BULGARCAYA TÜRKÇEDEN VE TÜRKLERDEN GEÇEN SÖZCÜKLER

Bulgaristan'daki 500 y~ ll~ k Osmanl~~ egemenli~i ve Türk varl~~~, Bul- garcaya Türkçeden ve Türklerden çok say~ da kelimenin geçmesine yol aç- m~~, Bulgar dilini zenginle~tirmi~tir.

Aradan ~~ ~~ 3 y~ l geçmesine ra~men Türkçeden ve Türklerden geçen sözcüklerin birço~u Bulgarcada varl~ klar~ n~~ korumu~tur. Bu belirlemeden hareketle bu tür kelimelerin say~s~ n~~ saptamak ama- c~ yla Bulgar Bilimleri Akademisi'ne ba~l~~ Bulgar Dili Enstitüsü taraf~ ndan 1982'de Sofya'da yay~ nlanan "Bulgar Dilindeki Yabanc~~ Kelimeler Sözlü~ü" (Reçnik na Çujdite Dumi v B~ lgarskiya Ezik) ve Sofya'da Bilim ve Kültür Yay~ nlanndan "Bularca Sözlük"ün (B~ lgarski T~ lkoven Reçnik) üçüncü bask~s~~ taranm~~, 2557 sözcük saptanm~~~ ve bu derlemede alfabe- tik olarak yer alm~~ t~ r.

Bu derlememizdeki kelimelerin ço~unlu~unu Türkçe sözcükler te~kil etmektedir. Bunlar aras~ nda bir k~ s~ m bugünkü Türkçede kullan~ lmamak- tad~ r. Di~er yandan derlememizde yer alan ba~ta Arapça ve Farsça olmak üzere di~er yabanc~~ dillerdeki sözcüklerin Türkler arac~ l~~~yla Bulgarcaya intikal etti~i anla~~ lmaktad~ r.

"Bulgarcaya Türkçeden ve Türklerden geçen sözcükler" ba~l~~~ n~~ ta~~- yan bu derlememiz, Bulgaristan'daki Türk varl~~~~ üzerinde yap~ lacak ara~- t~ rmalarda yararlan~ lmak üzere haz~ rlanm~~t~ r.

Prof. Dr. Ya~ar Yücel

Belleten C. L V, 34 A Aguvam I. A~a, 2. A~al ~ k yapmak Aaza : Aza Ahçi-Ba~iya Ahç~ ba~i Aba : Aba Ahçiya Ahç~~ Abacil~ k : Abac~ l ~ k Ahçiynitsa Ahç~~ (Kad~ n ahç~ ) Abacistvo : Abac~ l ~ k zanaat ~~ Ahç~ l~ k Abaciya : Abac~~ Ahçiyski Ahmak Ahmak Abdal : Aptal Ahmald~ k Ahmakl~ k Abdest : Aptes Ahbap Abonos : Abanoz Ahpap(in) Abra~~: Abra~; 1. At için; derisinde Ahtar(in) Aktar, Attar, (Bakkal, De- ba~ka renk olan, 2. ~ nsan mircilik gibi ticaretle u~ra- ~an) için; derisinde leke olan Ajder Ejder Acaib : Acaip Akçe Acamil~ k : Acemilik Akçe Ak~ l Ak~ l Acamiya : Acemi Acamiyski : Acemi Ak~ lliya Ak~ ll~~ Acam~ystovo : Acemi Ak~ ntiya : Ak ~ nt~~ Aceba : Acaba Akran : Akran (Ya~~ t) Acedisvam : Ac~ mak Ak~am : Ak~am Acem : Acem Aktarma : Aktarma Acem- : Acem pilav~~ Aktarmaciya : Aktarmac~~ Acemin : Acem Alaba~~: Alaba~~ Aç~ göz : Aç~ kgöz Alaca : Alaca Açik : Aç~ k Alacak : Alacak Ada :Ada Alafranga : Alafranga Adaml~ k : Adaml~ k; ~~ . ~ nsanl ~ k, 2. Alalem : Alalem, Allah allem (Allah Türk evlerinde erkeklere ay- bilir) r~ lm ~~~ bölüm Alaman : Alamana (Bir bal~ k a~~~ çe~i- Ada~~: Ada~~ di) Adet : Adet Alamana : Alamana (Palamut a~~ ) Aferim : Aferin Ala.~a : Ala~a Af~ zka : Haf~ zka (Bir çe~it erik) Ala~~ k-Ala~ik: Al~~~ k Af~on : Afyon Ala~tisvam-Ala~tisam : Al~~ mak Af~onliya : Afyonlu Alat : Alat (Alet) Afuz Ali : Haf~ zali (Bir çe~it üzüm) Alaturka : Alaturka Aga :A~a Alay : Alay Agalar : A~alar Alayka : Halay~ k Agalarstvo A~alar, 2. Arkada~l~ k, Alen : Al (K~ rm~ z~ ) Dostluk Alest : Al (K~ rm~ z~ , at için kullan~ - Agal~ k : A~al~ k l~ r ) Aga~etin : A~a Al~~-Veri~~ : Al~~veri~~ Agda : A~da Al~~~ k : Al~~~ k Ag~ l : A~~ l Al~~tisvam : Al~~ mak Ag~ rl~ k : A~~ rl~ k Ali : Ali (Yüksek) BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 53

Allah-Alah : Allah A~ar : A~ar (Bir çe~it vergi) Ak~l& : Alt~ l~ k A~ik : A~~ k; t. Genellikle koyunla- Alt~n : Alt~ n r~ n arka bacaklanndaki bir Ama : Ama kemik, 2. bu kemikle oyna- Aman : Aman nan oyun Amanet : Emanet A~ik : A~~k; 1. A~k türküleri söyle- Amber : Amber yen, 2. Sevgili Amerikan : Amerikan A~ikere : A~ikâre (A~ikâr) Anadol : Anadol (Anadolu) A~kolsun : A~kolsun Anadolets Anadol (Anadolulu) A~ladisvam-A~ladisam : A~~lamak Anadolluk : Anadoluluk A~lama : A~lama Anason : Anason A~ure : A~ure Ancak : Ancak At :At Angariya : Angarya At-Megdan : At meydan~~ Anteriya : Entari At-Pazar : At pazan Antika : Antika Atik : Atik Apsana : Hapisane Atlas : Atlas (Bir çe~it ipekli ku- Araba : Araba ma~) Arabac~ l~ k : Arabac~~ (Arabac~ l~ k) Atliya : Atl~~ Arabac~ya : Arabac~~ Atmaca : Atmaca Arabiya : Harabi (Da~~n~ k adam) Avanta : Avanta Aral~ k : Aral~ k Avantaciya : Avantac~~ Arantiya : Aranti (Tabaklanm~~~ yün) Avc~ l~k : Avc~ l~ k Arapin : Arap Avciya : Avc~~ Arbala : Farbala Aver(in) : Havan Ard~ç : Ard~ ç Ayanin : Ayan; I. ~leri gelen ki~i, 2. Argavan : Erguvan Vali yard~ mc~s~~ Ar~§ : An~~ (Araba çatla~~ ) Ayar : Ayar Ark : Ark Ayg~r : Ayg~ r Arkada~~ : Arkada~~ Ayl~k : Ayl~ k (Maa~) Armagan : Arma~an Ayl~ kçiya : Ayl~ kç~~ Arnaut(in) : Arnavut Aylyak : Aylak Arpa : Arpa Aynaciya : Aynac~~ Arpac~k : Arpac~ k so~an~~ Aynaliya : Aynal~~ Ars~z(in) : Ars~ z Ayol : Ayol Arslan : Arslan -Ayryan: Ayran Ar~in : Ar~~ n Ayvaniya : Ayvan (Ayva, veya san k~ r- Art~k : Art~ k m~z~~renkli bir çe~it k~~~ el- mas~ ). Art~k : Art~ k (Arta kalan) Arzaval : Arzuhal Azdisvam : Azmak ~ As~l : As~ l Azg~n Azg n Asker : Asker Azl~k A~~zl~ k Askerlik : Askerlik Azmak Azmak Aslan : Aslan Asl~~ : Asl~~ B Asma : Asma Astarciya : Astarc~~ Baana : Ba~an, (Ölü do~an kuzu- Astragan : Astragan nun derisi) 532 YA~AR YÜCEL

Baba : Baba Balaban : Balaban, (iri insan veya Baba-Halr~~ : Baba Hakk~~ (Ba~l~k paras~ ) hayvan) Babacan : Babacan Balama : Aptal Babait(in) : Babayigit Bald~r : Bald~r Babaitlik : Babayigitlik Bald~ran : Bald~ran Babal~k : Babal~ k Bald~ za : Bald~ z Babanka : Babacan Balimez : Balimez (Eskiden kullan~lan Babayistvo -Babayitski : Babayigitlik büyük çapl~~ bir top çe~idi) Babayka : Baba Balka : Bal kaba~~~ Babayko : Baba Balkan : Balkan; I. Da~, 2. Ya~l~~ Baca : Baca da~, 3. Balkanite olarak Bacak : Bacak kullan~ld~ g~nda, a) Balkan Bacanak : Bacanak yar~madas~ , b) Balkan yar~- Baç : Baç (Bir yerle~im bölgesine madas~ndaki devletler ve getirilen mallardan al~nan uluslar vergi) Balkanciya : Balkanc~~ (Da~da ya~ayan Badana : Badana kimse) Badanosvam : Badana yapmak Balsara : Bals~ra (bir çe~it hastal~k) Bade : Badi (ördek yavrusu) Balsucuk : Balsucuk Badem : Badem Baltaciya : Baltac~~ Badeva, Badi (H)ava : Badava (Bedava) Baltal~k : Baltal~k Bad~n, Bad~m: Badya (Tahta su kab~ ) Baltiya : Balta Ba~lama : Ba~lama Bamba~ka : Bamba~ka Bahar : Bahar Bamtel : Bamteli (alt dudak alt~nda Bahça : Bahçe b~rak~lan sakal) Bahçavan : Bahç~ van Bamya : Bamya Bahçavan(c)l~k: Bahç~ vanl~ k Banker : Banker Bahçavanciya: Bahç~ van Barabar : Beraber Bahtliya : Bahtl~~ Baraçest : Barak (K~ll~) Bair : Bay~ r Barak : Barak (K~ll~) Küçük köpek Bakal(in) : Bakkal Bara~tisvam : Ban~mak Bakal~m : Bakal~m Barbut : Barbut (Zarla oynanan bir Bakall~k : Bakkall~k çe~it kumar oyunu) Bakaliya Bakkaliye Bardak : Bardak Bakalnitsa : Bakkal Dükkan~~ Bardakça ve Bardakira : Bardak Erigi Bakam : Bakkam r. Siyah veya k~r- Barem : Bari (Hiç de~ilse) m~z~~ boya yap~ m~nda kulla- Barhana : Barhane n~ lan bir a~aç çe~idi, 2. Aç~ k Barut : Barut k~rm~ z~~ renkli boya Barutarnitsa : Barut fabrikas~~ Bakatya : Bakmak Barutçiya : Barutçu Bak~r : Bak~ r Barutnitsa : Barut f~ ç~ s~~ Bak~ rciya : Bak~rc~~ Bas : Bahs, Bahis Bak~rciystvo : Bak ~ rc~ l~k zanaat~~ Basamak : Basamak Bakiya, Bakü: Bakiye Basiram se : Bahse tutu~mak Bakla : Bakla Basma : Basma (Bir çe~it ince pamuk- : Baklava lu kuma~) Bakraç : Bakraç Basma-tütün: Basma tütün Bak~i~~: Bah~i~~ Basmac~ya : Basmac~~ BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 533

Bastisvam : Basmak n ~ n s~ rt~ ndan al~ nan et Ba~~: Ba~~ Belaliya : Belal~~ Ba~~bozuk : ba~~ bozuk Beledie : Belediye Ba~i : Ba~ç~~ Belekçie : Bilek Ba~ka : Ba~ka Belenznitsi : Kelepçe Ba~ladisvam : Ba~lamak Belezitsi : Bilezik Ba~l~ k : Ba~l~ k Belgiya : Belgi; 1. Duvara boya ile ya- Basmak : Basmak (Alçak, günlük ka- p~ lan i~aret, 2. Çizgi d~ n ayakkab~ s~ ) Belki (m) : Belki Batak : Batak Belya ve Bela: Bela Batakçil~ k : Batakç~ l~ k Bendisman-Bendisam : Be~enmek Batakçiya : Batakç~~ (Borçlar~ n~~ ödeme- Benka : Ben, Benek (Vücuttaki ben) yen kimse) Bent : Bent; (Suyun yönünü de~i~- Batakçiystvo : Batakç~ l ~ k tirmek veya suyu kesmek için Batakl~ k : Batakl~ k yap~ lan engel) Berat Berat Batal : Battal, Bat~ l Batlan : Batlan; 1. Pelikan, 2. A~la- Berbane Berbathane; ~ . Berbat yer, 2. Pislik yan bebek Baya : Baya~~~ (Epey, çok) Berbat Berbat Bayat : Bayat Berber(in) : Berber Bayg~ n : Bayg~ n Bereket : Bereket Bayg~ nl~ k : Bayg~ nl~ k Bereketliya : Bereketli Besleme : Besleme Bay~ ldisam : Bay~ lmak Bayk~~~: Bayku~~ Be~~ Be~~ (Genellikle zarla oyna- Bayrak : Bayrak nan bir çe~it oyun) Be~ik Bayraktar : Bayraktar Be~ik Be~lik ~ Bayram : Bayram Be lik Bet Bet Baz-Baya : Basbaya~~~ Beter Beter Bazikeret : Baz~~ kere Bey Bey Bazirgyan(in): Bazirgan (Bezirgan), Tüccar Becerdisvam, Becerdisam : Becermek Beylerbey Beylerbeyi Beg : Bey Beylik Beylik Begendisvam- Begendisam : Begenmek Beyof Beye ait olan Beglerbeg : Beylerbeyi Beyski I. Beye ait olan, 2. Zenginlik Beglik : Beylik içinde geçen tasas~ z hayat Beglikçiya : Beylikçi (Koyun vergisi alan Beyuvam : ~ . Beylik yapmak, 2. Bey gibi ki~i) ya~amak Begli~ki : 1. Beye ait olan, 2. Topluma Bezbeli Besbelli ait olan, sahipsiz ~ey. Bezir Bezir Begovitsa : Bey'in kar~ s~~ Bezisten Bezesten Bekçiya : Bekçi Biça Biçmek Bekleme : Bekleme Biçen Biçmek (Odunu tahta haline Bekriya : Bekri getirmek için biçmek) Bekyar(in) : Bekar Biçimsiz : Biçimsiz Bekyarl~ k : Bekarl~ k Biçkiciynitsa : B~ çk~ c~~ (B~ çk~~ yap~ lan yer) Beicyarski : Bekara ait Biçkiya B~ çk~ ; 1. A~aç ve tahta kes- Bekyarstvo : Bekar hayat~~ mede kullan~ lan büyük teste- Bel : Bel; 1. Kazmak, 2. Hayva- re. 2. B~ çk~c~~ 534 YASAR YÜCEL

