1 77

PARAFIA ŒW. STANIS£AWA BPA W SUBKOWACH NR 10 PADZIERNIK 2006 MA£A OJCZYZNA W NASZYCH RÊKACH WYBORY SAMORZ¥DOWE 2006

spó³czesna demokracja w Pol- pewnoœæ wyborcz¹ zbli¿on¹ do 100 procent. sce nie osi¹gnê³a jeszcze wieku Dla wyborcy jest to sytuacja bliska dosko- Wpe³noletnoœci. Z kolei demokra- na³oœci. W wiêkszych miastach mo¿na tyl- cja samo- rz¹dowa ma zaledwie 16 lat. 12 ko o tym pomarzyæ. Tam g³osuje siê na listy listopada 2006 roku wybieraæ bêdziemy rad- kandydatów, i do koñca nie wiadomo na nych trzech szczebli, wójta, a w miastach kogo g³osowaliœmy i kto zostanie wybrany. burmistrza lub prezydenta. W wyborach Druga kartka, prawdopodobnie najwa¿niej- samorz¹dowych g³osujemy na konkretnych sza, umo¿liwi wybór gospodarza gminy czyli ludzi, wybieramy naszych w³odarzy. Jacy oni wójta. Jeœli nie uzyska on jednak 50 procent bêd¹?, to zale¿y od naszego udzia³u w tych wa¿nie oddanych g³osów, wówczas odbê- tak bardzo wa¿nych wyborach. dzie siê druga tura wyborcza pomiêdzy dwo- ma najsilniejszymi kandydatami. Za pomo- Pocz¹tki nowoczesnej demokracji bior¹ c¹ trzeciej kartki wyborczej wybieramy rad- siê z zwyciêstwa kandydatów "Solidarno- nych powiatu tczewskiego. Tutaj jak w wiêk- œci" w wyborach do parlamentu z 4 czerwca szych gminach glosujemy na listy kandy- 1989 roku. Powsta³y w ich nastêpstwie pierw- datów, a koniecznym warunkiem pozyska- szy niekomunistyczny rz¹d Tadeusza Ma- nia mandatów jest przekroczenie 5 % progu zowieckiego zapocz¹tkowa³ dzie³o przebu- wyborczego. Czwarta kartka wyborcza po- bie zarz¹d gminy i wójta. Taka sytuacja praw- dowy ustrojowej Polski. Wœród najbli¿szych s³u¿y nam do wyboru radnych Sejmiku no-ustrojowa utrzyma³a siê przez kolejnych wspó³pracowników premiera znalaz³ siê se- Województwa Pomorskiego. Wczeœniej na- 8 lat. Dopiero koalicja rz¹dz¹ca AWS-UW nator Jerzy Regulski, nazywany nie bez przy- le¿y odnaleŸæ w³aœciw¹ listê wyborcz¹, a na czyny ojcem polskiej samorz¹dnoœci. Zespó³ zdecydowa³a siê na ustanowienie drugiego niej naszego kandydata. Oczywiœcie jak za- senatora Regulskiego przygotowywa³ plan i trzeciego szczebla samorz¹du terytorialne- wsze wolno nam g³osowaæ na jedno kon- odbudowy samorz¹du terytorialnego. Na- go. I w taki sposób od 1 stycznia 1999 roku kretne nazwisko. W gruncie rzeczy sam akt turalnie si³y postkomunistyczne stara³y siê rozpoczê³y dzia³alnoœæ rady powiatowe, za- g³osowania jest niezwykle prosty! hamowaæ ten tak potrzebny proces. By³o tak, rz¹d powiatu na czele ze starost¹ oraz sejmi- ¿e u góry zwyciê¿y³a demokracja, a na dole ki województw, zarz¹d województwa na cze- Niska frekwencja ur¹ga demokracji utrzymywa³a siê stara w³adz PRL. le z marsza³kiem. Tak wiêc o ile gminy licz¹ sobie ju¿ 16 lat, o tyle starostwa powiatowe Powa¿n¹ chorob¹ polskiej demokracji, w Jednak 8 marca 1990 roku Sejm uchwali³ i samorz¹dy wojewódzkie zaledwie 8 lat. wyborach do parlamentu i w wyborach sa- ustrojow¹ ustawê o samorz¹dzie terytorial- morz¹dowych jest niska frekwencja wybor- nym. Dzia³ano wtedy szybko i stosunkowo 12 listopada 2006 roku mamy przywilej cza. Praktycznie od wielu lat mniej ni¿ po³o- konsekwentnie. Ju¿ 27 maja 1990 roku od- wyboru czterech przedstawicieli w³adz sa- wa Polaków uczestniczy w tych wyborach. by³y siê pierwsze po drugiej wojnie œwiato- morz¹dowych. Jest to tym bardziej wa¿ne, To o nas Ÿle œwiadczy. Znajdujemy siê pod wej demokratyczne wybory do rad gmin. Ge- ¿e wybieramy konkretnych ludzi na konkret- tym wzglêdem na szarym koñcu Europy. Dla neralnie odnieœli w nich sukces kandydaci ne stanowiska. W gminie Subkowy wybie- przyk³adu w krajach skandynawskich fre- Komitetów Obywatelskich. Warto i dzisiaj o ramy radnych w okrêgach jednomandato- kwencja wyborcza wynosi od 80 do 90 pro- nich pamiêtaæ, bowiem nale¿y ich uznaæ za wych. Tak jest we wszystkich gminach w cent uprawnionych obywateli. W innych wspó³twórców demokracji lokalnej. W 1990 Polsce do 20-tu tysiêcy mieszkañców. G³o- pañstwach zachodniej Europy te¿ jest wy- roku wybierano radnych w blisko 2,5 tysi¹- sujemy na konkretnego cz³owieka w okre- soka i na ogó³ wynosi 60-70 procent. ca gmin. Z kolei radni wybierali spoœród sie- œlonym okrêgu wyborczym, co daje nam dok. na str. 9 2 Pani Alu, proszê przyj¹æ gratulacje od przekonaniu, ¿e najlepszym wiekiem do roz- wszystkim funkcjonowaæ w grupie. "Emaus" z okazji 60-lecia powstania pla- poczêcia systematycznej edukacji m³odego Na przestrzeni ostatnich lat odnotowuje- cówki, któr¹ od wielu lat Pani kieruje. Jubi- cz³owieka to zaledwie 3 lata. Czy s¹dzi Pani, my du¿y wzrost zainteresowania edukacj¹ latka choæ ju¿ w wieku emerytalnym, cieszy ¿e owa wiedza jest powszechnie znana, szcze- przedszkoln¹, szczególnie dotyczy to dzieci siê dobr¹ kondycj¹ i co dziwi najbardziej, gólnie wœród rodziców maluchów? piêcioletnich. Jest to bardzo pozytywny prze- wcale zmarszczek u niej nie widaæ. Proszê Wiek, o którym Pan mówi, obni¿ono do jaw podwy¿szenia œwiadomoœci naszego powiedzieæ, jakich kosmetyków u¿ywa na- poziomu 2, 5 i wskazuje siê, ¿e jest to moment spo³eczeñstwa, tak¿e naszej spo³ecznoœci sza dziarska jubilatka? najbardziej optymalny do rozpoczêcia socja- lokalnej. Ju¿ dzisiaj nie trzeba przekonywaæ, Dziêkujê bardzo za gratulacje w imieniu tych lizacji ma³ego cz³owieka poza jego rodzin¹. ¿e wczeœniejsze rozpoczêcie uspo³eczniania wszystkich, którzy zwi¹zani byli i s¹ z dziejami Dziecko w naturalny sposób wchodzi w ko- dziecka jest gwarantem w³aœciwie ukierunko- Przedszkola w Subkowach: przede wszystkim lejny etap uspo³ecznienia - nie w oderwaniu wanego rozwoju dziecka. Œcis³a wspó³praca w imieniu by³ych i obecnych pracowników od rodziny, ale w etap wychowawczy rodzi- wychowawcza œrodowiska rodzinnego i oraz absolwentów i ich rodzin, ale równie¿ w ny, przy wsparciu przedszkola. Jednoczeœnie przedszkolnego przynosi spodziewane efek- imieniu ca³ej spo³ecznoœci lokalnej, której istot- trzeba nadmieniæ, ¿e ka¿de dziecko rozwija ty edukacyjne. n¹ czêœæ stanowi wspólnota naszej placówki siê swoim w³asnym tempem i dlatego ma pra- Czego, Pani zdaniem, potrzeba do objêcia oœwiatowej. Mimo wieku emerytalnego, jak wo byæ traktowane indywidualnie . Ka¿de re- wszystkich dzieci wychowaniem przedszkol- Pan to zauwa¿y³, placówka kwitnie i kipi ener- aguje specyficznie na nowe warunki i oto- nym? Wiedzy, pieniêdzy, czasu, a mo¿e gi¹ i to g³ówny sk³adnik czarodziejskiego ko- czenie, nowe wymagania i rozstania (nawet wszystkiego po trochu? smetyku. Poza tym, jak mia³oby byæ inaczej - krótkie) z dotychczasowymi opiekunami. Wydaje mi siê, ze potrzeba nam pomys³u wszystkim dobrze znana jest bajka o "Alicji z ¯yjemy w œwiecie powszechnego przep³y- na ró¿norodnoœæ oferty edukacyjnej. Mo¿na Krainy Czarów". Zatem realia naszego przed- by korzystaæ (niekoniecznie kopiowaæ) z wielu szkola przeplataj¹ siê czasami z tym, co nie- wzorców zachodnich, które podpowiadaj¹ mo¿liwe. Trzeba wierzyæ we w³asne si³y, a Wywiad wiele przyk³adów dobrych rozwi¹zañ. Pro- szczêœciu dopomagaæ ponuj¹ ró¿ny (w zale¿noœci od potrzeby i Zanurzmy siê w nurcie historii i mo¿liwoœci rodziców) czas pobytu przywo³ajmy na chwilê moment po- z Alicj¹ S³yszewsk¹ dziecka w placówce przedszkolnej, z wstania Przedszkola w Subkowach. ró¿n¹ iloœci¹ posi³ków. Pokazuj¹ nowe Na podstawie jakich dokumentów po- Dyrektorem Przedszkola formy i metody pracy wspieraj¹ce wsta³o? Czy ¿yj¹ jeszcze ludzie, któ- optymalny rozwój dziecka . S¹ w Euro- rzy je tworzyli? pie takie przedszkola, w których rodzice Potrzeba utworzenia placówki dla naj- w Subkowach przebywaj¹ po kilka godzin wraz z dzieæmi. m³odszych zaistnia³a wraz z koñcem wojny. W innych placówkach dzieci zdobywaj¹ 10 listopada 1945 roku zebra³a siê w Subko- umiejêtnoœci wykonuj¹c te same czynnoœci wach Gminna Komisja Oœwiatowa w sk³adzie: wu informacji, tak¿e tej o rozwoju i co doroœli (np. gotowanie, zmywanie, praca · Waliszewski W³adys³aw - Przewodnicz¹cy wychowaniu dziecka. Nie podejrzewam za- w warsztacie stolarskim itp.). Jednak do tego Komisji · Grota Leon - Kierownik Publicznej tem rodziców o brak podstawowej wiedzy na potrzeba specjalnie wyposa¿onych pomiesz- Szko³y Powszechnej w Subkowach · Gibki Jan ten temat. O tym, w jakim wieku dziecko trafia czeñ, na które nas chyba dziœ nie staæ . - Kierownik Publicznej Szko³y Powszechnej do przedszkola decyduje zatem wiele wzglê- Pani Alu, mo¿e w myœl zasady, ¿e kropla w Gniszewie · Kowalski Józef - rolnik z Sub- dów. ¯eby to rozwin¹æ - zapraszam zaintere- dr¹¿y ska³ê, warto by³oby korzystaj¹c z tego, ków · Kobuz Wac³aw - rolnik z Subków. sowanych do przedszkola, poznania naszych ¿e "Emaus" trafia do wielu rodzin naszej Podczas owego spotkania w punkcie 4 warunków pracy i rozmowê o konkretnym parafii, zachêciæ rodziców w kilku zdaniach, Komisja postanowi³a "( ) urz¹dzenie przed- dziecku, bo nie mo¿na tu stosowaæ uogólnieñ. p³yn¹cych z serca, by zdobyli siê na pewien szkoli przy Publicznych Szko³ach Powszech- U nas, mam na myœli Polskê, jedynie tak wysi³ek i przyprowadzi³y swoje dzieci do nych w Subkowach, Ma³ej S³oñcy i Czarli- zwana "zerówka" jest obowi¹zkowa. Proszê Przedszkola w Subkowach. nie" powiedzieæ, jaki procent uczniów "zerówki" Myœlê, ze dla wiêkszoœci rodzin nie jest to Nie wymienia siê niestety dok³adnej lo- ma za sob¹ edukacjê przedszkoln¹? Jak ten kwestia wysi³ku, ale relacji rodziców z dzieæ- kalizacji przedszkola, lecz z wywiadów z problem wygl¹da na przestrzeni ostatnich mi ; przemyœlenia i zagospodarowania czasu mieszkañcami wsi dowiadujemy siê, ¿e mie- kilku lat? oraz œrodków. Koszty ponoszone przez ro- œci³o siê w budynku dawnej szko³y przy uli- Przede wszystkim warto nadmieniæ, ¿e dziców s¹ bowiem stosunkowo niskie. W cy J.Wybickiego. Obecnie stoi tam Dom Na- powszechnie zwani "zerówkowicze", to jesz- uzasadnionych wypadkach rodziny korzy- uczyciela. Dalej z dokumentów dowiaduje- cze nie uczniowie, tylko przedszkolacy - sze- staj¹ tez z pomocy GOPS-u. Odp³atnoœæ obej- my siê, ¿e przedszkole czynne by³o od godzi- œciolatki objête (tak jak ich m³odsi koledzy muje jedynie koszt produktu do posi³ków oraz ny 8.00 do godziny 13.00. programem wychowania przedszkolnego). koszt ich przygotowania. Dziecko przebywa- Organizowano tu bezp³atne do¿ywianie, "Zerówka" to obowi¹zkowe, roczne przygo- j¹ce u nas przez 9 godzin otrzymuje 3 posi³ki- finansowane przez Kuratorium Oœwiaty oraz towanie do podjêcia obowi¹zków szkolnych. œredni ³¹czny koszt miesiêczny wynosi ok. opiekê spo³eczn¹. Za datê za³o¿enia przed- Zamys³em prawodawcy by³o wyrównanie 160 z³. W wypadku dziecka przebywaj¹cego szkola przyjmuje siê 1.IV.1946 roku, gdy¿ taka szans dzieci wczeœniej uczêszczaj¹cych do 5 godzin, korzystaj¹cego z 1 posi³ku jest to data widnieje w póŸniejszych dokumentach, przedszkola i tych , które w ci¹gu obowi¹z- kwota 65z³. Dodatkow¹ odp³atnoœci¹ objêta miêdzy innymi na wykazie przedszkoli Wy- kowego roku maj¹ uzupe³niæ braki edukacyj- jest nieobowi¹zkowa nauka jêzyka angielskie- dzia³u Oœwiaty Prezydium Powiatowej Rady ne. Z doœwiadczeñ i badañ wynika, ¿e efekty go, podobnie, jak opieka logopedyczna. W Narodowej w Tczewie. bywaj¹ ró¿ne. Trudno w tym wzglêdzie o ostatnich latach notujemy wzrost zaintere- Wymienione wczeœniej nazwiska s¹ wielu uogólnienie, jednak wieloletnie obserwacje sowania wychowaniem przedszkolnym, co czytelnikom "Emaus" znane, jednak ¿adna z wykazuj¹ jednoznacznie, ¿e dzieciom wcze- spowodowa³o, ¿e mamy komplet przedszko- nich Jubileuszu nie doczeka³a. œniej uczêszczaj¹cym do przedszkola jest o laków, a kilkoro oczekuje na wolne miejsca. Badania naukowców utwierdzaj¹ nas w wiele ³atwiej zdobywaæ wiedzê, ale przede dok. na str. 17 3 Historia Z Rzymu... K o œ c i o ³ a Koœció³ wobec "rzeczy nowych"

