Nieuwsbrief Oktober 2016 Pagina 1
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Nieuwsbrief oktober 2016 Pagina 1 Vrienden van de Vesting Maastricht - Stichting Maastricht Vestingstad - coördinator: Röntgenstraat 11, 6216 EP Maastricht – mail: l. [email protected] Woord van de voorzitter Ons 40 jarig jubileum. Dankzij de hoge opkomst van prominenten, vrienden van de vesting, collega-verenigingen uit het cultuur/historisch spectrum kijken we tevreden terug op een meer dan geslaagde en gezellige bijeenkomt. Het weer droeg haar steentje bij . Dank zij u allen kunnen wij er voor u en de stad zijn! Dank voor uw aanwezigheid en de vele blijken van waardering in velerlei vorm. Cultuurbeleid De gemeente Maastricht wil het kunst- en cultuurbeleid van de stad herijken. In de startnotitie 'Cultuur, een rol van betekenis' wordt uitgewerkt welke kant wij op willen. Maastricht heeft samen met de 8 andere Nederlandse cultuursteden een brief geschreven aan de minister, waarin deze gewenste koers wordt uitgelegd. Enkele highlights • meer wisselwerking tussen het traditionele culturele aanbod en nieuwe cultuuruitingen, • meer samenwerking binnen de culturele ketens, • meer inhoudelijke oriëntatie op en verbinding met de sociaal-maatschappelijke, geografische en historische omgeving, • versterking relatie tussen cultuur en onderwijs • meer cultureel ondernemerschap, • meer verbinding met de (eu)regio. • grotere toegankelijkheid van erfgoedcollectie We zijn benieuwd wat dat voor onze stichting gaat betekenen, we krijgen immers nog steeds geen subsidie en betalen voor de Helpoort huur.. Ik vrees dat het beleid van de stad is samen te vatten in : We waarderen jullie inbreng en alles wat je doet aan educatie ten zeerste, maar we honoreren dat niet middels subsidie, wordt nog meer cultureel ondernemer……… opbrengst voor ons en het risico voor jullie Stichting Kanunnik Salden Nieuwenhof en Stichting Maastricht Vestingstad. De Stichting Kanunnik Salden Nieuwenhof gaat ons voor 3 jaar ondersteunen met subsidie om aan groepen 8 van het basisonderwijs in Maastricht een onderwijspakket gratis aan te bieden, waarvoor ze in het verleden de beurs moesten trekken. Scholen buiten Maastricht zullen we de kostprijs in rekening moeten brengen. De Helpoort Helaas deelt de gemeente onze mening niet dat een glazen overdekking van het pleintje bij de Helpoort bij zou kunnen dragen aan de toegankelijkheid en uitbreiding van de Helpoortexpositie. In onze ogen een gemiste kans! Het Noorderpark a. De lage Fronten Na de bouwvak is men met de restauratie begonnen van de noordzijde van de lage fronten(fase 1.) Voorafgaand heeft er cultuurhistorisch onderzoek en onderzoek naar waardering van de natuurwaarden plaatsgevonden. Fase 1. De muur aan de noordzijde wordt gerestaureerd Nauwgezet volgen we de ontwikkelingen. Immers in 2015 hebben Stichting Menno van Coehoorn en Stichting Maastricht Vestingstad samen een visie op de Nieuwe Bossche Fronten aangeboden aan de gemeente Maastricht. Daarin staat naast beschrijving van het tot stand komen en de sloop ook wat wij vinden dat zou moeten gebeuren naar de toekomst toe. De gemeente en ontwerpers maken dankbaar gebruik hiervan. Het schoonmaken van de muren is een enorm karwei. Op sommige plaatsen worden na het verwijderen van storende wortelgroei afdakjes geplaatst om ervoor te zorgen dat zeldzame muurplanten kunnen overleven. Voor SMV is het belangrijk dat de muren zo goed mogelijk gerestaureerd worden en dat daar waar dat niet met oude materalen kan gebeuren dit zichtbaar wordt. Nieuwsbrief oktober 2016 Pagina 2 Vrienden van de Vesting Maastricht - Stichting Maastricht Vestingstad - coördinator: Röntgenstraat 11, 6216 EP Maastricht – mail: [email protected] Rechts van de planken ziet u een muur die we in vestingtermen een beer noemen. Het is een gemetselde dam in een vestinggracht ter bemoeilijking van de overgang aan de bovenzijde in de vorm van een ezelsrug (spits toelopend ter bemoeilijking van de overgang) en al dan niet voorzien van een monnik , een opstaande hindernis van metselwerk of natuursteen. In de Nieuwe Bossche fronten is dat niet het geval. De beer zorgde voor een scheiding respectievelijk regulering van de waterstand in een gracht, eventueel d.m.v. een sluis. Het water mocht niet te hoog zijn want dan kon men boten gebruiken en niet te laag want dan je, er als vijand, dooreen kon lopen . De Hoge Fronten In de hoge fronten zijn enkele werkzaamheden gepland. Een ervan is een nooduitgang in de Hoge Fronten. We zijn benieuwd wanneer ze worden uitgevoerd. Tentoonstelling: 100 jaar Tapijn, van kazerne naar studiehuis Van 6 november t/m 4 december 2016 in gebouw M op het voormalige kazerneterrein. Het is goed te zien hoe Universiteit Maastricht, Gemeente Maastricht , Centre Céramique, Stichting Menno van Coehoorn, Stichting