STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Załącznik nr 1 do Uchwały nr XXXI/236/2016 Rady Gminy Gniewino z dnia 29-12-2016r.

Gniewino, grudzień 2016r.

0 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

ZESPÓŁ AUTORSKI: M-PRO Michał Szatybełko mgr inż. arch. Michał Szatybełko mgr inż. arch. Michał Peszkowski ochrona środowiska: mgr Bogusław Grechuta infrastruktura techniczna: mgr inż. Michał Kozłowski

1 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

SPIS TREŚCI:

SPIS TREŚCI: ...... 2 I. WPROWADZENIE 1. Podstawa prawna i zakres studium ...... 8 2. Charakterystyka gminy ...... 11 2.1 Położenie ...... 11 2.2 Podział administracyjny ...... 12 2.3 Charakterystyka ogólna ...... 13 II. UWARUNKOWANIA ...... 14 1. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia terenu ...... 14 2. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego zagospodarowania i uzbrojenia terenu ...... 15 2.1. Struktura użytkowa gminy ...... 15 2.2 Ludność i zatrudnienie ...... 16 2.3 Zasoby mieszkaniowe ...... 19 2.4 Infrastruktura społeczna...... 19 2.4.1 Turystyka ...... 19 2.4.2 Kultura ...... 21 2.4.3 Sport i rekreacja ...... 23 2.4.4 Handel, pozostałe usługi...... 24 2.4.5 Oświata ...... 24 2.4.6 Funkcja letniskowa (rekreacji indywidualnej) ...... 24 2.5 Produkcja, składy ...... 24 2.6 Elektrownie wiatrowe ...... 25 3. Uwarunkowania wynikające ze stanu ładu przestrzennego i wymogu jego ochrony ...... 26 4. Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska, w tym rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego ...... 27 4.1. Charakterystyka ogólna ...... 27 4.2. Rzeźba terenu ...... 27 4.3. Budowa geologiczna ...... 28 4.4. Ogólna charakterystyka warunków hydrogeologicznych ...... 29 4.5. Wody powierzchniowe ...... 29 4.6. Szata roślinna i różnorodność biologiczna ...... 30 4.7. Zwierzęta ...... 32 4.8. Wartość rolniczej przestrzeni produkcyjnej ...... 33

2 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

4.9. Lasy ...... 35 5. Uwarunkowania wynikające ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej ...... 37 5.1. Rys historyczny gminy Gniewino ...... 37 5.2. Charakterystyka ogólna dziedzictwa kulturowego i zabytków ...... 40 5.3. Charakterystyka tradycyjnych zasad kształtowania przestrzeni oraz tradycji budowlanej ... 41 5.4. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków ...... 42 5.5. Gminna Ewidencja Zabytków ...... 43 5.6. Zabytki archeologiczne ...... 48 5.6.1. Wykaz zabytków archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków ...... 50 5.6.2. Wykaz zabytków archeologicznych wpisanych do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków ..... 50 6. Uwarunkowania wynikające z rekomendacji i wniosków zawartych w audycie krajobrazowym lub określenia przez audyt krajobrazowy granic krajobrazów priorytetowych ...... 57 7. Uwarunkowania wynikające z warunków i jakości życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia57 7.1. Ochrona zdrowia mieszkańców ...... 57 7.2. Stan czystości powietrza atmosferycznego ...... 57 7.3. Warunki klimatu akustycznego ...... 59 8. Uwarunkowania wynikające z zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia...... 60 9. Uwarunkowania wynikające z potrzeb i możliwości rozwoju gminy uwzględniające w szczególności analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne, prognozy demograficzne, w tym uwzględniające, tam gdzie to uzasadnione, migracje w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodka wojewódzkiego, możliwości finansowania przez gminę wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury technicznej, a także infrastruktury społecznej, służących realizacji zadań własnych gminy, bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę...... 60 10. Uwarunkowania wynikające ze stanu prawnego gruntów ...... 63 11. Uwarunkowania wynikające z występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych ...... 63 12. Uwarunkowania wynikające z występowania obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych ..... 80 13. Uwarunkowania wynikające z występowania udokumentowanych złóż kopalin, terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych, zasobów wód podziemnych oraz udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku węgla ...... 82 13.1. Uwarunkowania wynikające z występowania udokumentowanych złóż kopalni, terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych ...... 82 13.2. Uwarunkowania wynikające z występowania zasobów wód podziemnych ...... 83 13.3. Uwarunkowania wynikające z występowania udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku węgla ...... 86

3 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

14. Uwarunkowania wynikające ze stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami ... 87 14.1. Transport drogowy ...... 87 14.2. Transport zbiorowy ...... 88 14.3. Ścieżki rowerowe ...... 89 14.4. Infrastruktura techniczna ...... 89 14.4.1 Zaopatrzenie w ciepło ...... 89 14.4.2 Zaopatrzenie w gaz ziemny ...... 90 14.4.3 Zaopatrzenie w energię elektryczną ...... 90 14.4.4 Gospodarka odpadami ...... 91 14.4.5 Zaopatrzenie w wodę ...... 91 14.4.6 Oczyszczanie ścieków ...... 94 14.4.7 Analiza możliwości wykorzystania lokalnych źródeł energii ...... 95 15. Uwarunkowania wynikające z zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych ...... 96 15.1. Uwarunkowania wynikające z: koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 (kpzk 2030) oraz strategii rozwoju kraju 2020 ...... 96 15.2 Instytucjonalne czynniki rozwoju gospodarki ...... 98 16. Uwarunkowania wynikające z wymagań dotyczących ochrony przeciwpowodziowej ...... 98 III. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 100 1. Cele strategiczne określające politykę rozwoju gminy Gniewino ...... 100 1.1. Priorytety i cele strategiczne ...... 100 1.2. Przyjęta misja...... 100 2. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, w tym wynikające z audytu krajobrazowego ...... 100 2.1. Kierunki rozwoju struktury funkcjonalno-przestrzennej ...... 100 2.2. Główne funkcje terenów ...... 101 2.2.1 Teren zabudowy mieszkaniowo-usługowej – 1.MN/U ...... 101 2.2.2 Teren zabudowy usługowej – 2.U ...... 101 2.2.3 Teren zabudowy produkcyjno-usługowej – 3.P/U ...... 102 2.2.4 Teren rolniczy, obszar rozmieszczenia urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy powyżej 100kW – 4.R/E ...... 102 2.2.5 Teren rolniczy – 5.R ...... 102 2.2.6 Teren rolniczy z zakazem zabudowy – 6.RZ ...... 102 2.2.7 Teren urządzeń obsługi gminy – 7.(OŚ, PSZOK, GPZ) ...... 103 2.2.8 Teren górniczy – 8.PG ...... 103

4 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

2.2.9 Teren zieleni – 9.Z ...... 103 2.2.10 Las – 10.ZL ...... 103 2.3 Zasady ...... 103 2.4. Kierunki rozwoju wynikające z audytu krajobrazowego ...... 103 3. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy ...... 104 4. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk ...... 106 4.1. Rezerwat przyrody ...... 106 4.2. Obszary Natura 2000 ...... 107 4.3. Obszary Chronionego Krajobrazu ...... 109 4.4. Pomniki przyrody ...... 110 4.5. Korytarze ekologiczne ...... 110 4.6. Ochrona gruntów rolnych i leśnych ...... 111 4.7. Obszary o wysokich wartościach przyrodniczych ...... 111 4.8. Lokalne korytarze ekologiczne dolin rzek ...... 112 4.9. Uzdrowiska ...... 113 5. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej .. 113 5.1. Gminny program opieki nad zabytkami ...... 113 5.2. Zasady ochrony obiektów/obszarów wpisanych do rejestru zabytków ...... 113 5.3. Zasady ochrony obiektów/obszarów wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków ...... 113 5.4. Strefa ochrony konserwatorskiej ...... 114 5.5. Działania zmierzające do ekspozycji i kształtowania harmonijnego krajobrazu gminy ...... 114 5.6. Zabytki archeologiczne ...... 115 5.6.1. Kierunki ochrony stanowisk archeologicznych o własnej formie terenowej ...... 115 5.6.2. Kierunki ochrony płaskich stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków116 5.6.3. Kierunki ochrony płaskich stanowisk archeologicznych ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków ...... 117 5.6.4. Strefy ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych ...... 117 6. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej ...... 117 6.1. Układ drogowy ...... 117 6.2. Układ kolejowy ...... 118 6.3. Ścieżki rowerowe ...... 118 6.4. Infrastruktura techniczna ...... 118 6.4.1 Zaopatrzenie w ciepło ...... 118

5 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

6.4.2 Zaopatrzenie w gaz ziemny ...... 119 6.4.3 Zaopatrzenie w energię elektryczną...... 119 6.4.4 Gospodarka odpadami ...... 121 6.4.5 Zaopatrzenie w wodę ...... 121 6.4.6 Oczyszczanie ścieków ...... 121 6.4.7 Kanalizacja deszczowa ...... 121 6.4.8 Wytyczne określania w planach miejscowych ...... 122 7. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym ...... 123 8. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1 ...... 123 9. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej ...... 123 9.1. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych ...... 123 9.2. Obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości ...... 124 9.3. Obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 ...... 124 9.4. Obszary przestrzeni publicznej ...... 124 10. Obszary, dla których zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne ...... 124 11. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej ...... 124 12. Obszary szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszary osuwania się mas ziemnych ...... 125 12.1. Obszary szczególnego zagrożenia powodzią ...... 125 12.2. Obszary osuwania się mas ziemnych ...... 125 13. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny ...... 125 14. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady ...... 126 15. Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji, rekultywacji lub remediacji ...... 126 15a) Obszary zdegradowane ...... 126 16. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych ...... 126 17. Obszary funkcjonalne o znaczeniu lokalnym, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie ...... 127

6 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

18. Obszary, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, a także ich strefy ochronne związane z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu ...... 127 IV. UZASADNIENIE ZAWIERAJĄCE OBJAŚNIENIA PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ ORAZ SYNTEZĘ USTALEŃ PROJEKTU STUDIUM ...... 128 V. WPŁYW UWARUNKOWAŃ PROJEKTU STUDIUM, O KTÓRYCH MOWA W ART. 10 UST. 1 USTAWY O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM, NA USTALENIA KIERUNKÓW I ZASAD ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY, O KTÓRYCH MOWA W ART. 10 UST. 2 USTAWY O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM ...... 129

7 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

I. WPROWADZENIE 1. Podstawa prawna i zakres studium Na podstawie art. 9 pkt 1) ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity Dz. U. z 2012r. poz. 647) Rada Gminy Gniewino podjęła uchwałę Nr XXXIX/300/2013 z dnia 23 kwietnia 2013r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gniewino. W Rozdziale 2 ustawy zasadniczej „Planowanie przestrzenne w gminie” w art. 10 Ustawodawca określił, że w studium uwzględnia się uwarunkowania wynikające w szczególności z: 1) dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu; 2) stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony; 3) stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego; 4) stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; a) rekomendacji i wniosków zawartych w audycie krajobrazowym lub określenia przez audyt krajobrazowy granic krajobrazów priorytetowych; 5) warunków i jakości życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia; 6) zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia; 7) potrzeb i możliwości rozwoju gminy, uwzględniających w szczególności: a) analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne, b) prognozy demograficzne, w tym uwzględniające, tam gdzie to uzasadnione, migracje w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodka wojewódzkiego, c) możliwości finansowania przez gminę wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury technicznej, a także infrastruktury społecznej, służących realizacji zadań własnych gminy, d) bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę; 8) stanu prawnego gruntów; 9) występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych; 10) występowania obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych; 11) występowania udokumentowanych złóż kopalin, zasobów wód podziemnych oraz udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku węgla; 12) występowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych; 13) stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami; 14) zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych; 15) wymagań dotyczących ochrony przeciwpowodziowej.

Jeśli chodzi o kierunki, to zgodnie z art. 10 ust.2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity Dz. U. z 2016r. poz. 446) w studium określa się w szczególności: 1) uwzględniające bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę, o którym mowa w ust. 1 pkt 7 lit.d: a) kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, w tym wynikające z audytu krajobrazowego, b) kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny przeznaczone pod zabudowę oraz tereny wyłączone spod zabudowy; 2) (uchylony) 3) obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego i uzdrowisk;

8 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

4) obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; 5) kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej; 6) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym; 7) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1; 8) obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary przestrzeni publicznej; 9) obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne; 10) kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej; 11) obszary szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszary osuwania się mas ziemnych; 12) obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny; 13) obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412, z późn. zm.); 14) obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji, rekultywacji lub remediacji; a) obszary zdegradowane; 15) granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych; 16) obszary funkcjonalne o znaczeniu lokalnym, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie.

Jeżeli na obszarze gminy przewiduje się wyznaczenie obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, a także ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu; w studium ustala się ich rozmieszczenie. Ponadto, wymagany zakres projektu studium w części tekstowej i graficznej, uwzględniając w szczególności wymogi dotyczące materiałów planistycznych, skali opracowań kartograficznych, stosowanych oznaczeń, nazewnictwa, standardów oraz sposobu dokumentowania prac planistycznych określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz.U. 2004 nr 118 poz. 1233).

Wyciąg z rozporządzenia: „(…) § 4. 1. Projekt studium powinien zawierać: 1) część określająca uwarunkowania, o których mowa w art. 10 ust.1 ustawy, przedstawiona w formie tekstowej i graficznej; 2) część tekstowa zawierająca ustalenia określające kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy; 3) rysunek przedstawiający w formie graficznej ustalenia, określające kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy, a także granice obszarów o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy; 4) uzasadnienie zawierające objaśnienia przyjętych rozwiązań oraz syntezą ustaleń projektu studium. § 5.1. Projekt rysunku studium sporządza się na kopii mapy topograficznej, pochodzącej z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, lub na kopii wojskowej mapy topograficznej w skali od 1:5 000 do 1:25 000. 2. Przy sporządzaniu materiałów planistycznych na potrzeby projektu studium można stosować mapy zasadnicze, katastralne, fotomapy lub ortofotomapy oraz zdjęcia lotnicze i satelitarne.

9 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

§ 6. Ustala się następujące wymogi dotyczące stosowania standardów przy zapisywaniu ustaleń części tekstowej projektu studium: 1) ustalenia dotyczące kierunków zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów powinny określać dopuszczalny zakres i ograniczenia tych zmian, a także zawierać wytyczne ich określania w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, zwanych dalej „planami miejscowymi”; 2) ustalenia dotyczące kierunków i wskaźników dotyczących zagospodarowania oraz użytkowania terenów powinny w szczególności określać minimalne i maksymalne parametry i wskaźniki urbanistyczne, uwzględniające wymagania ładu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury oraz zrównoważonego rozwoju, wskazywać tereny do wyłączenia spod zabudowy, a także zawierać wytyczne określania tych wymogów w planach miejscowych; 3) ustalenia dotyczące zasad ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk powinny zawierać w szczególności wytyczne ich określania w planach miejscowych, wynikające z potrzeb ochrony środowiska, o których mowa w art. 72 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. — Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z poen. zm.2), obowiązujących ustaleń planów ochrony ustanowionych dla parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz innych form ochrony przyrody występujących na terenach objętych projektem studium, a także uzdrowisk, o których mowa w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym (Dz. U. Nr 23, poz. 150, z późn. zm.); 4) ustalenia dotyczące zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej powinny zawierać w szczególności wytyczne określania tych zasad w planach miejscowych, wynikające z potrzeb ochrony zabytków i parków kulturowych, o których mowa w art. 19 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959); 5) ustalenia dotyczące kierunków rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej powinny zawierać w szczególności wytyczne określania w planach miejscowych wykorzystania i rozwijania potencjału już istniejących systemów oraz koordynacji lokalnych i ponadlokalnych zamierzeń inwestycyjnych; 6) ustalenia dotyczące kierunków i zasad kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej powinny określać w szczególności obszary, w których planuje się zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne. § 7. Ustala się następujące wymogi dotyczące stosowania oznaczeń, nazewnictwa i standardów przy sporządzaniu rysunku projektu studium: 1) rysunek projektu studium powinien zawierać: a) granice obszaru objętego studium lub jego zmianą, b) granice terenów zamkniętych, c) określenie granic i oznaczenia obiektów i obszarów chronionych na podstawie przepisów odrębnych, w tym: terenów górniczych, narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych, a także symbole literowe i numery wyróżniające je spośród innych obszarów, d) określenie granic obszarów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy, a także symbole literowe i numery wyróżniające je spośród innych obszarów, e) objaśnienia wszystkich użytych na rysunku projektu studium oznaczeń i symboli; 2) granice obszarów, o których mowa w pkt 1, określa się na rysunku projektu studium w sposób dostosowany do skali mapy, na której jest sporządzony; 3) przy sporządzaniu rysunku projektu studium należy używać oznaczeń, nazewnictwa i standardów umożliwiających jednoznaczne powiazanie części tekstowej projektu studium z rysunkiem projektu studium; 4) barwne oznaczenia graficzne i literowe, a także symbole i nazewnictwo na rysunku projektu studium należy stosować w sposób umożliwiający porównanie ustalę studium uwarunkować i

10 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy z projektami planów miejscowych, sporządzanych z ustaleniami studium; 5) oznaczenia graficzne na rysunku projektu studium należy stosować w sposób przejrzysty, zapewniający jego czytelność, w tym czytelność mapy, na której jest on sporządzony. § 8. 1. Przepisy niniejszego rozporządzenia stosuje się również do projektu zmiany studium uwarunkować i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w zakresie objętym zmianą. (…)”.

2. Charakterystyka gminy

2.1 Położenie

Rys. 1 Położenie terenu gminy Gniewino w strukturze administracyjnej województwa pomorskiego1

Obszar gminy Gniewino położony jest w północnej części województwa pomorskiego oraz w północno-wschodniej części powiatu wejherowskiego i graniczy (rys. 1):  od północnego-wschodu z gminą Krokowa (powiat pucki),  od zachodu i północnego-zachodu z gminami Choczewo i Łęczyce,  od południa z gminami Łęczyce i Luzino,  od południowego-zachodu z gminą . Północno-wschodnią część gminy stanowi akwen Jeziora Żarnowieckiego – największego w regionie Kaszub Północnych. Południową część stanowi część kompleksu „Lasów Lęborskich” i pradolina rzeki Redy. Poza Bychowską Strugą w zachodniej części, przez obszar gminy nie przepływają żadne inne większe rzeki.

1 Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego

11 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Całkowita powierzchnia obszaru gminy wynosi 176 km2 (17 627ha). pod względem wielkości jest piątą spośród dziesięciu gmin w powiecie wejherowskim. Obszar gminy omijają międzyregionalne trasy komunikacyjne, zarówno drogowe, jak i kolejowe. Najbliższa droga krajowa nr S6 relacji Gdynia - Szczecin przebiega od południowej strony granicy gminy. Od północnej strony granicy gminy przebiega droga wojewódzka nr 213 relacji Słupsk – Wicko – Żelazno – Sulicice – Celbowo, a od strony zachodniej przebiega droga nr 218 relacji Gdańsk Chwaszczyno – Wejherowo – Krokowa. Główny ośrodek gminy – miejscowość Gniewino, dzieli od ośrodka powiatowego – Wejherowa – odległość ok. 20 km. Natomiast odległość od centrum Gdyni wynosi ok. 44 km, a od Gdańska – miasta wojewódzkiego – ok. 70 km. Północna granica gminy znajduje się w odległości ok. 15-20 km od wybrzeża Morza Bałtyckiego, nad którym znajdują się takie miejscowości wypoczynkowe jak Białogóra czy Dębki w gminie Krokowa.

Rys. 2 Położenie terenu gminy Gniewino w relacji do ośrodka powiatowego2

2.2 Podział administracyjny

W podziale administracyjnym gminy wyznaczono 12 sołectw: 1. Bychowo - wsie: Bychowo, . 2. . 3. - wsie: Czymanowo, . 4. Gniewino - wsie: Gniewino, , . 5. Kostkowo - wsie: Kostkowo, Dąbrówka, Łęczyn Dolny, Słuszewo. 6. Lisewo - wsie: Lisewo, Jęczewo. 7. - wsie: Mierzynko, , , Dębina. 8. - wsie: Mierzyno, . 9. Nadole. 10. Perlino. 11. Rybno - wsie: Rybno, . 12. - wsie: Tadzino, Płaczewo.

2 Strona internetowa www.gniewino.pl

12 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Lp. Sołectwo Powierzchnia Funkcja sołectwa [ha] (rolnicza, rolniczo – leśna, usługowa, turystyczna, przemysłowa ) 1. Bychowo 684,8050 rolnicza

2. Chynowie 1235,6081 rolniczo-leśna

3. Czymanowo 952,7234 turystyczna

4. Gniewino 2738,0213 usługowa

5. Kostkowo 4177,6927 rolniczo-leśna

6. Lisewo 748,0000 rolnicza

7. Mierzynko 2158,4721 turystyczna

8. Mierzyno 813,9997 rolnicza

9. Nadole 1850,9865 turystyczna

10. Perlino 609,0704 rolniczo-turystyczna

11. Rybno 925,4646 rolnicza

12. Tadzino 548,1035 rolnicza

Tabela 1 Funkcje sołectw gminy Gniewino3

2.3 Charakterystyka ogólna Gmina Gniewino charakteryzuje się bardzo dużymi walorami przyrodniczo-kulturowymi, czego wyrazem są m. in. liczne formy ochrony przyrody utworzone w granicach gminy:  rezerwat przyrody Długosz Królewski w Łęczynie,  Choczewsko-Saliński Obszar Chronionego Krajobrazu,  Obszar Chronionego Krajobrazu Pradolina Łeby-Redy,  Obszar Natura 2000 „Jeziora Choczewskie” PLH220096,  Obszar Natura 2000 Lasy Lęborskie PLB220006,  Obszar Natura 2000 Opalińskie Buczyny PLH220099,  20 pomników przyrody. Elementem charakterystycznym dla tego regionu jest ukształtowanie terenu (wzgórza i bardzo duże różnice wysokości), a także bogactwo i piękno lasów oraz malownicze krajobrazy nad jeziorami: Żarnowieckim, Salińskim, Dąbrze, Czarnym, Choczewskim. Gmina Gniewino stanowi bazę mieszkaniową dla ok. 7404 mieszkańców (stan na luty 2016r.).

3 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy Gniewino

13 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

II. UWARUNKOWANIA 1. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia terenu Dokumentem, który określa przeznaczenie terenu, a jednocześnie stanowi podstawę formalno-prawną prowadzenia gospodarki przestrzennej w gminie jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Polityka planistyczna w gminie Gniewino rozwija się dynamicznie. Gmina Gniewino posiada plany miejscowe dla ośmiu całych obrębów (Salino, Salinko, Mierzyno, Kostkowo, Rybno, Czymanowo, Perlino, Chynowie), a także dla dwóch centralnych części miejscowości: Gniewino i Nadole. Plany te są na bieżąco aktualizowane poprzez drobne zmiany małych fragmentów. Na pozostałym obszarze obowiązują nieliczne plany miejscowe przeznaczające obszary pod funkcje: elektrowni wiatrowych, pozyskiwania kruszywa naturalnego oraz zabudowę mieszkaniowo-usługową. Uchwałą Nr 26/III/2002 Rady Gminy Gniewino z dnia 30 grudnia 2002r. Rada Gminy Gniewino przyjęła dotychczas obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gniewino. Poniżej znajduje się zestawienie planów miejscowych dla całych obrębów i centralnych części miejscowości:

1) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Salino w gminie Gniewino, zatwierdzony Uchwałą Nr 101/XVII/2003 Rady Gminy Gniewino z dnia 7 października 2003r. 2) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Salinko w gminie Gniewino, zatwierdzony Uchwałą Nr 102/XVII/2003 Rady Gminy Gniewino z dnia 7 października 2003r. 3) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Mierzyno w gminie Gniewino, zatwierdzony Uchwałą Nr XXVII/222/2008 Rady Gminy Gniewino z dnia 29 kwietnia 2008r. 4) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Kostkowo w gminie Gniewino, zatwierdzony Uchwałą Nr 262/XLVII/2005 Rady Gminy Gniewino z dnia 26 lipca 2005r. 5) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obrębu geodezyjnego Rybno zatwierdzony Uchwałą Nr 253/XLVI/2005 Rady Gminy Gniewino z dnia 23 czerwca 2005r. 6) miejscowy planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów położonych w obrębie geodezyjnym Czymanowo, zatwierdzony Uchwałą Nr XXXVI/275/2008 Rady Gminy Gniewino z dnia 3 grudnia 2008r. 7) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obrębu geodezyjnego Perlino zatwierdzony Uchwałą Nr 100/XVII/2003 Rady Gminy Gniewino z dnia 07 października 2003r. 8) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenów położonych w obrębie geodezyjnym Chynowie w gminie Gniewino, zatwierdzony Uchwałą Nr LXVII/475/2010 Rady Gminy Gniewino z dnia 28 września 2010r. 9) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Gniewino obejmującego cały obszar wsi Gniewino w obrębie geodezyjnym Gniewino, zatwierdzony Uchwałą Nr 99/XVII/2003 Rady Gminy Gniewino z dnia 7 października 2003r. 10) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Nadole w gminie Gniewino, zatwierdzony Uchwałą Nr 413/LXVIII/2006 Rady Gminy Gniewino z dnia 10 października 2006r.

14 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Pokrycie planistyczne przedstawia poniższy rysunek.

Rys. 3 Pokrycie planistyczne w gminie Gniewino4

2. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego zagospodarowania i uzbrojenia terenu

2.1. Struktura użytkowa gminy Ponad 40% powierzchni gminy stanowią użytki rolne, i niemalże tyle samo (około 40%) lasy. Znaczny udział w tej powierzchni - około 11% stanowią wody, w tym jeziora: Żarnowieckie (1470 ha), Czarne (60 ha) i Dąbrze (56 ha). Tereny zabudowane stanowią łącznie przeszło 2,4 % ogólnej powierzchni gminy (419,43 ha).

4 Strona internetowa www.gniewino.e-mapa.net

15 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Oznaczenie użytku Powierzchnia [ha] R 5519,8438 Ł 873,9070 Ps 716,6814 Ls 7557,5577 Lz 25,6547 Ws 8,3930 Wśr 10,3631 S 19,3837 K 1,7100 Tr 73,9537 N 216,9433 dr 338,2198 Tk 44,3223 Ti 1,3677 Tp 0,0507 B 128,4919 Ba 87,4412 Bi 70,9833 Bp 16,1718 Bz 10,7509 Br 105,5914 Wp 1768,7373 W 59,8440 Tabela 2 Zestawienie powierzchni użytków w gminie Gniewino w 2015 roku5

2.2 Ludność i zatrudnienie Gniewino jest gminą wiejską, której część została w przeszłości zindustrializowana. Wiele miejscowości zatraciło typowo rolniczy charakter, natomiast miejscowość Gniewino jest wręcz wyraźnie zurbanizowana. Gmina Gniewino stanowi obszar o umiarkowanej koncentracji ludności, wieś gminną zamieszkuje ok. 29% ogółu ludności gminy, zaś osiem największych miejscowości skupia ponad 70% ogółu mieszkańców. Do najludniejszych wsi poza Gniewinem, należą: Rybno, Chynowie, Kostkowo, i Perlino. Teren gminy stanowi zaplecze osadnicze zespołu miejskiego oraz wchodzi w skład strefy submetropolitalnej.

Liczba ludności gminy Gniewino wynosi obecnie 7 404 mieszkańców, w tym na pobyt stały 7 150 (stan na luty 2016). Obserwuje się powolny, ale systematyczny stały wzrost liczby ludności gminy. Liczbę mieszkańców w poszczególnych latach przedstawia następujące zestawienie: 2012 r. – 7268 mieszkańców; 2013 r. – 7329 mieszkańców; 2014 r. – 7384 mieszkańców. Liczbę ludności przypadającą na 1km2 przedstawia następujące zestawienie: 2012 r. – 41 mieszkańców; 2013 r. – 42 mieszkańców; 2014 r. – 42 mieszkańców.

5 Źródło: Materiały UG Gniewino

16 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Liczbę mieszkańców gminy Gniewino w latach 2010-2015 w rozbiciu na poszczególne miejscowości przedstawia poniższe zestawienie. Największy wzrost ludności zanotowano w miejscowościach: Gniewino, Mierzyno, Nadole, Jęczewo, Rybno i Salino.

Miejscowość 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Dynamika demografi czna Bychowo 296 296 297 296 295 294 99% Chynowie 491 503 497 495 493 490 99% Czymanowo 292 304 304 306 308 310 106% Dąbrówka 71 72 72 72 73 74 104% Dębina 26 28 29 29 30 30 115% Gniewinko 68 67 69 69 69 69 101% Gniewino 1117 1126 1146 1151 1159 1167 104% Gniewino Osiedle 841 848 864 879 888 893 106% Jęczewo 129 133 135 134 133 132 102% Kostkowo 414 421 414 418 422 424 102% Lisewo 329 333 328 329 330 331 100% Łęczyn Dolny 24 28 28 28 28 28 116% Mierzynko 167 165 163 163 162 162 97% Mierzyno 233 232 226 226 226 224 96% Nadole 318 320 333 334 338 341 107% Opalino 69 65 64 64 64 64 92% Perlino 332 344 340 343 346 349 105% Płaczewo 69 67 64 65 66 67 97% Rybienko 112 113 113 111 107 105 93% Rybno 697 693 688 688 690 688 98% Salino 98 98 92 93 94 95 96% Salinko 47 47 48 53 58 57 121% Słuszewo 216 218 222 225 228 228 105% Strzebielinek 153 150 144 144 143 143 93% Strzebielinko 156 165 161 162 164 166 106% Tadzino 160 161 165 167 169 170 106% Toliszczek 88 87 86 85 84 83 94% Gmina Gniewino 7013 7084 7092 7129 7167 7184 102% ogółem Tabela 3 Liczba mieszkańców gminy Gniewino w latach 2010-2015 w rozbiciu na miejscowości6

Liczba ludności jest wprawdzie najistotniejszą, ale nie jedyną cechą demograficzną badanej populacji. Wskaźnik feminizacji, czyli liczba kobiet na 100 mężczyzn, w pośredni sposób przedstawia strukturę funkcjonalną zatrudnienia. Wskaźnik feminizacji na terenie Gminy Gniewino jest znacznie niższy od średniego krajowego wskaźnika (ok. 95 kobiet na 100 mężczyzn na obszarach wiejskich), podobnie jak i średniego dla województwa pomorskiego (ok. 95-obszary wiejskie). Mamy do czynienia ze stagnacją bardzo niskiego wskaźnika feminizacji na poziomie 89 kobiet na 100 mężczyzn. W najbliższych latach należy spodziewać się dalszego spadku wskaźnika feminizacji. Wykres ludności wg płci i wieku w roku 2014 przedstawia poniższy rysunek:

6 Źródło: strona internetowa www.gniewino.pl

17 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Rys. 4 Ludność wg płci i wieku w 2014r.7

Kolejnym ważnym wskaźnikiem demograficznym są migracje, związane z formalnym przemeldowaniem na pobyt stały. Poza rozchwianym okresem wczesnych lat 90., poziom migracji utrzymuje się na relatywnie stałym poziomie, z napływem i odpływem wahającymi się w granicach 80-90 osób rocznie, z chwilowymi przewagami bądź to imigracji, bądź to emigracji. Brak jest wyraźnych tendencji migracyjnych w gminie. Na ruch naturalny ludności składają się urodzenia, zgony, małżeństwa oraz najbardziej sumaryczny wskaźnik przyrostu naturalnego, będący różnicą między urodzeniami a zgonami. To właśnie przyrost naturalny, poza migracjami, decyduje o przemianach liczby ludności gminy. Liczba małżeństw w badanym okresie waha się między 33 a 53 rocznie, nie wykazując wyraźnych tendencji i kierunków przemian. Wskaźnik liczby małżeństw na 1000 mieszkańców, wynoszący w gminie Gniewino 4,9 jest nieznacznie tylko wyższy niż średni dla obszarów wiejskich w Polsce. Można się także spodziewać, że wraz z przemianami społecznymi i demograficznymi, wskaźnik ten będzie stopniowo malał. Roczna liczba urodzeń w gminie waha się w granicach 100, co dało w 2013 roku 12,6 urodzeń na 1000 mieszkańców, przy średniej dla obszarów wiejskich w Polsce osiągającej 11,4/1000 mieszkańców. Natomiast liczba zgonów wynosi w ostatnich latach niespełna 50 osób rocznie. Wskaźnik liczby zgonów na 1000 mieszkańców jest wyraźnie niższy w gminie Gniewino (6,03/1000) niż średnio dla wsi w Polsce, który wynosił 10,1 zgonów na 1000 mieszkańców. Liczbę ludności w wieku nieprodukcyjnym przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym przedstawia następujące zestawienie: 2012 r. – 55,2; 2013 r. – 54,9; 2014 r. – 56,1. Liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym dla Powiatu Wejherowskiego w roku 2014 wyniosła 58,1. Oznacza to, że w gminie Gniewino, w stosunku do średniej Powiatu Wejherowskiego występuje niższy procent udziału mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym. Wybrane dane demograficzne z roku 2014 przedstawia następujące zestawienie: liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym – 1820 (3,9% całości Powiatu Wejherowskiego); liczba ludności w wieku produkcyjnym – 4730 (3,6% całości Powiatu Wejherowskiego); liczba ludności w wieku poprodukcyjnym – 834 (2,8% całości Powiatu Wejherowskiego).

7 Źródło: GUS w Gdańsku

18 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Migrację ludności na pobyt stały w poszczególnych latach przedstawia następujące zestawienie: 2010 r. – 101 mieszkańców; 2011 r. – 101 mieszkańców; 2012 r. – 70 mieszkańców; 2013 r. – 84 mieszkańców; 2014 r. – 99 mieszkańców. Powyższe dane oznaczają, że po spadku w roku 2012 ilość osób zameldowanych systematycznie wzrasta.

2.3 Zasoby mieszkaniowe Zasoby mieszkaniowe w gminie Gniewino wzrastają powoli, ale systematycznie podobnie do wzrostu liczby jej mieszkańców. Zasoby mieszkaniowe w poszczególnych latach przedstawia następujące zestawienie: 2013 r. – 1801 mieszkań (w tym lokali socjalnych 14); 2014 r. – 1811 mieszkań (w tym lokali socjalnych 14). Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania to 77m2. W 2014r. oddano ogółem do użytkowania 12 nowych mieszkań.

2.4 Infrastruktura społeczna Głównym ośrodkiem skupiającym większość usług w gminie jest miejscowość Gniewino. Oferowane są w niej usługi administracyjne związane ze zlokalizowaną tu siedzibą przedstawicielstwa samorządu terytorialnego.

2.4.1 Turystyka

Rys. 5 Przystań w Nadolu8

Turystyka jest jedną z najbardziej dochodowych gałęzi gospodarki. Na jej rozwój wpływ ma wiele różnych sektorów gospodarki leżących zarówno w gestii sektora publicznego, jak i będących domeną prywatnej przedsiębiorczości. Turystyka jako sektor gospodarki obejmuje wiele innych, mniejszych branż, zaliczanych do strefy szeroko rozumianych usług i obejmujących: transport, gastronomię, zakwaterowanie, handel, rozrywkę i rekreację, informację, ale jednocześnie związana jest z wieloma działalnościami sektora publicznego odpowiedzialnego za: infrastrukturę (bezpieczeństwo, ochrona zdrowia, zieleń publiczna, komunikacja, gospodarka wodno-ściekowa, gospodarka odpadami, telekomunikacja) jak i innymi tworzącymi wizerunek gminy i determinującymi rozwój na jej terenie zagospodarowania turystycznego.

8 Strona internetowa: www.dobremiejsce.gniewino.pl

19 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Zasadniczo dla rozwoju turystyki niezbędne są dwa podstawowe elementy: - atrakcje turystyczne, - infrastruktura turystyczna. Mimo, iż atrakcje są głównym magnesem przyciągającym turystów do gminy czy miejscowości, jednak bez sprawnej infrastruktury niemożliwe jest uzyskanie kompleksowego, pozytywnego wrażenia, a co za tym idzie rozwoju turystyki w gminie i pełnego wykorzystania jej potencjału turystycznego. Gmina Gniewino charakteryzuje się bardzo dużymi walorami przyrodniczymi, czego wyrazem jest nie tylko świetny stan środowiska przyrodniczego, ale także znajdujące się na jej obszarze liczne formy ochrony przyrody. Atrakcję przyrodniczą stanowi także szereg parków wiejskich, dawnych parków przydworskich i przypałacowych (np. wpisany do rejestru zabytków zespół parkowy w Bychowie). Bardzo wiele z nich jest obecnie zaniedbanych i zniszczonych, ale wciąż zachowały one urok i wymagają restauracji oraz opieki. Wodami posiadającymi potencjał dla rozwoju rekreacji na obszarze gminy są akweny Jeziora Żarnowieckiego i Jeziora Salińskiego. Jezioro Żarnowieckie o powierzchni zwierciadła wody 1391 ha jest największym jeziorem w regionie Pobrzeża Kaszubskiego i zajmuje 22 miejsce wśród największych jezior w Polsce. Od strony zachodniej jezioro otaczają wysokie wzgórza morenowe o często bardzo stromych stokach, pokryte lasami i przeorane jarami i wąwozami. Wzgórza te szczególnie atrakcyjnie prezentują się ze wschodnich brzegów jeziora. U stóp wzgórz, nad brzegami jeziora rozciągają się zabudowania wsi Nadole i Czymanowo. Północna część gminy jest znacznie słabiej zalesiona niż część południowa, toteż pod względem krajobrazowym charakteryzują ją roztaczające się tam szerokie panoramy i widoki na odległe nieraz o kilka kilometrów wsie i osiedla. Część południowa gminy nie posiada już takiego potencjału widokowego, ale piękno jej krajobrazu tkwi właśnie w bogatych, zdrowych lasach, urokliwych drogach i leśnych ścieżkach i jeziorach, potokach i polach otoczonych lasem, na których ukryły się samotne zabudowania. Dwie odmienne, charakterystyczne formy krajobrazowe na obszarze gminy stanowią: dolina Jeziora Żarnowieckiego i pradolina rzeki Redy. Południowa, zalesiona część gminy przechodzi nagle w otwarty krajobraz pradoliny rzeki Redy. Ze wzgórz na krawędzi doliny (okolice Chynowca, Słuszewa) rozciąga się szereg malowniczych panoram na sąsiednie miejscowości, okoliczne wzgórza i na otwarte wnętrze samej doliny. Na obszarze gminy znajdują się trzy zorganizowane punkty widokowe: - Wieża Widokowa im. Jana Pawła II w kompleksie turystyczno-rekreacyjnym "Kaszubskie Oko", - na zbiorniku elektrowni w Czymanowie, - w zespole dworsko-parkowym w Bychowie. Obiektami pełniącymi funkcję turystyki na terenie gminy Gniewino są między innymi: - kompleks turystyczno-rekreacyjny "Kaszubskie Oko" z Wieżą Widokową im. Jana Pawła II, - scena plenerowa w Czymanowie, - ośrodki jazdy konnej np. w Chynowiu, Salinie, Bychowie, - przystanie jachtowe w Nadolu, Lubkowie, Brzynie. Przystań w Nadolu wyposażona jest w statek wycieczkowy „Nadolanin”, szybkie łodzie motorowe „Parana” i „Iguasu”, łodzie wędkarskie i rowery wodne pływające na Jez. Żarnowieckim. Gmina Gniewino posiada dobrze rozwiniętą bazę noclegową, którą stanowią: - hotele: Hotel Mistral Sport, Kasztanowy Gościniec w Strzebielinku, Dwór w Bychowie, Lisewski Dwór, Pokoje gościnne Kaszubianka, - gospodarstwa agroturystyczne np.: Czuprynówka w Kostkowie, Ośrodek Jeździecki Hajduki w Chynowiu, Szymanka, Dworek w Salinie, Gajówka, - pozostała baza noclegowa (domki letniskowe, kwatery, mieszkania i pokoje do wynajęcia) głównie w miejscowościach: Nadole, Czymanowo, a także w Gniewinie i Salinie.

Gmina Gniewino stała się znana dzięki wyjątkowo bogatej ofercie infrastruktury turystycznej, sportowej i rekreacyjnej. Główne osiągnięcia w tej dziedzinie to: hotel i zespół boisk, z których

20 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

korzystała mistrzowska reprezentacja Hiszpanii w czasie finałów Euro 2012, wieża widokowa w kompleksie rekreacyjnym „Kaszubskie Oko”, przystań i zagospodarowane wybrzeże nad Jeziorem Żarnowieckim, kryta pływalnia, sala kinowa itp. Bardzo ważnym elementem budowania marki i rozpoznawalności gminy było właśnie Centrum Pobytowe UEFA Euro 2012, w którym oprócz piłkarzy gościli też kibice i dziennikarze z całego świata.

2.4.2 Kultura

Rys. 6 Zagroda Gburska i Rybacka w Nadolu9

Walory środowiska kulturowego, to główne zasoby, na jakich opiera się zazwyczaj rozwój turystyki. Dziedzictwo architektoniczne, zabytkowe obiekty budownictwa ludowego, zachowane układy ruralistyczne w połączeniu z układami zieleni tworzą krajobraz gmin wiejskich i są jej znaczącym elementem identyfikacyjnym. Właściwie utrzymane, estetycznie zagospodarowane i eksponowane walory kulturowe są zarówno wyrazem dumy, ale i szacunku, troski mieszkańców gminy o własne dziedzictwo kulturowe, a jednocześnie tworzą harmonijny krajobraz, który już sam w sobie jest dużą atrakcją turystyczną. Najważniejsze kulturowe atrakcje gminy stanowią: 1) Zabytkowe zespoły pałacowo-parkowe i dworsko-parkowe we wsiach:  Bychowo – zespół dworsko-parkowy z grobowcem dawnego właściciela i aleją prowadzącą do punktu widokowego,  Chynowie – zespół pałacowo-parkowy z zabudowaniami gospodarczymi,  Salino,  Lisewo,  Salinko – zespół dworsko ogrodowy z aleją i budynkiem dawnej wagi,  Słuszewo,  Rybno,  Mierzynko. 2) Zabytkowe zespoły młyńskie we wsiach:  Bychówko,  Perlino,  Kostkowo, 3) XVIII-wieczny dworek w Salinie, 4) Wiejski kościółek w Salinie,

9 Strona internetowa: www.dobremiejsce.gniewino.pl

21 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

5) Cmentarz z kaplicą grobową rodziny Rexinów w Salinie, 6) Zabytkowe układy ruralistyczne wsi:  Gniewino,  Gniewinko,  Nadole,  Salino,  Rybno, 7) Grodziska, kurhany i inne zabytki archeologiczne we wsiach:  Gniewino,  Mierzynko,  Salino,  Czymanowo (Opalino) 8) skansen Zagroda Gburska i Rybacka w Nadolu, 9) miejsca pamięci związane z marszem śmierci więźniów obozu koncentracyjnego Stuthoff w Rybnie i w Gniewinie. 10) Czymanowo – największa w Polsce elektrownia szczytowo-pompowa.

Kościoły i parafie. Większa część gminy należy do Diecezji Pelplińskiej, Dekanatu Łebskiego. Są to: Parafia Świętego Józefa Robotnika w Gniewinie i Parafia Świętego Ottona w Kostkowie. W Salinie znajduje się kościół filialny, w Bychowie i Rybnie kaplice. Część zachodnia gminy należy do Diecezji Gdańskiej - Parafia Żarnowiecka. W Nadolu znajduje się kaplica przynależąca do tej parafii. Cmentarze. Na terenie gminy znajdują się cmentarze przy kościołach parafialnych w Gniewinie i Kostkowie. Cmentarz przy kościele w Kostkowie jest cmentarzem czynnym. Cmentarze komunalne znajdują się po wschodniej stronie miejscowości Gniewino, przy drodze na Gniewinko oraz w Salinie. W okolicy miejscowości Rybno znajduje się nieczynny cmentarz ofiar Marszu Śmierci z obozu koncentracyjnego w Sztutowie. Poza tym na terenie gminy Gniewino znajdują liczne mniejsze historyczne cmentarze.

Niestety znaczna część walorów kulturowych w gminie Gniewino nie jest właściwie utrzymana. Wyjątki stanowią: założenia dworsko-parkowe w Bychowie i Chynowie, dwór i kościół w Salinie, skansen w Nadolu i miejsca pamięci. Niszczeją, nieużytkowane, lub od wielu lat nie poddawane remontom, stare dwory i pałace. Zniszczenie i zapomnienie nie omija także dworskich czy pałacowych parków i założeń parkowych. Zatarciu ulegają historyczne układy kompozycyjne wsi, znika wiele wartościowych dla dziedzictwa kulturowego gminy wiejskich budynków mieszkalnych i gospodarczych.

Obiektami pełniącymi funkcję kultury na terenie gminy Gniewino są ponadto: centrum kultury w Gniewinie w którym mieści się m. in. nowoczesna sala widowiskowo-kinowa na 170 osób i bowling oraz scena plenerowa w Czymanowie.

22 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

2.4.3 Sport i rekreacja

Rys. 7 Kompleks „Kaszubskie oko”10

Obiektami pełniącymi funkcję sportową oraz rekreacyjną na terenie gminy Gniewino są: pływalnia kryta w Gniewinie, hala widowiskowo-sportowa w Gniewinie, kompleks turystyczno-rekreacyjny "Kaszubskie Oko" z Wieżą Widokową im. Jana Pawła II, obiekt rekreacyjny „Trzy Korony", kompleks sportowy w sąsiedztwie hotelu Mistral Sport (stadion LA, boiska, kort tenisowy) stanowiący część centrum pobytowego UEFA EURO 2012 goszczącego podczas Mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2012r. reprezentację Hiszpanii – zwycięzców tego turnieju. Obiekt tez został wyróżniony m.in. w plebiscycie „Piłki nożnej” nagrodą specjalną dla najlepszego centrum pobytowego podczas Euro 2012. Ponadto w Kostkowie i Rybnie znajdują się boiska Orliki. Gmina Gniewino posiada potencjał i urządzenia służące rekreacji związanej z wodą. Istnieją tu przystanie jachtowe w Nadolu na Jez. Żarnowieckim, Lubkowie, Brzynie. Ośrodki jazdy konnej znajdują się np. w Chynowiu, Salinie, Bychowie. Ponadto w gminie Gniewino znajdują się liczne trasy rowerowe opisane w rozdziale II pkt 14.3.

Rys. 8 Centrum sportowe w Gniewinie11

10 Strona internetowa: www.dobremiejsce.gniewino.pl

11 Strona internetowa: www.dobremiejsce.gniewino.pl

23 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

2.4.4 Handel, pozostałe usługi Obiektami handlowymi w Gniewinie są mi in. sklepy (w tym minimarket), zakłady fryzjerskie oraz kilka restauracji. Zlokalizowane są tu także stacje benzynowe oraz oddziały banków. Gniewino posiada jedyną w gminie lecznicę zwierząt, a także Komisariat Policji. Nadole jest miejscowością turystyczną, skupiającą bazę noclegową (głównie agroturystyka, domki i pokoje do wynajęcia). Oferowane są tu usługi związane m.in. z pośrednictwem nieruchomościami, gastronomią oraz handel na poziomie podstawowym. Kostkowo jest siedzibą Gniewińskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego, Straży Gminnej i Samorządowego Zespołu Szkół. Handel reprezentują tu sklepy spożywcze. W Czymanowie swoje siedziby mają przedstawicielstwa i administracja Elektrowni Wodnej Żarnowiec. Sektor usługowy reprezentowany jest przez liczną bazę noclegową. W Czymanowie oferowane są usługi blacharskie oraz związane z mechaniką pojazdową i naprawą maszyn rolniczych. Znajduje się tu również sklep wielobranżowy. W pozostałych miejscowościach gminy oferta usług ogranicza się do sklepów spożywczych lub spożywczo - przemysłowych. W miejscowościach Płaczewo, Jęczewo, Rybienko, Opalino, Rukowo, Gniewinko, Dąbrówka nie ma żadnych sklepów. Spośród usług oferowane są jedynie w Strzebielinku i Dąbrówce związane z mechaniką pojazdową i transportem. Troska władz o bezpieczeństwo mieszkańców zaowocowała oddaniem do użytku Centrum Obsługi Technicznej Gminy w Kostkowie, a także zorganizowaniem Straży Gminnej.

