bijenhouden 2009/06, juni # 18

Fruitteelt in Nederland 4 Henk van der Scheer De peer (I) Vroege schoonheid

Peren behoren tot het geslacht Pyrus, bin- belangrijk: Conference, dat ongeveer drie- Verloop in areaal (ha) van de belangrijkste peren- nen de familie van de . Er zijn kwart van het areaal inneemt, en Doyenné rassen. Bron CBS meerdere soorten peren, allemaal met du Comice geplant op ongeveer 15% van Ras 1997 2002 2006 zeventien paar chromosomen. Afhanke lijk het areaal. Van de overige rassen is Beurré Conference 3.445 4.035 5.073 van de botanicus beloopt dat aantal soor- Alexandre Lucas de belangrijkste, geteeld Doyenné du Comice 1.274 1.119 1.030 ten 20 tot wel 70. Slechts een aantal soor- op ongeveer 200 ha (3% van het areaal). Stoofperen 594 448 263 ten hebben fruitteeltkundige waarde. In Het areaal stoofperen is beperkt, met als Overige handperen 785 687 548 ons land wordt vrijwel uit sluitend de ge - belangrijkste ras Gieser Wildeman en Totaal 6.026 6.329 6.914 wone peer, , commercieel daarna Saint Remy. Net als bij appel is het geteeld. Deze soort is ontstaan uit krui- areaal biologische perenteelt met onge- singen waarin de wilde peer (Pyrus pyras- veer 70 ha nog zeer beperkt. De helft zijn dat zaailingen van de gewone peer, ter) een duidelijk aandeel heeft gehad. daarvan is beplant met Conference. In elders in de wereld vaak zaailingen van 2006 werden provinciaal bekeken de andere soorten. Dat levert grote bomen Waarschijnlijk brachten de Romeinen hier meeste peren geteeld in Zeeland (1.986 ha), op. Bekend in deze waren de hoogstam- de gewone peer. In het Romeinse Rijk direct gevolgd door Gelderland (1.754 ha). boomgaarden in het zuiden van Limburg, teelde men al vele rassen. Rond het jaar Utrecht is derde met 821 ha. waarvan nu nog restanten te vinden zijn. 800 gelastte Karel de Grote de perenteelt Tot op heden is alleen door gebruik van op zijn landgoederen. Daarvan lagen er Ent en aanplant geselecteerde onderstammen van kwee- ook een aantal in ons land. Die teelt moet Een perenboom heeft van nature een brede peer (Cydonia oblonga) een redelijke groei - aan stekelijk hebben gewerkt. Zo was er in piramidale vorm en kan tot wel 20 meter beheersing bij de perenrassen mogelijk. 1052 een teelt rond Maastricht. Met Utrecht hoog worden. Commercieel geteelde Bekende selecties zijn Kwee MA, Kwee MC en Zeeland behoorde het gebied rond perenbomen zijn, net als appelbomen, en Kwee Adams. Omdat diverse perenras- deze stad tot de eerste fruitgebieden niet zaadvast en worden daarom op een sen onverenigbaar zijn met kwee gebruikt waar peren voor de verkoop werden onderstam veredeld. Vroeger en ook nu men ook een tussenstam van o.a. het ras geteeld. Elders was er voornamelijk rond nog in veel delen van de wereld was/is Doyenné du Comice. kastelen en kloosters fruitteelt. Bomen dat vaak een zaailingonderstam. In Europa die langs muren waren geplant, werden vaak gesnoeid en geleid in kunstzinnige vormen: leibomen zoals snoeren en pal- metten in een veelvoud van vormen. In bloei zijn ze een lust voor het oog. Niet voor niets schetste en schilderde van

Gogh bloeiende perenbomen. foto Henk der van Scheer De grootste vlucht nam de teelt net buiten onze grenzen, in het noorden van Frankrijk en in België. Daar duurde de gouden eeuw van de perenteelt van ongeveer 1750 tot 1875. Het was toen mode om rassen te veredelen. In boeken uit die tijd worden meer dan 1000 rassen beschreven, waar- onder Boerengroen, Juttepeer, Oomskinder - peer en Zwijndrechtse Wijnpeer, om maar eens een paar rassen met Nederlandse namen te noemen.