(...) bo zas³uguje robotnik na swoj¹ zap³atê (£K 10,7) Niestety, te s³owa Chrystusa nie zawsze by³y respektowane. Na przestrzeni wieków ludzie wyzyskiwali siê nawzajem. Stan ten osi¹- gn¹³ apogeum w XIX w. Wobec takiej sytuacji Koœció³, zawsze wykazuj¹cy troskê o cz³owieka, nie móg³ pozostaæ obojêtny. Dziêki Orêdzie Ojca Œwiêtego Benedykta XVI do Polaków z okazji rocznicy wynalazkom nauki i techniki od koñca XVIII i przez ca³y XIX wiek wyboru kard. Karola Wojty³y na Stolicê Piotrow¹ wyg³oszone w TVP w nastêpowa³ gwa³towny rozwój przemys³u, handlu i innych dziedzin dniu 16 paŸdziernika 2006 r. o godz. 20. 10 ¿ycia. Coraz wiêksze znaczenie zdobywa³a bur¿uazja i drobnomiesz- Umi³owani Bracia i Siostry, czañstwo d¹¿¹ce do podniesienia swojego stanu maj¹tkowego. Dziœ, szesnastego paŸdziernika, w dniu, w którym wspominamy wy- Zaczê³a siê tworzyæ nowa grupa - bur¿uazja przemys³owa, której bór Karola Wojty³y na Stolicê œw. Piotra, pragnê duchowo zjednoczyæ czas nadszed³ dopiero w XIX wieku, wraz dynamicznym rozwojem siê z Wami w modlitwie dziêkczynienia za pontyfikat mojego wielkiego przemys³u, handlu miêdzynarodowego i podbojami kolonialnymi. Poprzednika. Przyjmijcie zatem moje serdeczne pozdrowienie. Rewolucja przemys³owa spowodowa³a zmiany w strukturze ludno- Wraz z wami, wracam pamiêci¹ do niezapomnianego dnia jego wybo- œciowej. Nowe wynalazki w technice pozwala³y na przemieszczanie ru na Stolicê Piotrow¹. Wci¹¿ s³yszê echo jego pokornych, m¹drych i siê ludzi w celu poszukiwania pracy. Wsie pustosza³y, a ca³e rodzi- pe³nych oddania s³ów, bêd¹cych odpowiedzi¹ na pytanie Kardyna³ów, ny przenosi³y siê do miast. Zaczê³y powstawaæ liczne fabryki, w czy akceptuje dokonany przez nich wybór: "W pos³uszeñstwie wiary których maszyny zaczê³y zastêpowaæ pracê r¹k ludzkich, co powo- wobec Chrystusa, mojego Pana, zawierzaj¹c Matce Chrystusa i Koœcio- dowa³o liczne zwolnienia z pracy. W zwi¹zku z tym ros³o bezrobocie ³a - œwiadom wielkich trudnoœci - przyjmujê". Mam wci¹¿ przed oczyma i niezadowolenie klasy robotniczej. Pocz¹tkow¹ sw¹ z³oœæ kierowali jego siln¹ i jasn¹ postaæ, jak stoi na balkonie Bazyliki Œwiêtego Piotra i przeciwko maszynom, a póŸniej w³aœcielom fabryk, których obar- po raz pierwszy udziela b³ogos³awieñstwa "Urbi et Orbi", jak oddaje siê czali win¹ za swe ciê¿kie ¿ycie. Wiek XIX, zwany "wiekiem pary i opiece Matki Bo¿ej oraz mi³oœci tych, o których odt¹d mia³ siê troszczyæ elektrycznoœci" stawa³ siê wiekiem kapitalizmu. Bur¿uazja narzuca- na ca³ym œwiecie, jako ich pasterz i przewodnik. Nigdy nie zapomnê jego ³a regu³y gry gospodarczej, ustala³a warunki pracy, p³acy, a nawet prorockiego wezwania: "Nie lêkajcie siê! Otwórzcie drzwi Chrystuso- warunki ¿ycia robotników. W fabrykach zatrudniano dzieci i kobie- wi!". Dziêkujê Bogu, ¿e pielêgnuj¹c w sercu te obrazy, mog³em spêdziæ u ty, daj¹c im minimalne p³ace. Dzia³alnoœæ gospodarcza by³a wolna jego boku ponad 20 lat, ciesz¹c siê ¿yczliwoœci¹ i przyjaŸni¹, i ¿e dzisiaj od jakichkolwiek praw moralnych. Odrzucono opiekê pañstwa i mogê nadal prowadziæ jego dzie³o, pod jego opiekuñczym spojrzeniem z Koœcio³a nad spo³eczeñstwem. Reakcj¹ na tak¹ sytuacjê by³o sze- Domu Ojca. Bogu dziêkujê za jego prze¿yte w postawie braterstwa i rzenie siê idei socjalistycznych. W 1864 roku w Londynie powsta³a pokoju ¿ycie, oddane mi³oœci do Boga i do ludzi, które dzieje ca³ej ludz- I Miêdzynarodówka, oparta na za³o¿eniach materializmu dialektycz- koœci wzbogaci³o ³ask¹ Ducha Œwiêtego. Dziêkujê wreszcie Bogu za nego. Zak³ada³a ona, ¿e sens ludzkiemu ¿yciu nadaje postêp spo- œwiadectwo jego cierpienia z³¹czonego z mêk¹ Chrystusa a¿ do œmierci ³eczny. Jednostka nie ma wolnej woli ani ¿adnych obowi¹zków mo- - za œwiadectwo, które dodaje nam si³y do ¿ycia i umacnia nasz¹ nadziejê ralnych. Jedyn¹ wartoœci¹ jest praca- droga do zwyciêstwa komu- na wiecznoœæ. nizmu, a religia to "opium dla mas", dlatego te¿ musi znikn¹æ. Obok Jak¿e drogim by³ dla Jana Paw³a II Koœció³ w Polsce! Ile¿ razy dawa³ myœli socjalistycznej zaczê³a rozwijaæ siê tak¿e katolicka dzia³alnoœæ wyraz tym uczuciom! Kocha³ go jak matkê, która da³a mu ¿ycie w wierze spo³eczna. Koœció³ bowiem nie móg³ pozostaæ obojêtny wobec trud- i wychowa³a w mi³oœci do Chrystusa i do braci. Ale kocha³ go tak¿e jako nej sytuacji robotników. W sprawie rozwi¹zania tej trudnej sytuacji wspólnotê zawsze zjednoczon¹ z Pasterzami, w przesz³oœci wystawion¹ podejmowa³ pracê charytatywn¹ oraz dzia³alnoœæ teoretyczno-or- na cierpienia z powodu ró¿nych przeœladowañ, lecz zawsze wiern¹ ewan- ganizacyjn¹. Powstawa³y stowarzyszenia charytatywne, które po- gelicznym wartoœciom. Jak¿esz siê modli³ i ile¿ siê natrudzi³, aby Polska maga³y najubo¿szym rodzinom robotniczym. Katoliccy dzia³acze odzyska³a wolnoœæ! A gdy siê ju¿ to sta³o, nie przesta³ siê troszczyæ o spo³eczni domagali siê wolnoœci dla robotników, wiêkszych p³ac, wspó³rodaków, by nauczyli siê ¿yæ w wolnoœci dzieci Bo¿ych a nie dzieci ochrony kobiet, zakazu pracy dzieci. Postulowali oparcie stosun- tego œwiata, i aby zachowali wiarê. ków spo³ecznych na Dekalogu, a ¿ycia spo³ecznego na religii, w³a- W tym roku, œwiadom tego dziedzictwa, które on pozostawi³ Koœcio- snoœci prywatnej, pracy i rodzinie. G³os w sprawie robotników za- ³owi w Polsce, przyby³em do was z Paw³owym wezwaniem: "Trwajcie brali tak¿e ksiê¿a. Ksi¹dz A. Kolping nazwany by³ "ojcem czeladni- mocni w wierze". Korzystaj¹c z okazji, pragnê raz jeszcze podziêkowaæ ków", za³o¿y³ Katolicki Zwi¹zek Czeladników, którego zadaniem by³o wam za œwiadectwo ¿ywej wiary, które daliœcie w tym czasie pe³nym przygotowanie czeladników do zawodu i katolickie wychowanie na Ducha, a które ucieszy³o moje serce. Modlê siê do Boga, aby zachowa³ dobrych obywateli. Biskup Moguncji, Wilhelm Ketteler, wzywa³ do wiarê przysz³ych pokoleñ tej szlachetnej ziemi. Szczególnie dziêkujê za przeprowadzenia reform w duchu chrzeœcijañskim : tworzenia zwi¹z- wszystkie przejawy serdecznej jednoœci z Papie¿em - nastêpc¹ waszego ków zawodowych, zakazu pracy w niedzielê i œwiêta, sprawiedliwej wielkiego Rodaka. Waszemu duchowemu wsparciu zawierzam moj¹ s³u¿- p³acy, ochrony pracy kobiet. Pogl¹dy te wprowadzono w Niem- bê Koœcio³owi i œwiatu. czech w 1891 roku. We Francji prace na rzecz poprawy losu robot- Na koniec z radoœci¹ pozdrawiam w tym szczególnym dniu wszyst- ników podejmowa³ ks. Leon Dehon, za³o¿yciel sercanów. Kap³an kich Polaków. Niech pamiêæ Jana Paw³a II, studium jego dzie³a i na- ten sw¹ dzia³alnoœæ rozpocz¹³ od pracy z m³odzie¿¹ i dzieæmi z ro- uczania, zbli¿a was do Chrystusa. Niech bêdzie wêz³em jednoœci we wspól- dzin robotniczych, a nastêpnie z samymi robotnikami i ich praco- nej trosce o przysz³oœæ Koœcio³a i narodu. Serdecznie wszystkim b³ogo- dawcami. Problemy spo³eczne porusza³ w kazaniach. dok. na str.8 s³awiê: W imiê Ojca i Syna, i Ducha Œwiêtego. 4 lamentarzystów przed legalizacj¹ klonowa- Koœció³ w obiektywie nia i tworzenia embrionów ludzkich w ce- lach eksperymentalnych. "Ka¿dy z nas by³ l 25 wrzeœnia Ojciec Œw. Benedykt XVI - powiedzia³ kard. Bertone. l Ojciec Œwiê- kiedyœ embrionem. W jego komórkach znaj- zaprosi³ do Castel Gandolfo ambasadorów ty przyj¹³ w Watykanie polsk¹ delegacjê duj¹ siê wszystkie istotne informacje ge- krajów arabskich akredytowanych przy rz¹dow¹ z premierem Jaros³awem Kaczyñ- netyczne dotycz¹ce ludzi, jakimi dziœ jeste- Stolicy Apostolskiej. Papie¿ powiedzia³: od skim na czele. Rozmowa Benedykta XVI z œmy. Ludzki embrion mo¿e rozwijaæ siê tyl- dialogu z islamem zale¿y dziœ przysz³oœæ polskim premierem trwa³a 40 minut. l Po- ko i wy³¹cznie jako cz³owiek..." -podkreœlili œwiata. Wszyscy uczestnicy spotkania nad 14 tysiêcy uczniów, nauczycieli i dy- biskupi. l Od 13 paŸdziernika w kinach ca- otrzymali tekst wyk³adu papieskiego z Ra- rektorów z 220 szkó³ nosz¹cych imiê Jana ³ej Polski mo¿na ogl¹daæ II czêœæ filmu bio- tyzbony w jêzyku arabskim. Ojciec Œw. pod- Paw³a II spotka³o siê na Jasnej Górze. Bi- graficznego o Janie Pawle II pt.: "Karol, pa- kreœli³, ¿e coraz bardziej zlaicyzowany œwiat skup Zimowski do m³odzie¿y powiedzia³: pie¿, który pozosta³ cz³owiekiem". Film opo- oczekuje wspólnego œwiadectwa, które Chciejcie siê dzieliæ chlebem, ale chciejcie wiada o 27 latach pontyfikatu Papie¿a Pola- ukaza³oby wszystkim wartoœæ religijnego dzieliæ siê równie¿ niebem. l Ok. 700 spor- ka. Piotr Adamczyk znakomicie wcieli³ siê w wymiaru ¿ycia. Przedstawiciele krajów mu- towców, olimpijczyków, dzia³aczy i m³odzie- postaæ Papie¿a. Czêœæ pierwsz¹ tego filmu zu³mañskich przyjêli papieskie s³owa z ¿y pielgrzymowa³o do Czêstochowy, m.in. pt. : "Karol - cz³owiek, który zosta³ papie- aplauzem. Cytuj¹c s³owa wypowiedziane w wielcy bokserzy sprzed lat: Zbigniew Pie- ¿em" obejrza³o 1, 9 miliona widzów, wiêcej Casablance przez Jana Paw³a II, Benedykt trzykowski, Józef Grudzieñ, Leszek Drogosz ni¿ np. "Harry Pottera". l Na œwiecie pra- XVI przypomnia³, ¿e "szacunek i dialog ... l 38 liderów islamskich w liœcie otwar- cuje na misjach 85 tysiêcy kap³anów, 28 tys. wymagaj¹ wzajemnoœci we wszystkich dzie- tym do Ojca Œwiêtego przyjê³o jego ubole- braci zakonnych, 450 tys. sióstr zakonnych dzinach, szczególnie w tym, co dotyczy wanie i zapewnienia, ¿e cytat z Manuela II i prawie 1, 7 mln katechistów. Najwiêcej mi- podstawowych swobód, a zw³aszcza wol- nie odzwierciedla jego pogl¹dów. l Uka- sjonarzy wys³a³ w œwiat Koœció³ hiszpañski noœci religijnej. One sprzyjaj¹ pokojowi i za³a siê nota Papieskiej Rady "Iustitia et - ponad 17, 3 tys. i kilka tysiêcy œwieckich. zgodzie pomiêdzy narodami." Znakiem tej Pax" dotycz¹ca korupcji: Korupcji sprzyja- Potem jest Francja, W³ochy, Irlandia, Niem- wzajemnoœci nie jest jednak podpalanie j¹ zbyt ma³a jawnoœæ w miêdzynarodowych cy, USA. Polska jest dopiero na 11. miejscu: przez muzu³manów koœcio³ów czy mordo- finansach, istnienie rajów podatkowych i 2350 misjonarzy i 51 œwieckich. Nawet Indie wanie ksiê¿y i zakonnic. /za Radiem Waty- nierównoœæ stopnia walki z korupcj¹, a tak¿e nas wyprzedzaj¹. l Papie¿ mia³ racjê, bo kañskim/. l Kardyna³ Tarcisio Bertone no- niedostateczna wspó³praca miêdzy pañ- powiedzia³ na uniwersytecie w Ratyzbonie, wym Sekretarzem Stanu Stolicy Apostol- stwami, nadmierne ró¿nice norm prawnych, ze bezrozumna przemoc wymierzona w nie- skiej i najbli¿szym wspó³pracownikiem Be- s³aba wra¿liwoœæ mediów na to zjawisko w winnych mê¿czyzn, kobiety i dzieci jest nie- nedykta XVI. Kardyna³ Angelo Sodano niektórych czêœciach œwiata oraz brak de- zgodna z natur¹ Boga i z natur¹ ludzkiej du- odszed³ na emeryturê. "Bêdê bardziej se- mokracji w wielu krajach" i brak wolnych szy - powiedzia³ George Weigl, wybitny fi- kretarzem Koœcio³a ni¿ Sekretarzem Stanu" mediów. l Episkopat Australii ostrzeg³ par- lozof katolicki z USA.

Dosta³em list od pani, która okreœli³a siê jako buddystka. Poczu³a siê dotkniêta felietonem o wegetarianiŸmie. Zakoñczy³a s³owami; "Nie wiadomo, czy to buddyzm, hinduizm b¹dŸ chrzeœcijañstwo s¹ religi¹ prawdziw¹". Pewnie tak wygl¹da religijnoœæ bardzo wielu ludzi - równie¿ ka- Brak przekonañ rodzi zarówno cyników, jak i fanatyków. Bo fa- tolików - ale raczej trudno to nazywaæ wiar¹. No bo skoro ktoœ natyk to nie jest cz³owiek mocnej wiary. To raczej cz³owiek mocne- mówi, "wierzê i zaraz dodaje "nie wiadomo", zaprzecza sam sobie. go strachu, ¿e jego wiara w zetkniêciu z cudz¹ siê posypie. Dlatego To tak, jak stwierdziæ: "wierzê, ¿e jesteœ uczciwy, chyba ¿e coœ siê na zamiast dawaæ œwiadectwo swojej wierze, woli likwidowaæ myœl¹- ciebie znajdzie. Takie podejœcie do religii to skutek rozpanoszonej cych inaczej. Jakoœ trudno sobie wyobraziæ dyskusjê teologiczn¹ z filozofii rzekomej tolerancji. bandytami od bin Ladena. Tacy ludzie maj¹ w g³owie granaty, a nie Wed³ug niej cz³owiek otwarty ( a zatem tolerancyjny) to taki, argumenty. Jeœli islamiœci przeœladuj¹ chrzeœcijan, który w¹tpi we wszystko, a zw³aszcza w mo¿liwoœæ zbli¿enia siê do to jest to wiêkszy problem dla islamu ni¿ dla chrzeœcijañstwa. prawdy. W tej filozofii chrzeœcijanin te¿ ma Chrzeœcijaninowi nie powinno prze- swoje miejsce. "Otwarty" rzecz jasna. Jego szkadzaæ, ¿e ktoœ ma inne ni¿ on przeko- wyznanie wiary powinno wygl¹daæ tak: nania. Powinno mu przeszkadzaæ to, ¿e "Wierzê w jednego Boga, o ile istnieje i K£OPOTLIWE jego w³asna wiara jest do kitu. ¯e jego faktycznie jest jeden. Wierzê w Ojca sposobem na Œwiadka Jehowy jest zrzu- Wszechmog¹cego, pod warunkiem, ¿e jest PYTANIA cenie go ze schodów, metod¹ na troski te¿ matk¹ i coœ w ogóle potrafi. Wierzê w -pó³ litra, a sposobem na pokusê jest jej Stworzyciela nieba i ziemi, jeœli cokolwiek ulec. stworzy³". I tak dalej. Taka postawa bêdzie fantastyczn¹ p³aszczy- Jeœli chrzeœcijanin mówi: "Nie wiadomo, która religia jest praw- zn¹ do dialogu z innymi wyznaniami, religiami, p³ciami, pokoleniami dziwa", to jedno wiadomo na pewno: on chce wiarê przetestowaæ. i w ogóle. Jest tylko jeden problem. Gdy ju¿ wszyscy bêd¹ doskona- Jak proszek do prania, który reklamuj¹: "Jeœli nie bêdziesz zadowo- le przygotowani do dialogu (czyli bêd¹ mieli wyzerowane pogl¹dy), lony, zwrócimy ci kasê". to po co w³aœciwie dialogowaæ ? Jeœli ludzie w nic tak na powa¿nie, Wiary siê nie testuje. Trzeba j¹ zaryzykowaæ. Trzeba siê do Boga g³êboko, nie wierz¹, to do czego mieliby siê przekonywaæ ? Jak¹ to zwróciæ, choæby z wyciem, ¿e siê w Niego nie umie wierzyæ. Takiej wielk¹ nowinê chcieliby œwiatu przekazaæ ? ¯e nic nie wiadomo, modlitwy, jeœli szczera, Bóg wys³uchuje. wszystko jest wzglêdne i najlepiej daæ siê wymieniæ ? Cz³owiek wtedy doœwiadcza tego, w co wierzy. Jak nie wierzyæ w Nie to jest problemem œwiata, ¿e ludzie maj¹ przekonania, tylko Tego, którego siê spotyka? w³aœnie to, ¿e ich nie maj¹. Franciszek Kucharski - GN 1X06 5 ODKRYWAJMY BIBLIÊ Rozmaitoœci. . .

CZYTANIE PISMA ŒWIÊTEGO JAKO MODLITWA (2) ¯ Urodzony w roku 1952 turecki pisarz Dzisiaj znowu odczyta³em rozdzia³y o tragicznej mi³oœci króla Dawida i Bethsabe. Od Orhan Pamuk otrzyma³ 12 X br. literack¹ Na- czterdziestu lat kr¹¿ê doko³a tego tematu, którego konflikt moralny nieustannie mnie pasjo- grodê Nobla.¯ Francuzi coraz bardziej lu- nuje. W m³odoœci pos³u¿y³ mi za motyw do sonetu, a potem wielokrotnie powraca³ do mnie bi¹ Polaków. 90 % chcia³oby mieæ Polkê za w kszta³cie ró¿nych zamierzeñ pisarskich. Ich owocem by³a jedna drobna impresja. Z dawne- synow¹, a 98 % uwa¿a, ¿e Polacy s¹ sym- go przywi¹zania do opowieœci i z kilku nieurzeczywistnionych pomys³ów pisarskich pozo- patyczni i pracowici. No wreszcie hydrau- sta³ mi tylko niezachwiany nawyk czêstego jej odczytywania w wersji biblijnej, która za- lik pomóg³!¯ Ponad miliard ludzi na œwie- chwyca mnie swoim zwiêz³ym piêknem. cie ¿yje dziennie za l dolara.¯ W r. 2005 Po dzisiejszej lekturze opowieœci ujrza³em j¹ w innym œwietle i w innym wymiarze, zrozu- zginê³o na œwiecie a¿ 65 dziennikarzy.¯ W mia³em bowiem, ¿e jest ona nie tylko opisem osobistego dramatu Dawida, ale przede wszyst- ci¹gu 15 lat sp³onê³o w Polsce a¿ 50 koœcio- kim wstrz¹saj¹cym modlitewnym aktem. ³ów drewnianych.¯ 60 % Polaków chcia³o- Czytaj¹c tekst biblijny o upadku Dawida, musimy, niezale¿nie od tego, jakiego dopuœci- by, aby wybory parlamentarne odby³y siê liœmy siê grzechu, wejœæ w po³o¿enie Dawida, staæ siê Dawidem, byæ Dawidem. Zagarnêli- ju¿ teraz. ¯ Szymon Skrzypczak, 23-letni œmy dla siebie cudz¹ w³asnoœæ. Z kolei do jednego grzechu dodaliœmy z tchórzostwa, dla student z Poznania wygra³ konkurs na logo zatarcia œladów naszej niegodziwoœci, drugi grzech, okrutniejszy od pierwszego. Wci¹¿ Unii Europejskiej, które ma towarzyszyæ w jeszcze nie odczuwamy wyrzutów sumienia. Widzimy tylko nasz cel, ale nie umiemy nale¿y- przysz³ym roku 50.rocznicy powstania Eu- cie oceniæ krêtej drogi, po której d¹¿ymy. ¯ycie jest trudnym bojowaniem. Ot, jeszcze jedna ropejskiej Wspólnoty Gospodarczej, po- ofiara naszej okrutnej zach³annoœci. Có¿ ona znaczy w morzu ofiar, które ¿ycie codziennie przedniczki UE. ¯Unia Europejska nie jest wyrzuca na swój brzeg? I oto pewnego razu jak w zwierciadle ogl¹damy ten sam grzech klubem krajów wy³¹cznie chrzeœcijañskich pope³niony przez kogoœ innego. Jesteœmy jednak tak w siebie zapatrzeni i w sobie zakocha- (!) - orzek³ Josep Borrell, przewodnicz¹cy ni, ¿e nie dostrzegamy podobieñstwa tych dwóch grzechów ("Widzisz ŸdŸb³o w oku brata Parlamentu Europejskiego ¯ S¹d Rejono- swego, podczas gdy nie spostrzegasz belki we w³asnym Ÿródle") i wci¹¿ jeszcze, nie chc¹c wy w Lêborku nakaza³ Bogdanowi B. z gmi- dostrzec w³asnej winy, wydajemy wyrok skazuj¹cy winowajcê. Lecz nagle jak b³yskawica ny Wicko, który przez 5 lat znêca³ siê nad oœwieca nas prawda - Dawidowi objawi³ j¹ prorok Nathan - ¿e w³aœnie w tej samej chwili swoj¹ ¿on¹ i czwórk¹ dzieci wyprowadziæ wydaliœmy wyrok na samego siebie. "Zgrzeszy³em wobec Pana" - szepczemy za Dawidem. siê w ci¹gu 24. godzin ze wspólnego miesz- Dokona³o siê w nas zmartwychwstanie sumienia. Je¿eli teraz prorok powie do Dawida: "Pan kania. ¯ Chuligani i wandale zostan¹ os¹- odpuszcza ci twój grzech. Nie umrzesz" - nie ulega w¹tpliwoœci, ¿e król dostêpuje ³aski dzeni w ci¹gu dwóch dni od pope³nienia przebaczenia tylko dziêki wyrokowi, który sam na siebie wyda³. przestêpstwa. Sejm 18 X podj¹³ tak¹ decy- I znowu od pocz¹tku czytamy dzieje Dawida i Bethsabe, a opowieœæ, nic nie trac¹c ze swojej barwnoœci, rytmu i napiêcia, zaczyna urastaæ do rozmiarów groŸnego memento, staje zjê, zmieniaj¹c czêœciowo polskie prawo siê rozmow¹ z naszym g³osem wewnêtrznym, który coraz donoœniej w nas wo³a i wo³aj¹c karne. Szybkie s¹dy zaczn¹ dzia³aæ od stycz- zdziera z naszych uczynków jedn¹ zas³onê po drugiej, a¿ wreszcie, gdy zerwana zosta³a nia 2007 r. ¯ W wyniku wojny w Iraku po- ostatnia z zas³on, rzuca nas na kolana i zmusza do wydania wyroku na samego siebie. Pod nios³o œmieræ 655 tysiêcy Irakijczyków - naciskiem naszych wzruszeñ opowieœæ, nie zmieniaj¹c swojego kszta³tu, zmieni³a tonacjê i cywilów; podaj¹ Amerykanie. Inni podaj¹ sta³a siê podnios³¹, modlitewn¹ wariacj¹ na temat naszego grzechu. Straciwszy swój przed- znacznie mniejsze liczby. ¯ Na Wêgrzech 4 miotowy charakter sta³a siê naszym osobistym prze¿yciem. S³owa kronikarskiego zapisu, listopada 1956 wybuch³o powstanie prze- dziêki naszemu wspó³twórczemu wysi³kowi, przeobrazi³y siê w modlitwê. ciwko komunizmowi. Zginê³o 2,5 tys. ludzi, S¹ modlitwy, które nie maj¹ kszta³tu modlitwy. Modlitw¹ mo¿e byæ ka¿de opowiadanie a 250 tys. by³o rannych. Czo³gi radzieckie biblijne, a jego charakter b³agalny zale¿ny jest jedynie od intencji, z jak¹ przystêpujemy do zmia¿d¿y³y rewolucjê i wolnoœæ. Dopiero czytania tekstu, i od tego, czy znajdziemy w nim sens oczyszczaj¹cy. wydarzenia roku 1989 uwolni³y narody Eu- Roman Brandstaetter, "Kr¹g biblijny" ropy œrodkowej i wschodniej od niewoli so- wieckiej. Mija 60. rocznica tragedii wêgier- Z KATECHIZMU KOŒCIO£A KATOLICKIEGO skiej! ¯ Nowym sekretarzem generalnym ONZ zosta³ minister spraw zagranicznych MORALNOŒÆ CZYNÓW LUDZKICH I UCZUÆ Korei Po³udniowej 62- letni Ban Ki-Moon 1757 Przedmiot, intencja i okolicznoœci stanowi¹ trzy "Ÿród³a" moralnoœci czynów ludzkich. ¯ Zmar³ legendarny polski piosenkarz i kom- 1758 Wybrany przedmiot okreœla moralnie akt woli, wed³ug którego rozum uznaje go i oce- pozytor Marek Grechuta. Mia³ lat 61. ¯ Na- nia jako dobry lub z³y. grodê Nobla w dziedzinie chemii otrzyma³ 1759"Nie mo¿na usprawiedliwiæ z³ego dzia³ania podjêtego w dobrej intencji". Cel nie uœwiê- Amerykanin Roger Kornberg, który jest sy- ca œrodków. nem Arthura Kornberga, laureata Nobla w 1760 Czyn moralnie dobry zak³ada jednoczeœnie dobro przedmiotu, celu i okolicznoœci. dziedzinie medycyny w roku 1959. To pierw- 1761 Istniej¹ konkretne zachowania, których wybór jest zawsze b³êdny, poniewa¿ poci¹ga szy przypadek w historii tej presti¿owej na- za sob¹ nieuporz¹dkowanie woli, to znaczy z³o moralne. Jest niedopuszczalne czynienie z³a, grody, aby ojciec, a po nim syn zostali wy- by wynik³o z niego dobro. ró¿nieni takim zaszczytem. ¯ Arabia Sau- 1771 Pojêcie "uczucia" oznacza odczucia lub doznania. Cz³owiek dziêki swoim emocjom dyjska to sojusznik USA. Amerykañscy ¿o³- przeczuwa dobro i przewiduje z³o. nierze wyje¿d¿aj¹cy do baz wojskowych na 1772 Podstawowymi uczuciami s¹ mi³oœæ i nienawiœæ, pragnienie i obawa, radoœæ, smutek i terenie tego kraju mieli zakaz zabierania ze gniew. sob¹ krzy¿yków czy Biblii. Zabroniono im 1773W uczuciach jako poruszeniach wra¿liwoœci nie ma ani dobra, ani z³a moralnego. W te¿ modliæ siê publicznie. ¯ W Polsce ka¿- miarê jednak ich zale¿noœci od rozumu i od woli jest w nich dobro lub z³o moralne. dego roku l, 5 miliona ludzi op³akuje stratê 1774 Emocje i doznania mog¹ byæ przekszta³cone w cnoty lub zniekszta³cone w wady. bliskiej osoby. 6 "Nasza bowiem ojczyzna jest w niebie..."

