Språkleik I Lavvoen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Medlemsblad for Noregs Mållag • Nr. 2 –mars 2010 «Klypa» – Det er ein slags rus, og eg får ikkje nok. Eg vert aldri lei av det, seier Thomas Ryste. SJÅ 14–15 Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Foto: Ryste Entertainment Språkleik i lavvoen SAMISK BARNEHAGE: I 24 år har den samiske barnehagen i Oslo arbeidd for å halde det samiske språket levande. – Me legg stor vekt på å vere gode språk- lege modellar ved å seie om att omgrep, setje ord på ting i kvardagen og leike med språket, seier dagleg leiar Máre Helander. PÅ NYNORSK – Vi vil at born i nynorskom- råde skal bli trygge i nynorsken så tidleg som mogleg, og at også born som veks opp i tradisjonelle bokmålsområde, møter nynorsken tidleg i bøker, seier Håvard B. Øvregård, leiar i Noregs Mållag. BOKGÅVER: Strand Mållag har gitt ny-norske bøker til alle barnehagane i kommunen. – Ein jublande respons, både fordi me gir bøker og for at dei er på nynorsk, seier leiar Knut Strand. Side 6–7 PROFILERER SAMISK KULTUR: Den samiske barnehagen i Oslo er eit levande døme på korleis ein kan arbeide for språkleg mangfald, og har som mål å profi lere samisk språk og kultur. Her deler dagleg leiar Máre Helander ut bollar og saft under den internasjonale mors- Foto: KjartanFoto: Helleve målsdagen. Foto: Kjartan Helleve ISLAND VALDRES STIKLESTAD Samling i botn Målstrek for nynorsk Hjetland til styret Island vart kjemperikt, og – Dette er den ideen som Tidlegare leiar i Utdanningsfor- bankane store og private. har vore lettast å realisere bundet, Helga Hjetland, har sagt Vinninga blei privatisert. for å hindre at elevar går ja til å vere styremedlem i Noregs Tapet blei nasjonalisert. over til bokmål. Om det er Mållag. Mette Karlsvik har vitja rett medisin, veit vi ikkje – Eg har vore medlem i Mållaget øya i vest. enno, seier prosjektleiar heile livet, men det er fyrst no eg Karen Marie Kvåle Garthus. endeleg har tid til å engasjere meg. Side 5 Foto: Utdanningsforbundet Foto: Side 16–17 Ólafsson Ólafur Kr. Foto: Side 12–13 Bjørn Karsrud Foto: Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Tidsnok vil du forstå: Utgjeven av Noregs Mållag mor di har ikkje hjarte til svare Tilskrift: ffør dagen kjem då ho må. Postboks 474 Sentrum Marie Takvam 0105 OSLO Redaktør: Kjartan Helleve [email protected], 23 00 29 32, faks 23 00 29 31 leiarteigen I redaksjonen: Magnus Bernhardsen, Hege Lothe Heimeside: www.nm.no Abonnement: 250 kroner per år PRENEZ GARDE!!! Utforming: Språksmia AS [email protected] What? Prene kvafornoko? Språkrådet rører på seg Årsmeldinga til Noregs Mållag har ikkje mange konkurren- tar, men har no fått ein ny. «Språkstatus 2010» heiter eit hefte som kom frå Språkrådet no i vinter. Det er det fyrste av det som skal bli ei årleg oppsummering av korleis det står til med språket her til lands. Som på mange måtar er det same som kapittelet «Målpolitiske arbeidsfelt» i årsmeldinga vår prøver å seie Teikning: Kjartan Helleve noko om. I Mållaget har Språkrådet vore mest kjent for meir eller mindre vellukka forsøk på å normere nynorsk. No er Einfald eller fl eirspråk dei i gang igjen, men denne gongen har dei tenkt nytt, ved å setje saman ei nemnd VERT FLEIRSPRÅKSKUNNSKAP verdsett i No- inn i andre sin situasjon, evna til ikkje all- som ikkje utelukkande består reg? – Eg er i tvil. Debatten om obligato- tid å vere deg sjølv god nok. av professorar og reine ling- risk 2. framandspråk i grunnskulen er eit Og i desse «Hjernevask»-tider er det vistar. døme. Konklusjonen vart at redsel – for Håvard B. Øvregård, leiar verdt å merke seg kor viktig språklæring press på teorisvake elevar – vann over er for kognitiv utvikling, for best mogeleg I tillegg har Språkrådet vore til fl eirspråkskunnskap. Der andre euro- bruk og utvikling av hjernen. Forenkla kan hjelp i konkrete saker, der peiske land sidan 2002 har hatt opplæring ein seie at læring av fl eire språk gjev fl eire deira ord har vore ekstra am- i to eller fl eire framandspråk frå tidleg målsopplæring for at elevane skal lære «kontaktar» i hjernen, og betre utvikla munisjon til skytset vårt. Res- alder som eit klårt mål, og dei fl este har betre norsk, tenkjer eg på småguten som hjernekapasitet. sursane deira har likevel vore innført det, kan ein i Noreg framleis velje pissa i buksa for å verte varm. få, og det har vore ein akutt bort det andre framandspråket i skulen. Eigenverdien av dei såkalla «innvan- FLEIRSPRÅKSKUNNSKAP PÅVERKAR handels- fare for at klagene frå oss har På statistikk over kor mange framand- drarspråka» vert også undergraven når få balanse og nasjonalprodukt. For språk er hamna bak i ein lang kø. I vin- språk kvar elev i gjennomsnitt