Soviet literary institutions combined Russia’s literary heritage, the doctrine of socialist realism, and nationalities policy to conceptualize the national literatures, a term used to define the literatures of the non-Russian peripheries. It then explores how such conceptions functioned in practice in the early 1930s, in both Moscow and Baku, the capital of Soviet Azerbaijan. Although the debates over national literatures started well before the Revolution, this study focuses on 1932-34 as the period when they crystallized under the leadership of the Union of Soviet Writers.
    [Show full text]
  • Ədəbiyyat Məcmuəsi
    AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI NİZAMİ adına ƏDƏBİYYAT İNSTİTUTU ƏDƏBİYYAT MƏCMUƏSİ NİZAMİ ADINA ƏDƏBİYYAT İNSTİTUTUNUN Ə S Ə R L Ə R İ XXVII cild Bakı – Elm və təhsil – 2016 1 Baş redaktor İsa HƏBİBBƏYLİ AMEA-nın həqiqi üzvü Redaksiya heyəti: Teymur KƏRİMLİ – AMEA-nın həqiqi üzvü Məhərrəm QASIMLI – filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Məmməd ƏLİYEV – filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Əliyar SƏFƏRLİ – AMEA-nın müxbir üzvü Şirindil ALIŞANLI – filologiya üzrə elmlər doktoru, professor İmamverdi HƏMİDOV – filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Nüşabə ARASLI – filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Teymur ƏHMƏDOV – filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Zaman ƏSGƏRLİ – filologiya üzrə elmlər doktoru Bədirxan ƏHMƏDOV (məsul katib) – filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Asif RÜSTƏMLİ – filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Tehran ƏLİŞANOĞLU – filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Nikpur CABBARLI – filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Eşqanə BABAYEVA – filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Mehparə AXUNDOVA Ədəbiyyat məcmuəsi (Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun Əsərləri), XXVII c., Bakı, “Elm və təhsil”, 2016. – 330 s. “Ədəbiyyat məcmuəsi” jurnalı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının “Azərbaycan Respublikasında dissertasiyaların əsas nəticələrinin dərc olunması tövsiyə edilən elmi nəşrlərin siyahısı”na daxildir (filologiya elmləri üzrə). Müəllif hüquqları qorunur. Jurnal 1946-cı ildən nəşr olunur. ISSN 2409-5257 © AMEA, Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu, 2016 2
    [Show full text]
  • İlyas-Book.Pdf
    Azerbaijani Literature Development and project management: Ph.D of Philology, associate prof. Shamil Sadig Consulting: Vagif Bahmanli Publishing: Mushfig KHAN Translation: Konul Nasibova Editor of Azerbaijani version: Nargiz Jabbarli Editor of English version: Jahid Huseynov Coordination: Rovshan Yerfi, Jalala Aliyeva Design and graphics: Teymur Farzi Art: Vasif Saftarov These publications were printed by “KHAN” publishing house in the framework of “Introducing Our Writers to the World” project of the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan on the occasion of "European Games 2015". The reference is necessary in case of extraction and replacement in e-resources. The translated literary pieces of writers were extracted from “Modern Azerbaijani Prose” and “Azerbaijani Prose Anthology” publications. ISBN: 9 7 8 - 9 9 5 2 - 4 0 5 - 9 6 - 5 © The Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan / 2015 © “KHAN” PUBLISHING HOUSE / 2015 Ilyas Afandiyev lyas Afandiyev, the prominent writer Iand playwright was born on May 26, 1914 in Garyagin city (present Fuzuli). Upon finishing school at the age of 16, he started his career as a teacher of native language. Later on, although he intended to continue his education in the geography department of Baku Supreme Pedagogical Institute, having been stigmatized as “son of kulak”, he couldn’t realize it. He studied by correspondence and graduated in 1938 and wrote his first short stories in these years. 3 Ilyas Afandiyev worked in different positions in the newspapers of “New Way”, “Communist”, “Literature newspaper”, in the Radio Committee, “Baku” film studio and “Azerneshr”. Ilyas Afandiyev at his writing table From the VII Congress of Azerbaijani writers 4 Ilyas Afandiyev's childhood photo 5 His first short story “A Night in Berlin” was published in “Literature newspaper” in 1939.