Biçme : Biçme Borçliya : Borçlu Bilbül-Bülbül: Bülbül Borsa : Borsa Bile ve Bilya : Bile Borsuk : Porsuk Bilgiya : Bile~i (Bileme aleti) Bostan : Bostan Bilük-Ba~~ya : Bölük ba~~~ Bostancil~ k : Bostanc~ l~ k Bilür ve Bülür : Billür Bostanciya : Bostanc~~ Bilürçe : Billür Bostanciyski : Bostanc~ ya ait Bina : Bina Bo~laf : Bo~lâf Boy : Boy Binba~~ya Binba~~~ Binek Binek Boya : Boya Binek-Ta~~ Binekta~~~ Boyaciya : Boyac~~ Boyaciynitsa : Boyac~~ (Boya yap~ lan yer) Bini~~Bini~~ Binlik Binlik (3 litreden fazla s~ v~~ Boyadisvam ve Boyadisam : Boyamak alan damacana) Boyaliya : Boyal~~ Birlik Birlik Boyliya : Boylu Bitpazar Bitpazan : Boza (M~ s~ r unundan yap~ - Bizingliç : Bizlengiç (çocuklar~ n k~zakla- lan bir çe~it alkolsüz içki) r~n~~ demir çu- Bozaciya : Bozac~~ (Boza yapan veya sa- buk) tan ki~i) Boaz : Bo~az Bozaciynitsa : Bozac~~ (Boza sat~ lan yer) Bohça : Bohça Bozaciystvo : Bozac~~ (Bozac~ l~ k mesle~i) Bohçal~ k : Bohçal~ k Bozal~k : Buza~~ l~k; 1. Ekilmi~~ ot, 2. Boldadisvam veya Bokladisam : Bokla- Otluk haline gelmi~, i~ten- mak (Bozmak, i~i-kar~~t~ r- memi~~ tarla veya bahçe, 3. mak) çe~itli ot, aynk otu Boldaktisvam veya Boklatisam : Boklat- Bozay : Boz (Aç~k kahverengi) mak Bozdisvam veya Bozdisam : Bozmak Bolduça : Bokluk yapmak (Çöp yap- Bozdugan : Bozdo~an (Sap~~ ve ucunda mak, çöple kirletmek) a~~r bir demir yuvarlak olan Bokluçav veya Bokluçiv : Pis, pislik yapan bir çe~it eski sava~~ silah~ ) ki~i. Bozgun : Bozgun Bokluk : Bokluk (Çöp) Bozgunluk : Bozgunluk Boklukçiya : Boklukçu (Çöpçü) Bozuk : Bozuk Bokmaca : Bo~maca Brakma : B~ rakma Bol : Bol Brant~ ya : ~ . ~~lenmeyip b~rak~ lan tarla Boladisvam, Boladisam : Bollanmak veya ba~, 2. Ya~l~~ kad~ n veya Boni& Bolluk k~z Bombaciya : Bom bac~~ Brik : Brik (iki tarafindaki direkler- Bombarda : Bombarda; 1. Eskiden kul- de dört yelken olan gemi) lan~ lan ve ta~~ atan bir çe~it Budala : Budala top, 2. Bomba atabilecek ~e- Bultai : Buka~~; I. At~ n aya~~na tak~- kilde donat~ lm~~~ küçük as- lan demir, 2. Mahkümlann keri gemi; 3. Küçük ticaret aya~~na tak~ lan demir gemisi Bulamaç : Bulamaç; I. Tats~ z yemek, 2. Bompres Bonpres (Yelkenlinin bur- Tats~zl~ k nundaki direk) Bulgur Borazan Borazan Bunak : Bunak Borç Borç Bunar : Bunar, P~nar BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 535

Bunarciya : Bunarc~~ (Kuyu açan ki~i) Canka Can Eri~i Buraniya : Burani; I. ve Cans~ z(in) Cans~ z lahana ile yap~ lan bir çe~it Car Cihar (Çahar); tavla oyu- yemek, 2. Lahana ve pirinçle nunda dört pi~irilen bir çe~it yemek Celatin Cellât Burcuk Porsuk Celep(in) Celep (Kesimlik hayvan Burgiya : Burgu tüccar~ ) Buriya Boru Celepçiya Celepçi (Celep ile ayn~~ an- Burma Burma (Vida) lamda) Burmaliya : Burma (Vida) izi olan Cemal Cemal But But Cenabet(in) Cenabet Buyuldiya B~ y~ kl~~ Cendem Cehennem Buyur Buyur Cendeme Cehenneme (Cehenneme Bürek Börek kadar...) Cendemosvam -Cendemosam : Cehenne- C me göndermek Cep Cep Caba : Caba Cep-Harçl~ k : Cep harçl~~~~ Cade : Cadde Cep-Paras~~ : Cep Paras~~ Cadiya : Cad~~ Cepane Cephane Cam : Cam Cepçiik : Cepçilik (H~ rs~ zl~ k) Camadan : Camadan (Kolsuz giysi, ye- Cepçiya : Cepçi (H~ rs~z) lek) Cereme : Cereme Camal : Camal (Avlu veya ev içinde Cevair Cevahir (De~erli bir ta~) tu~ladan yap~ l ~ p, üstü ça- Cevap-Cuvap: Cevap murla kapat~ lan soba) Ceza Ceza Camal-Camala: Camala (Bir çe~it oyun) Cezve Cambaz(in) : Cambaz; I. Hayvan ticareti Cibri Cibre (s~ k~ lm~~~ üzümden arta yapan, 2. Akrobat, 3. Ya- kalan ve rak~~ yap~ m~ nda kul- lanc~ , doland~ r~ c~~ lan~ lan posa) Cambazl~ k : Cambazl~ k Cibrovitsa : Cibro (Cibreden yap~ lan ra- Camciya : Camc~~ k~ ) Camiya : Cami Ciger Ci~er Camkeyat : Camka~~t Cihad Cihad Caml~k : Caml~ k Cin Cin Camliya : Camli Cincif~l Zencefil Campara : Çalpara (Bir çe~it zil) Cins Cins Candar (in) : Candar (polis) Ciya (Çiya) : -çi, çi (~simlerden isim Canfez-Camfez : Canfes (Bir çe~it ipekli türetmek için eklenen son kuma~, tafta) tak~ ) Cangal : Çangal; 1. Uzun boylu, za- Cizie Cizye (Bir çe~it Osmanl~~ y~ f ki~i, 2. Kötü insan vergisi) Cangar : Ç~ ngar; 1. Gürültü, 2. Cob Cep Skandal Colan Colan (Hayvanlann ayakla- Cangaza : Çangaza; ~~ . Pazarl~ k etmesi- r~ n~ n alt k~ sm~ ) ni seven ki~i, 2. kavgac~~ Cube Cübbe Can~ m : Can~ m Cumba Cumba Gani : Cani Cumbi~liya : Cümbü~lü 536 YA~AR YÜCEL

Cumbu~-Cumbi~-Cümbü~~ : Cümbü~~ Çan : Çan Cumert : Cömert Çanak : Çanak Cumle : Cümle Çandiya-Çantiya : Candi (Tavan, örtü) Cuncura : Curcuna Çanta : Çanta Cungal : Cungal (Taneleri al~ nm~~~ Çap : ~~aretlemede veya ölçmede m~ s~ r koçan~ ) kullan~ lan bir alet Curcuna : Curcuna Çapa : Çapa Cuncurii : Curcuna Çapk~ n(in) : Çapk~ n Cuzdan : Cüzdan Çapk~ nl~ k : Çapk~ nl~ k Cüce : Cüce Çaplunstvo : Çapk~ nl~ k Çapk~ nuvam : Çapk~ nl~ k yapmak Çapra~ik-Çapra~~ k : Çapra~~ k Ç Çapraz : Çapraz Çabucak : Çabuk Çardak : Çardak Çad~ r : Çad~ r (~emsiye, Çad~ r) Çar~ kçiya : Çar~ kç~~ Çad~ rciya : Çad~ rc~~ Çark : Çark Çair : Çay~ r Çarkçiya : Çarkç~~ Çak : Çak (Hatta) Çarpiya : Çarp~~ (Tebe~ir veya boya ile Çakal : Çakal i~aretlemek) Çak~ l : Çak~ l Çar~af Çar~af Çak= : Çak~ m (Ark) Çar~afosvam - Çar~afosam : Çar~aflamak Çalurest : Çak~ r Çar~iya Çar~~~ Çakmak Çat-Pat : Çakmak : Çat pat Çalunakliya : Çakmakl~~ Çatal Çatal Çak~iri : Çak~~ r (Potur) Çatkam : Vurmak Çaktisvam-Çaktisam : Çakmak Çatvam : Anlamak, kavramak Çal : Çal (Otlak) Çau~~: Çavu~~ üzümü Çaldisvam Se - Çaldisam Se : Ç~ ld ~ rmak Çau~(in) : Çavu~~ Çalgaciya : Çalg~ c~~ Çay : Çay Çak~ n Çal~ nmak (S~ c ak esen Çayre : Çare rüzgar~ n bitkileri kavurmas~ ) Çeiz : Çeyiz Çalg~ya : Çalg~~ Çekim : Çekim (Ark) Çal~ m : Çal~ m Çekiye : Çak~~ Çal~~kan : Çal~~ kan Çekiz : Çekiç Çal~~ tisvam-Çal~~tisam : Çal~~ mak Çekmece : Çekmece Çalma : Çalma (Sar~ k) Çekr~ k : Ç~ kr~ k Çalt~ k : Çeltik Çelebi(ya) : Çelebi (Türkler taraf~ ndan Çalt~ kçiya : Çeltikçi zengin Bulgarlara verilen Çalvam : H~ zl~~ vurmak veya akli den- bir ünvan) gesini kaybetmek Çelenka : Vurmadan kalan iz Çalvam-Çalna : Çalmak (Vurmak, h ~ zl~~ Çelik : Çelik çarpmak) Çelik : Çelik (Bir çocuk oyununda Çam : Çam kullan~ lan k~sa sopa) Çama~ir : Çama~~ r Çember : Çember (Demir halka) Çampari : Çalpara (Dansta kullan~ lan Çember : Çember (Ba~örtüsü) kasnak) Çemodan : Bavul Çamsaluz : Çamsak~ z~~ Çene : Çene Çamur : Çamur Çengel : Çengel BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 537

