Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójno ści Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009 - 2013

Tczew 2009

Projekt współfinansowany przez Uni ę Europejsk ą w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Spis tre ści

Wst ęp ...... 3

I. Diagnoza...... 6

• 1. Opis geograficzny i demograficzny Powiatu Tczewskiego ...... 6 • 2. Rynek pracy...... 11 2.1. Zatrudnienie...... 11

2.2. Aktywno ść gospodarcza...... 28

• 3. Integracja społeczna ...... 44 3.1.Wykluczenie społeczne ...... 44

3.2. Aktywno ść społeczna...... 54

• 4. Edukacja i Kultura...... 69 4.1 Edukacja...... 69

4.2. Kultura...... 76

II. Priorytety i cele Powiatowego Programu...... 81

III. Zarz ądzanie Powiatowym Programem ...... 97

2

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Wst ęp Powiatowy Program na Rzecz Zatrudnienia i Spójno ści Społecznej Powiatu Tczewskiego (Powiatowy Program) opracowany w 2009 roku jest dokumentem, który diagnozuje aktualn ą sytuacj ę w obszarach rynku pracy, integracji społecznej oraz edukacji i kultury w Powiecie Tczewskim oraz wskazuje cele i kierunki działa ń, które s ą propozycj ą sposobu wdra Ŝania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na terenie Powiatu Tczewskiego. Pierwsza wersja dokumentu Powiatowego Programu powstała w 2007 roku w wyniku kilkumiesi ęcznej pracy czterech Zespołów Roboczych oraz regularnym konsultacjom społecznym. W skład Zespołów Roboczych wchodzili przedstawiciele instytucji pomocy społecznej, rynku pracy, edukacji, sektora pozarz ądowego oraz organizacji skupiaj ących przedsi ębiorców i pracodawców. Pierwsza wersja dokumentu została przyj ęta Uchwał ą Rady Powiatu Tczewskiego 28 grudnia 2007 roku. Koordynatorem procesu wdra Ŝania Programu jest Starostwo Powiatowe w Tczewie. Aktualizacja Powiatowego Programu odbyła si ę w ramach realizacji projektu „Trzy filary– podstawa wzmocnienia partnerstwa lokalnego w Powiecie Tczewskim ”. Projekt był realizowany w okresie od stycznia do lipca 2009 roku przez Starostwo Powiatowe w Tczewie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagro Ŝonych wykluczeniem społecznym. Prace nad aktualizacj ą dokumentu przebiegały w kilku etapach. Badanie ewaluacyjne stanowiło pierwszy etap prac projektowych nad wprowadzeniem zmian i aktualizacj ą Powiatowego Programu. Zakres przeprowadzonej ewaluacji, której wyniki zaprezentowano w Raporcie z Badania Ewaluacyjnego obejmował ocen ę: 1. Procesu tworzenia Powiatowego Programu, w tym procesu rekrutacji i doboru partnerów społecznych, jako ści współpracy, słabo ści procesu, dobre praktyki; 2. Ocen ę mechanizmów wdra Ŝania Powiatowego Programu, w tym procedury funkcjonowania Programu w pierwszym roku, trudno ści wdra Ŝania, identyfikacja niezb ędnych zmian. 1

1 Alicja Zaj ączkowska, Tczew, marzec 2009r. „Raport ewaluacyjny z badania procesu tworzenia i wdra Ŝania Powiatowego Programu na rzecz Zatrudnienia i Spójno ści Społecznej Powiatu Tczewskiego”.

3

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

W kolejnym etapie przeprowadzono spotkania eksperckie w ramach trzech Grup tematycznych z pracownikami gminnych i powiatowych instytucji samorz ądowych i publicznych, przedstawicielami organizacji pozarządowych oraz podmiotów gospodarczych. Do opracowania aktualnej wersji Powiatowego Programu wykorzystano opracowania, opinie oraz rekomendacje zebrane zarówno od uczestników spotka ń, jak równie Ŝ pozyskane w ramach indywidualnych konsultacji ze specjalistami zajmującymi si ę problematyk ą społeczn ą. Przeprowadzono tak Ŝe pogł ębion ą analiz ę dost ępnych danych statystycznych i dokumentów programowych, które zawierały opracowania przekrojowe w odniesieniu do obszarów tematycznych aktualizowanego Powiatowego Programu.

Zasadnicze funkcje, jakie ma spełnia ć wypracowany dokument Powiatowego Programu to wspieranie procesu aplikacji o środki unijne w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, a tym samym wpływanie na zwi ększenie liczby składanych projektów przez podmioty z Powiatu Tczewskiego. W dłu Ŝszym okresie, w efekcie oddziaływania mo Ŝe przyczyni ć si ę do zwi ększenia efektywno ści wydatkowania funduszy na działania zwi ązane z rozwojem społecznym Powiatu Tczewskiego. Przewidywane korzy ści bezpo średnie dla u Ŝytkowników Powiatowego Programu mo Ŝna zdefiniowa ć jako: • Wskazywanie projektodawcom ewentualnych kierunków rozwoju Powiatu Tczewskiego w obszarze społecznym; • Lepsze rozpoznanie , które problemy Powiatu Tczewskiego nale Ŝy traktowa ć priorytetowo; • Dostarczanie szczegółowych informacji i danych statystycznych, które mog ą by ć wykorzystane przy opracowywaniu projektów; • Ułatwianie sformułowania przekonywuj ącego uzasadnienia projektu we wnioskach aplikacyjnych; • Zwi ększanie spójno ści działa ń podmiotów zajmuj ących si ę rozwi ązywaniem problemów społecznych w Powiecie Tczewskim.

Aktualna wersja Powiatowego Programu składa si ę z nast ępuj ących cz ęś ci: • Cz ęść I - Diagnoza - zawiera opis i analiz ę sytuacji społecznej Powiatu Tczewskiego (w latach 2005-2008) w obszarze rynku pracy/zatrudnienia, integracji społecznej/wykluczenia mieszka ńców Powiatu Tczewskiego oraz edukacji i kultury. 4

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Cz ęść II – Priorytety i Cele - wskazuje priorytety i cele rozwoju sfery społecznej Powiatu Tczewskiego oraz okre śla kierunki działa ń. • Cz ęść III - Struktura zarz ądzania Powiatowym Programem - wskazuje zakres wdra Ŝania, w tym monitoring i ewaluacj ę oraz podmioty zajmuj ące si ę wdra Ŝaniem na ró Ŝnych etapach jego realizacji.

Niniejszy Powiatowy Program jest komplementarny z takimi dokumentami jak: • Narodow ą Strategi ą Spójno ści 2007–2013, • Programem Operacyjnym Kapitał Ludzki na lata 2007–2013, • Strategi ą Rozwoju Województwa Pomorskiego, • Strategi ą Rozwoju Powiatu Tczewskiego w latach 2007-2020, • Strategi ą Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Powiecie Tczewskim na lata 2007-2013, • Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich Powiatu Tczewskiego.