2.4.5 Oświata Na terenie gminy Gniewino znajdują się następujące obiekty szkolne oraz przedszkolne: - Samorządowy Zespół Szkół w Gniewinie – ul. Szkolna 1, 84-250 Gniewino (Samorządowe Gimnazjum, Samorządowa Szkoła Podstawowa im. Gabriela Narutowicza, punkt przedszkolny), - Samorządowy Zespół Szkół w Kostkowie – ul. Księdza Galasa 1, 84-252 Kostkowo (Samorządowa Szkoła Podstawowa, Samorządowe Przedszkole), - Rybno punkt przedszkolny.

2.4.6 Funkcja letniskowa (rekreacji indywidualnej) Głównymi terenami, na których rozwijają się zespoły zabudowy letniskowej, są rejony wsi: Nadole, Salino, Salinko i Perlino. Zespoły te związane są z bliskim położeniem wód – Jezior Żarnowieckiego, Salińskiego i Choczewskiego (mimo iż do brzegów Jeziora Choczewskiego przylegają w gminie prawie wyłącznie tereny zalesione). Planowany jest rozwój istniejących zespołów (Nadole, Perlino) oraz powstanie kolejnych, w szczególności w okolicach Jeziora Salińskiego (Salino, Salinko). Dbająca się zauważyć pozytywna tendencja, to fakt, że na obszarze gminy Gniewino zabudowa letniskowa nie ulega zbytniemu rozproszeniu, a koncentruje się zazwyczaj w sąsiedztwie istniejących zespołów zabudowy. Pozwala to na zachowanie nie zdegradowanego krajobrazu oraz zapewnienie wyposażenia w systemy infrastruktury technicznej. Niepokojącą tendencję stanowić może natychmiast nadmierny rozwój przestrzenny tych zespołów, a co za tym idzie zbytnie uwidocznienie ich w krajobrazie (zarówno ze względu na zajmowaną powierzchnię terenu, jak i różnorodność – zazwyczaj mało spójnych z tradycyjnymi – form zabudowy). Niestety, obecnie wielka część zabudowy albo nie jest wystarczająco wyposażona w infrastrukturę ochrony środowiska, albo nie posiada jej wcale. Mankamentem są też zbyt małe działki (zwłaszcza w Nadolu), na jakich lokalizowana jest zabudowa, bo powoduje to nadmierne zagęszczenie zabudowy, brak dróg dojazdowych o wymaganych prawem parametrach, a tym samym zmniejszenie bezpieczeństwa i komfortu wypoczynku w domach letniskowych.

2.5 Produkcja, składy Gmina Gniewino jest miejscem atrakcyjnym dla inwestorów. Na terenie dawnej budowy Elektrowni Jądrowej Żarnowiec umieszczono Pomorską Specjalną Strefę Ekonomiczną, której 30 ha znajduje się w granicach gminy. Celem powstania „strefy" było efektywne wykorzystanie istniejącej infrastruktury i tworzenie nowych miejsc pracy.

24 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Do najważniejszych podmiotów gospodarczych w gminie Gniewino zaliczają się: Elektrownia Wodna Żarnowiec, zakład przetwórstwa rybnego King Oscar (wytwarzający 35% krajowej produkcji konserw rybnych), RIELA - zakład produkujący maszyny rolnicze, stolarnia „FEDDE", a także działająca w Perlinie Mleczarnia "Śnieżka". Wspomnieć należy również kopalnię kruszywa TOPAZ. Gmina Gniewino jest swoistym zagłębiem energetycznym. W Czymanowie w 1983 roku oddana została do użytku elektrownia szczytowo - pompowa wykorzystująca Jezioro Żarnowieckie jako zbiornik dolny. Zbiornik górny wybudowany na pobliskim płaskowyżu jest całkowicie sztuczny, powstał na terenie ówczesnej wsi PGR-owskej - . Elektrownia jest największą elektrownią wodną w Polsce o mocy 716 MW, wyposażona jest w cztery jednakowe hydrozespoły odwracalne.

2.6 Elektrownie wiatrowe

Rys. 9 Elektrownie wiatrowe w gminie Gniewino12

Przeważająca liczba dni wietrznych w roku czyni teren gminy atrakcyjnym miejscem lokalizacji elektrowni wiatrowych. W okolicach Lisewa w 2005 (14) i w 2007 roku (3) oddano do użytku 17 elektrowni wiatrowych. Dołączyły one do jednej z pierwszych elektrowni wiatrowych w kraju, powstałej w tym miejscu w latach 90. Postawiony wówczas, pierwszy wiatrak gniewiński miał moc 150 kW i maszt o wysokości 32,7 m. Nowe elektrownie są wyższe - mają 60 m i moc 600 kW. W 2012 r. w okolicach Tadzina powstały jeszcze trzy elektrownie wiatrowe o wysokości 80 m i mocy 2000 kW.

12 Strona internetowa: www.dobremiejsce.gniewino.pl

25 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

3. Uwarunkowania wynikające ze stanu ładu przestrzennego i wymogu jego ochrony

Pod pojęciem „ładu przestrzennego”, zgodnie z art. 2 Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity Dz. U. z 2016r. poz. 446 z późn. zm.), należy rozumieć takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno- gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne. Ład przestrzenny w skali makro oznacza harmonijne zespalanie elementów środowiska przyrodniczego z antropogenną infrastrukturą. Inaczej mówiąc, jest to zgodna symbioza przyrodniczego otoczenia człowieka z wytworami cywilizacji. Pojęcie ładu przestrzennego dotyczy każdej skali działalności człowieka i wiąże się nierozerwalnie z procesami rozwoju struktur przestrzennych. Narzędziem sterowania tego rozwoju jest: 1) planowanie przestrzenne, 2) polityka przestrzenna, w tym mechanizm podejmowania decyzji przestrzennych. Zaburzenia ładu przestrzennego wywoływane dysproporcjami w zagospodarowaniu zaostrzają dodatkowo takie przyczyny jak błędne, często zmienne koncepcje zagospodarowania przestrzennego miasta, błędne decyzje lokalizacyjne, przewlekła realizacja inwestycji, żywiołowa urbanizacja, powszechna realizacja tzw. obiektów tymczasowych, a także brak poczucia ładu i porządku w świadomości społecznej oraz dyscypliny w działaniu. I tak, wyraz przestrzenny gminy charakteryzuje się pozytywnym wizerunkiem zabudowy o zbliżonej skali, skupionej wokół historycznych centrów poszczególnych miejscowości. W przeważającej części układ urbanistyczny jest dogęszczany, nie posiadając tendencji do nadmiernego rozlewania się wzdłuż ciągów komunikacyjnych. Taki wizerunek przestrzenny miejscowości w połączeniu z malowniczym sąsiedztwem otwartego, niezabudowanego krajobrazu terenów leśnych jest charakterystyczny dla gminy Gniewino. Inną kwestią dotyczącą ładu przestrzennego jest często obecna niska estetyka zabudowy. Osiągnięcie zadawalającego stadium harmonii przestrzennej jest wynikiem integracji pozornie niezwiązanych ze sobą elementów, są to: 1) pole ładu społecznego (społeczna akceptacja); 2) pole ładu ekonomicznego (efektywność); 3) pole ładu ekologicznego (ekologiczna racjonalność i równowaga). Doskonalenie narzędzi służących bezpośredniemu sterowaniu procesami rozwoju struktur przestrzennych, czyli planowania przestrzennego, jest środkiem prowadzącym do poprawy estetyki bezpośredniego otoczenia człowieka (ład przestrzenny najbliższego otoczenia). Podstawowym elementem kształtowania środowiska człowieka w jego bezpośrednim otoczeniu, jest planowanie przestrzenne w formule planów miejscowych. Planowanie przestrzenne przechodzi obecnie transformację. Od roku 1995, po przemianach ustrojowych, obowiązują nowe przepisy w tym zakresie. Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 1994 roku została zastąpiona Ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 r. Nowe przepisy, w swoich założeniach, doprowadzić mają do takiego formułowania planów miejscowych, żeby stały się one skutecznym narzędziem prowadzenia polityki przestrzennej, której najbardziej spektakularnym wyrazem jest efekt w postaci ładu przestrzennego. Nowe przepisy obligatoryjnie wymagają określenia w planach miejscowych podstawowych regulacji przestrzennych porządkujących formę projektowanych struktur, co musi w konsekwencji zaowocować ładem przestrzennym zespołów urbanistycznych i pojedynczych obiektów oraz harmonijnym wpisaniu ich w krajobraz. Ład przestrzenny jest to przede wszystkim porządek urbanistyczny, począwszy od małej architektury, poprzez estetykę pojedynczych budynków, ich zespołów, osiedla, miasta, systemu osadniczego, aż do generalnych dyspozycji w skali kraju.

26 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

4. Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska, w tym rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego

4.1. Charakterystyka ogólna Zgodnie z podziałem obszaru Polski na jednostki fizycznogeograficzne Polski J. Kondrackiego uszczegółowionym przez B. Augustowskiego i J. Szukalskiego obszar gminy położony jest w makroregionie Pobrzeże Gdańskie w mezoregionie Pobrzeże Kaszubskie. W opracowanej przez A. H. Rachockiego strukturze geomorfologicznej regionu analizowany teren gminy Gniewino znalazł się na granicy wysoczyzny morenowej falistej i równiny, natomiast południowo-wschodnie jej fragmenty na równinie sandrowej. Zgodnie z regionalnym podziałem układu hydrograficznego J. Drwala teren gminy położony jest w zlewni Piaśnicy (część północna) i w zlewni Redy (część południowa) „kaszubskim systemie hydrograficznym”. Według rejonizacji Głównych Zbiorników Wód Podziemnych A. S. Kleczkowskiego obszar gminy został włączony do wyznaczonego systemu i znajduje się w granicach Głównych Zbiorników Wód Podziemnych nr 109 i 110. Ze względu na warunku klimatyczne cały teren gminy według A. J. Trappa położony jest w granicach dwóch krain klimatycznych województwa pomorskiego. Część północna w Krainie pobrzeża otwartego morza, natomiast część południowa w Krainie Pojezierza Pomorskiego - cześć zewnętrzna. Opierając się na tradycyjnym podziale Polski na regiony geobotaniczne W. Szafera, który uszczegółowiony został przez J. M. Matuszkiewicza (2008), obszar gminy leży na granicy trzech podokręgów: puckim na wschodzie, Piaśnickie na południu i Choczewskim w Okręgu Pojezierza Kaszubskiego, w Krainie Pobrzeże południowobałtyckie, która wchodzi w skład Działu Pomorskiego. Zgodnie z regionalizacją przyrodniczo-leśną z 2010 roku, obszar gminy Gniewino położony jest w krainie przyrodniczo-leśnej zwanej Bałtycką, która obejmuje obszar gromadnego występowania buka, dokładniej w mezoregionie Wysoczyzna Żarnowiecka (I - 17). W regionalizacji rolniczej województwa pomorskiego M. Haluzo teren gminy podzielony został na dwie części: część północną i środkową, która znalazła się w podrejonie rolniczym „2b” (jest to drugi pod względem przydatności rolniczej rejon rolniczy województwa pomorskiego) i część południową do rejonu „7” (posiadający znacznie trudniejsze warunki do prowadzenia gospodarki rolnej niż podrejon „2b”).

4.2. Rzeźba terenu Obszar gminy Gniewino obejmuje fragmenty lęborskiej wysoczyzny morenowej, porozdzielanej głębokimi dolinami. Wysoczyzny morenowe o wysokościach względnych 20-120 m mają postać kęp, których fragmenty znajdują się w granicach gminy, są to: żarnowiecka, sławoszyńska, pucka i osiecka. Dominującą rolę w budowie wysoczyzn odgrywają gliny zwałowe i utwory wodnolodowcowe. Na terenie gminy wyróżnić można nasypujące formy rzeźby terenu: a) formy pochodzenia lodowcowego:  wysoczyzna morenowa falista – o wysokościach względnych osiągających 10, 15, a nawet 30 na odcinku 1 km (bezwzględne 20-120 m). Występują na niej liczne formy związane z deglacjacją, wyraźnie postrzegane w krajobrazie, jako różnej wielkości zagłębienia wytopiskowe oraz drobne formy akumulacyjne martwego lądolodu;  wzgórza moreny czołowej w formie łagodnych izolowanych wzgórz o wysokości względnej 5- 20 m w południowej części gminy. Są to formy akumulacji czołowej stagnującego lądolodu jakie występują na północ od Tadzina i na południe od Kostkowa;

27 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

 kemy są to wydłużone wzgórza około 5-15 m znajdujące się na zachód od Jęczewa; b) formy pochodzenia wodnolodowcowego  obszary sandrowe położone na wysokości około 70 m n.p.m, w części zachodniej silnie porozcinana dolinami i zagłębieniami, które okresowo były wypełnione martwym lodem pomiędzy Kostkowem, a Rybnem i południe od Tadzina oraz na wschód od Rybna i sięgają aż do pradoliny Redy-Łeby;  rynny subglacjalne w rejonie na południe od Tadzina znajduje się fragment doliny rzecznej łączącej dolinę rynnowa Choczewo-Salino z pradoliną redy-Łeby, Jest ona silnie rozgałęziona, częściowe zdrenowana siecią melioracyjną;  tarasy jeziora Żarnowieckiego o złożonej genezie otaczające misę jeziora i ciągnące się w głąb doliny, aż do jej połączenia z systemem dolni rynnowych południowo-wschodniej części gminy i północnozachodniej części gminy Wejherowo. Znaczne nachylenie tych tarasów kierunku osi doliny (średnio 3-50, a maksymalnie 10-150), ich szerokość rzędu 100-200 m, a nawet więcej, sfalowana powierzchnia i duża zmienność osadów oraz wysokość 5-20 m, są podstawa do przyjęcia ich złożonej genezy;  strefa rozcięć przykrawędziowych wysoczyzny morenowej jest to pas otaczających wysoczyznę do strony doliny jeziora Żarnowieckiego o szerokości ponad 1,5 km, o dużych deniwelacjach, przekraczających 100 m na 1 km z licznie występującymi formami denudacyjnymi w postaci sieci głęboko wciętych wąwozów, izolowanych wzgórz, osuwisk różnych generacji i zasięgu oraz nagromadzeniem osadów deluwialnych;  krawędzie małych dolin marginalnych i odpływu wód glacjalnych o wysokości od 1 do 15 m występujące na powierzchni wysoczyzny morenowej, przecinających na wysokości kilkudziesięciu metrów istniejąca obecnie dolinę w rejonie na południe do Tadzina.

4.3. Budowa geologiczna Budowa geologiczna obszaru gminy jest stosunkowo słabo rozpoznana, zarówno głębokimi wierceniami studziennymi, jak i otworami geologiczno-inżynierskimi. Zgodnie ze Szczegółową Mapą Geologiczną Polski w budowie geologicznej obszaru gminy dominują osady związane z działalnością lodowca ostatniego zlodowacenia, których miąższość na znacznych jej fragmentach przekracza 100 m na terenie wysoczyzny morenowej. W profilu osadów czwartorzędowych dominują:  piaski i mułki oraz iły zastoiskowe występujące w lokalnych zagłębieniach powierzchni podczwartorzędowych i osiągają miąższość nawet do 200 m,  gliny zwałowe występujące w zagłębieniach i wcięciach erozyjnych i w formie grubych do 50 m lub wielowarstwowych nagromadzeń z głazami od Toliszczek i Bychowa do Rybna, od Mierzyna do Lisewa. Gliny nie występują na powierzchni.  piaski, gliny i żwiry moreny spiętrzonej, miejscami ilaste, silnie wapniste, mułki i piaski z domieszką pyłu węglowego, na zachód od Toliszczek i w rejonie Mierzyna,  piaski i żwiry wodnolodowcowe, budujące sandry w południowej części gminy, a w okolicach Rybna osiągają nawet 30 m miąższości,  piaski i mułki kemów występujące w okolicach Jęczewa,  piaski, żwiry i głazy moren czołowych z głazowiskami, piaskami żwirami, miejscami zaglinione, o miąższości maksymalnie do 4 m, na północ od Lisewa,  mułki jeziorne, gytie oraz piaski rzeczne i mady występujące w dolinie Piaśnicy. Utwory piaszczyste, piaszczysto-gliniaste i gliniaste nadają się do bezpośredniego posadowienia budynków i innych obiektów kubaturowych. Lokalizacja wszelkich budynków oraz obiektów budowlanych musi być każdorazowo poprzedzona sporządzeniem dokumentacji geotechnicznej, geologiczno-inżynierskiej lub hydrogeologicznej zgodnie z Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych z dnia 25 kwietnia 2012 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 463).

28 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

4.4. Ogólna charakterystyka warunków hydrogeologicznych Możliwości zabudowy i zagospodarowania terenu gminy związane są z właściwościami osadów czwartorzędowych i warunków wodnych. Na tej podstawie obszar gminy można podzielić na: - obszary gruntów organicznych występujących głównie strefie obniżeń rynnowych oraz płatami w obszarze dolin o lokal zagłębień bezodpływowych na wysoczyźnie. Zalegają one przeciętnie do głębokości 2-5 m, a lokalnie głębiej. Są to torfy i namuły organiczne plastyczne i miękkoplastyczne. Tereny występowania torfów są na ogół płaskie i podmokłe, zwierciadło wody występuje na głębokości 0-2 m, a torfy nasiąknięte są wodą. Grunty organiczne posiadają własności wchłaniania wody, a pod wpływem obciążenia szybkiego jej oddawania, co wpływa na znaczne osiadanie gruntu. Wody gruntowe występujące w tych osadach są agresywne na beton i stal. Ogólnie na obszarach gruntów organicznych warunki zabudowy są niekorzystne z uwagi na małą nośność gruntów oraz płytkie zaleganie wody gruntowej. Przed posadowieniem wymagają badań szczegółowych. Tereny położone w dolinie Piaśnicy i różnej wielkości zatorfionych zagłębieniach bezodpływowych; - obszaru gruntów sypkich, które zajmują znaczną część obszaru gminy. Występują od powierzchni terenu w formie warstw ciągłych, soczewek oraz wypełniają zagłębienia w gruntach spoistych. Reprezentowane są przeważnie przez piaski średnioziarniste przewarstwione drobnoziarnistymi i pylastymi oraz lokalnie w obniżeniach rynien, moren czołowych i strefie przykrawędziowej wysoczyzny, jako żwiry i pospółki. Na obszarze występowania piasków i w rejonie wysoczyzny, wody występują na ogół na głębokości poniżej 4 m o zwierciadle swobodnym lub napiętym, na terenie dolin i obniżeń na głębokości 0-4 m. Woda gruntowa w większości przypadków jest agresywna dla betonu. Piaski i żwiry na ogół przypadków stanowią dobre podłoże budowlane, warunki geologiczno- inżynierskie uzależnione są głównie od przewarstwień gruntów słabych oraz głębokości występowania wody w stosunku do głębokości posadowienia fundamentów. Piaski pylaste i drobnoziarniste poniżej zwierciadła wód gruntowych lub w zasięgu podsiąkania kapilarnego łatwo ulegają wypieraniu oraz wykazują skłonności do powstania wysadzin i kurzawek; - obszary gruntów spoistych i mało spoistych występują na powierzchni terenu na wysoczyźnie, tworząc kilka poziomów glin zwałowych. Górny poziom glin piaszczystych o miąższości 2-10 m z dużą zawartością frakcji piaszczystej przechodzi miejscami w piaski gliniaste. W obszarach dolinnych, rynien i lokalnych obniżeń grunty spoiste występują, jako pyły, gliny pylaste sporadycznie iły zastoiskowe. Grunty spoiste i mało spoiste na wysoczyźnie są przeważnie konsystencji półzwartej i twardoplastycznej, a w rejonie obniżeń w strefie występowania wód gruntowych są plastyczne i miękkoplastyczne. W strefie głębokości do około 2 m grunty te są w większości odwapnione, głębiej oraz w obniżeniach wzrost węglany wapnia wzrasta maksymalnie do 10 %, a poniżej 4 m nawet do 20 %. Woda na obszarach gruntów spoistych może występować w soczewkach i w nadkładzie piaszczystym o znaczeniu lokalnym oraz z podłożu piaszczystym, gdzie stanowi poziom wodonośny często o napiętym zwierciadle pod ciśnieniem. Grunty spoiste są na ogół mało ściśliwe, niepęczniejącej w naturalnych warunkach występowania stanowią dobre podłoże budowlane. Dla całego obszaru gminy należy uwzględnić strefę przemarzania, która sięga do głębokości 1 m od powierzchni odsłoniętej.

4.5. Wody powierzchniowe Obszar gminy Gniewino położony jest w obrębie zlewni bezpośredniej Morza Bałtyckiego, w dorzeczu rzeki Piaśnicy. Zachodnia część gminy odwadniana jest przez Bychowską Strugę (pole 47724) i jej dopływ Salinkę (pole 477242), natomiast wschodnia część gminy położona jest w zlewni Piaśnicy (pole 4772), a dokładniej w jej części cząstkowej Piaśnica od dopływu z Domatowa do jeziora Żarnowieckiego (pole 47723 oraz zlewnie bezpośrednią Jeziora Żarnowieckiego (pole 47725). Środkowa i południowa część gminy Gniewino położona jest w granicach zlewni rzeki Redy (pole 478), a dokładniej je prawostronnego dopływu spod Chynowia (pole 47814) i kanału Kostkowo (4782). Rzeki odwadniające obszar gminy charakteryzują się odmiennymi reżimami hydrologicznymi uzależnionymi od źródeł zasilania i typu biegu rzeki. Największe rzeki w granicach gminy Gniewino to:

29 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

 Piaśnica – długość górnego biegu wynosi 16,7 km, średni spadek 3,3000, w dnie rynny jeziora Żarnowieckiego 1,3000,  Bychowska Struga – długość 20,1 km, średni spadek 2,2000. Szczególnym elementem hydrograficznym w granicach gminy Gniewino są jeziora. Poza jednym dużym akwenem (Jezioro Żarnowieckie) brak jest tu dużych jezior. Wymienić jednak należy także ciąg jezior położonych w rynnach subglacjalnych: jezioro Choczewskie, Salinko, Czarne. Zupełnie inną genezę posiada jezioro Dąbrze, które zalicza się do jezior wytopiskowych. W obrębie kęp wysoczyznowych występuje niewielka liczba drobnych powierzchniowych jezior, tzw. "oczek" będących na różnych etapach lądowacenia. Pomimo małych rozmiarów i głębokości pełnią one istotną funkcję retencyjną. Ważnym elementem sieci hydrograficznej gminy są obszary stale lub okresowo podmokłe, z reguły występujące w obniżeniach pradolinnych, dolinnych i bezodpływowych. Ich topograficzny zasięg wykazuje znaczną zmienność w cyklu roku hydrologicznego, osiągając maksymalne rozmiary wiosną. Sieć hydrograficzna na obszarze gminy Gniewino jest stosunkowo dobrze rozwinięta, ale cechą charakterystyczną jest występowanie obszarów niewłączonych do powierzchniowego systemu odwadniania. Są to obszary bezodpływowe chłonne i ewapotranspiracyjne określane mianem obszarów o zasilaniu pośrednim.

4.6. Szata roślinna i różnorodność biologiczna Opierając się na tradycyjnym podziale Polski na regiony geobotaniczne W. Szafera, który uszczegółowiony został przez J. M. Matuszkiewicza (2008), obszar gminy leży na granicy trzech podokręgów: puckim na wschodzie, Piaśnickie na południu i Choczewskim na zachodzie, w Okręgu Pojezierza Kaszubskiego, w Krainie Pobrzeże południowobałtyckie, która wchodzi w skład Działu Pomorskiego. W ramach powszechnej inwentaryzacji przyrodniczej gmin Polski w 2000 roku Biuro Dokumentacji i Ochrony Przyrody w Gdańsku wykonało Inwentaryzację i waloryzację przyrodniczą gminy Gniewino. Przedstawiona w niniejszym rozdziale charakterystyka szaty roślinnej oparta została na niniejszym opracowaniu. W granicach gminy Gniewino wyróżniono następujące podstawowe typy zbiorowisk roślinnych. Lasy łęgowe występują dosyć często w południowej i zachodniej części gminy, w dolinach Piaśnicy, Bychowskiej Strugi, czy Kanału Kostkowego oraz mniejszych cieków. Zbiorowiska te silnie narażone są na różne formy antropopresji. Ze względu na żyzne siedliska, jakie zajmują, w przeszłości często były przekształcane w użytki zielone. Obecnie największym zagrożeniem jest dla nich osuszenie i wprowadzenie gatunków obcych siedliskowo, głównie świerka oraz, przede wszystkim, eliminacja drzewostanu. Dotyczy to szczególnie łęgów występujących nad niewielkimi ciekami wodnymi, w pobliżu pól, łąk i innych terenów wykorzystywanych rolniczo. Żyzne lasy bukowe i dębowo-grabowe występują na omawianym terenie stosunkowo rzadko i z reguły na niewielkich powierzchniach. Grądy najczęściej lokalizowano w pobliżu cieków wodnych, na stokach dolin rzecznych, często w miejscach trudno dostępnych lub wręcz niemożliwych do wykorzystania rolniczego. W drzewostanie obu zespołów dominującym gatunkiem jest buk. W grądach występuje również grab, klon i dąb. Większość ich płatów występujących na terenie gminy jest w różnym stopniu silnie zniekształcona. Przyczyną zniekształceń jest zwykle wprowadzanie świerka lub sosny do drzewostanu. Ubogie lasy bukowe i bukowo-dębowe wykształciły się przede wszystkim w południowej, wysoczyznowej części gminy, gdzie zajmują przeważającą część powierzchni leśnej. Drzewostan i warstwę krzewów kwaśnych buczyn buduje niemal wyłącznie buk, a w dąbrowach duży udział ma również dąb i sosna. Większość fitocenoz występujących na omawianym terenie jest zniekształcona w stopniu umiarkowanym lub dużym. Przyczyną zniekształceń, podobnie jak w przypadku grądów i żyznych buczyn, jest głównie wprowadzenie drzew iglastych do drzewostanu, powodujące zmiany siedliskowe. Olsy i zarośla wierzbowe są na obszarze gminy reprezentowane przez dość liczne różnej wielkości płaty i smugi. Jednak nie zajmują one większych powierzchni. Najczęstszym zbiorowiskiem

30 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

omawianej grupy jest oles porzeczkowy. Jego płaty zarejestrowano np. na łąkach nad Jeziorem Salińskim, na łąkach wzdłuż doliny Kanału Kostkowego. Drzewostan tego zbiorowiska buduje niemal wyłącznie olsza czarna, warstwę podszytu tworzy głównie kruszyna. Dość częstym zbiorowiskiem roślinnym, w obrębie omawianej grupy, są zarośla wierzbowe. Są one związane dynamicznie z olsami stanowiąc przejściowe ogniwo w łańcuchu sukcesyjnym od szuwarów i wilgotnych łąk do zbiorowisk leśnych. Bory i brzeziny bagienne są niezbyt częstymi zbiorowiskami roślinnymi. Ich występowanie ogranicza się do niewielkich, lokalnych zagłębień terenu, oraz dolinie Kanału Kostkowego. Obejmują one zbiorowiska rozwijające się na podłożu organogenicznym, ich drzewostan buduje przede wszystkim sosna przy znacznym udziale brzozy brodawkowatej i omszonej, większość wystąpień obejmuje płaty boru lub brzeziny silnie przekształcone. Porolne nasadzenia drzew iglastych i liściastych. Nasadzenia drzew na siedliskach uprzednio użytkowanych rolniczo zajmują znaczne powierzchnie w omawianej gminie. Przeważnie są to monokultury sosnowe, z towarzyszeniem brzozy i modrzewia. Kompleksy te stanowią antropogeniczne zbiorowiska zastępcze na zróżnicowanych siedliskach, przy czym w wielu przypadkach są to siedliska najbogatsze – grądowe i buczynowe; Szuwary trzcinowe i turzycowe są grupą zbiorowisk rzadko występujących na terenie gminy Choczewo. Relatywnie największe powierzchnie tych zbiorowisk notowano nad jeziorami: Salińskim, Dąbrze i w mniejszym stopniu Żarnowieckim, gdzie nie zajmowały one znacznych powierzchni. Torfowiska przejściowe. Na terenie gminy te zbiorowiska roślinne występują rzadko i z reguły na bardzo małych powierzchniach i zajęte są niemal wyłącznie przez użytki zielone, głównie wilgotne łąki i pastwiska. Zachowały się tam jedynie niewielkie płaty kwaśnych młak niskoturzucowych fizjonomicznie przypominające łąki, zwykle zubożałe gatunkowo. Zbiorowiska te podlegają różnorodnym, ale silnym wpływom antropogennym: zwykle są osuszane, noszą też ślady eksploatacji torfu (np. na północny-zachód od Mierzyna). Zabiegi te powodują przesuszenie złoża torfowego i w konsekwencji jego murszenie i mineralizację. Zagrożeniem dla torfowisk śródpolnych są również spływy z pól powodujące ich nad-mierną eutrofizację. Konsekwencją zmian siedliskowych są przekształcenia szaty roślinnej: ubożenie gatunkowe zbiorowisk, zanikanie gatunków o najwęższej skali ekologicznej, a często również najrzadszych i chronionych, degeneracja a nawet zanikanie zbiorowisk roślinnych. Na siedliskach silnie uwodnionych, ubogich troficznie i kwaśnych. Uwagę zwracają rzadkie elementy flory – malina maroszka, wełnianeczka darniowa, bagno zwyczajne, wrzosiec bagienny, żurawina błotna; Łąki i pastwiska zajmują stosunkowo znaczną powierzchnię. Rozmieszczenie ich jest jednak bardzo nierównomierne. Największy kompleks łąk ciągnie się na południe od jeziora Żarnowieckiego, na południe od wsi Rybno, w dolni Kanału Kostkowego, na północny-zachód od Mierzyna i południe od Bychowa. Zbiorowiska łąkowe występują także w dolinach mniejszych rzek i strumieni, często na terenach uprzednio zajmowanych przez żyzne lasy łęgowe, wokół jezior, oczek wodnych i w lokalnych obniżeniach terenu. Pastwiska zajmują zwykle wierzchołki i zbocza wzgórz morenowych. Stan zachowania badanych zbiorowisk na terenie gminy jest na ogół zły. Przyczyną degeneracji są różnorodne oddziaływania antropogenne na siedlisko i pokrywę roślinną. Jednym z największych zagrożeń dla łąk jest osuszanie dolin rzecznych i wszelkich wilgotnych lub zabagnionych zagłębień terenu. Pociąga to za sobą nie tylko degenerację siedliska, ale również znaczne zubożenie gatunkowe zbiorowiska i zanikanie rzadkich taksonów roślin. Inną forma antropopresji jest intensyfikacja gospodarki, polegająca m.in. na: podsiewaniu "szlachetnych" gatunków traw, nawożeniu łąk i zbyt intensywnym wypasie bydła na łąkach kośnych. Zbiorowiska synantropijne (segetalne i ruderalne) w grupie tej występują dwa typy zbiorowisk o odmiennym rozprzestrzenieniu i różnych wymaganiach ekologicznych, fitocenozy segetalne towarzyszą uprawom rolnym i występują pospolicie na terenie całej gminy, zaś zbiorowiska ruderalne wykształcają się w ogródkach przydomowych, na przydrożach, w pobliżu zabudowań gospodarczych, są zbiorowiskami pospolitymi, chociaż zwykle zajmują małe powierzchnie. Zróżnicowanie siedlisk i biocenoz oraz względnie bardzo dobry ich stan zachowania wpłynęły na bardzo duże bogactwo florystyczne omawianego terenu. Występują tu liczne stanowiska gatunków

31 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

roślin prawnie chronionych lub rzadkich i zagrożonych wyginięciem lub rzadkich w skali kraju wg Polskiej Czerwonej Księgi Roślin lub Czerwonej Listy Roślin Zagrożonych.

4.7. Zwierzęta Na terenie gminy Gniewino pośród ptaków spotyka się: bociana białego, myszołowa, kobuza, żurawie, czajki, kszyki, kuliczka, śmieszkę, sierpówkę, kukułkę, jerzyka, zimorodka, dzięcioła zielonego, dzięcioła czarnego, dzięcioła dużego, lerka, skowronka, dymówki, oknówki, świergotka drzewnego, świergotka łąkowego, pliszkę żółtą, pliszkę górską, pliszkę siwą, rudziki, słowika szarego, kopciuszka, kosa, kwiczoła, drozda śpiewaka, paszkota, łozówkę, cierniówkę, kapturka, pierwiosnka piecuszka, mysikrólika, muchołówka żałobną, czarnogłówkę, czubatkę, sosnówkę, modraszkę, bogatkę, kowalika, sójkę, sroki, kawkę, gawrona, wrony, kruki, szpaki, wróble, mazurki, ziębę, dzwońca, szczygła, gila, trznadla. Na terenie gminy Gniewino najmniej zróżnicowana jest fauna ptaków związana z zabudową mieszkaniową, zagrodową i gospodarczą. Pospolitymi i licznymi gatunkami są: wróbel domowy, oknówka, dymówka, sierpówka, grzywacz, sroka, zięba, bogatka. Na obrzeżach terenów zabudowanych występują niezbyt licznie: mazurek, kopciuszek. W kilku punktach (sady w pobliżu niewielkich, przydomowych zbiorników wody) spotkać można kwiczoła. Awifauna ptaków wodnych i z wodą związanych jest słabo reprezentowana pod względem gatunkowym oraz z reguły jest bardzo nieliczna. Wynika to z niewielkiej ilości odpowiednich zbiorników wody oraz słabo wykształconej warstwy szuwarów. Z gatunków typowo wodnych notowano łabędzia niemego, czernicę, łyskę oraz czaplę siwą. Z ptaków szuwarowych na wymienienie zasługuje potrzos, trzciniak oraz łozówka. Nad Kanałem Kosteckim zauważono obecność kuliczka piskliwego. Większość gatunków ptaków obserwowanych na terenie gminy podlega całkowitej ochronie gatunkowej. Ochronie częściowej podlega sroka, wrona siwa oraz gawron. Gmina Gniewino jest terenem o przewadze gruntów ornych i łąk nad lasami, stąd fauna ssaków wykazuje przemieszanie różnych grup charakterystycznych dla określonych siedlisk. Dominującą grupą są ssaki związane z terenami otwartymi oraz o charakterze mozaikowym, gdzie łąki i agrocenozy sąsiadują z niewielkimi kompleksami zadrzewień. Należy tu wymienić kreta, ryjówkę aksamitną, ryjówkę malutką, mysz polną i polnika zwyczajnego. Pogranicze pól i zadrzewień jest charakterystycznym siedliskiem sarny, lisa i zająca szaraka, wiewiórkę, jelenia szlachetnego, dzika, borsuka, kunę leśną oraz tchórza. Na terenie gminy pośród płazów spotykana jest: traszka zwyczajna, traszka grzebieniasta, ropucha szara, żaba jeziorowa, żaba wodna, żaba trawna, żaba moczarowa, natomiast pośród gadów: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny i żmija zygzakowata. Płazy. Na terenie gminy w czasie prac w ramach powszechnej inwentaryzacji przyrodniczej gmin zarejestrowano 6 gatunków płazów na 18 znanych z terenu całego kraju. Traszka zwyczajna jest gatunkiem stosunkowo rzadkim na omawianym obszarze. Ropucha szara należy do pospolitych płazów na terenie gminy i jest reprezentowana zwykle przez liczne populacje. Z tzw. "żab zielonych" stwierdzono występowanie żaby jeziorkowej i żaby wodnej. Wszystkie płazy podlegają całkowitej ochronie gatunkowej, za wyjątkiem "żab zielonych", które korzystają z ochrony częściowej. Gady. Na terenie gminy stwierdzono występowanie 4 gatunków gadów na 8 występujących na obszarze kraju. Jaszczurka zwinka była notowana z terenu całej gminy, gdzie jest stosunkowo licznym gatunkiem. Szczególnie licznie występuje w pasie przymorskim, zamieszkując suche bory sosnowe i wydmy. Równie pospolitym i licznym gatunkiem jest jaszczurka żyworódka. Występowanie jaszczurki żyworodnej związane jest głównie z lasami mieszanymi. Padalec zwyczajny jest pospolitym gatunkiem na terenie gminy związanym z różnymi biocenozami leśnymi. Częściej stwierdzono go na skraju kompleksów leśnych niż w zwartych drzewostanach. Również żmija zygzakowata jest pospolitym gatunkiem na omawianym obszarze. Szczególnie liczna ma tu być odmiana czarna, która w kraju nie należy do częstych, a na nie-których terenach brak jej zupełnie. Według informacji mieszkańców w lasach nad jeziorem Salińskim i Dąbrze spotkać mogą zaskrońca zwyczajnego. Wszystkie gady występujące w kraju podlegają całkowitej ochronie gatunkowej.

32 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Ssaki. Fauna ssaków gminy Choczewo swym zróżnicowaniem nie odbiega od innych północnych obszarów kraju. Prawie wszystkie gatunki są mniej lub bardziej pospolite w innych regionach. Z rzędu owadożernych stwierdzono obecność 3 gatunków: jeża zachodnio-europejskiego, kreta i ryjówki aksamitnej. Dwa ostatnie występują pospolicie na terenie całej gminy. Z najliczniejszego rzędu ssaków, jakim są gryzonie, stwierdzono jedynie 4 gatunki. Dwa z nich – nornik polny i wiewiórka są rozprzestrzenione w całej gminie. Pojedynczo notowane były stanowiska badylarki i piżmaka. Jedynym przedstawicielem zającokształtnych na badanym terenie jest zając szarak, który należy tu do jednych z najpospolitszych ssaków. Rząd parzystokopytnych reprezentowany jest na obszarze gminy przez 3 gatunki. Dzik oraz sarna występują na całym badanym terenie. Ta ostatnia jest tu szczególnie liczna. Wielokrotnie obserwowano stada liczące po kilka sztuk osobników. Najrzadszym ssakiem z omawianej grupy jest jeleń. Rzędem ssaków obejmującym największą liczbę gatunków na terenie gminy są drapieżne. Większość z nich jest bardzo pospolita. Należy tu wymienić lisa, kunę leśną, kunę domową, tchórza, gronostaja i łasicę łaskę. Również rzadkim ssakiem jest borsuk. Na terenie Lasów Lęborskich, w południowo-zachodniej części gminy stwierdzono występowanie 12 gatunków nietoperzy. Są to: nocek duży, nocek, nocek łydkowłosy, nocek rudy Myotis daubentoni, mroczek posrebrzany, mroczek późny, karlik malutki, karlik większy, karlik drobny, borowiec, borowiaczek i gacek wielkouch. Niektóre gatunki nietoperzy występują również w rejonie „starej” zabudowy gminy, gdzie lokalizowane są ich zimowiska. Pod ochroną gatunkową ścisłą znajduje się jeż, ryjówkowate, wiewiórka oraz wszystkie gatunki nietoperzy. Kret, wydra, badylarka i karczownik ziemnowodny znajdują się pod ochroną gatunkową częściową. Ponadto następujące gatunki nietoperzy znalazły się w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt:  nocek łydkowłosy – kategoria EN (gatunki bardzo wysokiego ryzyka),  mroczek posrebrzany– kategoria LC,  borowiaczek– kategoria VU (gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie).

4.8. Wartość rolniczej przestrzeni produkcyjnej W regionalizacji rolniczej województwa pomorskiego M. Haluzo teren gminy podzielony został na dwie części: część północną i środkową, która znalazła się w podrejonie rolniczym „2b” (jest to drugi pod względem przydatności rolniczej rejon rolniczy województwa pomorskiego) i część południową do rejonu „7” (posiadający znacznie trudniejsze warunki do prowadzenia gospodarki rolnej niż podrejon „2b”). Warunki glebowe gminy Gniewino ściśle powiązane są z budową geologiczną utworów powierzchniowych i zauważa się ich duża zmienność przestrzenną. Przeważają gleby brunatne wyługowane i właściwe wykształcone z piasków gliniastych i glin zwałowych. W podmokłych dolinach rzecznych i obszarach zatorfionych występują gleby mułowo-torfowe. Genetycznie gleby występujące na terenie gminy można zaliczyć do: gleby pochodzenia organicznego: torfowe, murszowo-torfowe, mułowo-torfowe i torfowo-mułowe i glejowe, które przeważają na terenach położonych na południe od Słuszewo (w bezpośrednim sąsiedztwie z gminą Luzino), na wschód, południowy-wschód oraz południowy-zachód od Rybna, na północ od Mierzyna, aż do Perlina, w dolinie Piaśnicy, w rejonie Czymanowa,  gleby pochodzenia mineralnego:  gleby brunatne wyługowane i brunatne kwaśne (Bw) dominują w części północnej od na wschód od lasów porastających strefę krawędziowa rynny jeziora Żarnowieckiego do granicy z gminą Choczewo, na południe do Rybna, na południe od Mierzyna i płatowo w rejonie Tadzina i Słuszewa;  gleby brunatne właściwe (B) występują w jedynie niewielkimi płatami zachodniej części gminy w rejonie Wsi Mierzyno. Przydatność rolnicza gleb w gminie Gniewino jest wysoka. Wśród kompleksów przydatności rolniczej gleb na terenie gminy Gniewino przeważają; kompleks żytni bardzo dobry (4), płatowo występuje pszenny dobry (2), żytni dobry (5), żytni słaby (6), a wśród trwałych użytków zielonych – użytki

33 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

zielone średnie (2z), choć znaczący udział, w skali gminy, maja użytki zielone słabe i bardzo słabe (3z). Na obszarze gminy dominują kompleksy pszenny dobry (2) i pszenno-żytni (5). W oparciu o aktualną klasyfikację gleb zawartą w opracowanej i wydanej w 2000 roku „Klasyfikacji gleb leśnych Polski” w Nadleśnictwach Choczewo i Wejherowo wyróżniono gleby autogeniczne, semihydrogeniczne, hydrogeniczne oraz na szczątkowej powierzchni antropogeniczne. Najliczniej na gruntach nadleśnictwa reprezentowane są gleby z działu autogenicznych. Największą powierzchnię zajmują gleby rdzawe około 35%. W miejscowych warunkach kompleksowo z tymi glebami występują gleby deluwialne brunatne i właściwe zajmujące 65% oraz gleby bielicowe zajmujące 15%. Dominującym odczynem gleb jest odczyn kwaśny – ogółem 90% gleb. Pozostałe 10 % to gleby o odczynie obojętnym i zasadowym. Wartość przyrodnicza, a przede wszystkim przydatność rolnicza gleb występujących na analizowanym obszarze gminy Gniewino jest stosunkowo wysoka. Gleby klas IIIa i IIIb zajmują 1248,74 ha (26% użytków ornych), zaś gleby klas IVa i IVb - 3484,99 ha (63% użytków ornych) - tabela nr 4. Trwałe użytki zielone zajmują na terenie gminy łącznie 1590,62 ha, a wśród nich 46,7 % zaliczone są do IV klasy bonitacyjnej. Trwałe użytki zielone zaliczone do V klasy bonitacyjnej zajmują jedynie 20,9 % (333,87 ha) ich ogólnej powierzchni (tabela nr 4). Na przekształconym podłożu, jakie występuje w granicach obszaru gminy Gniewino - gleby mają charakter typowo antropogeniczny. Występują tu gleby kulturoziemne typu hortisoli (gleby ogrodowe) i rigosoli (gleby wykształcone na obcym materiale strukturotwórczym) oraz gleby industroziemne, czyli zdeformowane przez procesy budowlane, oddziaływanie infrastruktury itp. Generalnie można powiedzieć, że gmina Gniewino charakteryzuje się dogodnymi warunkami dla produkcji rolniczej, a bliskie sąsiedztwo Aglomeracji Gdańskiej stwarza dogodne warunki dla upraw ogrodniczych - produkcja warzyw i owoców. Strukturę trwałych użytków rolnych w gminie Gniewino według klas bonitacyjnych gleb w 2015 roku przedstawia poniższa tabela.