które ca³y czas poœwiêca³y tylko na modli- niech namaœci i naznaczy mnie œwiêty olej, twê, by³y jakby z innego œwiata, których niech Cia³o Twoje bêdzie moim pokarmem, ¿ycie zapewne musia³o byæ nudne Ale czy Krew Twoja moim orzeŸwieniem; i niech np. ¿ycie b³. Matki Teresy z Kalkuty czy S³u- tchnie na mnie s³odka Matka, niech mój gi Bo¿ego Jana Paw³a II by³o nieciekawe?? Anio³ szepcze mi s³owa pokoju, a pe³ni chwa- Niejednokrotnie da siê te¿ s³yszeæ opiniê, ³y œwiêci moi niech uœmiechaj¹ siê do ¿e osi¹gniecie œwiêtoœci jest zbyt trudne, bo mnie; abym wœród nich wszystkich otrzy- ciê¿ko jest zachowywaæ Bo¿e przykazania, ma³ dar wytrwania i umar³ tak, jak pragnê spe³niaæ Jego wolê. Jeœli jednak cz³owiek ¿yæ, w Twojej wierze, w Twoim Koœciele, w ¿yje w wiêzi przyjacielskiej z Bogiem, napraw- Twojej s³u¿bie i w Twojej mi³oœci. Amen". dê Boga kocha, to przestrzeganie przykazañ Myœl o œmierci czêsto dzia³a na ludzi przy- traktuje jako wyraz mi³oœci, a nie nakaz! A gnêbiaj¹co, ¿e to ju¿ koniec wszystkiego, ¿e dla prawdziwej mi³oœci cz³owiek jest w sta- nie spotkaj¹ ju¿ tych osób, z którymi by³o nie wiele uczyniæ Œwiêtoœæ mo¿e osi¹gn¹æ dane spotkaæ siê w ¿yciu, swoich krewnych Pocz¹tek listopada to czas, kiedy inten- ka¿dy - wystarczy tylko pozytywne nasta- i przyjació³. Dla ludzi niewierz¹cych lub nie sywniej spogl¹damy z nostalgi¹ w prze- wienie i kroczenie ka¿dego dnia za Jezu- znaj¹cych Chrystusa tak pewnie jest Na- sz³oœæ, ale i z nadziej¹ w przysz³oœæ Czas, sem tomiast wyznawców Jezusa podtrzymywaæ kiedy szczególnie pamiêtamy w modlitwie o "¯ycie choæ piêkne, tak kruche jest, zro- na duchu powinna myœl o zmartwychwsta- zmar³ych Siêgamy pamiêci¹ do ludzi, któ- zumia³ ten, kto otar³ siê o œmieræ..." œpiewa³ niu, myœl o niebie, które stanie siê naszym rych nie ma ju¿ poœród nas, którzy zakoñ- zespó³ Golden Life. Niestety wspó³czesny udzia³em po œmierci cia³a. Prawda o zmar- czyli ju¿ ziemskie pielgrzymowanie. A jed- œwiat ucieka od tematu œmierci, propaguj¹c twychwstaniu nale¿y do katalogu podsta- noczeœnie uœwiadamiamy sobie, ¿e owa m³odoœæ, zdrowie, witalnoœæ, poszukuj¹c wowych prawd religii chrzeœcijañskiej, któ- chwila rozstania z tym œwiatem spotka ka¿- przy okazji lekarstw zapewniaj¹cych d³ugo- re zawarte s¹ w Credo, o czym przypomina dego z nas. Pragnê podzieliæ siê kilkoma re- wiecznoœæ. Tymczasem jednak œmieræ jest œw. Pawe³ - "Tymczasem jednak Chrystus fleksjami o tym, co czeka ka¿dego cz³owie- czymœ nieuchronnym, niezale¿nie od tego, zmartwychwsta³ jako pierwszy spoœród tych ka, co jest nieuchronne, o powszechnym czy o niej siê myœli, czy te¿ traktuje jako te- co pomarli. Poniewa¿ bowiem, przez cz³o- powo³aniu do œwiêtoœci. mat tabu. Warto o tym pamiêtaæ, bo nikt z wieka przysz³a œmieræ, przez Cz³owieka te¿ 1 listopada to Dzieñ Wszystkich Œwiê- nas nie zna dnia ani godziny odejœcia z tego dokona siê zmartwychwstanie. I jak w Ada- tych . I tych znanych z imienia i nazwiska, œwiata. Warto te¿ modliæ siê o szczêœliw¹ mie wszyscy umieraj¹, tak te¿ w Chrystusie ale i tych nieznanych. Przy okazji warto so- œmieræ (niezale¿nie od tego czy jest siê cz³o- wszyscy bêd¹ o¿ywieni" (1 Kor 15, 20-22). bie uœwiadomiæ, ¿e powo³anym do œwiêto- wiekiem m³odym, czy te¿ doœwiadczonym Ta prawda o ¿yciu wiecznym powinna na- œci jest ka¿dy z nas! Pewnie wielu (jeœli nie przez ¿ycie), chocia¿by takimi s³owami, jaki- pawaæ nas nadziej¹ na to, ¿e przed nami dru- wszyscy) chcia³oby byæ kiedyœ w niebie, ale mi czyni³ to kard. H. Newman: "Panie mój i gie ¿ycie - ¿ycie bez cierpienia, bólu, k³ótni, jednoczeœnie s³owo "œwiêty" czêsto wzbu- Zbawco, podtrzymaj mnie w owej godzinie z³a czy zawiœci; ale za to ¿ycie w mi³oœci z dza na twarzach wielu ludzi ironiê, niedo- mocnymi ramionami Twoich sakramentów i Bogiem i tymi wszystkimi, których tu na zie- wierzanie, pob³a¿liwoœæ. Niekiedy myœli siê trzeŸwym tchnieniem Twojej pociechy. mi kochamy. Wiara w zmartwychwstanie "cukierkowato" o œwiêtych, jako o osobach, Niech zabrzmi¹ nade mn¹ s³owa absolucji, powinna mieæ wp³yw na ¿ycie moralne cz³o- wieka. Aby osi¹gn¹æ zbawienie, trzeba nie- ustannie dbaæ o to, by ludzkie serce by³o wolne od grzechów œmiertelnych, a nape³- PODZIÊKOWANIE nione mi³oœci¹ do Boga i ludzi. Na zakoñczenie chcia³bym przytoczyæ ostatnie zanotowane s³owa Juliusza S³owac- „Nie umiera ten, kto ¿yje w naszych sercach”. kiego, który z³o¿ony œmierteln¹ chorob¹ je- Sk³adamy serdeczne podziêkowanie i g³êbok¹ wdziêcznoœæ Ks. Proboszczowi dyn¹ pociechê znajdowa³ w przeœwiadcze- Feliksowi Kameckiemu za przewodniczenie uroczystoœciom pogrzebowym, za niu o nieœmiertelnoœci duszy i sprawiedli- celebracjê Mszy œw. i modlitwy w intencji zmar³ego woœci Bo¿ej - "Wiara w nieœmiertelnoœæ du- cha i sprawiedliwoœæ Bo¿a jest nowym da- œp. W³adys³awa Nawoja rem Stwórcy nam udzielonym. Ta wiara po- a tak¿e Ks. wikariuszowi St. Olszewskiemu, zwala tylko spokojnie œmieræ przyj¹æ ; szafarzom nadzwyczajnym oraz pani organistce. ufam w sprawiedliwoœæ Bo¿¹; tak ufam, ¿e Dziêkujemy tak¿e wszystkim krewnym, przyjacio³om, s¹siadom i znajomym, gdybym móg³ powierzyæ ducha mego w którzy ³¹cz¹c siê z nami w smutku i ¿a³obie, w dniu 30 wrzeœnia 2006 r. uczestniczyli rêce matki, ona by wynagrodzi³a go sto- w ostatniej Jego drodze do miejsca wiecznego spoczynku. sownie do zas³ugi, nie odda³bym go z tak¹ ufnoœci¹, z jak¹ dziœ oddajê w rêce mego Bóg zap³aæ sk³ada Rodzina Stwórcy". Ks. Stanis³aw Olszewski 7 Przedszkolu w Subkowach. Jak przysta³o na jubileusz - by³ 6 0 L A T M I N Ê £ O toast i tort urodzinowy oraz poczê- stunek. Na scenie zaprezentowa³y siê przedszkolaki oraz ich rodzice Obchody Jubileuszu 60 - lecia ³o zarówno wœród ch³opców, jak i szeni zostali goœcie, dawni i obec- (w inscenizacji bajki o Kopciusz- Przedszkola w Subkowach trwaj¹ dziewczynek. ni pracownicy placówki, absolwen- ku). Wraz z „Subkowiakami” wy- od 1 kwietnia 2006r. Rozpoczê³y Nie mniejszym powodzeniem ci lat 1946-1976 oraz bior¹cy aktyw- st¹pili niedawni absolwenci siê Dniem Otwartym Przedszkola cieszy³a siê te¿ loteria oraz kon- ny udzia³ w wydarzeniu przedszko- przedszkola prezentuj¹c folklor Samorz¹dowego w Subkowach , kurencje rekreacyjno-sportowe dla lacy wraz z rodzicami. Swoj¹ obec- literacki i muzyczny Kociewia. na który zaproszeni zostali chêtni dzieci i doros³ych : rzut pi³k¹ do noœci¹ zaszczyci³a nas wizytator Niezwykle mi³ym akcentem oka- przedszkolacy i ich rodzice, za- kosza, dmuchanie balona, rozwi¹- Kuratorium Oœwiaty w Gdañsku za³ siê wystêp rodzinnego zespo- Beata Andrzejewska, która odczy- ³u pana K. Gduli, którego czworo ta³a zebranym okolicznoœciowy list dzieci tak¿e uczêszcza³a do Przed- gratulacyjny od Kuratora Adama szkola Publicznego, a potem Sa- Krawca i z³o¿y³a ciep³e ¿yczenia. morz¹dowego w Subkowach. Jak zwykle, by³ z nami ks. Kanonik Na godzinê 1400 przewidziano Feliks Kamecki oraz radny powia- spotkanie absolwentów lat 1996- towy Jerzy Cisewski, który z³o¿y³ 2006, a na 1930 - spotkanie absol- gratulacje w imieniu Starosty wentów lat 1977-1995. Z okazji sko- Tczewskiego. Mi³¹ niespodziankê rzysta³a ma³a iloœæ osób. Jednak nie przygotowali nam radni gminni przeszkodzi³o to w kameralnym (p.A.Noga, M.Rudnik, K.Gdula, ogl¹daniu starych kronik ze zdjê- S.Kata) , którzy pod przewodnic- ciami, prezentacji multimedialnej i twem Wójta Gminy Subkowy Mi- dawnych nagrañ video, które ros³awa Murzyd³o wrêczyli repre- wzbudza³y salwy œmiechu. zentantom przedszkola jubileuszo- O godzinie1815 w Koœciele Pa- wy upominek, a na rêce dyr. Alicji rafialnym mia³a miejsce Msza Œw., S³yszewskiej kwiaty dla wszystkich w czasie której dziêkowaliœmy za obecnych pracowników. Z najstar- 60 lat s³u¿by spo³ecznoœci lokal- mierzaj¹cy nawi¹zaæ wspó³pracê zywanie zagadek zwi¹zanych z szych absolwentów, pamiêtaj¹cych nej i modliliœmy siê o pomyœl- wychowawcz¹ z przedszkolem od histori¹ przedszkola oraz przygo- pierwsze lata istnienia przedszko- noœæ placówki i jej pracowników 1 wrzeœnia br. towanie i pokaz stroju dla dziec- la, obecne na spotkaniu by³y panie na dalsze lata. To z ich udzia³em, ju¿ jako wcho- ka wykonanego z materia³ów pa- Barbara Gurbowicz i Elzbieta Sza- - Dziêkujê wszystkim, którzy za- dz¹cych w sk³ad wspólnoty przed- pierniczych. Trzeba przyznaæ, i¿ szkolnej, w niedzielne popo³udnie w ostatniej konkurencji mamy i 24 wrzeœnia odby³ siê festyn ro- ich pociechy wykaza³y siê orygi- dzinny po³¹czony z Pasowaniem naln¹ pomys³owoœci¹ i inwen- na Przedszkolaka. By³a to kolejna cj¹. Na rodziny, które wziê³y udzia³ okazja do wspólnej zabawy w w zabawach, czeka³y, nagrody i ramach obchodów piêknego Jubi- dyplomy. leuszu. W festynie bra³y udzia³ Rodzice aktywnie w³¹czyli siê ca³e rodziny obecnych wycho- w organizacjê i przebieg festynu. wanków. Mamy upiek³y i sprzedawa³y pysz- Uroczystoœæ rozpoczê³a siê in- ne ciasta, które mo¿na by³o skosz- scenizacj¹: ,, Na jagody" - w wy- towaæ za symboliczn¹ z³otówkê. konaniu 5- i 6-latków. Po przed- Ofertê kulinarn¹ uzupe³nia³y kie³- stawieniu nast¹pi³ bardzo wa¿ny baski z grilla, stra¿acka grochów- moment dla wszystkich dzieci - ka , napoje i kawa. Szczególn¹ uroczyste Pasowanie na Przed- atrakcj¹ w tym dniu by³a piêkna, szkolaka. Po z³o¿eniu przyrzeczeñ s³oneczna pogoda , która sprawi- godnych tego miana, dyrektor ³a, i¿ dobry humor nie opuszcza³ Alicja S³yszewska pasowa³a nikogo do koñca imprezy. ³añska. To g³ównie dziêki nim oraz anga¿owali siê w przygotowanie kwiatkiem ka¿de dziecko na Przed- Festyn ten okaza³ siê nie tyl- (obecnej na jubileuszu) pani Zofii Jubileuszu: dzieciom, rodzicom, szkolaka Przedszkola Samorz¹do- ko doskona³¹ zabaw¹ , ale te¿ Kleina ( jednej z dawnych nauczy- absolwentom, pracownikom Przed- wego w Subkowach. Dalej nasta³ niezawodn¹ form¹ do integracji cielek Przedszkola) uda³o siê zapre- szkola Samorz¹dowego w Subko- czas na wspóln¹ radosn¹ zabawê rodziców z przedszkolem , zacie- zentowaæ najstarsze fotografie ob- wach oraz Ks. Kanonikowi F.Ka- - atrakcji nie brakowa³o. Jedn¹ z œnienia wiêzi w naszej przed- razuj¹ce pocz¹tki istnienia placów- meckiemu, pañstwu D.A. Jareckim, nich by³y pokazy umiejêtnoœci szkolnej rodzinie. ki. Opatrzy³a je s³owem pani Kata- M.W. Soleckim, D.L.Meller z Pel- dzia³ania naszych stra¿aków. Ka¿- G³ówne uroczystoœci Jubile- rzyna Musia³, równie¿ nauczyciel- plina, p. A.Czerwiñskiej za udostêp- dy maluch mia³ okazjê dok³adnie uszowe 60 - lecia Przedszkola w ka naszego przedszkola, która zwi¹- nienie Sali GOKSiR, p.Kazimierzo- obejrzeæ wozy stra¿ackie nie tyl- Subkowach mia³y miejsce 14 paŸ- zana jest z placówk¹ od 18 lat. To wi Gdula z rodzin¹ oraz niezawod- ko od zewn¹trz, ale i od œrodka dziernika w sali Gminnego Oœrod- dziêki niej dotarliœmy do tych nemu zespo³owi "Subkowiaki". oraz poszybowaæ w górê na wy- ka Kultury Sportu i Rekreacji w wszystkich informacji, które z³o¿y- Alicja S³yszewska siêgniku. Chêtnych nie brakowa- Subkowach . Na godz. 1000 zapro- ³y siê na pracê monograficzn¹ o Dyrektor Przedszkola 8 Z ¿ycia parafii... Historia