5

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

I. Diagnoza

1. Opis geograficzny i demograficzny Powiatu Tczewskiego

Powiat Tczewski le Ŝy w południowo-wschodniej cz ęś ci województwa pomorskiego. Zajmuje powierzchni ę 697,54 km 2, czyli 3,81% całkowitej powierzchni województwa oraz 0,22% całkowitej powierzchni kraju. Powiat Tczewski składa si ę z 6 gmin, obejmuj ąc swoim zasi ęgiem: • 1 gmin ę miejsk ą Tczew, • 3 gminy wiejskie: Tczew, Subkowy, Morzeszczyn oraz • 2 gminy miejsko – wiejskie: Pelplin i Gniew. Powiat liczy ogółem 131 miejscowo ści, w tym 129 wsi. Siedzib ą władz Powiatu jest miasto Tczew. Miasto Tczew jest najwi ększym o środkiem miejskim powiatu i równie Ŝ rynkiem pracy, o środkiem komunikacji krajowej (w ęzeł kolejowy) oraz odbiorc ą usług i handlu, a tak Ŝe obszarem naukowym na poziomie szkolnictwa średniego. Powiat obejmuje cz ęść Doliny Wisły, Pojezierza Starogardzkiego oraz niewielk ą cz ęść śuław Wi ślanych. Powiat Tczewski, poło Ŝony jest w północno-wschodniej cz ęś ci Kociewia, ma urozmaicone ukształtowanie powierzchni terenu. Mo Ŝna spotka ć w nim liczne, atrakcyjne turystycznie krajobrazy, takie jak tereny nizinne, polodowcowe wzniesienia, malownicze kraw ędzie doliny Wisły, lasy w okolicach Opalenia i Swaro Ŝyna oraz jeziora. O atrakcyjności Powiatu Tczewskiego świadcz ą nie tylko krajobrazy, ale tak Ŝe zabytki kultury materialnej. Do najcenniejszych nale Ŝą : pocysterska bazylika katedralna w Pelplinie, zamek krzy Ŝacki w Gniewie, uznane za zabytek in Ŝynierii budowlanej mosty na Wi śle, sanktuaria maryjne w Piasecznie i Lubiszewie oraz sanktuarium św. Wojciecha w Gorz ędzieju, ale tak Ŝe kamienice, dworki, ko ścioły, stare, przydro Ŝne kapliczki, przepompownie wód. Przez Powiat przebiegaj ą wa Ŝne w ęzły komunikacyjne, zwłaszcza oddany do u Ŝytku nowo wybudowany odcinek

6

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 autostrady A-1 Swaro Ŝyn – Nowe Marzy o długo ści 65 km, droga krajowa nr 22, magistrala kolejowa ł ącz ąca Pomorze z Górnym Śląskiem. Dla rozwoju powiatu Tczewskiego najwi ększe znaczenie ma blisko ść Trójmiasta. Aglomeracja trójmiejska jest dla mieszka ńców powiatu nie tylko atrakcyjnym centrum kulturalno-naukowym i o środkiem komunikacji mi ędzynarodowej (w ęzeł kolejowy, lotnisko mi ędzynarodowe), ale tak Ŝe wa Ŝnym rynkiem pracy. Walory poło Ŝenia geograficznego i struktura przestrzenna jest zasobem Powiatu Tczewskiego sprzyjaj ącym kształtowaniu rozwoju gospodarczego i podnoszenia jako ści warunków Ŝycia.

Powiat tczewski i jego ludno ść kształtuje si ę nast ępuj ąco: Powierzchnia – 697 km 2 Ludno ść (stan na 31XII 2008r.) – 113 196 osób Gęsto ść zaludnienia – 162 osoby na 1 km 2 Gęsto ść zaludnienia dla Woj. Pomorskiego 119 osób na 1 km 2

Powiat Tczewski jest 219, co do wielko ści powierzchni, oraz 57 co do liczby ludno ści, powiatem w kraju.

Tablica 1 Powierzchnia poszczególnych gmin Powiatu Tczewskiego Pozycja w Powierzchnia Powierzchnia Nazwa Gminy kraju, co do w hektarach w km 2 powierzchni 1. Tczew - gmina miejska 2 239 22 2 205 2. Tczew - gmina wiejska 17 059 171 518 3. Morzeszczyn 9 119 91 1 521 4. Subkowy 7 780 78 1 734 5. Gniew 19 412 194 382 miasto 604 7 x wie ś 18 808 187 x 6. Pelplin 14 102 141 778 miasto 442 4 x wie ś 13 660 137 x Razem 69 711 697 219 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

7

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Tablica 2 Ludno ść Powiatu Tczewskiego wg miejsca zamieszkania i płci * Ludno ść 2005 2006 2007 2008 ogółem 112 519 112 716 113 148 113 196 m ęŜ czy źni 55 007 55 108 55 263 55 286 kobiety 57 512 57 608 57 885 57 910 w miastach ogółem 75 571 75 498 75 457 75 219 m ęŜ czy źni 36 399 36 374 36 319 36 213 kobiety 39 172 39 124 39 138 39 006 % mieszka ńców w miastach 67,16% 66,98% 66,69% 66,45% na wsi ogółem 36 948 37 218 37 691 37 977 m ęŜ czy źni 18 608 18 734 18 944 19 073 kobiety 18 340 18 484 18 747 18 904 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS *faktyczne miejsce zamieszkania stan na 31 XII

W analizowanym okresie liczba ludno ści ogółem w Powiecie Tczewskim nieznacznie wzrosła (wzrost o 677 osób w ci ągu 4 lat). Udział kobiet w ogólnej liczbie mieszka ńców wynosi niewiele ponad 51% i wykazuje stał ą tendencj ę (105 kobiet na 100 m ęŜ czyzn). W 2008 roku około 66% osób mieszkało w miastach Powiatu Tczewskiego i wska źnik ten jest zbli Ŝony do wska źnika dla całego województwa Pomorskiego (67% populacji województwa Pomorskiego mieszka w miastach). Liczba mieszka ńców miast Powiatu Tczewskiego nieznacznie spada. Około 53% mieszka ńców Powiatu Tczewskiego mieszka w gminie miejskiej Tczew.

Tablica 3 Ludno ść wg Gmin Powiatu Tczewskiego Nazwa Gminy 2005 2006 2007 2008 1. Tczew - gmina miejska 60 244 60 283 60 271 60 119 2. Tczew - gmina wiejska 11 138 11 284 11 575 11 765 3. Subkowy 5 214 5 255 5 285 5 320 4. Morzeszczyn 3 795 3 819 3 836 3 817 5. Gniew 15 552 15 502 15 539 15 538 na wsi 8 743 8 731 8 759 8 774 w miastach 6 809 6 771 6 780 6 764 6. Pelplin 16 551 16 537 16 618 16 605 na wsi 8 033 8 093 8 212 8 269 w miastach 8 518 8 444 8 406 8 336 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

8

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

W analizowanym okresie nast ąpił w odniesieniu do liczby ludno ści w wieku: • do 24 lat spadek o 5,34%, • 25 – 44 lat wzrost o 3,63%, • 45 – 59 lat spadek o 0,04%, • powy Ŝej 60 lat wzrost o 10, 37%.