Çengene : Çingene Çizmi-Çizma: Çizme Çepken : Cepken Çoban (in) : Çoban Çerçeve : Çerçeve Çocum : Çocu~um Çeriba~~(ya) : Çeriba~~~ Çoha : Çuha Çervi~~: Çervi~~ (Kemik Ya~~) Çohadar : Çuhadar (Çarl~ k hizmetçisi) Çe~iri : Çak~~ r (Potur, dar köylü Çohaciya : Çuhal~~ (Çuha imal eden ve pantolonu) satan) Çe~it : Çe~it Çolak : Çolak Çe~ma : Çe~me Çomak : Çomak Çe~meciya : Çe~meci Çop : Çöp Çeta : Çek Çop : Çöp çekmek (Kur'a çek- Çeverme : Çevirme mek) Çevre : Çevre (Kenarlan oyal~~ men- Çorap : Çorap dil) Çorba : Çorba Çeyre : Çehre Çorbaci : Çorbac~~ (Geçmi~te Türkle- Çeyrek-Çerek : Çeyrek rin Bulgarlara nazik hitap Çibuk : Çubuk ~ekli) Çibukçiya : Çubukçu Çorbacilik : Çorbac~ l~ k Çifçiya : Çiftçi Çorbaciya : Çorbac~ ; 1. Türk idaresi s~ - Çiflik : Çiftlik ras~ nda zengin olan Bulgar, Çiflikçiya : Çiftlik sahibi Albay'a tekabül eden Ye- Çift : Çift niçeri riltbesi, 3. i~veren, Çifte : Çifte (Av tüfe~i) a~a. Çiftosam-Çiftosvam : Çift yapmak (Çift ol- Çorbaciystvo: Çorbac~ l~ k mas~~ için bir araya getirmek) Çozov : Çöz (~ ç ya~~) Çifut(in) : Ç~ f~t (Ermeni) Çubuk : Çubuk Çile : Çile Çukundur : Çükündür (K~ rm~ z~~ pancar) Çilingir : Çilingir Çukur : Çukur Çim : Çim Çul Çul Çim~ir : ~im~ir (Bir bitki) Çuma : Çuma; 1. Öldürücü bir Çinar : Ç~ nar hastal~ k, 2. Ku~, hayvan ve Çineli : Orkestralarda kullan~ lan a~açlarda olan bir hastal~ k, büyük zil Kötü kad~ n Çiniya : Çini Çumosvam-Cumasam : Çuha yapmak Çirak : Ç~ rak (Beddua etmek) Çiraklik : Ç~ rakl~ k Çunki(m) : Çünkü Çirakuvam : Ç~ rakl~ k yapmak Çuruk : Çürük Çurukluk : Çürüklük Çiri~~ : Çiri~; ~~Ayakkab~ c~ lann Çuval kulland~~~~ yap~~t~ nc~ , 2. Pa- Çuval : muklu kuma~tan kolala- Çuven : Çöven otu makta kullan~ lan bir kola çe~idi D Çiri~liya : Çiri~li (Kolal~ ) Çitak : Ç~ tak (Türk) Daalii : Da~l~~ Çivgar (Araba çeken veya Daaliyka : Da~l~~ (Da~l~~ tüfe~i) Çivgar-Çevgar : çift süren öküz veya at çifti) Daaliyski : Da~l~ ya ait Çiviya : Çivi Dafa : Daf~~ (Çok konu~an ve se- -Çiya : çi, -çi (gramatik ek) vimli çocuk) 538 YA~AR YÜCEL

Dah : Da~~ olumsuz anlamda kullan~ lan Daima : Daima bir söz) Dal : Dal Deli Deli Dalak : Dalak Deliba~(i)ya : Deliba~; 1. Osmanl~~ ~ mpa- Dalavera : Dalavere ratorlu~unda bir askeri s~ - ~ Daldarma-Dald rma : Dald ~ rma n~ f, 2. 18. yüzy~ l ve 19. ~ Dald rdisvam- Dald~ rdisam : Dald ~ rmak yüzy~ l ba~lannda Bulgar Daldisvam - Daldisam : Dalmak köylerini basan çeteler, 3. Dalyan : Dalyan; 1. Bal~ k a~~ , 2. De- Delilerin zarar verme ve niz kenar~ n ~~ bal~ k tutmak ya~malama amac~ yla top- için a~~ ile kapatma, 3. Büyük lanmalar~~ bal~ kç~~ gemisi Delikanliya : Delikanl~~ Dam : Dam (Büyük ba~~ hayvanlar Deliya Deli için ah~ r) Dembel(in) : Tembel Dama : Dama (Bir çe~it oyun) Dembelak : Tembel Damacana : Damacana Dembelhane : Tembelhane (Tembellerin Damar : Damar topland~~~~ yer) Damarliya : Damarl~~ Dembellik : Tembellik Damazl~ k : Dam~ zl~ k Dembeluvam: Tembellik etmek Damga : Damga Demek Demek Damgaliya : Damgal~~ Demir Demir Damgosvam-Damgosam : Damgalamak Demir-Bozan: Demir bozan (Bir çe~it bit- Damla : Damla (Felç olma) ki) Damskiya : Damaks (Esirlere tak ~ lan Demirciya : Demirci boyunluk) Demirka : Demir (Bir çe~it çok sert el- Danak : Dana ma) Dandana-Dandaniya : Tantana (gürültü) Denk Denk (Balya) Dangalak : Dangalak; 1. Aptal, 2. Uzun Depozit Depozito boylu ve iri insan Dere : Dere Dangul : Dang~ l, Dungul; I. Uzun Derebey : Derebey boylu insan, 2. Aptal, budala Derebeystuvam: Derebeylik yapmak Dara : Dara Derebeystvo : Derebeylik Daracan : Dar~ can Derebey~tina: Derebeyli~ini ilan etmek Darak : Tarak Derece : Derece Darakçiya : "Farakç~~ (Yünü tarayan kim- Derman : Derman se) Dermen : De~irmen Darakçiynitsa : Tarakç~~ (Tarak sat~ lan yer) Dermenci- Dermenciya : De~irmenci Darçin : Tarç~ n Dermenciyski : De~irmenciye ait Darmadan : Darmada~~n~ k Dert : Dert Daul : Davul Dertliya : Derdi Daulciya : Davulcu Dervent-Derven : Dervent veya Derbent Davaciya : Davac~~ (Da~~ geçidi) Daviya : Dava Derventçiya : Derbent (Osmanl~~ ~ mpara- Davrandisam : Davranmak torlu~unda tehlikeli yerler- Dayak : Dayak den vb. geçen askerleri, ker- Dayandisvam- Dayandisam : Dayanmak vanlan ve yolcular~~ doyur- Dayre Daire : makla görevli, silah ta~~ maya Degmede : Degmede (Az olas~ l ~ kla... hakk~~ olan ve baz~~ vergiler- "öyle oldu~unu kim bilir" den muaf olan ki~i) BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 539

Dervi~(in) : Dervi~~ müzikle e~lence Dervi~ki : Dervi~e ait : Dondurma Dev : Dev Donove : Don (Külot) Deve : Deve Doraliya : Doru (At ile ilgili bir terim) Deveciya : Deveci Dorest : Doru (Kestane k~ rm~ z~ s~~ Dibidüs : Dibi düz rengindeki at) Diki~~: Diki~~ Dost : Dost Dilber : Dilber Dostluk : Dostluk Dilinciya : Dilenci Dölüm-Dönüm : Dönüm (919,3 Metreka- Di~~~iya : Dimi (Pamuklu kuma~) re) Dinçlik : Dinçllik Dönme : Dönme Dingil Dingil (Uzun boylu insan) Dör(t)car- Dorcar-Dörtcehar : Dörtahar Dip Dip (Cehar) (Tavla oyununda bir Dipçik Dipçik terim) Dipsiz Dipsiz Dras : ~ri yan olan ki~i Direk Direk Dubara : Dubara; 1. Tavla oyununda Direk Direk (Çok iyi, tam yerinde kullan~lan bir terim, 2. Do- anlam~ nda kullan~l~ r) land~ rmak, aç~ kgözlülük Di~-Paras~~ : Di~~ paras~~ Dud : Dut Divan Divan Duda : Dut Divan Divan (Osmanl~ larda devlet Dudak : Dudak konseyi) Dudaldiya : Dudakl~~ Divan Divan (Edebiyat terimi) Duduk : Düdük Divane Divane (Ters, anlay~~s~ z ki~i) Duman : Duman Divit Divit (Ku~akta ta~~ nan ve içinde yaz~~ aletleri bulunan Dumbaz(in) : Tumbad~z (K~sa boylu ve ~i~- man ki~i) metal kutu) Dunya Dünya Diyarbekir : Diyarbak~ r; ~~ . Diyarbak~ r Dur Dur (Durmak Ehlinin emir ~ehri, 2. çok uzak Dizgin : Dizgin hali) Du~man(in) Dü~man Dogan : Do~an manl~k Dü~manl~ k Doganciya : Do~anc~~ Du~ Duvar Duvar Dograma : Dograma Dogramaciya: Do~ramac~~ Dübe~~ Dübe~~ (Tavla oyununda bir terim) Dohaki : Hakk~ ndan ("Onun hakk~ n- dan gelece~im" anlam~ nda Dükyan Dükkan kullan~ l~ r) Dükyanciya Dükkanc~~ Dülger(in) Dülger Dolama : Dolama Dülgerlik Dülgerlik Doland~rciya : Doland~ r~c~~ Düs Düz Doland~rsvam: Doland~ rmak Dolap : Dolap Düse Düsse (Tavla oyununda bir terim) Dolapçiya : Dolapç~~ Düstaban Düztaban Doliya : Büyük bardak Dü~ek : Dö~ek : Dolma Domat : Domates Dü~eklik : Dö~eklik Dü~eme : Dö~eme Domazl~k : Dam~zl~ k Domuzluk : Domuzluk Dü~e~~ : Dü~e~~ (Tavla oyununda bir terim) Donanma : Donanma; ~~ Törensel ~~~ k- land~ rma, 2. Gürültülü Dzift : Zift 540 YA~AR YÜCEL

Esnafin Esnaf E Esnafliya Esnaf Ecel : Ecel Esnafstvo Esnafl~ k Edek : Yedek E~~ E~~ Edepsiz : Edepsiz Evela Eyvallah Edepsiz(in) : Edepsiz Evet Evet Edepsizlik : Edepsizlik Evetciya Evetçi (Her ~eye "Evet" di- Efendi : Efendi yen ki~i) Eglence : E~lence Evza Ecza Eglendisvam Se-Eglendi~a Se : E~lenmek Evzaliya Eczal~~ Egrek : E~rek (Koyunlar için yap~ - Ezi Yaz~~ (Tura'n~ n kar~~ l~~~ ; lan yazl~ k a~~ l) madeni paran~ n yaz~ l~~ k~ s- Ekin : Ekin m~ ) Ekser : Enser (Çivi) Eksik : Eksik Eksik Olsun : Eksik olsun F Elbette : Elbette Fabrika : Fabrika Elçiya : Elçi (Büyükelçi) Faiz : Faiz Elek : Yelek Faizçiya : Faizci Elken : Yelken Fakir : Fakir Elmaz : Elmas Fakirstvo : Fakirlik Elpaze : Yelpaze Falaga : Falaka Emanet : Emanet Famason(in) : Farmason (dinsiz, Allahs~ z, Emir : Emir (Baz~~ Müslüman ülke- inançs~ z) lerde devlet ba~kan~ na veri- Fara~~ Fara~~ len s~ fat) Farfara Farfara (Ciddi olmayan ki~i Emi~~ : Yemi~~ çok konu~an) Emi~çiya : Yemi~çi Farsi Farisi (Taltif edilmi~) Emlyaçen : Emlak'a ait Fayda Fayda Emlyak : Emlak Faydaliya Faydal~~ Em~eri(ya) : Hem~ehri Fayton Fayton Eniçari-Eniçarin : Yeniçeri Fekel : Ba~örtü Endeze : Enclaze (ölçü) Felenk : Felek Enf~e : Enfiye (Nefesle çekilen bir Fener : Fener çe~it toz tütün) Fener : Fener; I. Istanbul'da bir Epek : Hepyek (Zarla oynanan semt, 2. Fener Rum Patrik- oyunlarda zann bir-bir gel- hanesi mesi) Fenerciya : Fenerci Erbap : Erbap Ferece : Ferace Ergen-Ergenin : Bekar Ferman : Ferman Ergenlik : Bekarl~ k Fes : Fes Ergenski : Bekara ait Fesfese : Vesfese; 1. Korkak, 2. Geve- Ergenuvam : Bekar gibi ya~amak ze Erliya : Yerli (Yerli ki~i) Fetva-Fetfa : Fetva Ermilik : Yirmilik (Madeni 20 kuru~) F~ nd~ k : F~ nd~ k Eski : Eski F~ st~k : F~ st~ k Eskiciya : Eskici F~~kiya : F~~ k~~ (At, e~ek pisli~i) Esnaf : Esnaf; 1. Esnaf, 2. Görgüsüz Fidan-Fidanka : Fidan ve mal dü~ künü Fide : Tel ~ehriye BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 541

Filanki~i : Filan ki~i Gaytan : Kaytan (Milli k~ yafetlerde Filcan : Fincan kullan~ lan, yün, ipek veya Fadi~~ : Fildi~i pamuktan yap~ lan bir ~erit) Filiya : Ekmek, past~ rma, peynir Gaytanciya : Kaytanc~~ (Kaytan yapan ki- v.s. dilimi ~i) Filiz : Filiz Gaytanliya : Kaytanl~~ Fira : Fire : Gaz (Ya~~) Fistan : Fistan (Elbise) Gazela : Gazel Fistanl~k : Fistanl~ k Gazi : Gazi Fi~ek : Fi~ek Gebre : Gebre (At temizlemede kul- Fitil : Fitil lan~ lan keçi derisinden ya- Fitilciya : Fitilci p~ lma kese) Fitka-Fit : Fita (Hindi) Gecelik : Gecelik Fitkar : Fitac~~ (Hindi bak~ c~ s~ ) Geç : Geç Fitne : Fitne Geçindisvam Se : Geçinmek Frenga-Frengiya : Frenk Geçinmek : Geçinmek Fudul (in) : Fodul Geçinya Se : Geçinmek Fudulluk : Fodulluk (Kibirlilik) Geçit : Geçit Fukara : Fukara Gele : Gele; I. Tavla oyununda Fukaral~ k : Fukaral~ k kullan~ lan bir SÖZ, 2. Ba~ar~ - Funda : Funda s~zl~ k Funiya : Huni Gem : Gem Furda : Hurda (Bir ~eyden arta ka- Gemiciya : Gemici lan) Gemiciyski : Gemiciye veya gemiye ait Furma : Hurma Gemiya : Gemi Futa : Futa (Kaba kuma~tan yap~ l- Gerdan : Gerdan m~~~ yayg~ ) Gerdan : Kolye Geren : Geren; 1. Bazen su bask~ n~ - G na u~rayan dere kenar~ nda- ki alçak yer, 2. Köy kena- Gaazi veya Gazi : Gazi r~ nda hayvan otlatmaya mahsus Gaet : Gayet yer Gerest Gaga : Gaga : Gerez (Güzel, yak~~~ kl~~ gösteri~li) Galatya : Galat; 1. Kirletmek, 2. Kötü Sözler kullanarak ko- Gergef : Gergef (Nak~~~ i~inde kulla- nu~mak, 3. Aldatmak, yalan n~ lan daire ~eklindeki alet) söylemek Geriz veya Giriz : Geriz (Pis sulann akitli- Galiba : Galiba d~~~~ kanal) Garez : Garez Gevendiya : Ahlaks~ z kad~ n Garezliya : Garezli Geveze : Geveze Garga : Karga Gevezelik : Gevezelik Gavaz(in) : Kavas (Büyükelçilik hizmet- Gevezya Se : Gevezelik etmek lisi) Gevgir : Kagir (Kargir) (Sa~lam yap~ - Gayle : Gaile lan ta~~ bina) Gayret : Gayret Gevgir : Kevgir Gayretya : Gayret etmek Gevrek : Gevrek Gayretya Se : Gayret etmek Gevrekçiya : Gevrekçi 542 YA~AR YÜCEL

