Përmbajtja / Sommario
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
nr. 7 8, viti/anno XIII , llonar-sh ënd rè / luglio-dicembre 2014 e-mail: [email protected] - http://digilander.libero.it/jetarbreshe (Mondo Italo-Albanese) Del nga gjasht ë muaj - Semestra le online della Minoranza linguistica storica Albanese d’Italia - Eianina / Purçill (Cs- Italia) Përmbajtja / Sommario TË DREJTAT E SHQIPTARËVET faqe 2/4 Ermira Babamusta EDITORIALI faqe 3 Drejtori NGA KATUND ET AR BËRESHË faqe 5-9 Italo Costante Fortino, Motimadh TEKSTE, ZAKONE POPULLORË NGA KA TUND ET AR BËRESHË faqe 10-15 Carmine Stamile, Gregorio Talò, Kostantin Bellushi, Anna Blaiotta, Giuseppe Chiaffitelli, Maria Miranda PËRVJETORË faqe 16-19 Drejtori, Flavia D’Agostino POEZI SHQIPE faqe 20-24 Visar Zhiti, Lek Pervizi POEZI ARBËRESHE faqe 25 Zef Beccia, Marg Scilippa ESE E REFLEKSE KOSOVARE faqe 26-29 Ali Podrimja STUDIME E ARTIKUJ MBI J. DE RADËN faqe 30-47 Denisa Tare, Vebi Bexheti, Alma Dema, Greta Jani, Alisa Velaj, Imri Badallaj STUDIME E ARTIKUJ MBI BOTËN ARBËRESHE/ARBRO-SHQIPTARE faqe 48-55 Agim Vinca, Manjola Lubishtani, Helena Grillo PAPA NË SHQIPËRI faqe 56-59 Elidon Dodaj ARTIKUJ E STUDIME MBI BOTËN SHQIPTARE faqe 60-63 Lush Gjergji SEMINARI NDËRKOMBËTAR I PRISHTIN ËS faqe 64 BIBLIOGRAFIA E REVISTËS ‘JETA ARBËRESHE’ (nn.72,73-78) faqe 65-73 Autorë & Shkrime / Shënime Bibliografikë BIBLIOGRAFI AR BË RESHE ND ËPËR REVISTAT SHQIPTARE faqe 74-75 REç ENSIONA, LIBRE E REVISTA faqe 76 JO VETËM ARBËRISHT faqe 77 Pierfranco Bruni QISHA BIXANTINE ARBËRESHE faqe 78-95 Emanuele Giordano FRAZEOLOGJI ARBËRESHE faqe 96 Drejtori TË DREJTAT E SHQIPTARËVET Peticionë: Të hiqet statusi kandidat i Serbisë për në BE Serbia shkelën ‘të drejtat e njeriut’ mbi Shqiptarët * Ermira Babamusta, Ph.D. shqiptare, eksperte p ër marrëdhënie ndërkombëtare, London/New York 15 October/Tetor 2014 To / Zotërinjvet : Barack Hussein Obama , President of United States Ban Ki-Moon, Secretary-General of the United Nations European Commission : Humanitarian Aid and Civil Protection (ECHO) Department; and Enlargement Department (ELARG) Jens Stoltenberg, Secretary General of NATO Michel Platini, President of UEFA Robert Menendez, Chairman of the United States Senate Committee on Foreign Relations OBJEKT: ShBA-ja dhe Komuniteti Ndërkom bëtar duhet të paraprijnë në çështjet emergjente të shkeljes së drejtave njerëzore ndaj Shqiptarëve sot. Më 14 tetor 2014, 45 qytetarë shqiptarë u arrestuan në Aeroportin e Beogradit, duke përfshirë edhe Ambasadorin shqiptar, z. Ilir Boçka. Një grup gazetarësh, biznesmenë dhe titullarë nga Shqipëria, në udhëtim për të parë ndeshjen Serbi-Shqipëri, u ndaluan në mbasdite, sepse një shqiptar po udhëtonte me shallin e përfaqësueses kombëtare. Autoritetet serbe të aeroportit nuk dhanë asnjë shpjegim dhe arrestuan pa bazë ligjore 45 shqiptarë. Kjo është shkelje direkte e Nenit 2, 7, dhe 9 e Deklaratës Universale për të Drejtat e Njeriut. Ky skandal diplomatik u acarua shumë shpejt me abuzime kundra të drejtave të njeriut ndaj shqiptarëve, nga aktet e dhunës Serbe gjatë lojës së futbollit. Ne jemi thellësisht të shqetësuar që përjetuam një lojë, e cila pasqyroi gjëndje lufte, ku 5,000 forca policore serbe bashkë me forcat e sigurisë kombëtare serbe, rrethuan Stadiumin “Partizani” në Beograd, me 14 tetor 2014, ku nuk lejuan asnjë