Büyük Türk Milliyetçisi Et Ferit
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
k^jd /?- m . TBMM’mn 50. YILDÖNÜMÜ TOPLANTISINA BAŞKANLIK ÎÇlN YAPILAN ÇAÖRL. Büyük Türk Milliyetçisi Naşit ULUG et Ferit Tek Nisan 1970 gü muştur; bu tarih, 1877 yılma zı ve Şevket Beyin başkanlık rak Kütahya’dan mebus seçil ■ Ahmet Ferit Tek tekabül eder; 93 yaşını idrak ettiği «Gizli İttihat ve Terakki miştir. nü, Türkiye Bü eden Tek’e daha uzun ve me Demeği» nin yedinci şubesine Ferit Tek, Mecliste tek dur sonra teşekkül eden kabinelerin yük Millet Meclisinin sut yıllar dilerim. Renkli, mü üye olmuştur. mamış, Fırat ve Dicle nehirle birinde Nafia Nazırlığı etmiş, cadeleci hayatında onu koruyan Kurmay öğrenimi ile yetinme rinde deniz ulaşımının Lentz 1919 seçiminde İstanbul mebu Ankara’da kuruluşu su seçilmiş, bu Meclis dağilin- nun 50. yılma rastlıyor; Tanrı’ya şükran borcumuz bü yip siyasi ilimler sahasında şirketinin tekeline verilmesine yüktür; bu hayatın seyri genç bilgisini genişletmek isteyen Fe karşı koyduğundan, İttihat ve ca Ankara’ya gelerek Türkiye bu tarih, gerçekten nesilere örnek olacak hamleler rit Tek, 1900 da Fransa’ya ka Terakki Partisinden çıkarılmış, Büyük Millet Meclisine katıl millî tarihimizin en ve ıztıraplar doludur. çarak, Paris Siyasal Bilgiler O- Meclis’te hiçhir partiye girme mıştı. kuluna girmiş, üç yılda bu oku yerek bağımsız olarak çalışmış istiklâl Savaşı esnasında mil mutlu günlerinden bi Ferit Tek, ilk öğrenimini İs lî devletin Paris’te «Diplomatik tanbul’da Darülfeyz’de, orta öğ lu bitirerek «Mansion Hono tı. Mecliste maliye ve dış iliş ridir. «Millî, müstakil rable» ile diploma almıştı. kiler konularında çalışan, Fe Misyonunun Başkanı» olan Fe renimini GUlhane Rüştiyesinde rit Tek, Ziraat Bankasının ser rit Tek, Maliye Vekilliği, Bütçe yeni Türkiye devleti» o yapmış, oradan Kuleli Lisesine Ferit Tek, Paris’te okurken, gün doğmuştur. mayesinin arttırılmasına ve teş Komisyonu Başkanlığı, Dahiliye girmiş, Harb Okulunu 1896 de Prens Sabahattin’in reisliğinde kilâtının genişletilmesine dair Vekilliği etmiş, muhtelif büyük Dün gece, T. B. M. sınıfının birincisi olarak bitir toplanan Jön - Türk kongresi teklifini geçirememiş, bütçe ten elçiliklerde bulunduktan sonra Meclisi Reisinin sesin diği için, Harb Akademisi sı ne çağrılmış, bu kongrenin ço kitlerinda tasarruf ve denge is emekli olmuştu. den, ellinci yıhn müs - nıfına ayrılmıştı. Genç subay, ğunluğunun kabulden yana ol teklisi, genel politikada yumu Ferit Tek, tanınmış yazar ve bir yıl Harb Akademisinde ça duğu meşrutiyetin kurulması şaklık ve anlayışlılık taraflısı ol mütefekkir Bayan Müfide Fe tesna bir törenle kutla lıştıktan sonra, Sultan İkinci için «Yabancı müdahalesine muştu. rit’in eşi, yabancı dillerle Türk nacağını duyunca se Abdiilhamit’in zulmüne karşı müracaat teklifine ilk karşı ko Ferit Tek, köylüyü ezen Aşar uygarlık ve sanatı üzerinde neş vindim ve gururlan - uğraşmakla itham edilerek Taş- yan siyasetçi olarak gözleri U- vergisinin tedricen Arazi vergi rettiği çok değerli eserleri ile dım. kışla Askerî Mahkemesi tara zerine çekmişti. Azınlıkta ka sine çevrilmesini savunmuştu; tanınan Bayan Emel Esin’in fından askerlikten çıkarılarak, lan grup içinde Ahmet Rıza