Katalog30:Layout 1 10/15/13 11:35 AM Page 1 Katalog30:Layout 1 10/15/13 11:35 AM Page 2
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
katalog30:Layout 1 10/15/13 11:35 AM Page 1 katalog30:Layout 1 10/15/13 11:35 AM Page 2 19 katalog30:Layout 1 10/15/13 11:35 AM Page 3 NU NACIONALNA GALERIJA NA MAKEDONIJA KI GALERIJA NACIONALE E MAQEDONISË NI NATIONAL GALLERY OF MACEDONIA MINISTERSTVO ZA KULTURA NA REPUBLIKA MAKEDONIJA MINISTRIA PËR KULTURË E REPUBLIKËS SE MAQEDONISË MINISTRY OF CULTURE OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA Н И К О Л А М А Р Т И Н О С К И N I K O LL A M A R T I N O S K I N I K O L A M A R T I N O S K I 110 години од раѓање / 110 vjetori i lindjes / 110th anniversary of his birth 40 години од смртта / 40 vjetori i vdekjes / 40th anniversary of his death (1903 - 1973) Daut pa{in amam, октомври 2013 Daut Pashin Hamami/Daut Pasha Hamam, Tetor/October 2013 katalog30:Layout 1 10/15/13 11:35 AM Page 4 Оваа изложба е посветена на 110 годишнината од раѓањето и 40 Kjo ekspozitë i kushtohet 110 vjetorit të lindjes dhe 40 vjetorit të годишнината од смртта на академикот Никола Мартиноски, автор vdekjes së akademikut Nikolla Martinoski, autor i cili me krijimtarinë e кој со своето комплексно и обемно ликовно творештво има исклу - tij të komplikuar artistike, ka një rëndësi të madhe gjatë krijimit dhe чително значење во создавањето и развитокот на современата zhvillimi të artit bashkëkohorë maqedonas. македонска уметност. Martinoski ka lindur më 18.08.1903 në Krushevë. Prej vitit 1920 Роден е на 18.08.1903 во Крушево. Од 1920 до 1927 студирал и deri në vitin 1927 ka studiuar dhe diplomuar në Shkollën e arteve të дипломирал на Училиштето за убави уметности во Букурешт. Од bukura në Bukuresht. Prej vitit 1927 deri në vitin 1928 Martinoski 1927 до 1928 ја посетил Академијата “Гранд Шомиер“ и „Рансон“ во viziton Akademinë Grad Shomier dhe Rason në Paris. Për herë të Париз. Првпат самостојно ги изложувал делата во Скопје во 1929. parë ka realizuar ekspozitë të pavarur në Shkup në vitin 1929. Ai është Тој е еден од основачите и прв директор на Уметничкото училиште, njëri prej themeluesve dhe drejtor i parë i shkollës artistike, kurse prej додека од 1948 година е и директор на Уметничката галерија, денес vitit 1948 edhe drejtor i Galerisë artistike përkatësisht Galerisë së позната како Национална галерија на Македонија во Скопје. Во sotme Kombëtare të Maqedonisë në Shkup. Në vitin 1967 zgjidhet si 1967. Мартиноски се избира за член на МАНУ. Добитник е на голем anëtarë i ASHAM – it, njëherit është fitues i një numri të madh të број високи награди и признанија. Починал на 7.02.1973 во Скопје. mirënjohjeve dhe çmimeve të larta. Nikolla Martinoski ndërroi jetë më Мартиноски со своето знаење и фантазија создал илјадници 7.02.1973 në Shkup. слики, цртежи, мурали, илустрации и театарски сценографии. Голем Martinoski me dituritë dhe me imagjinatën e tij të bujshme krijoi број од делата се уништени или оштетени, од нив поголемиот дел mijëra piktura, vizatime, murale, ilustrime dhe skenografi teatrale. Një настрадаа од природните катастрофи (поплавата од 1962 и ка - numër i madh i veprave të tij janë shkatërruar ose dëmtuar. Pjesa më тастрофалниот земјотрес од 1963 во Скопје; Втората светска војна, e madhe e veprave pësuan nga fatkeqësitë ose katastrofat (vërshimi кога многу колекционери и пријатели на Мартиноски морале да го i vitit 1962 dhe tërmeti katastrofal i vitit 1963 në Shkup, gjatë luftës së напуштат Скопје). Инаку најголемата јавна колекција на сликарот dytë Botërore, në kohën kur një numër i madh i koleksionarëve dhe Мартиноски е сместена во Галеријата на Никола Мартиноски во miqve të Martinoskit kanë qenë të detyruar të braktisin qytetin e родното Крушево. Неговите дела се наоѓаат и во повеќето од гра - Shkupit). Koleksioni më i madh publik i piktorit Martinoski është i довите низ цела Македонија, во поранешните југословенски akomoduar në Galerinë e Nikolla Martinoskit në vendlindjen e tij në републики и во странство. Krushevë. Veprat e tij gjenden në një numër të madh të qyteteve në За неговиот ликовен опус е пишувано многу, но сепак негов Maqedoni, në ish republikat Jugosllave dhe në shtetet e huaja. најголем проучувач е проф. д-р Борис Петковски, историчар на Për opusin e tij artistik është shkruar shumë, por hulumtuesi më i уметноста и поранешен професор на Филозофско - историскиот njohur i tij është prof. dr. Boris Petkovski, historian i artit dhe profesor факултет во Скопје. i dikurshëm në Fakultetin e filozofisë – historisë në Shkup. Ликовните дела на Мартиноски беа споредувани со делата на Veprat artistike të Martinoskit u krahasuan me veprat e disa големите модерни европски творци, но напоредно беше поврзан и artistëve bashkëkohorë Evropian, por para se gjithash veprat e tij iu со македонската етничка односно социјална средина и со богатата bashkëngjitën ambientit etnik maqedonas, përkatësisht me ambientin ликовна традиција на