Tablica 4 Ludno ść Powiatu Tczewskiego wg grup wieku i płci 2005 2006 2007 2008 do 24 lat ogółem 40178 39521 38952 38034 męŜ czy źni 20523 20182 19904 19458 kobiety 19655 19339 19048 18576 % kobiet 48,92% 48,93% 48,90% 48,84% 25-44 lat ogółem 32014 32310 32692 33177 męŜ czy źni 16114 16269 16462 16722 kobiety 15900 16041 16230 16455 % kobiet 49,67% 49,65% 49,65% 49,60% 45-59 lat ogółem 24257 24455 24434 24248 męŜ czy źni 11829 11940 11915 11830 kobiety 12428 12515 12519 12418 % kobiet 51,23% 51,18% 51,24% 51,21% powy Ŝej 60 lat ogółem 16070 16430 17070 17737 męŜ czy źni 6541 6717 6982 7276 kobiety 9529 9713 10088 10461 % kobiet 59,30% 59,12% 59,10% 58,98% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Powy Ŝsze wska źniki pokazuj ą, Ŝe liczba ludno ści w Powiecie Tczewskim w wieku powy Ŝej 60 lat wyra źnie wzrasta, przy równoczesnym spadku liczby ludno ści w wieku do 24 lat. Przyrost naturalny na 1000 ludno ści w latach 2007 i 2008 był stały i wynosił 4,4. Na podstawie obecnych analiz społecznych mo Ŝna konstatowa ć, Ŝe starzenie si ę mieszka ńców Powiatu jest faktem i istotnym wyznacznikiem procesów społecznych i gospodarczych. Ten fakt ma znaczenie dla planowania przestrzennego i polityki społecznej.

9

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Tablica 5 Ruch naturalny wg płci w Powiecie Tczewskim 2005 2006 2007 2008 Urodzenia Ŝywe ogółem 1 262 1 367 1 478 1 480 męŜ czy źni 674 705 746 760 kobiety 588 662 732 720 Zgony ogółem ogółem 997 952 976 984 męŜ czy źni 524 497 571 529 kobiety 473 455 405 455 Przyrost naturalny ogółem 265 415 502 496 męŜ czy źni 150 208 175 231 kobiety 115 207 327 265 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Charakterystyk ę Powiatu oddaje misja Powiatu Tczewskiego zawarta w Strategii Powiatu Tczewskiego na lata 2007 – 2020, która brzmi: „Powiat tczewski to miejsce na Kociewiu zapewniaj ące doskonałe warunki do samorealizacji mieszka ńców, gdzie efektywnie wykorzystuje si ę zasoby lokalne, stymuluje przedsi ębiorczo ść , podnosi atrakcyjno ść regionu i tworzy odpowiedni klimat w rozwoju społeczno - gospodarczym”. 2 Głównym celem Powiatu Tczewskiego jest stymulowanie rozwojem, który zapewni wyrównywanie szans rozwoju i da szans ę ka Ŝdemu mieszka ńcowi na wsi i w mie ście. Kompendium misji oddaje hasło: „ Powiat Tczewski – powiatem równych szans ”.

2 Strategia Rozwoju Powiatu Tczewskiego na lata 2007 – 2020, Tczew 2007

10

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

2. Rynek pracy

2.1. Zatrudnienie Porównanie ludno ści Powiatu Tczewskiego wg ekonomicznych grup wieku z danymi dla Woj. Pomorskiego oraz Polski wypadaj ą korzystnie dla Powiatu Tczewskiego. Posiada on wysoki wska źnik ludno ści w wieku przedprodukcyjnym (o 8% wy Ŝszy ni Ŝ dla województwa Pomorskiego, a o 3% wy Ŝszy w skali kraju), a najni Ŝszy w wieku poprodukcyjnym (o 9% ni Ŝszy ni Ŝ w województwie), co wskazuje na du Ŝy potencjał rozwojowy Powiatu Tczewskiego w kontek ście demograficznym. Udział ludno ści Powiatu Tczewskiego w wieku przedprodukcyjnym wykazuje tendencj ę malej ącą, a udział ludno ści w wieku poprodukcyjnym wykazuje tendencj ę rosn ącą.

Tablica 6 Ludno ść Powiatu Tczewskiego w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej), produkcyjnym i poprodukcyjnym wg płci 2005 2006 2007 2008 Ludno ść ogółem ogółem 112 519 112 716 113 148 113 196 męŜ czy źni 55 007 55 108 55 263 55 286 kobiety 57 512 57 608 57 885 57 910 w wieku przedprodukcyjnym ogółem 26 289 25 629 25 235 24 661 męŜ czy źni 13 437 13 151 12 948 12 619 kobiety 12 852 12 478 12 287 12 042 w wieku produkcyjnym ogółem 72 007 72 589 72 949 73 121 męŜ czy źni 36 876 37 172 37 439 37 714 kobiety 35 131 35 417 35 510 35 407 w wieku poprodukcyjnym ogółem 14 223 14 498 14 964 15 414 męŜ czy źni 4 694 4 785 4 876 4 953 kobiety 9 529 9 713 10 088 10 461 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Analiza struktury wiekowej populacji wskazuje na dobre proporcje pomi ędzy grup ą ludno ści w wieku 0-17, a grup ą ludno ści w tzw. wieku poprodukcyjnym - korzystniejsze ni Ŝ w kraju i w województwie.

11

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Tablica 7 Udział ludno ści wg ekonomicznych grup wieku dla Polski, woj. Pomorskiego i Powiatu Tczewskiego (stan na 31XII 2005r).

w wieku w wieku w wieku

przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym Polska 20 64 16 Woj. Pomorskie 15 64 21 Powiat Tczewski 23 64 12 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Tablica 8 Udział ludno ści Powiatu Tczewskiego wg ekonomicznych grup wieku w % ludno ści ogółem

2005 2006 2007 2008 w wieku przedprodukcyjnym 23,4 22,7 22,3 21,8 w wieku produkcyjnym 64,0 64,4 64,5 64,6 w wieku poprodukcyjnym 12,6 12,9 13,2 13,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Analiza danych zawartych w obu tabelach potwierdza, i Ŝ w okresie od 2005 do 2008 roku spada wska źnik obci ąŜ enia demograficznego w odniesieniu do ludno ści w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym b ędący konsekwencj ą ni Ŝu demograficznego. Równocze śnie znacznie wzrósł (o 8 osób) wska źnik ludno ści w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym jako konsekwencja starzenia si ę społecze ństwa Powiatu Tczewskiego. W 2008 roku na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 21 osób w wieku poprodukcyjnym.

Tablica 9 Wska źnik obci ąŜ enia demograficznego Powiecie Tczewskim

2005 2006 2007 2008 Ludno ść w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w 56,3 55,3 55,1 54,8 wieku produkcyjnym Ludno ść w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w 54,1 56,6 59,3 62,5 wieku przedprodukcyjnym Ludno ść w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w 19,8 20 20,5 21,1 wieku produkcyjnym Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Tablica 10 Pracuj ący w głównym miejscu pracy

2005 2006 2007 ogółem 19 807 21 462 23 855 sektor publiczny 6 789 - - sektor prywatny 15 908 - - Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

12

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Tablica 11 Pracuj ący wg sektorów ekonomicznych ł ącznie z rolnictwem indywidualnym

2005 2006 2007 ogółem 22 697 24 352 26 745 sektor rolniczy 3 168 3 178 3 157 sektor przemysłowy 9 643 10 915 12 585 sektor usługowy razem 9 886 10 259 11 003 sektor usługowy - usługi rynkowe 5 317 5 685 6 381 sektor usługowy - usługi nierynkowe 4 569 4 574 4 622 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Liczba osób ogółem pracuj ących wynosiła w 2007 roku 26 745 i była wy Ŝsza od roku 2005 o blisko 18%. Analizuj ąc liczbę pracowników wg sektorów ekonomicznych mo Ŝna zauwa Ŝyć, iŜ w analizowanym okresie liczba pracuj ących w sektorze rolniczym oraz w sektorze usługowym – usługi nierynkowe utrzymuje si ę na podobnym poziomie. Znaczy to, i Ŝ wzrost zatrudnienia nast ąpił w okresie 3 analizowanych lat w sektorze przemysłowym (30,5%) oraz w sektorze usług rynkowych (20%). W zatrudnieniu w przemy śle i budownictwie przoduj ą gminy: Tczew oraz Gniew. Jest to zwi ązane z faktem istnienia w tych miejscowo ściach du Ŝych przedsi ębiorstw. Ponadto na terenie Gminy Tczew zlokalizowana jest Specjalna Strefa Ekonomiczna, w której funkcjonuje kilkana ście przedsi ębiorstw du Ŝych, zatrudniaj ących ponad 250 pracowników.

