Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn Na Lata 2016 – 2022

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XVIII/161/2016 Rady Gminy Czorsztyn z dnia 28 października 2016 r.

PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZORSZTYN NA LATA 2016 – 2022

Gmina Czorsztyn www.czorsztyn.pl

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Maniowy, listopad 2015 r.

Prowadzenie sesji: dr Edyta Bieniek- Białas Dyrektor Instytutu Doradztwa Europejskiego - Innowacja s. c. mgr Wacław Klepacki

Zastępca dyrektora Instytutu Doradztwa Europejskiego - Innowacja s. c.

Organizacja i obsługa sesji:

Urząd Gminy Czorsztyn z siedzibą w Maniowach Instytut Doradztwa Europejskiego - Innowacja s. c.

Opracowanie dokumentu:

Instytut Doradztwa Europejskiego - Innowacja s.c. dr Edyta Bieniek- Białas mgr Wacław Klepacki mgr Joanna Pietrzyk

Specjalne podziękowania dla wszystkich uczestników sesji za pomoc w

opracowaniu niniejszego dokumentu

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Spis treści

WPROWADZENIE ...... 5 I. Charakterystyka miejscowości ...... 7 I.I Historia ...... 7 I.II Położenie geograficzne ...... 9 II. Inwentaryzacja zasobów służąca ujęciu stanu rzeczywistego ...... 11 II.I Rolnictwo i gospodarka ...... 11 II.II Demografia...... 12 II.III Rynek pracy ...... 14 II.IV Oświata ...... 16 II.V Zdrowie ...... 19 II.VI Pomoc społeczna ...... 20 II. VII Bezpieczeństwo ...... 20 II.VIII Kultura ...... 21 II. IX Koło Gospodyń Wiejskich ...... 22 II.X Sport, turystyka i rekreacja ...... 22 III. Infrastruktura techniczna ...... 27 III.I Gospodarka wodna i ściekowa ...... 27 III. II Gospodarka odpadami komunalnymi ...... 29 III.III Gospodarka energetyczna i CO ...... 31 III.IV System komunikacji ...... 31 III.V Zestawienie zasobów sołectwa Czorsztyn ...... 32 IV. Analiza SWOT ...... 34 V. Opis planowanych działań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną ...... 36 Podsumowanie ...... 44 Załączniki ...... 45

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

WPROWADZENIE Plan Odnowy Miejscowości jest dokumentem strategicznym określającym rozwój wsi w sferze społeczno - gospodarczej na lata 2016 – 2022. Został on opracowany w celu stworzenia całościowej wizji rozwoju miejscowości, uwzględniającej czynniki zewnętrzne i wewnętrzne wpływające na możliwość realizacji planowanych działań oraz umożliwienia beneficjentom pozyskania środków zewnętrznych na ich realizację. Plan Odnowy Miejscowości przygotowany został wspólnie z mieszkańcami sołectw, aby realizowane zadania odpowiadały rzeczywistym potrzebom mieszkańców i mogły w pełni wykorzystać istniejący potencjał i szanse rozwoju miejscowości. Mieszkańcy mieli możliwość wypowiedzenia się podczas konsultacji społecznych. Zadania ujęte w Planie Odnowy Miejscowości wpisują się w założenia Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020, szczególnie w cele zawarte w działaniu „Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich”. Plan może stanowić również dokument pomocniczy przy planowaniu działań współfinansowanych z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2014 – 2020 Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja Przestrzeni Regionalnej, Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Plan Odnowy Miejscowości zawiera charakterystykę miejscowości, w której będą realizowane projekty, planowane kierunki jej rozwoju, inwentaryzacje zasobów służące ujęciu stanu rzeczywistego, mocne i słabe strony miejscowości, planowane przedsięwzięcia oraz szacunkową wycenę oraz harmonogram planowanych działań. Specyfika Planu Odnowy Miejscowości polega nie tylko na tym, że ma decydowanie zdecentralizowany, lokalny charakter, obejmujący ograniczony teren jednego miasta, ale również na tym, że jest ukierunkowany na zagadnienia cywilizacyjno - kulturowe, koncentruje się na prostych, lokalnych przedsięwzięciach, które prowadzić mają do poprawy standardu i jakości życia mieszkańców. Ma mniej pro – gospodarczy, a bardziej pro – społeczny charakter. Dzięki temu może stanowić doskonałe uzupełnienie strategii rozwoju całej gminy, która zazwyczaj koncentruje się na zagadnieniach infrastrukturalnych. Ogólnym celem dokumentu jest stworzenie warunków do podniesienia standardu życia społecznego i atrakcyjności turystycznej gminy jako miejsca zamieszkania lokalnej ludności. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszej sytuacji, gdy prawie każde miasto oferuje konkurencyjną pod względem podstawowych usług publicznych i ogólnodostępnych „wyższego rzędu” alternatywę zamieszkania, gdy istnieje łatwość wyjazdu za granicę a rolnictwo traci swą atrakcyjność jako źródło utrzymania, co prowadzi m.in. do migracji młodych ludzi do większych miast i za granicę. Opracowanie planu rozwoju miejscowości to wyzwanie, przed którym stanęli mieszkańcy i wszystkie aktywne społeczności lokalne zaangażowane w działania rozwojowe podejmowane w swoim środowisku.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Stworzenie i realizacja Planu mają korzystny wpływ na tempo i charakter rozwoju miejscowości. Ułatwia on zdefiniowanie występujących na badanym terenie problemów, pozwala zatem na skuteczniejsze ich rozwiązywanie, a w rezultacie na zdynamizowanie rozwoju społeczno - gospodarczego na przedmiotowym terenie. Niniejszy plan jest planem otwartym stwarzającym możliwość aktualizacji w zależności od potrzeb społecznych i uwarunkowań finansowych. Oznacza to, że mogą być wpisywane nowe zadania oraz może zmienić się kolejność ich realizacji w zależności od dostępności środków z funduszy europejskich. Uwzględniane będą również nowe potrzeby zgłaszane przez mieszkańców, władze samorządowe gminy, organizacje pozarządowe i nieformalne grupy mieszkańców oraz sektor publiczny i prywatny.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

I. Charakterystyka miejscowości I.I Historia Wieś Czorsztyn założona została w połowie XIV wieku. Jej nazwa uprzednio brzmiała z niemieckiego Zornsteyn (rok 1395), Schorstein (rok 1777) kamień gniewu, stercząca skała, Wieś ta lokowana była na początku XIII wieku podobnie jak pobliski Grywałd, Dursztyn, Frydman, Falsztyn, Rychwałd i inne przez osadników niemieckich sprowadzanych przez króla węgierskiego Andrzeja II. W roku 1246 właścicielem zamku w Czorsztynie był Piotr Wydżga, szlachcic ziemi krakowskiej herbu Janina, następnie krzyżowiec, był on również właścicielem zamku Rytra, Łącka oraz zamku Lemiasz. W okresie panowania króla Kazimierza III Wielkiego zamek ten został obwarowany murami. W 1433 roku został on spalony przez husytów, a następnie odbudowany. Zamek ten pełnił w swojej historii różne funkcje np. był ośrodkiem powstania chłopskiego Kostki Napierskiego w 1651 roku, a w latach 1768 – 1782 punktu oporu konfederatów barskich. Od czasu pożaru w 1795 roku spowodowanego uderzeniem pioruna, uległ on zniszczeniu i nigdy nie został już odbudowany. Od 1811 roku dobra czorsztyńskie przeszły pod władanie austro – węgier. W 1918 roku teren został wykupiony przez rodzinę Drohojewskich i kilka lat później utworzono tam pierwszy prywatny rezerwat.

Rysunek 1.1 Zamek w Czorsztynie

Źródło: zlotapolska.pl

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Na początku XX wieku rozpoczęto prace nad projektem sztucznego zbiornika Jeziora Czorsztyńskiego. Zapora wodna Czorsztyn – Niedzica – Sromowce Wyżne powstała z inicjatywy pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej Gabriela Narutowicza, co miało opanować sytuację na terenie regularnie nękanym powodziami. Ostateczna decyzja o rozpoczęciu budowy zbiorników nastąpiła jednak dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych. W 1975 roku rozpoczęto budowę trzech zapór czołowych: głównej Czorsztyn – Niedzica, zapory Sromowce oraz zapory na potoku Niedziczanka. W 1994 roku nastąpiło oddanie do użytku zbiornika wyrównawczego tzw. Jeziora Sromowieckiego w Sromowcach Wyżnych. Zbiornik ten zwany dziś Jeziorem Czorsztyńskim ma powierzchnię zalewu równą 1120 ha / max 1335 ha. Powstanie owego zbiornika zamknęło historię starego Czorsztyna mieszczącego się u podnóża Zamku Czorsztyńskiego oraz rozpoczęło historię nowego Czorsztyna powstałego z rozbudowy Czorsztyna Nadzamcze. Czorsztyn to dziś mała wioska o charakterze turystycznym, położona w pobliżu zamku i brzegów jeziora oraz Pienińskiego Parku Narodowego. Budowa zapory zmieniła warunki życia mieszkańców gminy, przede wszystkim Maniów i Czorsztyna, a jednocześnie podniosła wspaniałe walory turystyczne, które gmina stara się wykorzystać. Obecny Czorsztyn do momentu powstania zbiornika retencyjnego był znany jako Czorsztyn Nadzamcze.