Oznaczenie użytku Powierzchnia [ha] RII 18,2849 RIIIa 357,7898 RIIIb 890,9496 RIVa 1677,6898 RIVb 1507,0365 RV 903,5491 RVI 254,8931 PsII 2,000 PsIII 104,00 PsIV 323,8293 PsV 211,3358 PsVI 72,9855 ŁIV 419,3421 ŁV 122,529 ŁVI 67,579 Tabela 4 Struktura trwałych użytków rolnych w gminie Gniewino według klas bonitacyjnych gleb w 2015 roku13

13 Źródło: materiały Urzędu Gminy Gniewino

34 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

4.9. Lasy Zgodnie z regionalizacją przyrodniczo-leśną z 2010 roku, obszar gminy Gniewino położony jest w krainie przyrodniczo-leśnej zwanej Bałtycką, która obejmuje obszar gromadnego występowania buka, dokładniej w mezoregionie Wysoczyzna Żarnowiecka (I - 17). Wskaźnik lesistości gminy Gniewino wynosi około 41% i bardzo zbliżony jest do wskaźnika dla całego powiatu – 40%. Rozmieszczenie skupisk leśnych na terenie gminy również jest nierównomierne. Większą lesistością wyróżnia się południowo-zachodnia cześć gminy na zachód i południowy-zachód Kostkowa i doliny Kanału Kostkowo, Rybna i Mierzyna w rejonie Łęczyna Dolnego i jezior Salino, Czarne i Dąbrze. O dużej powierzchni jest kompleks leśny porasta strefę krawędziową rynny jeziora Żarnowieckiego, której zachodnia część leży w gminie Gniewino. Mniej zalesiona jest północna, zachodnia i środkowa część gminy na północ od w miejscowości: Perlino, Gniewino. Lasy w gminie Gniewino w zdecydowanej większości ich powierzchni są własnością Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych, Nadleśnictw: Choczewo, Wejherowo i Strzebielino. Na terenie gminy przeważają drzewostany mieszane - z dwoma i trzema gatunkami współpanującymi. Jest również wiele drzewostanów jednogatunkowych, głównie na najsłabszych siedliskach. Jednak dotyczy to także zalesień porolnych – nie zawsze na ubogich siedliskach. Obecnie są one jednak w różnych fazach przebudowy. Spotyka się coraz więcej drzewostanów młodszych klas wieku o bardzo zróżnicowanym składzie gatunkowym, co świadczy o postępującej przebudowie starodrzewów. Według programów ochrony przyrody Nadleśnictw w porównaniu ze stanem sprzed 10 lat znacząco zmniejszył się także udział drzewostanów ze świerkiem jako gatunkiem panującym – z około 7% do 4,5%. Dominującym typem siedliskowym lasów na terenie gminy jest las mieszany świeży (LMśw) przeszło 41%. Szczegółowe dane o aktualnym stanie siedlisk w granicach obu Nadleśnictw wskazują, że, że siedliska naturalne zajmują około 70% powierzchni leśnej, siedliska zniekształcone zajmują około 28% (w tym głównie siedliska porolne 22%), a siedliska zdegradowane nie występują. Głównym gatunkiem panującym w lasach gminy jest sosna zajmująca 58% powierzchni i mająca przeszło 57% udziału w miąższości drzewostanów w Nadleśnictwach. Kolejne gatunki panujące to: buk (25% powierzchni i 24% miąższości), dąb (5% powierzchni i 3% miąższości), świerk (4% powierzchni i 4,5% miąższości), brzoza (3% powierzchni i 2,6% miąższości), modrzew (2,5% powierzchni i 2,6% miąższości), olcha czarna (2% powierzchni i 2,0% miąższości). Pozostałe gatunki zajmują poniżej 1% - zarówno powierzchni jaki i miąższości. Lasy o szczególnych walorach przyrodniczych (HCVF) na terenie gminy Gniewino. Prowadzenie gospodarki leśnej zgodnie z zapisami Ustawy o lasach i wewnątrz branżowego zarządzenia „w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych” doprowadziło do przyznania lasom RDLP w Gdańsku certyfikatu FSC i PEFC. W celu spełnienia warunków systemu certyfikacji FSC (Zasada 9) zostały powołane w RDLP Gdańsk Lasy o Szczególnych Walorach Przyrodniczych (High Conservation Value Forests -HCVF). Gospodarowanie w tych lasach ma dążyć do zachowania i wzmacniania cech charakterystycznych takiego lasu. Lasy o szczególnych wartościach przyrodniczych HCVF obejmują następujące kategorie obszarów:  lasy posiadające globalne, regionalne lub narodowe znaczenie pod względem koncentracji wartości biologicznych (HCVF 1),  kompleksy leśne odgrywające znaczącą rolę w krajobrazie, w skali krajowej, makroregionalnej lub globalnej (HCVF 2),  obszary obejmujące rzadkie, ginące lub zagrożone ekosystemy (HCVF 3),  lasy pełniące funkcje w sytuacjach krytycznych (HCVF 4),  lasy zaspokajające fundamentalne potrzeby lokalnej społeczności (HCVF 5),  lasy kluczowe dla tożsamości kulturowej (HCVF 6). Żadna z powyższych kategorii nie jest nadrzędna, a jedno wydzielenie może mieć wiele desygnacji, jako HCVF z różnych kategorii. Na terenie gminy w wyniku konsultacji społecznych wyodrębniono lasy o Szczególnych Walorach Przyrodniczych (HCVF), w postaci:

35 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

HCVF 1. Lasy posiadające globalne, regionalne lub narodowe znaczenie pod względem koncentracji wartości biologicznych. HCVF1.1. Obszary chronione. Na terenie nadleśnictw się wyodrębniono w tej kategorii lasów istniejące rezerwaty przyrody. HCVF1.2. Ostoje zagrożonych i ginących gatunków. Gatunki roślin i zwierząt będące przedmiotem zainteresowania wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony na podstawie Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory przedstawiają się następująco: Gatunki zwierząt. Bielik i puchacz całą powierzchnię ochrony strefowej W przypadku wystąpienia innych gatunków strefowych do tej kategorii proponuje się wtedy włączyć powstałe strefy ochrony. HCVF3. Obszary obejmujące rzadkie, ginące lub zagrożone ekosystemy HCVF 3.2. Obszary obejmujące drzewostany rzadkie, ginące lub zagrożone w skali Europy W ramach tej grupy włączono siedliska przyrodnicze zinwentaryzowane w ramach powszechnej inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory w latach 2006–2007 – na podstawie Decyzji nr 61 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 25.07.2006 r. (zgodnie z kryteriami FSC) HCVF4. Lasy pełniące funkcje w sytuacjach kryzysowych HCVF4.1. Lasy wodochronne -Lasy wodochronne mają za zadanie przede wszystkim ochronę siedlisk bagiennych i wilgotnych zabezpieczających zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulację stosunków hydrologicznych w zlewniach oraz ochronę krajobrazu i stref przejściowych między zbiorowiskami leśnymi i wodnymi wzdłuż głównych cieków wodnych. HCVF4.2. Lasy glebochronne. Lasy glebochronne mają za zadanie ochronę lasów na stromych zboczach jarów, wąwozów i wzgórz, spełniające przede wszystkim funkcje przeciwerozyjne. HCVF6. Lasy kluczowe dla tożsamości kulturowej lokalnych społeczności. Na obszarze Nadleśnictwa Choczewo przyjęto wszystkie lasy otaczające obiekty turystyczne, kulturowe i edukacyjne oraz istniejące ścieżki turystyczne i edukacyjne. Leśny Kompleks Promocyjny (LKP) – Lasy Oliwsko Darżlubskie. Wschodnia część gminy znajdująca się w granicach Nadleśnictwa Wejherowo włączona została do Leśnego Kompleksu Promocyjnego – Lasy Oliwsko Darżlubskie. Leśne kompleksy promocyjne to duże, zwarte obszary lasu, wchodzące w skład jednego lub kilku nadleśnictw. Utworzone na obszarze całego kraju, pokazują zmienność warunków siedliskowych, różnorodność składu gatunkowego lasu i wielość pełnionych przez niego funkcji. W ramach LKP leśnicy promują zrównoważoną gospodarkę leśną, wspierają badania naukowe i prowadzą edukację leśną społeczeństwa. Nadleśnictwo Wejherowo od dnia 1 lipca 1996 r. w całości włączone jest do Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Oliwsko-Darżlubskie”. Współtworzy je z Nadleśnictwem Gdańsk, obejmując swym zasięgiem łączną powierzchnię 40743 ha. Doświadczenia LKP „Lasy Oliwsko-Darżlubskie” wskazują, że można osiągnąć kompromis pomiędzy najważniejszymi zadaniami leśnictwa: gospodarką leśną mającą na celu m.in. produkcję drewna, ochroną przyrody, badaniami naukowymi i szeroko rozumianą edukacją. Są dowodem, że trwale zrównoważona, wielofunkcyjna gospodarka leśna przeciwdziała zagrożeniom lasu, wynikającym z rozwoju cywilizacji. LKP stanowi także forum współpracy leśników ze społeczeństwem. W radach naukowo-społecznych każdego LKP zasiadają przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, autorytety świata nauki, reprezentanci organizacji pozarządowych, przemysłu drzewnego, lokalnych mediów, osoby obdarzone szczególnym zaufaniem społeczności lokalnych. Warto podkreślić, że leśne kompleksy promocyjne to oryginalna, rodzima idea promowania ekologicznego leśnictwa. Jedynym odpowiednikiem w Europie jest szwedzka koncepcja lasu modelowego, a poza Europą – podobna, nieco wcześniejsza inicjatywa kanadyjska. Pomysł tworzenia LKP spotkał się z uznaniem wśród europejskich leśników i naukowców.

36 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

5. Uwarunkowania wynikające ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej

5.1. Rys historyczny gminy Gniewino Pierwsze ślady osadnictwa na terenach obecnej gminy Gniewino pochodzą z 2 500 r. p.n.e. Z czasów prehistorycznych zachowało się szczególnie wiele śladów z VII w. p.n.e. (kultura pomorska). We wczesnym średniowieczu obszar gminy Gniewino należał do Pomorza Wschodniego. Z tego okresu zachowały się m.in. pozostałości po osadach otwartych w Nadolu (3 osady – od VIII do XII w.) i Opalinie. W XII/XIII w. tereny gminy leżały na pograniczu należących do księstwa gdańskiego kasztelanii w Białogardzie i Pucku. W 1294 r. po bezpotomnej śmierci Mściwoja II, na podstawie układu z Kępna z 1282 r., tereny te wraz z Pomorzem Wschodnim przechodzą pod władzę Przemysława II, księcia wielkopolskiego, a od 1295 r. króla Polski. Po zajęciu Pomorza Wschodniego przez Państwo Zakonne (1308/1309 r.) obszar dzisiejszej gminy Gniewino znalazł się w granicach komturstwa gdańskiego. Z miejscowości leżących na terenie gminy najdawniejszą metrykę ma Salino (Saulin, Zawolino, Sawulino). Wieś należała pierwotnie do domeny książęcej, a po przejęciu tych ziem przez Krzyżaków było nadal własnością państwową. Parafia salińska była jedną z najstarszych na Pomorzu, erygowaną już w I połowie XIII w. W 1268 r. proboszczem był tutaj hrabia Michał. W 1344 r. wieś została przekazana przez wielkiego mistrza Ludolfa Königa jako uposażenie szpitalowi Św. Ducha w Gdańsku. W 1378 r. była ponownie w rękach Krzyżaków (komtura gdańskiego), a w 1379 r. uzyskała przywilej na prawo chełmińskie. W 1384 r. dobra salińskie powróciły do szpitala Św. Ducha, który sprzedał je w poł. XV w. W 1344 r. w dokumencie donacyjnym Salina na rzecz szpitala Św. Ducha stwierdzono, że Salinko (Małe Salino, Saulinke) pozostaje przy Zakonie. Na II połowę XIV i I połowę XV w. datowane są pierwsze wzmianki o innych miejscowościach gminy. W 1364 r. Gniewino (Gnewin) zostało nadane przez wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Winrycha von Kniprode Szczepanowi von Blandzekow. W II połowie XV w. wieś była własnością klasztoru z Żarnowca, który prawdopodobnie erygował tu parafię. Natomiast Gniewinko (Gnewinke) zostało prawdopodobnie założone przez klasztor żarnowiecki, na początku XV w. zostało przejęte przez domenę książęcą. Bychowo (Bychow, Biechow, ) pojawiło się w źródłach w 1377 r. jako wieś będąca własnością Reczke’go. W 1437 r. wieś została przeniesiona z prawa chełmińskiego na polskie. Rybno (Ryben, Ribno, Rybenow, Reiben, Ribben, Rüben, Rieben) zostało w 1382 r. nadane przez zakon krzyżacki na prawie chełmińskim Pantkenowi Marcenowiczowi. Wieś liczyła wówczas 41 włók. Słuszewo (Schlawschow, Schlowschau, Schluchau) jest wymienione pod datą 1402 r. jako Schlowschau z 27 łanami areału. W 1437 r. następuje przeniesienie wsi na prawo polskie. Chynowie (Chinow) występuje w źródłach po raz pierwszy pod datą 1383 r. (w 1402 r. składało się z 7 zagród), Mierzynko (Mersinke, Cleyn Mirsin, Cleine Mirssyno, Mjerzeno) w końcu XIV w. W 1401 r. występuje niejaki Prizipke z „Cemyn”. Być może chodzi tu o Czymanowo (Czymenau, Czimenau, Rauschendorf, Cemyn). W roku 1402 pojawia się Perlino (Gross Perlin, Perlow, Perlin), jako własność rodziny Bartsch. Istniały wówczas dwa majątki – Perlino (Duże Perlino) z 4 łanami i (Małe Perlino) z 5 łanami. Jęczewo (Enzow) jest wymienione w dokumentach z 1402 i 1437 r. Miało wówczas status dóbr lennych na prawie polskim. Opalino (Opalno, Oppalin), lokowane przez zakon krzyżacki na prawie chełmińskim, w 1425 r. jest we władaniu niejakiego Matzke. Po wypowiedzeniu w 1454 r. posłuszeństwa Krzyżakom przez stany pruskie, w początkowym, niepomyślnym okresie wojny trzynastoletniej, Kazimierz Jagiellończyk był zmuszony w 1455 r. do przekazania ziem lęborskiej i bytowskiej w „wierne ręce” księciu Erykowi II Pomorskiemu w zamian za życzliwość podczas wojny z Krzyżakami. Na skutek zdrady księcia ziemie te wpadły w ręce Zakonu na przełomie 1460/1461 r. Odzyskane przez Polskę w 1466 r., zostały ponownie przekazane Erykowi II. W granicach ziemi lęborskiej znalazły się tereny gminy Gniewino. Ta przynależność terytorialna utrzymała się, i aż do II wojny światowej Gniewino dzieliło losy ziemi lęborskiej, a wraz z nią – przez większość czasu – Pomorza Zachodniego. W 1526 r. Zygmunt Stary przekazał formalnie ziemie

37 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

lęborską i bytowską w lenno książętom zachodniopomorskim, swoim siostrzeńcom Jerzemu I i Barnimowi IX. W 1637 r. zmarł Bogusław XIV, ostatni książę zachodniopomorski, i – na skutek wygaśnięcia związku lennego – obie ziemie zostały przez Władysława IV inkorporowane do Królestwa Polskiego. Bezpośrednia przynależność do Polski nie trwała długo – w czasie potopu szwedzkiego Jan Kazimierz w celu odciągnięcia Brandenburgii od sojuszu ze Szwedami na mocy traktatów welawsko-bydgoskich z 1657 r. zwolnił Prusy Książęce z zależności lennej, a także oddał ziemię lęborską i bytowską w lenno elektorowi brandenburskiemu i księciu pruskiemu Fryderykowi Wilhelmowi. Ziemia lęborsko- bytowska miała początkowo odrębny status w ramach państwa pruskiego. Procesy unifikacyjne rozpoczęły się na dużą skalę za panowania Fryderyka II, w początkowym okresie wojny sukcesyjnej austriackiej (1740-1748). Na obszarze gminy Gniewino w okresie nowożytnym przeważała własność szlachecka. Bychowo w XVI w. należał do rodu von Büchow, a co najmniej od 1714 r. do schyłku XVIII w. do rodziny von Lübtow. Później wieś często zmienia właścicieli. W 1784 r. w skład posiadłości wchodzą dwa folwarki, dwa młyny, 4 zagrody, 11 dymów i łąki nad Piaśnicą. W 1804 r. jej wartość została wyceniona na 25 466 talarów. W 1858 r. we wsi mieszkało 157 osób. Właścicielami dóbr Chynowskich była do końca XVII w. rodzina Chynowskich. W XVI w. Chynowie wchodzi w skład klucza majątków wraz z Tadzinem, Dąbrówką, Jencewem i Mierzynem. W 1699 r. właścicielem połowy Chynowia zostaje baron Michał von Brandt, a w 1716 r. wdowa po nim wykupuje drugą część majątku za 30 000 florenów. Od 1730 r. cały majątek należy do Przebendowskich. Na przełomie XVIII i XIX w. Chynowie przechodzi w ręce rodziny podpułkownika w polskiej służbie Karola Ludwika von Rexin. Opalino w XVII w. jest współwłasnością Kolkowskich i Chynowskich. Pod koniec XVIII w. dobra ulegają rozdrobnieniu. Od 1836 r. scalony majątek należy do rodziny von Strelhke. Dwór i folwark zostały wzniesione w II połowie XIX w. W 1868 r. wieś liczyła 188 mieszkańców. Gniewino pod koniec XV w. przeszło na własność Mikołaja Ropke, od którego wykupił ją w 1491 r. Jan Wejher. W 1528 r. potwierdzenie własności wsi uzyskał od księcia szczecińsko-pomorskiego syn Jana, Mikołaj Wejher. Syn Mikołaja, Franciszek, miał tytuł szambelana na dworze polskim. Po śmierci Franciszka Wejhera dobra gniewińskie odziedziczyła jego córka, która wniosła je w posagu rodzinie Natzmerów. W I połowie XVIII w. wieś przechodzi na własność Johana Ernesta von Rexina. Jego syn Michał Ernest, starosta malborski i tczewski, generał wojsk polskich, uzyskał w 1758 r. dla swych dóbr status majoratu. Powstała wówczas ordynacja Woedtke-Gnewin, która została następnie podzielona na ordynację gniewińską i wódczańską. W XIX w. obie ordynacje zostały ponownie połączone. Słuszewo uległo znacznemu rozdrobnieniu własnościowemu. wśród właścicieli przeważali Paszk- Sluszewscy. W 1822 r. całe dobra zostały wykupione przez Fryderyka Höne. W 1858 r. w dobrach słuszewskich mieszkało 205 osób. Budowę dworu oraz większości założenia dworsko-folwarcznego wiąże się z Augustem Strehlke, który dzierżawił Słuszewo od 1902 r. Strzebielinko (Strebielinken, Fredrichsrode) przez długi okres należało do domeny puckiej oraz do Przebendowskich. W 1756 r. zostało kupione przez von Rexinów. W połowie XIX w. przeszło we władanie Friedrichsów, którzy przystąpili do przebudowy założenia dworsko-folwarcznego. Z tego okresu pochodzi dwór i budynki folwarczne. Lisewo należało do rodziny Lisewskich. W 1575 r. zostało podzielone pomiędzy Dzięcielewskich i Jackowskich. W 1784 r. w Lisewie, oprócz folwarku, było 7 dymów włościańskich oraz dwa gospodarstwa zagrodników. Do majątku należał staw hodowlany oraz przysiółek Kostkowo. Dwór został zbudowany w latach 70. XIX w. przez ówczesnego właściciela J. Zielcke. Jęczewo w 1493 r. należało do Przebendowskich, którzy związani byli z nim aż do II połowy XVIII w. Dobra jęczewskie uległy zapewne działom majątkowym, ponieważ jako właściciele wymieniani są później także Jackowscy i Chynowscy. W 1756 r. właścicielem całości dóbr Jaczewskich, a także Chynowia, Tadzina i Rybienka, był Ernest Przebendowski. W 1768 r. dobra kupuje rodzina Wendenbergów, później następują częste zmiany właścicieli. Mierzynko w I poł. XVIII w. było własnością rodziny von Lanteu. W 1777 r. wieś należała już do von Machów, a w XIX w. do Głowińskich, następnie do von Krahnów i von Boninów.

38 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Salino w latach 1493-1658 należało do Krokowskich, następnie do Bonin-Solickich, a od 1704 r. do von Rexinów. W II połowie XVIII w. Salino należało do ordynacji wódczańskiej. Budowę dworu salińskiego wiąże się z Bonin-Solickimi, natomiast rodzina Rexinów była inicjatorką budowy obecnego kościoła parafialnego. Gniewinko w 1575 r. zostało nadane w lenno przez księcia szczecińsko-pomorskiego rodzinie Wejherów. W początkach XVIII w. wieś przeszła w posiadanie von Rexinów, w których rękach pozostała do początków XX w. Rybno było do XVII w. siedzibą rodziny Rybińskich (Rybieńskich) herbu Wydra. Majątek ziemski Toliszczek (Toliszczyk, Burgsdorf) utworzony został w 1810 r. przez von Kurowskich, właścicieli Prusiewa, Strzebielinka i Brzyna, z połączenia dóbr Heidele(a)nd i części Prusiewa. W 1873 r. majątek został podzielony na część należącą do von Lützowów, która odziedziczyła nazwę oraz drugą, którą włączono do Strzebielinka. Traktat wersalski odtworzył w zasadzie nadbałtycki odcinek przedrozbiorowej granicy między Polską a Prusami. Granica przebiegała po Jeziorze Żarnowieckim i Piaśnicy, za wyjątkiem polskiej enklawy na zachodnim brzegu jeziora, w okolicach Toliszczka. W 1920 r. Toliszczek został przejęty za długi przez Izbę Skarbową, a następnie rozparcelowany. Podczas wojny w folwarku mieścił się przejściowy obóz jeniecki. W 1945 r. miejscowość znajdowała się na trasie tzw. marszu ewakuacyjnego niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof (obóz i tzw. kolumna kobieca). Chynowie od 1904 r. majątek należy do rodziny von Bloch. W tym okresie, w latach 1910 – 1915 wzniesiony został pałac. Mimo żydowskiego pochodzenia pochodzenia von Blochom udało się przetrwać rządy Hitlera. Lisewo Powstała na początku XX w. linia kolejowa Wejherowo-Choczewo rozdzieliła założenie dworskie i wieś. W latach 20. i 30. kolejny właściciel P. Kranzig rozbudowuje część folwarczną założenia dworskiego. Mierzynko w 1911 r. majątek zostaje kupiony przez właściciela Chynowia Emila Block. Dwór pochodzi prawdopodobnie z lat 1911 – 15. Czymanowo Obowiązującą nazwą niemieckiej administracji dla Czymanowa do 1872 była nazwa Czimmanau. W 1873 nazwa Czimmanau została przez pruskich propagandystów niemieckich zweryfikowana jako zbyt kaszubska i przemianowana na nowo wymyśloną i bardziej niemiecką - Rauschendorf. Po I wojnie światowej wieś pozostała poza granicami Polski stając się niemiecką miejscowością graniczną (granica polsko-niemiecka na rzece Piaśnicy na wschód od Czymanowa). Opalino Po I wojnie światowej wieś pozostała poza granicami Polski stając się niemiecką miejscowością graniczną (granica polsko-niemiecka przebiegała rzeką Piaśnicą na wschód od Opalina). Gniewino W początkach XX w. dobra gniewińskie nabyła rodzina von Pirch, która trzymała je do czasu parcelacji w latach 30. Po 1945 r. gospodarstwa poparcelacyjne zostały przyznane w większości uchodźcom z kresów wschodnich RP. Układ przestrzenny zespołu dworsko-folwarcznego pochodzi zasadniczo z II połowy XIX w. Dwór był przebudowywany w początkach XX w. W ramach akcji germanizacyjnej w Królestwie Pruskim niemiecką nazwę wsi (Strzebielinken) uznano za zbyt słowiańską i w 1873 r. przemianowano ją (od nazwiska właścicieli) na Friedrichsrode. W 1902 r. wieś liczy 102 mieszkańców, w tym 44 Polaków. Gniewinko W II dekadzie XX w. majątek przeszedł w posiadanie Maxa von Pircha. W 1936 r. dobra uległy parcelacji. Do 1945 r. zdecydowana większość ludności była narodowości niemieckiej. Jęczewo (Entzow) W 1904 r. majątek, na skutek zadłużenia, został zajęty przez izbę skarbową. Perlino (Gross Perlin), aż w 1910 r. przeszła w zarząd Pomorskiego Urzędu Ziemskiego. Utrwalił się wówczas ostatecznie podział na dwie miejscowości – Perlino i Perlinko. Rybno - w połowie XIX w. powstał nowy dwór, prawdopodobnie na miejscu wcześniejszego, drewnianego. W 1885 r. we wsi mieszkało 178 osób (katolików i protestantów prawie w równych proporcjach). Na początku XX w. w majątku działał browar, w pobliżu znajdował się przystanek kolejki wąskotorowej. Od 1920 r. Rybno znalazło się w granicach Polski, majątek został rozparcelowany, a w dworze – po przebudowie – umieszczono szkołę. Pod panowaniem niemieckim ziemia lęborska pozostawała aż do marca 1945 r. W lipcu tego roku powiat lęborski został wcielony do województwa gdańskiego. Początkowo w powiecie lęborskim

39 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

pozostawało także Gniewino, jednak w wyniku zmian terytorialnych w latach 1947-1950 Wierzchucino i Gniewino zostały przyłączone do powiatu morskiego (z siedzibą w Wejherowie). Po ucieczce i wysiedleniach folwarki zostały w zasadzie przekształcone w PGR-y lub rolnicze spółdzielnie produkcyjne, natomiast indywidualne gospodarstwa zostały w znacznej mierze przyznane uchodźcom z kresów wschodnich. Ostatnia przedwojenna właścicielka dóbr Bychowo, wdowa po Albercie Bahrnt’cie, opuściła wieś w 1945 r. uchodząc przed armią sowiecką. W 1946 r. majątek został przejęty przez PGR, później należał do spółdzielni rolniczej. Po wojnie także w Mierzynku zostaje utworzony PGR. Po II wojnie światowej Opalino wchodziło w skład Wejherowskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Rolnej. W latach 80. ubiegłego wieku przez Opalino została poprowadzona wschodnia zelektryfikowana odnoga linii kolejowej (Wejherowo-Choczewo-Lębork) prowadząca do przystanku końcowego o nazwie Elektrownia Jądrowa Żarnowiec (daleko idące plany przewidywały włączenie tego odcinka do sieci trójmiejskiej SKM). W ostatnich latach trakcja elektryczna została całkowicie zdemontowana a sama linia zawieszona. Opalino jest do dnia dzisiejszego tą miejscowością która najpóźniej w całym (obecnym) województwie pomorskim uzyskała połączenie kolejowe. Po wojnie na bazie majątku Strzebielinek powstał PGR, później włączony do Wejherowskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Rolnej. W 1993 r. majątek został przejęty przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa. Strzebielinek w stanie wojennym był tu jednym z miejsc internowania. Po 13 grudnia 1981 stała się miejscem odosobnienia działaczy niepodległościowych powiązanych z Solidarnością. Tu internowany był m. in. przyszły prezydent Polski Lech Kaczyński. Po II wojnie światowej utworzono Słuszewie PGR, który w 1962 r. połączono z Zakładem Rolny w Chynowiu, a w 1971 r. włączono do Wejherowskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Rolnej. Dwór mieścił biura PGR oraz stołówkę zakładową. Został wówczas częściowo przebudowany. Ponowna przebudowa nastąpiła po prywatyzacji dworu w 1995 r. Po przejęciu przez Polskę, z dóbr Chynowskich utworzono w 1948 r. PGR. Ostatni właściciel Chynowia Gerard von Bloch pozostał w Polsce do 1957 r., pracował jako urzędnik w Kostkowie. W 1971 r. utworzono Wejherowskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej, w skład którego weszły dawne majątki w Chynowiu, Słuszewie i Chynowcu. Jęczewo po 1945 r. zostało przejęte przez fundusz ziemi, a następnie włączony do zakładu rolnego w Lisewie, należącego do Wejherowskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Rolnej. Po wojnie Perlino zostało przejęte przez Państwowy Fundusz Ziemi, a na początku lat 50. powstała tu rolnicza spółdzielnia produkcyjna, która została później rozparcelowana. Po 1945 r. w Rybnie powstaje rolnicza spółdzielnia produkcyjna. Dwór mieścił w tym czasie biura, ośrodek zdrowia i świetlicę. Spółdzielnia została rozwiązana pod koniec lat 60.

5.2. Charakterystyka ogólna dziedzictwa kulturowego i zabytków Gmina Gniewino posiada bogate zasoby dziedzictwa kulturowego charakterystyczne dla omawianego obszaru i stanowiące o jego specyfice. Należy do nich zaliczyć przede wszystkim: - zespoły pałacowo-parkowe i dworsko-parkowe we wsiach: Bychowo (zespół dworsko-parkowy z grobowcem dawnego właściciela i aleją prowadzącą do punktu widokowego zwanego „Skowroniakiem”), Chynowie (zespół pałacowo-parkowy z zabudowaniami gospodarczymi), Salino, Lisewo, Salinko (zespół dworsko ogrodowy z aleją i budynkiem dawnej wagi), Słuszewo, Rybno, Czymanowo, Mierzynko, Mierzyno, Strzebielinko, - zespoły folwarczne we wsiach: Jęczewo, Toliszczek, - zespoły młyńskie we wsiach: Bychówko, Perlino, Kostkowo, - historyczne układy ruralistyczne: Salino, Mierzynko, Mierzyno, Jęczewo, Lisewo, Rybno, Gniewinko, Gniewino, Kostkowo, Słuszewo, Dąbrówka, Chynowie, Perlino, Strzebielinko, Nadole, Bychowo, - kościoły (w tym m. in. wiejski kościółek w Salinie), - cmentarze (w tym m. in. cmentarz z kaplicą grobową rodziny Rexinów w Salinie), - tradycyjne formy i układy zabudowy (chaty, domy mieszkalne, budynki gospodarcze, zagrody), - skansen zagroda wiejska w Nadolu,

40 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

- grodziska, kurhany i inne zabytki archeologiczne, - inne elementy historycznego zainwestowania jak np. historyczna zieleń (aleje i inne), historyczne zagospodarowanie terenu (nawierzchnie, ogrodzenia, mała architektura itp.). Spośród ponad stu obiektów wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków gminy Gniewino szczególne miejsce zajmują zespoły dworsko- i pałacowo-parkowe oraz folwarczne. Zachowało się ich (w różnym zresztą stanie) kilkanaście. Dzięki tej rzadko spotykanej liczebności oraz roli, jaką odgrywają w strukturze przestrzennej jednostek osadniczych gminy, w znacznej mierze kształtują one charakter krajobrazu kulturowego gminy. Istotne jest zatem, aby podejmować wszelkie dostępne działania, które będą przeciwdziałać ich degradacji. Obiekty opuszczone, zaniedbane lub niewłaściwie wykorzystywane powinny zostać zrewitalizowane i przystosowane do spełniania funkcji zapewniającej im przetrwanie, z zachowaniem oryginalnej substancji zabytkowej. Dotyczy to m.in. dworu w Strzebielinku, Perlinie, Jęczewie, zespołu dworskiego w Mierzynku. Dwór w Opalinie, a właściwie jego ruiny (po pożarze w 1999 r.), został niestety rozebrany w 2008 r. W tym przypadku pozostała jedynie ewentualna rekonstrukcja. Podobnie wygląda sytuacja z dworem w Toliszczku, rozebranym pod koniec lat 70. Niestety część walorów kulturowych w gminie Gniewino nie jest właściwie utrzymana. Tym większe znaczenie mają przykłady zakończonych sukcesem odrestaurowań i/lub właściwej konserwacji zabytków: założenia dworsko-parkowe w Bychowie, Lisewie, Chynowiu, dwór, kościół i kaplica grobowa Rexinów w Salinie, skansen w Nadolu i miejsca pamięci. Zatarciu ulegają historyczne układy kompozycyjne wsi, znika wiele wartościowych dla dziedzictwa kulturowego gminy wiejskich budynków mieszkalnych i gospodarczych. Wycinki zieleni powodują zmiany w krajobrazie. Nie bez wpływu na ekspozycję krajobrazu kulturowego są także zespoły zabudowy letniskowej, które rozwinęły się bez uwzględnienia jego walorów.

5.3. Charakterystyka tradycyjnych zasad kształtowania przestrzeni oraz tradycji budowlanej Główne zespoły zabudowy w gminie Gniewino rozwijały się w oparciu o założenia dworskie i folwarczne. Wyróżnić można cztery, najbardziej charakterystyczne dla obszaru gminy: - wieś folwarczna - np. miejscowości: Chynowie, Toliszczek, Mierzynko, Jęczewo, - wieś ulicowa - np. miejscowości: Perlino, Dąbrówka, - wieś owalnicowa - miejscowość Gniewino, - wieś o układzie nieregularnym - miejscowość Nadole, - wieś rzędowa - miejscowość Bychowo – część wschodnia. Na terenie gminy Gniewino można wyodrębnić regionalne układy budynków zagrodowych charakterystyczne w skali regionu jak i poszczególnych miejscowości. O ich wartości stanowi harmonijne wkomponowanie obiektów i siedlisk w krajobraz oraz osadzenie w zieleni. Wyróżnić można trzy, najbardziej charakterystyczne dla obszaru gminy układu kompozycyjne zagród: - zagroda z połączonym zespołem mieszkalno-gospodarczym (charakterystyczny łącznik) i budynkiem mieszkalnym usytuowanym kalenicowo równolegle do osi drogi (wschodnia część miejscowości Bychowo), - zagroda z połączonym budynkiem mieszkalnym i gospodarczym ustawionym szczytowo względem drogi (wschodnia część miejscowości Gniewino, miejscowość Rybno), - zagroda z budynkami wolnostojącymi z kalenicowo równolegle do osi drogi ustawionym budynkiem mieszkalnym. Podobnie jak układy wsi, formy zabudowy wiejskiej na obszarze gminy Gniewino posiadają cechy charakterystyczne zarówno w skali regionu jak i poszczególnych miejscowości. O wartości tych budynków świadczy nie tylko stan ich zachowania, ale także sprawdzone, właściwe proporcje samych budynków, a także materiały z których je wykonano. Charakterystycznym rozwiązaniem konstrukcyjnym jest budownictwo szkieletowe - z użyciem malowanego na czarno drewna (najczęściej sosna) i bielonego muru wypełniającego, oraz budownictwo murowane z cegieł ceramicznych i kamienia. Tradycyjne pokrycia dachowe wykonywane były ze słomy, trzciny i łupka, a od początku XX w. - dachówki ceramicznej i papy.

41 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Zestawienie charakterystycznych typów budynków: - budynek szerokofrontowy z dachem półpłaskim - najczęściej ze ścianką kolankową, o konstrukcji szkieletowej lub murowany z cegły, często z frontową wystawką, kryty papą. Cechy charakterystyczne: symetria, wystawka, nachylenie połaci dachu: 20-22, ścianka kolankowa, występuje doświetlenie w ściance kolankowej, gzyms oddzielający kondygnacje, podmurówka do wysokości 0,5m, proporcje rzutu a-b: 1-1,5 do 1-2. - budynek szerokofrontowy z dachem naczółkowym i wystawką - murowany z cegły, najczęściej posadowiony na kamiennej podmurówce. Cechy charakterystyczne: symetria, wystawka, nachylenie połaci dachu  45, podmurówka do wysokości 0,5m, proporcje rzutu a-b: 1-1,5 do 1-2. - budynek szerokofrontowy - murowany, z wystawką lub bez, najczęściej na podmurówce kamiennej. typ I – budynek z wystawką. Cechy charakterystyczne: symetria, wystawka, nachylenie połaci dachu  45, podmurówka do wysokości 0,5m, proporcje rzutu a-b: 1-1,5 do 1-2. typ II - budynek bez wystawki. Cechy charakterystyczne: brak wystawki, nachylenie połaci dachu  45, podmurówka do wysokości 0,5m, proporcje rzutu a-b: 1-1,5 do 1-2. - budynek wąskofrontowy - stanowi najczęściej połączenie części mieszkalnej i inwentarskiej, murowany, o nachyleniu połaci dachowych  45 lub  55. typ I – Cechy charakterystyczne: nachylenie połaci dachu  45, budynek mieszkalny połączony z bud. gospodarskim, asymetria, brak podmurówki, proporcje rzutu części mieszkalnej budynku a-b: 1-1 do 1-1,3. typ II - A. Cechy charakterystyczne: nachylenie połaci dachu  55, budynek gospodarczy połączony z bud. gospodarskim, asymetria, brak podmurówki, proporcje rzutu części mieszkalnej budynku a-b: 1- 1. B. Cechy charakterystyczne: nachylenie połaci dachu  55, asymetria, podmurówka do wysokości 0,5m, proporcje rzutu części mieszkalnej budynku a-b: 1-1,3 do 1-1,5.

5.4. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków

Lp. nr rej. organ wpisujący data wpisu obiekt miejsce

1. 122 WKZ w Gdańsku 1959-11-10 dwór Salino

2. 1069 WKZ w Gdańsku 1984-12-04 zespół dworsko-parkowy (dwór; aleja; Mierzynko ogród; budynek wagi) 3. 1070 WKZ w Gdańsku 1984-12-04 zespół pałacowo-parkowy (pałac; park; Chynów gorzelnia; obora; stajnia; magazyn; kuźnia) 4. 1088 WKZ w Gdańsku 1985-04-10 zagroda (dom, stodoła) Nadole 5. 1255 WKZ w Gdańsku 1988-09-24 cmentarz, ob. komunalny z kaplicą Salino grobową rodziny Rexin 6. 1256 WKZ w Gdańsku 1988-09-24 cmentarz ewangelicki Salino

7. 1558 WKZ w Gdańsku 1995-07-24 zespół dworsko-parkowy (dwór, park) Słuszewo

8. 1639 WKZ w Gdańsku 1997-08-07 park Bychowo

9. 1791 WKZ w Gdańsku 2006-12-15 kościół filialny p.w. św. Józefa wraz z Salino działką i murem granicznym

42 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Tabela 5 Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków14

5.5. Gminna Ewidencja Zabytków Szczegółowy wykaz znajduje się w tabeli poniżej. Lp. Obiekt Datowanie Miejscowość Ulica Nr Lokalizacja 1 park dworski poł. XIX w. Bychowo 19 2 podworski budynek XIX/XX w. Bychowo 19 gospodarczy 3 dom mieszkalny budynek Bychowo 24 przedwojenny 4 dom mieszkalny 1932-36 r. Bychowo 32 5 dom mieszkalny budynek nowy lub Bychowo 34 całkowicie przebudowany 6 dom mieszkalny budynek Bychowo 36 przedwojenny 7 dom mieszkalny XIX/XX w. Bychowo 40 8 dom mieszkalny przed 1939 Bychowo 42 9 cmentarz ewangelicki Bychowo na południe od wsi, dz. 274 10 zespół pałacowo- XVIII w., 1920-22 r. Chynowie 11 parkowy 11 park w zespole XIX w. Chynowie pałacowo- folwarcznym 12 gorzelnia w zespole koniec XIX w. Chynowie pałacowo- folwarcznym 13 obora w zespole XIX/XX w. Chynowie pałacowo- folwarcznym 14 d. kuźnia w zespole Chynowie pałacowo- folwarcznym 15 ogrodzenie z bramami Chynowie w zespole pałacowo- folwarcznym 16 zespół dworsko- XIX/XX w. Chynowie parkowy z folwarkiem 17 d. czworak XIX/XX w. Chynowie 12.12a 18 budynek gospodarczy lata 20. XX w. Chynowo 8 19 budynek gospodarczy 1925 r. Chynowie 6/7 (Chynowiec) 20 d. szkoła, ob. dom XIX/XX w. Chynowie 9 mieszkalny 21 dom mieszkalny 1925 r. Chynowie 6 (Chynowiec) 22 dom mieszkalny 1925 r. Chynowie 7 (Chynowiec) 23 d. urząd celny, ob. lata 20. XX w. Chynowie 8

14 Źródło: projekt Gminnego programu opieki nad zabytkami

43 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

dom mieszkalny (Chynowiec) 24 dom mieszkalny początek XX w. Chynowie 4/3 (Chynowiec) 25 dom mieszkalny początek XX w. Chynowie 4/4a (Chynowiec) 26 dwór III ćw. XIX w. Czymanowo 27 park w zespole XIX/XX w. Czymanowo dworsko-parkowym 28 zespół folwarczny II poł. XIX w. Czymanowo 29 dom mieszkalny początek XX w. Czymanowo 1

30 dom mieszkalny XIX/XX w.; Czymanowo d.6 przebudowany 31 cmentarz ewangelicki XIX w. Czymanowo dz. nr 172/2 32 budynek mieszkalny początek XX w. Dąbrówka 12 podworski (własność leśnictwa) 32 stodoła podworska początek XX w. Dąbrówka (leśnictwo) 33 dom mieszkalny IV ćw. XIX w. Dąbrówka 14 34 stodoła podworska IV ćw. XIX w. Dąbrówka 12 35 cmentarz Dębina w centrum wsi 36 zespół folwarczny IV ćw. XIX w. Gniewinko 37 d. rządcówka XIX/XX w. Gniewinko 38 cmentarz komunalny XIX w. Gniewinko dz. 281 (d. ewangelicki) 39 dom mieszkalny początek XX wieku Gniewinko 16 40 d. dwór, ob. budynek 1885 r. Gniewino Strażacka 10 mieszkalny 41 zespół folwarczny XIX-XX w. Gniewino 42 obora podworska, ob. IV ćw. XIX wieku Strażacka 1 budynek mieszk.- usługowy 43 dom mieszkalny XIX/XX w. Gniewino Pomorska 3 44 budynek gospodarczy I ćw. XX wieku Gniewino Pomorska 3 45 dom mieszkalny ok. 1920 r. Gniewino Pomorska 5 46 sklep ok. 1920 r. Gniewino Pomorska 6 47 d. pastorówka, ob. koniec XIX w. Gniewino Pomorska 8 Urząd Gminy Gniewino 48 kościół pw. św. Józefa 1870 r. Gniewino Pomorska 10 Robotnika 49 cmentarz geneza Gniewino dz. 368 przykościelny katolicki średniowieczna (d. ewangelicki) 50 budynek poczty ok. 1935 r. Gniewino Pomorska 18 51 budynek banku wraz z IV ćw. XIX wieku; Gniewino Pomorska 22 parkiem przebudowany 52 d. dom celników, ob. ok. 1925 r. Gniewino Pomorska 33 budynek mieszkalny 53 d. kuźnia pocz. XX wieku Gniewino Pomorska 57 54 dom mieszkalny XIX/XX w. Gniewino Pomorska 44 55 budynek gospodarczy - ok. 1910 r. Gniewino Cicha 2 magazyn

44 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

56 magazyn ok. 1910 r. Gniewino Słoneczna 1 57 dom mieszkalny pocz. XX w. Gniewino Zwycięstwa 14 58 dom mieszkalny pocz. XX w. Gniewino Zwycięstwa 22 59 dawna gorzelnia (nie ok. 1910 r. Gniewino istnieje) 60 dawny dwór 1862 r. Jęczewo 1 61 zespół folwarczny III ćw. XIX w. Jęczewo 62 dawna szkoła XIX/XX w. Jęczewo 6 63 budynek gospodarczy Jęczewo 6 przy szkole 64 kościół pw. św. Ottona 1933 r. Kostkowo Kościelna 65 cmentarz XIX/XX w. Kostkowo 66 cmentarz komunalny XIX w. Kostkowo dz. 128 (d. ewangelicki) 67 d. dworzec kolejowy, początek XX w. Kostkowo 21 ob. mieszkalny 68 dom mieszkalny początek XX w. Kostkowo Różana 4 69 dom mieszkalny I ćw. XX w., Kostkowo Różana 8 przebudowany 70 budynek mieszkalny początek XX w. Kostkowo Wejherowska 42 (d. 28) 71 budynek gospodarczy budynek Kostkowo Wejherowska 42 (d. przedwojenny 28) 72 d. młyn z domem XIX/XX w. Kostkowo młynarza 73 dom mieszkalny początek XX w. Kostkowo Klonowa 20 74 dom mieszkalny początek XX w. Kostkowo Klonowa 21 75 kapliczka lata 30. XX w. Kostkowo 76 plebania 1933 r. Kostkowo 77 zespół dworsko- koniec XIX w. Lisewo 1 parkowy 78 dwór w zespole Lisewo 1 dworsko-parkowym 79 park w zespole Lisewo 1 dworsko-parkowym 80 zespół folwarczny Lisewo 81 d. magazyn, budynek początek XX w. Lisewo pofolwarczny 82 d. rządcówka I ćw. XX w. Lisewo 3 83 cmentarz ewangelicki początek XIX w. Lisewo 84 cmentarz ewangelicki II poł. XIX w. Łęczyn Dolny 85 zespół dworsko - XIX/XX w. Mierzynko parkowy 86 aleja wjazdowa w II poł. XIX w. Mierzynko zespole dworsko- folwarcznym 87 dwór z parkiem i aleją II poł. XIX w. Mierzynko 88 budynek wagi w II poł. XIX w. Mierzynko zespole dworsko- folwarcznym 89 ogrodzenie murowane II poł. XIX w. Mierzynko parku w zespole dworsko-folwarcznym 90 dom mieszkalny I ćw. XX w. Mierzynko 5

45 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

91 dom mieszkalny I ćw. XX w. Mierzynko 7 92 cmentarz ewangelicki Mierzyno dz. 41 93 park w zespole XIX/XX w. Mierzyno dworskim Mierzyno z ruinami ogrodzenia 94 budynek gospodarczy początek XX w. Mierzyno 21 95 zagroda (dom i połowa XIX w. Nadole Bałtycka 2 budynki inwentarskie) (dom), XIX/XX w. (stodoła) 96 dom mieszkalny 1910r. Nadole Kaszubska 2 97 restauracja "Viper"z XIX/XX w. Nadole Kaszubska 4 salą zabaw 98 dom mieszkalny XIX/XX w. Nadole Kaszubska 19 99 dom mieszkalny XIX/XX w. Nadole Kaszubska 39 100 budynek gospodarczy XIX/XX w. Nadole Św. 3 Augustyna 101 budynek mieszkalny i XIX/XX w. Nadole Św. 4 budynek gospodarczy Augustyna 102 relikty budynku 1855r. Opalino gospodarczego d. folwarku przy dworze 103 zespół folwarczny z II poł. XIX w. Opalino reliktami parku podworskiego 104 cmentarz ewangelicki XIX w. Opalino 105 młyn wodny 1927 r. Perlino Rybacka 13 106 kanał młyński i śluza ok. 1925 r. Perlino 107 d. czworaki IV ćw. XIX w., Perlino Lipowa 10/12 przebudowany 108 d. remiza I ćw. XX wieku Perlino Lipowa 10 109 magazyn I ćw. XX wieku Perlino Lipowa 13 110 budynek mieszkalny IV ćw. XIX w. Perlino Lipowa 4/6 111 dom mieszkalny XIX/XX w. Perlino Lipowa 39 112 budynki gospodarcze XIX/XX w. Perlino Lipowa 39 113 cmentarz ewangelicki Perlino 114 dom mieszkalny ok. 1900 r. Perlino Lipowa 59 115 dwór XIX w., przebudowa Rybno 29 po 1945 r. 116 park w zespole XIX/XX w. Rybno dworsko-parkowym 117 zespół dworsko- XIX/XX w. Rybno parkowy z folwarkiem 118 d. gorzelnia w zespole I ćw. XX w. Rybno folwarcznym 119 budynek nadleśnictwa XIX/XX w. Rybno 12 120 budynek mieszkalny 1920 r. Rybno Długa 28 121 obora 1920 r. Rybno Długa 28 122 budynek mieszkalny pocz. XX w. Rybno Parkowa 21 (d. obora) 123 d. kuźnia ok. 1900 r. Rybno 124 dom mieszkalny (w lata 20. XX w. Rybno 53A zespole d. urzędu celnego) 125 dom mieszkalny (w lata 20. XX w. Rybno 53B

46 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

zespole d. urzędu celnego) 126 dom mieszkalny (d. 1922 r. Rybno 53C szkoła) 127 budynki gospodarcze 1922 r. Rybno Szkolna 4-6 128 cmentarz ewangelicki XIX w. Rybno 129 cmentarz-pomnik 800 1945, 1959 Rybno dz. 204/4 ofiar marszu śmierci więźniów KL Stutthof 130 obora IV ćw. XIX w. Rybska 1 Karczma 131 dom mieszkalny ok. 1900 r. Rybska 1 Karczma 132 kościół pw. św. Józefa 1839 r. Salino 133 dawny cmentarz połowa XIX w. Salino dz. 13 ewangelicki 134 cmentarz XIX w.; kaplica 1890 Salino dz.: 14/1, poewangelicki (ob. r. 14/2 komunalny) z kaplicą grobową Rexinów 135 dwór połowa XVIII w. Salino 11 (1758 r.) 136 park dworski XVIII w. Salino 137 budynek gospodarczy XIX w. Salino podworski – ob. mieszkalny 138 zespół folwarczny XIX w. Salino 139 d. szkoła 1884 r. Salino 9 140 dom mieszkalny d. ok. 1905 r. Słuszewo 18 plebania 141 zespół dworsko- 1905 r. Słuszewo 20 parkowy (dwór z parkiem) 142 dwór w zespole 1905 r. Słuszewo 20 dworsko-parkowym 143 zespół dworsko- 1905 r. Słuszewo 20 parkowy 144 park dworski XIX/XX w. Słuszewo 145 zespół folwarczny pocz. XX Słuszewo 146 d. gorzelnia(ob. 1905 r. Słuszewo budynek mieszkalno- gospodarczy) 147 d. stajnia 1905 r. Słuszewo 148 d. obora 1905 r. Słuszewo 149 cmentarz ewangelicki XIX w. Słuszewo dz. 187/2 150 zespół dworsko- IV ćw. XIX wieku Strzebielinko parkowy 151 dwór w zespole IV ćw. XX wieku Strzebielinko 1 dworsko-parkowym 152 park w zespole IV ćw. XX wieku Strzebielinko 1 dworsko-parkowym 153 cmentarz (groby XIX/XX w. Strzebielinko dz. 209 właścicieli) 154 zespół folwarczny IV ćw. XX wieku Strzebielinko

47 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

155 budynek gospodarczy IV ćw. XX wieku Strzebielinko 1 (w zespole dworskim) 156 obora (w zespole IV ćw. XX wieku Strzebielinko 1 dworskim) 157 d. urząd celny, ob. ok. 1921 r. Strzebielinko 1 mieszkalny 158 d. urząd celny, ob. ok. 1921 r. Strzebielinko 2 mieszkalny 159 d. urząd celny, ob. ok. 1921 r. Strzebielinko 3 mieszkalny 160 cmentarz ewangelicki XIX w. Strzebielinko dz. 63/2, 64 161 dom mieszkalny I ćw. XX w. Tadzino 6 162 budynek mieszkalny i 1903 r. Tadzino 11 gospodarczy 163 d. urząd celny, ob. 1926 r. Toliszczek 1 dom mieszkalny 164 budynek gospodarczy budynek Toliszczek 11 przedwojenny 165 budynek gospodarczy XIX/XX w. Toliszczek 15 166 park podworski XIX w. Toliszczek 167 zespół folwarczny IV. ćw. XIX w. Toliszczek 168 cmentarz komunalny XIX w. Toliszczek dz. 76 (d. ewangelicki) Tabela 6 Gminna Ewidencja Zabytków15

Uwaga: Lokalizacja oznaczonych na rysunkach Studium w/w obiektów ma charakter orientacyjny i wymaga uszczegółowienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

5.6. Zabytki archeologiczne Zgodnie z art. 3 pkt. 4 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zabytkiem archeologicznym jest zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem. Definicja zabytku archeologicznego w specyficzny sposób łączy w sobie cechy zabytku ruchomego i nieruchomego. Zabytkami archeologicznymi są nie tylko poszczególne zabytki ruchome lecz także układ nawarstwień kulturowych stanowiących ich historyczny kontekst, dostarczający wielu cennych informacji o historii użytkowania danego terenu. Miejsce występowania nawarstwień kulturowych i zalegających w nich ruchomych zabytków archeologicznych nosi nazwę stanowiska archeologicznego. Na terenie gminy Gniewino znajdują się liczne stanowiska archeologiczne, pochodzące z różnych epok historycznych i pradziejowych. Są one odkrywane i wprowadzane do wojewódzkiej ewidencji zabytków w ramach systematycznego, ogólnopolskiego programu „Archeologiczne Zdjęcie Polski” (AZP) realizowanego od lat 70-tych XX wieku, ale także w efekcie prowadzenia innych programów badawczych i dokonywania odkryć przypadkowych. Są to pozostałości dawnego osadnictwa, zespołów produkcyjnych, nekropolii bądź miejsc sprawowania kultu. Stanowią one istotny element dziedzictwa kulturowego jako materialne świadectwo życia i działalności człowieka w minionych epokach. Relikty archeologiczne znajdują się w większości przypadków pod obecnym poziomem użytkowym (pod powierzchnią ziemi lub pod wodą). Wyjątkami są stanowiska archeologiczne o własnej formie terenowej (np. grodziska lub kurhany), które oprócz walorów naukowych posiadają również istotne znaczenie dla krajobrazu kulturowego. Większość stanowisk archeologicznych

15 Źródło: projekt Gminnego programu opieki nad zabytkami

48 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

posiadających największą wartość historyczno-naukową została objęta wpisem do rejestru zabytków. Na obszarze gminy Gniewino odkryto i zewidencjonowano jak dotąd dziewięć stanowisk archeologicznych posiadających własną formę terenową, z czego cztery zostały wpisane do rejestru zabytków:

 grodzisko położone na wyspie na Jeziorze Salińskim w obrębie Salino (zewidencjonowane jako Salino st. 5, wpisane do rejestru zabytków pod nr 110/A, przeniesione do nowej księgi rejestru pod nr C-147),  cmentarzysko kurhanowe leżące u nasady cypla na wschodnim brzegu Jeziora Salińskiego w obrębie Salinko (zewidencjonowane jako Salinko st. 1, wpisane do rejestru zabytków pod nr 320/A, przeniesione do nowej księgi rejestru pod nr C-396),  cmentarzysko kurhanowe na polu w obrębie Gniewino (zewidencjonowane jako Gniewino st. 5, wpisane do rejestru zabytków pod nr 318/A, przeniesione do nowej księgi rejestru pod nr C-394),  pojedynczy kurhan w lesie w obrębie Czymanowo (zewidencjonowany jako Rybno st. 17, wpisany do rejestru zabytków pod nr 249/A, przeniesiony do nowej księgi rejestru pod nr C- 307),  grodzisko w obrębie Chynowie, na miejscu którego z czasem powstał dwór z folwarkiem (zewidencjonowane jako Chynowie st. 15, niewpisane do rejestru zabytków),  cmentarzysko kurhanowe w zagajniku w obrębie Toliszczek (zewidencjonowane jako Toliszczek st. 5, niewpisane do rejestru zabytków),  cmentarzysko kurhanowe na polu w obrębie Strzebielinko (zewidencjonowane jako Strzebielinko st. 3, niewpisane do rejestru zabytków),  cmentarzysko kurhanowe w lesie w obrębie Bychowo (zewidencjonowane jako Bychowo st. 27, niewpisane do rejestru zabytków),  pojedynczy kurhan na skraju pola w obrębie Bychowo (zewidencjonowany jako Bychowo, st. 14, niewpisany do rejestru zabytków). Istnieją także archiwalne wzmianki o cmentarzyskach kurhanowych w obrębach Gniewino i Jęczewo, jednak bez precyzyjnej lokalizacji w terenie. Ponadto, na południowym brzegu Jeziora Salińskiego mogło znajdować się niegdyś grodzisko, obecnie jednak forma terenowa jest mało czytelna. Ponadto, na obszarze gminy Gniewino odkryto i zewidencjonowano dwa stanowiska płaskie (bez własnej formy terenowej), które zostały następnie wpisane do rejestru zabytków:

 cmentarzysko płaskie z późnego okresu lateńskiego i okresu wpływów rzymskich w obrębie Gniewino (zewidencjonowane jako Gniewino st. 21, wpisane do rejestru zabytków pod nr 319/A, przeniesione do nowej księgi rejestru pod nr C-395),  cmentarzysko płaskie z wczesnej epoki żelaza oraz osada wczesnośredniowieczna w obrębie Czymanowo (zewidencjonowane jako Opalino st. 1, wpisane do rejestru zabytków pod nr 325/A, przeniesione do nowej księgi rejestru pod nr C-402). Prócz tego w gminie Gniewino odkryto dużą liczbę cmentarzysk tzw. grobów skrzynkowych z okresu wczesnej epoki żelaza oraz pozostałości osadnictwa z praktycznie wszelkich okresów pradziejowych i historycznych, od epoki kamienia aż do czasów nowożytnych. Wszystkie te stanowiska archeologiczne, łącznie z wpisanymi do rejestru zabytków, zostały ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków.