Gev~ek Gev~ek Güvercile : Güherçile (Barut yapmaya Gezme : Gezme yarayan bir madde) Gidi : Gidi (Ey, ah sen! anlam~ nda) Güzel : Güzel Gidik : Gidek (Zanaat, i~) yap~ lan i~- Gyaur(in) : Gavur lerin kaydedildi~i envanter. Gyaurski : Gavura ait Gidiya : Gidi (Genç, deli dolu) Ginger : Ginger (E~ek dikeni ad~~ veri- H len bir bitki) Göbek : Göbek Haber Haber Göl : Göl Hac~~ Hac~~ (Hacca gidene hitap Gön : Gön (Ayakkab~~ köselesi ve ~ekli) ~ kay~~~ yapmak için kullan lan Hacilik Hac~ l ~ k ~~ kal~ n, i~lenmi deri) Haciya Hac~~ (Hacca gitmi~~ olan) Göture-Göturitsa : Götürü Haciyski : Hac~ ya ait Gövde : Gövde Hafif Hafif Göz : Göz Hahamin : Haham Göz : Göz; I. Dolap gözü, 2. Hair Hay~ r Köprü gözü anlam~ nda Hay~ rl~~ Göz Göre : Göz göre göre Hairliya ~ z(in) : Hay~ rs~ z Gözbayaciya : Gözba~~c~ , Gözboyay~ c~~ Hairs Hak Hak Gözleme : Gözleme Hal Gözüm : Nane (bitki) Hal Hallaç Gurbet : Gurbet Halaç Halal Helal Gurbetçilik : Gurbetçilik Gurbetçiya : Gurbetçi Halat Halat Gurbetçiystvo : 1. Gurbetlik, 2. Gurbete Halif : Halife gitmek Hali~te : Hah Gurbetuvam : Gurbete gitmek Halka : Halka Gübre : Gübre : Helva Güderiya : Güderi 1111vaciya : Helvac~~ Gül : Gül Hamalie : Hamaliye Gül (l)e : Gülle Hamalin : Hamal Gülapana : Gülhane (Gülya~~~ ç~ kar~ lan Hamall~ k : Hamall~ k yer) Hamalluvam : Hamall~ k yapmak Gülhane : Gülhane Hamam : Hamam Güm : Gü~üm Hambar : Hambar, anbar Güme : Güme (Avc~~ Kulübesi) Hamsiya : Hamsi Gümruk : Gümrük Han : Han Gümrukçiya : Gümr5kçü Hancar : Hançer Gümü~~: Gümü~~ Hanciya : Hanc~~ Günduluk : Gündelik Han~ ma : Han~ m Güniya : Günye (Gönye) Hap : Hap Günluk : Günlük Hapsana : Hapishane Güruk : Körük Hapuz-Hapus: Hapis Gürültaciya : Gürültücü Haraç-Harac : Haraç Gürultiya : Gürültü Haramiya : Harami Güveç : Güveç Haraniya : Büyük su ~s~ tma kab~~ Güvendiya, Givendiya : Güvende (Bo~an- Harba : Harbe (K~ sa ve kal~ n m~ z- m~~~ kad~ n) rak) BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 543

Harbaliya : Harbeli (Harbe-m~ zrak-ile Haydulduk-Haydutluk : Haydutluk silâhlanm~~~ olan) Haydut(in)-Hayduk : Haydut Harbiya : Harbi Haydutuvam: Haydutluk yapmak (Türkle- Harç : Harç re kar~~~ mücadele eden hay- Harça : Harcamak dut çetelerinde yer almak) Harçl~ k : Harçl~ k Hayka : Avc~~ grubu Hardal : Hardal Haykac~ ya : Avc~~ grubuna dahil olan ki- Hardaliya : (~~ ra) ~i Harem : Harem Haylaz : Haylaz Haremlik : Haremlik Haylazin : Haylaz Haylazl~ k Harman : Harman Haylazl~ k : Harmanciya : Harmanc~~ Haylazuvam : Haylazl~ k etmek Harzual-Harzuval : Arzuhal Haymana : Haymana (i~siz, güçsüz) Haymanal~ k (i~siz dola~- Has : Has (Temiz, gerçek) Haymanuvam: Has : Has (Sultan ailesi mensup- mak) lar~ na, vezirlere, beylerbey- Hayta : Hayta (i~siz, haymana) leri ve sancak beylerine ve- Hayvan(in) : Hayvan rilen ve y~ ll~ k geliri loo.000 Hayver : Havyar Akçenin üzerinde olan top- Haz~ r : Haz~ r rak) Haznatar(in) : Haznedar Has : Haz Hazne : Hazine Hase : Hasa (~ nce, genellikle pa- Hekim(in) : Hekim muktan dokunmu~~ bir çe~it Helbete : Elbette kuma~) Hele : Hela Has~ r : Has~ r Hem : Hem Hastar : Astar Hemen : Hemen Hastarl~ k : Astarl~ k Hem~eriya : Hem~eri Ha~a : Ha~a (At eyerinin alt~ na ko- Hendek : Hendek nan örtü) Hepten : Hepten Ha~eva : A~evi Hergele : Hergele

Ha~i~-Ha~e~~ : Ha~ha~~ Hesap : Hesap Hatal~k : Hatal~~ Hesapçiya : Hesapç~~ Hat~ r : Hat~ r H~r-M~r : Memnuniyetsi~, kavga Hat~ rciya : Hat~ rc~~ H~rsiz(in) : H ~ rs~ z Hat~~erif : Hatt~~ ~erif H~ z : H~ rs (öfke, sinir) Hav : Hav (Dokuman~ n keten gibi Hicra : Hicret ince olan taraf~ ) Hiç : Hiç Hava : Hava Hisar : Hisar Havan : Havan Hizmekyar : Hizmetkâr Havliya : Havlu Hizmet : Hizmet Havra : Havra; ~ . Sinagog, 2. Düzen- Hoca : Hoca siz, kar~~~ k muhabbet Holan : O~lan Havruz : Laz~ ml~ k Horata : Konu~ma Havuz : Havuz Horatya : Konu~mak Hayat : Hayat; 1. Hayat, 2. Teras Horosan : Horasan (Kireç, kum, su Haydamak : Haydamak, I. ~ri ve aptal kar~~~ m~ ) ki~i, dangalak; 2. Serseri, Hortuvam : Konu~mak namussuz doland~ r~ c~ . Ho~av : Ho~af 544 YA~AR YÜCEL

Huriet : Hürriyet ~zel : Eziyet Huriya : Huri ~zetliya : ~ zzetli Hükümat- Hukümet : Hükümet izin : izin izmet : Hizmet ~zmikyar(in) : Hizmetkar ~zmikyaruvam : Hizmet etmek ~brik : ~ brik ibrikçiya : ~ brikçi ~bri~im : ~ bri~im K ~çkiya : içki Kaabe : Kâbe (Arapça'dan al~ nma) iftira : iftira Kaba : Kaba ~htibar : itibar Kabahat : Kabahat ikilik : ikilik Kabahatliya : Kabahatl~~ ~kindiya : Ikindi Kabakçiya : Tahsildar ikram : ikram Kabala : Kabala (Bir günde bitirilmesi ~lik : ~ lik öngörülen i~) ~mam-Bayald~~ : iman~~ Bay~ ld~~ Kabaryasvam-Kabaryasam-Kabardisvam ~mam (in) : ~ mam : Kabarmak ~mamat : ~ mamet ~mans~z : ~ mans~ z Kab~ r : Kabara (Ayakkab~ larda kul- ~maret : ~ maret lan~ lan büyük ba~l~~ k~ sa çivi) Inat : inat Kab~rka-Kab~rçe : Kabara (Büyük ba~l~~ ~natçiya : ~ natç~~ küçük çivi) inat-ya Se : inat etmek Kabil : Kabil ~ndri~e : ~ dri~a (Bir çe~it çiçek) Kabul : Kabül ~nkyar : inkar Kabulya : Kabül etmek ~nkyarya : ~ nkâr etmek Kabzamani(in) : Kabz~ mal ~ntifa : ~ ntifa (Dikkate almak, ak~ l da- Kaçak : Kaçak n~~ mak) Kaçamak : Kaçamak ~ntizap : ~ ntisap Kaçardisvam- Kaçardisam : Kaç~ ~rade : irade rmak Kadaif Kaday~ f ~rmilik : Yirmilik (20 kuru~luk madeni Kadem Kadem (~ansl~~ ba~lang para) ~ ç, ba- ~ar~ , ~ans) ~slyam : ~slam Kademliya : Kademli ~stif : ~ stif Kad~~ Kad ~~ ~stifçiya : ~stifçi Kad~l~~ k : Kad~ l~ k ~~alla(h) : in~allah Kad~n-Göbek: Kad~ n göbe~i ~~aret-~~eret : i~aret Kad~n-Parmak: Kad~ n Parma~~~ (Bir çe~it i~leme : i~leme tatl~~ beyaz üzüm) ~~tah : ~~tah Kad~na : Kad~ n ~~tahliya : i~tahl~~ Kad~r : Kadir iva : Yiv (Kuma~~ n kenar~ ) Kad~ ren : Kadir (Becerikli) ~vitsa : Yiv; 1. Dar uzun kuma~~ veya Kadife : Kadife ka~~t parças~ , 2. Sö~üt a~ac~~ kafadar : Kafadar ~zafet : ~zafet (Farsça, Arapça, Türkçe Kaf-Kibrit : Kavkibriti (Tahtadan yap~ lan ve di~er bat~~ dilerinde iki isim çöple de~il, ka~~ t çöple yap~ - aras~ nda kullan~ lan gramatik lan kibrit) ba~) Kafe : Kahve BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 545 Kafeci : Kahvehaneci yan hayvan, 2. Çöpçatan Kafene : Kahvehane Kaltak : Kaltak Kafez : Kafes Kama : Kama Kaftan : Kaftan Kamara : Kamara Kaftanciya : Kaftanc~~ (Kuma~~ tüccar~ ) Kambur : Kambur Kah~r : Kah~ r Kamburest : Kambur Kah~ren : Kah~ rl~~ (Kahn olan) Kam~~~: Kam~~~ Kah~rliya : Kah~ rl~~ Kam~~it : kam~~~ (Kam~~tan imâl edil- Kah~rya Se Kah~ rlanmak mi~) Kaik : Kay~ k Kam~~l~k : Kam~~ l~ k Kaikçiya : Kay~ kç~~ Kam~~ k : Kamç~~ Kail : Kail (Raz~~ olan, Mutab~ k) Kanap : K~ ~ nnap (Kal n ip) Kain : Kay~ n Kanara : Kanara (Sivri kaya) Kai~~ : Kay~~~ Kanata : Kanat Kait : Kay~ t Kanava : Kanaviçe Kakavanin : Kakavan (Aptal) Kanca : Kanca Kalabal~k : Kalabal~ k Kand~ rdisvam -Kand~rdisam :Kand~ rmak Kalafat : Kalafat; t. Küçük teknelerin Kand~ rma : Kand~ rma deliklerini kapamada kulla- Kand~svam-Kandisam : Kanmak n~ lan bir madde, 2. ~iddetli Kangal : Kangal kavga Kaniya : Km Kalauz (in) : K~ lavuz Kantar : Kantar Kalay : Kalay Kantarciya : Kantarc~~ Kalayciya : Kalayc~~ Kantarion : Kantoron (Bir bitki) Kalaydisvam - Kalaydisam : Kalaylamak Kantarma : Kantarrna (Dizginin bir Kald~r~m : Kald~ r~ m parças~ , at~ n a~z~ na konan Kale : Kale demir parças~ ) Kalem : Kalem Kapak : Kapak Kalevra : Kalavra (Deri ayakkab~ ) Kapaldiya : Kapak Kalfa : Kalfa Kapama : Kapama Kalfuvam : Kalfal~ k yapmak Kapan : Kapan Kal~ç-Kal~ çka : K~ l~ ç Kapandura : Küçük tavan penceresi Kal~ç Otu : K~ l~ ç otu Kap~ s~ zin : Kap~ s~ z (Amaçs~ z, i~siz Kal~f : K~ l~ f güçsüz insan) Kal~ p : Kal~ p Kapiya : Kap~~ Kal~pya : Kal~ p yapmak Kapla : Kapl~~ (Araba çamurlu~u) Kaliko(t) : Kalikot (Bir çe~it pamuklu Kapladisvam-Kapladisam : Kaplamak kuma~) Kaplama : Kaplama Kalkan : Kalkan; ~~ . ~ ki parsel aras~ na Kapukehaya : Kap~~ Kâhyas~~ yap~ lan kap~ s~ z ve penceresiz Kara : Kara duvar, 2. Bir çe~it bal~ k Karaagaç-Karagaç : Kara a~aç Kalpak : Kalpak Karaba~~: Karaba~~ Kalpakçiya : Kalpakç~~ Karabina : Karabina; I. Hafif ve k~ sa si- Kallpav : Kalp; 1. ~yi olmayan kötü, 2. lah, 2. Para~üt ask~ s~~ Suni Karaca : Karaca Kalpazan(in): Kalpazan Karaceyka : Karaca; I. Bir çe~it erik, 2. Kalpazanl~ k : Kalpazanl~ k Küçük su de~irmeni Kaltaban(in) : Kaltaban; 1. A~~ r yük ta~~- Karagöz : Karagöz; ~~ . Siyah gözlü, 2. Belkten C. L V, 35 546 YA~AR YÜCEL