Rysunek 1.2 Plan miejscowości Czorsztyn

Źródło: pieniny-serwis.pl

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

I.II Położenie geograficzne Miejscowość Czorsztyn położona jest w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Czorsztyn. Powierzchnia sołectwa wynosi 572 ha, co stanowi 9,25% terenu gminy. Gmina Czorsztyn zajmuje powierzchnie 61,72 km² i położona jest w południowej części województwa małopolskiego, na styku trzech karpackich krain geograficznych, tj. kotliny Orawsko - Nowotarskiej, Gorców oraz Pienińskiego Pasa Skalnicowego. Kotlina Orawsko – Nowotarska sięga swoim wschodnim skrajem wzdłuż Doliny Dunajca po Czorsztyn. Na obszarze gminy położone jest pasmo Pienin Właściwych z wyodrębniającym się pasmem Pienin Czorsztyńskich i Masywem Trzech Koron. Od strony zachodniej, poprzez dolinę Dunajca ze zbiornikiem zalewowym, Pieniny Właściwe graniczą z Pieninami Spiskimi, a od strony wschodniej do doliny Dunajca przylegają Małe Pieniny. Gmina Czorsztyn składa się z siedmiu sołectw: Huba, Maniowy, Mizerna, Kluszkowce, Czorsztyn, Sromowce Wyżne, Sromowce Niżne. Poniższa mapa przedstawia w całości obszar gminy Czorsztyn z oznaczeniem miejscowości oraz głównych dróg.

Rysunek 1.3 Mapa gminy Czorsztyn

Źródło: www.google.pl/maps

Powierzchnia sołectw jest zróżnicowana. Największą powierzchnie zajmuje miejscowość Kluszkowce, następnie kolejno Mizerna, Sromowce Wyżne, Sromowce Niżne, Czorsztyn, Huba oraz najmniejsza powierzchniowo miejscowość Maniowy. Poniższa tabela przedstawia dokładne dane dotyczące powierzchni gminy.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Tabela 1.1 Powierzchnia sołectw wchodzących w skład gminy Czorsztyn oraz ich procentowy udział w ogólnej powierzchni

Sołectwo Powierzchnia [ha] % do ogółu Huba 345 5,58 Maniowy 243 3,93 Mizerna 1 149 18,57 Kluszkowce 2 012 32,53 Czorsztyn 572 9,25 Sromowce Wyżne 947 15,31 Sromowce Niżne 918 14,84 RAZEM 6 186 100,00 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Powierzchnia gminy w ujęciu procentowym prezentuje się w następujący sposób.

Wykres 1.1 Powierzchnia sołectw w ujęciu procentowym na terenie gminy Czorsztyn

Powierzchnia w gminie Czorsztyn w ujęciu procentowym

Huba 4% Sromowce Niżne 15% Sromowce Maniowy Wyżne 33% 15%

Czorsztyn 5% Mizerna Kluszkowce 9% 19%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Wieś Czorsztyn stanowi dogodną bazę wypadową w Pieniny i Gorce. Centrum Czorsztyna koncentruje się wzdłuż zabudowy ulicy Zamkowej prowadzącej do ruin zamku z przyległymi ulicami. Główne zabudowania centrum wsi stanowią pensjonaty, pokoje gościnne, punkty handlowe i gastronomiczne oraz zatoka autobusowa dla komunikacji publicznej. W centrum wsi ma swoje miejsce również punkt informacji turystycznej.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

II. Inwentaryzacja zasobów służąca ujęciu stanu rzeczywistego II.I Rolnictwo i gospodarka Gmina Czorsztyn obejmuje swoim zasięgiem zarówno dużą część Pienin oraz południowe stoki Gorców. Takie usytuowanie wpływa na atrakcyjność rzeźby terenu obszaru gminy. Gorce to przede wszystkim łagodne lesiste wzgórza oraz faliste doliny potoków odróżniające je od Pienin. Pasmo górskie Pienin poprzecinane licznymi wąwozami, zbudowane jest z wapiennych skał tworzących atrakcyjne formy o stromych ścianach opadających ku dolinom. Deniwelacja wapiennych skał pienińskich sięga nawet 500 m z przecinającym je przełomem Dunajca. Atrakcyjność regionu podnosi również widok rozciągający się ze szczytów Trzech Koron i Sokolicy, a także głęboko wcięty w skały Wąwóz Sobczyński.

Rysunek 2.1 Ukształtowanie terenu gminy Czorsztyn

Źródło: www.bip.malopolska.pl

Rolnictwo gminy Czorsztyn charakteryzuje się znacznym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych co przyczynia się do niskiej rentowności. W strukturze gruntowej dominują lasy obejmujące 44,7% powierzchni gminy (dane GUS z 2013 roku), co wynosiło 2781,33 ha, w tym lasy publiczne zajmowały teren 1492,68 ha. Klasy bonitacyjne gleb są bardzo niskie, co niekorzystnie wpływa na rozwój rolnictwa.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Na terenie gminy klasyfikacja gleb przedstawia się następująco: Gleby bardzo dobre I i II klasa nie występują na terenie gminy. Gleby dobre III klasa stanowi 5% Gleby średnie IV klasa stanowi 25% Gleby słabe i bardzo słabe V i VI klasy stanowią 70%

Wśród pomiotów gospodarczych najliczniejszą grupą są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Profil działalności miejscowych firm obejmuje zajęcia związane przede wszystkim z turystyką.

II.II Demografia Wieś Czorsztyn zamieszkiwana jest obecnie przez 397 mieszkańców, co stanowi 5,2% mieszkańców gminy.

Tabela 2.1 Liczba mieszkańców w poszczególnych sołectwach Sołectwo Liczba

Huba 124

Maniowy 2 251

Mizerna 600

Kluszkowce 1 879

Czorsztyn 397

Sromowce Wyżne 1 318

Sromowce Niżne 1 059

RAZEM 7 628

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

W ujęciu procentowym dane te prezentują się w następujący sposób:

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Wykres 2.1 Liczba mieszkańców w poszczególnych sołectwach w ujęciu procentowym.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Gminę Czorsztyn zamieszkuje 7628 osób, natomiast gęstość zaludnienia tego terenu wynosi 123 osoby na kilometr kwadratowy. Rozkład procentowy ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie przedstawia poniższy wykres. Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym wynosiła 1 646 osób, produkcyjnym – 4 757 osoby oraz poprodukcyjnym 1 122 osoby.

Wykres 2.2 Procentowy udział ludności zamieszkałej w gminie Czorsztyn z rozróżnieniem na wiek przedprodukcyjny, produkcyjny i poprodukcyjny

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS, Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014 roku

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

II.III Rynek pracy W gminie Czorsztyn jest zarejestrowanych 281 podmiotów gospodarczych. Pośród sołectw wymienić można podmioty w liczbie: o 1 w Huba, o 47 w miejscowości Maniowy, o 15 w Mizernej, o 53 w Kluszkowcach, o 31 w miejscowości Czorsztyn, o 73 w Sromowcach Niżnych, o 57 w Sromowcach Wyżnych. Powyższe podmioty gospodarcze prowadzą działalność w branżach: sklepy, usługi, gastronomia, budownictwo, flisowanie, pensjonaty, wynajem kwater, kamieniarstwo, transport drogowy. Na tle gminy Czorsztyn, 11% podmiotów gospodarczych zarejestrowanych jest w miejscowości Czorsztyn.

Wykres 2.3 Ilość podmiotów gospodarczych w gminie Czorsztyn

Źródło: Na podstawie danych GUS, aktualnych na czerwiec 2015 roku

Stopa bezrobocia na czerwiec 2015 roku wynosiła dla powiatu nowotarskiego 10,9. W powiecie nowotarskim według stanu na I - II kwartał 2015 roku liczba osób rejestrowanych jako bezrobotne wynosiła 7056 osób. W liczbie tej są 3404 kobiety. 6184 osoby nie posiadały prawa do zasiłku. Pośród danych osób bezrobotnych wymienia się 1 465 osób, które dotychczas w ogóle nie pracowały, oraz 734 osoby które zostały zwolnione z przyczyn likwidacji dotychczasowych zakładów pracy. Pośród danych GUS odczytać również możemy, że w powiecie nowotarskim jest 4 520 osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi z czego 3926 z nich nie posiada prawa do zasiłku.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Wykres 2.4 Ilość osób bezrobotnych w podziale na wiek, w ujęciu procentowym

Bezrobotni według wieku 55 i więcej 24 lata i 13% mniej 45-54 lata 24% 16%

35-44 lata 25-34 lata 18% 29%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, aktualnych na czerwiec 2015 roku

W powiecie nowotarskim zarejestrowano 7 056 osób bezrobotnych. Ich wiek przedstawiał się następująco: 1 675 osób w wieku 24 lat lub mniej, 2 071 osób w wieku pomiędzy 25 a 34 rokiem życia, 1 296 osób w wieku między 35 a 44 rokiem życia, 1 117 osób w wieku 45 do 54 lata oraz 897 osób powyżej 55 roku życia.