    [Show full text]
  • T.C. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyati Anabilim Dali Türk Halk Edebiyati Bilim Dali
    T.C. KASTAMONU ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI TÜRK HALK EDEBİYATI BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ SOVYETLER BİRLİĞİ DÖNEMİ AZERBAYCAN HALK HİKÂYELERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME Ali OKUMUŞ Danışman: Prof. Dr. Eyüp AKMAN Jüri Üyesi: Prof. Dr. Şahmurat ARIK Jüri Üyesi: Prof. Dr. Ali DUYMAZ Kastamonu, 2018 iv ÖZET Yüksek Lisans Tezi SOVYETLER BİRLİĞİ DÖNEMİ AZERBAYCAN HALK HİKÂYELERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME Ali OKUMUŞ Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Eyüp AKMAN Halk hikâyeleri, uzun yıllar boyunca icracı âşıklar tarafından saz eşliğinde dinleyiciler karşısında anlatılan metinlerin başında gelmiştir. Halkın içinden çıkmış âşıkların kendi hayat hikâyelerinin bir bölümünden veya kendileri gibi âşıkların hayat hikâyelerinden esinlenerek oluşturduğu bu hikâyeler, halk tarafından büyük ilgi görmüştür. Halkın dikkatini çeken hikâyeler, Azerbaycan’da Sovyetler Birliği’nin işgali ile birlikte komünist rejimin folklor politikalarına da malzeme olmuştur. Lenin ve Stalin önderliğinde partililer, işgal edilen Azerbaycan’da, halk hikâyelerini de diğer bölgelerde olduğu gibi rejimin yararına olacak şekilde düzenlemeye çalışmışlardır. Bu hususta Azerbaycanlı âşıklardan büyük ölçüde yararlanan Sovyetler Birliği hükümeti, klasik halk hikâyelerinde ise eski yaşantıya ait birtakım değerleri yok etmeye çalışmıştır. Âşıklar aracılığıyla halk hikâyelerinde yapılan bu tahribat, komünist rejimin Azerbaycan’da yayılması ve gelişmesini sağlamakla kalmamış, Azerbaycan’da
    [Show full text]
  • Dram Əsərlərinin Azərbaycan Türkçəsindən Ruscaya Tərcümə Problemləri Üzərinə
    Dram Əsərlərinin Azərbaycan Türkçəsindən Ruscaya Tərcümə Problemləri Üzərinə Aytan Mammadli ORCID: 0000-0001-9712-5384 Öz Azərbaycan dramaturqiyasının XX əsrin əvvəlindən başlayaraq Ruscaya tərcümə edilməsi prossesi başlayır. Bu prosses Sovet dövründə daha da güclənir. Məqalədə Cəfər Cabbarlının, Hüseyn Cavidin, Mirzə İbrahimovun, Hüseyn Mehdinin, İlyas Əfəndiyevin, Elçinin, Anarın dramaturji materiallarına dayanılaraq dram əsərlərinin Azərbaycan Türkçəsindən Ruscaya tərcümə xüsüsiyyətləri üzərində durulmuşdur. Təməli Mirzə Fətəli Axundovun, Nəcəf bəy Vəzirovun, Əbdulrəhim bəy Haqverdiyevin, Nəriman Nərimanovun, Üzeyir bəy Hacıbəylinin dramatik əsərlərinə dayanan zəngin dramaturji material və onun sənətkarlıq xüsusiyyətləri təhlil edilmiş, yeri gəldikcə ayrı-ayrı nümunələrə istinad edilərək dramatik əsərlərin Azərbaycan Türkçəsindən Rusçaya tərcümə özəllikləri araşdırılmışdır. Bu əsərlərin böyük əksəriyyəti səhnələşdirildiyi üçün bu örnəklərdə dramaturq zəhməti və sənətkarlığı ilə rejissör zəhməti və sənətkarlığı bir birini tamamlamışdır. Şübhəsiz ki, bu tərcümələrin hamısı eyni bədii keyfiyyətə malik değildir. Başqa-başqa dil sistemlərini təmsil edən Rusca və Azərbaycan Türkçəsi adekvatlık, məna və şəkil, intonasiya və ritm özəlliklərinin tapılması hər iki dilin ifadəlik imkanlarının səhnə şərçivəsində ortalığa çıxarılması həm yüksək səviyyədə yığcamlık- lakoniklik, poetik rəngarənglik tələb etməkdədir. Şübhəsiz ki, bədii əsərin ideal tərcüməsi mümkün deyildir. Ancaq bu ideala yaxınlaşmaq dramaturqun ideya, bədii sənətkarliq və estetik
    [Show full text]
  • PDF Için Tıklayınız