Bir bal~ k çe~iti, 3. Kukla kah- Kar~ ntiya : K~ nnu (Sakatat) raman~~ Kariola : Karyola Karagözciya : Karagözcü; ~~ . Kukla oyna- Karl~k : Karl~ k tan ki~i, 2. Hokkabaz Karmakar~~~ k: Karmakar~~~ k Karagözlük : Karagözlük (Hokkabazl~ k) Karnabit : Karnabit (K~rm~ z~~ lahana) Karpuz : Karpuz Karagözperde (si) : Karagözperdesi; ~ . Perde, 2. Maske, 3. Yüzsüzlük, Kartal : Kartal utanmazl~ k Kartop : Kartop; Kartopu çiçe~i Karakaçan(in) : Kira kaçan (Kendine özgü Kasaba : Kasaba ~ivesi ile konu~an insan -ge- Kasap(in) : Kasap dükkân~~ Kasatura : Kasatura nellikle Yunanl~ - ve koyun- lar~~ otlatmak için da~lardaki Kasida Kaside otlaklan dola~an ki~i) Kaslut : 1

Kaymak : Kepazelik : Kepazelik Kaymakam(in): Kaymakam Kepazya : Kepaze Kaymaldiya : Kaymakl ~~ Kepçe : Kepçe Kayme : Kaime (Ka~~ t para) Kepenk : Kepenk Kaynak : Kaynak Kerata : Kerata Kayrak Kayrak Keremdciya : Kiremitçi Kaza-Kaaza : Kaza (ilçe) Kerep : Su de~irmeninin tahtadan Kazan Kazan yap~ lma çark~~ Kazanciya : Kazanc~~ Kereste : Kereste Kazanciystvo: Kazanc~ l~ k (Bu mesle~i icra Ker(e)viz : Kereviz eden) Kerhana : Karhane (Genelev) Kazandiynitsa : Kazanc~~ (Kazan imal edi- Kerkenez : Kerkenez (Bir kartal çe~idi) len yer) Kerperpeden: Kerpeten Kaz~ k Kaz~ k Kervan : Kervan Kaz~ rtma : K~ zartma Kervan-Saray : Kervansaray Kazino : Gazino Kervanba~i : Kervanba~~~ Kazma Kazma Kervanciya : Ker-vanc~~ Kebap Kebap Kesat : Kesat Kebapçe Kebap Kesatl~ k : Kesatl~ k Kebe Kebe (Aba) Keseciya : Keseci Keçe Keçe Kesim : Kesim Keder Keder Kesimcii : Kesimci Kef Keyif Kesiya : Kese Kefil Kefil Keskin : Keskin Kefiiya Keyifli Kespeti : K~spet Kefsiz Keyifsiz Kesten : Kestane Kehaya : Kahya Kesterme : Kestirme Kehlibar : Kehribar Ke~i~(in) : Ke~i~~ Keklik Keklik Ke~ki : Ke~ki (Ke~ke) Kel Kel Ketip-Kyatip: Katip Keleme : Keleme; I. Verimsiz toprak, Kezap : Kezzap 2. I~e yaramaz insan K~ ç : K~ ç (At veya e~e~in arka Kelepir : Kelepir k ~ sm~ ) Kelepirciya : Kelepirci K~ na : K~ na Kele~~: Kele~~ K~ r : K~ r Kele~lik-Kele~l ~ k : Kele~lik K~ rcalii : K~ rcal~~ (1792-1808 y~ llar~ nda Kelpeden : Kerpeten Bulgar topraklar~ nda faali- Kelyab : Kel yet gösteren, Türklerden, Kemanciya : Kemanc~~ Arnavutlardan ve bazen Kemane : Keman Bulgarlardan olu~an soy- Kemer : Kemer guncu çeteler) Kenar : Kenar K~ rciya : K~ rci Kenarliya : Kenarl~~ K~ rm~ z : K~ rm~ z (Organik maddeler- Kene : Kene den yap~ lan bir çe~it k ~ rm ~ z~~ Kenef : Kenef boya) Kenefçiya : Kenefçi K~ rm~ zu : K~ rm~ z~~ Kenevir : Kenevir K~ rserdar(in): K~ rserdar Kepaze : Kepaze K~ skandisvam: K~ skanmak 548 YA~AR YÜCEL

K~smet : K~smet s~ ndaki tahta k~sm~ , dipçik, K~smetliya : K~smetli 2. Tüfe~in horozu Kondisvam : Konaklamak K~~la : K~~la K~t : K~t (az) Konto~~ Konto~~ (Bir çe~it k~sa elbise) Konu~tisvam : Konu~mak K~ z~ m : K~ z~ m Kopçe Dü~me Ki :Ki Kibar : Kibar Kopie Kopya Kibrit : Kibrit Koptik Hava ve deniz subaylann~ n Kibritliya : Çabuk sinirlenen ki~i kulland~ klan ince ve k~sa b~- Kiler-Keler : Kiler çak Kilim : Kilim Kopuk : Kopuk (Paras~z, fakir) Kilo : Kile (Tah~l ölçüsü) Koran : Kur'an Kimen : Öfkeli, dalg~n Konya : Koru Kimi : Bazen anlam~ nda Korniz : Korni~~ Kir :Kir Koruciya : Korucu Kiraciya : Kirac~~ Koskoca(miti) : Koskoca Kireç : Kireç Ko~iya : Ko~u Kiri~~: Kiri~~ Kovanl~k : Kovan Kiriya : Kira Kovladya : iftira etmek Kirpiç : Kerpiç Koyun : Koyun (Koynuna almak) Ki~mi~~: Ki~mi~~ (Bir çe~it çekirdeksiz Koz : Koz küçük üzüm) Köçek : Köçek Koca : Koca (Oldukça büyük) Kömür-Kömur: Kömür Kocamiti : Koca (Büyük, iri) Kömürciya- Kömurciya : Kömürcü Koç : Koç Kölnürciystvo - Kömurciystvo :Kömür- Kodo~~: Kodo~~ cülük Kokarca : Kokarca Köpek : Köpek Kolagele : Kolaygelsin Köpoolu : Köpo~lu; ~ . Köpekoglu, 2. Kolan : Kolon Patl~ canla yap~ lan bir salata Kolay : Kolay Körav : Kör Kolayl~k : Kolayl~ k Körço : Kör Kolçak : Kolçak Körfi~ek : Kör fi~ek (Yalan, blöf) Kolçan : Ok torbas~~ Körsokak : Körsokak (Ç~ kmaz sokak) Koltuk : Koltuk Köse : Köse Komar : Kumar Kösem : Kösem (Sürünün önünde gi- Komarcil~ k : Kumarc~ l~ k den koç Komarciya : Kumarc~~ Köstek : Köstek Komarciystvo : Kumarc~ l~ k Kö~e : Kö~e Komita : Komite (Gizli politik örgüt Kö~eliya Kö~eli üyesi, Bulgaristan'~ n Os- Kö~k : Kö~k manl~lardan kurtulu~u için Kötek : Kötek (dayak) mücadele eden ki~i) Kube : Kubbe Komitac~ l~ k : Komitecilik Kubur : Kubur (Deri silah k~ l~ f~ ) Komitaciya : Komiteci Kula : Kule Kom~iya : Kom~u Kulandrisvam: Kötek (dayak) Kom~uluk : Kom~uluk Kulest : Kula (Genellikle at için kul- Konak : Konak lan~ l~ r; aç~ k pas renkli) Kondak : Kundak; ~~ Tüfe~in arka- Kundur(a) : Kundura BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 549

Kunduraciya: Kundurac~~ Lafuvam : Laflamak Kunduraciystvo : Kundurac~ l~ k Lag~m : La~~m Kupa : Bardak Lalurdiya : Lâk~ rd~~ Kurabiya : Kurabiye Lala : Lala Kurban : Kurban Lalac~~: Lalac~~ (~aklabanl~ k yapan) Kurban-Bayram : Kurban bayram~~ Lalaciya : Lâlac~~ (~akac~ ) Kurdisvam-Kurdisam : Kurmak Laladjiyski : Lalac~~ (Saklabanl~ k yapan) Kurna : Kurna Lale : Lâle Kurnaz : Kurnaz L anga : Langa (Uzun salatal~ k) Kurnazliya : Kurnazl~~ (Kurnaz) Lapa : Lâpa Kur~um : Kur~un Lauta : Ud (Müzik aleti) Kur~umliya : Kur~unlu Lavanda : Lavanta Kurtulisvam - Kurdulisam : Kurtulmak Leblebiciya : Leblebici Kuskus : Kuskus Leblebiya : Kusur : Kusur Legen : Le~en Kusurliya : Kusurlu Leke : Leke Kutiya : Kutu Lenger : Lenger (Gemi çapas~ ) Kutsuz : Kutsuz (Ba~ar~ s~ z, ~anss~ z) Le~~: Le~~ Kutsuzin : Kutsuz (Kutsuz insan) Levrek : Levrek Kutsuzluk : Kutsuzluk Lezet : Lezzet Kuturitsa : Götürü Lezetliya : Lezzetli Kuyumciya : Kuyumcu Lezetsiz : Lezzetsiz Kuzum : Kuzum L~ ca : Il~ ca (Kapl~ ca) Küçek : Köçek Libade : Libade (Pamuktan örülme Küfte : Köfte k~ sa üst giysisi) Kükürt : Kükürt Liman : Liman Külçe : Külçe Limon : Limon Külhane : Külhan Limonata : Limonata Külyaf : Külah Limontuzu : Limontuzu Kümbe : Kümbet Lira : Lira; t. Baz~~ ülkelerde kul- Küme : Küme (Biraraya toplanmak, lanlan para birimi, 2. Eski küme olan) Türk paras~ , alt~ n Künets : Künk Lobut : Lobut (Ceza olarak dayak) Küp : Küp Lodos : Lodos Küpriya : Köprü Lokanta : Lokanta Kürek : Kürek Lokantaciya : Lokantac~~ Kürk : Kürk Ruhu : Lokmanrühu (eter) Kürkçiya : Kürkçü Lokum : Lokum Küskiya : Küskü (Kal~ n sopa) Lonca : Lonca Küspe : Küspe Lök : Lök (Bir çe~it , pen- Küstek : Köstek cere ya~lamakta kullan~ lan Kütüt-Kütuk : Kütük bir ya~) Kyar : Kâr Lula : Lüle Kyarya- Kyaruvam : Kâr etmek Lülyak : Leylâk

L M Laf : Lâf Maane : Mani (Türk halk türküsü) Laf Muabet : Muhabbet etmek Maaza : Ma~aza 550 YA~AR YÜCEL