OsmanlI devletinin bir türlü de babasıdır. ömrünün sonuna kadar kalmak Beyin de katılması ile mücade Meclis’dn o günkü oturumu ğiştirip düzeltemediği bu ezi Ne mutlu.... na, Birinci Meclis’in, bugün a- üzere Trablusgarb’a —bugünkü lesine devam etmiş ve kurulan ci ve kahredici Aşar yükünü, Libya— sürülmüştü. Orada bir «Şûrayı Ümmet» gazetesinde de ancak Cumhuriyet idaresi, köy ramızda bulunan en yaşlı üye yıl zindanda kalan Ferit Tek, vamlı yazı yazmıştı. alih ve tarihin seyri, bu si Ahmet Ferit Beyi konuşma 1898 de, diğer kader arkadaşları lünün sırtından kaldırmayı ba gün mücadele dolu bir ha ya dâvet edeceğinin bildirilme Paris'te yaşamanın güçlüğü o- şarmıştı. Ferit Tek’irr mebus yatın sonunda. Büyük Mil ile birlikte affedilerek, Trablus- nu Mısır’a giderek ticaret ve T si, Türk kadirbilirliğinin yeni luğu Uç yıl sürmüş. Vilâyetler let Meclisinin ellinci yılının garp’taki tümenin kurmay he çiftçilikle uğraşmaya itmiştir; İdaresi Kanununu hazırlamış, bir tezahürü olarak gözlerimi yetinde görevlendirilmişti. Ferit toplantısına onu ulaştırmış bu yaşarttı. Biz lise sınıflarında Ferit Tek, 1903 sonbaharından bu kanun Cumhuriyet devrine lunuyor. Ne mutlu hepimize Tek, burada kurmay heyetinde hürriyetin ilânına kadar (23 kadar «muvakkat kanun» halin iken Ahmet Ferit Tek, Türk iki yıl çalışmış, 30. piyade tu ve büyük Türk milliyetçisine. Ocağı Reisi idi; onu orada ta Temmuz 1908) orada kalmıştı. de tatbik edilmişti. nımıştık. gayını eğitmişti. ekrar mebus seçilmeyen Fe ir kere siyasî hayata giren İstanbul’a dönüş rit Tek, bazı arkadaşları ile Renkli bir hayat insanın, ondan ayrılmasının T «Millî Meşrutiyet Partisi »ni B mümkün olmadığını bilme S stanbul’a dönen Ferit Tek, kurmuş ve Genel Sekreterliğini erit Tek’in siyaset ve mem mek mümkün mü? Ferit Tek, ■ Şûrayı Ümmet’te başyazıla- üzerine almıştı. O günün şart leket hizmetinde fevkalâde orada da mücadelesine devam ■ rina devamla birlikte, bir lan içinde, meşrutî saltanat ta F renkli bir hayatı vardır. ederek istibdat idaresi aleyhine süre Mebusan Meclisinin Baş raflısı, iç politikada Türk - A- Ferit Tek, rumî tarihle 23 çalışmış, Komutan Mareşal Re kâtipliğini yapmış ve sonra da rap İkilisine dayanan Türk mil Şubat 1293 de Bursa’da doğ cep’in yaveri Şevket Beyin kı- ittihat ve Terakki adayı ola- liyetçisi olarak çalışan Ferit Tek, dış politikada kuvvete gü venmekten fazla, diplomasiye başvurmadan yana idi ve çı karttığı «tfham» adlı gündelik gazetede bu mesleği izlemişti; Balkan savaşı ufuklarımızda gö rtlnmeye başlayınca (1912), o, barış ve diplomasi yolunun tu tulmasını savunmuştu. Balkan savaşında yedek kur may yüzbaşı olarak Çatalca'da kurmay heyetinde çalışan Ferit Tek, ateş kesildikten sonra ga zetesinin başına dönmüştü. İt tihat ve Terakki Hükümeti, ten kitçi yazılarından ötürü gazete- sini kapatmış ve kendisini Si nop Kalesine sürmüştü. Ferit Tek, kısa bir zaman Si yasal Bilgiler Okulunda (Mül kiye) siyasî tarih okutmuş, Türk Ocağım kuranlar arasın da bulunmuş, fciı ¿d kadar da başkanlık etmişti. değerinde Feneryolu Z Nafia Nazırlığı apartme irinci Cihan Savaşının son larına doğru, Başkonsolos 3 adet 1 0 B olarak dış görev alan Ferit Tek, Mondros Mütarekesinden ayrıca çeşitli zenç Taha Toros Arşivi.