Maastricht Vestingstad, Stichting Regiment Limburgse Jagers en vml. Section Head Community Relations & Internal Information JFC HQ Brunssum samenwerken en elkaar ondersteunen bij de totstandkoming van de tentoonstelling. In een aantal hoofdstukken leiden we de bezoeker door de geschiedenis van het Tapijncomplex en laten u een doorkijk zien naar de toekomst. Op zaterdag 12 november om 14.00 uur start in gebouw M op de voormalige Tapijnkazerne een inleiding/rondleiding door Jos Notermans voor de “Vrienden van de Vesting Maastricht. Nadere details zullen in de maand oktober worden bekendgemaakt.. Nieuwsbrief oktober 2016 Pagina 3 Vrienden van de Vesting Maastricht - Stichting Maastricht Vestingstad - coördinator: Röntgenstraat 11, 6216 EP Maastricht – mail:[email protected] BRESSEN IN DE VESTING MAASTRICHT VÓÓR DE ONTMANTELING VAN 1867 Romeinse Tijd Zonder twijfel moeten we de eerste historische ‘vestingwerken’ van onze stad zoeken in de vicus, de nederzetting Maastricht, die rond het begin van onze jaartelling tot stand kwam aan weerszijden van de plek waar de Romeinen een brug over de Maas bouwden. Zij vormde een belangrijke schakel in hun legerweg van ongeveer 450 kilometer lengte, die Keulen verbond met Bavai (Beuken) en die spoedig werd doorgetrokken naar Boulogne (Boonen) aan het Kanaal. Het is ondenkbaar dat er in Maastricht geen (aarden) verdedigingswerken aan weerszijden van die brug hebben bestaan, zoals wellicht ook rond het ‘bestuurscentrum’ van de vicus. Rond 270 is ook de vicus Maastricht onder de voet gelopen bij invallen van Germaanse stammen, maar na enige decennia is de nederzetting uit haar as herrezen. In het jaar 333 resulteerde dat in de bouw van een nieuwe brug met stenen pijlers en een houten bovenbouw naast twee in steen uitgevoerde bruggenhoofden (‘castra’, ‘castella’). Het bruggenhoofd aan de westzijde, slechts ongeveer honderd meter breed en tweehonderd meter lang, heeft maar liefst zeven eeuwen bestaan (‘en staat onder de grond nog’). Dat aan de oostzijde is ten offer gevallen aan de Maas, die vanaf de Romeinse Tijd tot ver in de Middeleeuwen haar loop immers negentig meter naar het oosten heeft verplaatst. Het verdwijnen van het Wyckse bruggenhoofd kunnen we beschouwen als de eerste echte bres in de verdediging van de dubbelnederzetting Maastricht-Wyck. Een bewijs voor het bestaan van het bruggenhoofd is wellicht geleverd, toen, bij het uitbaggeren van de vaargeul in 1963, waarbij de meest oostelijke pijler van de (derde?) Romeinse (of middeleeuwse?) brug was geraakt -hetgeen een menigte bekapte stenen had opgeleverd- bij een duikcampagne op de rivierbodem een reeks in verband liggende stenen werd aangetroffen. De fundering van het Wyckse bruggenhoofd? Vroege Middeleeuwen Na het vertrek van de Romeinen rond het jaar 410 is het Maastrichtse bruggenhoofd weldra het centrum geworden van een christelijke gemeenschap, die rond het jaar 450 (en niet eerder!) zó groot was geworden, dat de bisschop van de volksstam der Tongeren er zijn residentie kon vestigen. Zijn opvolgers hadden er vervolgens eeuwen lang hun zetel, hun cathedra, in een van de voorgangers onder de huidige Onze Lieve Vrouwebasiliek. Daaromheen groeide een levendige stadskern, ‘Maastricht Eén’, en dat bleef zo nadat de bisschoppen van de Tongeren ergens in de achtste eeuw hun zetel naar Luik hadden overgebracht. De inwoners van Maastricht konden natuurlijk blijven profiteren van de Maasbrug, die inmiddels schakel was geworden in een steeds belangrijker wordende handelsroute tussen Vlaanderen en het Duitse Rijk en zich vandaar allengs steeds verder naar het oosten uitstrekte, uiteindelijk tot in Rusland en China toe. Tot aan de bouw van de stalen spoorbruggen in de jaren 1850 heeft de Maas beneden Maastricht bijna anderhalf millennium lang geen brug meer gekend tot aan de zee! Het is niet moeilijk zich te realiseren, hoe belangrijk de Maasbrug voor de ontwikkeling van de stad is geweest. (Vlak) na het jaar 1000 is de muur van het oorspronkelijke Romeinse bruggenhoofd afgebroken. Het centrum van de handelsstad Maastricht had zich inmiddels naar het noorden verplaatst, waar op de Kersenmarkt een nieuw (eveneens ommuurd?) bestuurscentrum tot stand was gekomen. De bouw, door bisschop Monulphus rond 570, van een ‘magnum templum’, een groot gebouw of kerk, op de plek waar men het graf van de legendarische eerste bisschop van de Tongeren te Maastricht vermoedde, luidde het ontstaan in van een tweede stadskern. Rond de Grafkerk, haar abdij en haar ‘economiegebouwen’ kwamen belangrijke complexen tot stand, zoals het Gasthuis van Sint Servaas en de Palts (onder ons Theater aan het Vrijthof), een koninklijke residentie die minstens een eeuw lang heeft gefungeerd als regeringscentrum van de heersers van het Auteursrechten: Titus Panhuysen Middenrijk,