Areaal en rassen Momenteel bedraagt ons binnenlands perenareaal ongeveer 7.000 ha (tabel 1). Al vele jaren lang zijn slechts twee rassen Peren als leibomen bijenhouden 2009/06, juni # 19

Intensivering bemesting en gewas- , een alcoholische drank van peren, o.a. Mede door de relatief geringe groeibe- bescherming. Wat dat gemaakt in Normandië. Wordt bereid van som- mige rassen van P. x salviifolia, een kruising tus- heersing verliep aanvankelijk de intensi- laatste betreft zijn sen de gewone peer en de sneeuwpeer (P. niva- vering in de perenteelt in een langzamer regelmatig behande- lis). Perry lijkt op cider. Wikipedia foto tempo dan in de appelteelt. Maar omdat lingen nodig om peren- perenbomen goed klein te houden zijn schurft (Venturia pirina) door middel van snoei en wortelsnoei zijn te bestrijden. één perceel op een perenteeltbedrijf waar de plantdichtheden tegenwoordig verge- ook bijenvolken stonden, leidde tot meer lijkbaar met die bij appel. Hommels vruchten per 100 bloemclusters dan Intensivering heeft als doel verhoging en De bloei van perenbo- elders op het bedrijf: respectievelijk 183 vervroeging van de productie. De boom- men valt vroeger dan en 96. Als er daarnaast ook nog met rangschikking dient daartoe zodanig te die van appelbomen en giberellinen (groeistoffen) werd zijn, dat de de bomen zoveel mogelijk en daardoor meestal onder gespoten, lag het aantal vruchten zo gelijkmatig mogelijk licht vangen, wat wat ongunstiger nog hoger. pleit voor noord-zuid-lopende boomrijen. weersomstandighe- Peren zijn door hun vroegere In 1980 bestond bijna een derde van het den. Reden voor een bloei wat gevoeliger voor perenareaal nog uit beplantingen met aantal perentelers nachtvorst dan appels. minder dan 800 bomen per ha. Dat om naast twee bijen- Daarom is, vooral in het bin- waren hoogstambomen of grote struiken volken per ha ook nenland, een nachtvorstbe- met een plantafstand van 8-10 meter in kasten met hommel- regeningsinstallatie noodza- de rij. Tegenwoordig staan er minimaal volken in te zetten kelijk. Nachtvorst rond de 2.500 laagstambomen op een hectare. Zo voor de bestuiving. bloei kan de zetting van staan spillen en Y-vormige hagen met vier Hommels vliegen vruchtjes in gevaar bren- opgaande takken vaak op 1,25 à 1,50 m in namelijk al bij 8°C. De gen. Bij grote schade aan de rij. Schuine snoeren in V-vormige hagen firma Koppert en ook de de vruchtbeginsels is een staan nog wat dichter. firma Biobest leveren bespuiting met een groei- Een perenboomgaard komt over het alge- daartoe weerbestendige regulator nodig. Hiervoor meen wat later in productie dan een kasten met in elk drie worden de al genoemde appelboomgaard. Dat leidt tot hogere grote hommelvolken. Die gibberellinen gebruikt, dit investerings- en aanloopkosten. Daar staat hebben samen ongeveer zijn natuurlijke stoffen die tegenover dat een perenbeplanting langer 400 individuen en dat kan in uit gisting worden verkregen. meegaat en dat kan ook, omdat er weinig twee weken oplopen tot het dubbele Deze bespuiting leidt tot een tijdelij- vernieuwing is in het rassensortiment. aantal. In 2008 bleek in een demonstratie- ke verhoging van het gehalte aan groei- Perenbomen dienen net als appelbomen proef van de DLV-voorlichtingsdienst dat bevorderende planthormonen in de verzorgd te worden door middel van snoei, het inzetten van twee hommelkasten in vruchtbeginsels. En als er dan tenslotte toch te veel vruchten hangen, moet er worden gedund om tot een optimale pro- ductie en goede vruchtgrootte te komen. foto R. Koch foto R. Andere peren Een enkele fruitteler heeft – in kleine aan-

foto foto Henk der van Scheer tallen bomen – ook exoten, zoals de Nashi-peer (). Een daarvan is de familie Koch van Kwako-Fruitteelt te Ooltgensplaat. Koch is tevens imker en lid van de NBV. De Nashi-peer (ook wel Japanse peer genoemd) en de Chinese peer (Pyrus bretschneideri) worden elders, met name in Azië, commercieel geteeld. De Japanse peer heeft zijn oorsprong in Japan, Korea en het noorden van China. De Chinese peer is inheems in het noor- den van China. Verder komen hier wel sierbomen voor van de Wilgpeer (Pyrus salicifolia). Die soort is afkomstig uit het zuiden van Europa en uit Azië.

Nashi-peer, Pyrus pyrifolia Bloeiende wilgpeer, Pyrus salicifolia