Wykres 2.5 Wykształcenie wśród bezrobotnych mieszkańców powiatu nowotarskiego, w ujęciu procentowym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, aktualnych na czerwiec 2015 roku

Ponadto, na koniec czerwca 2015 roku, w powiecie nowotarskim na 7 056 osób bezrobotnych 674 osoby posiadały wykształcenie wyższe, 1 264 osoby średnie zawodowe, 925 średnie ogólnokształcące, 2105 zasadnicze zawodowe, a 2 088 osób gimnazjalne, podstawowe lub niepełne podstawowe. Pośród bezrobotnych, wyróżnić można poniższe grupy osób biorąc pod uwagę czas pozostawania bez pracy:

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

o 532 osoby bez pracy do 1 miesiąca czasu, o 920 osób od 1 do 3 miesięcy bez pracy, o 1 124 osoby od 3 do 6 miesięcy bez pracy, o 1 313 osób od 6 do 12 miesięcy, o 1 261 osób od 12 do 24 miesięcy, o 1 906 osób pozostających bez pracy dłużej niż 24 miesiące. Wśród bezrobotnych, ich dotychczasowy staż pracy przedstawiał się następująco:

Wykres 2.6 Wiek osób bezrobotnych w powiecie nowotarskim, w ujęciu procentowym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, aktualnych na czerwiec 2015 roku

Osoby te posiadały do 1 roku stażu w przypadku 973 osób, od 1 do 5 lat stażu w przypadku 1 818 osób, od 5 do 10 lat w przypadku 981 osób, od 10 do 20 lat w przypadku 1 018 osób, od 20 do 30 lat w przypadku 587 osób, powyżej 30 lat pracy 214 osób oraz 1 465 osób wymieniono jako te bez stażu pracy.

II.IV Oświata W miejscowości Czorsztyn nie znajdują się placówki oświatowe. Dzieci i młodzież ze wsi Czorsztyn uczęszczają do placówek zlokalizowanych w sąsiednich sołectwach. Na sieć placówek oświatowych w całej gminie składają się: a) Dwie szkoły podstawowe, znajdujące się w miejscowościach Kluszkowce oraz Sromowce Wyżne, oraz dwa Zespoły Placówek Oświatowych w Maniowach i Sromowcach Niżnych.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

b) Przedszkole publiczne w Kluszkowcach oraz dwa prywatne przedszkola w Sromowcach Wyżnych i Maniowach. W gminie Czorsztyn w oświacie jest zatrudnionych 107 nauczycieli (osoby zatrudnione na etacie stanowią 93,34% pracowników). Poniższa tabela przedstawia zatrudnienie pracowników oświatowych oraz pracowników obsługi w gminie Czorsztyn.

Tabela 2.2 Zatrudnienie pracowników oświatowych oraz pracowników obsługi w szkołach podstawowych oraz Zespołach Placówek Oświatowych w gminie Czorsztyn

Etaty w tym: Nazwa szkoły kalkulacyjne sekretarz konserwator sprzątaczka Szkoła Podstawowa w 4,25 etatu 1 etat 1 etat 2,25 etatu Kluszkowcach Szkoła 3 etaty, 1 etat, Podstawowa w 3,5 etatu (w 0,5 etatu 1,5 etatu (w sezonie 1,5 etatu Sromowcach sezonie grzewczym) Wyżnych grzewczym) Zespół Placówek Oświatowych 9 etatów 1,75 etatu 1,75 etatu 5,5 etatu w Maniowach Zespół Placówek Oświatowych 5,5 etatu 1 etat 1 etat 3,5 etatu w Sromowcach Niżnych 21,75 etatów 4,75 etatów Łącznie etaty (22,25 etatów w 4,25 (5,25 etatów w 12,75 etatów w szkołach sezonie etatów sezonie grzewczym) grzewczym) Źródło: Opracowanie własne

Tabela 2.3 Zatrudnienie pracowników w Gminnym Publicznym Przedszkolu w Kluszkowcach w tym: Etaty Nazwa szkoły Pomoc do kalkulacyjne intendent sprzątaczka kucharka dzieci Gminne Przedszkole 3 etaty 0,5 etatu 0,5 etatu 1 etat 1 etat Publiczne w Kluszkowcach Źródło: Opracowanie własne

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Tabela 2.4 Zatrudnienie w Zespole Obsługi Jednostek Oświatowych w gminie Czorsztyn w tym: Etaty Specjalista ds. Nazwa szkoły Główny kalkulacyjne Kierownik wynagrodzeń, księgowy ubezpieczeń i zasiłków Zespół Obsługi Jednostek Oświatowych 3 etaty 1 etat 1 etat 1 etat w gminie Czorsztyn Źródło: Opracowanie własne

Powyższe tabele opracowano na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach, stan na listopad 2015 r.

W gminie Czorsztyn edukacje pobiera: 259 uczniów w gimnazjum 565 dzieci w szkole podstawowej 75 uczniów w zerówkach 42 dzieci w publicznym przedszkolu

Od października 2010 roku na terenie gminy Czorsztyn działa także prywatne przedszkole Wesołe Przedszkole w Maniowach dla dzieci od 2,5 do 5 lat. Ponadto od grudnia 2014 roku swoją działalność rozpoczęła drugie niepubliczne przedszkole Bajkowy Świat zlokalizowane w Sromowcach Wyżnych. Do przedszkoli tych uczęszcza kolejno 71 oraz 35 dzieci. Ilość uczniów w poszczególnych placówkach edukacyjnych w gminie Czorsztyn przedstawia się następująco:

Tabela 2.5 Liczba uczniów w poszczególnych placówkach oświatowych w gminie Czorsztyn Placówki oświatowe w gminie Czorsztyn Liczba uczniów Szkoła Podstawowa Kluszkowce 167 Zespół Placówek Oświatowych w Maniowach 361 Zespół Placówek Oświatowych w Sromowcach Niżnych 166 Szkoła Podstawowa Sromowce Wyżne 99 Przedszkole publiczne w Kluszkowcach oraz przedszkole 148 niepubliczne w Maniowach oraz Sromowcach Wyżnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach, stan na listopad 2015 r.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Na terenie gminy Czorsztyn funkcjonuje również Gminna Biblioteka w Kluszkowcach, z filiami bibliotecznymi w miejscowościach: Czorsztyn oraz w Maniowy, Mizerna, Sromowce Wyżne, Sromowce Niżne, z której mieszkańcy mogą korzystać. Biblioteka ta jest instytucją kultury działającą na podstawie Uchwały Nr XXV/234/01 Rady Gminy Czorsztyn z dnia 12.09.2001 roku. Zbiory są centralnym składnikiem warunkującym istnienie biblioteki, dlatego ich gromadzenie odbywa się w sposób planowany, zgodny z profilem każdej placówki. Ze względu na specyfikę środowiska, w którym funkcjonują biblioteki w gminie Czorsztyn jest kompletowanie wszystkich dzieł regionalnych dotyczących Podhala, Pienin, Spisza oraz twórców i artystów tworzących w tym regionie. W terminie od 27.08.2014 roku do 03.10.2014 roku gmina Czorsztyn realizowała projekt pod tytułem „Pierwszy dzwonek” polegający na udzieleniu wsparcia dla uczniów z rodzin wielodzietnych 4+ z terenu gminy Czorsztyn w zakresie zwiększania ich szans edukacyjnych. Projekt realizowano przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego. Wsparciem zostało objętych łącznie 57 rodzin, w tym 174 uczniów z terenu gminy Czorsztyn. W ramach realizowanego projektu wypłacono jednorazowo łącznie 26 100,00 zł tj. 150 zł na dziecko.