49 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

5.6.1. Wykaz zabytków archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków

Lp. Nr rejestru Data wpisu Miejscowość Typ stanowiska Okres 1. C-147 27.11.1970 Salino Grodzisko Wczesne średniowiecze 2. C-307 8.12.1972 Czymanowo Kurhan kamienny Wczesne średniowiecze 3. C-394 11.12.1976 Gniewino Cmentarzysko Młodsza epoka brązu kurhanowe 4. C-395 11.12.1976 Gniewino Cmentarzysko płaskie Późny okres lateński i okres wpływów rzymskich 5. C-396 11.12.1976 Salinko Cmentarzysko Późny okres lateński i kurhanowe okres wpływów rzymskich 6. C-402 31.03.1977 Opalino Cmentarzysko płaskie i Wczesna epoka żelaza i osada otwarta wczesne średniowiecze Tabela 7 Wykaz zabytków archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków16

5.6.2. Wykaz zabytków archeologicznych wpisanych do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków

Lp. Miejscowość Gmina Rodzaj stanowiska Chronologia 1. Chynowie Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt c skrzynkowych 2. Chynowie Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt c skrzynkowych 3. Chynowie Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt d skrzynkowych 4. Chynowie Gniewino cmentarzysko grobów wczesny i środkowy okres lateński skrzynkowych 5. Chynowie Gniewino cmentarzysko grobów wczesny i środkowy okres lateński skrzynkowych 6. Chynowie Gniewino ślad osadnictwa; ślad neolit; okres nowożytny osadnictwa 7. Chynowie Gniewino punkt osadniczy; ślad pradzieje; okres nowożytny osadnictwa 8. Chynowie Gniewino punkt osadniczy okres nowożytny 9. Chynowie Gniewino ślad osadnictwa; punkt okres nowożytny osadniczy 10. Chynowie Gniewino ślad osadnictwa; ślad okres nowożytny osadnictwa 11. Chynowie Gniewino osada okres nowożytny 12. Chynowie Gniewino osada - 13. Chynowie Gniewino punkt osadniczy okres nowożytny 14. Chynowie Gniewino cmentarzysko okres wpływów rzymskich 15. Chynowie Gniewino grodzisko wyżynne wczesne średniowiecze 16. Chynowie Gniewino cmentarzysko wczesna epoka żelaza 17. Dąbrówka Mała Gniewino punkt osadniczy -

18. Dąbrówka Mała Gniewino skarb monet okres nowożytny

16 Źródło: projekt Gminnego programu opieki nad zabytkami

50 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

19. Perlino Gniewino cmentarzysko grobów wczesna epoka żelaza skrzynkowych 20. Perlino Gniewino cmentarzysko grobów wczesna epoka żelaza skrzynkowych 21. Perlino Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt d skrzynkowych 22. Perlino Gniewino znalezisko luźne młodsza epoka brązu 23. Perlino Gniewino znalezisko luźne epoka nieokreślona 24. Perlino Gniewino znalezisko luźne młodszy okres przedrzymski 25. Perlino Gniewino znalezisko luźne średniowiecze 26. Perlino Gniewino znalezisko luźne epoka brązu 27. Perlino Gniewino skarb hallstatt d 28. Perlino Gniewino osada; osada; osada? wczesne średniowiecze; wczesne średniowiecze; okres nowożytny 29. Perlino Gniewino osada? późne średniowiecze 30. Perlino Gniewino osada neolit 31. Perlino Gniewino osada; osada neolit/epoka brązu; epoka brązu/wczesna epoka żelaza 32. Perlino Gniewino osada mezolit / neolit 33. Perlino Gniewino osada; osada?; osada; osada neolit/starsza epoka brązu; epoka brązu/wczesna epoka żelaza; wczesne średniowiecze; okres nowożytny 34. Perlino Gniewino osada; osada neolit; późne średniowiecze 35. Perlino Gniewino osada; osada; osada neolit/epoka brązu; wczesne średniowiecze; późne średniowiecze 36. Gniewinko Gniewino znalezisko luźne neolit 37. Gniewinko Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt c skrzynkowych 38. Gniewinko Gniewino cmentarzysko hallstatt d 39. Gniewinko Gniewino osada? epoka brązu/wczesna epoka żelaza 40. Gniewinko Gniewino osada mezolit 41. Gniewinko Gniewino osada neolit/epoka brązu 42. Gniewinko Gniewino osada; osada neolit/epoka brązu; późne średniowiecze 43. Gniewinko Gniewino ślad osadnictwa? epoka brązu/wczesna epoka żelaza 44. Gniewinko Gniewino osada?; osada; osada neolit; epoka brązu/wczesna epoka żelaza; wczesne średniowiecze/późne średniowiecze 45. Gniewinko Gniewino osada mezolit / neolit 46. Gniewinko Gniewino osada; osada neolit/epoka brązu; wczesne średniowiecze 47. Gniewino Gniewino cmentarzysko wczesna epoka żelaza 48. Gniewino Gniewino cmentarzysko? wczesna epoka żelaza 49. Gniewino Gniewino cmentarzysko wczesna epoka żelaza 50. Gniewino Gniewino skarb ozdób hallstatt d 51. Gniewino Gniewino cmentarzysko kurhanowe hallstatt d

51 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

52. Gniewino Gniewino cmentarzysko hallstatt c 53. Gniewino Gniewino skarb hallstatt c-d 54. Gniewino Gniewino cmentarzysko; wczesny i środkowy okres cmentarzysko; osada lateński; wczesna epoka żelaza; wczesne średniowiecze 55. Gniewino Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt d skrzynkowych? 56. Gniewino Gniewino skarb hallstatt c 57. Gniewino Gniewino cmentarzysko kurhanowe - 58. Gniewino Gniewino ślad osadnictwa; osada; neolit; neolit; hallstatt osada 59. Gniewino Gniewino ślad osadnictwa; ślad neolit; epoka kamienia osadnictwa 60. Gniewino Gniewino znalezisko luźne neolit 61. Gniewino Gniewino cmentarzysko - 62. Gniewino Gniewino znalezisko luźne; znalezisko -; wczesne średniowiecze luźne 63. Gniewino Gniewino osada? epoka brązu/wczesna epoka żelaza 64. Gniewino Gniewino osada; osada? neolit/epoka brązu; epoka brązu/wczesna epoka żelaza 65. Gniewino Gniewino osada neolit/epoka brązu 66. Gniewino Gniewino osada neolit/epoka brązu 67. Gniewino Gniewino ślad osadnictwa? epoka brązu/wczesna epoka żelaza 68. Lisewo Gniewino cmentarzysko wczesny i śrrodkowy okres lateński 69. Lisewo Gniewino cmentarzysko hallstatt 70. Lisewo Gniewino osada? epoka brązu/wczesna epoka żelaza 71. Rybienko Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt d skrzynkowych 72. Rybienko Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt d skrzynkowych 73. Rybienko Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt d skrzynkowych 74. Rybienko Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt d skrzynkowych 75. Rybienko Gniewino punkt osadniczy - 76. Rybienko Gniewino osada okres nowożytny 77. Salinko Gniewino cmentarzysko kurhanowe epoka nieokreślona 78. Salinko Gniewino cmentarzysko hallstatt d 79. Salinko Gniewino osada? okres nowożytny 80. Salinko Gniewino osada?; stanowiska nie neolit/epoka brązu; nie stwierdzono stwierdzono 81. Salinko Gniewino osada? późne średniowiecze 82. Salinko Gniewino osada? późne średniowiecze 83. Salinko Gniewino osada?; osada?; osada? wczesna epoka brązu?; epoka brązu/wczesna epoka żelaza; późne średniowiecze 84. Salinko Gniewino osada?; osada? neolit/epoka brązu; późne średniowiecze

52 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

85. Salinko Gniewino osada? okres nowożytny 86. Salino Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt c skrzynkowych 87. Salino Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt c-d skrzynkowych 88. Salino Gniewino grodzisko? epoka nieokreślona 89. Salino Gniewino znalezisko luźne? epoka nieokreślona 90. Salino Gniewino grodzisko wczesne średniowiecze 91. Salino Gniewino ślad osadnictwa wczesne średniowiecze 92. Salino Gniewino znalezisko luźne neolit 93. Salino Gniewino grodzisko? wczesne średniowiecze 94. Strzebielinko Gniewino skarb hallstatt c 95. Strzebielinko Gniewino cmentarzysko grobów wczesny i środkowy okres lateński skrzynkowych 96. Kostkowo Gniewino cmentarzysko - 97. Kostkowo Gniewino cmentarzysko - 98. Kostkowo Gniewino cmentarzysko - 99. Kostkowo Gniewino cmentarzysko - 100. Kostkowo Gniewino osada - 101. Mierzyno Gniewino osada produkcyjna młodsza epoka brązu 102. Mierzyno Gniewino cmentarzysko hallstatt d 103. Mierzyno Gniewino cmentarzysko hallstatt d 104. Mierzyno Gniewino ślad osadnictwa? mezolit? 105. Mierzyno Gniewino cmentarzysko hallstatt d 106. Mierzyno Gniewino znalezisko luźne epoka brązu 107. Mierzyno Gniewino skarb; - okres wędrówek ludów; - 108. Mierzyno Gniewino cmentarzysko wczesne średniowiecze 109. Mierzyno Gniewino znalezisko luźne neolit 110. Mierzyno Gniewino znalezisko luźne - 111. Jęczewo Gniewino cmentarzysko grobów wczesna epoka żelaza skrzynkowych 112. Jęczewo Gniewino cmentarzysko kurhanowe epoka nieokreślona 113. Jęczewo Gniewino osada; osada; osada epoka brązu/wczesna epoka żelaza; wczesne średniowiecze; późne średniowiecze 114. Jęczewo Gniewino ślad osadnictwa? epoka brązu/wczesna epoka żelaza 115. Jęczewo Gniewino osada? epoka brązu/wczesna epoka żelaza 116. Jęczewo Gniewino osada; osada? neolit/epoka brązu; okres wpływów rzymskich 117. Jęczewo Gniewino osada; osada?; osada neolit/epoka brązu; epoka brązu/wczesna epoka żelaza; okres nowożytny 118. Korzęcin Gniewino punkt osadniczy - 119. Kowalka Gniewino punkt osadniczy okres nowożytny 120. Kowalka Gniewino ślad osadnictwa; ślad okres nowożytny osadnictwa 121. Perlinko Gniewino osada; osada; osada mezolit / neolit; mezolit; mezolit 122. Perlinko Gniewino osada neolit/epoka brązu

53 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

123. Perlinko Gniewino obozowisko?; osada? mezolit; neolit/starsza epoka brązu 124. Perlinko Gniewino osada? neolit/epoka brązu 125. Perlinko Gniewino osada?; osada? neolit/epoka brązu; wczesne średniowiecze 126. Czymanowo Gniewino osada epoka nieokreślona 127. Czymanowo Gniewino osada; ślad osadnictwa; wczesna epoka brązu; wczesna osada; osada; ślad epoka żelaza; -; okres osadnictwa; osada; ślad późnolateński; okres wpływów osadnictwa rzymskich; średniowiecze; okres nowożytny 128. Czymanowo Gniewino ślad osadnictwa; ślad neolit; wczesna epoka żelaza; osadnictwa; ślad średniowiecze; okres nowożytny osadnictwa; ślad osadnictwa 129. Czymanowo Gniewino cmentarzysko epoka nieokreślona 130. Czymanowo Gniewino znalezisko luźne - 131. Czymanowo Gniewino - - 132. Czymanowo Gniewino cmentarzysko wczesna epoka żelaza 133. Mierzynko Gniewino znalezisko luźne neolit 134. Mierzynko Gniewino znalezisko luźne epoka kamienia? 135. Mierzynko Gniewino znalezisko luźne epoka nieokreślona 136. Mierzynko Gniewino znalezisko luźne? młodsza epoka brązu 137. Nadole Gniewino osada; osada hallstatt c; wczesny i środkowy okres lateński 138. Nadole Gniewino - - 139. Nadole Gniewino osada wczesny i środkowy okres lateński 140. Nadole Gniewino osada wczesny i środkowy okres lateński 141. Nadole Gniewino ślad osadnictwa; osada okres wpływów rzymskich; wczesne średniowiecze 142. Nadole Gniewino znalezisko luźne epoka nieokreślona 143. Nadole Gniewino ślad osadnictwa; punkt neolit; -; wczesne średniowiecze; osadniczy; punkt osadniczy; późne średniowiecze punkt osadniczy 144. Nadole Gniewino znalezisko luźne neolit? 145. Opalino Gniewino cmentarzysko; osada; hallstatt d; okres lateński; osada; cmentarzysko?; wczesne stanowiska nie stwierdzono średniowiecze/średniowiecze; epoka brązu; nie stwierdzono 146. Opalino Gniewino znalezisko luźne; osada; wczesne średniowiecze; osada; osada; osada; osada; średniowiecze; wczesna epoka ślad osadnictwa; ślad żelaza; okres nowożytny; neolit; osadnictwa; ślad okres wpływów rzymskich; okres osadnictwa; osada nowożytny; - 147. Opalino Gniewino osada; osada; osada; osada; okres wpływów rzymskich; ślad osadnictwa wczesne średniowiecze; średniowiecze; okres nowożytny 148. Opalino Gniewino ślad osadnictwa; ślad wczesne średniowiecze; osadnictwa średniowiecze 149. Opalino Gniewino ślad osadnictwa; ślad wczesne średniowiecze; osadnictwa; ślad osadnictwa średniowiecze; okres nowożytny 150. Opalino Gniewino ślad osadnictwa; ślad neolit; średniowiecze; okres osadnictwa; ślad osadnictwa nowożytny

54 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

151. Opalino Gniewino osada; ślad osadnictwa wczesne średniowiecze; okres nowożytny 152. Opalino Gniewino ślad osadnictwa; osada; ślad okres wpływów rzymskich; osadnictwa wczesne średniowiecze; okres nowożytny 153. Opalino Gniewino ślad osadnictwa; ślad neolit; wczesna epoka żelaza; osadnictwa; ślad osadnictwa okres nowożytny 154. Opalino Gniewino osada?; ślad osadnictwa; wczesne średniowiecze; ślad osadnictwa średniowiecze; okres nowożytny 155. Opalino Gniewino ślad osadnictwa; ślad neolit; wczesna epoka żelaza; osadnictwa; ślad wczesne średniowiecze; wczesne osadnictwa; osada; osada; - średniowiecze; okres nowożytny; - 156. Opalino Gniewino obozowisko; osada?; ślad neolit; wczesne średniowiecze; osadnictwa okres nowożytny 157. Opalino Gniewino osada wczesne średniowiecze 158. Opalino Gniewino ślad osadnictwa neolit 159. Opalino Gniewino ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza 160. Opalino Gniewino ślad osadnictwa; ślad okres nowożytny; wczesne osadnictwa średniowiecze 161. Opalino Gniewino ślad osadnictwa okres nowożytny 162. Opalino Gniewino ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza 163. Opalino Gniewino osada wczesny i środkowy okres lateński 164. Opalino Gniewino cmentarzysko wczesna epoka żelaza 165. Toliszczek Gniewino skarb? hallstatt c 166. Toliszczek Gniewino osada? okres wędrówek ludów 167. Toliszczek Gniewino znalezisko luźne? - 168. Bychowo Gniewino znalezisko luźne hallstatt c 169. Bychowo Gniewino skarb ozdób hallstatt d 170. Bychowo Gniewino cmentarzysko hallstatt c 171. Bychowo Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt d skrzynkowych 172. Bychowo Gniewino cmentarzysko? - 173. Bychowo Gniewino znalezisko luźne neolit 174. Bychowo Gniewino ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza 175. Bychowo Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt skrzynkowych 176. Bychowo Gniewino znalezisko luźne epoka nieokreślona 177. Rybno Gniewino cmentarzysko wczesna epoka żelaza 178. Rybno Gniewino znalezisko luźne neolit 179. Rybno Gniewino cmentarzysko grobów wczesna epoka żelaza; hallstatt c- skrzynkowych; d; wczesne średniowiecze cmentarzysko grobów skrzynkowych; osada 180. Rybno Gniewino ślad osadnictwa; ślad starszy okres przedrzymski; okres osadnictwa wpływów rzymskich 181. Rybno Gniewino ślad osadnictwa; ślad neolit; wczesna epoka żelaza; osadnictwa; ślad wczesne średniowiecze; okres osadnictwa; ślad osadnictwa nowożytny 182. Rybno Gniewino ślad osadnictwa neolit 183. Rybno Gniewino 184. Rybno Gniewino ślad osadnictwa epoka nieokreślona

55 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

185. Rybno Gniewino ślad osadnictwa; ślad neolit; wczesna epoka żelaza; osadnictwa; ślad okres wpływów rzymskich; osadnictwa; ślad średniowiecze; okres nowożytny osadnictwa; ślad osadnictwa 186. Rybno Gniewino ślad osadnictwa; ślad wczesne średniowiecze; okres osadnictwa nowożytny 187. Rybno Gniewino ślad osadnictwa; ślad wczesna epoka żelaza; wczesne osadnictwa; ślad osadnictwa średniowiecze; okres nowożytny 188. Rybno Gniewino ślad osadnictwa III-IV okres epoki brązu 189. Rybno Gniewino ślad osadnictwa; ślad neolit; wczesna epoka żelaza; osadnictwa; ślad wczesne średniowiecze; okres osadnictwa; ślad osadnictwa nowożytny 190. Rybno Gniewino ślad osadnictwa wczesna epoka żelaza 191. Rybno Gniewino cmentarzysko płaskie wczesna epoka żelaza 192. Rybno Gniewino ślad osadnictwa neolit 193. Rybno Gniewino cmentarzysko kurhanowe neolit 194. Rybno Gniewino cmentarzysko; okres wpływów rzymskich; cmentarzysko; osada; wczesna epoka żelaza; wczesne osada; cmentarzysko; średniowiecze; wczesna epoka cmentarzysko; osada żelaza; starszy okres przedrzymski; okres wpływów rzymskich; okres wpływów rzymskich 195. Rybno Gniewino cmentarzysko grobów wczesna epoka żelaza skrzynkowych 196. Rybno Gniewino cmentarzysko grobów wczesna epoka żelaza skrzynkowych 197. Rybno Gniewino znalezisko luźne okres nowożytny 198. Rybno Gniewino osada? okres późnolateński 199. Kołkowo Gniewino cmentarzysko wczesna epoka żelaza 200. Kołkowo Gniewino skarb hallstatt c 201. Kołkowo Gniewino znalezisko luźne wczesna epoka żelaza 202. Kołkowo Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt d skrzynkowych 203. Kołkowo Gniewino cmentarzysko grobów hallstatt d skrzynkowych 204. Kołkowo Gniewino znalezisko luźne późne średniowiecze 205. Kołkowo Gniewino znalezisko luźne późne średniowiecze 206. Kołkowo Gniewino znalezisko luźne wczesne średniowiecze 207. Kołkowo Gniewino znalezisko luźne hallstatt d 208. Kołkowo Gniewino cmentarzysko; osada wczesna epoka żelaza Tabela 8 Wykaz zabytków archeologicznych wpisanych do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków17

17 Źródło: strona internetowa http://www.ochronazabytkow.gda.pl

56 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

6. Uwarunkowania wynikające z rekomendacji i wniosków zawartych w audycie krajobrazowym lub określenia przez audyt krajobrazowy granic krajobrazów priorytetowych Zgodnie z art. 38 Ustawy O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym „Organy samorządu województwa sporządzają (…) audyt krajobrazowy. Audyt krajobrazowy identyfikuje krajobrazy występujące na całym obszarze województwa, określa ich cechy charakterystyczne oraz dokonuje oceny ich wartości”. Na chwilę obecną nie został sporządzony audyt krajobrazowy, w związku z czym nie ma możliwości określenia wynikających z niego uwarunkowań.

7. Uwarunkowania wynikające z warunków i jakości życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia

7.1. Ochrona zdrowia mieszkańców W gminie Gniewino znajduje się Puckie Centrum Medyczne Sp. z o.o. Przychodnia Lekarska w Gniewinie położona przy ul. Pomorskiej 40/1, w której znajduje się m. in.: pion rehabilitacji, pracowania rentgenowska, punkt poboru krwi, gabinet stomatologiczny. Placówka ta oferuje ponadto ambulatoryjną opiekę specjalistyczną w formie poradni: chirurgii urazowo-ortopedycznej, zdrowia psychicznego, ginekologiczno-położniczej, urologicznej, okulistycznej, laryngologicznej, neurologicznej. Poza tym w przychodni realizowane są usługi w ramach podstawowej opieki zdrowotnej i rehabilitacji leczniczej.

7.2. Stan czystości powietrza atmosferycznego Na terenie gminy Gniewino dominują korzystne i bardzo korzystne warunki stanu aerosanitarnego. W gminie nie ma centralnego systemu ciepłowniczego, występują liczne lokalne kotłownie wykorzystujące różnego rodzaju paliwa do wytworzenia ciepła. Zasilające kotłownie lokalne są źródłami emisji niskiej, ich udział w ogólnej emisji zanieczyszczeń do powietrza wzrasta w okresie jesienno-zimowo-wiosennym. Większość budynków wielorodzinnych zaopatrywana jest w ciepło z lokalnych kotłowni gazowych (Gniewino) bądź ciepło odzyskowe z transformatorów ESP Żarnowiec (Czymanowo). Budynki użyteczności publicznej: przedszkola, zespoły szkół, budynek ośrodka zdrowia, ośrodka pomocy społecznej, budynki ochotniczych straży pożarnych, jednostek organizacyjnych gminy oraz innych instytucji publicznych zasilane są w większości w ciepło z lokalnych kotłowni zasilanych biomasą (zrębki drzewne w kompleksie sportowo-szkolnym w Gniewinie) oraz gazem ziemnym. W pozostałych mniejszych obiektach są kotłownie indywidualne i piece opalane drewnem, olejem opałowym czy energią elektryczną. Zakłady przemysłowe: Rieber-Food, Agro Fish i Śnieżka posiadają kotłownie oparte o gaz ziemny w gminie. W pozostałych zakładach produkcyjnych i usługowych paliwami dominującymi są biomasa oraz gaz ziemny. W tabeli nr 5 zestawione najpoważniejsze emitory zanieczyszczeń do powietrza, które zlokalizowane są na terenie gminy Gniewino. Największe emitory zanieczyszczeń do powietrza zlokalizowane na terenie gminy Gniewino przedstawia poniższa tabela.

L.p. Nazwa emitora Rodzaj używanego paliwa

1. Zakład Rieber Foods - Gniewino Olej opałowy/gaz 2. Hala widowiskowo sportowa w Gniewinie gaz 3. Obiekt ośrodka zdrowia w Gniewinie gaz

4. Obiekt GOTIS biomasa zrębki

57 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

5. Agro Fisch zakład przetwórstwa mączki gaz rybnej 6. Samorządowy Zespół Szkól biomasa zrębki w Gniewinie 7. Pływalnia kryta w Gniewnie biomasa zrębki 8. Hotel Mistral Sport gaz

9 Obiekt Trzy Korony gaz 10. Mleczarnia "Śnieżka" gaz 11. Rybno 53 gaz

Tabela 9 Największe emitory zanieczyszczeń do powietrza zlokalizowane na terenie gminy Gniewino18

Jednak o stanie czystości powietrza na obszarze gminy Gniewino decydują, przede wszystkim, źródła emisji zlokalizowane na terenach zabudowy mieszkaniowo-zagrodowej (niska emisja), gdzie do celów grzewczych i gospodarczych wykorzystuje się wysokoemisyjne paliwa, takie jak węgiel kamienny i koks. Zanieczyszczenia pochodzące z tzw. niskiej emisji, koncentrując się lokalnie, są bardziej szkodliwe niż te, pochodzące ze źródeł przemysłowych. Dodatkowo, na wysokie stężenie zanieczyszczeń z niskiej emisji wpływ ma również niepełne spalanie paliw w paleniskach o małej sprawności. Prócz tego, że paliwa w domowych paleniskach są często niskiej jakości, dodatkowo nierzadko spalane są w nich odpady, tworzywa sztuczne, guma, stare opony, papier chlorowany (kolorowe czasopisma, katalogi, opakowania), płyty wiórowe lub pilśniowe ze starych mebli nasączone klejami i impregnatami, często politurowane, zdarza się, że i stara odzież. Tam, gdzie mieszkańcy spalają w domowych paleniskach odpady, odczuwa się w okolicy charakterystyczny, nieprzyjemny zapach. Spaliny ze spalania śmieci są szczególnie niebezpieczne. Zawierają groźne trucizny: dioksyny czy furany. Emisja zanieczyszczeń z domowych pieców i lokalnych kotłowni to jedno z największych wyzwań ekologicznych stojących dziś przed samorządem. Oczywiście wspomnianych bardzo korzystnych warunków stanu aerosanitarnego nie można odnosić do obszaru całej gminy. Na terenach zabudowanych, gdzie nadal do celów grzewczych wykorzystywane są paliwa wysokoemisyjne oraz spalane są także i odpady, okresowo występują okresowo podwyższone wartości stężeń zanieczyszczenia powietrza. W okresach występowania cisz oraz mgieł zanieczyszczenia te kumulują się w warstwie przyziemnej stwarzając krótkookresowo, odczuwalne mało korzystne warunki dla zdrowia ludzi i wegetacji szaty roślinnej. Innym również tylko miejscowym, źródłem zanieczyszczenia powietrza jest emisja niezorganizowana pochodząca z obiektów hodowlanych, głównie bydła i trzody chlewnej powoduje przede wszystkim wzrost zawartości w powietrzu terenów przyległych tlenków azotu oraz odorów. Uciążliwość wymienionych obiektów koncentruje się głównie w najbliższym ich sąsiedztwie, powodując miejscowe pogorszenie warunków aerosanitarnych. Teren gminy Gniewino nie jest objęty pomiarami w ramach monitoringu lokalnego, regionalnego i krajowego. O stanie czystości powietrza atmosferycznego na terenie objętym analizami można powiedzieć na podstawie wskaźników pośrednich, jakimi są bioindykatory - porosty (mchy). Stanowią one wyspecjalizowaną grupę grzybów, symbiotyczne połączenie dwóch organizmów – cudzożywnego grzyba i samożywnego glonu. Wrażliwość porostów na zanieczyszczenia wynika m.in. z małej zdolności przystosowania się do zmieniających się warunków środowiska oraz niskiej tolerancji na zanieczyszczenia. Wszelkie zmiany środowiskowe postrzegane są poprzez wielkości rozwoju plechy. Metoda opracowana przez W. Fałtynowicza pozwala w sposób jednoznaczny określić stan czystości powietrza na danym terenie w oparciu o stopień rozwoju plechy porostów. Analizując porosty występujące na tym terenie i porównując je ze wskaźnikowymi wielkościami, jakie określono przy

18 Źródło: opracowanie ekofizjograficzne

58 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

badaniu czystości powietrza dla terenów miasta Gdańska, analizowane tereny i bezpośrednio do nich przyległe zaliczyć można do "terenów o czystym lub ze znikomą zawartością zanieczyszczeń” – jest to typowa strefa normalnej wegetacji". Są jednak takie rejony gminy, które można zaliczyć do „strefy o średnio zanieczyszczonym powietrzu”, takim przykładem są obszary przemysłowo-składowe położone w północnej części wsi Gniewino. Korzystny stan aerosanitarny na terenie gminy Gniewino znajduje to także swoje potwierdzenie w "Ocenie jakości powietrza w województwie pomorskim za 2014 rok", w której stan aerosanitarny na terenie gminy Gniewino (w ramach powiatu wejherowskiego) zaliczono do ogólnej klasy "A" we wszystkich klasyfikacjach strefowych z uwzględnieniem kryteriów określonych dla SO2, NO2, dla ołowiu w pyle zawieszonym PM10, benzenu, tlenku węgla pod kątem ochrony zdrowia, O3 pod kątem ochrony zdrowia, arsenu, niklu i kadmu w PM10 pod kątem ochrony zdrowia, (poziom stężeń zanieczyszczeń w powietrzu nieprzekraczający poziomu dopuszczalnego), NOx pod kątem ochrony roślin, O3 - są to obszary, na których nie występują przekroczenia poziomu stężeń wartości dopuszczalnych, tak dla zdrowia ludzi, jaki i dla ochrony roślin. Dla strefy „A” wymagane działania obejmują utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej poziomu dopuszczalnego oraz próba utrzymania najlepszej jakość powietrza zgodnej ze zrównoważonym rozwojem powyżej poziomu dopuszczalnego. W przypadku pyłu zawieszonego PM10 , benzo(a)pirenu w pyle PM10 pod kątem ochrony zdrowia – poziomy docelowe (do 2013 r.), SO2 oraz pod kątem ochrony roślin obszar gminy, podobnie jak cały powiat wejherowski, zaliczono do strefy „C”, czyli w której stężenia zanieczyszczeń w powietrzu przekraczają poziom dopuszczalny. Dla strefy „C” wymagane działania obejmują: - określenie obszarów przekroczeń poziomów dopuszczalnych, - opracowanie programu ochrony powietrza POP w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu (jeśli POP nie był uprzednio opracowany, - kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych. Istotnym, w skali gminy, źródłem zanieczyszczenia powietrza dla terenów bezpośrednio do nich przyległych jest ruch pojazdów samochodowych po drogach powiatowych i gminnych. Poprzez analogię do dróg o podobnym natężeniu i strukturze ruchu występowanie wysokich poziomów zanieczyszczeń drogowych w powietrzu nie przekracza linii rozgraniczających poszczególnych dróg.

7.3. Warunki klimatu akustycznego Odczuwanie hałasu jest zjawiskiem subiektywnym. Reakcja na hałas w dużym stopniu zdeterminowana jest nastawieniem psychicznym. Na ochronę przed hałasem organizm człowieka zużywa ogromne ilości energii. Do hałasu nie można się przyzwyczaić i jeśli nawet nie odbieramy go świadomie, to “zawsze przeżywamy go najgłębiej”, a zamiast przyzwyczajenia, co najwyżej następuje “adaptacja patologiczna”. Długotrwałe narażenie na hałas może powodować negatywne skutki zdrowotne; hałas już na poziomie 35-70 dB powoduje zmęczenie, problemy ze snem, 70-85 dB skutkuje bólami głowy, osłabieniem słuchu, zaburzeniami nerwowymi. Ekspozycja w przedziale 90- 130 dB wywołuje poważne zaburzenia układu nerwowego, krążenia i pokarmowego, a hałas powyżej 130 dB - granicy bólu - jest niebezpieczny dla życia. Dopuszczalne poziomy hałasu określone są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku z dnia 14 czerwca 2007 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz. 826 z późn. zm.) Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1109) wprowadzono zmiany do rozporządzenia z 2007 r. Dla przykładu, wartość wskaźnika dopuszczalnego poziomu hałasu dla dróg i linii kolejowych obowiązująca w dzień w obszarze zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (LAeqD) została zwiększona z 60 do 65 dB, a dla pory nocnej (LAeqN) z 50 do 56dB. Dla terenu zabudowy jednorodzinnej wskaźnik dla pory dziennej został podniesiony z 55 do 61 dB, a dla pory nocnej - z 50 do 56 dB. Dopuszczalny wskaźnik długookresowy średniego poziomu dźwięku LDWN dla analogicznego rodzaju zabudowy został podwyższony z 60 do 68 dB, a wskaźnik LN dla pory nocnej - z 50 do 59 dB. Podsumowując tę ogólną ocenę warunków klimatu akustycznego terenów w granicach gminy Gniewino zauważa się, że w jej granicach nie występują długookresowo wysokie poziomy hałasu w środowisku, a przede wszystkim, nie są nawet krótkookresowo przekraczane dopuszczalne ich

59 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

wielkości dla wszystkich rodzajów terenów określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska. Tereny gminy Gniewino można uznać za "tereny ciche", na którym poziomy natężenia hałasu w porze nocnej nie przekraczają 45 dB, zaś w ciągu dnia 55 dB. Pojedyncze źródła emisji hałasu przemysłowego, o niewielkim ograniczonym zasięgu zlokalizowane są w miejscowości Gniewino i Perlinie. Ponadto we zachodniej części gminy w Tadzinie, Jęczewie funkcjonują odkrywkowe kopalnie kruszywa naturalnego. 8. Uwarunkowania wynikające z zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia

Do zagrożeń bezpieczeństwa ludności i jej mienia na terenie gminy Gniewino należy zaliczyć przede wszystkim ewentualne awarie elementów istniejącej infrastruktury technicznej, do których można zaliczyć między innymi: linie energetyczne WN-110kV oraz NN-400kV, GPZ, Elektrownia Wodna Żarnowiec, gazociągi. Ponadto zagrożenie bezpieczeństwa ludności stanowią również obszary szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszary zagrożone powodzią w sąsiedztwie rzeki Redy. 9. Uwarunkowania wynikające z potrzeb i możliwości rozwoju gminy uwzględniające w szczególności analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne, prognozy demograficzne, w tym uwzględniające, tam gdzie to uzasadnione, migracje w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodka wojewódzkiego, możliwości finansowania przez gminę wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury technicznej, a także infrastruktury społecznej, służących realizacji zadań własnych gminy, bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę.

Uwarunkowania opisane w niniejszym rozdziale wynikające z analiz ekonomicznych środowiskowych i społecznych, a także atrakcyjne położenie gminy Gniewino stwarzają korzystne warunki dla dalszego rozwoju funkcji mieszkaniowej oraz usługowej jako funkcji wiodących. Tendencja wzrostowa liczby ludności, a także zapotrzebowanie zgłoszone przez władze gminy powodują potrzebę wyznaczenia nowych terenów na cele rozwoju funkcji mieszkaniowej, usługowej i produkcyjno-składowej. Obserwowana powolna, lecz systematyczna i stała tendencja wzrostu liczby mieszkańców (patrz pkt.2.2) pozwalają prognozować w kolejnych latach utrzymanie tej tendencji. Długookresowa prognoza liczby ludności dla Polski do 2035 r. zakłada jej systematyczny spadek (na podstawie GUS). Natomiast prognoza dla powiatu wejherowskiego oraz województwa pomorskiego przewiduje wzrost liczby ludności, przy czym dla powiatu wartość ta ma wzrastać aż do 2035 roku (na podstawie GUS). Wzrost liczby mieszkańców związany jest przede wszystkim z migracją ludności z okolicznych miast. Dokonywane są liczne podziały terenów rolnych, sprzedawane są działki budowlane, co wiąże się z rozwojem budownictwa mieszkaniowego na tych terenach. Jest to obszar o znacznej atrakcyjności osiedleńczej ze względu na sąsiedztwo Morza Bałtyckiego, łatwy dojazd z Wejherowa, Lęborka, Pucka oraz Trójmiasta, walory przyrodniczo-kulturowe, ofertę usługowo-rekreacyjną, a także zalety terenów wiejskich. Stąd też prognozowany jest dalszy wzrost liczby mieszkańców. W powiecie wejherowskim w najbliższych 30 latach prognozuje się dalszy silny wzrost demograficzny.

60 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Województwo pomorskie Powiat wejherowski Rok 2015 Ogółem Mężczyźni Kobiety Ogółem 210 476 104 169 106 307 0-14 39 886 20 514 19 372 15-59 133 771 67 470 66301 60+ 36 819 16 185 20 634 65+ 24 351 10 232 14 119 75+ 9 931 3 597 6 334 80+ 5 449 1 776 3 673 85+ 2 319 650 1 669 kobiety 15-49 X X 53 055 Ogółem 259 139 127 600 131 539 Rok 2043 0-14 40 003 20 498 19 505 15-59 139 637 71 167 68 470 60+ 79 499 35 935 43 564 65+ 59 766 26 321 33 445 75+ 28 744 11 317 17 427 80+ 18 664 6 766 11 898 85+ 10 429 3 364 7 065 kobiety 15-49 X X 50 901 Tabela 10 Liczba mieszkańców w latach 201519

Wobec powyższego można prognozować, że skoro w powiecie wejherowskim liczba ludności w ciągu najbliższych 30 lat wzrośnie z 210 tys. do 259 tys. (wzrost o 23%), to w gminie Gniewino do roku 2046 nastąpi również znaczny wzrost liczby mieszkańców. Na przestrzeni lat 2000-2016 liczba ludności w gminie Gniewino wzrosła z 6611 mieszkańców do 7404 mieszkańców. Stanowi to wzrost o 12% w ciągu 16 lat. Przyjmując dla tych samych uwarunkowań, w gminie Gniewino do roku 2046 nastąpi wzrost do 9 287 mieszkańców. Należy zauważyć, że ustawodawca przyjął, że w 30-letniej perspektywie ze względów na niepewność procesów rozwojowych wyrażającą się możliwością zwiększenia zapotrzebowania w stosunku do wyników analiz nie więcej niż o 30%, można z tą samą niepewnością zwiększyć przewidywaną teoretyczną liczbę mieszkańców w gminie Gniewino na poziomie 12 000 osób. Gmina Gniewino posiada możliwości pozyskiwania środków finansowania wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury technicznej, a także infrastruktury społecznej, służących realizacji zadań własnych gminy. Fakt potencjalnych możliwości finansowych gminy potwierdza uchwała Nr 038/g225/D/III/13 Składu Orzekającego Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z dnia 21 lutego 2013r., która pozytywnie zaopiniowała prognozę planowanej kwoty długu Gminy Gniewino na lata 2013-2021 wynikającej z planowanych i zaciągniętych zobowiązań. Poza środkami własnymi (wolnymi) istnieje wiele rozwiązań finansowania zadań własnych gminy; mogą to być m.in.: pożyczki i kredyty zaciągnięte na rynku krajowym, środki unijne, inwestycje oparte

19 Źródło: http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Prognoza.aspx

61 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

o partnerstwo publiczno-prywatne, a także inwestycje finansowane ze środków inwestorów prywatnych.

Lp. Miejscowość Powierzchnia Powierzchnia Powierzchnia Powierzchnia budynków/mieszkań budynków budynków gruntów zgłoszonych do zajętych na letniskowych zajętych na opodatkowania działalność działalność w m2 gospodarczą w gospodarczą m2 w m2 Ogółem: 157 741 68 037 13 822 2 161 527 (216 ha) Tabela 11 Powierzchnia budynków mieszkalnych, zajętych na działalność gospodarczą, letniskowych oraz gruntów zajętych na działalność gospodarczą w gminie Gniewino20

Można założyć, że 7404 mieszkańców obecnie zajmuje łącznie 157 741m2 powierzchni budynków, oznacza to, że na mieszkańca przypada średnio ok. 21,3m2 powierzchni mieszkania. Przy założeniu, że w 2046 roku zakłada się liczbę ludności wynoszącą ok. 12 000 osób, jak również rosnący standard zabudowy polegający na zwiększeniu współczynnika powierzchni mieszkania – wg intencji ustawodawcy – o maksymalnie 30%, stąd winno przyjąć się że powierzchnia ta wyniesie ok. 28m2/mieszkańca. W perspektywie 30 lat maksymalne zapotrzebowanie na nową zabudowę może wynieść: 12 000-7 404 =4 396 kolejnych mieszkańców, zajmujących średnio 28m2 powierzchni mieszkania, co daje zapotrzebowanie ok. 123.000m2 powierzchni użytkowej. Dla pozostałej zabudowy przyjęto zapotrzebowanie na nową zabudowę zgodnie z powyższymi proporcjami.

Bilans terenów przewidzianych pod zabudowę: 1) szacunkowe maksymalne zapotrzebowanie na nową zabudowę: a) zabudowa mieszkaniowa: ok. 120 000 m² powierzchni użytkowej, b) zabudowa produkcyjno-usługowa: ok. 52 000 m² powierzchni użytkowej, c) zabudowa letniskowa: ok. 10 000 m² powierzchni użytkowej; 2) szacunek chłonności obszarów o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno- przestrzennej: a) zabudowa mieszkaniowa: ok. 40 000 m² powierzchni użytkowej, b) zabudowa produkcyjno-usługowa: ok. 10 000 m² powierzchni użytkowej, c) zabudowa letniskowa: ok. 3 000 m² powierzchni użytkowej; 3) szacunek chłonności obszarów przeznaczonych w planach miejscowych pod zabudowę, innych niż wymienione w pkt 2: a) zabudowa mieszkaniowa: ok. 70 000 m² powierzchni użytkowej, b) zabudowa produkcyjno-usługowa: ok. 33 000 m² powierzchni użytkowej, c) zabudowa letniskowa: ok. 6 000 m² powierzchni użytkowej; 4) porównanie zapotrzebowania na nową zabudowę z chłonnością terenów określoną w pkt 2 i 3: a) zabudowa mieszkaniowa: 120 000 – 40 000 – 70 000 = 10 000 m² powierzchni użytkowej, b) zabudowa produkcyjno-usługowa: 52 000 – 10 000 – 33 000 = 9 000 m² powierzchni użytkowej, c) zabudowa letniskowa: 10 000 – 3 000 – 6 000 = 1 000 m² powierzchni użytkowej.

20 Źródło: UG Gniewino

62 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

10. Uwarunkowania wynikające ze stanu prawnego gruntów

Strukturę stanu prawnego gruntów (stan na styczeń 2016r.) przedstawia poniższa tabela. Lp. własność uszczegółowienie Pow. (ha) Pow. Udział w łącznie (ha) pow. gminy (%)

1. Skarb Państwa Grunty SP z wyłączeniem gruntów 10306 10564 59,8 przekazanych w użytkowanie wieczyste

Grunty SP przekazane w użytkowanie 257 wieczyste Grunty SP, przeds. Państwowych i innych 1 państwowych osób prawnych

2. Gmina Grunty gmin i związków 301 316 1,8% międzygminnych z wyłączeniem gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste Grunty gmin i związków 15 międzygminnych przekazane w użytkowanie wieczyste 3. Prywatna Grunty osób fizycznych 6344 6686 37,9%

Grunty spółdzielni 1

Grunty spółek prawa handlowego i 341 pozostałe

4. Kościół i 2 <0,1% związki wyznaniowe 5. Powiat 88 0,5%

Tabela 12 Stan prawny gruntów w gminie Gniewino źródło UG Gniewino21 11. Uwarunkowania wynikające z występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych

Na terenie gminy Gniewino znajdują się następujące ustanowione formy ochrony przyrody:  rezerwat Długosz Królewski w Łęczynie,  Choczewsko-Saliński Obszar Chronionego Krajobrazu,  Obszar Chronionego Krajobrazu Pradolina Łeby-Redy,  Obszar Natura 2000 „Jeziora Choczewskie” PLH220096,  Obszar Natura 2000 Lasy Lęborskie PLB220006,  Obszar Natura 2000 Opalińskie Buczyny PLH220099,  20 pomników przyrody.