Macun Macun Margaza : Devaml~~ tart~~an ki~i Macuniram Macunlamak Marifet : Marifet Madan Maden Mariz : Mariz Magaziya Ma~aza Marizya : Marizlemek Magdanoz Maydanoz Mariy : Mariya (ya~l ~~ koyun) Mahala Mahalle Markuç : Markuç (Hortum) Mahana Bahane Masal : Masal Mahanciya Bahaneci Masalciya : Masalc~~ Mahmudiye Mahmudiye (Sultan II. Masat : Masat (Bileme aleti) Mahmut ad~ na bast~ r~ lan ve Maskara : Maskara 68 kuru~~ de~erindeki alt~ n Maskaral~ k : Maskaral~ k para) Maskare : Ayakkab~ n~ n yuvarl~ k olan Mahmurliya : Mahmur ucu Maskarya : Maskaral~ k etmek Mahmurluk : Mahmurluk Mahmuz : Mahmuz Masraf Masraf Mahrama : Makrama (Bir çe~it ba~~ Masrafliya : Masrafl~~ örtüsü) Mastar Mastar (Duvarlar~~ s~ varken Mahzar : Mahzar (Dilekçe) ustalar~ n kulland~ klar~~ geni~~ Mahzarciya : Mahzarc~~ (Dilekçe veren) tahta parças~ ) Majdrak : M~ zrak Masur Masura Makam Makam (Müzik deyimi) Ma~a Ma~a Makamliya : Makam', Ma~alla : Ma~allah Makara : Makara Ma~trapa : Ma~rapa (Su, ~arap vb. iç- Makaz Makas mek için kullan~ lan metal Makbul : Makbul kap) Makina : Makine Matara-Matera : Matara Maksul Mahsul Matkap : Matkap Maksus : Mahsus Matradaz(in) : Madrabaz (~ kinci elden mal sat~ m~ yla me~gul olan) Mal Mal Malak Malak Matrak Matrak (Komik) Malciya : Malc~~ Mauna Mavna (Büyük kay~ k) Malebi Maya Maya Malsaybiya : Mal sahibi Mayas~ l : Mayas~ l (Bir hastal~ k çe~idi, Mamul Mamul (M ~ s~ r koçan~ ) hemoroid) Manaf(in) : Manav Maymuna : Maymun Manatarka : Mantar Maytap : Maytap (~aka) Manca Manca (Yemek, a~) Maytapçiya : Maytapç~~ (~akac~ ) Manda Manda Maytapya Se: Maytap yapmak (~aka yap- Mandalo : Manda mak, birine tak~ lmak, dalga Mangafa : Mankafa geçmek) Mangal Maza Ma~aza Mang~r Mang~ r ( ~~ g. yüzy~ lda ufak Mazgal Mazgal Türk paras~ ) Mecidiya : Mecidiye (Sultan Abdülme- Marangoz : Marangoz cit ad ~ na bast~ r~ lan 20 kuru~~ Mara~~ Mara~; ~ . ~~lenmemi~~ ba~, de~erindeki gümü~~ para) 2. Bir çe~it üzüm. Meciya ~ mece (Orak biçme, tarla Maraz Maraz (Hastal~ k) i~leri, ev yapma vb. olaylar- Marda Marda (Kalm~~~ mal) da gönüllü ve ücretsiz ola- BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 551 rak ba~kalar~ na yard~ m et- Mezat : Mezat mek üzere bir araya gelme) Mezdra : Mezra (Mera) Meclis : Meclis : Meze Meçet : Mescit Mezelik : Mezelik Medrese : Medrese Mezliç : Meclis Megdan : Meydan Midil : Midilli (Küçük at) Mehana : Meyhane Mihle : K~rm~ z~~ domates veya do- Mehanciya : Meyhaneci mates püresi Mehkeme : Mahkeme Minare : Minare Mehlem : Melhem Minder : Minder Mekere : Mekkare (Yüklenmi~~ hay- Minderlik : Minderlik van) Mintan : Mintan Mekik : Mekik Miralay : Miralay Mekitsa : Bir çe~it tatl~~ Miraz : Miras Mekyan : Mekan Mirazçiya : Mirasç~~ Melez : Melez Mirie : Miri; 1. Devlet veya sulta- Meltem : Meltem n~ n varl~~~, zenginli~i, 2. Memleket : Memleket Vergi, 3. Sat~ n alma Memur : Memur Mirza : Mirza (Bir ünvan) Mendizi(n) : Mühendis Misir : M~ s~ r; 1. M~ s~ r bitkisi, 2. Menek~e : Menek~e Di~i hindi Mengene : Mengene Misirka : M~ s~ r (Di~i hindi) Mengii~~: Küpe Misk : Misk Menta : Mantar; 1. Yalan, 2. güve- Misket : Misket; 1. Bir çe~it üzüm, nilmez insan. 2. Bu üzümden yap~ lan ~a- Mentarciya : Mantarc~~ (Yalanc~ ) rap Mente~e : Mente~e Miskin(in) : Miskin Mera : Mera Miskinlik : Miskinlik Merak : Merak Mohamedanin : Müslüman Merakliya : Merakl~~ Mohamedanstvo : ~slamiyet Mercan : Mercan Molla-Mola : Molla Merdeven : Merdiven Moloz : Moloz Meremet : Meremet (Tamir etme, Moruk : Moruk (Ya~l~~ insan, dede) onarma) Mufta : Müft; 1. Bedava, 2. Aç~ k Meretski-Mere~ki : Meret gözlülük yaparak elde edi- Meret~tina : Meret len ~ey Merhaba : Merhaba Muftaciya : Müfteci (Bir ~eyi aç~ k Mermer : Mermer gözlülükle veya bedava elde Mertek : Mertek (Kiremidin alt~ na etmek isteyen ki~i) dö~enen ince tahta) Muhabet : Muhabbet Mesina : Misina (Oltaya tak~ lan sa~- Muhacir : Muhac~ r lam ip) Muharebe : Muharebe Mestvove : Mest Muhtar(in) : Muhtar Me~e : Me~e Mukaet-Multayat : Mukayyet Me~in : Me~in (Ayakkab~~ yap~ m~ nda Mukava : Mukavva kullan~ lan i~lenmi~~ kuzu de- Mumciya : Mumcu risi) Munafl~ k : Münaf~ kl~ k Me~ina : Me~in (Me~inden yap~ lma) Munasip : Münasip 552 YA~AR YÜCEL

Murabe : Muharebe Naf~le : Nafile Murafet : Marifet Nahakere : Bo~una Murafetliya : Marifetli Nahiya : Nahiye Nahut-Nohut : Nohut Musaf~r : Misafir Musaka : Musakka Naib : Naip Musand~ ra; 1. Duvara yap~ - Nalbant(in) : Nalbant Musandra : ~ , 2. Mutfak Nalçe : Nal lan elbise dolab dolab~ . Nalet : Nâlet Muska Muska Nal~m : Nal~ n Muskal Miskat; 1. Birbuçuk dirhe- Namaz : Namaz me e~~ a~~ rl~ k ölçüsü birimi, Nane : Nane 2. Birbuçuk dirhem gül ya- Naney-Naneyag~~ : Nane Ya~~~ ~~~ ile doldurulmu~~ cam yu- Nar : Nar varlak Nardek : Nardenk (Karpuz, erik vs. ile Mu~ama : Mu~amba yap~ lan ) mula : Mu~mula Nargile : Nargile Mu~ Mutaf Mutaf (Keçi k~ l~ndan Nay-Ney : Ney örülme minder) Nazbm : Nazl~~ Nazl~ ndisvam Se-Nazl~ ndisam Se : Naz- Mutafçilik : Mutafç~ l~ k (Mutafç~ l~ k za- lanmak naat~ ) Nebat ~ekeri Mutafçiya : Mutaf (Mutaf yapan ki~i) Nebet-~eker : Nebetçiya : Nöbetçi Mutafçiystvo : Mutafç~ l~ k Neftiya : Neft Mutlak : Mutlaka Nekez(in) Nekes (Hasis, cimri) Mutvak : Mutfak Neranza-Neranca : Narenciye; 1. Portakal Müdür(in) : Müdür çe~idi, 2. Küçük kavun Müezin : Müezzin Neyse : Neyse Müftiya : Müftü Niet : Niyet Müftiystvo Müftülük : Nikah Mühür : Mühür Nikyab Ni~ad~r : Ni~ad~ r (NH4 CL) Müjde : Müjde Ni~an : Ni~an Mülk : Mülk anciya : Ni~anc~~ Müre : Müre (Ku~~ ay~ nda av Ni~ ~ kulübesinin önüne di~er Ni~este : Ni asta ku~lar~~ çekmek için b~ rak~ - Ni~ter Ne~ter lan hayvan) Nizam : Nizam Müslümanin : Müslüman Müsülmanstvo : Müslümanl~ k O Mü~teriya : Mü~teri Ocak : Ocak Mütesarif-Mutesarif : Mutasarr~ f (Osmanl~~ Oda : Oda (400 ki~iden olu~an imparatorlu~u döneminde Yeniçeri, K~rcali vs. grubu sanca~~ n ba~~ nda olan ki~i) Odac~~ : Odac~~ (Hizmetçi) Müzevir(in) : Müzevir (Ihbaro) Odaya : Oda Müzevirciya : Müzevir Ok : Ok Müzevirlik : Müzevirlik Oka Okka Okepazyavam : Kepaze etmek N Oklagiya : Oklava Nacak : NacaL ~~ Balta, 2. Çoban Oluk Oluk sopas~~ Onba~iya : Onba~~~ BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 553

Opancak : Yap~ ncak (Ya~murluk) Papaz : Papaz Ordiya : Ordu Papuk : Pabuç Orman : Orman Papukçiya : Pabuççu (Ayakkab~ c~ ) Orman-Kebap: Orman ~~ Papukçiystvo: Pabuççuluk (Meslek çe~idi) Orman-Papaz: Orman papaz~ ; 1. Bulgaris- Para : Para; 1. Kuru~'un % 4o'~ na tan'~ n kurtulu~u s~ ras~ nda e~it Türk paras~ , 2. Bozuk mücadele eden papaz, 2. para, 3. Yugoslav dinann~ n Renkli hayat~~ olan papaz loo'de biri, 4. Yar~ m stotin- Orta Budula : Orta budala (Orta güzellik, ka, 5. para a~a~~-yukar~ ) Paraliya : Paral~~ sini, Paral~~ tepsi (Para Ortak : Ortak biçiminda olan tepsi; Çok al- Ortakl~k : Ortakl~ k çak daire biçimindeki masa, Osmanizm : (Osmanl~ c~ l~ k egemenli~i al- sofra) t~ ndaki uluslar~ n asimilasyo- Parçaciya : Parçac~~ nunu amaçlayan 19. yüzy~l Parçe : Parça sonlar~ ndaki Türk burjuva- Parekende-Perakende : Perakende zisinin gerici ve ~oven dokt- Panama : Panama (Küçük halde, par- rini) ça halinde olan, numune) Osmanliya : Osmanl~~ Parmak : Parmak O~av-A~af : Ho~af Parmakl~ k : Parmakl~ k Ovarda : Hovarda Parsa : Parsa Pastal : Pastal (Kuru tütün yap- P raklanyla haz~ rlanm~~~ küçük demet) Paça : Paça (sakatat ile haz~ rlanan Past~rma : Past~ rma yiyecek) Pa~a : Pa~a Paçavra : Paçavra Pa~al~k : Pa~al~ k Paçosvam-Paçosam : Paça yapmak Pataklama : Pataklama (Büyük gürültü, Padi~ah : Padi~ah kavga) Pafta-Pafti : Pafta Pat~rdiya : Pat~ rt~~ Palamud : Palamut (Palamut bal~~~ ) Patlacan : Patl~ can Palamud : Palamut (Güney Trakya'da Patlak : Patlak (B~r çe~it tabanca) yeti~en bir çe~it mese) Patlama : Patlama (Tabanca sesi) Palandza- Palantsa : Terazi Pay : Pay (Üle~) Palaska : Palaska Payanta : Payanda; (Evin çat~ s~ nda Palavra : Palavra kullarulan kerestelerden biri) Pald~ m : Pald~ m (At veya e~eklerin Payanton : Payanda; 1. Aras~ na kereste kuyruklar~ = alt~ na ba~la- koy~~lup tu~ladan in~a edilen nan kay~~) bina, 2. Güçsüz, kötü, zay~ f Parnid : I. Bir çe~it k~ rm ~ z~~ üzüm, 2. Paydos : Paydos Bu üzümden yap~ lan ~arap Paytak : Paytak; I. Arka ayaklan e~ri Pamuçen : Pamuklu olan at, 2. E~ri ayakl~~ insan Pamuk : Pamuk Payvant Payvant (Atlan ba~lamak Pamukçiya : Pamukçu için kullan~ lan ip) Pamuldiya : Pamuklu Pazar : Pazar Pamukliyka : Pamuklu (Bir çe~it k~sa üst Pazaren : Pazar (Pazar'a ait) giysisi) Pazari~te : Pazar (Pazar yeri) Pancar : Pancar Pazarl~k : Pazarl~k Panti-Panta : 1. Mente~e, 2. Bir ka~~t oyu- Pazaruvam : Pazara gitmek (Al~~-veri~~ nu yapmak) 554 YA~AR YÜCEL

Pazarya : Pazarl~ k Piskül : Püskül Pazaryavam Se-Pazarya Se : Pazarl ~ k et- Pi~kin : Pi~kin (Deneyimli) mek Pi~man : Pi~man Paziya : Baz~~ Pi~manl~ k : Pi~manl~ k Pazvant(in) : Pazvant (Yerle~im bölgele- Pi~manya Se : Pi~man olmak rinde gece bekçisi) Pi~tov : Pi~tov (Bir çe~it tabanca) Pehlivan(in) : Pehlivan Polis : Polis (Türk hapishanelerinde Pehlivanl~ k : Pehlivanl~ k i~kence odas~ ; hücre) Peksimet : Peksimet Pota : Pota (Çömlek, vazo) Pelte : Pelte Poturi : Potur Pelteça : Pelteklik (Kekemelik) Poturnak : Müslümanl~~~~ kabul edip Peltek : Peltek (Kekeme) Türkle~en H~ ristiyan Pemben : Pembe Pranga : Pranga Pencera : Pencere Prangaciya : Pranga mahkömu Perçem : Perçem (Alna dü~en saç) Pul : Pul (Tavlada kullan ~ lan tahta Perçemliya : Perçemli veya plastikten yap~ lma daire Perçimya : Perçinlemek ~eklindeki oyun arac~ ) Perdah : Perdah; 1. Dayak, 2. Duva- Pura : Puro nn s~ vas~ n~~ mala ile düzelt- Puriya : Kal ~ n demir boru mek Pusat : Silah Perda~a : Perdah; I. Birini dövmek, 2. Pusiya : Pusu Duyan perdahlamak Pusula : Pusula Perde : Perde Pü~kün : Evin önüne konulan bank Perdeliya : Perdeli Perdesiz : Perdesiz (Yüzsüz, ars~ z; ah- laks~z) R Pergel : Pergel Raft : Raf Peri : Peri Rahat : Rahat Peru~an : Peri~an Rahat-Lokum: Lokum Pervaz : Pervaz Rahaten : Rahat (Rahat~~ yerinde olan, Pe~~: Pe~~ (Üst giysisinin alt k~ sm~ ) sakin; ayakkab~~ elbise için Pe~in : Pe~in uygun) Pe~kir : Pe~kir (Havlu) Rahatl~ k : Rahatl~ k Pe~temal : Pe~temal Rahatliya : Rahat (Rahat~~ yerinde olan) Petmez : Pekmez Rahatuvam : Rahat ya~amak Peverde : Erikten yap~ lan marmalad Rahatyasvam : Rahatlamak Pey : Pey (K&pora) Rahmet : Rahmet Peyka : Peyke (Oturmak için haz~ r- Rahmetliya : Rahmetli lanm~~~ tahta) Rakiciya : Rak~ c~ ; 1. Rak~~ üreten ki~i, Pezevenk : Pezevenk 2. Rak~~ içmeyi çok seven ki- Pezevenklik : Pezevenklik ~i Pianko : Piyango Rakiciynitsa : Rak~ c~~ (Rak~~ imal edilen Piç : Piç yer) Pilaf : Pilav Rakiya : Rak~~ Pintiya : Pinti Ramazan : Ramazan (Oruç ay~ ) Pirinç : Pirinç (Bak~ r ve çinko kar~~~ - Ravan : Rahvan (At~ n bir yürüyü~~ m~~ olan metal) ~ekli) Pirjola-Prjola : Pirzola Raven : Ravent (Bir bitki) BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 555