II.V Zdrowie Na terenie wsi Czorsztyn nie funkcjonuje Ośrodek Zdrowia. Mieszkańcy wsi korzystają z opieki zdrowotnej zlokalizowanej w sąsiednich sołectwach na terenie gminy. W gminie Czorsztyn podstawowa opieka zdrowotna realizowana jest przez Samodzielny Publiczny Gminny Ośrodek Zdrowia w Maniowach poprzez: - poradnie podstawowej opieki zdrowotnej, - poradnie otolaryngologiczną, - poradnie ginekologiczną, - porady kardiologiczne, - porady pulmologiczne, - porady diabetologiczne, - gabinet stomatologiczny, - pracownie rehabilitacyjną. Ponadto opieka zdrowotna świadczona jest przez Ośrodek w Sromowcach Niżnych poprzez poradnie podstawowej opieki zdrowotnej oraz gabinet stomatologiczny. Dodatkowo w Sromowcach Wyżnych funkcjonuje Odział Ratunkowy. Na terenie gminy funkcjonują apteki w Maniowach i Sromowcach Wyżnych.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

II.VI Pomoc społeczna Mieszkańcy wsi Czorsztyn nie posiadają na swoim terenie Ośrodka Pomocy Społecznej. Pomoc ta świadczona jest dla nich przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej znajdujący się w sąsiedniej miejscowości Maniowy. Pracownicy ośrodka wykonują swoje zadania w rejonach opiekuńczych oraz świadcząc usługi w prywatnych domach podopiecznych. Działanie ośrodka polega w szczególności na przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń, pracy socjalnej, prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej, a także na analizie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej, realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych i rozwijaniu nowych form pomocy społecznej. Celem działalności ośrodka jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

II. VII Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo publiczne na terenie gminy Czorsztyn zapewniane jest przez Komisariat Policji w Krościenku nad Dunajcem oraz jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej. Gminny Oddział Związku Ochotniczej Straży Pożarnej nadzorowany jest obecnie przez Naczelnika, Pana Krzysztofa Regieca, oraz Prezesa, Pana Tadeusza Firka. W miejscowości Czorsztyn, jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej liczy 10 strażaków i nadzorowana jest przez Pana Rafała Knurowskiego na stanowisku Naszelnika oraz przez Pana Andrzeja Wojtaszka na stanowisku Prezesa. W jednostce Ochotniczej Straży Pożarnej liczba czynnych strażaków w poszczególnych sołectwach przedstawia się następująco:

Tabela 2.6 Liczba strażaków w poszczególnych miejscowościach gminy Czorsztyn ILOŚĆ STRAŻAKÓW DO DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH JEDNOSTKA OCHOTNICZEJ STRAŻY POŻARNEJ LICZBA STRAŻAKÓW Huba 10 Maniowy 32 Mizerna 19 Kluszkowce 21 Czorsztyn 10 Sromowce Wyżne 36 Sromowce Niżne 32 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach 20

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

II.VIII Kultura W miejscowości Czorsztyn brak jest Domu Kultury. Mieszkańcy wsi mają do dyspozycji Gminne Centrum Kultury w Kluszkowcach z/s Maniowach zlokalizowane na ul. Gorczańskiej 3 dysponujące domami kultury w Kluszkowcach na ul. Strażackiej 1 oraz w Maniowach na ul. Pienińskiej. Gminne Centrum Kultury (GCK) w Kluszkowcach z/s w Maniowach działa od 1 stycznia 2002 roku jako osoba prawna. W jego skład wchodzą: o Dom Kultury w Maniowach ul. Pienińska 2 a, o Dom Kultury w Kluszkowcach ul. Strażacka 1, o Izba Regionalna w Sromowcach Wyżnych ul. Ks. Kosibowicza 13. Gminne Centrum Kultury prowadzi swoją działalność między innymi poprzez zespoły regionalne takie jak: o dziecięcy zespół regionalny „Lubań” oraz grupa dorosłych w Kluszkowcach, o dziecięcy zespół regionalny „Maniowianie” im ks. Antoniego Siudy oraz grupa dorosłych "Norymni" w Maniowach, o orkiestra dęta w Maniowach, o dziecięcy zespół regionalny „Małe Flisoki” w Sromowcach Niżnych, o dziecięcy zespół regionalny „Sromowianie” - w Sromowcach Wyżnych, o orkiestrę dętą w Maniowach, o chór "Kluszkowce" w Kluszkowcach. Zadania Gminnego Centrum Kultury realizowane są w oparciu o roczny plan pracy. Oprócz systematycznych zajęć w zespołach, GCK organizuje corocznie konkursy we współpracy z Zespołem Placówek Oświatowych w Maniowach takie jak:  Konkurs o tematyce prozdrowotnej "Żyj zdrowo",  Konkurs literacki,  Konkurs recytatorski "Nad wodą wielką i czystą". We współpracy z Kołami Gospodyń Wiejskich organizowany jest corocznie konkurs "Mój ogród kwiatowy". Ponadto w okresie letnim GCK organizuje imprezy plenerowe, których celem jest promocja naszej kultury regionalnej. Dlatego też podczas tych imprez prezentują się zespoły regionalne działające przy GCK, a panie z Kół Gospodyń Wiejskich serwują specjały naszej kuchni regionalnej. Cyklicznymi imprezami organizowanymi od kilkunastu lat są: „Konkurs Potraw i Nalewek Regionalnych”, „Otwarcie Sezonu Turystycznego”,

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

„Dzień Sportu”, „Wieczór z folklorem”, „Dzień Kluszkowiec”, „Lato pod Trzema Koronami”, „Lato w Mizernej”, „Gminne Dożynki”. Działalność Centrum oparta jest o Roczny Kalendarz Imprez Kulturalnych. Centrum integruje mieszkańców gminy, potrafi godzić odmienności zwyczajowe pokazując przewagę wspólnego działania na rzecz kultury nad partykularyzmami lokalnymi. Stąd też, w ciągu roku w każdej wsi jest organizowana minimum jedna impreza kulturalną, przygotowaną przez mieszkańców pod patronem Centrum. Ponadto wpływ na życie kulturalne mieszkańców ma Gminna Biblioteka Publiczna z/s w Kluszkowcach, posiadająca w każdej wsi gminy swoje filie.

II. IX Koło Gospodyń Wiejskich We wsi Czorsztyn działa Koło Gospodyń Wiejskich liczące obecnie 10 osób. Poza nim, w sąsiednich miejscowościach gminy Czorsztyn, koła aktywne są również w: Sromowcach Niżnych, Sromowcach Wyżnych, w Kluszkowcach, w sołectwie Maniowy i Mizernej. Koło w Sromowcach Wyżnych dodatkowo prowadzi Izbę Regionalną, gdzie zgromadzonych jest około 1000 eksponatów. Koło Gospodyń Wiejskich to niezależna społeczno – zawodowa, dobrowolna i samorządna organizacja kobieca działająca głównie na terenach wiejskich, będąca jednym z rodzajów społeczno zawodowych organizacji rolników. Działające koło na terenie gminy Czorsztyn zrzesza Panie w różnym wieku. Panie spotykają się przy różnych okazjach, gotując potrawy regionalne, raz w roku organizując konkurs potraw regionalnych, na których konfrontują swoje dzieła z Paniami z kół z innych wiosek.

II.X Sport, turystyka i rekreacja W Czorsztynie istnieje baza noclegowa oferowana przez niektórych mieszkańców oraz sklepy spożywcze. W pozostałych miejscowościach należących do gminy, istnieje zorganizowana baza noclegowa i gastronomiczna – hotele, motele, zajazdy, pensjonaty, kwatery, gospodarstwa agroturystyczne, a także restauracje, bary i stołówki. Z roku na rok przybywa też coraz więcej kwater prywatnych i innych miejsc noclegowych, oferujących komfortowe pokoje z pełnym domowym wyżywieniem. Dogodne położenie gminy sprawia, że może to być dobra baza wypadowa również w Tatry, oraz na Słowację.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Istotnym, bardzo atrakcyjnym elementem charakterystycznym dla miejscowości Czorsztyn, jest bliskość Zalewu Czorsztyńskiego, który powstał poprzez spiętrzenie wód Dunajca zaporą ziemno - betonową o długości 404 m i wysokości 56 m. Wody rozdzielające pasmo Pienin Spiskich od Czorsztyńskich i stoków gorczańskiego pasma Lubania rozciągają się od zapory pod zamkiem w Niedzicy po okolice Dębna. Wokół jeziora znajdują się liczne miejsca do wypoczynku i wędkowania, a w rejsy wypływają statki spacerowe i gondole. Najbardziej znaną atrakcją Czorsztyna są ruiny Zamku. Zamek w Czorsztynie z racji położenia przy historycznym trakcie handlowym posiada bardzo bogatą historię. Odwiedzany był przez wiele ówczesnych znakomitości, wliczając w to nawet królów. Bawili tu: Kazimierz Wielki, Ludwik Węgierski, królowa Jadwiga, Władysław Jagiełło (starostą na zamku był sam Zawisza Czarny) oraz Władysław Warneńczyk. Schronienia w zamku szukali husyci, Jan Kazimierz uciekający przed Szwedami, powstańcy Kostki Napierskiego, kozacy i konfederaci barscy. Pod koniec XVIII wieku zamek spłonął od uderzenia pioruna i zaczął popadać w ruinę. W końcu XIX wieku zapoczątkowano prace restauratorskie. Prowadzone są one do dziś, obecnie dzięki staraniom aktualnego gospodarza zamku, czyli Pienińskiego Parku Narodowego.