lærer i dei eller ingen set fokus på den store styrken også marknadsmakt og marknadsevner. ter har det nesten vore tvert ulike EU/EØS-landa, er Noreg midt på det er at ein aukande del av folket i Noreg Di større fl eirspråkskunnskap i Noreg, di om, og Språkrådet har vore treet for ungdomsskulen, og i dårlegaste kan fl eire språk. For kvart språk har ein større potensiale har norsk næringsliv. fl ink til både å etterlyse fl eire halvdel for vidaregåande skule. Både for eigenverdi. Språk er ikkje berre eit kom- På område etter område er det altså klart klagar, og å fylgje opp dei som ungdomsskule og vidaregåande skule er munikasjonsmiddel, kvart språk er eit at fl eirspråkkunnskap har ein eigenverdi har kome inn. Noreg dårlegast i Norden, med god mar- kulturuttrykk, ein del av verdsarven, eit ein ikkje kan nå på annan måte. Likevel gin. grunnlag for tenking, utvikling og «sjølve vert møtet med eit nytt språk heller sett på No vil ikkje «Språkstatus 2010» Det manglar verdsetjing av fl eirspråks- livet». Kvart språk du kan, gjev deg innsikt som ei byrde enn eit høve. Dette kjenner få nokon pris korkje for form kunnskap i Noreg. Språklæring vert oftare i ei heil verd av tankar, idear, historie og vi att i sidemålssynet mange i Noreg har. eller for tittel. Men publi- sedd på som ei byrde enn ein verdi. Tysk kunnskap. Men kvart språk du kan, gjev Hadde verdsetjing av fl eirspråkskunnskap kasjonen er eit av dei mest i skulen vert til dømes assosiert einsidig deg òg meir innsikt i deg sjølv. Kunnskap i vore utbreidd i Noreg, så hadde ein òg hatt konkrete resultata av Språk- med pugg og grammatiske vanskar, og lite eit nytt språk kan lett gjere deg til eit betre ei meir positiv haldning til å lære både meldinga. Der vart det un- eller inkje med gleda ved å kunne kom- menneske. nynorsk og bokmål. Dagens sidemåls- derstreka at Språkrådet skulle munisere med nokon av dei 185 millio- negativisme er grunna i språkleg trongsyn. styrkjast og at det skulle få ei nane som snakkar tysk. MEIR HANDFAST, SÅ GJER KUNNSKAP i eit anna større og meir aktiv rolle. språk deg i stand til å kommunisere med I NOREG ER VI HELDIGE, som kan lære to VERDSET VI INNVANDRARAR sin fl eirspråks- mange fl eire. Det er ikkje for inkje at skriftspråk i tidleg alder. Den spesielle Eit meir aktivt Språkråd er hjarte- kunnskap? I off entlege ordskifte om krigstrøytte intellektuelle på slutten av språksituasjonen i landet er ein styrke. leg velkome. Det kan gjere at morsmåls- og norskopplæring høyrer 1800-talet ville «redde verda» gjennom å Om vi berre klarar å sjå forbi sneversynet me t.d. ikkje treng å ta kam- ein oftast argument baserte på «ballong- lage nye språk som skulle vere lette å lære slik at vi fattar verdien. Europarådet sin pane om brot på mållova om teorien». Denne tilnærminga, der ein trur for menneske i alle kulturar. Volapük og rapport om språklæring i Noreg oppsum- att og om att, men heller setje at kunnskap i ulike språk «kjempar om esperanto var slike verdsfredsprosjekt. No merer det slik: fl eire krefter inn på andre plassen» i hovudet, ligg til grunn når ein er draumen om det eine store verdssprå- «there exists in Norway a rich potential område. Det er nok å ta av. er redd for at kunnskap i morsmål skal ket bytt ut med verdsetjing av fl eirspråks- for the development of policies which pro- redusere språklæring i norsk. Røynda er at kunnskap. Språklæringsfokuset i EU er mote plurilingualism in individuals be- auka kunnskap i eit språk gjer det lettare mellom anna basert på dette. Gjennom cause, although they are largely not aware å lære andre språk. Og skriftleg kunnskap kunnskap med læring og bruk av fl eire of it and value it little, Norwegians are i morsmålet, det språket ein tenkjer på, framandspråk, vert du også betre i stand plurilingual already.» gjer det mykje lettare å tileigne seg andre til å møte og forstå dei du ikkje har felles Valet mellom einfald og fl eirspråk bør Kjartan Helleve, redaktør skriftspråk. Når politikarar vil kutte mors- språk med. Du betrar evna til å setje deg vere enkelt. 2 NORSK TIDEND NR. 2 – 2010 Heidrar hardingfela med festival Felespelaren Sigbjørn Bernhoft Osa og far hans, Lars Osa, måtte kjempa for å få respekt for hardingfela og folkemusikken. No får hardingfela sin eigen festival i Ulvik. 1.– 3. mai går festivalen «Harding Folk» av stabelen for første gong. Tidspunktet er ikkje tilfeldig. 3. mai er det 100 år sidan Sigbjørn Bernhoft Osa blei fødd på Hakestad i Ulvik, og 13. august er det 150 år sidan far hans, kunstmålaren og spelemannen Lars Osa blei fødd i same bygda. (NPK) intervjuet folk – Nettavisa blir ein møtestad Med prosjektleiar på ein særskild måte av di unge er plass er den nynorske målgruppa.