me pashaportë shqiptare të hyjin në stadium. Ky nivel sigurie ësht rast paprecedent në historinë botërore. Federata e Futbollit të Serbisë përveç kushtete të tjera diskriminuese ka: (1) mohuar bileta dhe hyrje të shqiptarëve nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Mali i Zi, etj; (2) ndaluar udhëtimin e ekipit të Kombëtares Shqiptare “Kuq e Zi” të udhëtojnë të shoqëruar me tifoza shqiptarë. Këto rregulla raciste, të miratuara nga shteti i Serbisë, janë në kundërshtim të rregullores së UEFA’s “Fair Play”, dhe nuk promovojnë bashkim dhe solidaritet në futboll. Jemi thellësisht të indinjuar që policia serbe, lojtarët e ekipit serb dhe tifozat serb sulmuan brutalisht tre lojtarë shqiptarë në dhomën e zhveshjes. Në fakt, gjatë lojës tifozat serb kanë goditur drejtëpërdrejtë lojtarët shqiptare me shishe, gurë, karrike dhe fishekzjarre. Asnjë zyrtar i lojës, dhe as policia serbe nuk i ndaluan këto akte dhune. Fotografi dhe video të publikuara tregojnë një sërë rastesh kërcënimi dhe dhunë fizike ndaj ekipit shqiptar, nga lojtarët dhe tifozët serb, si dhe nga e njëjta forcë policore serbe, e cila kishte për detyrë të zbatonte masat e sigurisë. Parrullat raciste “Vrisni Shqiptarët” nga lojtarët dhe tifozat serb ishte po ashtu e papërgjegjëshme. Loja Serbi-Shqipëri u ndërpre nga gjyqtari anglez Martin Atkinson për shkak të traumës psikologjike dhe dhunës fizike ushtruar ndaj ekipit shqiptar gjatë ndeshjes në Beograd. Këto janë shkelje serioze e të drejtave të njeriut, në një kohë kur Bashkimi Europian hapi negociatat zyrtare per anëtarësimin e Serbisë në BE me 21 Janar 2014. Ndërsa këto shkelje vazhdojnë sot, (1) mijëra shqiptarë në Luginën e Preshevës Shqiptare (Serbia Jugore) janë arrestuar, torturuar, vrarë, dhe vazhdojnë të kenë shkelje brutale e të drejtave të njeriut për dekada; (2) dhjetëra mijë shqiptarë në Kosovë janë vrarë dhe persekutuar nga autoritetet serbe në fushatat e spastrimit etnik; (3) diskriminim, rracizëm dhe shkelje e të drejave të njeriut ndaj shqiptarëve etnik në Maqedoni (1 million shqiptarë), duke përfshirë edhe arrestimin e gjashtë shqiptarëve me burgim të përjetshëm pa prova dhe fakte, që rezultoi në protesta paqësore të shqiptarëve në mbarë botën në Amerikë dhe Europë; (4) rracizëm dhe shtypje të shqiptarëve në Mal të Zi: largim me dhunë nga trojet e tyre dhe mohimi i mësimit të gjuhës shqipe dhe simboleve kombëtare; (5) Greqia, anëtare e BE-së, sot refuzon të drejtat e njeriut ndaj shqiptarëve të Çamërisë: 300,000 (vijon te faqja 4) dy Jeta Arbëreshe, 78 / llonar-sh ëndrè 2014 2 EDITORIALI Papa: “Liria e Besës është një e drejtë e njeriut”. Papa Frangjisku I, krei i Qishës Katolike të Rromës, IL PAPA: “lA LIBERT à DI RELIGIONE E’ UN gjatë vitit 2014 bëri edhe këta tre udhëtime: një ndë DIRI TTO DELL’UOMO” - Papa Francesco I, capo Kalabrì (te Dioqeza Latine e Cassano Jonio-s (Cs), della Chiesa Cattolica di Roma, durante il 2014, ha fatto gjitòne e Eparkisë Bixantine të Ungrës), njetër ndë anche questi tre viaggi: uno in Calabria (nella Diocesi Shqipëri e njetër në Turqi. Më parë erth e pá ka rrimi Latina di Cassano Jonio-Cs, vicina di casa dell’Eparchia Bizantina di Lungro), un altro in Albania e un altro in (Kalabrì), pra vate njohu rrënjat tona mëmësore- Turchia. Prima è venuto a vedere dove stiamo (Calabria), gjuhësore (Shqipëri) e pra ato besimtare-bixantine