    ISSN:1010-867-X Atatürk Kültür Merkezi Dergisi Sayı 57 2010 Journal of Atatürk Culture Center Issue 57 2010 B a h t i y a r Vahapzade Özel Sayısı Nisan, Ağustos ve Aralık Aylarında Yayımlanan Uluslararası Hakemli Dergi International Peer Reviewed Journal Published in April, August and December ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH ATATÜRK SUPREME COUNCIL YÜKSEK KURUMU FOR CULTURE, LANGUAGE AND HISTORY ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ ATATÜRK CULTURE CENTER Atatürk Kültür Merkezi Dergisi TÜBİTAK / ULAKBİM, SBVT (Sosyal Bilimler Veri Tabanı) tarafından dizinlenmektedir. Yıl / Year: Ağustos 2010 Sayı / Issue: 57 Atatürk Kültür Merkezi Dergisi Kurucusu / Founder Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı (1913-1993) Sahibi / Owner on behalf of Atatürk Atatürk Kültür Merkezi Culture Center adına Başkan Prof. Dr. Osman Horata Editörler / Editors Doç. Dr. Recep Boztemur (ODTÜ) Uzm. Şebnem Ercebeci (AKM Uzmanı) Uzm. Suzan Gür (AKM Uzmanı) Uzm. Alim Yanık (AKM Uzmanı) Yazı İşleri Müdürü / Journal İmran Baba Administrator Yayın Kurulu / Editorial Board Prof. Dr. Hakkı Acun (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Ali Fuat Bilkan (TOBB ETÜ) Prof. Dr. Nihat Boydaş (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Nurettin Demir (Başkent Üni) Prof. Dr. Melek Dosay-Gökdoğan (Ankara Üni) Prof. Dr. Önder Göçgün (Pamukkale Üni) Hakem Kurulu / Referees Board Prof. Dr. Hakkı Acun (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Şerif Aktaş (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Ali Fuat Bilkan (TOBB ETÜ) Doç. Dr. Recep Boztemur (ODTÜ) Prof. Dr. Nihat Boydaş (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Yakup Çelik (Başkent Üniversitesi) Prof. Dr. Nurullah Çetin (Ankara Üniversitesi) Yard. Doç. Dr. Mitat Durmuş (Kafkas Üni) Yard. Doç. Dr. Cafer Gariper (S. Demirel Üni) Prof. Dr. Önder Göçgün (Pamukkale Üni) Prof. Dr.
    [Show full text]
  • Filologiya Üzrə Fəlsəfə Doktoru Elmi Dərəcəsi Almaq Üçün Təqdim Edilmiş Dissertasiyanın
    AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI NƏSİMİ adına DİLÇİLİK İNSTİTUTU Əlyazması hüququnda QASIMOVA EMİLİYA VƏLİ QIZI BƏDİİ TƏRCÜMƏDƏ ANTROPONİM VƏ TOPONİMLƏRİN TRANSLİTERASİYASI (INGILIS VƏ AZƏRBAYCAN DILLƏRININ MATERIALLARI ƏSASINDA) 5704.01 – Dil nəzəriyyəsi Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın A V T O R E F E R A T I BAKI – 2013 Dissertasiya Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun Nəzəri və tətbiqi dilçilik şöbəsində yerinə yetirilmişdir. Elmi rəhbər: Ağamusa Axundov AMEA-nın həqiqi üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor Rəsmi opponentlər: Qara İbrahim oğlu Məşədiyev filologiya elmləri doktoru, professor Qılıncxan Həmzə oğlu Bayramov filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aparıcı müəssisə: Bakı Dövlət Universitetinin Ümumi dilçilik və İngilis dili kafedraları Müdafiə ____ ______________ 2013-cü il saat _____ - da Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun nəzdində filologiya elmləri doktoru və filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim olunan dissertasiyaların müdafiəsini keçirən Dissertasiya Şurasının (D.01.141) iclasında keçiriləcəkdir. Ünvan: Bakı, AZ 1143, H.Cavid prospekti 31, V mərtəbə, Azərbay- can MEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu. Dissertasiya ilə AMEA-nın Mərkəzi Elmi kitabxanasında tanış olmaq olar. Avtoreferat ____ ______________ 2013-cü ildə göndərilmişdir. D.01.141 Dissertasiya Şurasının elmi katibi, filologiya üzrə elmləri 2 doktoru: N.F.Seyidəliyev İŞİN ÜMUMİ SƏCİYYƏSİ Mövzunun aktuallığı. Mənsub olduğu xalqın tarixini, mədəniy- yətini, adət-ənənələrini, dini inanclarını özünəməxsus şəkildə əks etdirən xüsusi adlar dilin lüğət tərkibinin mühüm hissəsini təşkil edir. Buna görə də bir dildən digərinə tərcümə zamanı xüsusi adların verilməsi məsələsi tərcüməşünaslığın və tərcümə nəzəriyyəsinin aktual problemlərindən biri olmuşdur. Xalqlar arasında əlaqələrin genişlənməsi ilə tərcümənin rolu və əhəmiyyəti durmadan artır, tərcümə sənətinin səviyyəsi isə günbəgün təkmilləşir.
    [Show full text]