k^jd /?- m . TBMM’mn 50. YILDÖNÜMÜ TOPLANTISINA BAŞKANLIK ÎÇlN YAPILAN ÇAÖRL. Büyük Türk Milliyetçisi Naşit ULUG et Ferit Tek Nisan 1970 gü­ muştur; bu tarih, 1877 yılma zı ve Şevket Beyin başkanlık rak Kütahya’dan mebus seçil­ ■ Ahmet Ferit Tek tekabül eder; 93 yaşını idrak ettiği «Gizli İttihat ve Terakki miştir. nü, Türkiye Bü­ eden Tek’e daha uzun ve me­ Demeği» nin yedinci şubesine Ferit Tek, Mecliste tek dur­ sonra teşekkül eden kabinelerin yük Millet Meclisinin sut yıllar dilerim. Renkli, mü­ üye olmuştur. mamış, Fırat ve Dicle nehirle­ birinde Nafia Nazırlığı etmiş, cadeleci hayatında onu koruyan Kurmay öğrenimi ile yetinme­ rinde deniz ulaşımının Lentz 1919 seçiminde İstanbul mebu­ Ankara’da kuruluşu­ su seçilmiş, bu Meclis dağilin- nun 50. yılma rastlıyor; Tanrı’ya şükran borcumuz bü­ yip siyasi ilimler sahasında şirketinin tekeline verilmesine yüktür; bu hayatın seyri genç bilgisini genişletmek isteyen Fe­ karşı koyduğundan, İttihat ve ca Ankara’ya gelerek Türkiye bu tarih, gerçekten nesilere örnek olacak hamleler rit Tek, 1900 da Fransa’ya ka­ Terakki Partisinden çıkarılmış, Büyük Millet Meclisine katıl­ millî tarihimizin en ve ıztıraplar doludur. çarak, Paris Siyasal Bilgiler O- Meclis’te hiçhir partiye girme­ mıştı. kuluna girmiş, üç yılda bu oku­ yerek bağımsız olarak çalışmış­ istiklâl Savaşı esnasında mil­ mutlu günlerinden bi­ Ferit Tek, ilk öğrenimini İs­ lî devletin Paris’te «Diplomatik tanbul’da Darülfeyz’de, orta öğ­ lu bitirerek «Mansion Hono­ tı. Mecliste maliye ve dış iliş­ ridir. «Millî, müstakil rable» ile diploma almıştı. kiler konularında çalışan, Fe­ Misyonunun Başkanı» olan Fe­ renimini GUlhane Rüştiyesinde rit Tek, Ziraat Bankasının ser­ rit Tek, Maliye Vekilliği, Bütçe yeni Türkiye devleti» o yapmış, oradan Kuleli Lisesine Ferit Tek, Paris’te okurken, gün doğmuştur. mayesinin arttırılmasına ve teş­ Komisyonu Başkanlığı, Dahiliye girmiş, Harb Okulunu 1896 de Prens Sabahattin’in reisliğinde kilâtının genişletilmesine dair Vekilliği etmiş, muhtelif büyük Dün gece, T. B. M. sınıfının birincisi olarak bitir­ toplanan Jön - Türk kongresi­ teklifini geçirememiş, bütçe ten elçiliklerde bulunduktan sonra Meclisi Reisinin sesin­ diği için, Harb Akademisi sı­ ne çağrılmış, bu kongrenin ço­ kitlerinda tasarruf ve denge is­ emekli olmuştu. den, ellinci yıhn müs - nıfına ayrılmıştı. Genç subay, ğunluğunun kabulden yana ol­ teklisi, genel politikada yumu­ Ferit Tek, tanınmış yazar ve bir yıl Harb Akademisinde ça­ duğu meşrutiyetin kurulması şaklık ve anlayışlılık taraflısı ol mütefekkir Bayan Müfide Fe­ tesna bir törenle kutla­ lıştıktan sonra, Sultan İkinci için «Yabancı müdahalesine muştu. rit’in eşi, yabancı dillerle Türk nacağını duyunca se­ Abdiilhamit’in zulmüne karşı müracaat teklifine ilk karşı ko­ Ferit Tek, köylüyü ezen Aşar uygarlık ve sanatı üzerinde neş­ vindim ve gururlan - uğraşmakla itham edilerek Taş- yan siyasetçi olarak gözleri U- vergisinin tedricen Arazi vergi­ rettiği çok değerli eserleri ile dım. kışla Askerî Mahkemesi tara­ zerine çekmişti. Azınlıkta ka­ sine çevrilmesini savunmuştu; tanınan Bayan Emel Esin’in fından askerlikten çıkarılarak, lan grup içinde Ahmet Rıza OsmanlI devletinin bir türlü de­ babasıdır. ömrünün sonuna kadar kalmak Beyin de katılması ile mücade­ Meclis’dn o günkü oturumu­ ğiştirip düzeltemediği bu ezi­ Ne mutlu.... na, Birinci Meclis’in, bugün a- üzere Trablusgarb’a —bugünkü lesine devam etmiş ve kurulan ci ve kahredici Aşar yükünü, Libya— sürülmüştü. Orada bir «Şûrayı Ümmet» gazetesinde de­ ancak Cumhuriyet idaresi, köy­ ramızda bulunan en yaşlı üye­ yıl zindanda kalan Ferit Tek, vamlı yazı yazmıştı. alih ve tarihin seyri, bu­ si Ahmet Ferit Beyi konuşma­ 1898 de, diğer kader arkadaşları lünün sırtından kaldırmayı ba­ gün mücadele dolu bir ha­ ya dâvet edeceğinin bildirilme­ Paris'te yaşamanın güçlüğü o- şarmıştı. Ferit Tek’irr mebus­ yatın sonunda. Büyük Mil­ ile birlikte affedilerek, Trablus- nu Mısır’a giderek ticaret ve T si, Türk kadirbilirliğinin yeni luğu Uç yıl sürmüş. Vilâyetler let Meclisinin ellinci yılının garp’taki tümenin kurmay he­ çiftçilikle uğraşmaya itmiştir; İdaresi Kanununu hazırlamış, bir tezahürü olarak gözlerimi yetinde görevlendirilmişti. Ferit toplantısına onu ulaştırmış bu­ yaşarttı. Biz lise sınıflarında Ferit Tek, 1903 sonbaharından bu kanun Cumhuriyet devrine lunuyor. Ne mutlu hepimize Tek, burada kurmay heyetinde hürriyetin ilânına kadar (23 kadar «muvakkat kanun» halin­ iken Ahmet Ferit Tek, Türk iki yıl çalışmış, 30. piyade tu­ ve büyük Türk milliyetçisine. Ocağı Reisi idi; onu orada ta­ Temmuz 1908) orada kalmıştı. de tatbik edilmişti. nımıştık. gayını eğitmişti. ekrar mebus seçilmeyen Fe­ ir kere siyasî hayata giren İstanbul’a dönüş rit Tek, bazı arkadaşları ile Renkli bir hayat insanın, ondan ayrılmasının T «Millî Meşrutiyet Partisi »ni B mümkün olmadığını bilme­ S stanbul’a dönen Ferit Tek, kurmuş ve Genel Sekreterliğini erit Tek’in siyaset ve mem­ mek mümkün mü? Ferit Tek, ■ Şûrayı Ümmet’te başyazıla- üzerine almıştı. O günün şart­ leket hizmetinde fevkalâde orada da mücadelesine devam ■ rina devamla birlikte, bir lan içinde, meşrutî saltanat ta­ F renkli bir hayatı vardır. ederek istibdat idaresi aleyhine süre Mebusan Meclisinin Baş­ raflısı, iç politikada Türk - A- Ferit Tek, rumî tarihle 23 çalışmış, Komutan Mareşal Re­ kâtipliğini yapmış ve sonra da rap İkilisine dayanan Türk mil­ Şubat 1293 de Bursa’da doğ­ cep’in yaveri Şevket Beyin kı- ittihat ve Terakki adayı ola- liyetçisi olarak çalışan Ferit Tek, dış politikada kuvvete gü­ venmekten fazla, diplomasiye başvurmadan yana idi ve çı­ karttığı «tfham» adlı gündelik gazetede bu mesleği izlemişti; Balkan savaşı ufuklarımızda gö rtlnmeye başlayınca (1912), o, barış ve diplomasi yolunun tu­ tulmasını savunmuştu. Balkan savaşında yedek kur­ may yüzbaşı olarak Çatalca'da kurmay heyetinde çalışan Ferit Tek, ateş kesildikten sonra ga­ zetesinin başına dönmüştü. İt­ tihat ve Terakki Hükümeti, ten­ kitçi yazılarından ötürü gazete- sini kapatmış ve kendisini Si­ nop Kalesine sürmüştü. Ferit Tek, kısa bir zaman Si­ yasal Bilgiler Okulunda (Mül­ kiye) siyasî tarih okutmuş, Türk Ocağım kuranlar arasın­ da bulunmuş, fciı ¿d kadar da başkanlık etmişti. değerinde Feneryolu Z Nafia Nazırlığı apartme irinci Cihan Savaşının son­ larına doğru, Başkonsolos 3 adet 1 0 B olarak dış görev alan Ferit Tek, Mondros Mütarekesinden ayrıca çeşitli zenç

Taha Toros Arşivi