13

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Bezrobocie w Powiecie Tczewskim

Na obszarze Powiatu Tczewskiego najwy Ŝsz ą stop ę bezrobocia odnotowano w roku 1993 - wyniosła ona wówczas 30,5%. W latach 1994-1998 miał miejsce spadek wska źnika poziomu bezrobocia do warto ści 18,5% w 1998 roku. Stopa bezrobocia zacz ęła ponownie rosn ąć od roku 1999 by w ko ńcu roku 2003 osi ągn ąć kolejn ą warto ść maksymaln ą, tj. 29,4%. Na przestrzeni lat 2004 - 2008 na terenie kraju, województwa pomorskiego, a tak Ŝe powiatu tczewskiego nast ępował systematyczny spadek poziomu bezrobocia. Pozytywny trend obserwowany w ostatnich pi ęciu latach wynika zasadniczo z dwóch czynników: przyst ąpienia Polski do Unii Europejskiej i zwi ązanego z tym faktem zwi ększenia mo Ŝliwo ści podejmowania przez obywateli polskich zatrudnienia poza granicami kraju oraz przyspieszenia tempa rozwoju gospodarczego, przekładaj ącego si ę na zwi ększenie liczby nowych miejsc pracy. Według stanu na dzie ń 31 grudnia 2008 roku w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Tczewie zarejestrowanych pozostawało 3816 bezrobotnych w tym 2316 kobiet (60,6%), w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku liczba ta zmniejszyła si ę o 3000 osób tj. o 44,0%. Na koniec grudnia 2008 roku stopa bezrobocia wyniosła 10,0% i w porównaniu do roku poprzedniego wska źnik ten spadł o 6,8 punktu procentowego.

Tablica 12 Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Tczewie wg podziału administracyjnego w latach 2005 – 2008.

Miasto/ 31.12.2005 31.12.2006 31.12.2007 31.12.2008 31.03.2009 Gmina W tym W tym W tym W tym Ogółem Ogółem Ogółem Ogółem Ogółem kobiety kobiety kobiety kobiety Tczew – 4055 2446 3765 2268 3032 1827 1800 1025 2498 miasto Tczew – 963 524 880 526 686 435 386 249 507 gmina Subkowy - 510 283 438 266 335 214 206 134 289 gmina Pelplin – 688 433 532 365 643 372 321 193 391 miasto Pelplin – 1088 675 867 613 678 423 337 192 407 gmina Gniew – 915 521 823 483 419 300 268 179 346 miasto Gniew - 887 530 765 465 697 529 334 239 468 gmina Morzeszczyn 480 289 394 260 326 243 164 105 207 – gmina Ogółem 9586 5701 8464 5246 6816 4343 3816 2316 5113

14

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Wykres 1 Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Tczewie w latach 2005-2009*

* Dane za rok 2009 pochodz ą z 31 marca

Skutki kryzysu gospodarczego, jaki dotkn ął gospodark ę światow ą niestety, ale daj ą si ę zauwa Ŝyć równie Ŝ w Powiecie Tczewskim w statystykach bezrobocia w pierwszym kwartale 2009 r. Stopa bezrobocia wynosiła ju Ŝ 13%, a liczba bezrobotnych gwałtownie wzrosła, co wyra źnie wida ć w zestawieniu w Tablicy 13. Pogarszaj ąca si ę sytuacja na rynku pracy w 2009 roku skłania do podejmowania szeregu działa ń na rzecz poprawy sytuacji osób pozostaj ących bez pracy, aktywizacji lokalnego rynku pracy oraz promowania przedsi ębiorczo ści i postaw przedsi ębiorczych.

Tablica 13 Stopa bezrobocia rejestrowanego w 2009 roku

Bezrobotni Miesi ąc Wska źnik stopy bezrobocia zarejestrowani W tym Powiat Województwo Ogółem Kraj kobiety Tczewski Pomorskie 31.12.2008 3816 2316 10,00% 8,40% 9,50% 31.01.2009 4417 2572 11,40% 9,40% 10,50% 28.02.2009 4849 2708 12,40% 10,10% 10,90% 31.03.2009 5113 2801 13,00% 10,50% 11,20% 30.04.2009 4869 2647 12,50% 10,30% 11,00% 31.05.2009 4834 2684 - - - Sporz ądzono:05.06.2009, PUP Tczew

Stop ę bezrobocia rejestrowanego obliczono jako udział zarejestrowanych bezrobotnych w cywilnej ludno ści aktywnej zawodowo.

15

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Tablica 14 Liczba bezrobotnych w powiatach województwa pomorskiego w 2008 roku.

Na zmiany w płynno ści bezrobocia w roku 2008 wpłyn ął wi ększy odpływ z bezrobocia ni Ŝ napływ do bezrobocia. W ci ągu 12 miesi ęcy zarejestrowały si ę 7724 osoby. Wi ększo ść osób nowo rejestruj ących si ę stanowiły osoby poprzednio pracuj ące (80,0%), a tak Ŝe osoby rejestruj ące si ę po raz kolejny (82,5%). 3

Tablica 15 Stopa bezrobocia w powiatach województwa pomorskiego (stan na 31 grudnia 2008 r.).

