Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022 Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XVIII/161/2016 Rady Gminy Czorsztyn z dnia 28 października 2016 r. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZORSZTYN NA LATA 2016 – 2022 Gmina Czorsztyn www.czorsztyn.pl 2 Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022 Maniowy, listopad 2015 r. Prowadzenie sesji: dr Edyta Bieniek- Białas Dyrektor Instytutu Doradztwa Europejskiego - Innowacja s. c. mgr Wacław Klepacki Zastępca dyrektora Instytutu Doradztwa Europejskiego - Innowacja s. c. Organizacja i obsługa sesji: Urząd Gminy Czorsztyn z siedzibą w Maniowach Instytut Doradztwa Europejskiego - Innowacja s. c. Opracowanie dokumentu: Instytut Doradztwa Europejskiego - Innowacja s.c. dr Edyta Bieniek- Białas mgr Wacław Klepacki mgr Joanna Pietrzyk Specjalne podziękowania dla wszystkich uczestników sesji za pomoc w opracowaniu niniejszego dokumentu 3 Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022 Spis treści WPROWADZENIE ............................................................................................. 5 I. Charakterystyka miejscowości .......................................................................... 7 I.I Historia ................................................................................................ 7 I.II Położenie geograficzne ............................................................................ 9 II. Inwentaryzacja zasobów służąca ujęciu stanu rzeczywistego ..................................... 11 II.I Rolnictwo i gospodarka ........................................................................... 11 II.II Demografia........................................................................................... 12 II.III Rynek pracy ......................................................................................... 14 II.IV Oświata ............................................................................................... 16 II.V Zdrowie ............................................................................................... 19 II.VI Pomoc społeczna ................................................................................... 20 II. VII Bezpieczeństwo .............................................................................. 20 II.VIII Kultura ......................................................................................... 21 II. IX Koło Gospodyń Wiejskich ....................................................................... 22 II.X Sport, turystyka i rekreacja ...................................................................... 22 III. Infrastruktura techniczna ............................................................................ 27 III.I Gospodarka wodna i ściekowa ................................................................... 27 III. II Gospodarka odpadami komunalnymi .......................................................... 29 III.III Gospodarka energetyczna i CO ................................................................. 31 III.IV System komunikacji ................................................................................ 31 III.V Zestawienie zasobów sołectwa Czorsztyn .................................................... 32 IV. Analiza SWOT .......................................................................................... 34 V. Opis planowanych działań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną ............................................................................................................ 36 Podsumowanie .................................................................................................. 44 Załączniki ........................................................................................................ 45 4 Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022 WPROWADZENIE Plan Odnowy Miejscowości jest dokumentem strategicznym określającym rozwój wsi w sferze społeczno - gospodarczej na lata 2016 – 2022. Został on opracowany w celu stworzenia całościowej wizji rozwoju miejscowości, uwzględniającej czynniki zewnętrzne i wewnętrzne wpływające na możliwość realizacji planowanych działań oraz umożliwienia beneficjentom pozyskania środków zewnętrznych na ich realizację. Plan Odnowy Miejscowości przygotowany został wspólnie z mieszkańcami sołectw, aby realizowane zadania odpowiadały rzeczywistym potrzebom mieszkańców i mogły w pełni wykorzystać istniejący potencjał i szanse rozwoju miejscowości. Mieszkańcy mieli możliwość wypowiedzenia się podczas konsultacji społecznych. Zadania ujęte w Planie Odnowy Miejscowości wpisują się w założenia Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020, szczególnie w cele zawarte w działaniu „Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich”. Plan może stanowić również dokument pomocniczy przy planowaniu