poi è andato a conoscere le nostre radici etniche e (Turqi, Patriarkati i Bisanxit/Kostantinòpolit). Një linguistiche (Albania) e poi quelle religiose-bizantine pelegrinazh i krishterë-arbëresh, me kë dish’ t’na (Turchia, Patriarcato di Bisanzio / Costantinopoli). Un lidhnij degat e sotme me rrënjat e djeshme. Ndë pellegrinaggio cristiano-arbëresh, con cui ci ha voluto Shqipëri përpoqi katolikë, ortodhoksë e islamikë: collegare i rami di oggi con le radici di ieri. In Albania këtu të krishterët (katolikë e ortodoksë) nëng zëhen ha incontrato cattolici, ortodossi e islamici: qui i cristiani me islamikët, s’ka fanatizëm. Mëmëdheu është i lirë, (cattolici e ortodossi) non litigano con gli islamici, non Besa është e lirë. Në Turqi, ku katolikët janë pakë, c’è fanatismo. La Madrepatria è libera, la Fede è libera. Papa u përpoq me presidentin Erdogan islamik e me In Turchia, dove i cattolici sono pochi, il Papa si è patriarkun e Kostantinopolit Bartolomeu I, i krishterë incontrato con il presidente Erdogan, islamico, e col ortodhoks. Me Erdoganin ‘e ngritë’ fjalët e Papës i patriarca di Costantinopoli Bartolomeo I, cristiano muar ajri, me Patriarkun ortodhoks dy Qishat bën ortodosso.Con “il freddo” Erdogan le parole del Papa le njetër hap përpara tek udha e paqësimit. Ndreu e ha prese il vento, col Patriarca ortodosso le due Chiese hanno fatto un altro passo avanti sulla strada della Pjetri, dishipul të Zotit Krisht, ishin vllezër. I pari i pacificazione. Andrea e Pietro, discepoli di Gesù Cristo, thërritur ka Zoti Krisht qe Ndreu, e ky pra qelli Pjetrin erano fratelli. Il primo chiamato da G.Cristo fu Andrea, te Mjeshtri. Ndreu, i pari i dishipulvet; Pjetri, i pari e questi poi portò Pietro dal Maestro. Andrea, il primo ndër Apostulit. Ndreu, i pari peshkop i dei discepoli; Pietro, il primo tra gli Apostoli. Andrea, il Bisanxit/Kostantinopolit, Pjetri i pari peshkop i primo vescovo di Bisanzio/Costantinopoli; Pietro, il Rromës. Në Kostantinopol, tek Qisha e Shën Ndreut, primo vescovo di Roma. A Costantinopoli, nella Chiesa tek dita e festës së tij, 30 shënmartir, u përpoqtin di S.Andrea, nel giorno della sua festa, 30 novembre, si trashgimtarët e dy Qishavet, të Rromës e të Bisanxit, sono incontrati i successori delle due Chiese, di Roma e ajo Latine e ajo Bizantine Ortodhokse. E këtu Papa di Bisanzio, quella latina e quella Bizantina Ortodossa. Latin (Pjetri) i lipi bekimin vëllaut Ortodhoks E qui il fratello Latino (Pietro) ha chiesto la benedizione (Ndreut). Dy Qishat janë po të priren Motra, si ishin al fratello Ortodosso (Andrea). Le due Chiese stanno per Vëllezër ata ç’i themeluan. Papa ndë Turqi gjet një tornare Sorelle, come erano Fratelli quelli che le hanno Dhé me dy realitete: Islamikët, me Erdoganin fondato. Il Papa in Turchia ha trovato una terra con due president, janë po të imponojën diktaturën fetare realtà: gli islamici, con il presidente Erdogan, stanno per islamike mbi të tjerët Besime; ka jetra anë gjet një imporre la dittatura religiosa islamica sulle altre Religioni; dall’altra parte ha trovato una Chiesa Qishë Ortodhokse gati të bënjë paqë me Qishën Ortodossa pronta a fare pace con la Chiesa Latina. Nel Latine. Në ëmrin e Zotit Krisht. nome di Gesù Cristo. Në shek.XV Bisanxi ra nën Turqit më parë se Kruja. Nel sec.XV Bisanzio cadde sotto i Turchi prima di Kruja.