v W paŸdzierniku obchodziliœmy Tydzieñ Biblijny, Tydzieñ Mi- ³osierdzia, a w koñcu miesi¹ca Tydzieñ Misyjny (22-29 X). W tym K o œ c i o ³ a ostatnim Tygodniu czytanie Liturgii S³owa przygotowa³y dzieci z Ko³a Misyjnego naszej parafii, któremu przewodz¹ Monika Walkusz i Patrycja Karcz, a opiekunem jest ks.Proboszcz. W modlitwach szcze- dok. ze str. 3 spo³eczeñstwom i jednostkom i gólnie pamiêtaliœmy o naszej misjonarce s. Marcie Litawa, która pra- Wkrótce o¿ywi³o siê ¿ycie re- badaæ, czy warunki pracy nie cuje na misjach w Rwandzie, w Afryce. ligijne robotników - Koœció³ by³ uw³aczaj¹ godnoœci cz³owieka. v W niedzielê 8 paŸdziernika dzieciom klas drugich zosta³y po- pe³ny podczas Mszy œwiêtej, a Encyklika by³a dla wielu dzia³a- œwiêcone ró¿añce. Trwa przygotowanie dzieci do Pierwszej Komunii wierni czêœciej przystêpowali do czy katolickich potwierdzeniem Œwiêtej. Ten obowi¹zek spoczywa nade wszystko na rodzicach. Obo- sakramentów. W 1888 roku ksi¹dz podejmowanej przez nich pracy i wi¹zkiem podstawowym niech bêdzie udzia³ i dzieci, i ich rodzin w Dehon spotka³ siê z papie¿em zawiera³a konkretne wskazania niedzielnej Mszy œw. Leonem XIII, który popieraj¹c do dalszej dzia³alnoœci. Swoistym v Nasi ch³opcy ping - pongiœci: Landowski Kamil, Landowski jego pracê, skierowa³ do niego komentarzem do encykliki by³ zre- Karol, Sablewski Szymon, Sablewski Kamil, Wêgrzyn Adam, Polo- szczególne wezwanie "G³oœcie dagowany pod kierunkiem ks. nis Jan, Skalski £ukasz, Skalski Mateusz i kapitan zespo³u Tomasz moje encykliki". Wielkim przyja- Dehona Chrzeœcijañski podrêcz- Skalski kontynuuj¹ pasmo sukcesów w Dekanalnej Lidze Tenisa Sto- cielem ksiêdza Dehona by³ Leon nik spo³eczny, przeznaczony ³owego.Rundê wiosenn¹ rozgrywek zakoñczyli na I miejscu, a roz- Hormel, w³aœciciel tkalni, który przede wszystkim dla kap³anów. poczynaj¹c rundê jesienn¹ znów pokonali rywali : z Tczewa-Œw.Józe- podejmowa³ rozleg³¹ dzia³alnoœæ Znaczenie encykliki polega³o na fa i Górek oraz z Lubiszewa i s¹ na pierwszym miejscu. na rzecz pracuj¹cych u niego ro- tym, ¿e trzeŸwo i realistycznie Gratulujemy ! Tak trzymajcie ! botników, w wyniku czego znacz- ustosunkowa³a siê do zastanej nie poprawi³y siê warunki socjal- sytuacji. Po raz pierwszy najwy¿- v W sobotê 14 X na Mszy œw. wieczornej modliliœmy siê w inten- ne i bytowe jego pracowników. szy autorytet Koœcio³a tak zde- cji Samorz¹dowego Przedszkola w Subkowach w 60. lecie jego ist- By³ on cz³owiekiem wielkiej wia- cydowanie opowiedzia³ siê po nienia. Pani Dyrektor przedszkola mgr Alicji S³yszewskiej, cz³onkowi ry, dlatego te¿ dba³ o ¿ycie du- stronie robotników i ich praw. Jak Akcji Katolickiej i Wspólnoty b³.ks.A.Kolpinga, a tak¿e jej wspól- chowe swoich pracowników. Tyl- wielka by³a rola Rerum novarum pracownikom ¿yczymy wielu sukcesów w tak piêknej pracy i ad mul- ko w 1872 r w jego fabryce rozda- œwiadczy chocia¿by fakt, ¿e póŸ- tos annos... no ponad 6 tysiêcy komunii œwiê- niejsze dokumenty Koœcio³a na- v W niedzielê 15 X obchodziliœmy wraz z ca³¹ Polsk¹ VI Dzieñ tych. Koniecznoœæ w³¹czenia siê wi¹zywa³y do niej w swych tytu- Papieski, który przygotowa³a Akcja Katolicka. Dziêkujemy. Na fun- Koœcio³a w nurt reform spo³ecz- ³ach i treœci: encyklika Piusa XI z dusz stypendialny Fundacji " Dzie³o Nowego Tysi¹clecia" zebrali- nych widzia³ papie¿ Leon XIII. W 1931 roku w 40 rocznicê Rerum œmy 1350 z³. 1891 roku wyda³ on encyklikê novarum-potwierdza³a treœæ po- v Grupa 10 dziewcz¹t ze wspólnoty Dzieci Maryi bra³a udzia³ w „Rerum nonovarum”. Zawiera³a przedniego dokumentu i przypo- rekolekcjach w Domu Sióstr Mi³osierdzia w Tczewie. Grupie przewo- ona program dzia³ania na przy- mina³a, ¿e Koœció³ ma prawo zaj- dz¹: Ada Ryñska i Kasia Citkowska. A opiekunk¹ i animatork¹ jest sz³oœæ, ale te¿ podsumowa³a do- mowaæ siê sprawami robotników. s.Bernadetta /z gitar¹/. tychczasowe dzia³ania Koœcio³a. By³ tak¿e list apostolski Paw³a VI- v Od trzech tygodni trwaj¹ ju¿ prace wokó³ konserwacji, estety- Ukaza³a "rzeczy nowe" we wspó³- 80 lat powypowiedzi Leona XIII i zacji i - najwa¿niejsze - ratowania zabytkowego muru przy koœciele w czesnym œwiecie jak: postêp w wreszcie encyklika Jana Paw³a II Subkowach. Mur bêdzie ratowany w ca³oœci z zachowaniem pochy- przemyœle, nowe metody produk- w stulecie Rerum novarum-Cen- lenia. Dziêkujemy Urzêdowi Marsza³kowskiemu w Gdañsku i w³a- cji, bogacenie siê jednej warstwy tesimus annus. Ten ostatni do- dzom samorz¹dowym naszej gminy za pomoc finansow¹. Koszt opiewa ludzi kosztem innej, pogorszenie kument przypomnia³ wagê i na kwotê 80 tysiêcy z³ i pewnie zostanie ona przekroczona. Ok. jed- obyczajów, a z drugiej strony so- treœæ pierwszego, wskaza³ "rze- nej trzeciej kosztów naprawy muru ponosi parafia. Nad ca³oœci¹ prac lidarnoœæ robotników czy pocz¹- czy nowe" XX wieku, zwróci³ nadzór trzyma p.in¿. Piotr Baczyñski z Tczewa; konserwacjê ceg³y i tek walki spo³ecznej.Papie¿ potê- uwagê na przemiany roku 1989 kamienia przeprowadza firma p.in¿. Izabelli Huk - Malinowskiej; pra- pi³ walkê klas, mówi³ o godnoœci oraz jeszcze raz potwierdzi³ pra- ce murarskie przeprowadza firma p. Konstantyna Nowaka z Gniewa. robotnika i jego pracy. Encyklika wo i obowi¹zek Koœcio³a do ak- v Nasz koœció³ w Subkowach nawiedzi³ konserwator diecezjalny ta formu³owa³a te¿ pewne wska- tywnego uczestniczenia w ¿y- Ks.mgr Wincenty Pytlik z Kurii Biskupiej w Pelplinie. Ocenia³ te¿ zania wobec pañstwa: m. in. ¿e ciu spo³ecznym. zakres prac przy murze przykoœcielnym. powinno zapewniæ dobrobyt Lidia Kapturska. v Wspólnota " Rodzina Kolpinga" dzia³aj¹ca przy naszej parafii od 10 miesiêcy, której przewodnicz¹cym jest p. Zdzis³aw Makowski, przygotowa³a dla dzieci w s³oneczn¹ niedzielê 22 paŸdziernika zaba- ¯YWY RÓ¯ANIEC wê edukacyjno -sportow¹ pod nazw¹ "Szukamy œladów jesieni". Ofiarodawcy Impreza odby³a siê na trasie Subkowy-remiza - Wielg³owy - "Uro- intencja papieska czysko" u p. A.Myszka. W imprezie bra³o udzia³ 35 osób. Piêæ star- na tuj¹cych dru¿yn otrzyma³o dyplomy i nagrody. Wszystko zakoñczy- Marek Mokwa - Subkowy liœmy ogniskiem i kie³baskami, a tak¿e wspólnymi œpiewami i modli- listopad 2006 Stanis³aw Dziak - Ma³y Garc tw¹. Przygrywa³ na gitarze p.Leszek Makowski. Ludziom z Kolpinga: Zofia Nawój - Narkowy Ma³gosi, Basi, Zdzisiowi, Rochowi, Leszkowi, Rafa³owi, Szymono- " Aby na ca³ym œwiecie Tadeusz Abram - W. S³oñca wi, S³awkowi i pomys³odawcy bratu przewodnicz¹cemu Zdzis³awo- po³o¿ono kres wi - sk³adamy serdeczne Bóg zap³aæ. Bóg zap³aæ wszelkim formom v 5 XI na mszy Œw. o godz.1130 inauguruj¹cej IX Tydzieñ Kultury terroryzmu". Chrzeœcijañskiej wyst¹pi s³ynny Chór M³odzie¿y „Juwentus” z Tczewa. 9 MA£A OJCZYZNA Jesieñ

ju¿ s³oñce chodzi na skróty W NASZYCH RÊKACH drogê mu jesieñ przes³ania horyzont mg³ami zasnuty dok. ze str. 1 sprawê jasno, ci, co nie g³oso- przekonanym powiedzmy swoisty to czas przemijania Kiedy wiêkszoœæ obywateli wali, nie maj¹ moralnego prawa otwarcie, nie pozwólmy, aby nie uczestniczy w wyborach, to do takiego biadolenia i kryty- inni decydowali o naszym lo- liœcie w z³ocieniach i br¹zach znaczy, ¿e inni mog¹ decydowaæ kanctwa. sie. Demokracja jest zbyt cen- bez nas i za nas! St¹d mówi siê, ne i wa¿na, aby zdaæ j¹ na œle- dywanem spowi³y ziemiê ¿e wiêkszoœæ zag³osowa³a noga- W Warszawie dziej¹ siê ró¿- py przypadek. Ucz¹c siê od zieleñ siê w szaroœæ pogr¹¿a mi, nie id¹c na wybory. W rezul- ne rzeczy, nie zawsze dla nas zro- bardziej doœwiadczonych i d³u¿sze s¹ noce i cienie tacie g³osuj¹ca mniejszoœæ zade- zumia³e. Na pewno trzeba tam sprawdzonych zachodnioeuro- cydowa³a o losie wiêkszoœci. Ta zmieniæ ordynacjê wyborcz¹ do pejskich demokracji, uwierzmy, mniejszoœæ mo¿e wybraæ ca³kiem parlamentu. Tu w gminie, w na- ¿e od si³y kartki wyborczej, za- przyroda sukienkê zmienia przypadkowe osoby, a nierzad- szej parafii mo¿emy (i powinni- le¿y naprawdê wiele. Zale¿y mi ko osoby, co do których mamy œmy) wybraæ takich radnych, ta- równie¿ na przysz³oœci mojej dumna i strojna w drugie ego powa¿ne zastrze¿enia. Nie po- kiego wójta, jakich chcemy. To "ma³ej ojczyzny", bo czujê siê jakby ca³a wyrasta z zamyœlenia zwólmy wiêc, aby inni g³osowali zale¿y tylko i wy³¹cznie od nas za ni¹ odpowiedzialny i dlate- nad sensem ¿ycia ziemskiego za nas. samych. Tego ci - "oni", za nas go uczestniczê w wyborach. nie zrobi¹, ani nam nie przeszko- Innymi s³owy, biorê udzia³ w Nasz wielki rodak, papie¿ Jan dz¹. wyborach, bo wynika to z mo- a nasze serdeczne jesienie Pawe³ II wielokrotnie nawo³y- ich patriotycznych przekonañ. utkane nadziej¹ radosn¹ wa³ nas do odpowiedzialnoœci Kiedyœ Lech Wa³êsa powie- za sprawy Ojczyzny: "Wolnoœæ dzia³, ¿e naród ma tak¹ w³adzê na Ka¿demu z Pañstwa ¿yczê po- w Bogu utkwi³y pragnienie jest dana cz³owiekowi od Boga jak¹ zas³uguje. Jest w tym po- myœlnych i skutecznych wybo- by wkrótce obudziæ siê wiosn¹ jako miara jego godnoœci. Jed- wiedzeniu wiele racji. Jest to jed- rów, po prostu dla naszego nak¿e jest mu ona równoczeœnie nak przede wszystkim wyzwanie wspólnego dobra! zadana". Z kolei œp. prof. Ja- do aktywnego i m¹drego udzia- Jan Kulas Kazimierz Dubiel nusz Pasierb wyjaœnia³ nam, ¿e ³u w wyborach. W moim przeko- radny Sejmiku Gniszewo "ma³e ojczyzny" ucz¹ kochaæ naniu gmina Subkowy, Powiat 1998-2006 wielk¹ Ojczyznê, Polskê. Demo- Tczewski zas³uguj¹ na dobr¹ i kracja bowiem nie jest dana raz kompetentn¹ w³adzê. Czêsto ci na zawsze. Jej los i stan zale¿y ludzie s¹ ju¿ wokó³ nas. przede wszystkim od wyników wyborczych. Prawo wyborcze Uczestnicz¹c w wyborach i to najwiêksza œwiêtoœæ w de- dokonuj¹c rozwa¿nego wyboru mokracji. Nie wolno jej zanie- sami stanowimy o swojej przy- dbywaæ, zaniechaæ. Trzeba po- sz³oœci. To jest nasze wielkie po- wiedzieæ wprost, ¿e nie pójœæ czucie odpowiedzialnoœæ za na- na wybory, to tak jakby spra- sza wspóln¹ przysz³oœæ. Swoim wy naszej przysz³oœci powie- udzia³em w wyborach wychowu- rzyæ w obce rêce. jemy najbli¿sz¹ nam rodzinê, a niekiedy i œrodowisko. Zawsze My, Polacy, odzyskaliœmy bowiem najwa¿niejszy jest kon- wolnoœæ i demokracjê po pó³ kretny przyk³ad. wieku cierpieñ i wyrzeczeñ. Dwa pokolenia naszych rodaków ¿y³y O wyborach samorz¹dowych w niewoli lub pozornej demokra- trzeba dyskutowaæ otwarcie i cji. I jak my teraz traktujemy na- konkretnie. Idzie bowiem o to, sz¹ demokracjê? Najwy¿szy aby w naszym imieniu rz¹dzili czas, aby poszanowaæ i doceniæ uczciwi i dobrzy ludzie. Takich demokracjê. Bowiem demokracja, kandydatów nie brakuje w na- szczególnie samorz¹dowa, zale- szej gminie i powiecie. Dajmy ¿y wprost od nas, od naszego wiêc sobie szansê. Mówi¹c krot- udzia³u w wyborach. Demokra- ko, chcê lepszej przysz³oœci, czu- cja jest taka, jak j¹ traktujemy, jê siê odpowiedzialnym obywa- jakich wybieramy przedstawicie- telem, dlatego œwiadomie uczest- li. Warto przy okazji zwróciæ niczê w wyborach! uwagê, ¿e najczêœciej w gminie i na Polskê narzekaj¹ ci, co nie Warto zachêcaæ innych do chodz¹ na wybory. Postawmy udzia³u w wyborach. Mniej 10 Zachariasza wypad³a kolejnoœæ pos³ugiwa- ¯ywoty Œwiêtych nia w Œwi¹tyni. Podczas sprawowania czyn- noœci liturgicznych objawi³ mu siê anio³ i zwia- stowa³ mu syna, Jana Chrzciciela, zapowia- daj¹c proroczo, ¿e on w³aœnie przygotuje na- 28 paŸdziernika Szymona i œw. Judy maj¹ znajdowaæ siê w ród wybrany na przyjœcie Zbawiciela. Zacha- - œw. Szymona i œw. Judy Rzymie, w Bazylice œw. Piotra, w kaplicy Naj- riasz nie móg³ uwierzyæ w s³owa archanio³a i Tadeusza - Aposto³ów œwiêtszego Sakramentu. za¿¹da³ znaku. Otrzyma³ go, bowiem zosta³ Œw. Juda mia³ przydomek "Tadeusz", co dotkniêty odebraniem mowy. Œw. Szymon - hebrajskie imiê - Symeon - znaczy tyle, co "odwa¿ny", ale nie wiadomo Po narodzinach syna El¿bieta da³a mu, nale¿a³o, w czasach Pana Jezusa, do najczê- dlaczego Aposto³owie nadali mu takie okre- zgodnie z proroctwem, imiê Jan. Zachariasz, œciej spotykanych. O samym Szymonie Apo- œlenie. Tradycja chrzeœcijañska na temat œw. chc¹c wyraziæ swoje zdanie, poprosi³ o ta- stole nie ma zbyt wielu wiadomoœci w Ewan- Judy Tadeusza mówi, ¿e po Zes³aniu Ducha bliczkê i napisa³: "Jan bêdzie mu na imiê". W geliach. Dwóch ewangelistów, œw. Marek i Œwiêtego g³osi³ Ewangeliê w Palestynie, Sy- tym momencie przemówi³. œw. Mateusz nazywaj¹ go Kananejczykiem, rii, Egipcie i Mezopotamii. Œmieræ mêczeñsk¹ O dalszych losach Zachariasza Ewangelia dlatego niektórzy Ojcowie Koœcio³a myœleli, mia³ ponieœæ w Libanie lub Persji. W Odessie milczy. Cia³o jego odnalezione "cudownie" ¿e pochodzi³ z Kany Galilejskiej i by³ tym m³o- powsta³a legenda, ¿e œw. Juda mia³ spotkaæ 11 lutego 415 roku, przewieziono do Konstan- dym panem, na którego weselu Jezus uczyni³ siê z tamtejszym królem Agarem i w ten spo- tynopola, gdzie ku jego czci wystawiono ba- pierwszy cud - zamiany wody w wino. Jed- sób mia³ spe³niæ obietnicê Pana Jezusa. Król zylikê. W Rzymie, w bazylice Laterañskiej, ma nak wspó³czeœnie dopatruje siê raczej zna- bowiem zaprosi³ Pana Jezusa do siebie. Chry- siê znajdowaæ relikwia g³owy œw. Zacharia- czenia "gorliwy" - podejrzewa siê, ¿e by³ gor- stus mia³ mu przyrzec, ¿e mu poœle swojego sza. Cia³o zaœ œwiêtego pokazuj¹ w koœciele liwym faryzeuszem. ucznia. œw. Zachariasza w Wenecji, w pobli¿u bazyli- ki œw. Marka. Tradycja chrzeœcijañska potwierdza nato- Ikonografia przedstawia œw. Judê Tade- miast fakt, ¿e Szymon Aposto³ by³ bratem usza z pa³k¹ lub w³óczni¹ w rêku, od których El¿bieta równie¿ pochodzi z rodu kap³añ- Aposto³ów - œw. Jakuba M³odszego i œw. mia³ ponieœæ œmieræ mêczeñsk¹. Przedstawia skiego. Kiedy by³a ju¿ matk¹ w szóstym mie- Judy Tadeusza. Mia³ zasi¹œæ na stolicy jero- siê go tak¿e z obrazem Pana Jezusa, bo we- si¹cu, nawiedzi³a j¹ Najœwiêtsza Maryja Pan- zolimskiej , mia³ równie¿ ponieœæ œmieræ w d³ug legendy mia³ on z wizerunkiem Pana Je- na. Maryja pospieszy³a do Ain Karim, by Jerozolimie za czasów panowania cesarza zusa uzdrowiæ króla Abgara w Odessie. pogratulowaæ swojej krewnej, ale równocze- Trajana, kiedy œwiêty mia³ ju¿ ponad 100lat. œnie, by j¹ zast¹piæ w zajêciach domowych, Wed³ug tej¿e tradycji œw. Szymon mia³ g³osiæ 5 listopada kiedy ona bêdzie rodziæ. Okaza³o siê, ¿e El¿- Ewangeliê wraz ze œw. Jud¹ nad Morzem Czer- wonym, w Egipcie, a wed³ug innych pisarzy - œw. El¿biety i œw. Zachariasza - bieta wie o tajemnicy Maryi. Winszuj¹c Jej koœcielnych w Babilonii i Palestynie. Razem rodziców Jana Chrzciciela niezwyk³ego wyró¿nienia, powtórzy³a nawet te¿ mieli ponieœæ œmieræ mêczeñsk¹, dlatego czêœæ s³ów wypowiedzianych do Matki Je- te¿ ich œwiêto obchodzi siê razem. O przeciê- Œw. Zachariasz mieszka³ ze swoj¹ ma³¿on- zusa przez Gabriela w Nazarecie, w chwili ciu œw. Szymona pi³¹, i to jeszcze drewnian¹, k¹, El¿biet¹, zapewne w Ain Karem, jak poda- zwiastowania Chrystusa. dowiadujemy siê z ¿ywotów œredniowiecz- je tradycja, w miasteczku po³o¿onym ok. 7 Nic nie wiadomo o dalszych losach El¿- nych. Wed³ug œwiadectwa mnicha Epifaniu- km na zachód od Jerozolimy. Byli ludŸmi po- biety. Ani Pismo Œwiête, ani tradycja nie prze- sza z wieku IX cia³o œw. Szymona spoczywa- bo¿nymi. Nie mieli jednak dziecka, gdy¿ El¿- kaza³y nam ¿adnych informacji o œw. El¿bie- ³o w Nicopolis (Bu³garia), w koœciele wysta- bieta by³a bezp³odna, a nadto oboje ju¿ w cie. Nie wspomina siê nawet o jej relikwiach. wionym ku jego czci. Obecnie relikwie œw. podesz³ym wieku. I oto pewnego dnia na Opracowanie I. Ko³odziejska

UROCZYSTOŒÆ WSZYSTKICH ŒWIÊTYCH WYPOMINKI /"ZDROWAŒKI"/ œroda 1 XI 2006 30 00 15 30 za zmar³ych przyjmujemy * Msze œw.: 7 , 9 , 10 /Brzuœce/, 11 10 w zakrystii lub * Procesja ¿a³obna na cmentarzu : g. 14 30 w biurze parafialnym * Msza œw. na cmentarzu : g. 14 30 od niedzieli 29 paŸdziernika / * Ró¿aniec przy krzy¿u cmentarnym : 17 roczne do koñca listopada/. DZIEÑ ZADUSZNY W ci¹gu roku raz w miesi¹cu czwartek 2 XI 2006 odprawiamy Mszê œw. za poleconych zmar³ych * Msze œw. w Subkowach: 800, 900, 1615, 1815 i modlimy siê za nich imiennie. * W Brzuœcach : 1600 - w Gniszewie : 1715 Ofiary z wypominków * W oktawie - do 8 XI Msze œw. o g. 1700 i Mszy œw. zbiorowych 1 i 2 listopada w ka¿dym koœciele mo¿na uzyskaæ za zmar³ych przeznaczamy odpust zupe³ny za zmar³ych. na ratowanie zabytkowego W dniach 1 - 8 XI za pobo¿ne nawiedzenie cmentarza muru przykoœcielnego. oraz odmówienie jakiejkolwiek modlitwy w intencji zmar³ych, mo¿na uzyskaæ odpust zupe³ny za zmar³ych. 11 10-LECIE ODRODZENIA AKCJI KATOLICKIEJ w POLSCE