3 Informacja o stanie bezrobocia w Powiecie Tczewskim, PUP Tczew, 2008 rok

16

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Bezrobotni b ędący w szczególnej sytuacji na rynku pracy Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy okre śliła kategori ę „osób b ędących w szczególnej sytuacji na rynku pracy”. Do osób tych zaliczono nast ępuj ące grupy: bezrobotnych do 25 roku Ŝycia, długotrwale bezrobotnych, bezrobotnych powy Ŝej 50 roku Ŝycia, bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bezrobotnych niepełnosprawnych. Bezrobotni do 25 roku Ŝycia Osoby bezrobotne do 25 roku Ŝycia to szczególna grupa osób bezrobotnych. S ą to osoby młode, wchodz ące na rynek pracy cz ęsto po raz pierwszy. Najwi ększy poziom rejestracji bezrobotnych do 25 roku Ŝycia przypada na miesi ące letnie tj. maj – sierpie ń, co wi ąŜ e si ę ze wzmo Ŝon ą rejestracj ą w tych miesi ącach absolwentów szkół ponadpodstawowych. Liczba zarejestrowanych osób w całym 2008 roku wynosiła 2816 osób, co stanowiło 36,5 % napływu rocznego. W ko ńcu grudnia 2008 r. zarejestrowanych było 802 osób do 25 roku Ŝycia, tj. 21,0% ogółu bezrobotnych. Bezrobotni powy Ŝej 50 roku Ŝycia W ko ńcu grudnia 2008 r. zarejestrowanych było 733 osób bezrobotnych powy Ŝej 50 roku Ŝycia, które stanowiły 19,2% ogółu bezrobotnych. W porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego liczba ta zmniejszyła si ę o 631 osób, tj. o 46,2%. W grupie tej dominuj ą osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poni Ŝej- 46,4% oraz z wykształceniem zasadniczym zawodowym- 31,4%. Długotrwale bezrobotni Liczba długotrwale bezrobotnych, tj. bezrobotnych pozostaj ących w rejestrze urz ędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesi ęcy w okresie ostatnich 2 lat, z wył ączeniem okresów odbywania sta Ŝu i przygotowania zawodowego w miejscu pracy, w ko ńcu grudnia 2008 r. wynosiła 1744 osób, tj. 45,7% w ogólnej liczbie bezrobotnych. W porównaniu z ko ńcówk ą roku 2007, liczba ta zmniejszyła si ę o 2616 osób, czyli o 60,0%. Udział długotrwale bezrobotnych ro śnie z ich wiekiem. Najwy Ŝszy udział pozostaj ących bez pracy powy Ŝej 12-tu miesi ęcy w ogólnej liczbie bezrobotnych wyst ępuje w śród bezrobotnych w wieku 45-54 lat. Bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych Wśród zarejestrowanych bezrobotnych nie posiadaj ących kwalifikacji do wykonywania jakiegokolwiek zawodu po świadczonego dyplomem, świadectwem, za świadczeniem instytucji szkoleniowej lub innym dokumentem uprawniaj ącym do wykonywania zawodu było w ko ńcu grudnia 2008 r. - 1104 osób, tj. 28,9% ogółu bezrobotnych. W porównaniu

17

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 z ko ńcówk ą roku 2007 było to mniej o 1153 osoby, czyli 51,0%. W śród osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych dominuj ą osoby bez sta Ŝu pracy oraz ze sta Ŝem pracy w przedziale od 1 –5 lat. Bezrobotni z prawem do zasiłku W ko ńcu 2008 r. w ewidencji urz ędu pracy zarejestrowanych było 1058 osób bezrobotnych z prawem do zasiłku, którzy stanowili 27,7% ogółu bezrobotnych. W porównaniu do stanu z ko ńca grudnia 2007 r. liczba bezrobotnych z prawem do zasiłku spadła o 108 osób, a udział procentowy w ogólnej liczbie bezrobotnych zmniejszył si ę o 9,2%. Bezrobotni według wieku Wśród ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w urz ędzie pracy najliczniejsza grupa to osoby w wieku 25 – 49 lat. Stanowiły one na koniec grudnia 2008 r. 59,7% ogółu bezrobotnych. Na drugim miejscu pod wzgl ędem liczebno ści znalazła si ę grupa bezrobotnych w przedziale wiekowym 18-24 lata tj. 21,0%. Najmniej liczn ą grup ę stanowili bezrobotni w wieku przedemerytalnym, czyli 60 lat i wi ęcej; ich odsetek wynosił 0,4%. Bezrobotni według poziomu wykształcenia Charakterystyczn ą, niekorzystn ą cech ą bezrobocia pozostaje równie Ŝ niski poziom wykształcenia osób bezrobotnych, co w zasadniczy sposób decyduje o ich szansach na znalezienie zatrudnienia. Najliczniejsz ą grup ę bezrobotnych w ko ńcu grudnia 2008r. stanowiły osoby o wykształceniu zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i poni Ŝej 2523 osoby, tj. 66,1% populacji bezrobotnych. Najmniej osób bezrobotnych legitymowało si ę wykształceniem wy Ŝszym. Widoczna jest zatem zale Ŝno ść , i Ŝ wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia wzrastaj ą szanse na skuteczne znalezienie zatrudnienia. Bezrobotni niepełnosprawni W ko ńcu wrze śnia 2008 r. w rejestrach bezrobotnych w powiatowym urz ędzie pracy zarejestrowanych było 214 osób bezrobotnych niepełnosprawnych, a udział ich w ogólnej liczbie bezrobotnych w tamtym miesi ącu wynosił 4,5%. Bezrobotni niepełnosprawni to najcz ęś ciej osoby z lekkim stopniem niepełnosprawno ści. Osoby niepełnosprawne ze znacznym stopniem niepełnosprawno ści stanowi ą grup ę stosunkowo nieliczn ą. W śród osób bezrobotnych niepełnosprawnych dominuj ą osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 40,1% tej populacji bezrobotnych oraz osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poni Ŝej – 36,6%.

18

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Bezrobotne kobiety Liczba bezrobotnych kobiet w ko ńcu grudnia 2008 r. wyniosła 2316 osób i była o 1967 osób ni Ŝsza w porównaniu do stanu z ko ńca grudnia 2007 r. Bezrobotne kobiety dominowały w nast ępuj ących kategoriach bezrobotnych: zwolnieni z przyczyn dotycz ących zakładu pracy, dotychczas niepracuj ący, w śród osób długotrwale bezrobotnych oraz bez kwalifikacji zawodowych Bezrobotni zamieszkali na wsi Wiejski rynek pracy w roku 2008 charakteryzował si ę, podobnie jak bezrobocie ogółem, spadkow ą tendencj ą liczby bezrobotnych. Dynamika spadku bezrobocia w śród mieszka ńców wsi była jednak słabsza ni Ŝ wśród mieszka ńców miast. W ko ńcu grudnia 2008 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych zamieszkałych na wsi wyniosła 1427 osoby. Stanowili oni 37,4% ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowym urz ędzie pracy. W populacji osób bezrobotnych mieszkaj ących na wsi 919 osób (64,4%) to bezrobotne kobiety. W ko ńcu grudnia 2008 r. liczba osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi zmniejszyła si ę o 1295 osób, tj. o 47,6% w stosunku do stanu z ko ńca 2007 r. Struktura bezrobotnych mieszka ńców wsi nie odbiega od struktury całej populacji bezrobotnych. Charakteryzuje j ą wysoki udział w ogólnej liczbie bezrobotnych ludzi młodych, o niskim poziomie wykształcenia i pozostaj ących bez pracy powy Ŝej roku.

Na poziom bezrobocia du Ŝy wpływ ma niedostosowanie edukacji zawodowej i ustawicznej do aktualnych warunków rynkowych. Oczekiwania pracodawców wzgl ędem potencjalnych kandydatów do pracy s ą coraz wy Ŝsze. Zmiany zapotrzebowania na prac ę w poszczególnych profesjach s ą cz ęsto efektem restrukturyzacji bran Ŝ lub rozwoju technologicznego. Dlatego istotn ą rol ę odgrywaj ą: poradnictwo zawodowe i szkolenia organizowane przez Powiatowy Urz ąd Pracy w celu podwy Ŝszania b ądź zmiany kwalifikacji zawodowych. W analizowanym okresie 2008 roku skierowano na szkolenia ogółem 687 osób, z tego 23 osoby uczestniczyły w szkoleniach indywidualnych. 4 Szkolenia organizowano w oparciu o zapotrzebowanie lokalnego rynku pracy (zawody deficytowe) w takich obszarach zawodowych jak:

4 Ranking zawodów deficytowych i nadwy Ŝkowych w powiecie tczewskim za 2008 rok, PUP Tczew, luty 2009r.

19

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• rachunkowo ść • ksi ęgowo ść , bankowo ść i analiza inwestycyjna • nauka j ęzyków obcych • prace sekretarskie i biurowe • informatyka i wykorzystanie komputerów • handel • budownictwo • usługi transportowe, gastronomiczne, fryzjerskie i kosmetyczne • obsługa ci ęŜ kich maszyn budowlanych.