Rysunek 2.2 Ruiny Zamku w Czorsztynie

Źródło: www.czorsztyn.com

W 2014 roku miała miejsce budowa amfiteatru w Czorsztynie. Służący potrzebą mieszkańców amfiteatr powstał dzięki dofinansowaniu w wysokości 40 000,00 zł. Całkowity koszt budowy

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

wynosił 59 498,38 zł. Nowo powstały obiekt posiada drewnianą konstrukcję i wykończony został blachą dachówkową. Jego wymiary to 12m x 6m. Co istotne, obiekt został dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych poprzez wykonanie specjalnego podjazdu. Charakterystyczną budowlą w miejscowości Czorsztyn jest również zachowana kaplica znajdująca się na Cmentarzu w Czorsztynie.

Rysunek 2.3 Kaplica na Cmentarzu w Czorsztynie

Źródło: www.bgorlick.webd.pl/parafia.html

Z inicjatywy Stanisława i Marii Drochojewskich powstał projekt wybudowania dużej kaplicy, służącej osiedlu jako kościół. Położono fundamenty, które poświecił w 1929 roku arcybiskup metropolita krakowski, ksiądz Adam Sapieha podczas wizytacji duszpasterskiej na Podhalu. W okresie Polski Ludowej ludność miejscowa ogrodziła poświęcony teren i postawiła krzyż na znak, że parcela przeznaczone jest na miejsce kultu. Strzeżono, by nie został zabrany na inne cele. W latach osiemdziesiątych z inicjatywy księdza prałata Antoniego Siady, proboszcza parafii Maniowy, oraz dzięki zaangażowaniu miejscowej ludności, jej rękami i nakładem, wzniesiono obecny kościół, poświęcony w roku 1992 przez ks. Kardynała Franciszka Macharskiego, arcybiskupa krakowskiego pod wezwaniem Matki boskiej Fatimskiej.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Rysunek 2.4 Kościół w Czorsztynie

Źródło: www.bgorlick.webd.pl/parafia.html

Wyposażenie wnętrza (ołtarz, ambona, ławki, chór oraz zabytkowe organy z XVII wieku) pochodzi ze starego kościoła w Maniowach (obecnie pod zalewem).

Szlaki turystyczne w gminie Czorsztyn:

Tabela 2.7 Szlaki turystyczne w gminie Czorsztyn z uwzględnieniem długości trasy i czasem jest przebycia Kolor Trasa Długość Suma różnicy Czas Czas trasy wzniesień wejścia powrotu Czerwony Przełęcz Knurowska - Runek - 13 km 525 m 4 h 3 h 30 Lubań min Lubań - Marszałek - Krościenko 10 km 805 m 2 h 30 min 3 h Niedzica - Sromowce Wyżne - 8 km 490 m 2 h 15min 2 h Macelak Niebieski Ochotnicy Dolna - Polana 6 km 735 m 2 h 15 min 1 h 45 Muszyna - Lubań min Lubań - Przełęcz Snozka 6 km 710 m 1 h 45 min 2 h 15 min Przełęcz Snozka - Macelak - Trzy 9,5 km 510 m 3 h 15 min 3 h Korony Trzy Korony - Sokolica - 6 km 980 m 3 h 3 h 30

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Szczawnica min Zielone Ochotnica Dolna - Polana Morgi - 7 km 750 m 2 h 30 min 2 h Lubań Lubań - Grywałd 5,5 km 645 m 2 h 15 min 2 h 45 min Lubań - Makowica - Tylmanowa 6 km 825 m 2h 3h Rzeka Sromowce - Przeł. pod Ostrym 3 km 370 m 1 h 45 min Wierchem Żółty Sromowce Niżne - Przeł. Szopka - 5 km 670 m 2 h 50 min 2 h 15 Krościenko Niżne min Źródło: www.czorsztyn.pl

Na terenie gminy Czorsztyn w 2015 roku powstały kolejne szlaki górskie: niebieski:  Maniowy - Huba - pod Kotelnicą – długość trasy: 3 km, szczególnym atutem jest rozległa panorama od Pienin, przez Tatry do Babiej Góry, z rozpościerającym się jeziorem czorsztyńskim u podnóży zielony:  Maniowy - polana Kudów – długość trasy: 7 km, zróżnicowany, w dolnej i górnej części przepleciony widokowymi polanami, z których rozlega się widok od Pienin, przez Tatry, Jezioro Czorsztyńskie, zamki aż po Babią Górę. żółty:  Osada turystyczna Czorsztyn Kluszkowce - Jaworzyny Ochotnickie – Lubań – długość trasy: 8,7 km, najłagodniejszy szlak na Lubań, dolna część szlaku przebiega obok Rezerwatu Modrzewie, gdzie znajduje się ścieżka przyrodnicza z przystankami, pięknie opisanymi tablicami informacyjnymi oraz ławeczkami, skąd można podziwiać Tatry, jezioro, czy też zamki.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

III. Infrastruktura techniczna III.I Gospodarka wodna i ściekowa Długość sieci wodociągowej we wsi Czorsztyn, wraz z siecią przesyłową i przyłączami ma długość 6 km. Zawiera się w nich 127 sztuk przyłączy. Mieszkańcy Czorsztyna zaopatrywani są w wodę przez wodociąg w Kluszkowcach. Długość gminnej sieci wodociągowej wraz z siecią przesyłową, przyłączami, obsługiwanej przez Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach według stanu na dzień 31.10.2015 roku przedstawia się następująco:

Tabela 3.1 Ilość przyłączy do sieci wodociągowej w poszczególnych miejscowościach w gminie Czorsztyn Miejscowość Długość sieci wodociągowej wraz z Ilość przyłączy w siecią przesyłową, przyłączami w sztukach kilometrach Maniowy 21,1 477 Kluszkowce 13,8 277 Mizerna 5,1 9 Czorsztyn 6,0 127 Sromowce Wyżne 8,7 120 Razem 54,7 960 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach posiada ujęcia wód powierzchniowych, studnie kopane i źródła. Wodociągi posiadają aktualne pozwolenia wodnoprawne. Na wszystkich ujęciach woda poddawana jest dezynfekcji fizycznej promieniami UV. Wodociąg w Maniowach zaopatruje ok. 2000 mieszkańców oraz Urząd Gminy, Bank Spółdzielczy, Stację Paliw, Kościół, Szkołę Podstawową i Gimnazjum, Przedszkole, Ośrodek Zdrowia, sklepy spożywcze, pensjonaty, hotele, oczyszczalnię ścieków. Woda pobierana jest z ujęcia na potoku „Limierzysko” oraz ze studni kopanych i źródeł z ujęcia „Książę Młaki”. Jest to wodociąg grawitacyjny. Wodociąg w Kluszkowcach zaopatruje ok. 1200 mieszkańców Kluszkowiec i Czorsztyna oraz Szkołę Podstawową, Kościół, hotele, pensjonaty, obiekty sportowe, sklepy spożywcze. Wodociąg zasilany jest wyłącznie w wodę powierzchniową z 2 ujęć tj. na potoku „Kluszkowianka” – ujęcie główne, oraz na potoku „Mizerzanka”. Jest to ujęcie brzegowe. Woda poddawana jest na miejscu filtracji poprzez filtry powolne piaskowo – żwirowe. Woda z ujęcia głównego grawitacyjnie spływa do zbiornika terenowego wyrównawczego. Woda z ujęcia w Mizernej gromadzona jest w 2 zbiornikach. Woda ze zbiornika podawana jest do sieci wodociągowej grawitacyjnie.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Ujęcie wody w Sromowcach Wyżnych – Kątach obsługuje ok. 500 odbiorców Sromowiec Wyżnych – Wygon oraz Przystań Flisacką w Kątach, sklepy spożywcze, restauracje. Wodociąg zasilany wyłącznie w wodę z 2 studni infiltracyjnych: na lewym brzegu rzeki Dunajec. Woda ze studni przepompowywana jest 2 pompami niskiego ciśnienia do 3 zbiorników terenowych: zbiornik dolny o poj. 16 m3 , zbiornik pośredni o poj. 16 m3 oraz górny o poj. 250 m3. Wokół ujęć i zbiorników wytyczone są strefy ochrony sanitarnej bezpośredniej. Woda ze zbiornika górnego podawana jest do sieci wodociągowej grawitacyjnie. Z gminnej sieci wodociągowej korzysta tylko część mieszkańców i instytucji. Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach jako jednostka budżetowa nie posiada szczegółowych danych odnośnie lokalnych wodociągów, studni głębinowych.