Raya : Reaya (Osmanl~~ imparator- Sakat : Sakat lu~u s~ n~ rlar~ nda ya~ayan Saluldisvam Se-Saluldisam : S~ k~ lmak gayri-müslim halk) Sak~ n : Sak~ n Razgele : Rastgele Sak~ z : Sak~ z Reçel : Reçel Saksiya : Saks~~ Redif : Redif (yaln~ z sava~~ zama- Sa! : Sal n~ nda toplanan asker) Sa! : Salt Rende : Rende Sala~~: Sala~~ (Tahtadan yap~ lm~~~ Rendosvam-Rendosam : Rendelemek kulübe) Renk : Renk Salaydisvam-Salaydisam : Sallamak (Sey- Resim : Resim (Veraset vergisi) rek dikmek) Revane : Revani Salciya : Salc~~ Reze : Reze (Kap~ ya konan demir : Sahlep kilit) Salepçiya : Sahlepçi (Sahlep sat~ c~ s~ ) Rezeldiya : Razaki (Bir çe~it üzüm) Salg~n : Salg~ n Rezil : Rezil Salhana : Salhane (Mezbaha) Rezilya : Rezil etmek Salk~ m : Salk~ m (Akasya a~ac~ ) Rezilya Se : Rezil olmak Salma : Salma (Ba~~ bo~~ gezen, yara- Rubie-Rumiya -Rube : Rubiye (Eski küçük maz) alt~ n) Salmuvan : Yaramazl~ k yapmak Rugan : Rugan Saltamarka : Saltamarka (K~ sa üst giysisi) Rup : Rub (Kuru~'un çeyre~ine Saltanat : Saltanat e~it para birimi) Saltanatçiya-Saltanatliyski : Saltanatl~~ Ru~vet : Rü~vet Samanl~ k : Samanl~ k Ru~vetçiya : Rü~vetçi Samsar : Sansar Samsarin : Simsar Samun : Somun S Samur : Samur Sabahle-Sabahlen : Sabahleyin Sancak : Sancak : Sab~ r Sabur Sancak-Bey : Sancak beyi : Saç (Metal saç) Saç Sand~ k : Sand~ k Saçak : Saçak Sandirdisvam : Sindirmek Saç~ kabris : Demir sülfat Sankim : Sanki : Saçma Saçma Sap : Sap Saçmyanka : Saçma (Bir hastal ~ k) Sapl~ k : Sapl~ k (Ot demeti) Sade : Sade Sadrazam-Sadrazamin : Sadrazam Saraca : Sar~ ca (Bir hastal~ k) Saraç : Saraç Safi : Saf Saraf(in) : Sarraf Saglam : Sa~lam Sarafl~ k : Sarrall~ k Sagmal : Sa~mal Sahan : Sahan (Metal tabak) Saray : Saray Sarayliya : Baklava Sahat : Saat yap~ m~ n- Sarho~(in) : Sarho~~ Sahtiyan : Sahtiyan (Çanta vs. da kullan ~ lan i~lenmi~~ deri) Sar~~ Sabur : Sar~~ Sab~ r (Bir bitki çe~idi ve Saka : Saka (Su ta~~ ma kab~ , f~ ç~ ) bu bitkiden elde edilen ve Sakaciya : Sakac~~ (Saka ile su ta~~ yan ki- boyac~ l~ kta kullan~ lan bir madde) ~i) Sar~ k : S~ nk (~ nce, uzun de~nek) Sakarest : Sakar (At ~ n aln~ ndaki beyaz- l~ k) : Sarma (Bir yemek çe~idi) 556 YA~AR YÜCEL

Serbezliya : Serbaz Sarpiya : Sarp~ n (Zahire anban) Serdar Serdar Sa~tisvam-Sa~tisam Sa~mak Sergiya Sergi Sat~ r : Sat~ r Serkme-Sertme : Sertme (Bir çe~it bal~ kç~~ Savak : Savak; 1. Elektrik ak~ m~ n ~~ a~~) ölçmeye yarar ayg~ t, 2. Ne- Sermiya : Sermaye hir yata~~~ Sersem(in) : Sersem Saya : Saye; 1. Saçak, 2. Koyun ve Sersemlik : Sersemlik keçiler için yap~ lan k~~l~ k Sert Sert a~~l Sertlik-Sertl~ k: Sertlik Saya : Saya (Ayakkab~ n~ n yumu~ak Setre Setre (Ceket) olan üst k~ sm~ ) Sevda Sevda Sayaciya : Sayaci (Ayakkab~ c~ ) Seymen(in) : Se~men Saybiya : Sahip S~ luldisvam Se -S~ luldisam Se :S~ k~ lmak Saydisvam-Saydisam : Saymak (Sayg~~ S~ luntiya S~ k~ nt~~ göstermek) S~ klet Siklet (A~~ r i~) Saygiya : Sayg~~ S~ rga S~ rça Sayvan t : Sayvan (Saçak, ya~mur sipe- S~ rma S~ rma ri) S~ rmaliya S~ rmal~~ Saz Saz (Bir bitki) S~ rpiya ~ . Hambar, 2. Depo, kiler Saz Saz (Müzik aleti) S~ rt S~ rt Sazd~ rma : S~ zd~ rma (Etle haz~ rlanan bir Sicil Sicil (Osmanl~~ ~ mparatorlu- yemek) ~u'nda kad~ n~ n verdi~i Sebap Sevap mahkeme karar~ n~ n kayde- Sebap Sebep dildi~i günlük defter) Sedef Sedef Sicim-Sicimka: Sicim Sefer Sefer Siktir Defol Sefertas : Sefertas~~ Silyah Silah Sefte Siftah Silyahl~ k : Silahl~ k Seftosvam : Siftah yapmak Simid Seid Seyit Simidçiya Simitçi Seir Seyir Sincir Zincir Seirciya : Seyirci Sincirliya Zincirli Seiz(in) : Seyis Siniya Sini (Sofra, tepsi) Selemikiya Zay~ flamak için kullan~ lan Sipai Sipahi bir çe~it bitki yapra~~~ Skambil iskambil Selim Selim (Kokulu, tatl~~ büyük Skele ~skele (in~aatta i~çilerin kul- yaprakl~~ bir bitki) land~ klar~~ tahta ile kurulan Selyam Selam yer) Selyaml~ k : Selaml~ k Skelya ~skele (Gemilerin yana~t~~~~ Semer Semer yer) Semerciya : Semerci Skemle ~skemle Semsele : Silsile (Soy, kök) Skolufa Zülüf Serasker : Serasker; I. Sava~~ Bakan~ , 2. Soba Soba; ~ . Yatak odas~ , 2. So- Osmanl~~ ~ mparatorlu~u'nda ba ordu ba~komutan~~ Sofa Sofa; I. Büyük kanepe, di- Seraskerat : Serasker (Sava~~ Bakanl~~~) van, 2. Geni~~ minder, 3. Serbez : Serbaz (Cesur) Oturmak için ta~tan yap~ l- Serbezl~ k : Serbazl~ k (Cesurluk) m~~~ yer BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 557

: Sofra ~ahmat : ~ah mat (Satranç) Sofra ~aknat : Budala, itilip kak~ lan Sofral~ k : Sofral~ k (Sofra örtüsü) Softa : Softa ~al : ~al Sokak : Sokak ~alupa ~alupa (Bir çe~it büyük ka- Soluk : Soluk (Nefes) y~ k) Sopa : Sopa ~alvari : ~alvar Sopaciya : Sopac~~ ~amandura : ~amand~ ra Sovat-Suvat : Suvat; ~ . Otlak, 2. Otlakta ~amar : ~amar beslenen hayvan ~amarosvam - ~amarosam :~amar vurmak Soy : Soy ~amata : ~amata Spahilik : Sipahilik ~amiya : ~ame (~nce kad~ n ba~örtüsü) Spahiya : Sipahi ~ap : ~ap Spatii : Art niyet ~apav : ~ap hastal~~~~ olan : ~arampol Suba~iya : Suba~~~ ~arampol Sucuk Sucuk ~arapaha - ~araphana : ~araphane (Üzüm Sukman : Bir çe~it elbise ta~~ maya mahsus büyük kap) Sulimen : Çok güçlü bir zehir ~arlan : ~~rla~an Sultan : Sultan ~arlagan : ~~ rla~an (Bitkisel ya~-Zeytin Sultanie : Sultaniye (Çekirdeksiz bir ya~~~ için kullan~ lmaz) üzüm çe~idi) ~arlatan(in) : ~arlatan Sultanka : Sultan~ n kar~ s~~ ~arlataniya- ~arlatansvo : ~arlatanl~ k Suna : Sun (Kur'an'~ n baz~~ bölüm- ~arlatanstvuvam : ~arlatanl~ k yapmak lerinden derlenen kitap; ~a~ardisvam-~a~ardisam : ~a~~ rmak kutsal ~slami efsane) ~a~av : ~a~k~ n Sundurma-Sudurma : Sundurma (Köy ev- ~a~~rma : ~a~~ rma lerinin önüne yap~ lan aç~ k ~a~k~n(in) : ~a~k~ n yer) ~a~k~ niya : ~a~k~ n (~a~k~ n ~ nsan) Sunet : Sünnet ~ayak : ~ayak Sunit : Sünni ~ayka : Sarho~~ ve katillerden olu~an Surat : Surat (Yüz) grup Surats~ z : Surats~ z ~ebek : ~ebek Surtuk : Sürtük ~ega : ~aka Susam : Susam ~egaciya : ~akac~~ Suvat : Suvat; 1. Kesim için besle- ~eker : ~eker nen hayvan, 2. Da~lardaki ~ekerciya : ~ekerci odak yerler ~en : ~en Suvatçiya : Suvatç~~ (Hayvan tüccar~ ) ~enlik : ~enlik Sünger : Sünger ~erbet : ~erbet Süriya : Sürü ~erbetliya : ~erbetli Sürme : Sürme ~erden : ~irden Sürmek : Sürgün (Ishal) ~eremet : ~eremet; ~~ . ~aka, 2. A~a~~la- Sütlya~~: Sütlâç mak, hakaret etmek. ~eriat : ~eriat ~erif : ~erif; ~~ . Müslüman ülkeler- de Hz. Peygamberin torunu ~adravan : ~ad~ rvan olarak kabul edilen ve soyu ~afrantiya : ~~ rf~ nt~~ asil olan ki~i, 2. Fas Kral~ - ~ahat(in) : ~ahit n~ n ünvanlarmdan ' iri 558 YA~AR YÜCEL

~e~-Be~~ : ~e~-Be~~ (Tavla oyununda Tabiya : Tabya bir deyim, alt~-be~) Tabla : Tabla ~eyh : ~eyh Tabla : Tavla ~eyretin : ~irret Tablaciya : Tavlac~~ (Tavla oynayan) ~eytan : ~eytan Tabor-Tabur: Tabur ~iboy : ~ebboy (Bir çiçek ad~ ) Taferen : Tafrac~~ ~ilte : ~ike (Küçük minder) Tafra : Tafra; 1. Kibirlenmek, 2. ~ira : ~~ra (Üzüm suyu) Süslenmek ~irit : ~erit Tafraya Se : Tafralanmak ~i~~ : ~i~~ Tafta : Tafta ~i~ane : ~i~ane (A~~ r ve k~ sa bir çe~it Taften : Taftadan yap~ lm~~~ tüfek) Takan : Tahin ~i~e : ~i~e Tahta : Tahta ~i~kav : ~i~man Tahtaba- Tahhabita-Tahtabitsa : Tahta ~i~kebap : ~i~~ kebab~~ biti ~kembe : ~~kembe Tain : Tayin (Askere verilen günlük ~kembeciya : ~~kembeci (~~kembe çorbas~ - yiyecek) n~~ yapan ki~i) Take : Takke ~kembeciynitsa : ~~kembeci (~~kembe çor- Tak~m : Tak~ m bas~~ sat~ lan yer) Talda : Takla ~kembeliya- ~kembest : ~~kembeli (Büyük Taksirat : Taksirat i~kembesi olan) Talas~m : Kötü ruh, vampir ~orolop : ~orolop (Ba~kas~ n~ n bir ~eyi- Tala~~: Tala~~ ni hile ile gaspetmek) Talaz : Talaz(yün) ~orolopçiya : ~orolopçu (Hile ile gaspe- Talim : Talim (askeri e~itim) den) Talyan-Dalyan : Dalyan ~ose ~ose Tamahkyar : Tamahkâr ~osiram ~ose yapmak Tamahkyarl~ k:Tamal~karl~ k ~osirovka ~ose yapmak (Yolu kum, ça- Tamam-Taman : Tamam k~ l ile kaplamak) Tambura : Tambura ~uker-~ukir ~ükür Tanadisvam-Danadisam : Tan~ mak ~upe ~üphe Tanzimat Tanzimat ~upheliya ~üpheli Tapa T~ pa ~urup ~urup Tapiya Tapu Taraba Taraba (Tahta perde, çit) T Taraf Taraf Tarak . Tarak Tabak : Tabaka (Büyük ka~~ t parça- Tarama : Tarama (Bir çe~it yiyecek) s~ ) Tarapana : Darphane Tabak : Tabakç~~ (Deriyi tabaklayan) Tarator : Tarator Tabakhana- Tabahane : Tabakhane (Deri- Tarbuka : Darbuka lerin tabakland~~~~ yer) Tarçin : Tarç~ n Taban : Taban (Bir çe~it incir) - Trahana : Tarhana Taban : (Taban) Tarikat : Tarikat Tabanastar : Taban astar' Tarikatl~k : Tarikatl~ k Tabiet-Tabihet-Tabiyat : Tabiat (Karekter, Tarikatski : Tarikatç~~ (Tarikata ait) huy) Tarpan : T~ rpan Tabietliya - Tabiyatliya : Tabiatl~~ Tas : Tas BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 559