Bardzo wa Ŝnym elementem aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych obok po średnictwa pracy jest poradnictwo zawodowe, które stanowi istotn ą usług ę rynku pracy. W 2008 roku doradcy zawodowi świadczyli usługi osobom bezrobotnym i poszukuj ącym pracy w formie poradnictwa zawodowego indywidualnego i grupowego, informacji zawodowej oraz grupowych spotka ń informacyjnych. Wszystkimi formami usług doradczych w 2008 roku objętych zostało 4621 osób w tym 68% stanowiły kobiety. Uczestnikami zaj ęć grupowych były przede wszystkim osoby długotrwale bezrobotne. Spo śród klientów korzystaj ących z usług poradnictwa zawodowego znaczny odsetek stanowiły osoby, które pozostawały w rejestrze bezrobotnych w okresie do 6 miesi ęcy. Osoby te wykazywały wysok ą aktywno ść i ch ęć szybkiego powrotu na rynek pracy. Od doradców oczekiwały praktycznych wskazówek dotycz ących poruszania si ę po rynku pracy, skorzystania z mo Ŝliwo ści zdobycia nowych lub rozszerzenia posiadanych kompetencji. Cz ęsto osoby korzystaj ące z poradnictwa zawodowego oczekiwały równie Ŝ pomocy w zredagowaniu dokumentów aplikacyjnych. Liczn ą grup ę klientów, z któr ą pracowali doradcy zawodowi stanowiły osoby po 50 roku Ŝycia. Pomoc tym osobom polegała na podwy Ŝszeniu samooceny, wzbudzeniu motywacji do doskonalenia zawodowego i aktywno ści zawodowej. Do najcz ęś ciej zgłaszanych przez klientów w trakcie procesu doradczego problemów mo Ŝna zaliczy ć: • trudno ści w znalezieniu satysfakcjonuj ącego zatrudnienia, • deficyt w zakresie umiej ętno ści poszukiwania pracy, • wybór odpowiedniego kierunku szkolenia zawodowego,

20

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• okre ślenie obszaru (stanowiska i zadania) zwi ązanego z planowanym sta Ŝem lub przygotowaniem zawodowym, • godzenie ról Ŝyciowych z aktywizacj ą zawodow ą, • ocena szans przedsi ęwzi ęcia (dotyczyła podj ęcia planowanej działalno ści gospodarczej), • bł ędny wybór zawodu, • ponowny powrót na rynek pracy po długiej przerwie.

W celu poprawienia sytuacji na lokalnym rynku pracy, w 2008 roku na terenie Powiatu Tczewskiego, Powiatowy Urz ąd Pracy w Tczewie realizował nast ępuj ące projekty aktywizacyjne. Tablica 16 Projekty realizowane przez PUP Tczew w latach 2007 - 2008 r.

EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY – Sektorowy Program Operacyjny Kwota dofinansowania Rozwój Zasobów Ludzkich, Program Operacyjny Kapitał Ludzki. 2007 rok Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich Priorytet 1 Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej Działanie 1.2 543.100 Perspektywy dla młodzie Ŝy Projekt pn. „Zatrudnienie dla młodych EFS 2006-2007”. Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich Priorytet 1 Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej Działanie 1.3 861.900 Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia Projekt pn. „ Powrót do Ŝycia zawodowego EFS 2006-2007” . 2008 rok Poddziałanie 6.1.3 Poprawa zdolno ści do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywno ści zawodowej osób bezrobotnych. Projekt pn. „ Fundusze unijne szans ą 4.002.000,00 na wzrost zatrudnienia w powiecie tczewskim”. Poddziałanie 6.1.2 Wsparcie powiatowych i wojewódzkich urz ędów pracy w realizacji zada ń na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych w regionie 93.056,64 pn. „Nowe kadry - nowe standardy” . PROGRAMY REGIONALNE ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY W Kwota dofinansowania DYSPOZYCJI SAMORZ ĄDU WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO 2007 rok Wojewódzki Program Wspieraj ący Rozwój Gospodarczy i Tworzenie Miejsc Pracy w Oparciu o Wykorzystanie Tradycji i Zasobów Przyrodniczych Regionu-GRYF: 28.800 „Kadry dla rozwoju turystyki w Tczewie” . Wojewódzki Program Wspieraj ący Rozwój Gospodarczy i Tworzenie Miejsc Pracy w Oparciu o Wykorzystanie Tradycji i Zasobów Przyrodniczych Regionu-GRYF: 9.700 „Zaproszenie w przeszło ść ”. Program Regionalny Buduj dla Pomorza : „Z budownictwem w przyszło ść ”. 100.000 Program Regionalny Przedsi ębiorczy Pomorzanin . 523.100 2008 rok Wojewódzki Program Wspieraj ący Rozwój Gospodarczy i Tworzenie Miejsc Pracy w Oparciu o Wykorzystanie Tradycji i Zasobów Przyrodniczych Regionu-GRYF: 37.900 „Ocali ć od zapomnienia gin ące zawody ”. Program Regionalny Buduj dla Pomorza : „Buduj z nami”. 141.500

21

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Program Regionalny Przedsi ębiorczy Pomorzanin :„Przedsi ębiorczo ść Twoj ą 602.500 szans ą”. PROGRAMY ZE ŚRODKÓW POZYSKANYCH Z REZERWY MINISTRA Kwota dofinansowania 2007 rok Projekt w ramach Programu Dobry Start. 228.900 Projekt w ramach Programu Inwestycje w Kwalifikacje Deficytowe na rynku 157.900 pracy - IKD . 2008 rok Projekt „Aktywni na rynku pracy II” 100.000 Projekt w ramach Programu 45/50 PLUS 125.000 Łączna kwota dofinansowania w 2007 roku PLN 2.453.400,00 Łączna kwota dofinansowania w 2008 roku PLN 5.101.956,64 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Tczewie

Struktura bezrobotnych według grup zawodowych w Powiecie Tczewskim w ko ńcu 2008 roku.

Bezrobotni według grup zawodów i specjalno ści. Na podstawie danych PUP w Tczewie mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe najwi ększ ą populacj ę zarejestrowanych bezrobotnych stanowiły osoby z grupy „Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy” – tj . 14,1% ogółu bezrobotnych. Tak wysoki poziom wska źnika został osi ągni ęty głównie poprzez osoby bezrobotne posiadaj ące zawód sprzedawcy – 473 osób (w tym 454 kobiety). Drug ą grup ę reprezentuj ą „Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urz ądze ń”– tj. 9,4% ogółu bezrobotnych. Przewa Ŝaj ącymi zawodami w tej grupie s ą: • ślusarz – 76 osób (w tym 7 kobiet), • tokarz - 28 osób (w tym 7 kobiet), • mechanik samochodów osobowych – 27 osób. W dalszej kolejno ści plasuje si ę grupa „Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach” – tworz ąca 8,6% ogółu bezrobotnych. Najwi ęcej zarejestrowanych jest w zawodach: • sprz ątaczka – 90 osób (w tym 87 kobiet), • robotnik gospodarczy – 55 osób (w tym 30 kobiet), • robotnik placowy – 48 osób (w tym 27 kobiet). Liczn ą grup ę pozostaj ącą w ewidencji Urz ędu tworz ą „Operatorzy i monterzy maszyn ” – tj. 8,5% ogółu bezrobotnych. Znaczny odsetek osób bezrobotnych posiada zawód monter podzespołów i zespołów elektronicznych – 194 osoby (w tym 153 kobiety).