21 Źródło: UG Gniewino

63 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Rezerwat przyrody Długosz Królewski w Łęczynie Rezerwat przyrody Długosz Królewski w Łęczynie jest położony w oddz. 4h, i, j, k obrębu Bożepole, w leśnictwie Świetlino. Obecnie zajmuje powierzchnię 1,41 ha – rys. 10. Utworzony został na mocy Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 21 lipca 1977 r. W zarządzeniu tym powierzchnię rezerwatu określono jako 2 ha. Podstawowym celem ochrony rezerwatu jest zachowanie populacji będącego w Polsce pod ochroną ścisłą długosza królewskiego (Osmunda regalis). Dodatkowymi celami ochrony są:  dwa torfowiska (północne i południowe) stanowiące miejsce występowania kęp długosza królewskiego oraz występująca na nich pozostała roślinność,  fitocenozy leśne występujące na podłożu mineralnym. W rezerwacie oprócz długosza królewskiego występują jeszcze trzy gatunki roślin będące pod ochroną ścisłą. Są to: widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum), widłak goździsty (Lycopodium clavatum) oraz bagno zwyczajne (Ledum palustre). Najcenniejszym składnikiem flory omawianego rezerwatu jest niewątpliwie paproć długosz królewski. Jego kępy występują w obu zatorfionych nieckach opisanych w planie urządzenia lasu jako wydzielenia „objęte szczególną ochroną”. W celu zachowania populacji długosza królewskiego w ramach ochrony czynnej pracownicy Nadleśnictwa odsłonili jego stanowiska. Zbyt duże zacienienie, szczególnie na stanowiskach kwaśnych na jakich występuje w rezerwacie powodowałby słabszy rozwój długosza. Od czasu utworzenia rezerwatu w 1977 r. został wykonany przez Nadleśnictwo w roku 1982 „Plan urządzania gospodarstwa rezerwatowego” oraz w 1988 roku „Opracowanie programu czynnej ochrony szaty roślinnej rezerwatu Długosz Królewski w Łęczynie ze szczególnym uwzględnieniem Osmunda regalis”. „Plan urządzania gospodarstwa rezerwatowego” w roku 1982 obejmował tylko 1,17 ha. Pozostała część powierzchni tj. 0,83 ha będąca wg Zarządzenia z dn. 21 lipca 1977 roku rezerwatem nie była ujęta w tym planie. Obecnie powierzchnia faktycznie objęta ochroną rezerwatową wynosi 1,41 ha. 6 lutego 2012 roku Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku zarządzeniem nr 6/2012 określił zadania ochronne dla rezerwatu przyrody „Długosz Królewski w Łęczynie. W załącznikach do wspomnianego zarządzenia zidentyfikowano i oceniono istniejące i potencjalne zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne oraz sposoby eliminacji lub ograniczenia tych zagrożeń i ich skutków. Jako podstawowe zagrożenie wskazano zły stan techniczny wybudowanych na rowie melioracyjnym osuszającym torfowisko, na którym występuje długosza królewskiego (Osmunda regalis) i nakazano konieczność remontu zastawki. Remont zastawek stabilizujących poziom wody na dwóch torfowiskach przeciętych rowek melioracyjnym należy wykonać w sierpniu, przy najniższym w roku poziomie wody oraz po sezonie lęgowym ptaków.

64 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Rys. 10 Położenie rezerwatu przyrody „Długosz Królewski w Łączynie” południowo -zachodniej części obszaru gminy Gniewino22

Obszar Chronionego Krajobrazu Pradolina Łeby-Redy Choczewsko-Saliński Obszar Chronionego Krajobrazu Znaczne fragmenty obszaru gminy Gniewino włączone zostały w granice dwóch obszarów chronionego krajobrazu. Południowe fragmenty do Obszaru Chronionego Krajobrazu Pradolina Łeby- Redy, natomiast zachodnie do Choczewsko-Salińskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu – rys. 11. W granicach obszarów chronionego krajobrazu obowiązują przepisy uchwały nr 259/XXIV/16 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 lipca 2016 r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu w województwie pomorskim (Dz. Urz. Woj. Pom. Z 2016 r., poz. 2942). Choczewsko- Saliński Obszar Chronionego Krajobrazu zajmuje powierzchnię 8684 ha i południowo-zachodnie i zachodnie fragmenty gminy Gniewino. Obszar ten cechuje się znacznym nagromadzeniem walorów przyrodniczych, rzeźba terenu charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem genetycznym i morfometrycznym. Znajduje się tu zgrupowanie największych w województwie pomorskim jezior lobeliowych:  jezioro Choczewskie o powierzchni 186,88 ha i maksymalnej głębokości 12,9 m,  jezioro Dąbrze (Dąbrówka) o powierzchni 59,24 ha i maksymalnej głębokości 5,6 m,  jezioro Czarne o powierzchni 60,34 ha i maksymalnej głębokości 23,1 m,  jezioro bez nazwy (oddz. 104 obr. Młot) o powierzchni 3,26 ha,  jezioro Salino o powierzchni 68,50 ha i maksymalnej głębokości 8,6 m. Na terenie tym przeważają zbiorowiska żyznych buczyn i lasów bukowo – grabowo – dębowych (Melico – Fagetum i Stellario Carpinetum).

22 Źródło: Geoserwis GDOŚ

65 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Rys. 11 Położenie obszaru gminy Gniewino w granicach obszarów chronionego Krajobrazu północnej części województwa pomorskiego23

Południowe i południowo-wschodnie fragmenty gminy włączone zostały w granice Obszaru Chronionego Krajobrazu Pradoliny Redy-Łeby. Obszar ten obejmuje szeroką pradolinę wraz z strefami krawędziowymi Wysoczyzny Żarnowieckiej i Pojezierza Kaszubskiego. Odwadniają ją dwie rzeki – Łeba oraz - rys. 11. Powierzchnia całkowita tego obszaru chronionego krajobrazu wynosi 19516 ha. Na obszarach chronionego krajobrazu, podejmuje się następujące działania w zakresie czynnej ochrony ekosystemów leśnych: 1) utrzymanie spójności przestrzennej i trwałości ekosystemów leśnych poprzez ograniczanie ich fragmentacji, zwłaszcza wzdłuż korytarzy ekologicznych rangi ponadregionalnej i regionalnej oraz przeznaczania na cele nieleśne, oraz niedopuszczanie do przeeksploatowania ich zasobów; 2) zwiększanie istniejącego stopnia pokrycia terenów drzewostanami, sprzyjanie tworzeniu zwartych kompleksów leśnych o racjonalnej granicy polno-leśnej, wprowadzanie zalesień w szczególności na takich terenach, gdzie z przyrodniczego i ekonomicznego punktu widzenia jest to możliwe np. korytarze ekologiczne;

23 Źródło: Geoserwis GDOŚ

66 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

3) wspieranie procesów naturalnego odnowienia o składzie i strukturze odpowiadającej siedlisku; tam gdzie nie jest to możliwe - używanie do odnowień gatunków właściwych siedliskowo z materiału miejscowego pochodzenia; 4) zwiększanie udziału gatunków domieszkowych i biocenotycznych; tworzenie stref ekotonowych z tych gatunków; 5) pozostawianie drzew o charakterze pomnikowym, przestojów, drzew dziuplastych, części obumarłych aż do całkowitego ich rozkładu; 6) podejmowanie działań w celu ustabilizowania stosunków wodnych, w szczególności na siedliskach wilgotnych i bagiennych, (tj. w borach i brzezinach bagiennych, olsach i łęgach) przez budowę obiektów małej retencji, zgodnie z programami małej retencji województwa pomorskiego; 7) zachowanie i utrzymywanie w stanie zbliżonym do naturalnego istniejących śródleśnych cieków, mokradeł, polan, torfowisk, wrzosowisk oraz muraw napiaskowych; niedopuszczanie do ich uproduktywnienia i sukcesji; 8) zwalczanie szkodników owadzich i patogenów grzybowych, a także ograniczanie szkód łowieckich poprzez zastosowanie metod mechanicznych lub biologicznych; stosowanie środków chemicznych dopuszczalne tylko przy braku alternatywnych metod; 9) ochrona stanowisk chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; w przypadkach stwierdzenia obiektów i powierzchni cennych przyrodniczo (stanowiska roślin, zwierząt, grzybów rzadkich, chronionych itp. oraz pozostałości naturalnych ekosystemów) wnioskowanie do właściwego organu ochrony przyrody o objęcie ich ochroną; 10) opracowanie i wdrażanie programów czynnej ochrony oraz restytucji gatunków rzadkich i zagrożonych; 11) wykorzystanie lasów dla celów rekreacyjno-krajoznawczych i edukacyjnych winno odbywać się w oparciu o wyznaczone szlaki turystyczne (zintegrowane i komplementarne ze szlakami turystycznymi, o których mowa w planie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego) oraz istniejące i nowe ścieżki edukacyjno-przyrodnicze wyposażone w elementy infrastruktury turystycznej i edukacyjnej zharmonizowanej z otoczeniem; 12) prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej, m.in. poprzez dostosowanie liczebności populacji zwierząt łownych związanych z ekosystemami leśnymi do warunków środowiskowych; 13) zwiększanie przez służby leśne i inne straże nadzoru nad lasami stanowiącymi i nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa, w szczególności w zakresie prowadzenia zabiegów pielęgnacyjnych i hodowlanych, legalności pozyskania surowca drzewnego, kłusownictwa, a także przestrzegania przepisów dotyczących zachowania się w lesie.

Na obszarach chronionego krajobrazu, podejmuje się następujące działania w zakresie czynnej ochrony nieleśnych ekosystemów lądowych: 1) przeciwdziałanie sukcesji zarastających łąk i pastwisk oraz torfowisk bagien i innych podmokłości, poprzez koszenie lub wypas, a także mechaniczne usuwanie samosiewów drzew i krzewów na terenach otwartych, z możliwością pozostawiania kęp drzew i krzewów jako elementów zwiększania różnorodności biologicznej; 2) zachowanie śródpolnych torfowisk, bagien i innych podmokłości oraz oczek wodnych; 3) wprowadzanie trwałej zabudowy biologicznej - zadarniania, zakrzewiania i zalesienia - na obszarach użytków rolnych narażonych na rozwój procesów denudacyjnych i erozyjnych oraz obszarach nieużytków i zagrożonych suszą; 4) zachowanie zbiorowisk wydmowych, śródpolnych muraw napiaskowych, wrzosowisk i psiar; 5) propagowanie wśród rolników działań zmierzających do utrzymania trwałych użytków zielonych w ramach zwykłej, dobrej praktyki rolniczej a także programów rolnośrodowiskowych; wspieranie gospodarstw prowadzących produkcję mieszaną, w tym preferowanie hodowli bydła opartej o naturalny wypas metodą pastwiskową; zaleca się

67 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

ochronę i hodowlę lokalnych starych odmian drzew i krzewów owocowych oraz ras zwierząt; promowanie agroturystyki i rolnictwa ekologicznego; 6) maksymalne ograniczanie zmiany użytków zielonych na grunty orne; 7) prowadzenie zabiegów agrotechnicznych zgodnie z wymogami zbiorowisk i zasiedlających je gatunków fauny, zwłaszcza ptaków (odpowiednie terminy, częstotliwość i techniki koszenia), w tym powrót do tradycyjnego użytkowania (koszenie ręczne) oraz opóźnienie pierwszego pokosu po 15 lipca, a w przypadku łąk wilgotnych koszenie we wrześniu z pozostawieniem pojedynczych kop siana na obrzeżach do końca lata; 8) preferowanie biologicznych metod ochrony roślin; 9) ochrona zieleni wiejskiej oraz kształtowanie zróżnicowanego krajobrazu rolniczego przez ochronę istniejących oraz formowanie nowych zadrzewień śródpolnych i przydrożnych; 10) kształtowanie stosunków wodnych na użytkach rolnych dopuszczalne tylko w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, z bezwzględnym zachowaniem w stanie nienaruszonym terenów podmokłych, w tym torfowisk i obszarów wodno-błotnych oraz obszarów źródliskowych cieków; 11) eliminowanie nielegalnego eksploatowania surowców mineralnych oraz rekultywacja terenów powyrobiskowych; w szczególnych przypadkach, gdy w wyrobisku ukształtowały się interesujące biocenozy wzbogacające lokalną różnorodność biologiczną, przeprowadzenie rekultywacji nie jest wskazane, zaleca się natomiast podjęcie działań ochronnych w celu ich zachowania; 12) eksploatacja surowców mineralnych przede wszystkim na obszarach objętych obecnie wydobyciem, jeśli brak przeciwwskazań środowiskowych i podejmowanie wydobycia na nowych terenach tylko w sytuacjach gdzie przeciwwskazania środowiskowe nie przeważają opłacalności ekonomicznej, wynikającej z oceny oddziaływania na środowisko; 13) wnioskowanie do właściwego organu ochrony przyrody o objęcie ochroną prawną ważnych stanowisk gatunków chronionych i rzadkich roślin, zwierząt i grzybów, także ekosystemów i krajobrazów; opracowanie i wdrażanie programów reintrodukcji, introdukcji oraz czynnej ochrony gatunków rzadkich i zagrożonych związanych z nieleśnym ekosystemami lądowymi; 14) utrzymywanie i w razie konieczności odtwarzanie lokalnych i regionalnych, nieleśnych korytarzy ekologicznych; 15) prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej, m.in. poprzez dostosowanie liczebności populacji zwierząt łownych związanych z ekosystemami otwartymi do warunków środowiskowych.

Na obszarach chronionego krajobrazu podejmuje się następujące działania w zakresie czynnej ochrony ekosystemów wodnych: 1) zachowanie i ochrona ekosystemów wód powierzchniowych (naturalnych i sztucznych, płynących i stojących, w tym starorzeczy) wraz z pasem roślinności okalającej; 2) utrzymanie i odtwarzanie drożności biologicznej rzek jako elementów korytarzy ekologicznych poprzez zaniechanie budowy nowych piętrzeń dla celów energetycznych oraz poprzez budowę urządzeń umożliwiających wędrówkę organizmów wodnych w miejscach istniejących przegród; 3) tworzenie stref buforowych wokół zbiorników wodnych w postaci pasów zadrzewień i zakrzewień oraz trwałych użytków zielonych, celem ograniczenia spływu substancji biogennych i zwiększenia bioróżnorodności biologicznej; 4) prowadzenie prac regulacyjnych rzek tylko w zakresie niezbędnym dla rzeczywistej ochrony przeciwpowodziowej, zaleca się utrzymanie i odtwarzanie meandrów na wybranych odcinkach cieków; 5) zachowanie i wspomaganie naturalnego przepływu wód na obszarach międzywala; zaleca się stopniowe przywracanie naturalnych procesów kształtowania i sukcesji starorzeczy poprzez naturalne wylewy;

68 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

6) zwiększanie małej retencji wodnej w ramach programu małej retencji, przy czym zbiorniki takie winny równocześnie wzbogacać różnorodność biologiczną terenu, uwzględniając starorzecza i lokalne obniżenia terenu; w miarę możliwości technicznych i finansowych zaleca się odtwarzanie funkcji obszarów źródliskowych i innych siedlisk hydrogenicznych o dużych zdolnościach retencyjnych; 7) ograniczanie intensywności zagospodarowania stref przybrzeżnych, zwłaszcza na skarpach rzecznych i jeziornych, w celu zachowania ciągów krajobrazowych oraz ochrony samych skarp przed ruchami masowymi ziemi; 8) ochrona zlewni bezpośredniej jezior - w szczególności jezior lobeliowych - przed zainwestowaniem i użytkowaniem powodującym nasilenie procesów eutrofizacji; 9) rozpoznanie okresowych dróg migracji zwierząt, których rozwój związany jest bezpośrednio ze środowiskiem wodnym (w szczególności płazów) oraz podejmowanie działań w celu ich ochrony; 10) zapobieganie obniżaniu zwierciadła wód podziemnych, w szczególności poprzez ograniczanie budowy urządzeń drenarskich i rowów odwadniających na gruntach ornych, łąkach i pastwiskach w dolinach jeziornych i rzecznych oraz na krawędzi tarasów zalewowych; 11) gospodarka rybacka na wodach powierzchniowych powinna wspomagać ochronę gatunków zagrożonych oraz promować gatunki o pochodzeniu lokalnym, prowadząc do uzyskania struktury gatunkowej i wiekowej ryb właściwej dla danego typu wód; 12) wnioskowanie do właściwego organu ochrony przyrody celem obejmowania ochroną prawną zachowanych w stanie zbliżonym do naturalnego fragmentów ekosystemów wodnych oraz stanowisk gatunków chronionych i rzadkich reprezentatywnych dla ekosystemów hydrogenicznych; 13) opracowanie i wdrożenie programów restytucji oraz czynnej ochrony rzadkich i zagrożonych gatunków zwierząt, roślin i grzybów bezpośrednio związanych z ekosystemami wodnymi; 14) zachowanie i ewentualnie odtwarzanie korytarzy ekologicznych opartych o ekosystemy wodne celem zachowania dróg migracji gatunków związanych z wodą.

Obszary Natura 2000 W granicach gminy Gniewino znajdują się trzy obszary Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000, a mianowicie:  Obszar Natura 2000 Opalińskie Buczyny PLH220099 (rys. 14),  Obszar Natura 2000 „Jeziora Choczewskie” PLH220096 (rys. 15, 16),  Obszar Natura 2000 Lasy Lęborskie PLB220006 (rys. 18).

69 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Rys. 12 Obszary Natura 2000 północnej części województwa pomorskiego (kolorem niebieskim oznaczono obszary specjalnej ochrony ptaków)24

Rys. 13 Obszary Natura 2000 północnej części województwa pomorskiego (kolorem czerwonym – obszary mające znaczenia dla Wspólnoty)25

24 Źródło: Geoserwis GDOŚ

25 Źródło: Geoserwis GDOŚ

70 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Obszar Natura 2000 „Opalińskie Buczyny” PLH220099 to niewielki fragment zachodniej strefy krawędziowej Wysoczyzny Żarnowieckiej na południowym brzegu jeziora Żarnowieckiego i obejmuje 349,98 ha lasów będących w zarządzie Nadleśnictwa Wejherowo, na terenie leśnictwa Rybno w obrębie Kolkowo oraz 5,72 ha gruntów nie leśnych nie będących własnością Skarbu Państwa (rys. 14). Obszar bardzo silnie urozmaicony geomorfologicznie z licznymi rozcięciami erozyjnymi, niszami źródliskowymi i głazowiskami. Występują tu wysokie spadki terenu oraz znaczne różnice wysokości względnych, których wartość miejscami przekracza 100 m. W południowej części obszaru znajdują się doliny z dwoma niewielkimi strumieniami uchodzącymi do Piaśnicy. Zasila je kilka czynnych źródlisk oraz obszarów wysiękowych częściowo na trawertynach (martwica wapienna). Dominujące są tu układy ekologiczne lasów bukowych - kwaśna buczyna niżowa i żyzna buczyna pomorska, obejmujące obszary wokół źródlisk i wododziały. Niewielkie fragmenty lasów grądowych i łęgowych zlokalizowane są w dolinach strumieni oraz na dość znacznym obszarze wysiękowym we wschodniej części ostoi.

Rys. 14 Położenie obszaru Natura 2000 „Opalińskie Buczyny” PLH22009926

Ostoja obejmuje unikatowe w skali kraju i Niżu Europejskiego, a przy tym dobrze zachowane, zbiorowiska źródliskowe. Bardzo cenne są też łęgi olszowo-jesionowe i jesionowo - wiązowe na trawertynach. Na uwagę zasługuje znaczny obszar niewiele zniekształconych lasów bukowych, w tym żyznej buczyny pomorskiej. Ostoja stanowi przestrzenne i merytoryczne uzupełnienie innych obiektów tego typu w regionie, które związane są z strefami krawędziowymi wysoczyzn morenowych i jest jednocześnie stanowiskiem szeregu rzadkich, ginących i objętych ochroną prawną gatunków roślin i zwierząt, w tym taksonów o podgórsko-górskim charakterze zasięgu.

26 Źródło: Geoserwis GDOŚ

71 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Dla obszaru Natura 2000 „Opalińskie Buczyny” nie obowiązuje plan zadań ochronnych. Aktualnie nie jest też sporządzony projekt planu zadań ochronnych. W granicach obszaru Natura 2000 nie występują inne powierzchniowe formy ochrony przyrody. Obszar Natura 2000 „Jeziora Choczewskie” PLH220096 o powierzchni 1120 ha, w tym grunty w zarządzie Nadleśnictwa Choczewo to 840,91ha. Ostoja obejmuje ochroną dwa wysunięte najdalej na północ w Polsce jeziora lobeliowe: Jezioro Choczewskie i Jezioro Czarne, wraz z częścią ich zlewni. Są one położone w krajobrazie leśnym (Jezioro Czarne) lub leśno-rolniczym (Jezioro Choczewskie). W zlewniach dominują siedliska kwaśnej dąbrowy i olsów. Jeziora te mają znaczne, jak na jeziora lobeliowe, powierzchnie. Ponadto Jezioro Czarne jest dodatkowo stosunkowo głębokie (głęb. maks. 21 m).

Rys. 15 Położenie obszaru Natura 2000 „Jeziora Choczewskie” PLH220096 – część północna w rejonie jeziora Choczewskiego27

Jezioro Choczewskie jest płytkim, mezotroficznym i stosunkowo bogatym w wapń zbiornikiem. W jeziorze w przeszłości notowano populację Elismy wodnej, w 2008 roku nie potwierdzono stanowiska. Jezioro Czarne jest oligotroficznym zbiornikiem o wodzie kwaśnej (pH 5,25) i ubogiej w wapń i węglany (zawartość Ca 6,7 mg/dm3), o niskim przewodnictwie elektrolitycznym (28 S/cm). Jezioro to jest silnie przekształcone w wyniku włączenia go w sieć melioracyjną i stały dopływ wód melioracyjnych. W związku z tym woda jeziora jest bogata w substancje humusowe i silnie zabarwiona (240 mg Pt/dm3). Roślinność podwodna jest uboga, słabo wykształcona, a jej występowanie ograniczone jest do głębokości 0,5 m. Ostoja chroni dwa wysunięte najdalej na północ w Polsce jeziora lobeliowe, w tym jedno z podawaną w literaturze populacją elismy wodnej (pływającej) (Jezioro Choczewskie). Jezioro Choczewskie zasługuje na ochronę także ze względu na

27 Źródło: Geoserwis GDOŚ

72 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

swoją specyfikę -nietypową mozaikę podwodnych zbiorowisk roślinnych. Ponadto w ostoi jest jedna z ośmiu w Polsce populacji poryblinu kolczastego, występującego w Jeziorze Czarnym (pozostałe znajdują się w jeziorach: Pałsznik, Wygoda, Folwarczne, Salińskie, Warleńskie, Jelenie Duże, Jelenie Małe – wszystkie znajdują się we wschodniej części Pojezierza Pomorskiego). Poryblin kolczasty jest paprotnikiem podwodnym, wieloletnim, zimozielonym. osobliwe, niewielkie rośliny o krótkiej, bulwiastej łodydze zwieńczonej szydlastymi liśćmi. Zarodnie znajdują się u nasady liści. Porybliny wykazują wiele cech pokrewnych z roślinami wymarłymi w okresie węglowym.

Rys. 16 Położenie obszaru Natura 2000 „Jeziora Choczewskie” PLH220096 – część południowa w rejonie jeziora Czarne28

Zagrożeniem dla specyfiki jeziora Choczewskiego jest jego rekreacyjne użytkowanie (liczne kąpieliska, pomosty wędkarskie, miejsca wypoczynku, pola namiotowe). Kolejnym zagrożeniem jest gospodarka rybacka (zarybienia, odłowy, wędkowanie z zanętą). Głównym zagrożeniem dla Jeziora Czarnego jest wprowadzanie do niego rowami melioracyjnymi wód bogatych w kwaśną materię organiczną (w tym substancje humusowe) z odwadnianych kompleksów torfowisk i lasów bagiennych. Stały i bardzo duży dopływ do jeziora tych substancji skutkuje zaburzeniem funkcjonowania całego ekosystemu jeziornego (humizacja), a w konsekwencji -ustępowaniem podwodnych zbiorowisk roślinnych.

28 Źródło: Geoserwis GDOŚ

73 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Rys. 17 Siedliska przyrodnicze w granicach obszaru Natura 2000 „Jeziora Choczewskie” PLH22009629

Obszar Natura 2000 Lasy Lęborskie PLB220006. Ostoja „Lasy Lęborskie” PLB220006 o powierzchni (8565,43ha) w zarządzie nadleśnictwa 6230,89ha (w zasięgu 6443ha) - leży w zlewni Bałtyku pomiędzy rzeką Piaśnicą a Łebą. Teren jest łagodnie falisty, sporadycznie poprzecinany zagłębieniami terenu i wzniesieniami o stromych zboczach. Występuje kilka jezior od 70 do 170 ha powierzchni. Nieliczne cieki mają charakter strumieni, z których największym jest Kanał Chełst. Występują obficie bagna oraz leśne siedliska wilgotne. W lasach ponad 60% powierzchni leśnej stanowią nasadzenia sosnowe, a na drugim miejscu jest świerk. W ostoi Lasy Lęborskie stwierdzono występowanie 13 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Ponadto zainwentaryzowano 12 gatunków ptaków migrujących nie wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Jedynie liczebność włochatki (Aegolius funereus) mieści się w kryteriach wyznaczania ostoi ptaków wprowadzonych przez BirdLife International (Wilk et al. 2010) i spełniające wymogi z Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U. z 2010, Nr 77 poz. 510). Jako potencjalne zagrożenia wymienia się wyrąb starodrzewu i drzew dziuplastych, usuwanie martwego drewna z lasu, stosowanie zrębów zupełnych, zagęszczanie sieci szlaków zrywkowych i dróg leśnych. Ponadto lokalizowanie napowietrznych linii energetycznych i urządzeń towarzyszących oraz zanieczyszczenie wód. W wyniku zaprzestania użytkowania.

29 Źródło: Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Choczewo.

74 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Rys. 18 Położenie obszaru Natura 2000 Lasy Lęborskie PLB22000630

Lasy Lęborskie prawie w całości leżą w granicach obszarów chronionego krajobrazu: Pradoliny Redy- Łeby oraz Choczewsko-Salińskiego. Biuro Urządzenia Lasu i Geodezji Leśnej wykonało w roku 2010 inwentaryzację ornitologiczną na obszarze Natura 2000 „Lasy Lęborskie”, podczas której w części na terenie gminy Gniewino zostały stwierdzone m. in. 15 stanowisk włochatki oraz 25 stanowisk dzięcioła czarnego. Gatunki te są z sobą powiązane w ten sposób, iż powszechnie włochatka zasiedla dziuple kute przez dzięcioła czarnego. Włochatka jako gatunek dla którego utworzono ostoję musi być objęta monitoringiem, który ma za zadanie wykrywanie zagrożeń, ocenę populacji oraz stan zachowania jej siedlisk. Stąd do oceny jakości siedliska należy objąć monitoringiem także dzięcioła czarnego, jako gatunek tworzący potencjalne miejsca gniazdowe dla włochatki. Ewentualny spadek liczebności dzięcioła czarnego może być sygnałem poprzedzającym pogarszanie się stanu populacji włochatki. Włochatka podlega w Polsce ochronie ścisłej i strefowej (strefa ochrony całorocznej 50 m od gniazda) oraz jest gatunkiem wymagającym ochrony czynnej. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku Zarządzeniem z dnia 19 maja 2014 r. ustanowił plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Lasy Lęborskie PLB220006 na podstawie zidentyfikowanych i potencjalnych zagrożeń dla zachowania właściwego stanu ochrony gatunków zwierząt i ich siedlisk będących przedmiotami ochrony. Przedmiotowy plan ochrony został uchylony Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku z dnia 17 lutego 2016 roku, które zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego z 2016 roku, poz.1087. Na terenach włączonych w granice obszarów Natura 2000 nie obowiązują specjalne, konkretne zakazy określone w ustawie o ochronie przyrody. Istnieje jednak konieczność unikania działań mogących znacząco negatywnie wpłynąć na cele ochrony, dla jakich zostały one ustanowiony.

30 Źródło: Geoserwis GDOŚ

75 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Oznacza to, że wszelkie działania w ich granicach nie mogą pogarszać stanu siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla ochrony których dany obszar został wyznaczony. W ostojach wymogiem jest utrzymanie tzw. właściwego stanu ochrony. Oznacza on zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody:  właściwy stan ochrony gatunku – sumę oddziaływań na gatunek, mogącą w dającej się przewidzieć przyszłości wpływać na rozmieszczenie i liczebność jego populacji na terenie kraju lub państw członkowskich Unii Europejskiej lub naturalnego zasięgu tego gatunku, przy której dane o dynamice liczebności populacji tego gatunku wskazują, że gatunek jest trwałym składnikiem właściwego dla niego siedliska, naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się ani nie ulegnie zmniejszeniu w dającej się przewidzieć przyszłości oraz odpowiednio duże siedlisko dla utrzymania się populacji tego gatunku istnieje i prawdopodobnie nadal będzie istniało;  właściwy stan ochrony siedliska przyrodniczego – sumę oddziaływań na siedlisko przyrodnicze i jego typowe gatunki, mogącą w dającej się przewidzieć przyszłości wpływać na naturalne rozmieszczenie, strukturę, funkcje lub przeżycie jego typowych gatunków na terenie kraju lub państw członkowskich Unii Europejskiej lub naturalnego zasięgu tego siedliska, przy której naturalny zasięg siedliska przyrodniczego i obszary zajęte przez to siedlisko w obrębie jego zasięgu nie zmieniają się lub zwiększają się, struktura i funkcje, które są konieczne do długotrwałego utrzymania się siedliska, istnieją i prawdopodobnie nadal będą istniały oraz typowe dla tego siedliska gatunki znajdują się we właściwym stanie ochrony. Kryteria „właściwego stanu ochrony siedliska przyrodniczego”, jakie zostały określone w programach ochrony przyrody poszczególnych nadleśnictw, które znajdują się w granicach gminy Gniewino powinny odnosić się do:  zasobów ilościowych siedliska przyrodniczego, tj. jego powierzchni;  struktury ekosystemu, np. właściwego składu gatunkowego;  jakości siedliska przyrodniczego, np. różnorodności gatunkowej łąki, lasu;  braku elementów ekologicznie obcych oraz braku wskaźników degeneracji;  procesów gwarantujących funkcjonowanie ekosystemu; ich ciągłości i nie zaburzonego przebiegu. Natomiast kryteria „właściwego stanu ochrony gatunku” powinny odnosić się do:  zasobów ilościowych, tj. liczebności populacji gatunku,  cech populacji gatunku, np. rozrodczości, śmiertelności, struktury wieku i płci,  zasobów ilościowych i cech jakościowych siedliska gatunku. Ostoja ptasia ma zapewnić ochronę i zachowanie populacji ptaków naturalnie występujących w stanie dzikim. O wyodrębnieniu obszarów służących ochronie ptaków w oddzielną kategorię zadecydowały przede wszystkim cechy biologii ptaków, zwłaszcza ich niezwykle silnie rozwinięta wędrowność. O ile chroniąc inne organizmy koncentrujemy się zazwyczaj na lokalnej populacji, to chroniąc ptaki nie można się ograniczać tylko do populacji lęgowych. Należy też pamiętać o ptakach okresu poza lęgowego, czyli przebywających na danym obszarze w czasie wędrówek i zimą. Dlatego właśnie obszar specjalnej ochrony ptaków „Lasy Lęborskie” PLB220006 zajmują tak duże powierzchnie. Ponadto na terenie gminy ustanowiono strefy ochrony gniazd ptaków, których miejsca gniazdowania objęte są prawną ochrona strefową: bielik  strefa całorocznej ochrony 200 m od gniazda  strefa ochrony okresowej (1.01-31.07) 500 m, kania ruda  strefa całorocznej ochrony 100 m od gniazda  strefa ochrony okresowej (1.03-31.08) 500 m, puchacz  strefa całorocznej ochrony 100 m od gniazda

76 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

 strefa ochrony okresowej (1.03-31.08) 500 m. W strefach ochrony gniazd ptasich zabrania się dokonywania wszelkich zmian – wycinania drzew i krzewów, przebywania poza miejscami wyznaczonymi, prowadzenia robót melioracyjnych, wznoszenia obiektów i urządzeń oraz prowadzenia wszelkich innych prac mogących mieć wpływ na obiekt ochrony. Wszystkie wyznaczone na terenie gminy strefy znajdują się na terenach leśnych administrowanych przez Lasy Państwowe. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 roku w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U. 2010 nr 77 poz. 510), na terenie gminy Gniewino, na podstawie programów ochrony przyrody nadleśnictw zarejestrowano następujące zbiorowiska roślinne będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, w tym niektóre uznano za priorytetowe oraz wymagające ochrony w formie wyznaczenia obszaru Natura 2000:  acidofilne dąbrowy i acidofilny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum),  brzezina bagienna (Vaccinio uliginosi - Betuletum pubescentis),  grąd subatlantycki (Stellario-Carpinetum),  kwaśna buczyna niżowa (Luzulo pilosoae-Fagetum),  łęg jesionowo-olszowy (Fraxino-Alnetum),  łęg wiązowo-jesionowy (Ficario-Ulmetum campestris).  naturalne dystroficzne zbiorniki wodne,  niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatheretum medioeuropaeum, Gladiolo-Agrostietum, Anthyllidi-Trifolietum montani),  sosnowy bór bagienny (Vaccinio uliginosi-Pinetum),  śródlądowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum),  obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion  torfowiska przejściowe i trzęsawiska (Caricion lasiocarpae),  torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) oraz zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji (Sphagnetalia magellanici, Rhynchosporion albae),  wilgotne wrzosowiska z wrzoścem bagiennym (Erico Sphagnetalia),

Pomniki przyrody Na terenie gminy Gniewino ustanowiono 20 pomników przyrody. Lp. Opis przedmiotu ochrony Lokalizacja

1 Grupa drzew w wieku około 200 lat o wymiarach Rybno działka nr 125/2 obwód 400cm, 490cm, 494cmi wysokości 22-25m 2 Głaz narzutowy o wymiarach obwód 9,5 m, długość, 3 Leśnictwo Kolkowo m, szerokość 1,5 m, wysokość 2m 3 Głaz narzutowy o wymiarach obwód 15,4 m Leśnictwo Salino

4 Grupa drzew lipy o wymiarach obwód 330cm i 423cm i Nadole działka nr 63/1 wysokości 30m i 25m 5 Buk zwyczajny o wymiarach obwód 515cm Leśnictwo Dąbrówka odział 107 i wysokości 24m 6 Grupa drzew: dąb szypułkowy w wieku około 350 i 300 Kostkowo działka nr 41 lat, o wymiarach obwód 705cm, 450cm i wysokości 19m, 7 Grupa drzew: 12 klonów zwyczajnych i 7 lip Gniewino, cmentarz działka nr 368 drobnolistnych w wieku około 250 lat, o wymiarach obwody 408-506cm i wysokościach 18-24 m; 8 Grupa drzew: lipa drobnolistna w wieku około 150 lat, Salino były cmentarz ewangelicki, działka nr o obwodzie 520cm i wysokości 17m; klon zwyczajny w 13 wieku 150 lat, o obwodzie 320cm i wysokości 17m

77 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

9 Lipa drobnolistna obrośnięta bluszczem w wieku około Salino były cmentarz ewangelicki, działka nr 100 lat o obwodzie 262cm i wysokości 20m 13 10 Grab zwyczajny w wieku około 130 lat Gniewino, cmentarz o obwodzie 305cm i wysokości 11m 11 Dąb szypułkowy o obwodzie 480cm Salino, przy zabudowaniach dworku

12 Sosna pospolita obwodzie 320cm i wysokości 27m Leśnictwo Gniewino, oddział 180b

13 Jesion wyniosły o obwodzie 252cm i wysokości 30m Leśnictwo Gniewino, oddział 180a

14 Daglezja zielona o obwodzie 330cm i wysokości 45m Leśnictwo Gniewino, oddział 214d

15 Bluszcz pospolity o obwodzie 25cm i wysokości 17m Rybno

16 Dąb szypułkowy o obwodzie 550cm i wysokości 22m Bychowo, park podworski, działka nr 131/1

17 Dąb szypułkowy o obwodzie 429cm i wysokości 19m Bychowo park podworski, działka nr 131/1

18 Jesion wyniosły o obwodzie 605cm i wysokości 18m Bychowo park podworski, działka nr 131/1

19 Dąb szypułkowy o obwodzie 443cm i wysokości 19m Bychowo park podworski, działka nr 131/1

20 Grupa drzew: 10 lip drobnolistnych w wieku 250-300 Gniewino, działka nr 368 lat o wymiarach 408cm, 396cm, 438 cm, 294 cm, 230cm, 336cm, 518cm i 2 klony zwyczajne obrośnięte bluszczem w wieku około 100 lat, o obwodzie 148cm i 138cm Tabela 13 Pomniki przyrody na ternie gminy Gniewino31

Na terenie gminy Gniewino nie ustanowiono użytków ekologicznych oraz stanowisk dokumentacyjnych. Jednym z wymogów skutecznej ochrony zasobów przyrodniczych jest zapewnienie ciągłości ekosystemów. Łączność pomiędzy obszarami o wysokiej bioróżnorodności jest niezbędna dla wymiany genowej w obrębie metapopulacji roślin i zwierząt, wpływa też na zwiększenie stabilności ekosystemów. Istnienie ciągłych obszarów naturalnego krajobrazu w formie korytarzy ekologicznych jest szczególnie ważne dla wędrownych gatunków zwierząt. Zagadnienia te legły u podstaw powstania koncepcji sieci obszarów chronionych EECONET (European ECOlogical NETwork), mającej na celu zintegrowanie obszarów podlegających ochronie i utworzenie spójnego systemu ochrony w poszczególnych krajach europejskich. Koncepcja EECONET odgrywa istotną rolę we współpracy międzynarodowej, wiążąc się ściśle z Konwencją o Różnorodności Biologicznej (1992) i Paneuropejska strategia ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej (1995). Choć sieć ECONET - POLSKA nie posiada umocowania prawnego, jest wytyczną polityki przestrzennej. Zgodnie z definicją podaną przez Autorów koncepcji "Krajowa sieć ekologiczna ECONET -POLSKA jest wielkoprzestrzennym systemem obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod względem przyrodniczym i reprezentatywnych dla różnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sobą powiązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniają ciągłość więzi przyrodniczych w obrębie tego systemu. Sieć ECONET -POLSKA pokrywa 46% kraju. Składa się ona z obszarów węzłowych i łączących je korytarzy ekologicznych, wyznaczonych na podstawie takich kryteriów, jak naturalność, różnorodność, reprezentatywność, rzadkość i wielkość. Wyznaczono ogółem 78 obszarów węzłowych (46 międzynarodowych i 32 krajowe, które razem obejmują 31% powierzchni kraju) oraz 110 korytarzy ekologicznych (38 międzynarodowych i 72 krajowe, które razem obejmują 15% powierzchni kraju). Obszar gminy Gniewino nie został włączony do krajowej koncepcji sieci ekologicznej ECONET - POLSKA opracowanej w ramach europejskiego programu Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody -

31 Źródło: Ekofizjografia

78 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

IUCN. Program CORINE (Coordination of Information on the Environment) jest europejską odpowiedzią na potrzeby współczesnej ochrony dziedzictwa przyrodniczego. Jego cele określono w pierwszej połowie lat 80tych, a w 1985 roku rozpoczęto jego realizację w krajach ówczesnej Wspólnoty Europejskiej (Moss i in. 1991). W ramach programu, w każdym z krajów członkowskich Wspólnoty, powstało szereg baz danych opracowanych zgodnie z ujednoliconą metodyką. Będą one przechowywane i udostępniane w postaci aplikacji Systemu Informacji Geograficznej (GIS). Na poziomie krajowym ma on trzy zasadnicze cele:  wytypowanie ostoi przyrodniczych o znaczeniu europejskim;  sporządzenie spójnego opisu bogactwa przyrodniczego Polski oraz ocenę adekwatności sieci obszarów prawnie chronionych i rozmieszczenia najcenniejszych ostoi przyrodniczych;  zainicjowanie prac nad krajowym systemem informacyjnym ochrony przyrody i połączeniem z tym systemem różnych naukowych centrów przyrodniczych oraz banków danych organizacji państwowych i pozarządowych. W Polsce program CORINE realizowany jest w trzech działach tematycznych:  CORINE land cover - dotyczy użytkowania ziemi i oparty jest o analizę zdjęć satelitarnych.  CORINAIR - służy poznaniu głównych źródeł emisji i rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń powietrza oraz ma doprowadzić do wypracowania spójnej i wiarygodnej metodologii ich pomiaru i monitoringu.  CORINE biotopes - obejmuje identyfikację, inwentaryzację i opis miejsc, których ochrona jest szczególnie istotna dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy. Analizowany obszar gminy Gniewino nie został także włączony do Programu koordynacji informacji o środowisku CORINE. W projekcie Studium korytarzy ekologicznych w województwie pomorskim - dla potrzeb planowania przestrzennego (2014) znaczne fragmenty gmin Gniewino włączono do układu korytarzy ekologicznych województwa – rys.19. Obszar gminy Gniewino od północy graniczy bezpośrednio z Nadmorskim Korytarzem Ekologicznym rangi ponadregionalnej, południowo-wschodnie fragmenty włączono do Korytarza Ekologicznego Pradoliny Redy-Łeby rangi regionalnej, zaś południowo- zachodnie fragmenty wraz z doliną Kanału Kostkowego i Bychowskiej Strugi oraz rynnę jeziora Żarnowieckiego wraz z doliną Piaśnicy do subregionalnego korytarza ekologicznego spinającego oba wymienione korytarze ekologiczne.

Rys. 19 Położenie obszaru gminy Gniewino w układzie korytarzy ekologicznych północnej części województwa pomorskiego32

32 Źródło: Ekofizjografia

79 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Jednocześnie zaproponowane następującą definicje korytarza ekologicznego: korytarz ekologiczny - przestrzennie ciągła struktura przyrodnicza (nieprzerwana wskutek zainwestowania terenów), z zachowanymi cechami naturalnymi lub zbliżonymi do naturalnych oraz funkcjonalnymi, umożliwiającymi przemieszczanie się materii i energii w środowisku, w tym organizmów żywych (np. pas lasu, dolina rzeczna, zadrzewienie śródpolne). Często określony korytarz ekologiczny w rzeczywistości nie zawsze przedstawia fizyczną strukturę ciągłą lecz jedynie obszar niezabudowany, naturalny lub półnaturalny (swoistą rezerwę ekologiczną), który w otaczającej przestrzeni, poddanej presji, może stanowić potencjalne powiązanie przyrodnicze. 12. Uwarunkowania wynikające z występowania obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych

Z punktu widzenia bezpieczeństwa planowanych inwestycji ruchy masowe (ruchy masowe są to procesy zachodzące w obrębie stoków i działające zgodnie z siłą grawitacji - powierzchniowe ruchy masowe, polegające na przemieszczeniu materiału (skalnego, gruntowego, zwietrzelinowego) po powierzchni pochylonej pod wpływem ciężaru mas) mają bardzo duże znaczenie. Przyczyny powstawania osuwisk można podzielić na dwie grupy:  czynniki antropogeniczne – podcinanie skarp, niekontrolowane wprowadzanie mas wody na stoki, niszczenie powierzchni zadarnionych, obciążanie zboczy itp.,  czynniki przyrodnicze – nawalne opady atmosferyczne, intensywne roztopy, podcinanie brzegów przez wody płynące itp. Decydującymi czynnikami są:  nachylenie terenu – tereny o nachyleniu przekraczającym 8 %, które to już definiuje się jako stoki,  budowa geologiczna – rodzaj gruntów, ich stan, ułożenia warstw, oraz czynniki zmienne w czasie jak:  warunki hydrogeologiczne – poziom wód gruntowych, jego wahania i spadki zwierciadła wody,  wielkość i natężenie opadów atmosferycznych,  przepuszczalność podłoża i jego wodochłonność,  pokrycie terenu roślinnością (niską i wysoką),  czynnik ludzki – przekształcenia terenu, zabudowa, infrastruktura sanitarna i komunikacyjna, podcięcia stoków. W przypadku czynników przyrodniczych przeciwdziałanie ograniczone jest do wykonania urządzeń odwadniających, utrzymywanie właściwej szaty roślinnej czy wzmacnianie brzegów. Czynniki antropogeniczne wywołane są nieprzemyślaną gospodarką przestrzenią lub brakiem informacji na temat zagrożeń z nią związanych. W opracowaniu Akademii Górniczo-Hutniczej z Krakowa pod tytułem „Rejestracja i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych (ze szczególnym uwzględnieniem osuwisk oraz innych zjawisk geodynamicznych) na terenie całego kraju”, na analizowanym terenie, włączonym w granice projektu planu miejscowego, nie zarejestrowano terenów aktywnych osuwisk. Obecnie Starosta Wejherowski nie posiada jeszcze rejestru osuwisk (osuwisko - nagłe przemieszczenie mas ziemnych -warstwy zwietrzeliny i mas skalnych podłoża spowodowane siłami przyrody lub działalnością człowieka. Osuwiska występują na nachylonych powierzchniach (stokach i zboczach dolin) i związane są z zaburzeniem równowagi mas, wynikającymi z rozluźnienia struktury (zwietrzenie), podcięcia przez rzekę, przepojeniem przez wodę opadową lub roztopową (wzrost obciążenia lub upłynnienie gruntu) lub też sztucznym podkopaniem lub obciążeniem stoku) oraz terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi (teren predysponowany do występowania ruchów masowych jest to obszar, w którym obecność pewnych form rzeźby (osuwisk, pokryw stokowych, stożków usypiskowych lub piargowych) oraz ukształtowanie powierzchni terenu wskazują na rozwój takich procesów w przeszłości lub uwarunkowania geologiczno-geomorfologiczne nie wykluczają

80 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

rozwoju takich procesów w przyszłości) o których mówi się w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2001, Nr 62, poz. 627, z późniejszymi zmianami). W ustawie wskazano starostów, jako odpowiedzialnych za prowadzenie tzw. rejestru terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których występują te ruchy (art. 101a). Sposób ustalania terenów zagrożonych oraz metody, zakres i częstotliwość prowadzenia obserwacji na tych terenach, a także, sposób prowadzenia, formę i układ rejestru określa stosowne Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie informacji dotyczących ruchów masowych ziemi. Państwowy Instytut Geologiczny Oddział Morski w Gdańsku sporządził Przeglądową mapę osuwisk i terenów predysponowanych do występowania ruchów masowych ziemi w województwie pomorskim, w której na terenie gminy Gniewino wskazano szereg większych obszarów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi ziemi – rys. 22. Są to tereny:  strefy krawędziowej rynny jeziora Żarnowieckiego od Brzyna w gminie Krokowa do Rybna,  pomiędzy Perlinem a Gniewinem,  pomiędzy Mierzynem a Jęczewem,  pomiędzy Rybnem Jęczewem i Kostkowem,  pomiędzy Lisewem Tadzinem i Kostkowem  na północ od Jęczewa. Państwowy Instytut Geologiczny Instytut Badawczy w ramach realizacji Projektu SOPO (System Osłony Przeciwosuwiskowej) przygotował wstępne informacje dotyczące problematyki ruchów masowych na obszarze Polski pozakarpackiej. Na mapach poszczególnych województw zostały przedstawione zasięgi obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych oraz dotychczas udokumentowane osuwiska, badane na przestrzeni ostatnich 30-40 lat. W ten sposób zostały wskazane rejony, gdzie nie wyklucza się możliwości rozwoju ruchów masowych. Prace terenowe na tych obszarach, zakończone opracowaniem map osuwisk i terenów zagrożonych w skali 1 : 10000 oraz wypełnieniem kart rejestracyjnych, będą prowadzone w trakcie realizacji kolejnych etapów Projektu SOPO (lata 2013-2016). N terenie powiatu wejherowskiego również prowadzone są prace zmierzające do sporządzenia rejestru aktywnych osuwisk i terenów predysponowanych do występowania ruchów masowych.