Tabela 3.2 Liczba mieszkańców korzystających z gminnej sieci wodociągowej Miejscowość Liczba Liczba Instytucje korzystające z Uwagi mieszkańców mieszkańców gminnej sieci (zameldowanych) korzystających wodociągowej z gminnej sieci wodociągowej Huba 124 2 000 - Lokalne wodociągi, studnie głębinowe Maniowy 2 250 2 000 Urząd Gminy, Bank Lokalne Spółdzielczy, Stacja paliw, wodociągi Firma Supersnow, sklepy, Kościół, pensjonaty, hotele, Szkoła Podstawowa wraz z Gimnazjum i Przedszkolem, oczyszczalnia ścieków Mizerna 598 10 - Lokalne wodociągi Kluszkowce 1 879 800 Szkoła Podstawowa, Kościół, Lokalne hotele, pensjonaty, obiekty wodociągi, sportowe, sklepy spożywcze studnie głębinowe Czorsztyn 397 390 Pensjonaty, hotele, Studnie oczyszczalnia ścieków głębinowe Sromowce 1 317 500 Przystań Flisacka, sklepy Lokalne Wyżne spożywcze, restauracje wodociągi Sromowce 1 059 0 - Lokalne Niżne wodociągi RAZEM 7 621 3 700 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach, stan na 23.09.2015 r.

Wieś Czorsztyn posiada kanalizację o długości 4,7 km, długość przyłączy o długości 2,19 km. Pośród 136 odbiorców wymienia się 119 przyłączy do sieci kanalizacyjnej. Według powyższych danych, zawartych w tabeli, wnioskujemy, że we wsi Czorsztyn na 397 mieszkańców, 390 osób korzysta z gminnej sieci wodociągowej. Na terenie wsi 28

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

do kanalizacji podłączone są również pensjonaty, hotele oraz oczyszczalnia ścieków. Na terenie tym występują studnie głębinowe. W latach 2013 – 2014 miała miejsce Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Czorsztynie wraz z nadzorem sfinansowana ze środków pochodzących od Inwestora: Podhalańskie Przedsiębiorstwo Komunalne w Nowym Targu. Koszt wykonania projektu w 2012 roku wyniósł 90 280 zł, natomiast w latach 2013 - 2014 całkowity koszt inwestycji wynosił 4 287 165,00 zł.

Rysunek 3.1 Budynek oczyszczalni ścieków w Czorsztynie

Źródło: Biuletyn Informacyjny Gminy Czorsztyn, nr 41

III. II Gospodarka odpadami komunalnymi Usługi komunalne w gminie Czorsztyn świadczy Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach. Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów stałych odbywa się na terenie wsi Czorsztyn poprzez segregacje i gromadzenie ich w przystosowanych pojemnikach okresowo opróżnianych, usytuowanych na posesjach. Zmieszane odpady komunalne odbierane są 1 raz w miesiącu, natomiast w miesiącach lipiec oraz sierpień również w dodatkowych terminach według harmonogramu. Wywóz odpadów komunalnych z całej gminy odbywa się w sposób zorganizowany na urządzony zakład utylizacji odpadów znajdujący się poza obszarem gminy Czorsztyn. Od 1 lipca 2013 roku odpady komunalne niesegregowane i segregowane zebrane

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

przekazywane są do przedsiębiorstwa IB Sp. z o. o. Zakład Pracy Chronionej, Punkt Przekazania Odpadów do Segregacji i Utylizacji w Nowym Targu przy ul. Jana Pawła II 115. Liczba gospodarstw domowych w gminie Czorsztyn według złożonych deklaracji przedstawia się następująco:

Tabela 3.3 Liczebność gospodarstw indywidualnych korzystających z usług Gminnego Zakładu Gospodarki Komunalnej w Maniowach Gospodarstwa Ilość odbiorców jednoosobowe 179 dwuosobowe 329 trzyosobowe 192 czteroosobowe 387 pięcioosobowe i więcej 544 zamieszkałe czasowo – domki letniskowe 80 Suma 1 711 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach posiada dane dotyczące ilości zebranych odpadów segregowanych i niesegregowanych od 1999 roku. Zestawienie masy zebranych przez Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach i przekazanych na składowisko odpadów komunalnych w latach 2011 – 2015 przedstawia się następująco:

Tabela 3.4 Ilość odpadów segregowanych oraz niesegregowanych w tonach zebranych przez Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach

Odpady niesegregowane Odpady segregowane Rok Masa Wartość Szkło Opakowania Zużyty Papier, Rezem odpadów usługi [zł] z tworzyw sprzęt makulatura segregacja sztucznych elektryczny 2011 406,82 104 756,15 155,44 59,84 8,75 2,08 226,11 2012 411,86 105 571,00 153,58 83,52 6,54 1,94 245,58 2013 435,16 109 551,94 170,20 83,50 4,35 2,02 260,07 2014 510,20 127 550,00 165,46 88,22 1,31 2,18 257,17 do 493,07 - 147,48 84,32 1,00 1,06 233,86 31.10.2015 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Osiągnięte poziomy recyklingu w gminie Czorsztyn w roku 2014 rozkładał się różnie w zależności od rodzaju:

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

 osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła wynosił 75,7% (zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ustalony poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła powinien wynosić co najmniej 50%),  poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wynosił 30,80%,  osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami, innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne wynosił 100% (zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ustalony poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami, innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne powinien wynosić co najmniej 70%).

III.III Gospodarka energetyczna i CO Zasilanie w energię elektryczną wsi odbywa się w oparciu o GPZ 110//15 kV Niedzica, znajdujący się przy zaporze wodnej w Niedzicy oraz ENION. Przez teren gminy przebiegają napowietrzne linie elektroenergetyczne wysokiego (WM) i średniego napięcia(SN). Mają one znaczenie ponadlokalne i przebiegają na trasie: - linia napowietrzna 110 kV relacji Niedzica – Krościenko – Nowy Sącz, - linia napowietrzna 15 kV relacji GPZ Szaflary – Krościenko.

III.IV System komunikacji Komunikacja na terenie gminy i poza nią możliwa jest jedynie poprzez transport kołowy. Gmina nie posiada transportu kolejowego. Podstawowy układ drogowy na obszarze gminy stanowią: a) droga wojewódzka regionalna nr 969: relacji Nowy Targ - Nowy Sącz – odcinek o długości 7,5 km o twardej nawierzchni, b) drogi powiatowe: o nr 25406 – Krośnica – granica gminy – Czorsztyn – Sromowce Wyżne – Wygon – Sromowce Niżne – odcinek o długości 10,6 km o twardej nawierzchni, o nr 25407 Sromowce Wyżne – Zapora – granica gminy Łapsze Niżne odcinek długości 1,5km o twardej nawierzchni, c) drogi gminne – długość 63 km, w tym 49 km o twardej nawierzchni,

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Stan techniczny dróg gminnych asfaltowych należy ocenić jako dobry. Gmina od wielu lat inwestuje w rozwój własnej infrastruktury drogowej dbając o jej jakość i stan techniczny. Jednak wiele dróg wymaga jeszcze gruntownej modernizacji nawierzchni. Drogi wewnętrzne w zdecydowanej większości stanowią drogi gruntowe, pełniące funkcje dojazdową do pól, obszarów leśnych i oddalonych osiedli.

III.V Zestawienie zasobów sołectwa Czorsztyn Poniżej przestawiona została ocena zasobów dotyczących środowiska przyrodniczego i kulturowego, dziedzictwa religijnego i historycznego, obiektów i terenów w miejscowości, gospodarki i rolnictwa, atrakcyjności położenia oraz obecności turystów, instytucji oraz organizacji społecznych.

Tabela 3.5 Zestawienie zasobów w miejscowości Czorsztyn RODZAJ ZASOBU BRAK JEST ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE - walory krajobrazu X - walory klimatu (mikroklimat, wiatr, nasłonecznienie) X - walory szaty roślinnej (np. runo leśne) X - cenne przyrodniczo obszary lub obiekty X - świat zwierząt (ostoje, siedliska) X - osobliwości przyrodnicze X - wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) X - podłoże, warunki hydrologiczne X - gleby, kopaliny X ŚRODOWISKO KULTUROWE - walory architektury wiejskiej i osobliwości kulturowe X - walory zagospodarowania przestrzennego X - zabytki X - zespoły artystyczne X DZIEDZICTWO RELIGIJNE I HISTORYCZNE - miejsca, osoby i przedmioty kultu X - święta, odpusty, pielgrzymki X - tradycje, obrzędy, gwara X - legendy, podania i fakty historyczne X - ważne postacie historyczne X - specyficzne nazwy X OBIEKTY I TERENY - działki pod zabudowę mieszkaniową X - działki pod zakłady usługowe i przemysł X - pustostany mieszkaniowe, magazynowe i po X przemysłowe - tradycyjne obiekty gospodarskie wsi (kuźnie, młyny) X - place i miejsca publicznych spotkań X - miejsca sportu i rekreacji X GOSPODARKA I ROLNICTWO - specyficzne produkty (hodowle, uprawy polowe) X 32