22

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Wysok ą liczb ę osi ągn ęła równie Ŝ grupa „Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemy śle, budownictwie i transporcie” , tj. 8,3% ogółu bezrobotnych stanowi ą: • robotnik budowlany – 90 osób (w tym 2 kobiety), • robotnik pomocniczy w przemy śle przetwórczym – 47 osób (w tym 34 kobiety), • robotnik drogowy – 46 osób (w tym 5 kobiet). Nast ępn ą grup ę osób stanowi ą „ Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemie ślnicy” – tj. 8,1% ogółu bezrobotnych, w śród których dominuj ącymi zawodami s ą: • krawiec – 58 osób (w tym 57 kobiet), • przetwórca ryb – 38 osób (w tym 36 kobiet), • szwaczka – 36 osób. Nieco mniejsz ą grup ę stanowi ą „Górnicy i robotnicy budowlani” – tj. 6,5% ogółu bezrobotnych, gdzie przewa Ŝały zawody: murarz – 49 osób , malarz budowlany – 30 osób (w tym 5 kobiet). Kolejn ą grup ę tworz ą „Pracownicy usług osobistych i ochrony ” – tj. 6,3% ogółu bezrobotnych, gdzie przewa Ŝaj ącą wi ększo ść stanowi ą osoby w zawodzie kucharz – 68 osób (w tym 54 kobiety). W grupie „Pracownicy pozostałych specjalno ści” – tj. 6,3% ogółu bezrobotnych odnotowano najwi ęcej osób zarejestrowanych w zawodzie asystent ekonomiczny – 59 osób (w tym 53 kobiety).

Analiza ofert pracy według zawodów/ grup zawodów W 2008 roku zgłoszono do urz ędu 9361 ofert pracy, (tj. o 3655 ofert wi ęcej ni Ŝ przed rokiem). Z ogólnej liczby zgłoszonych ofert – 1378 to oferty pracy subsydiowanej (prace interwencyjne, sta Ŝe, przygotowanie zawodowe oraz prace społecznie u Ŝyteczne). W analizowanym okresie wydano 6316 skierowa ń do pracy, w porównaniu do 2007 r. liczba ta zwiększyła si ę o 1053 skierowa ń. Struktura pozyskanych ofert pracy wg poszukiwanych kwalifikacji zawodowych wskazuje, Ŝe najwi ększe zapotrzebowanie pracodawców dotyczy pracowników posiadaj ących kwalifikacje z grupy „Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urz ądze ń”. W śród zgłoszonych wolnych miejsc pracy w tej grupie znaczn ą cz ęść stanowiły oferty w zawodach: • monter kadłubów okr ętowych – 1126 ofert, • spawacz r ęczny gazowy – 530 ofert, • ślusarz – 491 ofert. 23

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

„Operatorzy i monterzy maszyn” – to kolejna liczna grupa, w której głównie poszukiwano osób w zawodach: • monter podzespołów i zespołów elektronicznych – 368 ofert, • monter maszyn i urz ądze ń okr ętowych – 356 ofert , • operator obrabiarek sterowanych numerycznie – 237 ofert. Znaczn ą liczb ę ofert pracy zgłoszono równie Ŝ z grupy zawodów „Górnicy i robotnicy budowlani ” , gdzie przewa Ŝały nast ępuj ące zawody: • monter ruroci ągów okr ętowych – 265 ofert, • murarz – 99 ofert. W nieco mniejszej grupie „Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach” najwi ęcej ofert pracy wpłyn ęło w zawodach: robotnik gospodarczy – 429 ofert oraz sprz ątaczka – 106 ofert. Kolejne oferty pracy pochodziły z grupy zawodów „Pracownicy pozostałych specjalno ści” , których znaczn ą cz ęść stanowiły zawody: telemarketer – 236 ofert oraz pracownik administracyjny – 64 oferty. Nieco mniej reprezentatywna grupa zawodów to „Pracownicy usług osobistych i ochrony”, w której przewa Ŝały zawody: pracownik ochrony mienia i osób – 182 ofert oraz kelner – 69 ofert. Analizuj ąc struktur ę ofert pracy wg grup zawodowych w 2008r mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe najwi ększ ą ilo ść ofert, jakie zostały zgłoszone do urz ędu stanowiły oferty pracy z takich bran Ŝy jak: przemysł stoczniowy, handel i usługi, budownictwo, prace biurowe. Podobnie jak w roku poprzednim znaczna cz ęść ofert pochodziła z sektora prywatnego, natomiast oferty na stanowiska takie jak: pracownik administracyjny oraz biurowy wpłyn ęły z sektora publicznego. Mo Ŝna wnioskowa ć, i Ŝ oferty dla pracowników biurowych były realizowane na podstawie zatrudnienia lub podj ęcia sta Ŝu/przygotowania zawodowego przez osoby spełniaj ące podstawowe wymagania pracodawcy. Do urz ędu wpływa w dalszym ci ągu niewystarczaj ąca liczba ofert pracy w takich zawodach jak: sprzedawca, robotnik drogowy, asystent ekonomiczny oraz krawiec w stosunku do ilo ści osób rejestruj ących si ę w tych zawodach. W omawianym okresie najwi ęcej ofert pracy zgłoszono ze Stoczni w Gdyni oraz ze Stoczni w Tczewie na 2948 stanowisk pracy w nast ępuj ących zawodach: • monter kadłubów okr ętowych, • elektromonter okr ętowy, 24

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• operator Ŝurawia, • operator urz ądze ń d źwigowych, • monter ślusarskiego wyposa Ŝenia, • monter maszyn i urz ądze ń okr ętowych, • spawacz, • monter ruroci ągów okr ętowych. Tak du Ŝe zapotrzebowanie przemysłu stoczniowego wynikało z zawieranych na bie Ŝą co kontraktów oraz popytu na produkcj ę sekcji okr ętowych. Sytuacja ta uległa diametralnej zmianie w momencie podj ęcia decyzji dotycz ącej likwidacji Stoczni. Upadło ść Stoczni Gdynia S.A. wpłynie za pewne niekorzystnie na sytuacj ę całego sektora w Polsce, a tak Ŝe na wzrost bezrobocia w powiecie tczewskim w roku 2009. Pracodawcy cz ęsto oczekuj ą od potencjalnych kandydatów konkretnych umiej ętno ści i wiedzy potrzebnej do wykonania jasno okre ślonych zada ń, których posiadanie najcz ęś ciej mo Ŝna potwierdzi ć dyplomami lub certyfikatami. Dlatego istotn ą rol ę na zmieniaj ącym si ę rynku pracy odgrywaj ą kwalifikacje i rozwój zawodowy. Nadal w ewidencji urz ędu brakuje ofert pracy dla osób z wykształceniem ogólnym lub nisko wykwalifikowanych, nieposiadaj ących umiej ętno ści zawodowych b ądź do świadczenia zawodowego. Istotna jest równie Ŝ mobilno ść zawodowa i przestrzenna, a wi ęc gotowo ść do zmiany lub uzupełniania kwalifikacji zawodowych, korzystanie ze szkole ń i programów doskonalenia zawodowego oraz gotowo ść do zmiany miejsca zamieszkania w poszukiwaniu pracy. W dalszym ci ągu barier ą dla osób długotrwale bezrobotnych pozostaje brak gotowo ści i ch ęci podejmowania jakichkolwiek działa ń na rzecz aktywizacji zawodowej, jak równie Ŝ sam powrót na rynek pracy. Przyczynami trudno ści lub niemo Ŝno ści w realizowaniu wolnych miejsc pracy s ą najcz ęś ciej: wiek, długotrwałe przerwy w zatrudnieniu, zdezaktualizowane uprawnienia, niskie kwalifikacje zawodowe b ądź ich brak, a tak Ŝe długotrwałe bezrobocie.