IdŸcie naprzód z nadziej¹! Jareckiego, Krajowego Asystenta Koœcielnego Akcji Katolickiej, pod (Jan Pawe³ II) którego duszpastersk¹ opiek¹ stowarzyszenie kszta³towa³o swoj¹ oso- Po raz pierwszy terminu "Akcja Katolicka" u¿y³ papie¿ Pius X w bowoœæ od czasu reaktywowania, ,,œwieccy przejêli ciê¿ar obowi¹z- dokumencie z 1903 roku. Formalny pocz¹tek Akcji Katolickiej da³ papie¿ ków zwi¹zanych z organizowaniem i dzia³alnoœci¹ stowarzyszenia''. Pius XI, który w encyklice "Ubi arcano Dei" z 1922 r. opisa³ jej istotê, cel, Od 15 czerwca 2003 r. funkcjê Krajowego Asystenta Koœcielnego pe³- œrodki oraz zobowi¹za³ do tworzenia Akcji Katolickiej w poszczegól- ni JE Biskup Mariusz Leszczyñski. nych krajach. W Polsce stowarzyszenie zawi¹za³o siê w roku 1930. By³a Akcja Katolicka opiera swoj¹ dzia³alnoœæ na Piœmie œw., nauczaniu to organizacja centralistyczna, opieraj¹ca siê na jednolitym dla ca³ego Koœcio³a, wskazaniach Ojca Œwiêtego, Konferencji Episkopatu Polski kraju statucie. W ci¹gu niespe³na 10 lat swej dzia³alnoœci sta³a siê silnym i jej programach duszpasterskich. Nawi¹zuje te¿ do swego przedwo- ruchem skupiaj¹cym zarówno elity inteligencji katolickiej, jak i licznych jennego dorobku, doœwiadczeñ i osi¹gniêæ oraz do wzorców osobo- przedstawicieli œrodowisk rzemieœlniczych i ch³opskich. Tu¿ przed wy- wych, takich jak b³. Stanis³aw Kostka Starowieyski. Podejmuj¹c dzie³o buchem II wojny Akcja Katolicka liczy³a oko³o 750 tys. cz³onków, a nowej ewangelizacji, stara siê odczytywaæ znaki czasu i wychodziæ samo stowarzyszenie zajê³o znacz¹ce miejsce w ¿yciu spo³ecznym ów- naprzeciw wspó³czesnym wyzwaniom. Dla Akcji Katolickiej nie jest czesnej Polski. W budowaniu struktur przyjêto model w³oski stowarzy- obojêtna ¿adna dziedzina ¿ycia. Do wszystkich chce wprowadziæ za- szenia oparty na czterech stanach: mê¿czyŸni, kobiety, m³odzie¿ mêska, sady ewangeliczne. Dziœ jednak, w dobie pog³êbiaj¹cej siê laicyzacji i m³odzie¿ ¿eñska. Stowarzyszenie wydawa³o w³asne czasopismo pod biedy, najpilniejsz¹ potrzeb¹ jest troska o rodzinê oraz o najbiedniej- nazw¹ ,,Ruch Katolicki''. Patronem Akcji Katolickiej w Polsce wybrany szych i bezrobotnych. zosta³ œw. Wojciech, jako œwiêto patronalne wyznaczono uroczystoœæ Akcja Katolicka pog³êbia formacjê chrzeœcijañsk¹ swoich cz³on- Chrystusa Króla. Wczasach totalitaryzmu komunistycznego zakazano ków i przysposabia ich do misji apostolskiej w œwiecie. Bowiem do wszelkiej dzia³alnoœci organizacji katolickich. Po wojnie przywrócenie w dzia³añ apostolskich potrzebne s¹ nie tylko struktury organizacyjne, Polsce Akcji Katolickiej postulowa³ Ojciec œw. Jan Pawe³ II. W przemó- ale nade wszystko pomoc od Boga i wewnêtrzne z Nim zjednoczenie. wieniu, 12 stycznia 1993 r., do Biskupów polskich przyby³ych do Waty- "Dziœ - tak samo, jak w przesz³oœci - najbardziej skutecznymi ewange- kanu z wizyt¹ ad limina Apostolorum, Papie¿ mówi³: "W Koœciele wybi³a lizatorami s¹ œwiêci" (Jan Pawe³ II). Odnosi siê to zw³aszcza do kap³a- dzisiaj godzina laikatu (...). Niezast¹pionym œrodkiem formacji apostol- nów, którzy "poœród ludu Bo¿ego pe³ni¹ zadania wi¹¿¹ce siê z ogrom- skiej œwieckich s¹ organizacje, stowarzyszenia i ruchy katolickie. Wœród n¹ odpowiedzialnoœci¹" (Jan Pawe³ II). Dlatego w Akcji Katolickiej nich szczególne miejsce zajmuje Akcja Katolicka, która niegdyœ w Pol- wa¿n¹ rolê odgrywaj¹ kap³ani - asystenci koœcielni. sce by³a tak ¿ywa i przynios³a tyle wspania³ych owoców. Trzeba wiêc, S³uga Bo¿y Jan Pawe³ II do cz³onków Akcji Katolickiej w Polsce, w by na nowo od¿y³a". dniu 26 kwietnia 2003 r. w Rzymie, mówi³: "Wiem, ¿e Akcja Katolicka w Sprawê reaktywowania Akcji Katolickiej w Polsce podj¹³ Jan Pawe³ II Polsce posiada ju¿ pe³n¹ strukturê organizacyjn¹, obejmuj¹c¹ rzeszê ponownie 2 marca 1994 r. Do obecnych tam biskupów i katolików œwiec- ludzi œwieckich, którzy z oddaniem s³u¿¹ Koœcio³owi, odnajduj¹c w³a- kich z Polski. Ojciec Œwiêty powiedzia³: ,,Apostolstwo jest znakiem sne charyzmaty i pola osobistego zaanga¿owania w dzie³o ewangeli- czasu, chocia¿ by³o ono w Koœciele zawsze (...), stale na nowo o¿ywia³o zacji (...). Jesteœcie wspania³ym darem dla ca³ej wspólnoty Ludu Bo¿e- siê i podejmowa³o ró¿ne problemy, które s¹ szczególnie aktualne dla go". œwieckich chrzeœcijan. W nowych czasach chodzi o to samo. To wszyst- Obecnie Akcja Katolicka w Polsce liczy blisko 30 tys. cz³onków, ko, co ju¿ Pius XI wyrazi³ w przes³aniu do Akcji Katolickiej, to wszystko skupionych w ok. 1800 oddzia³ach parafialnych. Sobór Watykañski II potwierdzi³ (...). Bardzo was proszê (...), a¿eby to W diecezji pelpliñskiej Stowarzyszenie reaktywowano 21 paŸdzier- przes³anie tak bardzo aktualne dla Koœcio³a w Polsce sta³o siê przedmio- nika 1996 r., natomiast nasz Parafialny Oddzia³ Akcji Katolickiej po- tem waszych studiów i waszego zaanga¿owania". Natomiast w liœcie do wsta³ w czerwcu 1998. uczestników I Kongresu Ruchów Katolickich w Warszawie, z dnia 31 maja tego¿ roku, papie¿ pisa³: "Nowe czasy otwar³y przed Koœcio³em w JUBILEUSZOWE OBCHODY W PELPLINIE Polsce now¹ epokê, tak¿e na polu tzw. apostolstwa zrzeszeñ. Jest to Jubileuszowe uroczystoœci X-lecia Akcji Katolickiej w Diecezji Pel- nowa szansa, ale tak¿e nowe zadanie - równie¿ dla pasterzy". pliñskiej odby³y siê 21 paŸdziernika br. w Pelplinie. Rozpoczê³a je Msza Koœció³ w Polsce odpowiedzia³ od razu na wezwanie Papie¿a. Ks. œw., której przewodniczy³ JE Bp Diecezjalny prof. dr hab. Jan Bernard Prymas Kard. Józef Glemp, na spotkaniu biskupów i ksiê¿y odpowie- Szlaga. Nastêpnie wszyscy uczestnicy wziêli udzia³ w sympozjum. Wy- dzialnych za prace synodalne, 22 czerwca 1994 r. w Warszawie, powie- k³ad "Przypatrzcie siê bracia powo³aniu waszemu" przeczytano w imie- dzia³: ,,Obecnie stworzenie Akcji Katolickiej wydaje siê pierwszym niu JE ks. Bpa Mariusza Leszczyñskiego, Krajowego Asystenta Ko- zadaniem, jakie stoi przed Koœcio³em". Przygotowania do reaktywo- œcielnego Akcji Katolickiej, który w ostatniej chwili odwo³a³ swoj¹ wania Akcji Katolickiej w Polsce trwa³y trzy lata. Dekretem z dnia 2 obecnoœæ z wa¿nych powodów. Bardzo ciekawy wyk³ad "Odwaga i maja 1996 r., Ks. Kard. Józef Glemp, Przewodnicz¹cy Konferencji Epi- odpowiedzialnoœæ - zadaniami we wspó³czesnym œwiecie" wyg³osi³ skopatu, Prymas Polski, powo³a³ Akcjê Katolick¹. Pierwsze struktury Tomasz Arabski, dziennikarz, przewodnicz¹cy Rady Katolików Œwiec- nowego stowarzyszenia, diecezjalne instytuty i parafialne oddzia³y kich. Po uroczystym obiedzie ks. Andrzej Szopiñski, Diecezjalny Asy- Akcji Katolickiej zaczê³y powstawaæ, z ró¿n¹ intensywnoœci¹, w ca³ej stent Koœcielny, przedstawi³ referat "Dok¹d zmierzasz Akcjo Katolic- Polsce. Ukoronowaniem podjêtych dzia³añ by³y wybory statutowych ka Diecezji Pelpliñskiej?". Z okazji Jubileuszu zas³u¿onym dzia³aczom w³adz krajowych stowarzyszenia przeprowadzone w Czêstochowie wrêczono pami¹tkowe medale i dyplomy. Na zakoñczenie wyst¹pi³ podczas spotkania delegatów instytutów diecezjalnych w dniach 20- zespó³ DUVAL z koncertem pieœni religijnych. Tort jubileuszowy by³ 21 listopada 1998 roku, w wigiliê œwiêta Chrystusa Króla Wszechœwia- s³odkim akcentem zamykaj¹cym obchody X rocznicy powstania Ak- ta. Delegaci wybrali dziewiêcioosobowy zarz¹d oraz trzech kandyda- cji Katolickiej w naszej diecezji, w których udzia³ wziê³a równie¿ dele- tów na prezesa stowarzyszenia. Po tygodniu prymas Polski, kardyna³ gacja naszego parafialnego oddzia³u z Ks. Feliksem Kameckim, Asy- Józef Glemp, desygnowa³ do tej funkcji pani¹ Halinê Szyde³ko z diece- stentem Koœcielnym, Mariola Goleniowska-prezes, Jerzy Cisewski, zji rzeszowskiej. W ten sposób, zgodnie z ¿yczeniem ks. Bpa Piotra Maria Raczkowska i Cecylia Stempa. M. Goleniowska 12 TYDZIEÑ MI£OSIERDZIA

W dniach od 1 do 7 paŸdziernika obcho- tatywne naszej parafii. by³ tak¿e dniem szczególnej modlitwy. Przed dziliœmy w Koœciele Katolickim 62. Tydzieñ Parafialny Zespó³ Caritas w ci¹gu ca³ego Msz¹ œw. odmówiliœmy Koronkê do Mi³o- Mi³osierdzia, który przebiega³ pod has³em roku, a szczególnie w Tygodniu Mi³osier- sierdzia Bo¿ego i Ró¿aniec w intencji wszyst- „PRZYWRÓCMY NADZIEJÊ POTRZEBU- dzia pragn¹³ dostrzec ludzi potrzebuj¹cych kich ludzi chorych, samotnych oraz skrzyw- J¥CYM”. i przyjœæ im z pomoc¹. Nasz¹ uwagê skiero- dzonych aby nie tracili nadziei. Msza œw. w Pan Jezus poucza³ aposto³kê mi³osierdzia waliœmy najpierw na ludzi chorych, star- tym dniu by³a sprawowana za dobrodzie- œw. Faustynê, ¿e nikt nie mo¿e byæ zwolnio- szych i samotnych. Przez dwa dni wolonta- jów naszej Parafii. Pamiêtaliœmy o nich w ny od czynienia dzie³ mi³osierdzia: czynem, riuszki odwiedzi³y 30 osób w ich domach z modlitwach, szczególnie o dobrodziejach z s³owem lub modlitw¹. Ka¿dy wiêc wedle drobnym upominkiem, ale przede wszystkim Holandii, o Urzêdzie Gminy i GOKSiR w swoich mo¿liwoœci mo¿e i powinien ¿yæ mi- ze s³owem pociechy. Pragnêlibyœmy z tym Subkowach, o Banku Spó³dzielczym w Tcze- ³oœci¹ mi³osiern¹, a w ka¿dym potrzebuj¹- darem obecnoœci bywaæ czêœciej u naszych wie oraz o dobrodziejach z terenu naszej Gmi- cym cz³owieku widzieæ samego Chrystusa. chorych. ny i Parafii, bo dziêki Nim Zespó³ Caritas Tegoroczny Tydzieñ Mi³osierdzia mia³ nas W œrodê, w liturgiczne wspomnienie œw. mo¿e nieœæ pomoc potrzebuj¹cym. Oto Oni: na to uwra¿liwiæ. Franciszka z Asy¿u , na parafialnym podwó- A i A Zakrzewscy, J i T Szwarc, M i M Mal- Ka¿da parafia, jako wspólnota ¿ywego rzu mo¿na by³o zaopatrzyæ siê w odzie¿, mur, S i J Klein, J i E Czachorowscy, B i A Koœcio³a ma dostrzegaæ ludzi potrzebuj¹cych koce, poœciel (wszystkie rzeczy z darów od Zalewscy, S i S Litawa, T i T Januszewscy, pomocy, a zaradzaj¹c na miarê swoich mo¿li- Caritas Zeewolde z Holandii ). Oko³o 30 po- U i M Klein, K Leszczyñski, T Latocha, woœci ich potrzebom ma przywracaæ im na- trzebuj¹cych rodzin, g³ównie ze wsi Subko- p.Dziegielewska ,S Ko³odziej, M i Z Lato- dziejê, i¿ mog¹ liczyæ na solidarn¹ pomoc. wy skorzysta³o z tej formy pomocy. Nastêp- cha, P i L Cymanowscy, oraz wszyscy, któ- 62. Tydzieñ Mi³osierdzia rozpoczêliœmy nego dnia w kalendarzu Koœcio³a obchodzi- rzy wspieraj¹ nas swoimi ofiarami. Sk³adam udzia³em we Mszach œw. i modlitwie ró¿añ- liœmy œwiêto œw. Faustyny Kowalskiej. Tego wszystkim serdeczne - BÓG ZAP£AÆ. cowej. Po Mszach œw. przed koœcio³em prze- dnia zaprosiliœmy na obiad do salki parafial- Cecylia Stempa prowadziliœmy zbiórkê ofiar na cele chary- nej kilkanaœcie samotnych osób. Czwartek, Prezes PZC w Sublowach. POCZET PAPIE¯Y

PIUS X - prywatnie Józef Mel- 62 kardyna³ów zebranych na chior Sarto. Urodzi³ siê 2 czerw- konklawe wybra³o go na bisku- ca 1835 roku w Riese niedaleko pa Rzymu. Przyj¹³ imiê Pius X. Treviso we W³oszech. Posiada³ Jeszcze w tym samym roku wy- dziesiêcioro rodzeñstwa. Gdy da³ pierwsz¹ encyklikê. Pius X mia³ ukoñczone 12 lat, patriarcha rz¹dzi³ koœcio³em 11 lat. W 1905 Wenecji ufundowa³ mu stypen- roku ukaza³ siê Katechizm Piusa dium w Padwie. 18 wrzesnia1858 X, z instrukcj¹ o nauczaniu dzie- w wieku 23 lat otrzyma³ œwiêce- ci prawd wiary. Wydanym dekre- nia kap³añskie. By³ doskona³ym tem zapocz¹tkowa³ tradycjê tzw. kaznodziej¹, opiekowa³ siê ubo- Wczesnej Komunii Œwiêtej. Pius gimi oraz katechizacj¹ dzieci. W X bywa nazywany Papie¿em dzie- 1884 roku papie¿ Leon XIII mia- ci, poniewa¿ pragn¹³, aby jak naj- nowa³ go biskupem Mantui. Bi- wczeœniej spotka³y siê z Panem skup Sarto œwieci³ swojemu du- Jezusem w sakramencie Eucha- chowieñstwu przyk³adem modli- rystii. Co roku zaprasza³ do Wa- twy, ubóstwa i gorliwoœci ka- tykanu dzieci z Rzymu, które by³y p³añskiej. Przyk³ada³ tak¿e wiel- u Pierwszej Komunii Œwiêtej. k¹ wagê do formacji kandydatów Pontyfikat Piusa X przyniós³ wie- do kap³añstwa. W 1892 roku zo- le po¿ytecznych reform muzyki i sta³ patriarch¹ Wenecji, oraz kar- œpiewu koœcielnego, brewiarza i dyna³em. W swojej diecezji roz- prawa koœcielnego. Pius X roz- win¹³ akcjê katechizacji, by o¿y- pocz¹³ opracowywanie Kodeksu wiæ j¹ we wszystkich parafiach. Prawa Kanonicznego, dokoñczo- W seminarium wprowadzi³ stu- nego póŸniej przez Benedykta XV dia biblijne, historiê Koœcio³a i w 1917 roku. Pius X zmar³ 20 ekonomiê spo³eczn¹, poucza³ sierpnia 1914 roku. W 1954 roku swoich kap³anów, aby g³osili zosta³ zaliczony w poczet œwiê- kazania proste, zrozumia³e dla tych przez Piusa XII. s³uchaczy. 3 sierpnia 1903 roku Oprac. C. Stempa 13 czy my ich przypadkiem nie gorszymy. M³odzie¿ bacznie nas obser- Potyczki z jêzykiem wuje i wyci¹ga wnioski, nie zawsze pozytywne. Leopold Staff napi- sa³ piêkny wiersz o m³odych: Krêciæ bekê, czyli o m³odzie¿owym slangu. Most Nie wiedzia³em Angielskie s³owo slang oznacza gwarê (potoczn¹ albo zawodo- Stoj¹c nad brzegiem rzeki, w¹), ¿argon. Gwary œrodowiskowo - zawodowe ( zwane czasami z Która by³a szeroka i rwista, francuskiego ¿argonami) s¹ to odmiany jêzyka narodowego, u¿ywa- ¯e przejdê ten most, ne przez dane œrodowisko lub grupê zawodow¹, np.: lekarzy, mary- Spleciony z cienkiej, kruchej trzciny narzy, uczniów, studentów, bryd¿ystów czy z³odziei. ¯argon jest to Powi¹zanej ³ykiem. jêzyk zepsuty, niepoprawny, niezgodny z normami. Charakterystyczna Szed³em lekko jak motyl dla gwar œrodowiskowo - zawodowych jest tendencja do odœwie¿e- I ciê¿ko jak s³oñ, nia, upotocznienia oficjalnej terminologii fachowej, nadania jej za- Szed³em pewnie jak tancerz barwienia ekspresywnego, np.: w gwarze muzyków gary to "perku- I chwiejnie jak œlepiec. sja", konewka " saksofon'. Ile¿ w jêzyku potocznym s³yszymy okre- Nie wierzy³em, ¿e przejdê ten most, œleñ pieniêdzy: mamona( konotacje biblijne), forsa (mocny), flota( I gdy stojê ju¿ na drugim brzegu p³ynie) czy s³owo kasa, które jest zbyt potocznym okreœleniem, bo Nie wierzê, ¿e go przeszed³em. trochê wulgarnym. Dzisiaj porozmawiamy o m³odzie¿owym slangu. ( Z tomiku " Kto jest ten dziwny nieznajomy") Konstanty Ildefons Ga³czyñski mówi, ¿e " Ka¿dy wiek ma swoje Niech m³odzie¿owy slang nie przes³oni nam duszy. Pod t¹ pozor- sporty". Czy nale¿y ganiæ m³odzie¿owy slang? Sadzê, ¿e nie. Tajem- n¹ nonszalancj¹ naprawdê kryje siê coœ g³êbszego, czasem krzyk niczy m³odzie¿owy jêzyk to ich m³odzieñczy szpan, ekstrawagancja. bezradnoœci. Ewa Groos Mo¿e taki jêzyk ich ³¹czy, mo¿e chc¹ zachowaæ w pewnych sytu- acjach intymnoœæ. Dla wielu z nas jest to naprawdê niezrozumia³a mowa, np.: mam przypa³ (jest mi wstyd), nie kuma bazy (nie rozumie), Kapliczki naszej Parafii krêciæ bekê (¿artowaæ), laska jest niezatapialna (chyba dziewczyna jest nie do zdobycia), nie nadajemy na tej samej fali (nie rozumiemy Figura Matki Bo¿ej z Gniszewa siê), wkrêciæ kogoœ (nabraæ kogoœ), a potem powiedzieæ - ale jazda! ( ubaw, zabawa). Kiedyœ znany prezenter TVP, pan Wojciech Mann w " W centrum wsi stoi monu- czasie programu "Szansa na sukces" opowiada³ o swoim dziecku. mentalna figura Matki Bo¿ej z Dzie- Powiedzia³, ¿e wróci³ po programie do domu, a jego nastoletni syn ci¹tkiem. Figurka Maryi z Dzieci¹t- spojrza³ na niego krytycznie i powiedzia³: " Oj, ojciec, aleœ siê wyr¹- kiem w lipcu 2004 roku zosta³a zdjê- ba³ w to ubranie". Prawdopodobnie coœ mu siê nie podoba³o w wy- ta i oddana do renowacji. gl¹dzie taty. Na konserwacjê z³o¿y³a siê ca³a Drodzy Czytelnicy, mo¿e m³odzie¿ nie nadaje na tych samych wieœ. falach co my, mo¿e czasem nie kuma bazy, ale jednego jestem pewna Figura zosta³a postawiona w - Oni s¹ g³odni piêkna, prawdy, dobra i mi³oœci. Pozwolicie, ¿e zacy- 1910 roku. Przez okres wojny by³a tujê Wam wypowiedŸ nastolatka, 15 - letniego Patryka, który napisa³ przechowywana przez jednego z apel przeciw zawiœci. Mo¿e Patryk nie jest intelektualist¹, ale napisa³, gniszewskich gospodarzy. Przed co czuje: kapliczk¹ odbywa³y siê nabo¿eñ- "Ludzie! Zastanówmy siê, dlaczego w naszym ¿yciu jest tyle za- stwa majowe. wiœci? Czy nie mo¿na, chocia¿ przez chwilê komuœ czegoœ nie zazdro- Ale zaprzestano ich, poniewa¿ œciæ? Czy, kiedy kolega kupi sobie nowy sweter, spodnie czy buty, m³odzie¿ nie chce braæ w nich musimy siê od razu od niego odwróciæ plecami lub rzucaæ w jego udzia³u. Mieszkañcy wsi przecho- kierunku obraŸliwe s³owa? A najgorsze w tym wszystkim jest obma- dz¹c obok figury zachowuj¹ siê wianie w stylu: Sk¹d on wzi¹³ na to pieni¹dze? Ca³e ¿ycie chodzi³ w neutralnie, po prostu przyzwycza- tych samych spodniach, a teraz kupi³ sobie najlepsze, jakie móg³ ili siê do jej obecnoœci. Niektóre, mieæ! Kiedy przys³uchujemy siê takim s³owom, nasuwa siê nam na szczególnie stare osoby zdejmu- myœl pytanie: Dlaczego oni s¹ tacy zawistni? To w³aœnie zawiœæ pro- j¹ czapkê, ktoœ przystanie i po- wadzi do nienawiœci. Jesteœmy tak zazdroœni, ¿e rodzi siê w nas agre- modli siê, inni robi¹ znak krzy¿a. sja, chêæ wyeliminowania osobnika. Czêsto pytamy: Jak on mo¿e Niekiedy przy figurze zatrzymuj¹ siê osoby jad¹ce samochodami dro- mieæ wiêcej ode mnie? Doskonale opisuje to fragment Ksiêgi Rodza- g¹ nr 22 i robi¹ zdjêcia. ju z Biblii Tysi¹clecia (Józef sprzedany przez braci) mówi¹cy o zacho- Niektórzy mieszkañcy wsi mówi¹, ¿e w cokole figury zosta³ scho- waniu siê braci wobec Józefa, ich najm³odszego brata, ale obdarzo- wany skarb. Figura, któr¹ opiekuje siê ca³a wieœ, jest szczególnie nego szczególn¹ ojcowska mi³oœci¹. Pycha i zazdroœæ doprowadzi³y dekorowana na maja i na inne wa¿ne uroczystoœci, np. przejazd obra- do tego, ¿e chcieli zabiæ rodzonego brata. Pytam, do czego doprowa- zu". ( z pracy Kamili Gilmeister "Historia i funkcje kapliczek i krzy¿y dzi³a nas ob³udna si³a pieniêdzy? Zaœlepieni ich brakiem pragniemy przydro¿nych na Kociewiu" Poznañ 2005) za wszelk¹ cenê dorobiæ siê w sposób ³atwy, najlepiej nic nie robi¹c. P.s. Miejscem zgromadzeñ religijnych jest od 12 lat remiza stra¿acka. Czekamy, a¿ pieni¹dze spadn¹ nam z nieba. Ka¿dy, kto coœ osi¹gnie Tam s¹ Msze œw. i nabo¿eñstwa. Przy kapliczce by³oby to trudne ze wzglê- i trochê wybije siê w górê, a nie podzieli siê z nami, jest momentalnie du na du¿y ruch samochodowy i ha³as. O ile mi wiadomo, figur¹ zajmuje odrzucony, nawet znienawidzony. Zadaliœmy ju¿ sobie tyle pytañ. siê szczególnie rodzina Kropid³owskich i Ma³kowskich. W pracach oko- Na niektóre nigdy nie uzyskamy odpowiedzi, a pytañ jest tysi¹ce. ³orenowacyjnych figury i rekonstrukcji coko³u uczestniczyli niezwykle Zastanówmy siê nad swoim postêpowaniem i nie dajmy siê wprowa- aktywni na wielu p³aszczyznach stra¿acy gniszewscy. Renowacjê figury dziæ w uliczkê, w której spotykaj¹ siê sami chciwi, zawistni ludzie!" przeprowadzili Maria i Tomasz Zywertowie, artyœci z Pelplina. Po przeczytaniu wypowiedzi tego m³odego ch³opca mo¿e prze- W roku 2004 po raz pierwszy pozwoliliœmy sobie na wezwanie: staniemy siê gorszyæ ¿argonem uczniowskim, a zastanowimy siê, Matko Boska Gniszewska - módl siê za nami. F. K. 14 Rywalizacja ¯ylaki koñczyn dolnych w szko le