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

- znane firmy produkcyjne i zakłady usługowe X - możliwe do wykorzystania odpady poprodukcyjne X SĄSIEDZI I PRZYJEZDNI - korzystne, atrakcyjne sąsiedztwo (duże miasto, arteria X komunikacyjna, atrakcja turystyczna) - ruch tranzytowy X - przyjezdni stali i sezonowi (turyści) X INSTYTUCJE - placówki opieki społecznej X - szkoły podstawowe, gimnazjum X - szkoły średnie i wyższe X - Dom Kultury X LUDZIE, ORGANIZACJE SPOŁECZNE - Ochotnicza Straż Pożarna X - Koło Gospodyń Wiejskich X Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

IV. Analiza SWOT

Analiza SWOT jest analizą mającą na celu przeprowadzenie inwentaryzacji zasobów oraz ustalenie słabych i mocnych stron miejscowości oraz najbliższego otoczenia społecznego, gospodarczego, infrastrukturalnego i przyrodniczego, które przekłada się bezpośrednio na ukazanie szans i zagrożeń miejscowości w perspektywie czasu. Przeprowadzenie analizy SWOT dla miejscowości Czorsztyn związane jest z diagnozą sytuacji wsi oraz pozwoli na uzyskanie opinii, spostrzeżeń, wniosków i uwag odnośnie stanu wyjściowego. Uzyskana wiedza na temat wewnętrznych atutów i pozytywnych cech wsi umożliwi podjęcie działań służących rozwojowi społeczno – gospodarczemu. Dyskusja dotycząca pozytywnego i negatywnego wpływu otoczenia zewnętrznego na proces tworzenia warunków konkurencyjności regionu była związana z określeniem okazji, możliwości, szans oraz zagrożeń wiążących się z planowaniem, organizacją, zarządzaniem oraz finansowaniem działań ze środków zewnętrznych m.in. pochodzących z Unii Europejskiej.

Tabela 4.1 Analiza SWOT dotycząca miejscowości Czorsztyn Mocne strony – atuty rozwoju miejscowości Słabe strony – czynniki ograniczające rozwój - znana nazwa, - brak instytucji np. szkoła podstawowa, - znane atrakcje turystyczne, np. Zamek gimnazjum, szkoła średnia, przedszkole, w Czorsztynie, poczta itp., - bliskość jeziora, - słaba infrastruktura (drogi, chodniki, - liczna baza noclegowa, agroturystyka, w 70% wymagające naprawy), - brak zgiełku XXI wieku, korzystne położenie - brak dostępu do jeziora (brak plaży), geograficzno – klimatyczne oraz dobry stan - brak osobnego ujęcia wody, środowiska naturalnego, - problemy z inwestycjami z uwagi - szlaki turystyczne (Park Narodowy), na bliskość Parku Narodowego, - względnie czyste powietrze, - brak miejsc pracy, ukryte bezrobocie - przyjaźni i mili mieszkańcy, agrarne, - dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna, - słabo rozwinięta infrastruktura - bliskość Tatr i Zakopanego oraz granicy ze Słowacją turystyczna, sportowa i rekreacyjna, - bogactwo kulturowe i kultywowanie tradycji – - mała powierzchnia gospodarstw, słaba żywy folklor, infrastruktura rolna, niskie klasy gleb, - granica trzech regionów kulturowych: Podhala, - migracja młodzieży, Pienin i Spisza, - młode społeczeństwo, - wysoki poziom oświaty na szczeblu podstawowym, - aktywność społeczności lokalnej oraz jej zdolność do angażowania się w rozwój miejscowości, Szanse – możliwość rozwoju sołectwa, Zagrożenia – czynniki niesprzyjające, wynikające z otoczenia wynikające z otoczenia - dążenie do większego wykorzystania istniejących - zanieczyszczenie powietrza w okresie walorów turystycznych (bliskość jeziora i kąpieliska), jesienno – zimowym, - powstanie ścieżki rowerowej i pieszej, - słaba komunikacja zbiorowa, brak rozwoju - czyste powietrze, ograniczenie niskiej emisji sieci połączeń komunikacyjnych, (fotowoltaika, kolektory słoneczne, biomasa, - konkurencyjność sąsiednich ośrodków

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

ekologiczne kotły do opalania domów), turystyczno – wypoczynkowych. - powstanie boiska dla realizacji formy spędzania wolnego czasu, - promocja gminy, - wzrost napływu środków strukturalnych z UE, -popyt na usługi turystyczne oparte o zasady przyrodnicze, - rozwój przedsiębiorczości na terenach wiejskich, drobnej wytwórczości i usług dla rolnictwa, - rosnąca świadomość młodzieży o potrzebie wykształcenia, -narastająca świadomość społeczeństwa w zakresie ekologii i utrzymania czystości. Źródło: Opracowanie własne

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

V. Opis planowanych działań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną

Opis zadań do realizacji:

Planowane projekty i zadania inwestycyjne na lata 2016 – 2022 zostały przedstawione w niniejszym rozdziale. Wszystkie zadania są zgodne z założeniami Strategii Rozwoju Gminy Czorsztyn oraz z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Czorsztyn. Wyróżnia się dwie grupy projektów: a) Projekty dotyczące infrastruktury technicznej b) Projekty dotyczące infrastruktury społecznej

Planowane do realizacji działania: 1. Odnowa centrum wsi - poszerzenie chodnika na ul. Zamkowej w odcinku od skrzyżowania ul. Rycerskiej do parkingu prowadzącego na zamek, w celu zwiększenia bezpieczeństwa pieszych i możliwości swobodnego przejazdu wózkiem z dzieckiem lub osób niepełnosprawnych, - rewitalizacja centrum wsi oraz ul. Zamkowej poprzez wymianę oświetlenia (lamp w stylu retro), wymianę znaków z nazwami ulic ( w stylu retro), dołożenie ławek oraz koszy. Zaprojektowanie zieleni i klombów z kwiatami, - zastosowanie rozwiązań poprawiających estetykę i czystość na terenie wsi. 2. Przebudowa ciągów komunikacyjnych w Czorsztynie: - ul. Polna, ul. Turystyczna, ul. Krótka, ul. Drohojowskich, Jana Pawła II, ul. Rycerska, ul. Zamkowa, Pienińska - całkowita modernizacja ul. Leśnej - poprawa przepustu na ul. Pienińskiej - wykonanie oświetlenia na ul. Polnej 3. Przebudowa skrzyżowania na wjeździe do Czorsztyna z zaprojektowaniem klombu 4. Modernizacja remizy Ochotniczej Straży Pożarnej - remont pomieszczeń na ostatnim piętrze, - remont pomieszczeń sali głównej w celu utworzenia świetlicy dla dzieci i młodzieży z zakupem niezbędnego wyposażenia., - wymiana stolarki okiennej, grzejników oraz zamontowanie kolektorów słonecznych w celu zmniejszenia emisji zanieczyszczeń.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

5. Budowa ścieżki pieszo – rowerowej od parkingu pod zamkiem do kościoła dla stworzenia bezpiecznego i wygodnego miejsca do spacerów, uprawiania sportu np. nordic walking, jazdy rowerem czy na rolkach oraz wyposażenie jej w estetyczną i funkcjonalną małą architekturę – ławki, kosze na śmieci, oświetlenie, ozdobną roślinność itp. 6. Podniesienie jakości terenów zielonych i otuliny wokół Pienińskiego Parku Narodowego - tworzenie ciekawych rozwiązań wspólnie z władzami Pienińskiego Parku. 7. Budowa dalszego ciągu ścieżki pieszo-rowerowej od parkingu na zamek do przystani wodnych - zagospodarowanie terenu wokół jeziora dla stworzenia miejsca na kąpielisko. 8. Promowanie miejscowości wraz z całą Gminą Czorsztyn jako miejsca atrakcyjnego turystycznie - zrealizowanie projektu na stworzenie albumu o Czorsztynie. 9. Modernizacja sieci i urządzeń wodociągowych oraz zasilania pompowni oraz budowa wodociągu na ulicy Polnej 10. Stworzenie własnego ujęcia wody pitnej 11. Zagospodarowanie miejsca pod budowę siłowni na otwartym powietrzu 12. Budowa boiska sportowego

Uzasadnienie realizacji zadań i oczekiwane rezultaty:

Zadanie 1. Odnowa centrum wsi (poszerzenie chodnika na odcinku ul. Zamkowej oraz rewitalizacja centrum wsi oraz ul. Zamkowej wraz z oświetleniem, znaków, ławek, koszy, zieleni) Cel strategiczny: - poprawa infrastruktury turystycznej, sportowej i rekreacyjnej - wykształcone społeczeństwo - dobra sieć drogowa na terenie wsi Rezultat: - poprawa zaplecza sportowo – rekreacyjnego - stworzenie nowych miejsc pracy - poprawa stanu technicznego infrastruktury drogowej i pieszej Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 2. Budowa i remont chodników oraz nawierzchni ulic Cel strategiczny:

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

- dobra sieć drogowa na terenie gminy Rezultat: - poprawa stanu technicznego dróg i budowa chodników Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 3. Przebudowa skrzyżowania na wjeździe do Czorsztyna z zaprojektowaniem klombu Cel strategiczny: - dobra sieć drogowa na terenie gminy Rezultat: - poprawa stanu technicznego dróg i budowa chodników Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 4. Termomodernizacja budynku Ochotniczej Straży Pożarnej Cel strategiczny: - zapewnienie bezpieczeństwa publicznego w gminie Rezultat: - działania na rzecz rozwoju jednostki OSP Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 5. Budowa ścieżki pieszo-rowerowej Cel strategiczny: - dobra sieć pieszo-rowerowa na terenie gminy - poprawa infrastruktury turystycznej, sportowej i rekreacyjnej Rezultat: - poprawa stanu technicznego chodników i ścieżek rowerowych Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 6. Podniesienie jakości terenów zielonych i otuliny wokół Pienińskiego Parku Narodowego Cel strategiczny: - poprawa jakości terenów zielonych wokół Pienińskiego Parku Narodowego Rezultat: - wzrost atrakcyjności turystycznej terenu gminy - stworzenie nowych miejsc pracy Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Zadanie 7. Budowa dalszego ciągu ścieżki pieszo-rowerowej od parkingu na zamek do przystani wodnych Cel strategiczny: - dobra sieć pieszo-rowerowa na terenie gminy - poprawa infrastruktury turystycznej, sportowej i rekreacyjnej Rezultat: - poprawa stanu technicznego chodników i ścieżek rowerowych Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 8. Promowanie miejscowości wraz z całą gminą Czorsztyn jako miejsca atrakcyjnego turystycznie Cel strategiczny: - promocja i rozpoznawalność miejscowości i gminy Czorsztyn Rezultat: - większa ilość turystów - większa ilość inwestycji Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 9. Modernizacja sieci i urządzeń wodociągowych oraz zasilania pompowni oraz budowa wodociągu na ulicy Polnej Cel strategiczny: - stałe działania na rzecz środowiska naturalnego Rezultat: - poprawa infrastruktury wodnej Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 10. Stworzenie własnego ujęcia wody pitnej Cel strategiczny: - działania na rzecz osiągnięcia w gminie ujęcia wody pitnej Rezultat: - ujęcie wody Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 11. Zagospodarowanie miejsca pod budowę siłowni na otwartym powietrzu Cel strategiczny: - poprawa infrastruktury sportowej i rekreacyjnej

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Rezultat: - poprawa zaplecza sportowo - rekreacyjnego Odbiorcy: ludność miejscowości, terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 12. Budowa boiska sportowego Cel strategiczny: - poprawa infrastruktury sportowej i rekreacyjnej Rezultat: - poprawa zaplecza sportowo-rekreacyjnego Odbiorcy: ludność miejscowości

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

Harmonogram realizacji zadań miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022:

Tabela 5.1 Harmonogram zadań planowanych w miejscowości Czorsztyn Lata realizacji projektu Wyszczególnienie 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 1. Odnowa centrum wsi (poszerzenie chodnika na odcinku ul. Zamkowej oraz rewitalizacja centrum wsi oraz ul. Zamkowej wraz z oświetleniem, znaków, ławek, koszy, zieleni) 2. Budowa i remont chodników oraz nawierzchni ulic 3. Przebudowa skrzyżowania na wjeździe do Czorsztyna z zaprojektowaniem klombu 4. Modernizacja remizy OSP 5. Budowa ścieżki pieszo – rowerowej 6. Podnoszenie jakości terenów zielonych i otuliny wokół Pienińskiego Parku Narodowego 7. Budowa dalszego ciągu ścieżki pieszo – rowerowej od parkingu na zamek do przystani wodnych 8. Promowanie miejscowości 9. Modernizacja sieci i urządzeń 10. Stworzenie własnego ujęcia wody pitnej 11. Zagospodarowanie miejsca pod budowę siłowni na otwartym powietrzu 12. Budowa boiska sportowego Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Źródła finansowania planowanych do realizacji zadań:

* Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 ** Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Tabela 5.2 Planowane do realizacji zadania oraz ich źródła pokrycia, w miejscowości Czorsztyn Nazwa zadania Planowany koszt Źródło finansowania Planowany Rok realizacji inwestycji wkład własny inwestycji 2016 – 2022 1. Odnowa centrum wsi (poszerzenie 1 000 000 zł - budżet gminy 400 000 zł 2017-2020 chodnika na odcinku ul. Zamkowej oraz - RPO WM 2014-2020* rewitalizacja centrum wsi oraz 7.1 Infrastruktura drogowa ul. Zamkowej wraz z oświetleniem, znaków, 11.2 Odnowa i rozwój wsi ławek, koszy, zieleni) 2. Budowa i remont chodników oraz 1 000 000 zł - budżet gminy 400 000 zł 2017-2022 nawierzchni ulic - RPO WM 2014-2020* 7.1 Infrastruktura drogowa 3. Przebudowa skrzyżowania na wjeździe 200 000 zł - budżet gminy 80 000 zł 2017-2020 do Czorsztyna z zaprojektowaniem klombu - RPO WM 2014-2020* 7.1 Infrastruktura drogowa 4. Modernizacja remizy OSP (remont 500 000 zł - budżet gminy 200 000 zł 2017-2019 pomieszczeń, wymiana stolarki okiennej, - RPO WM 2014-2020* grzejników, montaż systemów solarnych) 4.3 Poprawa efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej i mieszkaniowej 5. Budowa ścieżki pieszo - rowerowej 300 000 zł - budżet gminy 120 000 zł 2017-2019 - RPO WM 2014-2020* 7.1 Infrastruktura drogowa 6. Podnoszenie jakości terenów zielonych 20 000 zł - budżet gminy 8000 zł 2017-2022 i otuliny wokół Pienińskiego Parku - RPO WM 2014-2020* Narodowego 11.2 Odnowa i rozwój wsi 7. Budowa dalszego ciągu ścieżki pieszo – 200 000 zł - budżet gminy 80 000 zł 2018-2020 rowerowej od parkingu na zamek - RPO WM 2014-2020* do przystani wodnych 7.1 Infrastruktura drogowa 8. Promowanie miejscowości 50 000 zł - budżet gminy 20 000 zł 2017-2022

Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022

- RPO WM 2014-2020* 11.2 Odnowa i rozwój wsi 9. Modernizacja sieci i urządzeń 300 000 zł - budżet gminy 120 000 zł 2018-2021 wodociągowych oraz zasilania pompowni - RPO WM 2014-2020* oraz budowa wodociągu na ulicy Polnej 5.3 Ochrona zasobów wodnych, gospodarka wodno kanalizacyjna 10. Stworzenie własnego ujęcia wody pitnej 1 500 000 zł - budżet gminy 600 000 zł 2018-2022 - RPO WM 2014-2020* 5.3 Ochrona zasobów wodnych, gospodarka wodno kanalizacyjna - NFOŚiGW** – Gospodarka wodno- ściekowa w aglomeracjach 11. Zagospodarowanie miejsca pod budowę 80 000 zł - budżet gminy 32 000 zł 2017-2021 siłowni na otwartym powietrzu - RPO WM 2014-2020* 11.2 Odnowa i rozwój wsi

12. Budowa boiska sportowego 200 000 zł - budżet gminy 80 000 zł 2017-2022 - RPO WM 2014-2020* 11.2 Odnowa i rozwój wsi

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Podsumowanie

Opisane w Planie Odnowy Miejscowości Czorsztyn działania powinny przynieść poprawę standardów jakości życia mieszkańców terenów wiejskich. Opracowany Plan Odnowy zakłada w przeciągu najbliższych 6 lat realizację 12 kluczowych dla miejscowości zadań. Istotą tych zadań jest pobudzenie aktywności środowisk lokalnych oraz stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju i promocji wartości związanych z miejscową specyfiką społeczną i kulturową. Do najważniejszych zadań zaplanowanych do realizacji należy poprawa infrastruktury drogowej, modernizacja pomieszczeń budynku OSP w Czorsztynie oraz promocja miejscowości. Wśród zadań mających zwiększyć atrakcyjność miejscowości, jako miejsca przyjaznego do życia wymienić można planowaną modernizacje siedzi urządzeń wodociągowych oraz stworzenie własnego ujęcia wody pitnej. Zadania te planowane są do realizacji od 2017 do 2022 roku. Realizacja Planu Odnowy Miejscowości przyczyni się ponadto do integracji społeczności lokalnej. W istniejących warunkach zasadniczym hamulcem działań samorządu jest brak wystarczającej puli środków na wszystkie pożądane inwestycje. Jedną z dróg do poprawy jakości życia mieszkańców może być pozyskiwanie funduszy zewnętrznych, w tym Unii Europejskiej z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 oraz z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.