De Vlaamse Leeuw
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
162 Tom Verschaffel L'lLLUSTHATION NATJONALE De Bra n~onne en 1,\I'iT1LL\II1: LES HEROS DE LA ~ BRABAN(~ONNE De heiden van de Brabanyonne: Jenneval (boven), Van Campenhout (links) en Lafeuillade (rechts), ter gelegenheid van vijftig jaar Belgische Revolutie. Illustration Nationa/e, 29 februari 1880. © I RPA-KI K, Brussel. 163 De Vlaamse Leeuw De ontstaansgeschiedenis van de Belgische Amour sacre de la patrie, Vaor de ontstaansge nationale hymne is verweven met die van Rends-nous l'audace et la fierte; schiedenis van de Bra het land zelf.l De Braban~onne ontstond A mon pays je dois la vie; banc;onne, zie Vander 2 sypen 1880 en vooral op hetzelfde moment en in dezelfde 11 me devra sa liberte. Huys 1988. romantische context als het onafhankelijke 2 Vertaling: Gewijde Belgie. Het lied werd geschreven als een Deze woorden - zo wil het althans de vaderlandsliefde, / onderdeel van de gebeurtenissen die het overlevering - raakten de aanwezige Bel Vervul ons met moed en trotSj / Aan mijn uitdrukkelijk wilde belnvloeden en daar gen in het hart en gaven aanleiding tot land ben ik het leven door kon het al meteen de rol spelen die tumult, straatrumoer en onlusten. Te mid verschuldigd; I Aan mij zal mijn land zijn het als strijdlied wilde spelen. den daarvan, op 26 of 27 augustus, met vrijheid danken. In I830 maakte een Belgische Revolutie andere woorden hooguit een dag of twee 3 Over Jenneval (180 1- een einde aan de kortstondige vereniging na de bewuste voorstelling, schreef Louis 1830): Vandersypen van de Zuidelijke en de Noordelijke Alexandre-Hippolyte Dechet het gedicht 1880: 39-98. Nederlanden onder koning Willem 1. 'Dignes enfants de la Belgique', de eerste De gebeurtenissen leidden tot een nieuw versie van de tekst van het Belgische volks onafhankelijk koninkrijk. Op 2 I juli I 83 I lied. (2 I juli is ook nu nog de nation ale feestdag van Belgie) legde Leopold I van Saksen Coburg de eed af. Traditioneel wordt de De Braban~onne opvoering van De Stomme van Portici, op 25 augustus I830 in de Muntschouwburg, als Dechet, beter bekend onder zijn pseudo aanleiding van de Revolutie aangeduid. In niemJenneval, was op dat moment negen deze opera van de Franse componist entwintig jaar.3 Hij was een Fransman, Daniel Auber kwam de aria 'Amour sacre geboren in Lyon, die al jong acteur werd, de la patrie' voor. Op de bewuste avond debuteerde in Ajaccio, speelde in Marseille, werd die gezongen door de Franse tenor Parijs en Rijsel en vanaf I828 in Brussel, Jean-Fran~ois Lafeuillade. Hij zong onder waar hij success en boekte onder meer in de meer: rol van Molieres Tartuffe en in die van Nero in een tragedie van Soumet en Bel montet. Bezield door de revolutionaire geest van augustus I830 dichtte hij zijn 'Dignes enfants', een strijdbare tekst waar- 164 Nationale hymnen in nog niet de onafhankelijkheid van het Alors tout est fini, tout change: land werd geeist, maar waarin koning Wil Plus de pacte, plus de traite, lem werd aangespoord meer rekening te Et tu verras tomber l'orange houden met de wensen en de rechten van De l'arbre de la liberte.4 zijn Zuid-Nederlandse onderdanen. Jenneval werd niet aIleen aangestoken door Dignes enfants de la Belgique, liefde voor een vaderland dat eigenlijk niet Qu'un beau delire a soul eves, het zijne was, maar ook door een zeker A votre elan patriotique commercieel instinct. Snel inspelend op de 4 De grands succes sont reserves. gebeurtenissen had hij zijn gedicht Tekst ontleend aan Huys 1988: 139. Restons armes, que rien ne change! geschreven en spoorslags haastte hij zich Vertaling (gedeeltelijk Gal-dons la meme volonte, naar de uitgever J orez, die bereid was de overgenomen uit Morelli 1996: 188): Et nous verrons fleurir l'orange tekst zander verwijl te drukken en te ver Waardige kinderen Sur l'arbre de la liberte. spreiden. Gelnspireerd door het voorbeeld van Belgie, / In een schone roes verheven. van de Marseillaise wilde J enneval zijn / Uw vaderlandse Aux cris de mort et de pillage, gedicht La Bruxelloise noemen, maar aange streven / Wordt met welslagen bekroond. / Des me chants s'etaient rassembles. zien al een andere tekst onder die titel was Laten wij gewapend Mais votre energique courage gepubliceerd, besloten uitgever en dichter blijven, dat niets ver andere' / Behouden Loin de vous les a refoules. tot La Brabanfonne. wij dezelfde wil, / En Maintenant, purs de cette fange Ik kan en hoef hier niet op de politieke wi; zuBen Oranje zien bloeien / Op de Vrij Qui fletrissait votre cite, gebeurtenissen zelf in te gaan. Het volstaat heidsboom. / / Met Amis, il faut greffer l'orange erop te wijzen dat koning Willem weigerde kreten over doad en plundering / Hebben Sur l'arbre de la liberte. tegemoet te komen aan de Belgische ver