dzisiejszym artykule chcia³bym stopy by³y uniesione na podwy¿szeniu. Nie- Pocz¹tek roku szkolnego ju¿ za nami. Dla przedstawiæ problem ¿ylaków stety w powstawaniu ¿ylaków odgrywaj¹ wielu dzieci pierwszy dzwonek zabrzmia³ jak Wkoñczyn dolnych. Jak g³osz¹ sta- równie¿ czynniki niezale¿ne od naszego za- starter rozpoczynaj¹cy kolejne zawody. Kto tystyki, w Europie schorzenie to dotyka oko- chowania. Nale¿¹ do nich genetyczne sk³on- bêdzie pierwszy na mecie? Co zrobiæ, ¿eby ³o 30% kobiet i 10% mê¿czyzn. Przyczyn¹ noœci do chorób naczyñ krwionoœnych, wro- "szkolny wyœcig" nie zmieni³ naturalnej u powstawania ¿ylaków jest zaburzenie czyn- dzone wady naczyñ krwionoœnych np. nie- dzieci ciekawoœci i potrzeby œcigania siê noœci zastawek ¿ylnych blokuj¹cych cofanie prawid³owa budowa lub mniejsza iloœæ zasta- z rówieœnikami w walkê o bycie najlepszym siê transportowanej do serca krwi. Upoœle- wek ¿ylnych. Ponadto wiêksze wystêpowa- za wszelk¹ cenê? Co zrobiæ, ¿eby dzieci nie dzenie tego procesu powoduje stopniowy nie ¿ylaków roœnie wraz z wiekiem. Zaburze- traktowa³y rywalizacji jako g³ównego celu zastój krwi w naczyniu ¿ylnym, co przyczy- nia hormonalne, wysoka krzepliwoœæ krwi, ze- ¿ycia? nia siê do jego d³ugotrwa³ego rozszerzenia, spó³ pozakrzepowy to równie¿ czynniki, Rywalizacja jest potrzebna, bo zachêca do os³abiaj¹cego zdolnoœæ na- które predysponuj¹ do wystêpo- rozwoju. Mo¿emy rozró¿niæ rywalizacjê zdro- czynia krwionoœnego do wania ¿ylaków i czêsto nie s¹ za- w¹ i niezdrow¹. Zdrowa rywalizacja: moty- kurczenia siê. Wraz z roz- le¿ne od naszego trybu ¿ycia. wuje do wiêkszego wysi³ku, zachêca do wojem choroby pojawia Leczenie. Najbardziej radykaln¹ wspó³pracy, prowokuje do podejmowania siê tendencja do powsta- i jednoczeœnie najskuteczniejsz¹ nowych wyzwañ, uczy cieszyæ siê z sukce- wania obrzêków oraz stanu metod¹ leczenia zaawansowa- sów innych. Niezdrowa rywalizacja: prowa- zapalnego, najczêœciej w nych zmian ¿ylako- dzi do egoizmu, przerasta dzieciêce mo¿liwo- okolicy kostek i stóp. wych s¹ zabiegi œci i nara¿a na stres, ka¿d¹ pora¿kê zmienia w Zmianom tym towarzy- chirurgicz- ne. Nie zwalniaj¹ dramat, uzale¿nia od opinii innych ludzi. Jak szy bolesnoœæ oraz problem z po- one jednak pacjen- tów z obowi¹zku uczyæ zatem dziecko m¹drego wspó³zawod- ruszaniem siê. D³ugotrwale rozwija- przestrzegania w³aœciwego trybu ¿ycia oraz nictwa? j¹ce i nieleczone ¿ylaki mog¹ doprowa- terapii zachowawczej. Ta z kolei obejmuje Po pierwsze, stawiajmy wymagania ade- dziæ do powa¿nych zaburzeñ ukrwienia i po- g³ównie farmakoterapiê (stosowanie leków kwatne do dzieciêcych mo¿liwoœci - zbyt ni- wstania trudno goj¹cych siê owrzodzeñ, w doustnych i zewnêtrznych) oraz leczenie uci- skie nie mobilizuj¹ do wysi³ku, za wysokie skrajnych przypadkach stanowi¹cych real- skowe (stosowanie dostêpnych w sklepach zniechêcaj¹. ne zagro¿enie dla ca³ego organizmu. Bolesna medycznych i aptekach poñczoch oraz opa- Po drugie, nie traktujmy bycia prymusem przypad³oœæ jak¹ s¹ ¿ylaki, pojawia siê nie- sek uciskowych). Z innych metod mo¿na wy- jako œrodka do osi¹gniêcia sukcesu - przeko- jednokrotnie ju¿ w wieku m³odzieñczym i to- mieniæ stosowanie obmywañ czy k¹pieli w nujmy dziecko, ¿e wa¿ne s¹ pracowitoœæ, od- warzyszy chorym przez ca³e ¿ycie. Obecne zimnej lub przemiennie ch³odnej (10-15°C) i powiedzialnoœæ i zdobywanie wiedzy. warunki ¿ycia powoduj¹, ¿e znacznie wiêcej ciep³ej (36-38°C) wodzie po oko³o 30 sekund. Po trzecie, nie podsycajmy potrzeby kon- czasu ni¿ powonniœmy spêdzamy w pozycji Preparaty stosowane wewnêtrznie w postaci kurowania - kiedy dziecko wróci ze szko³y siedz¹cej lub stoj¹cej przy jednoczesnym tabletek lub kapsu³ek oraz zewnêtrznie w po- nie pytajmy od drzwi: "Co dosta³eœ z klasów- ograniczeniu do minimum pracy miêœni nóg staci maœci i ¿eli, ³agodz¹ dolegliwoœci, bóle i ki? Tylko czwórkê? Kto by³ lepszy?" Ciesz- zwi¹zanej z chodzeniem, bieganiem czy jazd¹ zmniejszaj¹ nasilenie objawów towarzysz¹- my siê, kiedy otrzyma stopieñ na miarê swo- na rowerze. cych ¿ylakom. Mechanizm dzia³ania tych le- ich mo¿liwoœci. Chwalmy go, gdy poprawi Kolejnym czynnikiem powoduj¹cym wy- ków opiera siê g³ównie na poprawieniu kon- ocenê. stêpowanie ¿ylaków jest nadwaga lub oty- dycji naczyñ krwionoœnych, miejscowym Po czwarte, nie porównujmy go wci¹¿ do ³oœæ. Aby unikn¹æ dokuczliwej przypad³oœci obni¿eniu krzepliwoœci krwi oraz dzia³aniu innych, np. do brata, który jest wzorowym wnioski nasuwaj¹ siê same-niezbêdna jest przeciwzapalnym. Ich stosowanie jest wska- uczniem czy do klasowego lidera, bo to uczy normalizacja masy cia³a, najlepiej jeœli jest ona zane jako terapia g³ówna w pocz¹tkowych sta- zawiœci i niszczy poczucie w³asnej wartoœci. wynikiem regularnej i dobranej dla pacjenta diach choroby lub jako terapia pomocnicza Po pi¹te, uczmy dziecko przegrywania - formy aktywnoœci fizycznej. Niezwykle wa¿- przy nasilaniu objawów. Warto nadmieniæ, ¿e niech nie szuka winnych za sw¹ pora¿kê, ale nym elementem w rozwoju choroby jest pa- specyficznym zjawiskiem s¹ ¿ylaki towarzy- spróbuje znaleŸæ winê w sobie. Kiedy np. syn lenie tytoniu. Papierosy nie tylko przyczy- sz¹ce ci¹¿y - ich przyczyn¹ nie s¹ zmiany pa- mówi, ¿e dosta³ trójkê, a Kasia znów pi¹tkê, niaj¹ siê do powstania mia¿d¿ycy, ale rów- tologiczne, lecz naturalne, to znaczy zwi¹zane bo polonistka j¹ faworyzuje, zamiast przyta- nie¿ upoœledzaj¹ zdolnoœæ naczyñ krwiono- z procesami zachodz¹cymi w organizmie matki kiwaæ, przeczytajmy pracê syna i jeœli rzeczy- œnych do pracy polegaj¹cej na kurczeniu siê wraz z rozwojem p³odu. W tym przypadku ¿y- wiœcie jest s³aba, powiedzmy mu o tym otwar- i rozkurczaniu. laki koñczyn dolnych wystêpuj¹ u oko³o 20% cie. Pocieszmy go równie¿, ¿e ka¿demu cza- Warto równie¿ wspomnieæ o w³aœciwej ciê¿arnych. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e ci¹¿a wyklu- sem coœ nie wychodzi, ale to nie znaczy, ¿e higienie i wypoczynku korzystnym dla na- cza stosowanie wielu preparatów, równie¿ ro- jest on do niczego. czyñ koñczyn dolnych. Je¿eli wykonywana œlinnych, a decyzja o ewentualnej terapii po- Rodzice powinni wpajaæ dzieciom, ¿e w przez nas praca wymusza pozycjê siedz¹c¹ winna byæ konsultowana z lekarzem. lub d³ugotrwa³e stanie, wskazane jest czêste Podsumowuj¹c, chcia³bym, aby osoby, u ¿yciu nie liczy siê tylko sukces. W przeciw- pobudzanie pracy miêœni ³ydki na przyk³ad których mog¹ wyst¹piæ ¿ylaki koñczyn dol- nym razie dziecko ka¿dy sprawdzian, czy to przez kilkakrotne stawanie na palcach czy nych lub posiadaj¹ce tê przypad³oœæ, w mia- szkolny, czy ¿yciowy, bêdzie traktowaæ jak œwiadome napinanie ró¿nych partii miêœni rê mo¿liwoœci zmieni³y tryb ¿ycia, a wielogo- sprawê ¿ycia i œmierci. A najwa¿niejsze jest nóg. Wa¿ne jest, aby osoby maj¹ce proble- dzinne siedzenie w fotelu przed telewizorem przecie¿ to, ¿eby dziecko uczy³o siê najle- my z ¿ylakami unika³y gor¹cych k¹pieli oraz zmieni³y na rower lub d³u¿szy spacer. piej jak potrafi i z zadowoleniem chodzi³o do sauny, a w czasie wypoczynku dba³y, aby Krzysztof Leszczyñski szko³y. Oprac. Sylwia Cichocka 15 Sztuka sakralna

PRZEDSTAWIAMY FRESKI Z ORVIETO

Katedra w Orvieto posiada jedn¹ z Angelico. W tej kaplicy Luca Signorel- niema³ym trudem dawno zmarli ludzie - najpiêkniejszych kaplic w ca³ej Europie li wykaza³ ca³y swój geniusz. Jego fre- jedni jako szkielety, drudzy ju¿ oblecze- - Kaplicê San Brizio. Przedmiotem za- ski na œcianach i sklepieniu kaplicy ni w swe dawne cia³a i z niepokojem chwytu zwiedzaj¹cych tê œwi¹tyniê jest przedstawiaj¹ proroków, aposto³ów oczekuj¹cy na wyrok S¹du. Wykonanie cykl fresków namalowanych przez Lucê oraz tematy eschatologiczne - nadej- wyroku artysta pokaza³ na dwóch wiel- Signorellego. Obrazy przywodz¹ na œcie Antychrysta, S¹d Ostateczny. kich freskach: Str¹cenie potêpionych myœl dzie³o Micha³a Anio³a, który ma- Przedstawione sceny s¹ znakomicie do piek³a i Wezwanie zbawionych do luj¹c freski w Kaplicy Sykstyñskiej za- skomponowane, nies³ychanie dyna- nieba. Na pierwszym, najbardziej dra- miczne. Realistycz- matycznym, spl¹tane cia³a potêpionych nie przedstawione wij¹ siê od razów oprawców, a ich ge- postaci ludzkie sty wyra¿aj¹ b³agalne wo³anie o po- oraz budz¹ce grozê moc. Gdy anio³owie dm¹ w tr¹by, a wyobra¿enia dia- umarli, niektórzy w postaci rozk³adaj¹- b³ów i œmierci daj¹ cych siê szkieletów, próbuj¹ wydostaæ poczucie dramaty- siê spod ziemi, nierz¹dnica babiloñska zmu wywo³uj¹c u pêdzi do piek³a na grzbiecie skrzydla- widza ogromne tego demona. Plotka g³osi, i¿ Signorel- emocje. W scenie li sportretowa³ w ten sposób swoj¹ by³¹ K³amstwa Anty- kochankê. Zupe³nie inna jest atmosfe- chrysta" widzimy ra przedstawiona na drugim malowidle ksiêcia piekie³, jak œciennym: na twarzach zbawionych od- szepcze coœ do ucha bija siê pogoda ich dusz, stan szczê- Antychrystowi, œcia, uspokojenie wszystkich ziemskich przypominaj¹cego z namiêtnoœci. Nagie cia³a nie s¹ tu spl¹- stosowa³ pewne rozwi¹zanie podpa- wygl¹du Chrystusa. Zgromadzony wo- tane, z ca³ego fresku s¹czy siê s³onecz- trzone u Signorellego. Interesuj¹cym kó³ niego t³um, sk³ada dary w ofierze i ne œwiat³o. jest równie¿ fakt, i¿ twórca malowide³ z z uwag¹ s³ucha jego s³ów. Kobieta lek- Orvieto sowicie wynagrodzi³o Si- Orvieto by³ tak¿e autorem kilku fresków kich obyczajów otrzymuj¹ca pieni¹dze gnorellemu jego kilkuletni¹ pracê - we wspomnianej wy¿ej, niew¹tpliwie za swój grzech, stosy trupów, egzeku- otrzyma³ kilkaset z³otych dukatów wy- najpiêkniejszej kaplicy watykañskiej. cja aposto³ów Chrystusa - to sceny bê- nagrodzenia oraz... 1000 litrów znako- Spod jego pêdzla wysz³y obrazy Moj- d¹ce œwiadectwem s³ów Antychrysta. mitego, miejscowego wina. Ale tu¿ obok arty- sta namalowa³ (oprac. K. Switalla) wskrzeszenie, zgod- nie ze s³owami Apokalipsy: "A po Kronika parafialna trzech i pó³ dniach duch ¿ycia z Boga w nich wst¹pi³ i stanê- Chrzest otrzymali li na nogi" (Ap Oliwia M. Æwikliñska z Brzuœæ 11,11). Na fresku nie Maciej A. Goleniowski z M. Subków zabrak³o wreszcie Kinga M. Zybura z Wielg³ów walki tocz¹cej siê w niebiosach: Archa- Œlub zawarli nio³ Micha³ str¹ca Ryszard Malinowski z Rybaków na ziemiê szatana, i Maria Makowska z Subków "a z nim str¹ceni zo- Adam Goleniowski z M. Subków ¿esza og³aszaj¹cego Jozuego swym na- stali jego anio³owie" (Ap 12,9). Signo- i Angelika Myszkowska z W. S³oñcy stêpc¹ i Œmieræ Moj¿esza. relli na malowidle uwieczni³ m.in. po- Luca Signorelli pochodzi³ z Cortony, stacie z epoki: Dantego, Petrarkê, Boc- Zmarli gdzie zmar³ w 1523 roku, w wieku 73 lat. caccia, Rafaela, Aleksandra Borgiê, V Jerzy Kolberg z M. Garca, l. 41 Ten w³oski malarz, przedstawiciel rene- Krzysztofa Kolumba, a tak¿e samego V Piotr Wysocki z Subków, l.19 sansu, malarstwa uczy³ siê od s³awne- siebie oraz swojego poprzednika Fra V W³adys³aw Nawój z Narków, l.84 go Piero della Francesca. W 1499 roku Angelico - to dwaj ubrani w czarne stro- V Eugenia Massowa z Wielg³ów, 1.85 powierzono mu dokoñczenie dekoracji je panowie z lewej strony dzie³a. Wieczny odpoczynek racz im daæ Panie kaplicy œw. Bryzjusza, w której prace w W panoramie Zmartwychwstanie cia³ 1447 roku rozpocz¹³ dominikanin Fra z czeluœci Matki Ziemi wydostaj¹ siê z 16 Stowarzyszenie Rodzina Kolpinga w Subkowach