Taskebap : ~~ Tepelik : Tepelik (Al~ na konan gümü~~ Taslak : Taslak süs) Tasma : Tasma Tepsiya : Tepsi Tatliya : Tatl~~ Terbeliya : Terbiyeli Tatul-Tatula : Tatula (Bir bitki) Terbie : Terbiye : Tava Tercuman(in): Tercüman Tavan : Tavan Terekiya : Tiryaki Tavla : Tavla; I. Oyun, 2. Atlar~ n Tere~e : Ter~ih (Bir çe~it bitkisel ya~) ah~ r~~ Tereziya : Terazi Tay : Tay (At yavrusu) Terk : Terk; I. örnek, model, 2. Tayfa : Tayfa Anla~~ lmas~~ zor ki~i Taze : Taze Terlik Terlik Tebe~ir : Tebe~ir Tersene : Tersine Teferiç : Teferrüç (Piknik) Tertip : Tertip (S~ ra) Tefter : Defter Terziya : Terzi Tegel : Te~el Teskere : Tezkere (Osmanl~~ impara- Tehna-Tehana: Tenha torlu~u s~ ras~ nda verilen ge- Tehnal~ k : Tenhal~ k zi izin belgesi) Tek : Tek Teke : Tekke Teslim : Teslim Teslimya : Teslim etmek Tekme : Tekme Tekne : Tekne (içinde sönmü~~ kireç Teste : Deste ta~~ nan büyük sand~ k) Testemel -Testi/11cl : Testimel; Testimal Teknefes : Tek nefes (At için-nefes al- (Bez, örtü) mayan) Testiya : Testi (Su testisi) Tel : Tel Tetra : Tetre (Bir bitki) Teletin : Telatin Tevekel : Tevekkeli Telkiya- Teltiya-Terkiya : Terki (At~ n teri- Tevekeliya : Tevekkeli ni almak için eyerin alt~ na Tezgere : Teskere konan kal~ n dokuma) Tezgyah : Tezgah Telyak : Tellâk Ticaret : Ticaret Telyalin : Tellâl Timar : T~ mar Temane : Temenni Timarya : T~ mar etmek Temel : Temel Tlakana : Samanl~ k Temelliya : Temelli (Sa~lam temeli olan) Toka : Toka Temerrut(in) : Temurut (Sessiz, sakin ki~i) Tokmak : Tokmak Temesuk- Temesük : Temessük (Belge, po- Tomruk : Tomruk liçe) Ton-Tunets : Ton (Ton bal~~~ ) Tencera : Tencere Teneke : Teneke Tonga : Tonga (Tütün yapraklar~ n~~ Tenekeciya : Tenekeci (Tenekeci zanaat~ ) kalitesine göre ay~ rmak) Tenekeciynitsa: Tenekeci (Teneke yap~ lan Top : Top (Silah olarak kullan~ lan yer) top) Tenekeciystvo : Tenekecilik Top : Top (Kuma~~ topu) Tenekiya : Teneke Top : Oyun topu Tepe : Tepe Topaç : Topaç Tepegöz : Tepegöz (Yüzsüz, utanmaz) Topal : Topal Tepegözlik : Tepegözlük (Aç~ k gözlük, ar- Topçiya : Topçu s~ zl~ k) Tophane : Tophane 560 YA~AR YÜCEL Topliyka : Toplu i~ne U Topor : Topor (Balta) Uçkur : Uçkur Toprak : Toprak Uçkurluk : Uçkurluk Toptan : Toptan Uç~~rtma : Uçurtma Toptancal~k : Toptanc~ l~ k Ulak : Ulak Toptanciya Toptanc~~ Ularna : Ulama Topuz Topuz Ulan : Ulan; I. Elinde m~ zrak tu- Torlak Torlak; ~~ . Kuzeybat~~ Bulga- tan atl~ , 2. (~ t-:1Ç erkek Ulema : Ulema ristan'~ n da~l~ k bölgelerin- Ursuz(in) : U~ursuz den olan köylü, 2. Aptal, köylü Ursuzluk : U~ursuzluk Trampa De~i~-toku~~ yapmak Usta : Usta Ustaba~~ya : Ustaba~~~ Tsigara Sigara Usul : Usul Tsigarl~ k Sigaral~ k (A~~zl~ k) Uydisvam-Uydusam-Uydi~a : Uy rn k Tuç Tunç Uydurdisvam- Uydurdisam-Uydurdi~a : Tuhla Tu~la Uydurmak Tuhlar Tu~lac~~ (Tu~la yapan ki~i) Uydurma : Uydurma Tuhlarnitsa Tu~lac~~ (Tu~la fabrikas~ ) Uygun : Uygun Tuhlarstvo Tu~lac~ l~ k Tulum Tulum V : ~ . Tulumba (Su pompas~ ), 2. Tulumba tatl~ s~~ Vaade veya Vade : Vâde Tulumbaciya: Tulumbac~~ (Eskiden itfaiye- Vadanl~ k, Vadinl~ k : Vakdânl~ k (El ma~as~~ ci) vs. gibi ev aletleri. (Avadan- Tumruk : Tomruk l~ k) Tunkun(in) : Tutkun (Sakin insan) Vade veya Vaade : Vkle Tura Tu~ra Vak~f : Vak~ f Turfanda : Turfanda Vala : Vala (Duvak, örtü, peçe) Tur~iya Tur~u Valide : Valide (Sultan~ n annesine verilen ad) Turuk-Toruk : Torik (Bir bal~ k çe~idi) Valiya : Vali Tutkal : Tutkal Varak : Varak (~ nce alt~ n, gümü Tutmanik : Tutma (Ekmek mayas~ ) ~, kalay yapra~~ ) Tüfek : Tüfek Varaldadisvam veya Varakladisam : Va- Tüfekçi Tüfekçiya : raklamak (Varakla kapla- Tüflek : Tütlek (~ çi Samanla doldu- mak) rulmu~~ dö~ek) Varaldiya : Varakl~~ Tülbent : Tülbent Varakosvam-Varakosam :Varak yapmak Türban : Türban Vasiya : Vasi Türbe : Türbe Vay : Vay (Hayret etme anlam~ n- Türliya : Türlü da) Türlügiiveç : Türlü güveç (Etle veya etsiz Vazgeç veya V~ zgeç : Vazgeç de~i~ik sebzelerin kar~~~ m~~ ile Vazgeçtisvam (Se) veya Vazgeçtisam (Se) haz~ rlanan bir yemek) : Vazgeçmek Tütün : Tütün Vekil(in) : Vekil Tütünciya : Tütüncü Venedik ve Venediçe : Venedik (Venedik Tütünculuk : Tütüncülük ~ehri) BULGARCAYA GEÇEN SÖZCÜKLER 561

: Verem Yasakçiya Yasakç~~ (Bekçi) Verem Veremliya : Veremli Yast~ gaç Yast~ gaç; L Yemek yemek Veresiya : Veresiye için kullan~lan yuvarlak tah- Verev : Verev ta masa, sofra, 2. Yufka aç- Vergk~ya : Vergici mada kullan~ lan yuvarlak Vergiya : Vergi tahta Vernik ~ Vernik Yast~ k Yast k Vezir : Vezir Ya~mak Ya~mak Vezirstvo : Vezirlik Yatagan Yata~an (Sivri k~ sm~~ içeriye Vilaet : Vilâyet k~ vr~ k olan ve a~~ r dö~ü~~ b~ - Viran : V iran ça~~) ~i olmayan Vi~nap : Vi~nap; I. Çok ek Yatak Yatak 2. Vi~ne ~u- bir vi~ne çe~idi, Yava~~ Yava~~ rubu Yay Yay Vörs : Örs Yaya Yaya Yaz~~ Yaz~~ (Paran~ n yaz~ l~~ yüzü, yaz~ -tura) Y Yaz~ k Yaz~ k Ya : Ya (Ya öyle, ya böyle) Yazl~ k Yazl~ k (Evin önüne yap~ lan Yabana : Yaban çardak) Yabanciya : Yabanc~~ Yo~urt Yadest : Lâdes Yok Yok Yagliya : Ya~l~~ Yors Örs Yah~r : Ah~ r Yufka Yufka Yahirciya : Ah~ rc~~ Yular Yular Yahniya : Yumruk Yumruk Yaka : Yaka Ördek ~la- Yurdek Yakiya : Yak~~ (A~r~ yan yere ba Yurgan Yorgan ~~ nan ilâçl bez) Yurganciya Yorganc~~ Yalanciya : Yalanc~~ Yurkam Acele etmek Yald~ z : Yald~ z Yurnek : Örnek Yald~ z : Y~ ld~ z Yurt-Yurti~te: Yurt (Evler aras~ ndaki bo~~ Yahya : Yayla arsa) Yama : Ya~ma Yuruk : Yörük Yama : Yama Yuru~-Yuryu~: Yürüyü~~ Yamurluk : Ya~murluk Yurvamse : Ko~arak gitmek Yang~ n : Yang~ n Yu~ur : Ö~ür Yan~çeri : Yeniçeri Yutiya : Ütü Yankesecilik : Yankesicilik Yuva : Yaya; 1. Kaybolmu~~ hay- Yankeseciya : Yankesici van, 2. Evsiz, i~siz insan. Yanl~~~: Yanl~~~ Yük : Yük Yapancak : Yap~ ncak (Ya~murluk) Yükluk : Yüklük Yaprak : Yaprak Yüz : Yüz Ooo gram) Yar : Yar Yüzba~~ya : Yüzba~~~ Yaraliya : Yaral~~ Yarma : Yarma (Hayvan yemi olarak kullan~ lan iri çekilmi~~ taneli Z besin) Zabit(in) : Zabit Yasak : Yasak Zabun-Zab~ n : Z~ b~ n Belleten C. L V, 36 562 YA~AR YÜCEL

Zaçiya : Zaç (Bir kükürt ve demir Zebla : Çuval yap~ m~ nda kullan ~ lan bile~imi) kenevir Zade-Zayde-Ziyade : Ziyade Zede : Fazla, art ~ k Zahire : Zahire Zehir : Zehir Zahmet : Zahmet Zehtin : Zeytinya~~~ Zahmetliya : Zahmetli Zembelek : Zemberek (yay) Zaif : Zay~ f Zembare : Zampara Zaim : Zaim Zemparl~ k : Zamparal~ k Zaire Zahire Zengin : Zengin Zakum Zakkum Zengiya : Üzengi Zaman Zaman Zer : Sanki Zaman Zaman (Herzaman) : Zerde Zamba Zimba Zevzek : Zevzek Zambak : Zambak Zevzeklik : Zevzeklik Zamk Zamk Zeytin Zeytinya~~~ Zanayat : Zanaat Z~ mba Zimba Zanayatçiya : Zanaatkar Ziafet-Ziyafet Ziyafet Zanayatliya : Zanaatl~~ Zanaystçistvo : Zanaatkarl~ k Ziamet Zeamet (Osmanl~ larda geni~~ Zandan Zindan topraklara sahip olma) Zapt Zapt Zift Zift Ziftosvam Zaptie Zaptiye : Ziftlemek Zaptisvam : Zaptetmek Zil Zil Zar Zar Zimbil Zembil (Sazl~ k veya pa- pirüsten örülme torba) Zarar Zarar Zararliya : Zararl~~ Zor Zor Zarars Zor Zaman : Zor zaman ~ z : Zarars~ z Zarf Zarf (Fincan~ n alt~ na konu Zorladisvam : Zorlamak lan metal tabak) Zorle-Zorlam- Zorlen : Zorla Zorliye Zarzala Zerdali Zorlu (Zorda olan ki~i) Zarzavat : Zerzavat Zuluf Zülüf Zarzavatçiya : Zerzavatç~~ Zulum Zulüm Zarzavatçiynitsa : Zerzavatç~~ dükkan ~~ (Ma- Zulumciya : Zulümcü nav) Zulumkyar : Zulümkar Zaval Zeval Zurla-Zurna : Zurna (Bir çe~it klarnet) Zavaliya Zavall ~~ Zümbül : Sümbül Zavera Sefer Zyan Ziyan Zebek Zeybek Zyanosam-Zya nosvam : Ziyan vermek