działań współfinansowanych z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2014 – 2020 Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja Przestrzeni Regionalnej, Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Plan Odnowy Miejscowości zawiera charakterystykę miejscowości, w której będą realizowane projekty, planowane kierunki jej rozwoju, inwentaryzacje zasobów służące ujęciu stanu rzeczywistego, mocne i słabe strony miejscowości, planowane przedsięwzięcia oraz szacunkową wycenę oraz harmonogram planowanych działań. Specyfika Planu Odnowy Miejscowości polega nie tylko na tym, że ma decydowanie zdecentralizowany, lokalny charakter, obejmujący ograniczony teren jednego miasta, ale również na tym, że jest ukierunkowany na zagadnienia cywilizacyjno - kulturowe, koncentruje się na prostych, lokalnych przedsięwzięciach, które prowadzić mają do poprawy standardu i jakości życia mieszkańców. Ma mniej pro – gospodarczy, a bardziej pro – społeczny charakter. Dzięki temu może stanowić doskonałe uzupełnienie strategii rozwoju całej gminy, która zazwyczaj koncentruje się na zagadnieniach infrastrukturalnych. Ogólnym celem dokumentu jest stworzenie warunków do podniesienia standardu życia społecznego i atrakcyjności turystycznej gminy jako miejsca zamieszkania lokalnej ludności. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszej sytuacji, gdy prawie każde miasto oferuje konkurencyjną pod względem podstawowych usług publicznych i ogólnodostępnych „wyższego rzędu” alternatywę zamieszkania, gdy istnieje łatwość wyjazdu za granicę a rolnictwo traci swą atrakcyjność jako źródło utrzymania, co prowadzi m.in. do migracji młodych ludzi do większych miast i za granicę. Opracowanie planu rozwoju miejscowości to wyzwanie, przed którym stanęli mieszkańcy i wszystkie aktywne społeczności lokalne zaangażowane w działania rozwojowe podejmowane w swoim środowisku. 5 Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022 Stworzenie i realizacja Planu mają korzystny wpływ na tempo i charakter rozwoju miejscowości. Ułatwia on zdefiniowanie występujących na badanym terenie problemów, pozwala zatem na skuteczniejsze ich rozwiązywanie, a w rezultacie na zdynamizowanie rozwoju społeczno - gospodarczego na przedmiotowym terenie. Niniejszy plan jest planem otwartym stwarzającym możliwość aktualizacji w zależności od potrzeb społecznych i uwarunkowań finansowych. Oznacza to, że mogą być wpisywane nowe zadania oraz może zmienić się kolejność ich realizacji w zależności od dostępności środków z funduszy europejskich. Uwzględniane będą również nowe potrzeby zgłaszane przez mieszkańców, władze samorządowe gminy, organizacje pozarządowe i nieformalne grupy mieszkańców oraz sektor publiczny i prywatny. 6 Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022 I. Charakterystyka miejscowości I.I Historia Wieś Czorsztyn założona została w połowie XIV wieku. Jej nazwa uprzednio brzmiała z niemieckiego Zornsteyn (rok 1395), Schorstein (rok 1777) kamień gniewu, stercząca skała, Wieś ta lokowana była na początku XIII wieku podobnie jak pobliski Grywałd, Dursztyn, Frydman, Falsztyn, Rychwałd i inne przez osadników niemieckich sprowadzanych przez króla węgierskiego Andrzeja II. W roku 1246 właścicielem zamku w Czorsztynie był Piotr Wydżga, szlachcic ziemi krakowskiej herbu Janina, następnie krzyżowiec, był on również właścicielem zamku Rytra, Łącka oraz zamku Lemiasz. W okresie panowania króla Kazimierza III Wielkiego zamek ten został obwarowany murami. W 1433 roku został on spalony przez husytów, a następnie odbudowany. Zamek ten pełnił w swojej historii różne funkcje np. był ośrodkiem powstania chłopskiego Kostki Napierskiego w 1651 roku, a w latach 1768 – 1782 punktu oporu konfederatów barskich. Od czasu pożaru w 1795 roku spowodowanego uderzeniem pioruna, uległ on zniszczeniu i nigdy nie został już odbudowany. Od 1811 roku dobra czorsztyńskie przeszły pod władanie austro – węgier. W 1918 roku teren został wykupiony przez rodzinę Drohojewskich i kilka lat później utworzono tam pierwszy prywatny rezerwat. Rysunek 1.1 Zamek w Czorsztynie Źródło: zlotapolska.pl 7 Plan Odnowy Miejscowości Czorsztyn na lata 2016 – 2022 Na początku XX wieku rozpoczęto prace nad projektem sztucznego zbiornika Jeziora Czorsztyńskiego. Zapora wodna Czorsztyn – Niedzica – Sromowce Wyżne powstała z inicjatywy pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej Gabriela Narutowicza, co miało opanować sytuację na terenie regularnie nękanym powodziami. Ostateczna decyzja o rozpoczęciu budowy zbiorników nastąpiła jednak dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych. W 1975 roku rozpoczęto budowę trzech zapór czołowych: głównej Czorsztyn – Niedzica, zapory Sromowce oraz zapory na potoku Niedziczanka. W 1994 roku nastąpiło oddanie do użytku zbiornika wyrównawczego tzw. Jeziora Sromowieckiego w Sromowcach Wyżnych. Zbiornik