Stowarzyszenie powsta³o w Niemczech w po³owie XIX wieku. Za³o¿ycielem i pierwszym prezesem zosta³ wikariusz z Parafii Œw.Wawrzyñca w Elberfeld - ks.Adolf K o l p i n g. O Stowarzyszeniu i jego twórcy napiszemy wiêcej w nastêpnych numerach "Emaus". W na- szej parafii Stowarzyszenie zosta³o zawi¹zane w grudniu 2005 roku. Po okresie jakby prób- nym, a tak¿e czasem koniecznym na rejestracjê wspólnoty oraz po kilku wyjazdach naszych cz³onków do centrali kolpingowskiej w Krakowie (Zdzis³aw Makowski, Bogdan Balda, Szy- mon Kussowski) w dniu 29 wrzeœnia br. wybraliœmy w³adze naszego oddzia³u. Przewodni- cz¹cym Rodziny Kolpinga w Subkowach na najbli¿sze trzy lata zosta³ wybrany p.Zdzis³aw Makowski, sekretarzem p.Barbara Balda, skarbnikiem Szymon Kussowski. Komisjê Rewizyj- n¹ stanowi¹: przewodnicz¹cy S³awomir £ódtka, i cz³onkowie: Rafa³ Cichocki oraz Zdzis³aw Cymanowski. Prezesem z urzaedu jest miejscowy proboszcz. Stowarzyszenie liczy kilkana- œcie osób. Zapraszamy innych. Mo¿emy wspólnie wiele zrobiæ dla dzieci, dla m³odzie¿y, dla innych. Ks. Adolf Kolping

Impreza Kolpingowska dla dzieci niedziela 22.10.2006 17 no - wychowawczo - opiekuñczego oraz za- pewnienie dzieciom optymalnych warunków "Stu dencki e ¿yci e" do indywidualnego rozwoju, a pracownikom godziwych warunków pracy. Wspieraniem rozwoju naszych przedszko- laków zajmujê siê nie tylko ja (tu jako nauczy- zas studiowania to najpiêkniejszy k³ady lub æwiczenia i od pocz¹tku odpusz- ciel) ale przede wszystkim panie : Elzbieta okres ¿ycia, a jednoczeœnie najbar- czaj¹ zajêcia, czyni¹c sobie tym samym wiel- Rzepczyk, Barbara Leczkowska i Katarzyna Cdziej niebezpieczny. Czas na rozwój k¹ krzywdê. Opuszczony materia³ ciê¿ko Musia³ oraz katechetka Gra¿yna Kieruzel. W i naukê, a jednoczeœnie czas dobrej zabawy. jest nadrobiæ, szczególnie na pierwszym toku ich dzia³añ dzieci doskonal¹ umiejêtno- Ale dobrej nie znaczy po¿ytecznej. roku studiów, gdzie nie zna siê jeszcze wy- œci, zdobywaj¹ wiedzê i i przygotowuj¹ siê M³ody dziewiêtnastoletni cz³owiek zaczy- magañ profesorów. A potem tyle osób nie skutecznie do podjêcia obowi¹zków szkol- naj¹cy naukê na wy¿szej uczelni nie ma jesz- zdaje pierwszej sesji. nych. Co wa¿niejsze, ucz¹ siê patrzeæ na œwiat cze ca³kowicie sprecyzowanych pogl¹dów. Z pewnoœci¹ nie zawsze pozytywny jest dostrzegaj¹c w nim i uznawaj¹c najwy¿sze Nie jest do koñca ukszta³towany, ani pod te¿ wp³yw kolegów i kole¿anek. Pragniemy wartoœci : dobro, mi³osæ, piêkno i prawdê. Nie wzglêdem fizycznym, ani psychospo³ecznym, zaimponowaæ sobie nawzajem i przez to wpa- mo¿na te¿ zapomnieæ o wa¿nej roli, jak¹ od- co widzê wyraŸnie tak¿e i u siebie. Ma jednak damy na coraz g³upsze pomys³y, które mog¹ grywaj¹ w przedszkolu panie Marlena Lip- wra¿enie, ¿e jest panem œwiata i wszystko komuœ zrobiæ krzywdê. Jako przyk³ad mogê ska i Renata KuŸnia. Jakoœæ ich dzia³añ ob- bêdzie wygl¹da³o tak jak zapragnie. Uwa¿a, podaæ historiê kolegi z roku, który stwierdzi³ s³ugowych i kontaktów z dzieæmi ma tak¿e ¿e mo¿e pozwoliæ sobie na ró¿ne ekscesy, bo na imprezie w akademiku, ¿e bêdzie le¿a³ na niema³y wp³yw na kszta³towanie w³aœciwych to nie szkodzi nic bardziej mylnego. pó³ce na ksi¹¿ki. Pó³ka urwa³a siê, a ¿aczek postaw dzieci . Wielu z nas zaczê³o ten rok akademicki z obt³uk³ siê nieco. Na szczêœcie nikt nie sie- Co do sprawy osi¹gnieæ dzieci, to dla jedne- daleka od rodziców, domu tego ciep³ego dzia³ pod rega³em, gdy¿ mog³oby siê to skoñ- go du¿ym osi¹gnieciem bêdzie zredagowanie ogniska, gdzie wszyscy troszczyli siê o nas, czyæ o wiele gorzej. I tak studenci trac¹ wy- pe³nego zdania, dla innego narysowanie na przy- a jednoczeœnie w pewnym sensie kontrolo- obraŸniê. k³ad postaci ludzkiej. Jeœli mia³ Pan na myœli szcze- wali. Teraz zostaliœmy sami. Musimy podej- Na studiach bardzo ³atwo mo¿na wpaœæ w gólne osi¹gniêcia zwi¹zane ze specyfik¹ nasze- mowaæ pierwsze, zupe³nie samodzielne de- na³ogi. Tak niewiele potrzeba, by m³ody cz³o- go przedszkola , to jest realizacj¹ w³asnego pro- cyzje o tym jak spêdziæ wolny czas, jak wy- wiek w stanie nietrzeŸwym pope³ni³ przestêp- gramu edukacji regionalnej, to myœlê, ze wielu daæ pieni¹dze, jak siê uczyæ. Nikt nie mówi stwo, albo zrobi³ sobie krzywdê. Tak niewiele czytelników "Emaus" mog³o z racji ró¿nych im- nam "IdŸ spaæ, bo bêdziesz zmêczony". I to trzeba, by post¹pi³ niemoralnie i nieetycznie. prez okolicznoœciowych podziwiaæ na scenie w du¿ej mierze jest z³e, dlatego, ¿e jesteœmy A potem œlady pope³nionych czynów na za- prezentacje lokalnego folkloru kociewskiego w spuszczeni "ze smyczy". Wielu z nas traci wsze pozostan¹ w nim, sprawiaj¹c, ¿e nie wykonaniu naszych przedszkolaków. To, ¿e za kontrolê nad w³asnymi poczynaniami, bo bêdzie móg³ dojœæ ze sob¹ do ³adu. nami ju¿ kolejna, czwarta edycja "Modraczka " przecie¿ mo¿na robiæ to, na co mamy ochotê. Czas studiów jest wiêc wielk¹ szans¹, czyli organizowanego co roku przez Przedszkole Wydajemy pieni¹dze na bzdury, zamiast ku- a jednoczeœnie ogromnym zagro¿eniem. Regionalnego Przegl¹du Dzia³añ Artystycznych piæ potrzebne ksi¹¿ki. W wolnym czasie nic Dziêki ciê¿kiej pracy mo¿na osi¹gn¹æ Przedszkoli Kociewskich, to zas³uga ca³ej wspól- nie robimy, a moglibyœmy poczytaæ ksi¹¿kê. swoje cele, a wpadaj¹c w pu³apkê u¿y- noty przedszkolnej. Myœlê, ¿e w ten sposób naj- Przez to rozwój m³odego cz³owieka zostaje wek, z³ego towarzystwa mo¿na straciæ lepiej, jak potrafimy promujemy na Kociewiu i zahamowany. Popada w stagnacjê intelektu- wszystko. I to nie tylko marzenia. Ozna- Pomorzu Gminê Subkowy. aln¹, a przez niewyspanie obni¿a siê ch³on- cza to tak¿e znikniêcie idei i zasad, które Z jakimi problemami boryka siê dziœ kie- noœæ jego umys³u. by³y wyznawane. Bardzo ³atwo mo¿na za- rowana przez Pani¹ placówka? Wielkim problemem s¹ tak¿e imprezy. Dla gubiæ siê i przestaæ rozumieæ samego sie- Problemem jest skromna baza lokalowa. ¿aczków- jak nazywa siê niekiedy pierwszo- bie. Zahamowaæ swój rozwój i straciæ Odczuwamy brak sali do æwiczeñ fizycznych, rocznych studentów, organizuje siê mnó- piêkne perspektywy. A konsekwencje która by³aby te¿ sal¹ do licznie organizowa- stwo integracyjnych zabaw. Wszelkie klu- swoich czynów zawsze trzeba ponieœæ. nych imprez okolicznoœciowych i konferen- by przeœcigaj¹ siê w ofertach, by tylko zgro- Potraktujcie wiêc drodzy studenci, moje cji oraz warsztatów. Przy okazji dziêkujê pani madziæ jak najwiêksz¹ liczbê osób. Wiado- s³owa jako ostrze¿enie! Zachowajcie Agnieszce Czerwiñskiej za czêste udostêp- mo, jest to dla nich szansa na zarobek. Nie umiar we wszystkim co robicie, a na pew- nianie nam Sali GOKSiR. Brakuje nam te¿ do- wp³ywa to jednak dobrze na m³odych lu- no bêdziecie szczêœliwi. brego wyposa¿enia technicznego (kseroko- dzi, gdy¿ zamiast po¿ytecznie spêdzaæ czas Ania- ¿aczek z Krakowa piarka, rzutniki itp.) np. iœæ do teatru, studenci biegaj¹ od klu- (Ania pisze dla Emaus od roku. Pocho- Korzystaj¹c z okazji, pragnê w imieniu bu do dyskoteki i tam szalej¹ do bia³ego dzi z Tczewa. Od niedawna jest studentk¹ ca³ej wspólnoty przedszkolnej podziêko- rana. Potem nie maj¹ si³, ¿eby wstaæ na wy- U J w Krakowie. Gratulujemy.) waæ ks. Kanonikowi Feliksowi Kameckie- mu za duchowa opiekê nad Przedszkolem , jak równie¿ za pomoc materialn¹, dziêki cze- Wywiad... mu nasze szeœciolatki maj¹ na czym sie- dok. ze str. 2 dzieæ, a maluchy czym siê bawiæ. Jesteœmy W zwi¹zku z tym pragnê przypomnieæ rodzinom, które bêd¹ chcia³y w kolejnych latach te¿ wdziêczni za pomoc Bankowi Spó³dziel- korzystaæ z naszej oferty edukacyjnej, ¿e kwalifikacja na kolejny rok szkolny 2007/2008 czemu w Tczewie , Radzie So³eckiej wsi odbywaæ siê bêdzie ju¿ w kwietniu 2007 i wtedy nale¿y zg³aszaæ swoje pociechy, o czym Subkowy oraz Pañstwu Jareckim, Klein i bêdziemy (jak co roku) informowaæ, pewnie te¿ na ³amach ¿yczliwego nam "Emaus". Soleckim, a tak¿e wielu innym osobom Proszê opowiedzieæ czytelnikom naszego pisma, o osi¹gniêciach, tych najwa¿niejszych, prywatnym i instytucjom, którzy nie pozo- naszych ma³ych obywateli, którzy pod pani przewodnictwem poznaj¹ œwiat i zdobywaj¹ wiedzê. staj¹ obojêtni na nasze potrzeby. Za jakoœæ pracy w naszej placówce odpowiedzialni s¹ wszyscy pracownicy. Moim g³ów- Dziêkuje za rozmowê. nym zadaniem, jako dyrektora placówki, jest w³aœciwe zorganizowanie procesu dydaktycz- Rozmawia³ Sz. R. 18 Dobieg³a koñca czwarta kadencja miejscowoœci Brzuœce. W zakres wy- Rady Gminy Subkowy. Zbli¿a siê ku koñ- Wieœci gminne konanych prac wesz³o ocieplenie bu- cowi kadencja wybranemu po raz pierw- dynku, wymiana drzwi i okien, zainsta- szy przez mieszkañców wójtowi naszej lowanie zbiornika na nieczystoœci p³yn- gminy. Mo¿na wiêc pokrótce pokusiæ siê dzie 1.111.025 z³. Nale¿y równie¿ nadmie- ne, wykonanie instalacji kanalizacyjnej, za- o scharakteryzowanie wykonanych inwe- niæ, ¿e ustêpuj¹ce w³adze przygotowa³y instalowanie ogrzewania. Nale¿y nadmie- stycji jak równie¿ poinformowaæ mieszkañ- front robót nastêpcom w postaci uzyska- niæ, ¿e czêœæ prac mieszkañcy wykonali w ców o sp³aconych lub zaci¹ganych zobo- nych pozwoleñ na budowê takich inwesty- czynie spo³ecznym, dziêki czemu zrealizo- wi¹zaniach finansowych w latach 2002 - cji jak kanalizacja wsi Subkowy, droga wany zosta³ jeden z podstawowych ele- 2006. Najwiêksz¹ inwestycj¹, jaka zosta³a gminna Subkowy - Brzuœce, budowa par- mentów Programu Odnowy zak³adaj¹cy wykonana w tym czasie jest kanalizacja wsi kingu w centrum wsi Subkowy, budowa integracjê mieszkañców poprzez zaanga¿o- Gorzêdziej. Koszt zadania to 1 mln 480 tys. wodoci¹gów Rybaki - Ma³y Garc, Rabaki wanie w projekt spo³eczeñstwa lokalnego. z³, na które uda³o siê pozyskaæ 910 tys. z³ Pasiska, Subkowy ulice: Cicha i Spokojna, Wójt Gminy Subkowy wyda³ obwiesz- œrodków zewnêtrznych. W minionym okre- przebudowa skrzy¿owania z drog¹ A1 w czenie w sprawie obwodów do g³osowa- sie utwardzono t³uczniem ³¹cznie 1600 me- Subkowach. Trwaj¹ równie¿ prace projek- nia. Teren Gminy Subkowy podzielono na trów dróg w Brzuœcach, Narkowach, Waæ- towe zwi¹zane z gazyfikacj¹ gminy. Szcze- trzy obwody. Pierwszy obwód obejmuj¹cy mierzu i Radostowie o wartoœci 160 tys. z³ gó³owe informacje dotycz¹ce wykonanych wsie Narkowy i Subkowy, g³osowa³ bêdzie uzyskuj¹c dofinansowanie 120 tys. z³. Bar- inwestycji oraz zaci¹gniêtych i sp³aconych w GOKSiR w Subkowach ul. Wybickiego dzo wa¿nym by³o równie¿ poprawienie ja- zobowi¹zañ mo¿na znaleŸæ na stronie in- 22. Drugi, obejmuj¹cy wsie: Gorzêdziej, koœci wody z hydroforni w Subkowach, ternetowej www.subkowy.pl Ma³a S³oñca, Ma³y Garc, Rybaki, Wielka koszt inwestycji to oko³o 200 tys.z³. W roku Od tego roku nasza gmina posiada S³oñca g³osowa³ bêdzie w Szkole Podsta- 2003 wykonana zosta³a nawierzchnia na uli- now¹ stronê internetow¹. Mo¿na na niej wowej w Ma³ej S³oñcy. Trzeci, obejmuj¹cy cy Zamkowej w Subkowach za 58 tys z³. W znaleŸæ bardzo wiele ciekawych informacji wsie Brzuœce, Bukowiec, Radostowo, Sta- okresie czterech lat wybudowane zosta³o dotycz¹cych funkcjonowania organów rzêcin, Waæmierz, Wielg³owy g³osowa³ bê- oko³o 4 km wodoci¹gów w Gorzêdzieju, gminy, jej jednostek organizacyjnych, or- dzie w Szkole w Brzuœcach. Wybory odbê- Wielkiej S³oñcy, Radostowie i Subkowach ganizowanych imprez, uzyskanych osi¹- d¹ siê w niedzielê 12 listopada 2006. Wy- o wartoœci 263 tys. z³. W minionej kadencji gniêæ. Strona posiada bardzo ciekaw¹ sza- bieraæ bêdziemy radnych do Sejmiku Wo- uda³o siê wyposa¿yæ w sprzêt komputero- tê graficzn¹ z du¿¹ iloœci¹ zdjêæ, jest bar- jewództwa Pomorskiego, Rady Powiatu wy GOKSiR, Szko³ê Podstawow¹ w Ma³ej dzo dobrym Ÿród³em informacji dla wszyst- Tczewskiego, Rady Gminy Subkowy oraz S³oñcy, bibliotekê w Subkowach oraz czy- kich posiadaj¹cych dostêp do internetu. Wójta Gminy Subkowy. Lokale wyborcze telniê w Gorzêdzieju za kwotê 131 tys.z³, Na stronie istnieje mo¿liwoœæ umieszcza- czynne bêd¹ od 600 do 2000. œrodki w ca³oœci pozyskano z zewn¹trz. nia ró¿nego rodzaju og³oszeñ jak równie¿ So³ectwo Narkowy wybieraæ bêdzie 1 Wyremontowane zosta³y œwietlice szkol- w³asnych opinii czy te¿ uwag dotycz¹cych radnego, So³ectwo Subkowy, ulice: Dwor- ne w Subkowach, Brzuœcach i Ma³ej S³oñ- funkcjonowania gminy. Stworzona jest w cowa, Gdañska od nr 1 do 14, Ogrodowa, cy za 130 tys. z³ przy dofinansowaniu 65 tym celu tak zwana ksiêga goœci. Ka¿de Spokojna, Za Dworcem - jednego radne- tys. z³ z Banku Œwiatowego. W tym okre- wejœcie na stronê jest podliczane, dziêki go, So³ectwo Subkowy, ulice: Akacjowa, sie zakupiono nowy autobus za 370 tys. z³ czemu wiadomo, i¿ na stronê wesz³o oko³o Boczna, Brzozowa, Gdañska od nr 15 do przy 250 tys. z³ dofinansowania z zewn¹trz, 70 tysiêcy internatów, co oznacza oko³o 37 z wyj¹tkiem nr 22,24,28,30, gen. W. Si- a w najbli¿szym czasie dotrze do gminy 300 odwiedzin dziennie. Zapraszamy, ad- korskiego, Jana Nowaka-Jeziorañskiego, nowy mikrobus za 117 tys. z³ ,dofinanso- res www subkowy.pl Jod³owa,J. Pi³sudskiego, Kardyna³a Wy- wany kwot¹ 75 tys. z³. W³adzom gminy Rozpoczêto prace wchodz¹ce w zakres szyñskiego, Modrzewiowa, Sosnowa, Spa- uda³a siê dokoñczyæ rozbudowê szko³y w projektu zatytu³owanego " Zagospodaro- cerowa, Sportowa, Œwierkowa, Za Torem- Ma³ej S³oñcy o wartoœci 730 tys. z³ uzy- wanie centrum wsi Subkowy". Projekt prze- 1 radnego, So³ectwo Subkowy, ulice: Ci- skuj¹c dofinansowanie 250 tys. z³. Ukoñ- widuje wykonanie placu zabaw, nasadze- cha, Gdañska nr 22,24,28,30, Kociewska, czona zosta³a budowa domu kultury w Ra- nie krzewów i drzewek, wykonanie œcie¿ek Koœcielna, Krótka, Ksiêdza Szylickiego, dostowie za kwotê 260 tys. z³ przy 220 tys.z³ komunikacyjnych, wybudowanie ogrodze- Pa³acowa, Pogodna, Prosta, Sadowa, S³o- dofinansowania. Rozpoczê³a siê rozbudo- nia oddzielaj¹cego teren Zespo³u Szkó³ w neczna, Spó³dzielcza, Wodna, Wybickiego, wa GOKSiR za 320 tys. z³ przy dofinanso- Subkowach od posesji Pañstwa Noga. Bu- Zamkowa- 4 radnych, So³ectwo Gorzêdziej waniu z zewn¹trz 250 tys. z³. Na powy¿sze dowany plac zabaw powstaje na terenie w - 1 radnego, So³ectwa Ma³a S³oñca, Ryba- zadania uda³o siê uzyskaæ niemal 100-pro- pobli¿u parkingu zlokalizowanego w s¹- ki,- 1 radnego, So³ectwa Ma³y Garc, Wiel- centowe zabezpieczenie kosztów kwalifi- siedztwie szko³y podstawowej. ka S³oñca - 1 radnego, So³ectwo Brzuœce- kowanych. Ze wzglêdu na mnogoœæ wy- Przedsiêbiorstwo "Tamur" rozpoczê³o 1 radnego, So³ectwo Radostowo- 2 rad- konywanych zadañ o mniejszej wartoœci w prace budowlane zwi¹zane z rozbudow¹, nych, So³ectwo Waæmierz- 1 radnego, So- niniejszym opracowaniu nie wykazano modernizacj¹ oraz termomodernizacj¹ bu- ³ectwo Wielg³owy- 1 radnego. wszystkich. Ustêpuj¹cym w³adzom uda³o dynku Gminnego Oœrodka Kultury Sportu Przewodnicz¹ca Gminnej Komisji Wybor- siê wykonaæ inwestycje za 4 mln 878 tys. i Rekreacji. W tym roku planowane jest wy- czej Gabriela Kamiñska informuje, ¿e w do z³ pozyskuj¹c na ten cel niespe³na 2 mln konanie prac murarskich oraz zwi¹zanych wyborów na Wójta Gminy Subkowy zg³oszo- 480 tys. z³. Równie¿ wa¿nym elementem po- z pod³¹czeniem do istniej¹cej oczyszczalni no: Pana Jerzego Cisewskiego, lat 45, wy- lityki gminnej by³o stopniowe zejœcie z za- œcieków budynku GOKSiR oraz piekarni. kszta³cenie wy¿sze ekonomiczne, zamieszka- d³u¿enia w celu umo¿liwienia pozyskania Inwestycja jest finansowana w pe³ni kosz- ³ego w Subkowach, Pana Miros³awa Murzy- wiêkszych œrodków w przysz³oœci. W okre- tów kwalifikowanych ze œrodków Unii Eu- d³o, lat 45, wykszta³cenie wy¿sze, zamieszka- sie minionej kadencji sp³acono 2.766.341z³ ropejskiej. Zakoñczenie zadania planowa- ³ego w Subkowach. Do 15-osobowej Rady kredytów i odsetek, zaci¹gniêto 838 089 z³ ne jest na miesi¹ce jesienne 2007 roku. Gminy Subkowy kandyduje 55 osób. Najstar- kredytu, przejmuj¹c zad³u¿enie niespe³na W ramach Programu Odnowy wyre- szy kandydat liczy 73 lat, najm³odszy 22 lata. 2.500.000 z³, pozostawiaj¹c nastêpnej ra- montowana zosta³a œwietlica wiejska w Œrednia wieku kandydatów to prawie 45 lat. 19 27 wrzeœnia br. w Gimnazjum im. Zjed- monodram Marka Branda opowiadaj¹cy noczonej Europy w Subkowach odby³o Wieœci gminne o poszukiwaniu mi³oœci. Przedstawienia siê uroczyste podsumowanie Programu warte obejrzenia, niegroteskowe, sk³ania- Pracowni Umiejêtnoœci w Powiecie Tczew- j¹ce do refleksji na temat spraw zupe³nie co- Kontynuacj¹ projektu "Kurs makramy" re- skim koordynowanego przez Fundacjê Po- dziennych i realnych, jak chocia¿by masowa alizowanego przez Stowarzyszenie Rozwoju kolenia. Program by³ realizowany we wspó³- emigracja Polaków za granicê. Spektakle bar- Wsi Gorzêdziej jest projekt "Ig³¹ malowane" pracy z Akademi¹ Rozwoju Filantropii w Pol- dzo poruszaj¹ce, piêknie i profesjonalnie za- realizowany przez grupê nieformaln¹ "ZJED- sce oraz Polsk¹ Telefoni¹ Cyfrow¹ grane ... niestety niewiele osób mo¿e podzie- NOCZENI". Kwota dotacji 1560 z³ zosta³a prze- sp.z.o.o.Pracownia Umiejêtnoœci to kolejny liæ siê swoimi wra¿eniami. Zaledwie dziewiêæ znaczona na zakup materia³ów niezbêdnych do konkurs grantowy, w ramach którego m³o- osób (9!) przyby³o na przedstawienia. przeprowadzenie w œwietlicy wiejskiej w Gorzê- dzie¿ z powiatu tczewskiego mog³a otrzymaæ A przecie¿ nie co dzieñ siê zdarza, ze teatr dzieju warsztatów haftu krzy¿ykowego. Trzy dofinansowanie na realizacjê ciekawych po- przyje¿d¿a do Subków. Teatr profesjonalny z najlepsze projekty zosta³y w œrodê nagrodzo- mys³ów. 20 stycznia br. w refektarzu Zamku ambitn¹ sztuk¹ ... i w dodatku za darmo. Ak- ne, w tym projekt "Ig³¹ malowane".W podsu- w Gniewie nast¹pi³o uroczyste podpisanie torom przyœwieca jeden cel: dotrzeæ z kultu- mowaniu projektu udzia³ wziêli: Starosta Tczew- umów z grantobiorcami konkursu. Na z³o¿o- r¹, teatrem do wsi i ma³ych miasteczek, tam, ski - Marek Modrzejewski, Burmistrz Miasta i nych 38 wniosków, 20 z nich otrzyma³o dofi- gdzie mieszkañcy maj¹ bardzo ograniczony Gminy Gniew - Bogdan Badzi¹g, Burmistrz Gmi- nansowanie, w tym 4 z Gminy Subkowy na dostêp do sztuki. Sopocka Scena Off de BICZ, ny i Miasta Pelplin - Andrzej Stanuch, Wójt kwotê 7560 z³. która zajmuje siê prezentacj¹ i promocj¹ te- Gminy Morzeszczyn - Piotr Laniecki, Wójt Gmi- Projekt "Dotacja - Kamera - Akcja" re- atru niezale¿nego oraz sztuki offowej, pieni¹- ny Subkowy - Miros³aw Murzyd³o. alizowany by³ przez M³odzie¿ow¹ Grupê Fil- dze na projekt pozyska³a ze œrodków Mini- Rada Gminy Subkowy IV kadencji w dniu mow¹ "SALVIA" dzia³aj¹c¹ przy Gminnym sterstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego 27 paŸdziernika br. zakoñczy³a sprawowanie Oœrodku Kultury, Sportu i Rekreacji w Sub- oraz ze œrodków Urzêdu Marsza³kowskiego w³adzy. Rada sk³ada³a siê z 15 radnych. W kowach. Kwota dotacji - 2000 z³ zosta³a prze- Województwa Pomorskiego. Okazuje siê, ¿e latach 2002 - 2006 Rada odby³a 29 Sesji, na znaczona na zakup kamery cyfrowej, któr¹ z ró¿nych wzglêdów zainteresowania tego których podjêto 252 uchwa³y. Frekwencja m³odzie¿ chce wykorzystaæ do tworzenia ama- rodzaju przedsiêwziêciami nie ma. A przecie¿ radnych na Sesjach by³a dobra, nieliczne torskich filmów krótkometra¿owych. Oprócz by³a niedziela, piêkna pogoda, pora poobied- przypadki nieobecnoœci zawsze by³y uspra- krêcenia filmów krótkometra¿owych grupa nia... Dlaczego by³o nas tak niewielu? wiedliwione. Poza radnymi w Sesjach uczest- "Salvia" uwieczniaæ bêdzie równie¿ wa¿ne Dnia 15 listopada GOKSiR Subkowy za- niczyli zaproszeni goœcie, w tym dyrektorzy wydarzenia i imprezy kulturalne, które odby- prasza wszystkich na KONCERT JESIENNY szkó³ i przedszkoli, przewodnicz¹cy Rad So- waæ siê bêd¹ w gminie Subkowy. w wykonaniu dzieci dzia³aj¹cych w sekcjach ³eckich i so³tysi , przedstawiciele instytucji i G³ównym za³o¿eniem kolejnego projektu muzycznych naszego oœrodka pod opiek¹ p. zak³adów zwi¹zanych tematycznie z obrada- pt. "Kultura przez Sztukê - Sztuka przez Mu- Zdzis³awa Œwitalli. Zaprezentuj¹ siê równie¿ mi oraz mieszkañcy Gminy. Oprócz obrad se- zykê" jest uatrakcyjnienie ¿ycia kulturalne- uczniowie Zespo³u Szkó³ w Subkowach. Zo- syjnych praca Rady przejawia³a siê przez go gminy Subkowy g³ównie w dziedzinie baczymy zarówno wokalistów jak równie¿ dzia³alnoœæ jej organów jakimi s¹ komisje. muzyki. Realizator projektu - zespó³ instru- grupy instrumentalistów. Pocz¹tek koncertu Praca poszczególnych Komisji, bior¹c pod mentalno - wokalny "The Ghost" dzia³aj¹cy o godz. 17.00. Serdecznie zapraszamy. uwagê iloœæ odbytych posiedzeñ, przedsta- przy Gminnym Oœrodku Kultury, Sportu i Re- Klub Seniora Radoœæ oraz GOKSiR Sub- wia³a siê nastêpuj¹co : Komisja Rewizyjna - kreacji w Subkowach wzi¹³ udzia³ w warszta- kowy organizuj¹ dnia 16 listopada uroczysty 26 posiedzeñ, - Komisja Bud¿etu i Mienia Ko- tach muzycznych z udzia³em profesjonalnych Dzieñ Seniora. Zarz¹d serdecznie zaprasza munalnego - 38 posiedzeñ, Komisja Spraw muzyków. M³odzie¿ zorganizowa³a równie¿ swoich cz³onków na to spotkanie. Wyst¹pi¹ Spo³ecznych - 30 posiedzeñ, Komisja Ochro- wspólny koncert "Muzyka ³¹czy pokolenia" dzieci z programem artystycznym, nie zabrak- ny Œrodowiska i Rolnictwa - 17 posiedzeñ, z zespo³em, który przed laty dzia³a³ w Oœrod- nie pysznego poczêstunku. Pocz¹tek imprezy ku Kultury w Subkowach. Celem warsztatów Komisja Statutowa - 9 posiedzeñ. o godz. 1400. Urz¹d Gminy Subkowy informuje, ¿e z po- muzycznych by³o przygotowanie grupy do Pomorska Spó³ka Gazownictwa Spó³ka udzia³u w Miêdzynarodowym Festiwalu Ro- wodu braku dotacji celowej z bud¿etu pañ- z. o.o. przesy³a zainteresowanym mieszkañ- dzin Muzykuj¹cych, odbywaj¹cym siê w Tcze- stwa nast¹pi³o przesuniêcie terminu rozpa- com wsi Subkowy i Narkowy wstêpne wnio- wie. trzenia z³o¿onych wniosków o przyznanie ski dotycz¹ce przy³¹czenia posesji do plano- Pi³ka no¿na nasz¹ pasj¹" realizowany przez stypendium szkolnego do dnia 30 listopada wanej sieci gazowniczej. W zwi¹zku z tym, ¿e M³odzie¿owy Klub Pi³karski z Radostowa pro- br. Do tego dnia powinny zostaæ wydane odpowiedŸ warunkuje szybsz¹ realizacjê in- jekt zak³ada³ stworzenie M³odzie¿owego Klu- decyzje o przyznaniu stypendium. W zwi¹z- westycji informujemy, ¿e nale¿y do przes³a- bu Pi³karskiego w Radostowie. Zdobyt¹ pod- ku z licznymi zapytaniami informujemy po- nych wniosków do³¹czyæ mapy do celów in- czas treningów wiedzê i umiejêtnoœci dru¿yna nadto, ¿e przesuniêcie to nie powoduje ko- formacyjnych, które mo¿na nabyæ w cenie bêdzie mog³a wykorzystaæ w Gminnym Tur- niecznoœci ponownego z³o¿enia wniosków! ok. 30 z³. w Wydziale Geodezji Starostwa Po- nieju Pi³ki No¿nej. Ze œrodków pozyskanych W niedzielê 15 paŸdziernika w sali wido- w ramach projektu dru¿yna wyposa¿ona zo- wiskowej Gminnego Oœrodka Kultury Spor- wiatowego w Tczewie (na ulicy £aziennej). sta³a w komplet strojów sportowych oraz tu i Rekreacji w Subkowach wyst¹pi³ teatr Dodatkowych informacji dotycz¹cych wype³- sprzêt sportowy. Ponadto zorganizowano w Zielony Wiatrak z Sopotu. Zaprezentowa³ on niania wniosków mo¿na uzyskaæ w Urzêdzie œwietlicy wiejskiej w Radostowie warsztaty dwa przedstawienia: "Drapacze chmur"-spek- Gminy w Subkowach w pokoju nr 4 (parter). plecionkarskie, na których mieszkañcy wsi mo- takl, zdaniem samych artystów, polityczny bo Proszê o traktowanie sprawy jako pilnej po- gli siê nauczyæ sztuki wyplatania siatek bram- opowiada o Polakach, którzy marz¹, a ich ma- niewa¿ stworzy to szansê wykonania sieci w kowych do pi³ki no¿nej i siatkowej. rzenia prowadz¹ na emigracjê, "Historia" to naszej gminie w pierwszej kolejnoœci. 20 Tym razem a¿ dwie krzy¿ówki, ale za to Konkurs “Zgadnij” nr 67 malutkie. Myœlê, ¿e sobie poradzicie. I znów - podobnie jak w poprzednich konkursach - rozwi¹zanie obu krzy¿ówek daje has³o w kratkach zaznaczonych gru- bymi kreskami. Powodzenia. Rozwi¹zania proszê nadsy³aæ do 10 li- stopada br. - na adres redakcji: 83-120 Sub- kowy, ul.Koœcielna 8.