Rys. 20 Wycinek z Przeglądowej mapy osuwisk i terenów predysponowanych do występowania ruchów masowych ziemi w województwie pomorskim – kolorem czarnym zaznaczono granice gminy Gniewino33

33 Źródło: materiały PIG IB Oddział Morski w Gdańsku

81 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Na analizowanym terenie gminy Gniewino w czasie prac terenowych w sierpniu, we wrześniu i w październiku 2015 roku stwierdzono występowania szereg aktywnych osuwisk nie tylko na terenach eksploatacji kopalin w miejscowości Tadzino i Jęczewie, ale także w dolinie Kanału Kostkowskiego. Natomiast w wielu miejscach na terenie gminy Gniewino występują spadki powyżej 15 %, czyli są to tereny potencjalnie zagrożone ruchami masowymi ziemi. 13. Uwarunkowania wynikające z występowania udokumentowanych złóż kopalin, terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych, zasobów wód podziemnych oraz udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku węgla

13.1. Uwarunkowania wynikające z występowania udokumentowanych złóż kopalni, terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych Na terenie gminy Gniewino, zgodnie z bazą danych geologicznych MIDAS, aktualnie ustanowiono trzy obszary i tereny górnicze: Tadzino (rys. 21), Jęczewo (rys. 21) i Nadole (rys. 22), dotyczą one złóż kruszywa naturalnego. Obszar i teren górniczy Nadole został zniesiony decyzją Starosty Wejherowskiego z dnia 16 marca 2016r. Ponadto zgodnie z bazą danych geologicznych MIDAS na terenie gminy Gniewino znajdują się następujące złoża kruszywa naturalnego: Jęczewo I, Łętowo, Mierzyno. Na południe od Perlina znajduje się udokumentowano złoże torfu (rys. 23).

Rys. 21 Obszary i tereny górnicze (czerwona linia) na złożach kruszywa naturalnego Tadzino, Jęczewo34

34 Źródło: Geoportal.pgi.gov.pl

82 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Rys. 22 Zniesiony obszar i teren górniczy na złożu kruszywa naturalnego Nadole35

Rys. 23 Udokumentowane złoże torfu na południe od Perlina36

13.2. Uwarunkowania wynikające z występowania zasobów wód podziemnych Obszar Polski został podzielony na jednolite części wód podziemnych (JCWPd), co było związane z implementacją Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz wynikające z ustawodawstwa europejskiego i unijnej polityki. Osiągnięcie celów Dyrektywy w zakresie ochrony i poprawy stanu wód podziemnych oraz ekosystemów bezpośrednio od nich zależnych i celów w zakresie zaopatrzenia ludności w dobrą wodę, mają zapewnić działania w jednostkowych obszarach, tzw. jednolitych częściach wód podziemnych (JCWPd). Są to jednocześnie jednostkowe obszary gospodarowania wodami podziemnymi. Obszar gminy Gniewino włączony został do JCWPd 13 – rys. 24.

35 Źródło: Geoportal.pgi.gov.pl

36 Źródło: Geoportal.pgi.gov.pl

83 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Rys. 24 Obszary włączone w granice Jednostki Całkowitej Wód Podziemnych nr 13 (JCWPd13) – położenie obszaru gminy Gniewino37

Obszar JCWPd 13 obejmuje zlewnie Piaśnicy, Redy i Zagórskiej Strugi, Raduni z Motławą oraz bezpośrednie zlewnie Morza Bałtyckiego. Główne poziomy wodonośne wyodrębnione zostały w utworach czwartorzędu. Najzasobniejszą strukturą jest pradolina Redy-Łeby. Na obszarze JCWPd 13 formowane są najważniejsze strumienie filtracyjne gdańskiego systemu wodonośnego zasilające w znacznej części Żuławy Gdańskie (GZWP 111 i 112) i pradolinę Redy-Łeby (GZWP 110). Państwowa Służba Hydrogeologiczna (PIG-PIB) w 2013 roku dokonała przeglądu presji oddziaływujących na wody całego kraju i sporządziła charakterystyki wstępne wszystkich 172 jednolitych części wód podziemnych (JCWPd). Umożliwiło to określenie wpływu presji na kondycję ilościową i chemiczną zasobów podziemnych, a tym samym wyznaczenie wód zagrożonych nieosiągnięciem celów środowiskowych wskazanych w Ramowej Dyrektywie Wodnej (dyrektywa 2000/60//WE z dnia 23 października 2000 r.), tj. dobrego stanu JCWPd do 2015 roku. Na terenie Polski za zagrożone ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych uznano wody podziemne 38 JCWPd, ale w tej grupie nie ma JCWPd 13, w granicach którego znajduje się obszar gminy Gniewino.

37 Źródło: KZGW Warszawa

84 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Wszelkie prace budowlane, jakie prowadzone będą na terenach objętych analizami odbywać się będą w obrębie utworów czwartorzędowych, które budują analizowany obszar. W utworach tych występuje holoceński i plejstoceński poziom wodonośny. Poziom ten powszechnie dominuje na całym analizowanym obszarze. Głębokość zalegania pierwszego poziomu wód gruntowych nawiązuje bezpośrednio do ukształtowania powierzchni terenu, stając się jej odwzorowaniem. Do głębokości 1,0 m wody gruntowe występują w dolinie Piaśnicy i Kanału Kostkowskiego oraz w lokalnych różnej wielkości zagłębieniach na terenie całej gminy i w dolinach cieków rozcinających strefę krawędziową rynny jeziora Żarnowieckiego. Poziom wodonośny stanowią międzymorenowe utwory piaszczyste, różnoziarniste, zalegające na głębokości od 8,5 do 60 m p. p. t. Zasilanie omawianych wód podziemnych jest dogodne i odbywa się bezpośrednio poprzez infiltrację wód opadowych. Na obszarze gminy Gniewino nie ma posterunku pomiaru wód podziemnych, a na podstawie wyników pomiarów posterunków występujących w sąsiedztwie terenu gminy można powiedzieć, że charakterystyczną dla wód podziemnych jest nieciągłość zwierciadła wody oraz zmienność jego występowania. Stan wód podziemnych charakteryzuje jedno maksimum kwietniowe, zaś minimum występuje w październiku. Na obszarze gminy Gniewino występują fragmenty trzech Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, otaczające ją od strony zachodniej, wschodniej i południowo-wschodniej. Łącznie w granicach tych zbiorników wód podziemnych znalazło się ponad 20 % jej powierzchni gminy, choć przeważająca ich tych zbiorników znajduje się poza jej granicami - rys. 25 Występowanie i wykształcenie wymienionych zbiorników wód podziemnych związane jest z utworami czwartorzędu (Q). Biorąc pod uwagę genezę utworów wodonośnych możemy wśród nich wydzielić zbiorniki pradolinne (GZWP Nr 110 Pradoliny Kaszubskiej i rzeka Redy ), dolin kopalnych (GZWP Nr 109 Dolina Kopalna Żarnowiec) i międzymorenowe (GZWP Nr 108 Salino). Mają różną powierzchnię: od kilkunastu do kilkuset km2. Miąższość utworów wodonośnych wynosi 10–30 m, a wydajność potencjalna studni na ogół nie przekracza 90 m3/h. Warstwa wodonośna występuje najczęściej pod przykryciem glin zwałowych chociaż lokalnie może być odkryta np. na obszarze GZWP 108 – Salino. Zasoby wód podziemnych na ogół nie przekraczają 1000 m3/h.

Uwaga: Oznaczone na rysunkach Studium granice w/w zbiorników mają charakter orientacyjny i wymagają uszczegółowienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Rys. 25 Główne Zbiorniki Wód Podziemnych w sąsiedztwie terenu gminy Gniewino38

38 Źródło: PIG IB Warszawa

85 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Rys. 26 Przekrój geologiczny przez zbiorniki wód podziemnych w rejonie gminy Gniewino39

1. Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 108 Salino – to jeden z czternastu zbiorników międzymorenowych pasma nadmorskiego - reprezentowanych najliczniej. Podobnie jak większość pozostałych zbiorników tego typu charakteryzuje się niezbyt dużą powierzchnią, dość regularnym rozprzestrzenieniem i dużą zmienną miąższością. W całości obejmuje obszar około 80 km2, jednak tylko około 20 km2przypada na gminę Gniewino. Zalega on przy jej zachodniej granicy, na zachód od miejscowości Mierzyno, Dąbrówka Mała, Perlino. W jego obrębie położona jest wieś Salino oraz jezioro o tej samej nazwie, którą przypisano również samemu zbiornikowi. Pozostała, większa część GZWP znajduje się na terenie gminach Choczewo i Łęczyce. Zasoby dyspozycyjne szacuje się na 704 m3/h-1. 2. Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 109 Dolina Kopalna Żarnowiec – to jeden z mniejszych zbiorników w Paśmie Nizin Nadmorskich. Znajduje się on przy wschodniej granicy gminy, jego zasięg pokrywa się z południową częścią rynny jeziora Żarnowieckiego. Tworzą go dwie warstwy wodonośne, w których dominują wody klasy Ic i Id (rys. 26.). Szacunkowe zasoby dyspozycyjne zbiornika to 917m3/h-1. Zbiornik zajmuje powierzchnię ponad 19 km2, równomiernie rozłożoną pomiędzy gminami Gniewino i Krokowa. Bezpośrednio na zbiorniku położone są takie jednostki osadnicze jak Czymanowo, Domy Celne i Opalino. Północna część Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 109 pokrywa się z zasięgiem Jeziora Żarnowieckiego. 3. Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 110 Pradolina Kaszubska i rzeka Reda – jest największym z trzech wymienionych zbiorników, choć przypada na niego najmniejsza część powierzchni gminy – około 6 km2. Całkowita jego powierzchnia to około 150 km2. Jest to najbardziej zasobny zbiornik pasma nadmorskiego. Szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynoszą blisko 6000 m3/h-1. Na terenie gminy Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 110 pokrywa się z fragmentem Pradoliny Redy-Łeby.

13.3. Uwarunkowania wynikające z występowania udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku węgla Na obszarze gminy Gniewino nie występują udokumentowane kompleksy podziemnego składowania dwutlenku węgla.

39 Źródło: www.pigib

86 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

14. Uwarunkowania wynikające ze stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami

14.1. Transport drogowy System dróg publicznych w gminie Gniewino tworzą drogi kategorii powiatowej oraz gminnej. Zestawienie dróg powiatowych przedstawia poniższa tabela.

Lp. Nazwa ciągu drogi Numer Klasa 1. Gardkowice-Perlino-Gniewino 1436G L 2. Żelazno-Mierzyno-Kostkowo- 1438G Z 3. Mierzyno-Gniewino-Czymanowo 1439G Z 4. Kolkowo-Rybno 1443G L 5. Opalino-Tyłowo 1445G L 6. Wierzchucino – Czymanowo – Rybno 1446G Z 7. Słuchowo – Bychowo – Perlino 1447G L 8. Łęczyce – Kostkowo 1455G L 9. Pużyce – Mierzyno 1458G L Tabela 14 Drogi powiatowe w gminie Gniewino40

Łączna długość dróg powiatowych wynosi ok. 52 km. Zestawienie dróg gminnych przedstawia poniższa tabela.

Nr Klasa drogi -- Liczba pasów Obiekty Położenie drogi przebieg drogi ruchu jezdni mostowe w stosunku do powierzchni ziemi 1. 107001G bruk/gruntowa 1 most Na powierzchni gruntu Bychowo droga pow. drewniany 1447G – granica gminy (kier. Starbienino 2. 107002G brukowa, bitumiczna, Na powierzchni gruntu Gniewino droga pow. gruntowa 1439G – Tadzino droga pow. 1438G 3. 107003G lokalna 2pasy ruchu Na powierzchni gruntu Rybno droga pow. 1443G – Rybienko droga pow. 1438G 4. 107004G żwirowa/gruntowa Na powierzchni gruntu Słuszewo wieś – Chynowie droga pow. 1455G 5. 107005G bruk/gruntowa Na powierzchni gruntu Strzebielinko droga pow. 1435G – Nadole droga pow. 1446G 6. 107006G bitumiczna/gruntowa Na powierzchni gruntu Toliszczek droga pow. 1435G – Granica gm. Krokowa (kier. Brzyno) 7. 107007G brukowa/gruntowa Na powierzchni gruntu Bychowo droga pow. 1447G – Gniewino droga pow. 1436G

40 Źródło: Wykaz dróg powiatowych powiat wejherowski (stan na dzień 01.01.2015r.)

87 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

8. 107008G żwirowa/asfaltowa Na powierzchni gruntu Perlino droga pow. 1436G – granica gm. Choczewo (kier. Starbienino) 9. 107009G bitumiczna/gruntowa Na powierzchni gruntu Tadzino droga pow. 1438G – Jęczewo 10. 107010G gruntowa Na powierzchni gruntu Mierzynko droga pow. 1458G – granica gm. Ghoczewo (kier. Gardkowice) 11. 107011G asfalt/bruk/gruntowa Na powierzchni gruntu Droga pow. 1458G – Salino – Salinko 12. 107012G bitumiczna Na powierzchni gruntu Lisewo droga pow. 1444G – Jęczewo droga gm. 107009G 13. 107013G asfalt Na powierzchni gruntu Tadzino droga pow. 1438G – Płaczewo centrum wsi 14. 107014G asfaltowa Na powierzchni gruntu Mierzyno droga pow. 1438G – Rukowo 15. 107015G gruntowa Na powierzchni gruntu Perlino droga pow. 1436G – granica gm. Choczewo (kier. J.Choczewskie) 16. 107016G gruntowa/asfaltowa Na powierzchni gruntu Perlino droga pow. 1436G – droga gminna 107008G 17. 107017G lokalna 2 pasy ruchu Na powierzchni gruntu Gniewino droga pow. 1439G - Gniewinko 18. 107018G lokalna 2 pasy ruchu Na powierzchni gruntu Rybno droga pow. 1446G – Warszkowo (kier. granica gminy) 19. 107019G lokalna 2 pasy ruchu Na powierzchni gruntu Rybienko droga pow. 1438G - Słuszewo

20. 107020G lokalna Na powierzchni gruntu Bychowo-Strzebielinko- Gniewino 21. 107022G lokalna 2 pasy ruchu Na powierzchni gruntu Chynowie-Strzebielino

22. 107021G lokalna 2 pasy ruchu Na powierzchni gruntu Gardkowice-Perlino- Gniewino 23. 107023G lokalna 2 pasy ruchu Na powierzchni gruntu Lisewo-Kostkowo

Tabela 15 Drogi gminne w gminie Gniewino41

Łączna długość dróg gminnych wynosi ok. 52 km.

14.2. Transport zbiorowy Transport zbiorowy odbywa się poprzez połączenia PKS. Gmina jest skomunikowana z gminami sąsiednimi, istnieje również wiele połączeń wewnątrz gminy. Istotny problem stanowią jednak długi czas dojazdu do poszczególnych miejscowości oraz konieczność przesiadek. Na terenie gminy nie ma

41 Źródło: UG Gniewino

88 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

alternatywnych form transportu zbiorowego. Przez teren gminy przebiega linia kolejowa relacji Wejherowo - Gniewino - Choczewo - Lębork. Aktualnie linia ta nie jest czynna. Minimalny czas dojazdu do Gdyni, czy Lęborka środkami komunikacji masowej przekracza godzinę i wymaga przemieszczania się do Wejherowa autobusem PKS, a następnie liniami SKM. Dowóz dzieci do szkół odbywa się szkolnymi gimbusami.

14.3. Ścieżki rowerowe 1.02.2008 r. zostało podpisane porozumienie dziewięciu gmin z terenu dwóch powiatów (wejherowskiego i puckiego) w celu realizacji projektu pn. „Turystyczny Szlak Północnych Kaszub - budowa/przebudowa publicznej infrastruktury turystycznej - stworzenie spójnego szlaku rowerowego na terenie gmin powiatów wejherowskiego i puckiego", planowanego do współfinansowania w ramach Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej. Były to gminy wiejskie: Kosakowo, Krokowa, Puck, Wejherowo, Gniewino oraz miejskie Wejherowo, Puck, i Reda. Celem projektu było podniesienie jakości oraz poprawa publicznej infrastruktury turystycznej o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym. Projekt miał przyczynić się do zrównoważonego wykorzystania potencjału turystycznego regionu, wydłużenia sezonu, wzrostu liczby turystów i poprawy dostępności do atrakcji turystycznych. W jego ramach przewidziano roboty budowlane i remontowe, w wyniku których do 2013 roku miało powstać 133 km spójnego, oznakowanego szlaku rowerowego z niezbędną infrastrukturą, łączącego największe miasta regionu z Morzem Bałtyckim oraz lokalnymi atrakcjami turystycznymi (np. Skansen w Nadolu). Szlak miał przebiegać na terenie gmin: Kosakowo, Krokowa, Puck, Wejherowo, Gniewino oraz w miastach Puck i Wejherowo. W ramach realizacji projektu na terenie gminy Gniewino m.in. wybudowano 3795 m nowych i przebudowano 2490 m istniejących tras rowerowych. Całkowity koszt inwestycji wyniósł prawie 2 mln zł, z czego niemal 1,2 mln zł pochodziło ze środków unijnych. Obecnie przez gminę Gniewino przebiega łącznie ponad 10 km szlaku: od granicy z gminą Krokowa, przez Nadole, Czymanowo, Opalino w kierunku granicy z gminą Wejherowo - niedaleko Warszkowa. Ponadto na terenie gminy Gniewino znajdują się tzw. Szmaragdowe Szlaki. Jest to zbiorcza nazwa siedmiu istniejących tras rowerowych o różnych trudnościach liczących łącznie 67,5km. Są to:  trasa czerwona nr 1 „Kraina Wiatraków” – Gniewino-Jęczewo-Płaczewo-Dąbrówka,  trasa zielona nr 2 „Zaczarowany las” – Świchówko-Dębina-Salino-Salinko-Mierzyno- Dąbrówka,  trasa żółta nr 3 „Wśród kwitnących róż” – Chrzanowo-Dąbrówka,  trasa niebieska nr 4 „Wokół jeziora Dąbrze”,  trasa zielona nr 5 „Skrajem lasu, obrzeżami łąk” – Rybno-Słuszewo-Chynowiec-Chynowie,  trasa czerwona nr 6 „Lasami wokół Chynowia”,  trasa niebieska nr 7 „Sielskie pejzaże” – Gniewino-Bychowo-Starbienino.

14.4. Infrastruktura techniczna

14.4.1 Zaopatrzenie w ciepło Na obszarze gminy dominują niewielkie kotłownie indywidualne opalane węglem kamiennym, biomasą, gazem lub lekkim olejem opałowym. Większość istotniejszych kotłowni w gminie znajduje się w dobrym stanie technicznym. Są to najczęściej kilkuletnie kotły gazowe lub olejowe charakteryzujące się wysoką sprawnością i niską emisyjnością do atmosfery, jednak udział węgla w bilansie w wysokości ok. 20% wszystkich nośników energii w gminie powoduje zanieczyszczenie atmosfery, szczególnie w sezonie grzewczym. Źródła indywidualne wykorzystywane na potrzeby ogrzewania dla największej liczby odbiorców indywidualnych, to najczęściej małe systemy grzewcze o mocy do 25kW i sprawności ok. 50-60% oraz trzony kuchenne lub piece kaflowe o sprawności 40- 50%. Potrzeby tej grupy szacuje się na poziomie ok. 32MW. Jest to największe źródło niskiej emisji w gminie. Dziesięć budynków mieszkalnych i obiekt usługowy w Czymanowie korzysta z ciepła odpadowego wytwarzanego w elektrowni wodnej Żarnowiec. Elektrownia nie posiada możliwości

89 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

wykorzystania tego ciepła na własne potrzeby, ciepło odpadowe wykorzystywane jest do ogrzewania budynków oraz na potrzeby c. w. u. Szczytowa moc cieplna instalacji wynosi 650kW. W przypadku dłuższego postoju jednego z transformatorów blokowych w elektrowni instalacja wykorzystania ciepła odpadowego jest rezerwowana przez kocioł elektryczny o mocy 270kW.

14.4.2 Zaopatrzenie w gaz ziemny W 2007 r. firma PETRICO przekształcona następnie w G.EN. GAZ ENERGIA S.A. zbudowała na terenie Gniewina sieć przesyłową średniego ciśnienia, co umożliwiło wykorzystanie gazu dla potrzeb zarówno podmiotów gospodarczych (np. duży Zakład Przetwórstwa Ryb – Rieber Foods) , jak też budynków mieszkalnych. Od tego roku również gmina Gniewino zaczęła prace związane z wykorzystaniem gazu jako alternatywnego nośnika energii - budowę kotłowni gazowej w budynku siedziby Urzędu Gminy Gniewino (inwestycja zrealizowana w 2008r.), poprzez zastąpienie kotła węglowego kotłem gazowym. W latach 2011-2012 rozbudowano istniejącą na terenie gminy Gniewino sieć gazociągu, doprowadzając gaz do Kostkowa, a także do Perlina i Bychowa. Dzięki temu, zarówno mieszkańcy, jak też gmina Gniewino mogli zastosować jako źródło energii gaz ziemny. Na terenie gminy Gniewino G.EN. GAZ ENERGIA S.A. posiada 9,2 km sieci gazowej przesyłowej, oraz 40,4km sieci gazowej rozdzielczej. W chwili obecnej firma G.EN. GAZ ENERGIA S.A. zaopatruje w gaz miejscowości: Bychowo, Gniewino, Kostkowo, Lisewo, Perlino, Rybno, Strzebielinek.

14.4.3 Zaopatrzenie w energię elektryczną System zasilania Gmina Gniewino zasilana jest w energię elektryczną za pośrednictwem spółki dystrybucyjnej Energa Operator SA. Gmina Gniewino zasilana jest w energie elektryczną z Głównego Punktu Zasilania (GPZ) Opalino zasilanego linią 110kV ze stacji PSE 400/110kV Żarnowiec. Większość infrastruktury rozdzielczej o napięciu 15kV na terenie gminy jest wykonana jako linie napowietrzne, a w znacznie mniejszej ilości jako linie kablowe. Transformatory 15/04kV zasilane z sieci 15kV zasilają bezpośrednio sieć odbiorczą 0,4kV. Linie napowietrzne średniego napięcia to głównie linie typu: AFL 50, AFL 35 oraz linie kablowe typu: XUHAKXS 120, YHAKXS 120, XRUHAKXS 120, YHAKX 120. Linie kablowe znajdują się głównie w rejonach: Gniewino, Czymanowo, Opalino, Nadole. Przez obszar gminy Gniewino przebiegają następujące napowietrzne linie wysokiego napięcia WN- 110kV:  linia jednotorowa nr 1416 relacji GPZ Żarnowiec – GPZ Opalino,  linia jednotorowa nr 1502 relacji GPZ Opalino – GPZ Jackowo,  linia dwutorowa nr 1460 T-I, T-II relacji GPZ Żarnowiec – GPZ Bożepole,  linia dwutorowa nr 1451 relacji GPZ Żarnowiec – GPZ Wejherowo i 1452 relacji GPZ Żarnowiec – GPZ Chylonia. Przez obszar gminy Gniewino przebiegają następujące napowietrzne linie wysokiego napięcia NN- 400kV:  dwutorowa linia napowietrzna GPZ Żarnowiec – GPZ Gdańsk – Błonia,  jednotorowa linia napowietrzna GPZ Żarnowiec – GPZ Słupsk Wierzbięcino.

Elektrownia Wodna Żarnowiec Bardzo ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego regionu jest funkcjonowanie elektrowni szczytowo pompowej Żarnowiec i związanej z nią infrastruktury elektroenergetycznej. Jest to największa w Polsce szczytowo - pompowa elektrownia wodna wykorzystująca Jezioro Żarnowieckie jako zbiornik dolny, bez dopływu naturalnego do sztucznego zbiornika górnego, wybudowanego na pobliskim płaskowyżu. Górny zbiornik wodny Czymanowo jest tworem sztucznym o powierzchni 122 ha i pojemności 13 milionów m³. Elektrownia Wodna Żarnowiec jest elektrownią szczytowo-pompową, wyposażoną w cztery odwracalne, hydrozespoły (turbiny typu Francis i generatory synchroniczne) o nominalnej mocy 179 MW w systemie pracy generatorowej i 210 MW w systemie pracy pompowej każdy. Cztery stalowe rurociągi derywacyjne łączą zbiornik górny z turbinami w siłowni elektrowni. Praca elektrowni jest całkowicie zautomatyzowana, a uruchamianie i

90 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

wyłączanie poszczególnych hydrozespołów dokonywane jest zdalnie z Krajowej Dyspozycji Mocy w Warszawie. Naturalnym zbiornikiem dolnym elektrowni jest rynnowe Jezioro Żarnowieckie. Elementem łączącym elektrownię ze zbiornikiem dolnym jest kanał wylotowy do którego wpływa woda po przejściu przez turbiny. Kanał ma długość 835m i szerokość 250m przy wlocie do jeziora. Elektrownia posiada pozwolenie wodnoprawne na podniesienie stanu wód w Jeziorze Żarnowieckim do rzędnej 2,50 m. Poziom lustra wody, w naturalnym stanie, utrzymuje się na wysokości 1,0 m n.p.m. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo – obronnym (Dz. U. Nr 13 z dnia 18 lutego 2002 r. poz. 122), elektrownia zalicza się do przedsiębiorstw o szczególnym znaczeniu gospodarczo – obronnym.

Elektrownie wiatrowe Na terenie Gminy Gniewino występują korzystne warunki klimatyczne dla lokalizowania farm wiatrowych. Notowana jest tutaj duża ilość dni z silnymi wiatrami, szczególnie z kierunku zachodniego i północno-zachodniego. Prowadzone pomiary wietrzności w północnej części Polski wykazują, że na wysokości powyżej 50 m n. p. m. prędkość wiatru wynosi 5,5¸7,0 m/s. Na terenie Gminy Gniewino pomiędzy miejscowościami Tadzino i Lisewo znajduje się farma wiatrowa obejmująca: - 17 wiatraków o mocy 600 kW – właściciel WINDVEST (koło miejscowości Lisewo), - 3 wiatraki o mocy 2000 kW – właściciel – PROKON NEW ENERGY POLAND (koło miejscowości Tadzino), - 1 wiatrak o mocy 150 kW – wybudowany przez EWŻ w 1991 roku.

14.4.4 Gospodarka odpadami W Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Pomorskiego 2018 wyznaczono siedem regionów gospodarki odpadami. Gmina Gniewino przynależy do Regionu Północnego. Zgodnie z Uchwałą Nr 840/38/14 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 31 marca 2014 r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z dnia 5 maja 2014 r. poz. 1778) zmieniającą uchwałę w sprawie wykonania „Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Pomorskiego 2018” dwa istniejące składowiska (komunalne składowisko odpadów stałych w sąsiedztwie oczyszczalni ścieków w Gniewinie oraz składowisko odpadów przy granicy gminy w pobliżu osady ) przestały funkcjonować jako instalacje zastępcze dla Instalacji Regionalnych RIPOK w Rejonie Północnym, ze względu na osiągnięcie przez RIPOK-i pełnych mocy przerobowych wystarczających do przetworzenia odpadów komunalnych powstających w całym regionie. W związku z powyższym konieczność wyznaczania instalacji do zastępczej obsługi regionów do czasu uzyskania wystarczającej mocy przerobowej przez regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych przestała obowiązywać. Aktualnie gmina Gniewino korzysta z dwóch RIPOK-ów – w Czarnówku oraz w Chlewnicy. Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych zlokalizowany jest na terenie oczyszczalni ścieków w Gniewinie.

14.4.5 Zaopatrzenie w wodę Zaopatrzenie w wodę na terenie Gminy Gniewino realizowane jest ze zbiorczych sieci wodociągowych oraz w nieznacznej ilości z indywidualnych ujęć wody. Poziom zwodociągowania wynosi 97%. Woda ujmowana jest ze studni głębinowych i po jej uzdatnieniu wprowadzana do sieci wodociągowych (ponad 70 km). Na terenie gminy Gniewino zorganizowaną dostawą wody zajmuje się Gniewińskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Kostkowie. Jej podstawową działalnością jest zaopatrzenie w wodę i odbiór ścieków od odbiorców na terenie Gminy Gniewino, w której ramach eksploatuje ona ujęcia wody, stacje uzdatniania wody, sieci wodociągowe, oczyszczalnie ścieków, sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz zajmuje się budową sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat, potrzeby wodne mieszkańców gminy Gniewino były zaspokajane w wyniku eksploatacji 23 ujęć wody podziemnej. Prawie każda miejscowość na terenie gminy posiadała własne ujęcie wody, które przy wykorzystaniu lokalnego wodociągu obsługiwało w głównej mierze

91 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

jedną bądź dwie wsie. Jednakże, po wprowadzeniu przez Ministra Zdrowia nowych przepisów dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia – szczególnie w zakresie ograniczenia w niej dopuszczalnych zawartości związków żelaza (z 0,5 na 0,2 mgFe/dm3) oraz manganu (z 0,1 na 0,05 mgMn/dm3) – ówczesny gminny system zaopatrzenia w wodę wymagał gruntownej przebudowy. Po szczegółowej analizie warunków i potrzeb zaopatrzenia w wodę, przyjęto koncepcję rozbudowy i modernizacji sześciu perspektywicznych ujęć wód podziemnych, likwidacji bądź wyłączenia z eksploatacji ujęć znajdujących się w stanie niezadawalającym, a także prowadzenia ciągłej inwentaryzacji, modernizacji i rozbudowy sieci wodociągowej. Dzięki podjętym decyzjom uniknięto potrzeby budowy kilkunastu stacji uzdatniania wód, które generowałyby dodatkowe koszty ich utrzymania oraz monitoringu. Gminny system wodociągowy jest obecnie zasilany w wyniku eksploatacji 5 ujęć wód podziemnych: Chynowie, Czymanowo, Gniewino II, Kostkowo (Młoty) oraz Mierzynko. Na działającym niegdyś ujęciu Gniewino I przebiegają obecnie prace modernizacyjne, po ukończeniu których zostanie ono włączone do lokalnej sieci wodociągowej. Z użytkowania wyłączone zostały następujące ujęcia: Bychowo, Perlino, Kostkowo, Słuszewo, Płaczewo, Opalino, Mierzyno, Toliszczek, Jęczewo, Lisewo I, Lisewo II, Strzebielinko, Salino, Rybno, Dąbrówka, Strzebielinek i Rukowo. Woda zasilająca wodociągi gminne w całości pochodzi z utworów czwartorzędowych, które ujmowane są za pomocą 7 studni o głębokościach mieszczących się w przedziale od 76,0 do 99,5 m. Wydajność eksploatacyjna danych otworów studziennych wynosi od 25 do 100 m3/h, co przy danych warunkach hydrogeologicznych powoduje obniżenie się zwierciadła wody w studniach odpowiednio od 1,0 do 8,3 m. Całkowity pobór wód podziemnych w 2015 roku wyniósł 568232 m3, co w odniesieniu do sumarycznej wielkości zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych dla użytkowanych ujęć (510 m3/h) stanowi niemal 13%. Wszystkie ujęcia gminne posiadają stosowne pozwolenia wodnoprawne, wydane przez Starostę Wejherowskiego, w których określone zostały wytyczne co do sposobu i wielkości eksploatacji wód podziemnych. Największym ujęciem wód podziemnych na terenie gminy jest ujęcie Gniewino II, które pokrywa około 78% rocznego zapotrzebowania na wodę (Ryc.1). Eksploatowana z tego ujęcia woda przeznaczona jest na cele komunalne pobliskich miejscowości, a także funkcjonowanie zakładów przemysłowych działających głównie w branży spożywczej. Na cele technologiczne (produkcyjne) przeznaczone jest około 50% ogólnej produkcji wody z ujęcia Gniewino II w skali rocznej. Drugim z kolei największym ujęciem wód podziemnych na terenie gminy jest ujęcie Czymanowo (Ryc.1). Początkowo ujęcie to miało pobierać wodę głównie na cele związane z budową i funkcjonowaniem Elektrowni Jądrowej „Żarnowiec”, której budowa po fali protestów została wstrzymana na przełomie lat 80-tych i 90-tych. Aktualnie ujęcie Czymanowo zaopatruje w wodę miejscowości gminne położone nad Jeziorem Żarnowieckim. Pozostałe ujęcia wód podziemnych (Kostkowo-Młoty, Mierzynko i Chynowie) mają już niewielki udział w ogólnej produkcji wody na terenie gminy (Ryc.1). Wynika to głównie z lokalnego zasięgu wodociągów, które zaopatrują znacznie mniejszą liczbę odbiorców. Eksploatowana na tych ujęciach woda przeznaczona jest przede wszystkim na cele konsumpcyjne, socjalno-bytowe, a także związane z funkcjonowaniem gospodarstw rolnych. Rozkład zapotrzebowania na wodę w obrębie gminy Gniewino nie jest równomierny na całym obszarze, czego powodem jest rozproszony charakter zabudowy obszaru wiejskiego oraz rodzaj odbiorców. Największe zapotrzebowanie na wodę ma przejawia się w rejonie miejscowości Gniewino oraz Jeziora Żarnowieckiego. Natomiast, pod względem rodzaju odbiorców, największe zapotrzebowanie na wodę wyraża przemysł działający głównie w branży spożywczej, który nieznacznie przewyższa potrzeby wodne stałych mieszkańców gminy Gniewino (Ryc.2).

92 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Chynowie Mierzynko Sezonowi 3% 3% turyści Kostkowo Przemysł 1% (Młoty) spożywczy 4% 51% Czymanowo 12%

Stali mieszkańcy Gniewino II 48% 78%

Ryc. 1. Procentowy udział ujęć w łącznym zaopatrzeniu w wodę na Ryc. 2. Procentowy podział zapotrzebowania na wodę w granicach obszarze gminy Gniewino (2015r.) gminy Gniewino w odniesieniu do rodzaju odbiorcy

Wody podziemne w rejonie ujęć eksploatowanych oraz ujęcia aktualnie modernizowanego (Gniewino I), ze względu na budowę geologiczną oraz warunki występowania wód podziemnych, są słabo bądź praktycznie niezagrożone potencjalnym dopływem zanieczyszczeń z powierzchni terenu do ujmowanej warstwy wodonośnej. Ponadto, tereny eksploatowanych ujęć są ogrodzone, zagospodarowane zielenią oraz utrzymywanie w odpowiedniej czystości, a otwory studzienne zostały zabezpieczone w taki sposób, aby do ich wnętrza nie przedostały się wody opadowe oraz gruntowe. Stan gminnego systemu zaopatrzenia w wodę, w którego skład wchodzą studnie, stacje uzdatniania wody oraz wodociągi jest nieprzerwalnie monitorowany i analizowany, dzięki czemu możliwe jest szybkie podjęcie niezbędnych kroków w przypadku wystąpienia jakiejkolwiek awarii. Natychmiastowe wykrycie jakichkolwiek nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu zaopatrzenia w wodę umożliwia zintegrowany system zarządzania i monitorowania systemem, a także prowadzone w ramach monitoringu ilościowego i jakościowego pomiary i badania w zakresie: wielkości poboru wody, położenia zwierciadła wody podziemnej oraz stanu jakościowego wód surowych oraz uzdatnionych. Eksploatowana na ujęciach woda, w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wodę narzucone zarówno przez zakłady przemysłowe jak i stałych mieszkańców, a w sezonie letnim dodatkowo corocznie rosnącą liczbę turystów. Jakość, zasobność, dostępność oraz odporność na zanieczyszczenia wód podziemnych sprawia, iż gmina posiada znaczne rezerwy wody, które mogą być wykorzystane w przyszłości. Ma to szczególnie ważne znaczenie dla dalszego rozwoju gospodarczego obszaru gminy, czyniąc go atrakcyjnym zarówno pod względem inwestycyjnym jak i turystycznym.

93 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Rys. 27 Sieć wodociągowa w gminie Gniewino42

14.4.6 Oczyszczanie ścieków Oczyszczalnia ścieków w Gniewinie wybudowana została w 1997 r., następnie została rozbudowana i zmodernizowana, w ramach projektu „Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Gniewnie wraz z rozbudową sieci kanalizacyjnej i wodociągowej” dofinansowanego ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowiska. Oddana do użytkowania została w 2011 roku. W wyniku inwestycji wydajność oczyszczalni ścieków osiągnęła 16.000 RLM i 1200 m3/d. Rozbudowana została też część osadowa oczyszczalni – wybudowano poletka hydrobotaniczne do odwadniania osadów. Oczyszczalnia ścieków w Gniewinie, ul. Mostowa 1, zlokalizowana na zachód od wsi Gniewino, przy szosie Gniewino – Perlino, na działkach stanowiących własność gminy Gniewino, jest oczyszczalnią mechaniczno-biologiczną sterowaną automatycznie, opartą na osadzie czynnym, z chemicznie wspomaganym usuwaniem fosforu. Maksymalny dopływ ścieków do oczyszczalni dla okresu pogody bezopadowej to 1200 m3/d i dla okresu pogody opadowej 1500 m3/d. Projektowa wydajność oczyszczalni ścieków 16000 RLM, średnia wydajność oczyszczalni ścieków w roku sprawozdawczym 11500 RLM. Ilość oczyszczanych ścieków komunalnych ogółem w ciągu roku 300 tys. m3. Forma przeróbki osadu na oczyszczalni poprzedzająca zagospodarowanie – odwadnianie. Ilość suchej masy osadów powstających na oczyszczalni 130 [Mg/rok]. Ścieki oczyszczone odprowadzane są rowem cyrkulacyjnym do Bychowskiej Strugi. Przepustowość oczyszczalni według aktualnego pozwolenia wodnoprawnego wynosi 800 m3/d. Gniewińskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Kostkowie odbiera ścieki za pośrednictwem sieci

42 Źródło: Gniewińskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o.

94 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

kanalizacyjnych z miejscowości Gniewino, Strzebielinek, Lisewo, Nadole, Czymanowo, Perlino, Bychowo, Toliszczek, Chynowie. Dla Klientów z pozostałych miejscowości usługi wywozu ścieków świadczone są z wykorzystaniem posiadanych wozów asenizacyjnych. Odbierane ścieki trafiają do oczyszczalni ścieków w Gniewinie. Liczba mieszkańców korzystających z systemu kanalizacyjnego wynosi 4040. Długość sieci kanalizacji sanitarnej to 40,8 km, w tym sieci grawitacyjnej 19,5 km. Liczba przepompowni ścieków 24. Ilość ścieków komunalnych odprowadzanych zbiorczym systemem kanalizacyjnym do oczyszczalni - 237 tyś. m3/r. Natomiast ilość ścieków dostarczanych do oczyszczalni taborem asenizacyjnym to 49 tyś. m3/r. Aglomeracja Gniewino obejmuje miejscowości: Gniewino, Strzebielinek, Lisewo, Nadole, Czymanowo, Perlino, Bychowo, Toliszczek, Chynowie. Aktualny stopień skanalizowania aglomeracji Gniewino wynosi ok. 55%.

Rys. 28 Sieć kanalizacyjna w gminie Gniewino43

14.4.7 Analiza możliwości wykorzystania lokalnych źródeł energii Do podstawowych rodzajów energii ze źródeł odnawialnych zaliczana jest: - energia geotermalna, - energia słoneczna, - energia wiatrowa, - energia ze spalania biomasy i biogazu, - energia wodna.

43 Źródło: Gniewińskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o.

95 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Ponadto, w Gminie prowadzone są badania potencjału gazu łupkowego. Przeprowadzone analizy wykazują, że istnieją potencjalne możliwości wykorzystania następujących zasobów energii odnawialnej: - energia geotermalna – przede wszystkim wykorzystywana w technologiach pomp ciepła, w systemach grzewczych niskotemperaturowych, - energia ze spalania biomasy – głównie w postaci zrębków drzewnych (w tym wytwarzanych z roślin energetycznych) dla kotłowni, drewna opałowego oraz pelet drzewnych i brykietów do kotłów indywidualnych, - energia słoneczna wykorzystywana do celów przygotowania ciepłej wody użytkowej i wspomagania systemów grzewczych oraz do wytwarzania energii elektrycznej w ogniwach fotowoltaicznych (PV), - energia ze spalania biogazu, - energia wiatrowa wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej z mikro elektrowni wiatrowych o mocy 1-3 kW na potrzeby indywidualnych gospodarstw domowych a także produkcja energii z dużych siłowni wiatrowych na potrzeby ogólne (zasilanie sieci przesyłowej elektrycznej).

15. Uwarunkowania wynikające z zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych

15.1. Uwarunkowania wynikające z: koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 (kpzk 2030) oraz strategii rozwoju kraju 2020 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030) jest najważniejszym krajowym dokumentem strategicznym dotyczącym zagospodarowania przestrzennego kraju. Została opracowana zgodnie z zapisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 roku. KPZK 2030 proponuje zerwanie z dotychczasową dychotomią planowania przestrzennego i społeczno-gospodarczego na poziomie krajowym, wojewódzkim i lokalnym oraz w odniesieniu do obszarów funkcjonalnych, wprowadza współzależność celów polityki przestrzennej z celami polityki regionalnej, wiąże planowanie strategiczne z programowaniem działań w ramach programów rozwoju i programów operacyjnych współfinansowanych ze środków UE, określa działania państwa w sferze legislacyjnej i instytucjonalnej dla wzmocnienia efektywności systemu planowania przestrzennego i działań rozwojowych (w tym inwestycyjnych) ukierunkowanych terytorialnie.

Celem głównym strategii średniookresowej staje się wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności. Instrumentem realizacji strategii Europa 2020 na poziomie unijnym jest siedem projektów przewodnich (zwanych również inicjatywami flagowymi) oraz 10 Zintegrowanych Wytycznych dla polityki gospodarczej i zatrudnienia państw członkowskich. Cele średniookresowej strategii rozwoju kraju w dużym stopniu wpisują się w realizację wszystkich tych projektów.

GŁÓWNE OBSZARY INTERWENCJI, CELE I PRIORYTETY ROZWOJOWE Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko Osiągnięcie zrównoważonego rozwoju poprzez harmonijne połączenie wzrostu gospodarczego z wymogami ochrony środowiska stanowić będzie dla Polski w najbliższym dziesięcioleciu jedno z głównych wyzwań rozwojowych. Zachowanie zasobów przyrodniczych w stanie niepogorszonym, a

96 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

docelowo zwiększenie ich trwałości i jakości, nie może być traktowane jako bariera w rozwoju kraju. Jest to warunek konieczny dla dalszej poprawy jakości życia, realizacji prawa dostępu człowieka do środowiska w dobrym stanie. Podstawowym zadaniem staje się z jednej strony sprostanie rosnącemu zapotrzebowaniu na surowce i energię, z drugiej zaś – znajdowanie takich rozwiązań, by maksymalnie ograniczyć negatywny wpływ na środowisko, nie hamując przy tym wzrostu gospodarczego, ale kreując nowe bodźce dla jego pobudzania, zwłaszcza na terenach niezurbanizowanych. Rosnące zapotrzebowanie na surowce i energię wynika przede wszystkim ze zmian społeczno-gospodarczych na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, powiązanych z szybkim wzrostem gospodarczym oraz rosnącym poziomem życia i ma charakter trwały. Działania koncentrować się więc powinny na ograniczaniu energo- i materiałochłonności gospodarki, przy maksymalizacji efektu ekonomicznego. Takie podejście powinno umożliwić dostarczanie niezbędnej do rozwoju ilości surowców i energii, przy zmniejszeniu negatywnego wpływu na środowisko. (…) W najbliższej dekadzie podejmowane będą działania skierowane na zmianę struktury nośników energii, poprawę sprawności energetycznej procesów wytwarzania oraz przesyłu, efektywne wykorzystanie energii i paliw przez poszczególne sektory gospodarki (głównie transport, mieszkalnictwo, przemysł), w tym sektor publiczny, jak również zwiększenie wykorzystania urządzeń i technologii energooszczędnych. Zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego towarzyszyć będzie – obok dywersyfikacji źródeł – dywersyfikacja kierunków dostaw nośników energii. Dywersyfikacji źródeł służyć będzie zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych oraz rozwój energetyki jądrowej. W 2010 r. niemal 88% energii pierwotnej pochodziło ze stałych paliw kopalnych, natomiast ok. 10% ze źródeł odnawialnych. Właściwym wyborem strategicznym jest budowa elektrowni jądrowych; przy odpowiednim zabezpieczeniu odpadów promieniotwórczych to źródło energii uznawane jest za najczystsze. Energetyka jądrowa, w porównaniu z energetyką opartą na paliwach kopalnych, cechuje się znacznie niższym kosztem wytwarzania energii, a dodatkowo, znikomą emisją CO2 i pyłów. Mimo znacznych nakładów inwestycyjnych w dłuższym okresie energetyka jądrowa jest opłacalna ze względu na koszty wytwarzania energii oraz wysoki współczynnik wykorzystania mocy i długi okres eksploatacji elektrowni wynoszący około 50 lat. Niska dywersyfikacja kierunków dostaw nośników energii przejawia się w uzależnieniu w ponad 90% od dostaw z kierunków wschodnich zarówno ropy naftowej, jak i gazu ziemnego. Kontynuowane będą inwestycje w budowę infrastruktury umożliwiającej dostarczanie nośników energii z innych kierunków. Prowadzone będą prace zmierzające do eksploatacji gazu łupkowego poprzez m.in. rozpoznanie zasobów oraz przygotowanie i wdrożenie przejrzystej struktury prawno-administracyjnej. Do kluczowych priorytetów inwestycyjnych należeć będzie również budowa i rozbudowa połączeń międzysystemowych na linii północ-południe oraz integracja systemów gazowych przesyłowych w regionie basenu Morza Bałtyckiego. Połączenia te, wraz z rozbudową terminala skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu i wewnętrznej sieci przesyłowej stanowić będą niezwykle istotne elementy procesu budowy wspólnego regionalnego rynku gazu. (…)

II.6.2. POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ Poprawa efektywności energetycznej jest jednym z priorytetów unijnej polityki energetycznej. W Pakiecie klimatyczno-energetycznym został wyznaczony 20% cel poprawy efektywności energetycznej do 2020 roku. Poprawę efektywności energetycznej można rozpatrywać z perspektywy wytwórców i konsumentów energii. W odniesieniu do zapewnienia niezbędnych dostaw energii elektrycznej i ciepła planowane są działania mające na celu odtworzenie i wzmocnienie istniejących oraz budowę nowych linii elektroenergetycznych, w szczególności umożliwiających wymianę transgraniczną energii elektrycznej z krajami sąsiednimi oraz wdrożenie systemu inteligentnych sieci energetycznych. Zakłada się też zmianę mechanizmów regulacji przez wprowadzenie metod kształtowania cen ciepła z zastosowaniem cen referencyjnych oraz bodźców do optymalizacji kosztów zaopatrzenia w ciepło. Modernizacja sektora elektroenergetycznego obejmować będzie podniesienie sprawności i redukcję strat w sieciach przesyłowych oraz w miejscach wytwarzania i wykorzystania energii, wprowadzenie energooszczędnych i wysokoefektywnych technologii. Konieczne będą inwestycje modernizacyjne zmniejszające awaryjność systemów oraz ograniczające straty w przesyle,

97 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

jak również umożliwiające włączanie różnych źródeł energii (OZE, energia jądrowa itp.). Szczególnego znaczenia nabiera silniejsze połączenie liniami przesyłowymi na osi północ-południe oraz rozbudowa połączeń z północno-wschodnimi terenami kraju. (…)

Zgodnie z Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju we wschodniej części gminy Gniewino przebiegać będzie planowana napowietrzna linia przesyłowa 2x400kV relacji Żarnowiec – Gdańsk I – Gdańsk Błonia.