boosdoeners zich zuchtingen en dat de zaak escaleerde. Jen verenigd / Maar uw krachtige dapperheid Et toi, qui dans ton peuple espere, neval, die onder meer als lid van de bur / Heeft hen ver van u Nassau, cons acre enfin nos droits: gerwacht volop aan de gebeurtenissen verdreven / En nu, verIast van deze Des Belges en restant Ie pere, deelnam, paste zijn Braban~onne aan de schandvlek, / Die uw Tu sera l'exemple des rois. zich wijzigende omstandigheden aan. De stad besmeurde, / Vrienden, moet gij Abjure un ministere etrange, ingrepen waren eerder beperkt, maar de Oranje enten / Op de Rejette un nom trop deteste, toon van de tekst werd wat harder en door Vrijheidsboom. / / En tu gij, op wie de hoop Et verras murir l'orange tastender. Op 7 september verscheen de van het yolk rust, / Sur l'arbre de la liberte. nieuwe tekst in de oppositiekrant Courrier Nassau, erken einde lijk onze rechten: / des Pays-Bas en als vliegend blad, opnieuw Als vader van de Bel- Koning Willem kreeg dus nog een kans, gepubliceerd door J orez. Omdat een gen / Zal je een voor- maar in de laatste strofe werd toch drei beeld onder de konin- gedicht pas echt populair kon zijn als het gen zijn. / Zweer een gender taal gesproken: werd gezangen, gaf de drukker aan dat vreemd ministerie af, / Verwerp een verfoei J ennevals tekst paste bij een bestaande en lijke naam, / En je zal Mais, malheur, si, de l'arbitraire bekende mel odie, namelijk die van Les fan zien dat Oranje rijpt / Op de Vrijheidsboom Protegeant les affreux projets, ciers pofonais, een lied van de succesrijke / / Maar wee u, als je Sur nous du canon sanguinaire improvisator Eugene de Prade1.5 willekeurig / Ter Niet aIleen tekstschrijvers maakten bescherming van ver Tu venais pointer les boulets! schrikkelijke plannen, / Uit een bloeddorstig kanon / Kogels op ons afvuurt! / Dan is het uit, dan verandert alles: / Geen pact meer, geen verdrag, / \. Tom Verschaffel! De BrabanQonne en De Vlaamse Leeuw 165 Franyois van En jc zult Oranje zien Campenhout vallen / Van de Vrij hcidsbool11. III dczc poseert bij zijn \'crt;lling vcrdwijnr de beroemdste \\'oordspcling op compositie, de 'Orange', dat bchalvc Brabanyonne. 'Oranje' ook 'sin;l;lS Beeltenis door "ppe]' betekent. Het cindc van de laatste Charles Baugniet strofe k<111 men ellIS (1814-1886). ook begrijpen "Is: En © IRPA-KIK, je zult de sinaasappel Brussel. zien vaUen / Uit de Vrijheidsbool11. 5 Vander Linden 1967: 2I4-220; Huys 1988: 122-123. Eugene de Pradel (1787-1857) het eerst in het openbaar uitgevoerd door maakte in 1830 als gebruik van het enthousiasme dat door de zanger een rondreis gebeurtenissen werd gewekt, ook de zan niemand minder dan Lafeuillade. Dit die hem onder andere gers en de componisten deden dat. Ze lie gebeurde ter gelegenheid van de herope in Leuven, Antwer pen, Gent, Brugge en pen de deur van de drukkers plat, op zoek ning van de Muntschouwburg die na de Brussel had gebracht. 25 Hij schreef de tekst naar teksten die ze van muziek konden woelige voorstelling van augustus, waar van zijn Les lanciers voorzien. Een van hen was Frans van Cam in diezelfde tenor 'L'amour sacre de la pa- p%nais in 1815, op 8 een bestaande melo- penhout, eerst als violist en later als tenor trie' had gezongen, gesloten was gebleven. die, namelijk die van verbonden aan de Brusselse Muntschouw Een week later bereikte de revolutie haar Le 11lagistrat irripro burg. 6 Als componist schreef hij een aantal hoogtepunt. Van 23 tot 26 september - in chable, die werd geschreven door een opera's, onder meer Grotius ou Ie chfiteau de de literatuur bekend gebleven als 'de Sep zekere Wicht voor de Loewenstein, die in 1808 in Amsterdam in temberdagen' - kwam het in Brussel tot komedie Monsiel-w Guillaume Oll Ie voya premiere was gegaan. Van Campenhouts een treffen tussen Belgische en Nederland geur inconnu, die in geestdrift werd gewekt door ennevals se troepen, onder meer rand het Warande 1800 in Parijs in pre J miere was gegaan. gedicht, dat hij misschien in een cafe door park. De gevechten leidden tot een over- Pradel 2elf schreef de auteur heeft horen voordragen. Hij was wmnmg., van d e opstand el' mgen en tot d e meerdere teksten op diezelfde melodie. overigens niet de enige die deze tekst van verdrijving van de Hollanders uit Brussel. Blijkens de vermel- een originele mel odie heeft voorzien, maar Deze nieuwe ontwikkeling noopte Jenneval ~::gJ~:!n~:~~~~~~tie zijn versie werd weI meteen de meest suc andermaal tot een aanpassing van zijn banfonne was zijn Lan 7 ciers polonais van alle cesrijke. Ze werd op 12 september voor strijdgedicht. Wat op het einde van de versies de bekendste. 6 Over Frans van Cam penhout (1779-1848): Vandersypen 1880: 100-142. Zie ook AME, deel 2,103. 166 Nationale hymnen Van Campenhout zingt de Bra ban<;;onne in een Brussels cafe.