Has³o z krzy¿ówki konkursu "Zgadnij" nr 66 to: "PIELGRZYMKA". Wszyscy odpowiedzieli prawid³owo. Redakcja przyzna³a a¿ trzy nagrody : Kasia Habas z Subków, ul.Pa³acowa 6; Monice Gliñskiej z Radostowa, ul.Pielgrzymów 15/3; Ma³gosi Szyszkowskiej z Subków, ul.Ks.Szylickiego 4. Nagrodê dodatkow¹ redakcja postanowi³a przyznaæ Kamilowi Cieniuchowi, który przys³a³ list a¿ z Pelplina /ul.Mic- kiewicza 26 a/. Nagrody odbieramy 4 listopada br. Wszystkim gratulujemy. Zapraszamy do dalszej zabawy !

szewa i Pietrasz z £uczeczyna. Wymienieni re- Micha³ z Su bków i jego losy prezentowali znacz¹ce rody rycerstwa ziemi ku- jawskiej. W g³ównej mierze Ÿród³em wiedzy histo- gate , osiad³e i wp³ywowe miejscowe rycerstwo. W 1282 roku ksi¹¿ê Mœciwoj II przekaza³ rycznej s¹ dokumenty, a wiêc to wszystko co Wiêksza czêœæ spiskuj¹cych w³aœcicieli posia- Subkowy, biskupowi w³oc³awskiemu Albierzo- zosta³o utrwalone w formie pisemnej. d³oœci pomorskich wywodzi³a siê z ksiêstwa lu- wi. Jeszcze za ¿ycia wymienionego w³adcy, daw- Uwzglêdniaj¹ one najwa¿niejsze wydarzenia biszewsko-tczewskiego oraz ziemi gniewskiej i ni w³aœciciele Swaro¿yna, Mieszczyna, Posto- dziejowe, które wywar³y niema³y wp³yw na tymawskiej. W³adc¹ tych terenów by³ ksi¹¿ê ³owa, Witomina i oczywiœcie Subków podjêli losy pañstwa, czy te¿ regionu. Decydowa³y Sambor II. Sk³ócony z ksiêciem Mœciwojem II, a starania o zwrot utraconych wczeœniej maj¹t- równie¿ o losach mieszkañców pojedyn- wczeœniej z jego ojcem Œwiêtope³kiem II, nie- ków. Ksi¹¿ê w 1290 roku wystawi³ dokument, w czych miejscowoœci i osad. ustannie wystêpowa³ w pojawiaj¹cych siê spo- którym omówi³ postawê owych w³aœcicieli w Pierwsze dokumenty uwzglêdniaj¹ Subko- rach po stronie przeciwnej. To on równie¿ wspie- obliczu najazdu brandenburskiego, tak oto pi- wy w kontekœcie osoby o imieniu Micha³. W ra³ w 1272 roku najazd wojsk brandenburskich sz¹c "rzucili siê na stronê wrogów i wielu Po- ró¿nych opracowaniach znajduj¹ siê tylko zni- na Pomorze. Zatem mo¿na domyœlaæ siê, ¿e morzan o œmieræ przyprawili". Decyzji odnoœnie kome wzmianki na jego temat. W oparciu o prze- Micha³ z Subków by³ stronnikiem ksiêcia Sam- swych dawnych poddanych, w³adca nie zmie- kazane informacje wiemy, ¿e by³ on rycerzem i bora II. Uczestnictwo w spisku i popieranie ni³ i wyrok nadal obowi¹zywa³. Po œmierci Mœci- w³aœcicielem Subków do 1282 roku. Z powodu wrogów Mœciwoja II, zakoñczy³o siê wyci¹gniê- woja II i Micha³a, synowie tego ostatniego zdrady i przejœcia na stronê margrabiów bran- ciem niemi³ych konsekwencji wobec naszego podjêli w 1295 roku kolejn¹ próbê odzyskania denburskich, ówczesny w³adca Pomorza, ksi¹- g³ównego bohatera.Po wyroku wydanym przez Subków. Tym razem zwrócili siê z proœb¹ do ¿e Mœciwoj II pozbawi³ go dóbr, które by³y w Mœciwoja II, Micha³ uda³ siê do Krzy¿aków i od ksiêcia Przemys³awa II. Otrzymali jednak decy- jego posiadaniu oraz skaza³ na banicjê. Dla bra- nich uzyska³ urz¹d wójta warmiñskiego. Ponadto zjê odmown¹. PóŸniej na mocy porozumienia z ku wystarczaj¹cego kodeksu dyplomatyczne- by³ w³aœcicielem Wildenburga w diecezji po- 1300 roku, biskup Gerward wyp³aci³ trzem sy- go nie wiadomo jaki urz¹d wówczas pe³ni³. Po- mezañskiej i tytu³owano go mianem "kasztela- nom Micha³a 60 grzywien denarów, za zrzek- dany powy¿ej zakres wiadomoœci jest niewy- na". Od nazwy podanej miejscowoœci, do jego niêcie siê wszelkich praw do Subków i przywi- starczaj¹cy, dlatego te¿ nale¿y uwzglêdniæ in- imienia dodano przydomek Wildenberga. Umar³ leju Sambora, który wczeœniej otrzyma³ ich oj- formacje zawarte w innych Ÿród³ach. Wiele w podesz³ym wieku przed rokiem 1295. Mia³ ciec. Wyp³acona suma sta³a siê kolejn¹ przy- szczegó³ów z ¿ycia Micha³a i jego potomków, trzech synów: Miko³aja, Jerzego i Rudolfa. Naj- czyn¹ pozwu z roku 1334. Synowie Jerzego, a odkry³ w swych pracach ks. Stanis³aw Kojut. starszy z nich Miko³aj, przej¹³ po ojcu wójto- wiêc ju¿ wnukowie Micha³a przedstawili list rze- Zdradê Micha³a wobec swego suwerena ³¹- stwo warmiñskie, a dwaj pozostali w dalszym komo dowodz¹cy, ¿e biskupi posiadali Subko- czyæ nale¿y z osob¹ wa¿nego urzêdnika z oto- ci¹gu przebywali na terenie diecezji pomezañ- wy tylko na mocy zastawu. Wyrok s¹dowy czenia ksiêcia Mœciwoja II, a mianowicie Dzi- skiej. Choæ straci³ na znaczeniu ród Micha³a, to og³osi³ sêdzia œwiecki Jan na korzyœæ bisku- wena. Ponadto w spisku brali udzia³ w³aœciciele jednak wszed³ on w koligacje z niektórymi zna- pów, poniewa¿ dokument dorêczony przez po- takich miejscowoœci jak: Swaro¿yn, Mieszczyn, cz¹cymi rodzinami pomorskimi. Ziêciami Micha- wodów okaza³ siê "nieca³y" (reprobatum et Posto³owo oraz Witomino. G³ówn¹ jednak rolê ³a i Jerzego byli miêdzy innymi: podkomorzy defectuosum). odgrywali mieszczanie gdañscy Arnold i Jakub. tczewski Jêdrzej oraz Wojciech zwany Biesikiem. Spory o Subkowy z Micha³em i jego potom- To ich w³aœnie w 1283 roku, Mœciwoj II wymie- Wzmianka o tych osobach pochodzi z roku kami trwa³y pó³ wieku i zakoñczy³y siê pomyœl- ni³ jako przywódców tajnego stowarzyszenia. 1295. Natomiast w wieku XIV, a konkretnie w nie dla w³adzy biskupiej. Odt¹d ju¿ nikt nie ro- Niemieccy mieszkañcy Pomorza, którzy stanêli 1334 roku trzech synów Jerzego: Henryka, Jana, œci³ pretensji maj¹tkowych, a sama miejscowoœæ po stronie margrabiów, nie byli wcale jedynymi i Jerzego. Wszyscy oni przyjêli œwiêcenia ka- sta³a siê ulubionym miejscem pobytu na Po- poplecznikami brandenburskimi. Bardzo rozga- p³añskie, a ich krewnymi byli: Jan z Wo³ocka z morzu wielu biskupów w³oc³awskich. ³êzione sprzysiê¿enie obejmowa³o równie¿ bo- Peruszewa, Miko³aj z Kielska, Micha³ z Koœci- Marek Kordowski Sponsor numeru: Stanis³aw Klein - Gospodarstwo Rolne Subkowy

Redakcja: Ks. Feliks Kamecki i Szczepan Rajski.Wspó³praca: A. Bartoszewska, S. Cichocka, M. Goleniowska, L. Kapturska, I. Ko³odziejska, K. Switalla. Ewa Groos Sk³ad komputerowy:Wies³aw Niemaszyk. Foto: J. G¹dek. Adres: 83-120 Subkowy, ul. Koœcielna 8, tel. 536-85-19 Druk: Drukarnia MPC Gdañsk ul. Starowiejska 65/67. Tel. 343-20-31. Nak³ad 600 egz.