15.2 Instytucjonalne czynniki rozwoju gospodarki Istotną rolę w aktywizacji rozwoju i podnoszeniu atrakcyjności inwestycyjnej spełniają w województwie: Pomorska (PSSE) i Słupska Specjalna Strefa Ekonomiczna (SSSE). PSSE obejmuje siedemnaście terenów inwestycyjnych, z czego 12 o powierzchni 448,03 ha w pomorskich gminach: Krokowa, Gniewino, Człuchów, Chojnice, Tczew oraz miastach: Gdańsk, Tczew, Kwidzyn, Starogard Gdański, Malbork i Sztum. PSSE należy do najbardziej zapełnionych stref w kraju – stopień jej zagospodarowania wynosi ponad 70%.

16. Uwarunkowania wynikające z wymagań dotyczących ochrony przeciwpowodziowej

Zgodnie z mapami zagrożenia powodziowego (MZP) oraz mapami ryzyka powodziowego (MRP), które zostały opracowane w ramach projektu „Informatyczny system osłony kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami” (ISOK) niewielka część gminy Gniewino znajduje się w granicach obszaru szczególnego zagrożenia powodzią, na którym prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat oraz jest wysokie i wynosi raz na 10 lat. W granicach gminy Gniewino zgodnie z MZP występują również obszary, na których prawdopodobieństwo powodzi wynosi raz na 500 lat. W/w obszary obejmują niewielkie fragmenty gminy położone w Pradolinie Łeby-Redy, w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Redy wzdłuż granicy z gminami Wejherowo i Luzino – rys. 29, 30 i 31.

Gmina Gniewino

Gmina Wejherowo

Gmina Luzino

Rys. 29 Obszary szczególnego zagrożenia powodzią – prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi 10%44

44 Źródło: ISOK KZGW

98 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Gmina Gniewino

Gmina Wejherowo

Gmina Luzino

Rys. 30 Obszary szczególnego zagrożenia powodzią – prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi 1%45

Gmina Gniewino

Gmina Wejherowo

Gmina Luzino

Rys. 31 Obszary zagrożenia powodzią – prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi 0,2%46

45 Źródło: ISOK KZGW 46 Źródło: ISOK KZGW

99 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

III. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1. Cele strategiczne określające politykę rozwoju gminy Gniewino

1.1. Priorytety i cele strategiczne

Priorytet 1 – utrzymanie i rozwój infrastruktury wzmacniającej konkurencyjność atrakcyjność gminy Gniewino, cele:  nowoczesna infrastruktura drogowa gminy,  dalszy rozwój gospodarki wodno-ściekowej w gminie,  finalizacja procesu tworzenia zintegrowanego systemu infrastruktury turystycznej, sportowej i biznesowej w gminie,  kontynuacja rozwoju infrastruktury społecznej. Priorytet 2 – Wzmocnienie kapitału społecznego w gminie Gniewino, cele:  wspieranie rozwoju lokalnego społeczeństwa obywatelskiego jako podstawy dla rozwoju gminy w przyszłości,  wysokiej jakości oświata i system kształcenia ustawicznego,  integracja społeczna. Priorytet 3 – wysoka jakość życia mieszkańców, korzystne warunki inwestowania i osadnictwa w gminie Gniewino, cele:  zwiększenie zakresu wykorzystania technologii informatycznych i telekomunikacyjnych przez mieszkańców i instytucje z terenu gminy,  umacnianie poczucia bezpieczeństwa na terenie gminy,  współpraca z otoczeniem gminy, jej kluczowymi partnerami oraz mieszkańcami, przyjezdnymi i inwestorami.

Realizowanie wyżej określonych celów ma służyć przyjętej misji gminy Gniewino, czyli najogólniejszej jego wizji.

1.2. Przyjęta misja Misja gminy Gniewino określa przyczyny, dla których ona istnieje, widziane z pozycji mieszkańca. Misja jest obietnicą (przyrzeczeniem składanym mieszkańcowi).

GMINA DLA MIESZKAŃCÓW – MIESZKAŃCY DLA GMINY: GNIEWINO WSPÓLNOTĄ CELÓW I DZIAŁAŃ, DOBRYM MIEJSCEM DLA ROZWOJU, WYPOCZYNKU I INWESTYCJI.

2. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, w tym wynikające z audytu krajobrazowego

2.1. Kierunki rozwoju struktury funkcjonalno-przestrzennej Główne kierunki zmian opierają się przede wszystkim na dotychczasowej polityce przestrzennej zawartej w obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gniewino, tzn. na utrzymywaniu funkcji w oparciu o istniejące układy sieci osadniczych oraz szlaków komunikacyjnych, a co za tym idzie na ich naturalnym rozroście. W obecnym Studium dokonano uaktualnienia zakresu terenów przeznaczonych pod funkcje kubaturowe w oparciu o dotychczas obowiązujące plany miejscowe oraz wydane decyzje administracyjne. Terenami takimi, które otwiera się pod uzupełnienie istniejącej struktury zabudowy to m. in. rejony w sąsiedztwie

100 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

miejscowości: Gniewinko, Płaczewo, Słuszewo, Chynowie. Znaczące w kształtowaniu polityki przestrzennej na terenie gminy Gniewino jest stworzenie warunków pod kątem rozwoju funkcji produkcyjnych i usługowych w rejonie miejscowości Czymanowo, Strzebielinko, Opalino. Priorytetem jest rozwój funkcji elektroenergetyki w oparciu o istniejącą infrastrukturę techniczną w tym EW Żarnowiec, a także planowana elektrownia jądrowa. Nową kategorią jest dopuszczenie na znacznym obszarze (w rejonie miejscowości: Toliszczek, Bychowo, Gniewino, Mierzyno, Mierzynko, Rukowo, Tadzino, Jęczewo) możliwości rozmieszczenia urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy powyżej 100kW. Społeczno-administracyjnym centrum gminy pozostaje Gniewino jako obszar skupiający ośrodki administracji, oświaty, służby zdrowia. Planuje się realizację nowego centrum o charakterze sportowo-rekreacyjnym w oparciu o istniejący kompleks turystyczno-rekreacyjny "Kaszubskie Oko", w tym m. in. realizację stoku narciarskiego wraz z całym zapleczem infrastrukturalnym, a także budowę wyciągu łączącego rejon istniejącego kompleksu z obszarem położnym w Czymanowie.

2.2. Główne funkcje terenów Ustala się następujące główne funkcje terenów (przeznaczenie dominujące), których zasięg określono na rysunku studium (kierunki zagospodarowania przestrzennego): 1.MN/U – teren zabudowy mieszkaniowo-usługowej 2.U – teren zabudowy usługowej 3.P/U – teren zabudowy produkcyjno-usługowej 4.R/E – teren rolniczy, obszar rozmieszczenia urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy powyżej 100kW 5.R – teren rolniczy 6.RZ – teren rolniczy z zakazem zabudowy 7.OŚ, PSZOK, GPZ – teren urządzeń obsługi gminy 8.PG – teren górniczy 9.Z – teren zieleni 10.ZL – las

2.2.1 Teren zabudowy mieszkaniowo-usługowej – 1.MN/U Ustalone przeznaczenie mieszkaniowo-usługowe posiada charakter wielofunkcyjny. W jego skład wchodzą: 1) funkcja mieszkaniowa – podstawową formą zabudowy mieszkaniowej jest zabudowa jednorodzinna wolnostojąca lub bliźniacza; dopuszcza się również lokalizację zabudowy wielorodzinnej, w tym budownictwo socjalne. 2) funkcja usługowa - w ramach usług dopuszcza się przede wszystkim: usługi administracji, oświaty, sportu, rekreacji i wypoczynku, turystyki, zdrowia i pomocy społecznej, kultu religijnego, kultury, handlu o powierzchni sprzedaży do 2000m2, pozostałe usługi, zieleń, parki, skwery, cmentarze. Wyklucza się usługi handlu o powierzchni sprzedaży powyżej 2000m2. Centrum usługowe gminy o charakterze społeczno-administracyjnym znajduje się we wsi Gniewino. 3) funkcja rolnicza – zabudowa zagrodowa oraz obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych, stadniny koni, agroturystyka, ogrody działkowe. 4) funkcja letniskowa (rekreacji indywidualnej).

2.2.2 Teren zabudowy usługowej – 2.U W skład funkcji usługowej wchodzą przede wszystkim: usługi administracji, oświaty, sportu, rekreacji i wypoczynku, turystyki, zdrowia i pomocy społecznej, kultu religijnego, kultury, handlu o powierzchni sprzedaży do 2000m2, pozostałe usługi, zieleń, parki, skwery, cmentarze, mieszkania integralnie

101 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wyklucza się usługi handlu o powierzchni sprzedaży powyżej 2000m2. Centrum usługowe gminy o charakterze sportowo-rekreacyjnym znajduje się we wsi Gniewino.

2.2.3 Teren zabudowy produkcyjno-usługowej – 3.P/U Ustalone przeznaczenie produkcyjno-usługowe posiada charakter wielofunkcyjny. W jego skład wchodzą: 1) funkcja produkcyjna - w ramach produkcji dopuszcza się wszelką działalność z zakresu produkcji, składów, baz i magazynów. 2) funkcja usługowa - w ramach usług dopuszcza się przede wszystkim: usługi administracji, oświaty, sportu, rekreacji i wypoczynku, turystyki, zdrowia i pomocy społecznej, kultu religijnego, kultury, handlu o powierzchni sprzedaży do 2000m2, pozostałe usługi, zieleń, parki, skwery, cmentarze, mieszkania integralnie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wyklucza się usługi handlu o powierzchni sprzedaży powyżej 2000m2. Planuje się m. in. centrum o charakterze sportowo-rekreacyjnym w oparciu o istniejący kompleks turystyczno-rekreacyjny "Kaszubskie Oko". Ukształtowanie terenu oraz warunki klimatyczne umożliwiają realizację stoku narciarskiego wraz z całym zapleczem infrastrukturalnym, w tym także budowę wyciągu łączącego rejon istniejącego kompleksu z obszarem położnym w Czymanowie. 3) funkcja elektroenergetyki - w ramach tej funkcji przewiduje się m. in. możliwość lokalizacji elektrowni jądrowej w sąsiedztwie jeziora Żarnowiec (projektowana orientacyjna lokalizacja, jak na rysunku Studium – kierunki zagospodarowania przestrzennego), możliwość powiększenia pojemności zbiornika górnego EW Żarnowiec (orientacyjny teren pod rozbudowę zbiornika wodnego wraz z infrastrukturą, jak na rysunku Studium – kierunki zagospodarowania przestrzennego). 4) pozostałe funkcje związane z infrastrukturą techniczną – w tym m. in. gazownictwo, wodociągi, kanalizacja, telekomunikacja, gospodarowanie odpadami, ciepłownictwo. 5) funkcja rolnicza – obsługa produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych.

2.2.4 Teren rolniczy, obszar rozmieszczenia urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy powyżej 100kW – 4.R/E Ustalone przeznaczenie 4.R/E posiada charakter wielofunkcyjny. W skład przedmiotowego przeznaczenia wchodzą: 1) funkcja rolnicza – otwarta przestrzeń rolnicza, obsługa produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych, stadniny koni, agroturystyka, ogrody działkowe, mieszkania integralnie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. 2) funkcja rozmieszczenia urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy powyżej 100kW - orientacyjna lokalizacja stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu, jak na rysunku Studium – kierunki zagospodarowania przestrzennego.

2.2.5 Teren rolniczy – 5.R W ramach funkcji rolniczej dopuszcza się: otwartą przestrzeń rolniczą, zabudowę zagrodową oraz obsługę produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych, stadniny koni, agroturystykę, ogrody działkowe.

2.2.6 Teren rolniczy z zakazem zabudowy – 6.RZ W skład przedmiotowego przeznaczenia wchodzi otwarta przestrzeń rolnicza z zakazem zabudowy.

102 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

2.2.7 Teren urządzeń obsługi gminy – 7.(OŚ, PSZOK, GPZ) W skład przedmiotowego przeznaczenia wchodzą między innymi: Oczyszczalnia Ścieków (OŚ), Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK), Główne Punkty Zasilania (GPZ), itp.

2.2.8 Teren górniczy – 8.PG W ramach funkcji górniczej dopuszcza się przeznaczenie związane z wydobyciem kopalin.

2.2.9 Teren zieleni – 9.Z

2.2.10 Las – 10.ZL

2.3 Zasady Ze względu na skalę rysunków Studium i rodzaj podkładu mapowego, przedstawione na nich granice (w tym granice opisanych powyżej funkcji terenów) należy traktować jako wytyczne do opracowania planów miejscowych, gdzie nastąpi ich uszczegółowienie. Opisane powyżej funkcje ustalają przeznaczenie terenów przede wszystkim na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu mpzp, stąd w zależności od specyfiki i zakresu ustaleń dotyczących przeznaczenia terenów oraz granic i linii regulacyjnych w mpzp, dopuszcza się stosowanie w mpzp uzupełniających i mieszanych przeznaczeń terenów lub zawężanie zakresu planowanego przeznaczenia terenu.

Niezależnie od ustalonej w niniejszym Studium głównej funkcji terenu wprowadza się następujące zasady ustalania przeznaczenia poszczególnych obszarów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (mpzp):  w zależności od potrzeb uznaje się stan istniejący,  w zależności od potrzeb możliwa jest kontynuacja istniejącego przeznaczenia (i zagospodarowania), w tym ustalonego przeznaczenia w obowiązujących mpzp,  w zależności od potrzeb uznaje się wydane i obowiązujące decyzje o warunkach zabudowy (w tym decyzje lokalizacji celu publicznego),  zawsze możliwe jest wprowadzenie lub pozostawienie: użytkowania rolniczego lub leśnego, zieleni urządzonej, w tym zieleni objętej formami ochrony przyrody, wód powierzchniowych, komunikacji (pieszej, rowerowej, kołowej, kolejowej, wodnej, itp.), sieci i urządzeń sieciowych (w tym magistralnych), urządzeń źródłowych oraz obsługujących je obiektów budowlanych infrastruktury technicznej, urządzeń obsługi gminy, oraz innych funkcji publicznych,  na terenie gminy Gniewino dopuszcza się funkcje związane z wydobyciem kopalin na obszarach (aktualnie i w przyszłości) udokumentowanych złóż,  na obszarach wód śródlądowych (w tym m. in. Jezioro Żarnowieckie) dopuszcza się infrastrukturę związaną z obsługą turystyki (pomosty, slipy, wyspy itp.),  w zależności od potrzeb dopuszcza się przeznaczenie lasów na cele nieleśne (zgodnie z przepisami odrębnymi).

2.4. Kierunki rozwoju wynikające z audytu krajobrazowego Zgodnie z art. 38 Ustawy O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym „Organy samorządu województwa sporządzają (…) audyt krajobrazowy. Audyt krajobrazowy identyfikuje krajobrazy występujące na całym obszarze województwa, określa ich cechy charakterystyczne oraz dokonuje oceny ich wartości”. Na chwilę obecną nie został sporządzony audyt krajobrazowy, w związku z czym nie ma możliwości określenia wynikających z niego kierunków zmian.

103 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

3. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy

Ustalenia dotyczące kierunków i wskaźników dotyczących zagospodarowania oraz użytkowania terenów powinny w szczególności określać minimalne i maksymalne parametry i wskaźniki urbanistyczne, uwzględniające wymagania ładu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury oraz zrównoważonego rozwoju, wskazywać tereny do wyłączenia spod zabudowy, a także zawierać wytyczne określania tych wymagań w planach miejscowych. Jako, że Studium nie jest aktem prawa miejscowego, a jego specyfika ma za zadanie rozstrzygać o rozwoju gminy w skali całej gminy poniższe minimalne i maksymalne parametry i wskaźniki urbanistyczne są wytycznymi, które na etapie planów miejscowych należy uszczegóławiać. Dopuszcza się stosowanie innych niż określone poniżej minimalne i maksymalne parametry i wskaźniki urbanistyczne w następujących przypadkach: - w przypadku obowiązującego na danym terenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego o parametrach i wskaźnikach innych niż ustalone poniżej, - w przypadku wydanych decyzji o warunkach zabudowy o parametrach i wskaźnikach innych niż ustalone poniżej, - jeżeli inne parametry i wskaźniki wynikają ze stanu istniejącego lub przepisów odrębnych, - w szczególnych przypadkach, takich jak: - szczególna lokalizacja (np.: centrum miejscowości, główne przestrzenie publiczne, pierzeja eksponowana w krajobrazie, uzupełnienie założenia ruralistycznego, kompozycyjnego, istniejące bezpośrednie sąsiedztwo, kształt i wymiary poszczególnych wydzieleń geodezyjnych), - szczególna funkcja (budynki, budowle - np.: kościoły, wieże widokowe, młyny, wieże ciśnień, silosy, itp.), - szczególne potrzeby wynikające z procesów produkcyjnych, technologicznych, itp., - realizacja celu publicznego. - w przypadku, gdy inne parametry i wskaźniki wynikają z analiz i studiów przeprowadzanych w ramach sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Lp. Przeznaczenie Funkcje wchodzące w skład Parametry i wskaźniki urbanistyczne dominujące przeznaczenia dominującego 1. 1.MN/U funkcja mieszkaniowa minimalna/maksymalna wysokość zabudowy: tereny zabudowy 1. w strefach ochrony konserwatorskiej – mieszkaniowo- 0m/9m usługowej 2. na pozostałym obszarze: - dla zabudowy wielorodzinnej – 0m/12,5m - dla zabudowy jednorodzinnej – 0m/11m maksymalna powierzchnia zabudowy: 25% minimalny wskaźnik powierzchni biologicznie czynnej: - dla zabudowy wielorodzinnej – 30% - dla zabudowy jednorodzinnej – 50% minimalna powierzchnia nowo wydzielanych działek: 1000m2 funkcja usługowa minimalna/maksymalna wysokość zabudowy: 1. w strefach ochrony konserwatorskiej – 0m/10m 2. na pozostałym obszarze – 0m/12m maksymalna powierzchnia zabudowy: 40% minimalny wskaźnik powierzchni biologicznie czynnej: 10%

104 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

minimalna powierzchnia nowo wydzielanych działek: 1000m2 funkcja rolnicza minimalna/maksymalna wysokość zabudowy: 0m/12m maksymalna powierzchnia zabudowy: 30% minimalny wskaźnik powierzchni biologicznie czynnej: 30% minimalna powierzchnia nowo wydzielanych działek: 1000m2 funkcja letniskowa (rekreacji minimalna/maksymalna wysokość zabudowy: indywidualnej) 0m/7m maksymalna powierzchnia zabudowy: 20% minimalny wskaźnik powierzchni biologicznie czynnej: 60% minimalna powierzchnia nowo wydzielanych działek: 1200m2 2. 2.U minimalna/maksymalna wysokość zabudowy: tereny zabudowy 0m/15m usługowej maksymalna powierzchnia zabudowy: 50% minimalny wskaźnik powierzchni biologicznie czynnej: 10% minimalna powierzchnia nowo wydzielanych działek: 1000m2 3. 3.P/U funkcja produkcyjna minimalna/maksymalna wysokość zabudowy: tereny zabudowy 0m/20m produkcyjno- maksymalna powierzchnia zabudowy: 80% usługowej minimalny wskaźnik powierzchni biologicznie czynnej: 0% minimalna powierzchnia nowo wydzielanych działek: 1000m2 funkcja usługowa minimalna/maksymalna wysokość zabudowy: 0m/20m maksymalna powierzchnia zabudowy: 50% minimalny wskaźnik powierzchni biologicznie czynnej: 10% minimalna powierzchnia nowo wydzielanych działek: 1000m2 funkcja elektroenergetyki dowolne pozostałe funkcje związane z dowolne infrastrukturą techniczną funkcja rolnicza minimalna/maksymalna wysokość zabudowy: 0m/12m maksymalna powierzchnia zabudowy: 30% minimalny wskaźnik powierzchni biologicznie czynnej: 30% minimalna powierzchnia nowo wydzielanych działek: 1000m2 4. 4.R/E funkcja rolnicza minimalna/maksymalna wysokość zabudowy: tereny rolnicze, 0m/12m obszary maksymalna powierzchnia zabudowy: 5% rozmieszczenia minimalny wskaźnik powierzchni biologicznie urządzeń czynnej: 70% wytwarzających minimalna powierzchnia nowo wydzielanych energię z działek: 10ha odnawialnych funkcja rozmieszczenia dowolne źródeł energii o urządzeń wytwarzających

105 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

mocy powyżej energię z odnawialnych 100kW źródeł energii o mocy powyżej 100kW 5. 5.R minimalna/maksymalna wysokość zabudowy: tereny rolnicze 0m/ 12m maksymalna powierzchnia zabudowy: 10% minimalny wskaźnik powierzchni biologicznie czynnej: 70% minimalna powierzchnia nowo wydzielanych działek: 2ha 6. 6.RZ ------tereny rolnicze z zakazem zabudowy 7. 7.(OŚ, PSZOK, dowolne GPZ) tereny urządzeń obsługi gminy 8. 8.PG dowolne tereny górnicze 9. 8.Z ------tereny zieleni 10. 9.ZL dowolne tereny lasów Tabela 16 minimalne i maksymalne parametry i wskaźniki urbanistyczne 4. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk

Zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego zadaniem polityki przestrzennej w dziedzinie ochrony środowiska przyrodniczego jest „Utrzymanie istniejących form ochrony przyrody oraz dążenie do poprawy ciągłości przestrzennej systemu obszarów chronionych i powiązań ekologicznych, zapewniających trwałość i różnorodność gatunkową zasobów biosfery oraz stabilność procesów przyrodniczych”. „Kształtowanie spójności systemu obszarów chronionych i powiązań ekologicznych województwa winno odbywać się, w postaci dwóch komplementarnych podsystemów przestrzennych:  przyrodniczych obszarów chronionych – ustanowionych prawnie i zapewniających trwałość najcenniejszych wartości naturalnych,  powiązań ekologicznych – płatów i korytarzy ekologicznych, gwarantujących spójność terytorialną i tworzących podstawę funkcjonowania środowiska”.

4.1. Rezerwat przyrody W gminie Gniewino znajduje się rezerwat przyrody „Długosz Królewski w Łęczynie” – jest on położony w oddz. 4h, i, j, k obrębu Bożepole, w leśnictwie Świetlino. Obecnie zajmuje powierzchnię 1,41 ha. Utworzony został na mocy Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 21 lipca 1977 r. Na terenie rezerwatu zabrania się: 1) budowy lub przebudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów i urządzeń służących celom rezerwatu przyrody; 2) chwytania lub zabijania dziko występujących zwierząt, zbierania lub niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych zwierząt, umyślnego płoszenia zwierząt kręgowych, zbierania poroży, niszczenia nor, gniazd, legowisk i innych schronień zwierząt oraz ich miejsc rozrodu;

106 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

3) polowania, z wyjątkiem obszarów wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych ustanowionych dla rezerwatu przyrody; 4) pozyskiwania, niszczenia lub umyślnego uszkadzania roślin oraz grzybów; 5) użytkowania, niszczenia, umyślnego uszkadzania, zanieczyszczania i dokonywania zmian obiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, tworów i składników przyrody; 6) zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody; 7) pozyskiwania skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, minerałów i bursztynu; 8) niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i użytkowania gruntów; 9) palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz używania źródeł światła o otwartym płomieniu, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 10) prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej i rolniczej, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony; 11) stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów; 12) zbioru dziko występujących roślin i grzybów oraz ich części, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 13) połowu ryb i innych organizmów wodnych, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych; 14) ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, z wyjątkiem szlakówi tras narciarskich wyznaczonych przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 15) ruchu pojazdów poza drogami publicznymi oraz poza drogami położonymi na nieruchomościach, 16) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną przyrody, udostępnianiem parku albo rezerwatu przyrody, edukacją ekologiczną, z wyjątkiem znaków drogowych i innych znaków związanych z ochroną bezpieczeństwa i porządku powszechnego; 17) zakłócania ciszy; 18) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu; 19) biwakowania, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 20) prowadzenia badań naukowych w rezerwacie przyrody – bez zgody regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 21) wprowadzania gatunków roślin, zwierząt lub grzybów, bez zgody ministra właściwego do spraw środowiska; 22) wprowadzania organizmów genetycznie zmodyfikowanych; 23) organizacji imprez rekreacyjno-sportowych w rezerwacie przyrody bez zgody regionalnego dyrektora ochrony środowiska.

Uwaga: granice rezerwatu przyrody określone na rysunkach Studium mają charakter orientacyjny i wymagają uszczegółowienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

4.2. Obszary Natura 2000 W granicach gminy Gniewino znajdują się trzy obszary Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000, a mianowicie: - Obszar Natura 2000 Opalińskie Buczyny PLH220099, - Obszar Natura 2000 „Jeziora Choczewskie” PLH220096, - Obszar Natura 2000 Lasy Lęborskie PLB220006. Na terenach włączonych w granice obszarów Natura 2000 nie obowiązują specjalne, konkretne zakazy określone w ustawie o ochronie przyrody. Istnieje jednak konieczność unikania działań mogących znacząco negatywnie wpłynąć na cele ochrony, dla jakich zostały one ustanowiony.

107 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Oznacza to, że wszelkie działania w ich granicach nie mogą pogarszać stanu siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla ochrony których dany obszar został wyznaczony. W ostojach wymogiem jest utrzymanie tzw. właściwego stanu ochrony. Oznacza on zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody: - właściwy stan ochrony gatunku – sumę oddziaływań na gatunek, mogącą w dającej się przewidzieć przyszłości wpływać na rozmieszczenie i liczebność jego populacji na terenie kraju lub państw członkowskich Unii Europejskiej lub naturalnego zasięgu tego gatunku, przy której dane o dynamice liczebności populacji tego gatunku wskazują, że gatunek jest trwałym składnikiem właściwego dla niego siedliska, naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się ani nie ulegnie zmniejszeniu w dającej się przewidzieć przyszłości oraz odpowiednio duże siedlisko dla utrzymania się populacji tego gatunku istnieje i prawdopodobnie nadal będzie istniało; - właściwy stan ochrony siedliska przyrodniczego – sumę oddziaływań na siedlisko przyrodnicze i jego typowe gatunki, mogącą w dającej się przewidzieć przyszłości wpływać na naturalne rozmieszczenie, strukturę, funkcje lub przeżycie jego typowych gatunków na terenie kraju lub państw członkowskich Unii Europejskiej lub naturalnego zasięgu tego siedliska, przy której naturalny zasięg siedliska przyrodniczego i obszary zajęte przez to siedlisko w obrębie jego zasięgu nie zmieniają się lub zwiększają się, struktura i funkcje, które są konieczne do długotrwałego utrzymania się siedliska, istnieją i prawdopodobnie nadal będą istniały oraz typowe dla tego siedliska gatunki znajdują się we właściwym stanie ochrony. Kryteria „właściwego stanu ochrony siedliska przyrodniczego”, jakie zostały określone w programach ochrony przyrody poszczególnych nadleśnictw, które znajdują się w granicach gminy Gniewino powinny odnosić się do: - zasobów ilościowych siedliska przyrodniczego, tj. jego powierzchni; - struktury ekosystemu, np. właściwego składu gatunkowego; - jakości siedliska przyrodniczego, np. różnorodności gatunkowej łąki, lasu; - braku elementów ekologicznie obcych oraz braku wskaźników degeneracji; - procesów gwarantujących funkcjonowanie ekosystemu; ich ciągłości i nie zaburzonego przebiegu. Natomiast kryteria „właściwego stanu ochrony gatunku” powinny odnosić się do: - zasobów ilościowych, tj. liczebności populacji gatunku, - cech populacji gatunku, np. rozrodczości, śmiertelności, struktury wieku i płci, - zasobów ilościowych i cech jakościowych siedliska gatunku. Ostoja ptasia ma zapewnić ochronę i zachowanie populacji ptaków naturalnie występujących w stanie dzikim. O wyodrębnieniu obszarów służących ochronie ptaków w oddzielną kategorię zadecydowały przede wszystkim cechy biologii ptaków, zwłaszcza ich niezwykle silnie rozwinięta wędrowność. O ile chroniąc inne organizmy koncentrujemy się zazwyczaj na lokalnej populacji, to chroniąc ptaki nie można się ograniczać tylko do populacji lęgowych. Należy też pamiętać o ptakach okresu poza lęgowego, czyli przebywających na danym obszarze w czasie wędrówek i zimą. Dlatego właśnie obszar specjalnej ochrony ptaków „Lasy Lęborskie” PLB220006 zajmują tak duże powierzchnie. Ponadto na terenie gminy ustanowiono strefy ochrony gniazd ptaków, których miejsca gniazdowania objęte są prawną ochrona strefową: bielik - strefa całorocznej ochrony 200 m od gniazda - strefa ochrony okresowej (1.01-31.07) 500 m; kania ruda - strefa całorocznej ochrony 100 m od gniazda - strefa ochrony okresowej (1.03-31.08) 500 m, puchacz - strefa całorocznej ochrony 100 m od gniazda - strefa ochrony okresowej (1.03-31.08) 500 m. W strefach ochrony gniazd ptasich zabrania się dokonywania wszelkich zmian – wycinania drzew i krzewów, przebywania poza miejscami wyznaczonymi, prowadzenia robót melioracyjnych,

108 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

wznoszenia obiektów i urządzeń oraz prowadzenia wszelkich innych prac mogących mieć wpływ na obiekt ochrony. Wszystkie wyznaczone na terenie gminy strefy znajdują się na terenach leśnych administrowanych przez Lasy Państwowe.

Uwaga: granice Obszarów Natura 2000 na rysunkach Studium mają charakter orientacyjny i wymagają uszczegółowienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

4.3. Obszary Chronionego Krajobrazu Znaczne fragmenty obszaru gminy Gniewino włączone zostały w granice dwóch obszarów chronionego krajobrazu. Południowe fragmenty do Obszaru Chronionego Krajobrazu Pradolina Łeby-Redy, natomiast zachodnie do Choczewsko-Salińskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. W granicach obszarów chronionego krajobrazu obowiązują przepisy uchwały nr 25 lipca 2016 r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu w województwie pomorskim (Dz. Urz. Woj. Pom. Z 2016 r., poz. 2942). W uchwale Sejmiku na obszarach chronionego krajobrazu wprowadzono następujące zakazy: 1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; 3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych 4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; 5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych; 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; 7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych; 8) budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od: a) linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych, b) zasięgu lustra wody w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących przy normalnym poziomie piętrzenia określonym w pozwoleniu wodnoprawnym, o którym mowa w art. 122 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne - z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. (…) Zakazy, o których w punkcie 8 nie dotyczą: 1) obszarów zwartej zabudowy miast i wsi, w granicach określonych w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin (lub w równorzędnych dokumentach planistycznych), gdzie dopuszcza się uzupełnianie zabudowy mieszkaniowej i usługowej pod warunkiem wyznaczenia nieprzekraczalnej linii zabudowy od brzegu wód, określonej poprzez połączenie istniejących budynków na przylegających działkach,

109 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

2) siedlisk rolniczych - w zakresie uzupełniania istniejącej zabudowy o obiekty niezbędne do prowadzenia gospodarstwa rolnego, pod warunkiem nie przekraczania dotychczasowej linii zabudowy od brzegów wód, 3) wyznaczanych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego terenów dostępu do wód publicznych oraz w zakresie niezbędnym do pełnienia funkcji plaż, kąpielisk i przystani, 4) odcinków plaż nadmorskich, na których właściwy Dyrektor Urzędu Morskiego dopuszcza sytuowanie sezonowych obiektów budowlanych, 5) istniejących, obiektów letniskowych, mieszkalnych i usługowych, zrealizowanych na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc przed dniem 1 stycznia 2004 r. - gdzie dopuszcza się modernizację istniejącego zainwestowania (rozbiórkę, odbudowę, nadbudowępoddasza użytkowego, przebudowę) w celu poprawy standardów ochrony środowiska oraz walorówestetyczno-krajobrazowych, pod warunkiem niezwiększania powierzchni zabudowy, a także nieprzybliżania zabudowy do brzegów wód.

Szczególnie istotny z punktu widzenia możliwości inwestycyjnych jest zapis dotyczący zakazu lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych (…). W planach miejscowych obejmujących takie obszary należy uwzględnić w/w przepisy. Jednocześnie przy sporządzaniu planów miejscowych należy również uwzględnić uprawnienia nabyte na podstawie obowiązujących planów miejscowych lub decyzji administracyjnych. Przykładem planów miejscowych, które dopuszczają zabudowę w odległości mniejszej niż 100m od brzegu jeziora są plany wokół Jeziora Salino.

Uwaga: granice Obszarów Chronionego Krajobraz na rysunkach Studium mają charakter orientacyjny i wymagają uszczegółowienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

4.4. Pomniki przyrody Na terenie gminy ustanowiono 20 pomników przyrody, stosunku do których wprowadzono następujące zakazy:  niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru;  uszkadzania i zanieczyszczania gleby wokół obiektu;  umieszczania tablic reklamowych.

Uwaga: pomniki przyrody na rysunkach Studium mają charakter orientacyjny i wymagają uszczegółowienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

4.5. Korytarze ekologiczne Wyznacza się dwa korytarze ekologiczne: korytarz ekologiczny pradoliny Redy-Łeby rangi regionalnej oraz korytarz ekologiczny rangi subregionalnej. Zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego „Korytarze ekologiczne muszą spełniać następujące warunki:  zachowywać ciągłość przestrzenną i mieć dostateczną szerokość określaną w dokumentach planistycznych gmin;  charakteryzować się wysokim stopniem zachowania naturalnych warunków pokrycia terenu;  gwarantować zmienność siedlisk i typów środowiska dogodnych do rozprzestrzeniania gatunków;  zapewniać niezbędne warunki dla bytowania i wędrówek zwierząt oraz wypoczynku i rekreacji ludności”.

Uwaga: granice korytarzy ekologicznych, określone na rysunku Studium (Kierunki zagospodarowania przestrzennego) mają charakter orientacyjny i wymagają uszczegółowienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

110 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

4.6. Ochrona gruntów rolnych i leśnych Ochrona gruntów rolnych i leśnych gwarantowana jest poprzez przepisy ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, polega na: ochrona gruntów rolnych 1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne; 2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej i ruchów masowych ziemi; 3) rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze; 4) zachowaniu torfowisk i oczek wodnych, jako naturalnych zbiorników wodnych; 5) ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. ochrona gruntów leśnych 1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nieleśne lub nierolnicze; 2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom drzewostanach i produkcji leśnej, powstającym wskutek działalności nieleśnej i ruchów masowych ziemi; 3) przywracaniu wartości użytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek działalności nieleśnej; 4) poprawianiu ich wartości użytkowej oraz zapobieganiu obniżania ich produkcyjności; 5) ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. Przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, wymagającego zgody, o której mowa w ust. 2, dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, sporządzonym w trybie określonym w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ust. 2. Przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne: 1) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I–III – wymaga uzyskania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, z zastrzeżeniem ust. 2a, 2) gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa – wymaga uzyskania zgody Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa2) lub upoważnionej przez niego osoby, 3) pozostałych gruntów leśnych – wymaga uzyskania zgody marszałka województwa wyrażanej po uzyskaniu opinii izby rolniczej. 2a. Nie wymaga uzyskania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I–III, jeżeli grunty te spełniają łącznie następujące warunki: 1) co najmniej połowa powierzchni każdej zwartej części gruntu zawiera się w obszarze zwartej zabudowy; 2) położone są w odległości nie większej niż 50 m od granicy najbliższej działki budowlanej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2015 r. poz. 782, z późn. zm.3); 3) położone są w odległości nie większej niż 50 metrów od drogi publicznej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 460, 774 i 870); 4) ich powierzchnia nie przekracza 0,5 ha, bez względu na to, czy stanowią jedną całość, czy stanowią kilka odrębnych części.

4.7. Obszary o wysokich wartościach przyrodniczych Obszary o wysokich wartościach przyrodniczych pełnią istotną funkcję w osnowie przyrodniczej gminy. Osnowę przyrodniczą, która warunkuje utrzymanie względnej równowagi ekologicznej środowiska przyrodniczego, wzbogaca jego strukturę i urozmaica krajobraz, w gminie Gniewino tworzą: kompleksy leśne, tereny zadrzewień i zakrzewień (w tym zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne) pełniące w środowisku przyrodniczym gminy funkcje: ekologiczną, hydrogeologiczną, klimatyczną i krajobrazową. Kierunki polityki przestrzennej: - maksymalne ograniczanie przeznaczania terenów leśnych na cele nieleśne

111 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

- zalesianie gruntów rolnych: -grunt VI lub V klasy, -grunt położony na stoku o średnim nachyleniu powyżej 15%, -grunt okresowo zalewany, -grunt zdegradowany w rozumieniu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, -właściwe kształtowanie granicy polno-leśnej i stref ekotonowych lasów, -przejmowanie i zalesianie gruntów stanowiących enklawy i półenklawy leśne (wspólnie z Nadleśnictwami). Przystosowanie lasów dla potrzeb wypoczynku i rekreacji jest kontynuowane przez wiele dziesięcioleci i pociąga za sobą znaczne koszty. Zaspokojenie potrzeb w tym zakresie jest coraz trudniejsze. Część tych trudności stwarzają niektórzy użytkownicy poprzez niszczenie urządzeń, zaśmiecanie. Wydzielone miejsca wraz wyposażeniem dla potrzeb wypoczynku i rekreacji, mimo zdarzającej się ich dewastacji winny być utrzymywane w dobrym stanie, odpowiednio oznakowane, a w miejscach licznie uczęszczanych wskazanym jest ustawianie tablic i plansz z opisem miejscowych walorów przyrodniczych. Podkreślić należy wysiłek nadleśnictwa w podnoszeniu standardu obiektów przeznaczonych dla turystyki, a zwłaszcza przeznaczonych do biwakowania.

4.8. Lokalne korytarze ekologiczne dolin rzek Lokalne korytarze ekologiczne dolin rzek łączące tereny objęte prawną ochroną i tworzące sieć ekologicznych powiązań; charakteryzujące się dużym zróżnicowaniem ekosystemów. Kierunki polityki przestrzennej:  ograniczanie tworzenia barier infrastrukturalnych i kubaturowych dla systemu  wzmocnienie potencjału przyrodniczego przez dolesienia, zadrzewienia i zakrzaczenia,  łączenie, w miarę możliwości, wszystkich małych płatów leśnych w ramach gminnego programu zalesień i zadrzewień,  tworzenie powiązań pomiędzy enklawami leśnymi, śródpolnych “oczek” wodnych, torfowisk oraz istniejących grup i kęp drzew lub krzewów z większymi kompleksami leśnymi (korytarzy migracyjnych) poprzez wprowadzanie, zachowanie i wzmocnienie zakrzewień, szpalerów drzew i alei śródpolnych pełniących funkcję m.in. (korytarzy ekologicznych),  zadrzewianie dróg i miedz śródpolnych w kompleksach upraw wielkoobszarowych gatunkami zgodnymi z miejscowymi warunkami siedliskowymi. Należy preferować gatunki nektarodajne, wytwarzające duże ilości nasion lub owoców oraz dające schronienie różnym grupom organizmów zwierzęcych.  odpowiednie kształtowanie stref ekotonowych terenów leśnych,  zalesienie w pierwszej kolejności gruntów gleb klas VI i VIz), zagrożonych erozją wodną oraz masowymi ruchami ziemi. Obszary naturalnej retencji wód (tereny podmokłe i bagienne – wilgotne łąki, torfowiska i inne) odgrywające dużą rolę w bilansie wodnym, stanowiące ważny element ekologiczny w środowisku przyrodniczym gminy. Kierunki polityki przestrzennej:  ochrona terenów przed zmianą użytkowania,  ochrona przed osuszaniem, zasypywaniem, meliorowaniem,  zachowanie w stanie nienaruszonym. Drzewostan przydrożny pełniący funkcję izolacyjno-ochronną i krajobrazową – zachowanie, pielęgnacja, uzupełnianie, ograniczenie wycinki. Parki podworskie, cmentarze ewangelickie stanowiące ważny element kulturowy przyrodniczy gminy – pielęgnacja, kompleksowa rewaloryzacja parków. Obszary o ograniczonym przeznaczeniu na zainwestowanie i zabudowę z uwagi na ochronę walorów przyrodniczych, to:  tereny zadrzewień i zakrzewień śródpolnych,  tereny bezpośrednio przylegające do lasów (strefa ekotonowa),

112 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

 tereny gruntów organicznych zwłaszcza w dolinach rzek,  tereny hydrogeniczne, mokradła, torfowiska, bagna,  obszary zagrożone podtapianiem, zalewaniem i zmeliorowane zwłaszcza w dolinach rzek,  obszary lokalnych korytarzy ekologicznych,  obszary przylegające do cieków i jezior, które wymagają zapewnienia swobodnego dostępu do wód (ustawa Prawo wodne). Obszary o ograniczonej przydatności dla budownictwa:  tereny występowania gruntów słabonośnych,  tereny o wysokim poziomie wód gruntowych,  tereny o znacznych spadkach, powyżej 15%. Dla takich obszarów o ograniczonej przydatności dla budownictwa, a planowanych do przeznaczenia pod zabudowę do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego powinna być wykonana ocena warunków geologiczno-inżynierskich.

4.9. Uzdrowiska Na obszarze gminy Gniewino nie są zlokalizowane żadne uzdrowiska.

5. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej

Obiekty i obszary dziedzictwa kulturowego, a także krajobraz stanowią obok środowiska przyrodniczego o tożsamości gminy Gniewino. Właściwe wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego stanowi istotny element rozwoju gospodarczego i promocji gminy.

5.1. Gminny program opieki nad zabytkami Gmina Gniewino jest w trakcie opracowywania Gminnego programu opieki nad zabytkami. Zgodnie z obowiązującymi przepisami powyższy dokument należy aktualizować raz na 4 lata.

5.2. Zasady ochrony obiektów/obszarów wpisanych do rejestru zabytków Obiekty/obszary wpisane do rejestru zabytków objęte są ścisłą ochroną konserwatorską w pełnym zakresie. Zakres tej ochrony regulują przepisy odrębne dotyczące ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, a w szczególności Ustawa z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. 2003 Nr 162 poz. 1568). Szczegółowy wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków znajduje się w rozdz. II (Uwarunkowania) pkt 5.4.

5.3. Zasady ochrony obiektów/obszarów wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków W zakresie ochrony obiektów (budynków) wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków należy poddać ochronie: historyczną bryłę, historyczny kształt dachu, historyczną ekspozycję ścian, historyczną formę architektoniczną, historyczny detal architektoniczny (w tym wielkość i kształt otworów okiennych i drzwiowych oraz historyczny podział stolarki). Do wszelkich zmian w obrębie w/w historycznych elementów chronionych zastosowanie mają przepisy odrębne dotyczące ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, a w szczególności Ustawa z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. 2003 Nr 162 poz. 1568). W zakresie ochrony historycznych zespołów dworsko-parkowych, zespołów folwarcznych, zespołów młyńskich ochronie podlega historyczny układ zabudowy, historyczna zieleń, historyczne elementy małej architektury. W zakresie ochrony historycznych parków i cmentarzy ochronie podlega historyczny układ, historyczna zieleń, historyczne elementy małej architektury, historyczna nawierzchnia. W zakresie ochrony w/w historycznych zespołów, parków i cmentarzy zastosowanie mają przepisy odrębne dotyczące ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, a w szczególności Ustawa z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. 2003 Nr 162 poz. 1568). Szczegółowe ustalenia dotyczące zasad ochrony obiektów/obszarów wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków należy doprecyzować

113 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Szczegółowy wykaz obiektów/obszarów znajdujących się w Gminnej Ewidencji Zabytków znajduje się w rozdz. II (Uwarunkowania) pkt 5.5.

5.4. Strefa ochrony konserwatorskiej Strefa ochrony konserwatorskiej została ustalona w celu ochrony historycznych układów i zespołów ruralistycznych (Salino, Mierzynko, Mierzyno, Jęczewo, Lisewo, Rybno, Gniewinko, Gniewino, Kostkowo, Słuszewo, Dąbrówka, Chynowie, Perlino, Strzebielinko, Nadole, Bychowo), a także ochronę otoczenia: obiektów i obszarów wpisanych do rejestru zabytków oraz zespołów dworsko-parkowych, zespołów folwarcznych, zespołów młyńskich wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków. Strefa ta obejmuje również pozostałe wybrane obiekty/obszary wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków, a także inne obiekty o wartościach historyczno-kulturowych. W strefach ochrony konserwatorskiej obowiązuje ograniczenie wysokości zabudowy na zasadach określonych w pkt 3 „Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy”. W strefach ochrony konserwatorskiej należy ponadto dążyć (w miarę możliwości) do: ograniczenia lokalizacji reklam wielkoformatowych i innych przekształceń mogących przesłonić ekspozycję obiektów zabytkowych lub obniżyć walory krajobrazu, zachowania historycznej zieleni wysokiej (nasadzenia alejowe) wzdłuż historycznych ciągów komunikacyjnych. Szczegółowy zakres ochrony dla obszaru objętego strefą ochrony konserwatorskiej zostanie ustalony w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Uwaga: lokalizacja obiektów/obszarów wpisanych do rejestru zabytków, lokalizacja obiektów/obszarów wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków, lokalizacja historycznych cmentarzy, granice stref ochrony konserwatorskiej, granice stref ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych, określone na rysunkach Studium mają charakter orientacyjny i wymagają uszczegółowienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

5.5. Działania zmierzające do ekspozycji i kształtowania harmonijnego krajobrazu gminy

W zakresie działań zmierzających do ekspozycji i kształtowania harmonijnego krajobrazu gminy należy dążyć do:  ochrony przedpola ekspozycyjnego m. in. przez tworzenie (w miarę możliwości) wglądów krajobrazowych, a także ograniczenia (w miarę możliwości) lokalizacji reklam wielkoformatowych i innych przekształceń mogących przesłonić ekspozycję lub obniżyć walory krajobrazu wzdłuż ciągów drogowych (oznaczonych na rysunku Studium – kierunki zagospodarowania przestrzennego): Strzebielinek – Gniewino – Perlino, Gniewino – Mierzyno, Rybno – Kostkowo – Mierzyno, Nadole , Mierzyno-Salino, Chynowie,  ochrony ekspozycji obiektów zabytkowych znajdujących się w strefach ochrony konserwatorskiej, odtwarzania wartościowych elementów obiektów zabytkowych i historycznych sylwet panoramicznych,  wprowadzenia zieleni krajobrazowej na terenach otwartego krajobrazu w przypadku realizacji zabudowy związanej z funkcją rolniczą,  zorganizowania stałych miejsc zatrzymania (miejsc postojowych) i obserwacyjnych i ich zagospodarowania (zadaszenia, ławki, tablice informacyjne itp.) w sposób dostosowany do lokalnego krajobrazu i tradycji budowlanych,  harmonijnego i zgodnego z lokalnymi tradycjami kształtowania terenów zieleni: parków, skwerów, zieleńców, alei i szpalerów drzew, zieleni przydrożnej,  oznakowania, promocji i udostępnienia dla celów turystycznych innych historycznych walorów gminy (historyczne domy, chaty, zagrody, kościoły, cmentarze, młyny),  przygotowania materiałów informacyjnych i promocyjnych dotyczących: przyrodniczych walorów gminy, historycznych założeń pałacowych i parkowych, dziedzictwa archeologicznego gminy, infrastruktury turystycznej.

114 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

W gminnych dokumentach planistycznych należy określić:  elementy i obszary charakterystyczne dla krajobrazu kulturowego miejscowości oraz szczegółowe zasady ich przekształceń,  sposoby rekompozycji, restylizacji i uporządkowania chaotycznych układów zabudowy;  szczegółowe zasady zagospodarowania punktów widokowych i ochrony panoram widokowych,  szczegółowe zasady zagospodarowania obszarów objętych strefami ochrony konserwatorskiej,  szczegółowe zasady zagospodarowania obszarów objętych strefami ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych.