нашето поднебје. Но најважно од сè е што social dhe me traditën e pasur të artit figurativ në trevat e vendlindjes. Мартиноски создаде уметност која се карактеризира со свој спе ци - Por më i rëndësishëm është fakti se Martinoski krijoi identitetin e tij фичен творечки идентитет, со тие особености авторот ја воведе specifik krijues, me këto veçori autori solli artin bashkëkohorë „модерната“ уметност во историскиот развој на нашата земја. Со (modernen) në zhvillimin historik të artit në shtetin tonë. Me krijimtarinë своето специфично експресионистичко, симболистичко и пост - e tij specifike në frymën ekspresioniste, simbolike dhe post kubike dhe кубистичко творештво и со својот рафиниран сензуализам, про - me sensualizmin e tij të rafinuar, të thurur me realizmin lirik dhe social, ткаен со лирски и социјален реализам, Мартиноски го сликаше ai pikturoi njeriun e “vogël”, nënat me fëmijët, aktet dhe një numër të „малиот човек“, мајката со детето, актовите и многубројните пор - madh të portreteve. трети. Nikolla Martinoski dha një kontribut tejet të madh, i cili gjithsesi do Никола Мартиноски даде огромен придонес, кој секако ќе të shërbej si nxitje për krijuesit e artit të sotëm dhe për gjeneratat e послужи како за денешните и идните млади ликовни творци. artistëve në të ardhmen. Халиде Палоши, директор Halide Paloshi, drejtor. katalog30:Layout 1 10/15/13 11:36 AM Page 5 This exhibition marks the 110th anniversary of the birth and the 40th anniversary of the death of academician Nikola Martinoski, an author who is of particular importance, with his complex and ample artwork, to the foundation and development of contemporary Macedonian art. He was born on 18.08.1903 in Krushevo. He studied and graduated from the School of Fine Arts in Bucharest, 1920-1927. During the period of 1927-1928 he visited the Académie de la Grande Chaumière and Ransan in Paris. He had his first individual presentation in Skopje in 1929. He is one of the founders and the first principal of the Fine Arts High School, and since 1948 the director of the Art gallery, known today as The National Gallery of Macedonia. In 1967 he was elected a member of MANU (the Macedonian Academy of Sciences and Arts). He has received a number of prestigious awards and acknowledgements. He died on 07.02.1973, in Skopje. With the help of his knowledge and imagination, Martinoski created thousands of paintings, drawings, murals, illustrations and the theater scenographies. A great portion of his work had been damaged or destroyed. Most of them suffered from natural disasters or catastrophes (the great flood in 1962 and the catastrophic Skopje earthquake in 1963); the Second World War, when many collectors and friends of Martinoski’s had to leave Skopje. Speaking of collectors, the largest public collection of painter Martinoski can be found in Nikola Martinoski’s Gallery in his home town Krushevo. His works can also be found in a number of cities throughout Macedonia, the former yugoslavic republics and aboard. Much has been written on his artistic opus, but by far the most study has been done by Prof. Dr. Boris Petkovski, art historian and former professor at the Faculty of Philosophy and History in Skopje. His artworks had been linked to some of the great modern European artists, but at the same time with the Macedonian ethnic, i.e., social environment and the rich art tradition of his homeland. But, most important of all is that Martinoski had created art with his own specific creative identity, and these features of his art had introduced MODERN art in the historic development of our country. Employing his specific expressionistic, symbolic, and post-cubistic work and his refined sensuality, woven with lyrical and social realism, he painted: the little man, mothers with children, nudes and numerous portraits. Nikola Martinoski has left an immense contribution that will surely be a great inspiration to present and future young fine artists. Halide Paloshi, Director 43 katalog30:Layout 1 10/15/13 11:36 AM Page 6 НИКОЛА МАРТИНОСКИ И НЕГОВАТА ЛИКОВНА ЕСТЕТИКА …сосредоточен на моделот, Никола и не гледал на подлогата врз која го правел цртежот, ами раката сама ги повлекувала потезите. Само одвреме-навреме ќе го спуштел кратко долу неговиот поглед за проверка и веднаш потоа пак и се оставала на раката истата слобода на дејствување. Очевидно дека во раката на мајсторот имало сконцентрирано големо знаење, усет и опит. Затоа самиот тој толку ја истакнуваше улогата на раката во сликарскиот занает. Блаже Конески Никола Мартиноски е автор кој заслужува повторно и по разни поводи да се навраќаме и да се потсетуваме за неговата историска улога и неговото место во создавањето и развојот на современата македонска ликовна уметност, како составен дел на националната култура во Македонија воопшто. Уметничкиот придонес на Мартиноски, заедно со особеностите на неговата ликовна естетика и неговите сликарски дострели, се неповторливи.