5.6. Zabytki archeologiczne Stanowiska archeologiczne jako istotny element dziedzictwa oraz krajobrazu kulturowego podlegają ochronie na mocy przepisów prawa międzynarodowego (Europejska Konwencja o Ochronie Dziedzictwa Archeologicznego, Europejska Konwencja Krajobrazowa) i tworzonego w ich duchu prawa krajowego (m.in. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wraz z aktami wykonawczymi), które zobowiązują do ich trwałego zachowania (jeśli to możliwe – na miejscu), uwzględnienia zadań ochronnych w procesie planowania przestrzennego, a jeśli niemożliwa jest trwała ochrona – metodycznego przebadania i zadokumentowania warstw kulturowych (warstw tworzących się w trakcie użytkowania przez człowieka danego terenu) oraz zakonserwowania i zabezpieczenia pozyskanych archeologicznych zabytków ruchomych. Zarówno naukowe jak i inwestycyjne badania wykopaliskowe należy ograniczyć do niezbędnego minimum, ponieważ oryginalne nawarstwienia i obiekty kulturowe zostają w ich trakcie nieodwracalnie usunięte, a ślad po nich istnieje wyłącznie w sporządzonej dokumentacji archeologiczno-konserwatorskiej. Z tego powodu, w przypadku zagrożenia stanowiska archeologicznego poprzez działania inwestycyjne lub gospodarcze, badaniami archeologicznymi obejmuje się jedynie obszar bezpośrednio narażony na zniszczenie przez prace ziemne. Z kolei w przypadku badań naukowych zaleca się zwiększenie udziału metod nieinwazyjnych, takich jak badania georadarowe, magnetyczne, elektrooporowe, C14 itp. Ustala się następujące ogólne kierunki ochrony stanowisk archeologicznych: - ujęcie w gminnej ewidencji zabytków na podstawie art. 22 ust 4 i 5 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami i dalsze wykonywanie przepisów określających zasady ochrony obiektów figurujących w GEZ, - uwzględnianie w procesie planowania przestrzennego zgodnie ze szczegółowymi kierunkami wytyczonymi w dalszej części studium.

5.6.1. Kierunki ochrony stanowisk archeologicznych o własnej formie terenowej Do trwałego zachowania przeznacza się wszystkie stanowiska archeologiczne o własnej formie terenowej (niezależnie od tego czy zostały wpisane do rejestru zabytków), które oprócz wartości naukowych posiadają także walory ekspozycyjne wzbogacające krajobraz kulturowy gminy. Na obszarze stanowisk archeologicznych o własnej formie trenowej wyklucza się wszelką działalność inwestycyjną i gospodarczą, zwłaszcza związaną z pracami ziemnymi (w tym rolną) i przekształcaniem krajobrazu. W ich obrębie dopuszcza się jedynie prowadzenie niezbędnych prac porządkowych, zabezpieczających, konserwujących, rewaloryzacyjnych oraz naukowo-badawczych przy zachowaniu przepisów odrębnych. Stanowiskom tym należy zapewnić w miarę możliwości odpowiednią ekspozycję, wzbogacając tym samym krajobraz kulturowy gminy i podnosząc jej atrakcyjność turystyczną. Wskazane jest ich zaadaptowanie na cele turystyczno-rekreacyjno-dydaktyczne, jednak przy uwzględnieniu ich historyczno-geograficznego kontekstu oraz we współpracy z właściwym organem ochrony zabytków i przy zachowaniu przepisów odrębnych.

115 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Ustala się następujące szczegółowe kierunki ochrony stanowisk archeologicznych o własnej formie terenowej: - zakaz zabudowy, prowadzenia działalności inwestycyjnej i gospodarczej na terenach stanowisk oraz w wytyczonych strefach ich ochrony, - na obszarach leśnych prowadzenie gospodarki leśnej w sposób nieszkodliwy dla stanowisk, - uporządkowanie i zabezpieczenie obszarów stanowisk i ich stref ochrony oraz ich właściwe utrzymanie, - ograniczenie potencjalnych zagrożeń naturalnych, - ograniczenie do niezbędnego minimum wykopaliskowych badań archeologicznych na korzyść badań nieinwazyjnych (badania georadarowe, magnetyczne, elektrooporowe, C14 itp.), - zachowanie i uczytelnianie formy krajobrazowej i topograficznej (w tym rekonstrukcja po ewentualnych naukowych badaniach archeologicznych), - ekspozycja i wkomponowanie w krajobraz kulturowy gminy, - ewentualna adaptacja na cele turystyczno-rekreacyjne, utworzenie ścieżek dydaktycznych, parków kulturowych.

Ustala się indywidualne zasady ochrony dla grodziska w obrębie Chynowie. Obszar grodziska uległ znacznemu przekształceniu; z czasem na jego miejscu powstał dwór z folwarkiem. Ze względu na historyczne i współczesne przekształcenie przedmiotowego stanowiska archeologicznego dopuszcza się prowadzenie prac inwestycyjnych, poprzedzonych niezbędnymi badaniami archeologicznymi. Ustala się jednak konieczność zachowania formy terenowej i ekspozycji południowo-wschodniego stoku oraz ograniczenie prac ziemnych w tym miejscu.

5.6.2. Kierunki ochrony płaskich stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków Do trwałego zachowania przeznacza się także obszary stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków, które nie zostały dotąd objęte miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego dopuszczającymi ich zainwestowanie bądź zagospodarowanie. Na obszarze tych stanowisk wyklucza się zmianę dotychczasowego przeznaczenia terenu na działalność inwestycyjną i gospodarczą (dotyczy to także prac rolnych). Dopuszcza się jedynie prowadzenie niezbędnych prac porządkowych zabezpieczających, konserwujących, rewaloryzacyjnych oraz naukowo-badawczych przy zachowaniu przepisów odrębnych. Na obszarach stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków, dla których zostały już sporządzone plany zagospodarowania przestrzennego dopuszczające ich zainwestowanie bądź zagospodarowanie należy wykonać badania archeologiczne wyprzedzające prace ziemne.Ustala się następujące szczegółowe kierunki ochrony płaskich stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków:

- zakaz zabudowy, prowadzenia działalności inwestycyjnej i gospodarczej na terenach stanowisk oraz w wytyczonych strefach ich ochrony, - na obszarach leśnych prowadzenie gospodarki leśnej w sposób nieszkodliwy dla stanowisk, - uporządkowanie i zabezpieczenie obszarów stanowisk i ich stref ochrony oraz ich właściwe utrzymanie, - ograniczenie potencjalnych zagrożeń naturalnych, - ograniczenie do niezbędnego minimum wykopaliskowych badań archeologicznych na korzyść badań nieinwazyjnych (badania georadarowe, magnetyczne, elektrooporowe, C14 itp.).

116 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Dla wszystkich stanowisk archeologicznych przeznaczonych do trwałego zachowania, które znajdują się poza terenami leśnymi zalecanym przeznaczeniem terenu w procesie planowania przestrzennego jest utworzenie obszarów zieleni urządzonej, zwłaszcza niskiej. Rozrost systemu korzennego dużych drzew uszkadza bowiem nawarstwienia kulturowe oraz obiekty i ruchome zabytki archeologiczne.

5.6.3. Kierunki ochrony płaskich stanowisk archeologicznych ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków W przypadku pozostałych stanowisk archeologicznych (nieposiadających formy terenowej i nieobjętych wpisem do rejestru zabytków) możliwe jest zainwestowanie lub zagospodarowanie ich terenów z zachowaniem warunków prowadzenia niezbędnych badań archeologicznych zgodnie z przepisami Ustawy o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami. Prace ziemne powodują bowiem nieodwracalne zniszczenie nawarstwień kulturowych oraz zalegających w nich ruchomych zabytków archeologicznych. W celu ochrony przed nieodwracalną utratą dziedzictwa kulturowego, działania inwazyjne na obszarze stanowisk archeologicznych należy zatem poprzedzić badaniami ratowniczymi, w trakcie których warstwy kulturowe podlegają zadokumentowaniu, a zabytki ruchome – zabezpieczeniu i konserwacji.

Ustala się następujące szczegółowe kierunki ochrony płaskich stanowisk archeologicznych:

- prace ziemne związane z konkretnym zamierzeniem inwestycyjnym wymagają przeprowadzenia niezbędnych badań archeologicznych na zasadach określonych przepisami Ustawy o ochronie zabytków i opieki na zabytkami; - prace ziemne związane ze zmianą dotychczasowego przeznaczenia terenu wymagają przeprowadzenia niezbędnych badań archeologicznych na zasadach określonych przepisami Ustawy o ochronie zabytków i opieki na zabytkami.

5.6.4. Strefy ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych Wyznacza się następujące strefy ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych:

 strefa W.I – ukazująca zasięg wpisu do rejestru zabytków. Dla stanowisk o własnej formie terenowej ochrony zasady ochrony ustala pkt 5.6.1, dla stanowisk płaskich pkt 5.6.2. Ponadto obszary wpisane do rejestru zabytków chronione są przepisami odrębnymi Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,  strefa W.II – ścisłej ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych. Obejmuje stanowiska archeologiczne posiadające własną formę terenową, dla których zasady ochrony określa pkt 5.6.1 oraz wpisane do rejestru zabytków, dla których zasady ochrony określa pkt 5.6.2,  strefa W.III – pośredniej ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych. Obejmuje stanowiska płaskie ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków, niewpisane do rejestru zabytków. Zasady ochrony określa pkt 5.6.3. Nie wyklucza się odkrycia w przyszłości kolejnych stanowisk archeologicznych, które należy uwzględnić na dalszym etapie procesu planowania przestrzennego, pomimo ich braku w Studium.

6. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej

6.1. Układ drogowy Układ drogowy w gminie Gniewino tworzą drogi gminne i powiatowe wymienione w Rozdz. II pkt 14.1. Nowy układ drogowy stanowią m.in. ustalone na rysunku Studium (kierunki zagospodarowania przestrzennego) projektowane drogi gminne:

117 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

- Lisewo-Rybno, - Jęczewo-Gniewino, - Chynowie-Dąbrówka, - Chynowie-Chynowiec, - Mierzyno-Rukowo-Mierzynko, - Salino-Salinko. Dopuszcza się zmianę przebiegu oraz klasy dróg, a także realizację innego układu komunikacyjnego.

6.2. Układ kolejowy Przez teren gminy przebiega linia kolejowa relacji Wejherowo - Gniewino - Choczewo - Lębork. Aktualnie linia ta nie jest czynna. Istnieje możliwość przywrócenia tego połączenia komunikacyjnego. Jest to szczególnie istotne w perspektywie ewentualnej realizacji elektrowni atomowej.

6.3. Ścieżki rowerowe Układ istniejących ścieżek rowerowych został opisany w Rozdz. II pkt 14.3. Istnieje możliwość uzupełnienia tego układu o nowe ścieżki rowerowe na terenie gminy Gniewino.

6.4. Infrastruktura techniczna

6.4.1 Zaopatrzenie w ciepło System zaopatrzenia w ciepło w gminie Gniewino oparty jest o źródła indywidualne i taki stan generalnie zostanie utrzymany. Planuje stopniowe ograniczenie paliw kopalnych używanych dla celów ogrzewania pomieszczeń i ciepłej wody użytkowej oraz zaspokojenie części zapotrzebowania na energię elektryczną z własnych źródeł działających w oparciu o lokalne zasoby energii odnawialnej. Proces powinien przebiegać dwuetapowo. W pierwszym etapie przewiduje się szeroko zakrojone prace termomodernizacyjne w budynkach, szersze wykorzystanie OZE oraz gazu ziemnego w miejscach jego dostępności. W miejscach gdzie jest to uzasadnione gaz ziemny i OZE powinny być głównymi paliwami dla źródeł ciepła i przygotowania ciepłej wody. Istniejące kotły węglowe w budownictwie jednorodzinnym winny być zastępowane nowoczesnymi kotłami opalanymi drewnem i peletami oraz brykietami z drewna i słomy. W etapie drugim proponuje się wybudowanie instalacji biogazu przetwarzającego mieszankę odpadów z zakładów przetwórczych oraz roślin zielonych. Wytwarzany gaz może zostać skierowany do kotłowni, gdzie w silnikach gazowych z generatorami energii elektrycznej i odzyskiem ciepła wytwarzana będzie energia elektryczna i ciepło. Dla pełnego wykorzystywania ciepła z elektrociepłowni i kotłowni do sieci ciepłowniczej podłączone powinny być domy wielorodzinne i domki jednorodzinne, znajdujące się w Gniewinie w pobliżu biogazownianej sieci przesyłowej. Planowane modernizacje źródeł ciepła powinny pozwolić na ograniczenie zużycia energii oraz zmniejszenie emisji gazów zanieczyszczających atmosferę. Polityka przestrzenna gminy Gniewino jest realizowana w oparciu o zasadę rozwoju zrównoważonego. Do najważniejszych celów tej polityki należy między innymi: - minimalizacja zużycia przestrzeni i zasobów naturalnych oraz - oszczędne, racjonalne i efektywne gospodarowanie przepływem energii i zasobów. Prowadzone będą dalsze działania mające na celu efektywne wykorzystanie nośników energii, poprawę efektywności energetycznej systemów. Powinny też zostać podjęte działania na rzecz zmniejszenia emisji i eliminacji punktowych źródeł zanieczyszczeń. Zarówno „Strategia rozwoju województwa pomorskiego” jak też „Program ochrony środowiska województwa pomorskiego” przywiązują dużą wagę do poprawy ekologicznych warunków życia poprzez polepszenie jakości powietrza. W związku z tym rozwój gminy i związany z nim rozwój systemów ciepłowniczych będzie ulegał zmianom. Czynnikami determinującymi kierunki zmian będą: - konieczność ochrony środowiska naturalnego, - racjonalizacja zużycia energii,

118 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

- wymaganie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego gminy, - poprawa komfortu życia. Kontynuowany będzie proces eliminacji węgla w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych i zastępowania go bardziej ekologicznymi nośnikami energii. Z drugiej strony, racjonalizacja zużycia energii powinna prowadzić do zmniejszenia oddziaływania na środowisko, a także zmniejszenia zużycia nośników energii, obniżenia opłat środowiskowych i w efekcie obniżenia kosztów energii. Koncepcja programowo-technologiczna gazyfikacji Gminy Gniewino przewiduje doprowadzenie gazu ziemnego do wszystkich potencjalnych odbiorców gazu dla zaspokojenia potrzeb bytowych i grzewczych odbiorców indywidualnych jak i zakładów komunalnych i przemysłowych. Zalecane jest stosowanie w gminie źródeł energii z wykorzystaniem odnawialnych zasobów energii w obiektach poza zasięgiem sieci gazowej, a w szczególności: - drewna opałowego – jako paliwo ogólnie dostępnego z uwagi na duże tereny zalesione w okolicach miasta i stosunkowo niską cenę paliwa oraz niskie koszty kotłów; może następować wymiana zamortyzowanych kotłów węglowych na wysokosprawne kotły opalane drewnem opałowym z zastosowaniem pojemnościowych zasobników ciepła, - pelet – jako paliwa o wyższej wartości opałowej od drewna opałowego i wyższej gęstości (mniejsza objętość magazynowanego paliwa), które może być stosowane zarówno w kotłach indywidualnych jak i kotłowniach zasilających wiele obiektów; obecnie coraz szerzej stosowanego, - słomy – wykorzystanie tego paliwa związane jest z możliwością jego pozyskania, które może być wykorzystywane przede wszystkim w indywidualnych gospodarstwach rolnych; ale również: - energii słonecznej - poprzez zastosowanie kolektorów słonecznych do celów przygotowania ciepłej wody użytkowej w mieszkalnych (głownie budynki jednorodzinne) oraz montaż ogniw fotowoltaicznych, - niskotemperaturowej energii geotermalnej, z powietrza, wody, gruntu z wykorzystaniem pomp ciepła, również w zabudowie jednorodzinnej, stosowanie tego rozwiązania zalecane jest przede wszystkim dla nowo projektowanych budynków o niskim zapotrzebowaniu na ciepło i rozwiązaniach niskotemperaturowych instalacji grzewczych, np. ogrzewania podłogowego, - energii wiatrowej z wykorzystaniem małych turbin wiatrowych na potrzeby gospodarstw domowych do produkcji energii elektrycznej. Duży potencjał mają instalacje kolektorów słonecznych, które wytwarzają ciepło głównie na przygotowanie c.w.u. Obecne i przyszłe mechanizmy wsparcia czynią te działania opłacalnymi dla odbiorców. Rozwój technologii ogniw fotowoltaicznych (PV) oraz mechanizmy wsparcia w projekcie nowego prawa o OZE uczyni coraz bardziej opłacalnym montaż baterii ogniw fotowoltaicznych na dachach budynków. Postęp w montażu ogniw PV będzie coraz szybszy w kolejnych latach.

6.4.2 Zaopatrzenie w gaz ziemny Na obszarze gminy Gniewino planuje się gazociągi w/c DN 700/500 relacji Kosakowo-Kościerzyna (orientacyjny przebieg na rysunku Studium – kierunki zagospodarowania przestrzennego). Ponadto przewiduje się sukcesywny rozwój sieci gazowej na terenie gminy. Uznaje się za równorzędne systemy oparte o gaz bezprzewodowy i sieciowy.

Uwaga: planowany gazociąg na rysunku Studium (Kierunki zagospodarowania przestrzennego) ma charakter orientacyjny i wymaga uszczegółowienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

6.4.3 Zaopatrzenie w energię elektryczną Zgodnie z Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju we wschodniej części gminy Gniewino przebiegać będzie planowana napowietrzna linia przesyłowa 2x400kV relacji Żarnowiec – Gdańsk I – Gdańsk Błonia.

119 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Na obszarze gminy planowana jest budowa linii napowietrznej 110kV relacji GPZ Żarnowiec – planowany GPZ Gdynia Zielenisz. Linie 110kV: nr 1502 GPZ Jackowo – GPZ Opalino, 1461 GPZ Żarnowiec – GPZ Opalino, oraz 1460 GPZ Żarnowiec – GPZ Boże Pole zostały przewidziane do modernizacji w najbliższych latach.

Uwaga: linie energetyczne na rysunkach Studium mają charakter orientacyjny i wymagają uszczegółowienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Elektrownia Wodna Żarnowiec Planuje się powiększenie pojemności zbiornika górnego EW Żarnowiec z realizacją inwestycji do roku 2025. Powiększenie pojemności obecnego zbiornika o około 5-8mln m3 umożliwi m. in. zwiększenie współpracy EW Żarnowiec z istniejącymi i projektowanym farmami wiatrowymi, co jest istotne dla zapewnienia stabilnej pracy krajowego systemu energetycznego.

Elektrownie wiatrowe W związku z przewidywaną rosnącą rolą energii z OZE dopuszcza się nowe obszary pod lokalizacje elektrowni wiatrowych w sąsiedztwie miejscowości: Toliszczek, Bychowo, Gniewino, Mierzyno, Mierzynko, Rukowo, Tadzino, Jęczewo. Uwarunkowaniem rozwoju energetyki wiatrowej jest możliwość odbioru wytworzonej energii przez sieci elektroenergetyczne. Wiąże się to z koniecznością budowy bądź modernizacji GPZ-ów oraz linii 15 kV i 110 kV, a także pozytywną oceną oddziaływania na środowisko.

Elektrownia jądrowa W chwili obecnej trwają prace nad lokalizacją Elektrowni Jądrowej w trzech lokalizacjach Lubiatowo - Kopalino, Choczewo i Żarnowiec. Projektem zarządza spółka PGE EJ 1, która w sierpniu 2015 r. złożyła do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz o ustalenie zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Opracowano również Kartę Informacyjną Przedsięwzięcia, która przedstawia najważniejsze założenia technologiczne projektu, opisuje warianty lokalizacyjne i wstępnie określa potencjalne emisje oraz strefy oddziaływań elektrowni jądrowej. Dokumenty umożliwiają rozpoczęcie procedury oceny oddziaływania na środowisko, niezbędnej w procesie wyboru bezpiecznej lokalizacji elektrowni. Na tej podstawie, po uzyskaniu opinii Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego i Urzędu Morskiego, a także po przeprowadzeniu międzynarodowych konsultacji, GDOŚ wyda postanowienie o zakresie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, wskazując m.in. metody dalszych badań i analiz. Obecnie kończy się wstępne badania, w tym ekspercką analizę oddziaływania na obszary Natura 2000. Działania te pozwolą ustalić dwie z trzech rozważanych lokalizacji („Choczewo”, „Lubiatowo-Kopalino” i „Żarnowiec”), które będą poddane ocenie oddziaływania na środowisko. W 2017 r. w ramach wspomnianej oceny, zostanie wskazany preferowany wariant lokalizacyjny i alternatywny. Dla jednego z nich zostanie wydana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach i decyzja lokalizacyjna. Ostatecznie zakończy to proces wyboru lokalizacji dla pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej. W ostatnich miesiącach opracowano kompleksowy program badań środowiskowych i lokalizacyjnych, którego wyniki pozwolą na wydanie raportu o oddziaływaniu na środowisko i raportu lokalizacyjnego. Badania zostaną przeprowadzone w latach 2016-2017. Równolegle inwestor prowadzi intensywne prace przygotowawcze do uruchomienia tzw. Postępowania Zintegrowanego. Zostaną w nim wybrane kluczowe elementy projektu: partner strategiczny przedsięwzięcia, technologia reaktora, generalny wykonawca, usługi wsparcia w zakresie eksploatacji i utrzymania ruchu elektrowni, dostawy paliwa oraz finansowanie dłużne. Orientacyjna planowana lokalizacja elektrowni jądrowej znajduje się na rysunku Studium (Kierunki zagospodarowania przestrzennego).

120 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

6.4.4 Gospodarka odpadami Z dniem 1 lipca 2013 r. w całym kraju zaczął obowiązywać nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi. Była to konsekwencja zmiany Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz Ustawy o odpadach, która weszła w życie 1 stycznia 2012 r. Gminy przejęły odpowiedzialność za odpady komunalne powstałe na ich terenie i zostały zobowiązane do zagospodarowania ich zgodnie Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami (WPGO). Zmieszane odpady komunalne, odpady zielone i pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczone do składowania muszą być zagospodarowane w regionie swojego wytworzenia. Podział na regiony wskazano w WPGO, Gniewino należy do rejonu północnego. Nowelizacja miała na celu m. in. „uszczelnienie” systemu gospodarowania odpadami, rozpowszechnienie selektywnej zbiórki odpadów i w konsekwencji zmniejszenie strumienia odpadów trafiających na składowisko, a szczególnie tych biodegradowalnych. Podział na regiony gospodarowania odpadami zredukował ryzyko dla środowiska wynikające z transportu odpadów komunalnych do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami planuje się oparcie gospodarki odpadami o RIPOK-i zlokalizowane w Rejonie Północnym z wykorzystaniem Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.

6.4.5 Zaopatrzenie w wodę Gniewińskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o. o. w 2015r. zakończyło proces doprowadzania wody do wszystkich miejscowości gminy Gniewino. Obecnie w procesie inwestycyjnym skupiono się na rozbudowie sieci wodociągowej wewnątrz poszczególnych miejscowości oraz mniejszych skupisk mieszkańców. Zgodnie z Uchwałą nr XVII/120/2015 Rady Gminy Gniewino z dnia 27 listopada 2015r. w sprawie uchwalenia wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych na lata 2016-2018 na terenie gminy Gniewino planuje się następujące przedsięwzięcia rozwojowo modernizacyjne: - remont budynku SUW w Czymanowie, modernizacja obudów studni w Czymanowie, modernizacja strefy ochrony ujęcia w Czymanowie, monitoring pracy SUW Chynowie, monitoring pracy SUW Mierzynko, instalacja wodomierzy impulsowych w ujęciach i na sieci, modernizacja węzłów wodociągowych i instalacja zasuw liniowych, modernizacja reduktora ciśnienia wodociąg Rybno, budowa SUW Gniewino I – drugi etap, wymiana złóż filtracyjnych w stacjach uzdatniania wody, inwentaryzacja sieci wodociągowej za przystania w Nadolu. Ponadto planuje się: budowę sieci wodociągowych w miejscowościach: Mierzyno, Kostkowo, Nadole, Perlino, Gniewino, Rybienko, Rybno, Chynowie, a także przebudowę sieci wodociągowych w miejscowościach: Strzebielinko, Chynowie, Nadole.

6.4.6 Oczyszczanie ścieków Zgodnie z Uchwałą nr XVII/120/2015 Rady Gminy Gniewino z dnia 27 listopada 2015r. w sprawie uchwalenia wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych na lata 2016-2018 na terenie gminy Gniewino planuje się następujące przedsięwzięcia rozwojowo modernizacyjne: budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach: Kostkowo, Tadzino, Jęczewo, Chynowie, Gniewino, a także modernizacja kanalizacji sanitarnej Czymanowo-Nadole. Zgodnie z Planem zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego wszystkie jednostki osadnicze (w szczególności na obszarach tzw. aglomeracji ściekowych) należy wyposażać w systemy kanalizacji zbiorczej zakończonej oczyszczalniami ścieków; inne rozwiązania należy stosować tylko w szczególnych przypadkach i w uzasadnianiu techniczno-ekonomicznym. Docelowo 75% mieszkańców gminy Gniewino powinno mieć dostęp do zbiorczej kanalizacji zakończonej oczyszczalnią ścieków.

6.4.7 Kanalizacja deszczowa Zgodnie z Uchwałą nr XVII/120/2015 Rady Gminy Gniewino z dnia 27 listopada 2015r. w sprawie uchwalenia wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych na lata 2016-2018 na terenie gminy Gniewino planuje się następujące

121 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

przedsięwzięcia rozwojowo modernizacyjne: przebudowa kanalizacji deszczowej w miejscowości Gniewino oraz koncepcja kompleksowego skanalizowania odcinka Czymanowo – Nadole.

6.4.8 Wytyczne określania w planach miejscowych Zaleca się stosowanie w planach miejscowych następujących zapisów dotyczących infrastruktury technicznej: 1) zaopatrzenie w wodę – z sieci wodociągowej lub z indywidualnego ujęcia wody, 2) odprowadzenie ścieków – do kanalizacji sanitarnej lub w przypadku terenu produkcyjnego: bytowe do kanalizacji sanitarnej, pozostałe zgodnie z przepisami, 3) zagospodarowanie wód opadowych – zagospodarowanie na terenie inwestycji lub do układu odwadniającego; 4) zaopatrzenie w energię elektryczną – zgodnie z przepisami odrębnymi; 5) zaopatrzenie w gaz – z sieci gazowej lub gaz bezprzewodowy; 6) zaopatrzenie w ciepło – z źródeł: niskoemisyjnych, nieemisyjnych; 7) gospodarka odpadami – zgodnie z przepisami odrębnymi. W przypadku, gdy sieć wodociągowa lub kanalizacyjna nie obsługuje jeszcze danego obszaru gminy, wówczas można dopuścić w mpzp jako tymczasowe rozwiązanie o następującej, zalecanej treści: „Do czasu realizacji kanalizacji sanitarnej dopuszcza się odprowadzanie ścieków bytowych do zbiornika lub zbiorników bezodpływowych.”, „Do czasu realizacji sieci wodociągowej dopuszcza się indywidualne ujęcia wody.” Powyższe zapisy można w mpzp uszczegóławiać i dostosowywać do danej funkcji. Wskaźniki miejsc postojowych dla samochodów osobowych, jako zalecane do stosowania w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, przedstawiono w poniższej tabeli.

Lp. Funkcja Wskaźniki minimalne miejsc postojowych dla samochodów osobowych (mp) 1. budynki mieszkalne 2 mp/dom lub 1 mp/mieszkanie jednorodzinne (w tym w zabudowie siedliskowej) 2. budynki mieszkalne wielorodzinne 1 mp/mieszkanie, dążyć do wskaźnika 1,5 mp/mieszkanie 3. obiekty turystyki (hotele, pensjonaty, motele, 1 mp/pokój noclegowy itp.) 4. usługi handlu: − obiekty o powierzchni użytkowej do 50 m2 2 mp (nie dotyczy kiosków kolportażowo – handlowych) − pozostałe 3 mp/100 m2 powierzchni użytkowej 5. usługi gastronomii 2 mp/10 miejsc konsumpcyjnych 6. usługi biurowe i administracyjne (biura, urzędy, 2 mp/100 m2 powierzchni użytkowej poczty, banki), usługi zdrowia, opieki społecznej, usługi kultury 7. usługi sportu wg indywidualnych studiów uwzględniających zapotrzebowanie na miejsca parkingowe dla przewidywanej liczby korzystających i widzów 8. usługi oświaty i wychowania 1 mp/1 pomieszczenie do nauki 9. magazyny, hurtownie, place składowe 0,5 mp/100 m2 powierzchni składowej 10. zakłady produkcyjne 2 mp /10 zatrudnionych 11. zakłady produkcji w gospodarstwach rolnych, 2 mp /10 zatrudnionych hodowlanych, ogrodniczych oraz gospodarstwach leśnych i rybackich Tabela 17 Wskaźniki miejsc postojowych dla samochodów osobowych

Powyższe orientacyjne wskaźniki można w mpzp uszczegóławiać i dostosowywać do danej funkcji. Zaleca się stosowanie w mpzp minimalnego wskaźnika do obliczania zapotrzebowania inwestycji na miejsca przeznaczone na parkowanie pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową (mpk) dla funkcji, które wymagają powyżej 3mp (za wyjątkiem zabudowy jednorodzinnej, obiektów handlowych o powierzchni użytkowej do 50 m2, zabudowy rekreacji indywidualnej): minimum 1mpk. Powyższy wskaźnik można

122 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

w mpzp uszczegóławiać i dostosowywać do danej funkcji. Dla miejsc parkingowych wyznaczanych na drogach publicznych, w strefach zamieszkania i w strefach ruchu obowiązują przepisy odrębne. 7. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym

Na terenie gminy Gniewino przewiduje się m. in. lokalizację następujących inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym: - planowany układ dróg gminnych, - centrum o charakterze sportowo-rekreacyjnym w oparciu o istniejący kompleks turystyczno- rekreacyjny "Kaszubskie Oko", w tym m. in. realizacja stoku narciarskiego wraz z całym zapleczem infrastrukturalnym, a także budowa wyciągu krzesełkowego łączącego rejon istniejącego kompleksu z obszarem położnym w Czymanowie. Możliwe są również inne inwestycje na całym obszarze gminy. 8. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1

Na terenie gminy Gniewino przewiduje się lokalizację następujących inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym: - budowa linii napowietrznej 110kV relacji GPZ Żarnowiec – planowany GPZ Gdynia Zielenisz, - budowa planowanych gazociągów wysokiego ciśnienia DN 700/500 relacji Kosakowo-Kościerzyna. Możliwe są również inne inwestycje na całym obszarze gminy.

9. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej

9.1. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych Obowiązkowe sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego ma miejsce m. in. wówczas, gdy: 1) gmina zamierza przeznaczyć pod działalność inwestycyjną obszary dotychczas rolne i leśne, 2) na terenie gminy przewiduje się utworzenie lub prowadzi się obszar chronionego krajobrazu, tj. obszar, który obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych, 3) utworzono park kulturowy, 4) na obszarze gminy wyznaczono obszary szczególnego zagrożenia powodzią, lub pozostałe zagrożenia, np. obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat lub na których istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia ekstremalnego;

123 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

5) obszary obejmujące tereny narażone na zalanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego, 6) dla terenu górniczego sporządza się miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w którym określa się obiekty lub obszary, dla których wyznacza się filar ochronny, w granicach którego, ze względu na ochronę oznaczonych dóbr, wydobywanie kopalin nie może być prowadzone albo może być dozwolone tylko w sposób zapewniający ochronę tych dóbr, 7) na terenie gminy będą realizowane inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, 8) gmina przewiduje realizacje inwestycji o charakterze infrastrukturalnym, obiektowym, o funkcjach społecznych z wydzieleniem stref ochronnych.

9.2. Obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości Na obszarze gminy Gniewino nie wyznacza się obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości. Obszary takie są dopuszczone na terenie całej gminy Gniewino.

9.3. Obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 Na obszarze gminy Gniewino nie wyznacza się obszarów rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2.

9.4. Obszary przestrzeni publicznej Do obszarów przestrzeni publicznej w rozumieniu Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w gminie Gniewino zalicza się tereny o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia i sprzyjające nawiązywaniu kontaktów społecznych, w tym place, plaże, obszary sportu i rekreacji itp. Obszary przestrzeni publicznej dopuszcza się na obszarze całej gminy Gniewino.

10. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne

W celu osiągnięcia jak najwyższych standardów dotyczących ładu przestrzennego samorząd gminny winien dążyć do 100% pokrycia mpzp. Niemniej ze względów strategicznych winna przede wszystkim podjąć zadania planistyczne polegające głównie na „odświeżeniu” obowiązujących planów miejscowych dla całych wsi obrębowych. Powodem jest brak aktualności opracowań planistycznych, konieczność dostosowania do aktualnej sytuacji przestrzenno-prawnej. Kolejnym argumentem jest także bardzo duża ilość sporządzonych małych zmian tych planów utrudniająca ich całościowy ogląd i „konsumpcję”. Należy również zaznaczyć, że czynnikiem skutecznie opóźniającym i ograniczającym działania inwestycyjne jest występowanie gleb chronionych klas III.

11. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej

Ponad 40% powierzchni gminy Gniewino stanowią użytki rolne i niemalże tyle samo lasy. W zakresie działalności rolniczej przewiduje dalszą restrukturyzację funkcjonalną wsi i jej wielofunkcyjny rozwój (w tym zakładanie gospodarstw proekologicznych oraz agroturystyki) przez uzyskiwanie dochodów z turystyki (zwłaszcza na obszarach o wysokich walorach turystycznych).

124 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

W zakresie leśnej przestrzeni produkcyjnej zakłada się promowanie kompromisu pomiędzy najważniejszymi zadaniami leśnictwa: gospodarką leśną ( m.in. produkcja drewna), ochroną przyrody, badaniami naukowymi i szeroko rozumianą edukacją.

12. Obszary szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszary osuwania się mas ziemnych

12.1. Obszary szczególnego zagrożenia powodzią Na podstawie zebranych materiałów można stwierdzić, że analizowany obszar gminy Gniewino został tylko w niewielkiej części (dolina Łeby) zaliczony do obszarów szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. Obszary te obejmują niewielkie fragmenty gminy położone w Pradolinie Łeby-Redy, w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Redy wzdłuż granicy z gminami Wejherowo i Luzino i zostały szczegółowo omówione w Rozdz. II pkt 16. Na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią obowiązują ograniczenia i zakazy wynikające z przepisów odrębnych, w tym m. in. zakaz wykonywania robót oraz czynności utrudniających ochronę przed powodzią lub zwiększających zagrożenie powodziowe (art.88l ust.1 Ustawy Prawo Wodne). Powyższe przepisy umożliwiają również uzyskanie zwolnienia z tych nakazów w drodze w decyzji zwalniającej dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej.

12.2. Obszary osuwania się mas ziemnych Obszary osuwania się mas ziemnych zostały szczegółowo omówione w Rozdz. II pkt 12. Obecnie Starosta Wejherowski nie posiada jeszcze rejestru osuwisk (osuwisko - nagłe przemieszczenie mas ziemnych -warstwy zwietrzeliny i mas skalnych podłoża spowodowane siłami przyrody lub działalnością człowieka. Państwowy Instytut Geologiczny Oddział Morski w Gdańsku sporządził Przeglądową mapę osuwisk i terenów predysponowanych do występowania ruchów masowych ziemi w województwie pomorskim, w której na terenie gminy Gniewino wskazano szereg większych obszarów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi ziemi. Są to tereny:  strefy krawędziowej rynny jeziora Żarnowieckiego od Brzyna w gminie Krokowa do Rybna,  pomiędzy Perlinem a Gniewinem,  pomiędzy Mierzynem a Jęczewem,  pomiędzy Rybnem Jęczewem i Kostkowem,  pomiędzy Lisewem Tadzinem i Kostkowem  na północ od Jęczewa.

Na analizowanym terenie gminy Gniewino w czasie prac terenowych w sierpniu, we wrześniu i w październiku 2015 roku stwierdzono występowania szereg aktywnych osuwisk nie tylko na terenach eksploatacji kopalin w miejscowości Tadzino i Jęczewie, ale także w dolinie Kanału Kostkowskiego. Natomiast w wielu miejscach na terenie gminy Gniewino występują spadki powyżej 15 %, czyli są to tereny potencjalnie zagrożone ruchami masowymi ziemi. Zagospodarowanie w/w obszarów wymaga uwzględnienia przepisów odrębnych.

13. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny

Na terenie gminy Gniewino, zgodnie z bazą danych geologicznych MIDAS, aktualnie ustanowiono trzy obszary górnicze: Tadzino, Jęczewo i Nadole, dotyczą one złóż kruszywa naturalnego. Obszar i teren górniczy Nadole został zniesiony decyzją Starosty Wejherowskiego z dnia 16 marca 2016r. Ponadto

125 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

zgodnie z bazą danych geologicznych MIDAS na terenie gminy Gniewino znajdują się następujące złoża kruszywa naturalnego: Jęczewo I, Łętowo, Mierzyno. Na południe od Perlina znajduje się udokumentowano złoże torfu. Dla w/w obszarów wyznacza się filar ochronny zgodnie z koncesjami dot. eksploatacji poszczególnych złóż. Na terenie gminy Gniewino dopuszcza się funkcje związane z wydobyciem kopalin na obszarach (aktualnie i w przyszłości) udokumentowanych złóż, na których filary ochronne zostaną wyznaczone również zgodnie z koncesjami dot. eksploatacji poszczególnych złóż. 14. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady

Na obszarze opracowania nie występują obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady. 15. Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji, rekultywacji lub remediacji

Na obszarze opracowania nie występują obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub remediacji. W związku z prowadzoną działalnością na obszarach górniczych wymaga się rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów po zakończeniu działalności górniczej. 15a) Obszary zdegradowane

Na obszarze Studium nie wyznacza się obszarów zdegradowanych. 16. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych

Zgodnie z Decyzja Nr 3 Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 marca 2014 r. w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegają linie kolejowe, jako terenów zamkniętych (Dziennik Urzędowy Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 marca 2014 r., poz. 25) uznano za tereny zamknięte, zastrzeżone ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, tereny, na których są usytuowane linie kolejowe następujące istniejące działki geodezyjne na terenie gminy Gniewino:

Miejscowość/obręb Nr działki Powierzchnia [ha] Bychowo 20 0,6200 Bychowo 21 0,3200 Bychowo 25 0,5600 Bychowo 42 0,3600 Bychowo 43 0,8800 Gniewino 184 0,4800 Gniewino 409 0,1600 Gniewino 411 0,1400 Gniewino 413 0,1500

126 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Kostkowo 62/3 0,0800 Kostkowo 69 4,7000 Rybno 21 1,1300 Rybno 40 0,0700 Rybno 135/1 0,0400 Rybno 135/2 2,0900 Słuszewo 92 3,4200 Strzebielinko 6 1,0300 Strzebielinko 35 1,1500 Strzebielinko 55 1,2400 Strzebielinko 83/1 6,6200 Strzebielinko 83/2 0,4700 Tadzino 32 1,8500 Tadzino 122 2,8100 Toliszczek 57 1,5800 Toliszczek 63 0,0400 Toliszczek 64 0,0050 Toliszczek 65 0,8500 Toliszczek 66 0,0200 Tabela 18 Tereny zamknięte

Wzdłuż terenów zamkniętych (kolejowych) obowiązują przepisy odrębne regulujące ograniczenia w zagospodarowaniu terenów przyległych. Dla żadnego z terenów zamkniętych w nie ustanowiono strefy ochronnej. 17. Obszary funkcjonalne o znaczeniu lokalnym, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie

Na obszarze gminy Gniewino ani nie występują, ani nie wyznacza się obszarów funkcjonalnych o znaczeniu lokalnym. 18. Obszary, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, a także ich strefy ochronne związane z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu

Na obszarze opracowania wyznacza się obszary, na których dopuszcza się urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, a także ich strefy ochronne (orientacyjna lokalizacja) związane z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu. Ich lokalizacja została określona na rysunku Studium – kierunki zagospodarowania przestrzennego.

127 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

IV. UZASADNIENIE ZAWIERAJĄCE OBJAŚNIENIA PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ ORAZ SYNTEZĘ USTALEŃ PROJEKTU STUDIUM

Każde wyodrębnione w przestrzeni miejsce posiada swoją tożsamość określoną charakterystycznym dla niego zespołem cech – jest niepowtarzalne, powstałe w wyniku indywidualnego procesu rozwoju, w określonym położeniu. Ten zespół cech charakteryzuje krajobraz, na który składają się: kształt przestrzeni, jej stan techniczny, standard, program, który ją wypełnia oraz sposób użytkowania. Zaspokajanie i kreowanie potrzeb społeczności stanowi istotę polityki władz gminy, a celem niniejszego studium jest sprecyzowanie zasad tej polityki w zakresie przestrzennym. Całkowita powierzchnia obszaru gminy wynosi 176 km2 (17 627ha). Tereny zabudowane stanowią łącznie przeszło 2,4 % ogólnej powierzchni gminy (419,43ha). W podziale administracyjnym gminy wyznaczono 12 sołectw: Bychowo, Chynowie, Czymanowo, Gniewino, Kostkowo, Lisewo, Mierzynko, Mierzyno, Nadole, Perlino, Rybno, Tadzino. Podstawowymi walorami Gminy Gniewino są: atrakcyjne położenie w sąsiedztwie: Morza Bałtyckiego, ośrodków miejskich (Wejherowo, Lębork, Puck, Trójmiasto), łatwy dojazd, położenie w makroregionie Pobrzeże Gdańskie w mezoregionie Pobrzeże Kaszubskie, wysokie walory przyrodniczo-kulturowe, bogata oferta usługowo-rekreacyjna, zalety terenów wiejskich, znaczące możliwości rozwoju przestrzennego. Model rozwoju osadnictwa oparty został głównie o istniejący układ zabudowy o zbliżonej skali, skupionej wokół historycznych centrów poszczególnych miejscowości. Główne kierunki zmian opierają się przede wszystkim na dotychczasowej polityce przestrzennej gminy Gniewino, tzn. na utrzymywaniu funkcji w oparciu o istniejące układy sieci osadniczych oraz szlaków komunikacyjnych, a co za tym idzie na ich naturalnym rozroście. Zakłada się wypełnienie istniejącego układu urbanistycznego oraz lokalizowanie zabudowy wzdłuż szlaków komunikacyjnych z uwzględnieniem malowniczego sąsiedztwa otwartego, niezabudowanego krajobrazu terenów rolnych i leśnych charakterystycznych dla gminy Gniewino. Nowymi terenami, które otwiera się pod uzupełnienie istniejącej struktury zabudowy to rejony w sąsiedztwie miejscowości: Gniewinko, Płaczewo, Słuszewo, Chynowie. Również w zakresie gabarytów zabudowy przyjęto minimalne i maksymalne parametry i wskaźniki urbanistyczne, uwzględniające wymagania ładu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury oraz zrównoważonego rozwoju, które nawiązują do dotychczasowej polityki przestrzennej gminy Gniewino. Znaczące w kształtowaniu polityki przestrzennej na terenie gminy Gniewino jest stworzenie warunków pod kątem rozwoju funkcji produkcyjnych i usługowych w rejonie miejscowości Czymanowo, Strzebielinko, Opalino. Priorytetem jest rozwój funkcji elektroenergetyki w oparciu o istniejącą infrastrukturę techniczną w tym EW Żarnowiec, a także planowana elektrownia jądrowa. Nową kategorią jest dopuszczenie na znacznym obszarze (w rejonie miejscowości: Toliszczek, Bychowo, Gniewino, Mierzyno, Mierzynko, Rukowo, Tadzino, Jęczewo) możliwości rozmieszczenia urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy powyżej 100kW. Społeczno-administracyjnym centrum gminy pozostaje Gniewino jako obszar skupiający ośrodki administracji, oświaty, służby zdrowia. Planuje się realizację nowego centrum o charakterze sportowo-rekreacyjnym w oparciu o istniejący kompleks turystyczno-rekreacyjny "Kaszubskie Oko", w tym m. in. realizację stoku narciarskiego wraz z całym zapleczem infrastrukturalnym, a także budowę wyciągu łączącego rejon istniejącego kompleksu z obszarem położnym w Czymanowie. W Studium określono również problemy związane z ochroną środowiska, przyrody i krajobrazu poprzez uwzględnienie istniejących form ochrony przyrody (rezerwat przyrody Długosz Królewski w Łęczynie, Obszar Natura 2000 Opalińskie Buczyny PLH220099, Obszar Natura 2000 Jeziora Choczewskie PLH220096, Obszar Natura 2000 Lasy Lęborskie PLB220006, Obszar Chronionego

128 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

Krajobrazu Pradolina Łeby-Redy, Choczewsko-Saliński Obszar Chronionego Krajobrazu, pomniki przyrody). Działania Studium, które podjęto na polu zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury są wynikiem uwzględnienia charakterystycznych zasobów dziedzictwa kulturowego, takich jak m.in.: zespoły pałacowo-parkowe i dworsko-parkowe, zespoły folwarczne, zespoły młyńskie, historyczne układy ruralistyczne, kościoły, cmentarze, tradycyjne formy i układy zabudowy, skansen, grodziska, kurhany i inne zabytki archeologiczne, inne elementy historycznego zainwestowania jak np. historyczna zieleń (aleje i inne), historyczne zagospodarowanie terenu (nawierzchnie, ogrodzenia, mała architektura itp.).

V. WPŁYW UWARUNKOWAŃ PROJEKTU STUDIUM, O KTÓRYCH MOWA W ART. 10 UST. 1 USTAWY O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM, NA USTALENIA KIERUNKÓW I ZASAD ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY, O KTÓRYCH MOWA W ART. 10 UST. 2 USTAWY O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM

Projekt Studium uwzględnia uwarunkowania, o których mowa w Rozdziale II, ponieważ rozwiązania przestrzenne na rysunku zmiany Studium, a także ustalenia, o których mowa w Rozdziale III i IV są podstawą dalszych działań planistycznych, wynikających z obowiązujących przepisów. Na obszarze gminy Gniewino uwarunkowania, które wynikają z: 1) dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu, 2) stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony; 3) stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego; 4) stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; 4a) rekomendacji i wniosków zawartych w audycie krajobrazowym lub określenia przez audyt krajobrazowy granic krajobrazów priorytetowych; 5) warunków i jakości życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia; 6) zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia; 7) potrzeb i możliwości rozwoju gminy, uwzględniających w szczególności: a) analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne, b) prognozy demograficzne, w tym uwzględniające, tam gdzie to uzasadnione, migracje w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodka wojewódzkiego, c) możliwości finansowania przez gminę wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury technicznej, a także infrastruktury społecznej, służących realizacji zadań własnych gminy, d) bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę; 8) stanu prawnego gruntów; 9) występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych; 10) występowania obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych; 11) występowania udokumentowanych złóż kopalin, zasobów wód podziemnych oraz udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku węgla; 12) występowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych; 13) stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno- ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami; 14) zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych; mają decydujący wpływ na:

129 | S t r o n a

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GNIEWINO

1) uwzględniające bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę, o którym mowa w ust. 1 pkt 7 lit. d: a) kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, w tym wynikające z audytu krajobrazowego, b) kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny przeznaczone pod zabudowę oraz tereny wyłączone spod zabudowy; 2) obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego i uzdrowisk; 3) obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; 4) kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej; 5) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym; 6) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1; 7) obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary przestrzeni publicznej; 8) obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne; 9) kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej; 10) obszary szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszary osuwania się mas ziemnych; 11) obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny; 12) obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412, z późn. zm.6); 13) obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji, rekultywacji lub remediacji; 13a) obszary zdegradowane; 15) granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych; 16) obszary funkcjonalne o znaczeniu lokalnym, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie. 2a. Jeżeli na obszarze gminy przewiduje się wyznaczenie obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, a także ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu; w studium ustala się ich rozmieszczenie.

130 | S t r o n a