Zawody nadwy Ŝkowe w Powiecie Tczewskim w 2008 roku to: sprzedawca, robotnik drogowy, asystent ekonomiczny, krawiec, technik mechanik, salowa, ślusarz narz ędziowy, asystent rachunkowo ści, ekonomista. Zawody deficytowe w Powiecie Tczewskim w 2008 roku to: monter kadłubów okr ętowych, spawacz r ęczny gazowy, monter maszyn i urz ądze ń okr ętowych, operator obrabiarek sterowanych numerycznie, spawacz r ęczny łukiem elektrycznym, elektromonter 25

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 okr ętowy, pracownik ochrony mienia i osób, rozbieracz - wykrawacz, kontroler biletów, monter konstrukcji stalowych. Wyniki sonda Ŝy na temat prognoz, co do najbardziej rozchwytywanych pracowników w 2009 roku w Polsce wskazuj ą, Ŝe do szczególnie atrakcyjnych zawodów wg tego sondaŜu nale Ŝą : 1. Robotnik budowlany - Je śli ruszy rz ądowy projekt drogowy, by ć mo Ŝe potrzeba ich będzie nawet 100 ty ś., ale dotyczy to tylko infrastruktury, a nie budownictwa mieszkaniowego. Praca b ędzie czeka ć na tych, którzy znaj ą si ę na budowie i modernizacji dróg oraz linii kolejowych, np. operatorów maszyn budowlanych. Warunkiem jest rozstrzygni ęcie licznych przetargów zaplanowanych na ten rok. Realizacja zaplanowanych przedsi ęwzi ęć wymaga ć b ędzie wykwalifikowanych pracowników do budowy dróg, autostrad, lotnisk, stadionów, mostów itp. 2. Informatycy - Mimo kryzysu finansowego a Ŝ 70 % przedsi ębiorstw w Polsce nie b ędzie ogranicza ć w tym roku wydatków na rozwi ązania teleinformatyczne. 3. Ksi ęgowi, personel administracyjno-biurowy - W tym roku najprawdopodobniej nast ąpi zwi ększenie zatrudnienia w sektorze tzw. centrów usług (np. centrum ksi ęgowe lub IT obsługuj ące z Polski wszystkie europejskie placówki firmy) oraz outsourcingu. Dla tych pracowników mo Ŝe powsta ć od kilku do kilkunastu tysi ęcy nowych miejsc pracy. 4. Wykwalifikowani pracownicy z bran Ŝy wysokiej technologii - Mo Ŝna spodziewa ć si ę du Ŝej ilo ści inwestycji produkcyjnych zwi ązanych z przenoszeniem produkcji z Europy Zachodniej do Polski. 5. Pracownicy hipermarketów i dyskontów spo Ŝywczych - Gorsza sytuacja finansowa społecze ństwa spowoduje wzrost obrotów w śród tanich sieci supermarketów. W tym roku sie ć dyskontów spo Ŝywczych Biedronka planuje otwarcie 130 kolejnych sklepów i zatrudnienie 3 ty ś. osób. Nowe sklepy zapowiadaj ą te Ŝ Tesco i Carrefour. 6. Pracownicy fast foodów – Wzro śnie popularno ść taniej gastronomii jako alternatywy dla dro Ŝszych restauracji. Sie ć McDonald's, która w tej chwili ma w całej Polsce 222 restauracje, planuje w tym roku otworzy ć od kilkunastu do kilkudziesi ęciu nowych, co oznacza zatrudnienie dla 2-3 ty ś. osób. 7. Obsługa hotelu - Do roku 2012 ma powsta ć a Ŝ 500 nowych hoteli, z czego budowa ok. 200 ju Ŝ została rozpocz ęta. Na zatrudnienie mo Ŝe wi ęc liczy ć nawet kilka tysi ęcy sprz ątaczek, recepcjonistów, kelnerów i kucharzy .

26

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

8. Bankowcy - Nowo powstały Alior Bank zatrudnił ju Ŝ ponad 1,5 tys. osób, a w najbli Ŝszych miesi ącach planuje zatrudnienie w całym kraju dodatkowych 2 tys. osób. Zatrudnienie planuj ą te Ŝ Allianz Bank i UniCredit. 9. Analitycy finansowi ze znajomo ści ą j ęzyków obcych - Gdy ńskie centrum Thomson Reuters zatrudni w tym roku do 2 tys. osób. Centrum analizuje informacje o firmach i gospodarkach i zajmuje si ę tworzeniem oprogramowania oraz obsług ą klienta. Gdynia jest jednym z pi ęciu światowych centrów operacyjnych firmy. 10. Windykatorzy i komornicy - Wzro śnie liczba firm zajmuj ących si ę egzekucj ą i ści ąganiem długów. W poprzednich latach potrzeba korzystania z ich usług była znikoma. Teraz wiele osób mo Ŝe mie ć problem z regulowaniem nale Ŝno ści. 11. Handlowcy – Przedsi ębiorstwa b ędą zatrudnia ć, aby ratowa ć wyniki sprzeda Ŝy lub wykorzysta ć gorsz ą sytuacj ę konkurentów i wzmocni ć swoj ą pozycj ę na rynku. 12. Górnicy, mechanicy, elektrycy i elektronicy ch ętni do pracy pod ziemi ą - nawet 2,5 tys. osób zatrudni Kompania W ęglowa, najwi ększa spółka górnicza. 13. Pracownicy bran Ŝy motoryzacyjnej - ponad 3,7 tys. miejsc pracy powstanie w Katowickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej. W KSSE 43 % miejsc pracy przypada na produkcj ę motoryzacyjn ą. Najwi ększ ą z ubiegłorocznych inwestycji jest nowa linia produkcyjna w fabryce silników Fiat Powertrain Technologies Poland w Bielsku-Białej - będzie tam wytwarzany nowy model silnika. Otwarcie nowej linii spowoduje docelowo wzrost zatrudnienia w zakładzie o ponad 460 osób. 14. śołnierze - wojsko chce do ko ńca 2010 roku uzupełni ć stanowiska w armii zawodowej do 120 tys. osób. W tym czasie planowane jest zatrudnienie kilkunastu tysi ęcy ochotników do korpusu szeregowych zawodowych. 5

5 Gazeta Praca http://gazetapraca.pl/gazetapraca/ Top Zawody, 2009-01-29 27

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

2.2. Aktywno ść gospodarcza Do świadczenia krajów wysoko rozwini ętych pod wzgl ędem ekonomicznym dowodz ą, Ŝe sukcesy gospodarcze, wysoka pozycja tych krajów na rynku światowym i konkurencyjno ść gospodarek zale Ŝą od poziomu wiedzy społecze ństwa oraz umiej ętno ści tworzenia i wykorzystywania wiedzy technicznej, ekonomicznej, informatycznej itp. w procesach gospodarczych. Gospodarki krajów wysoko rozwini ętych oparte s ą o rosn ące zasoby ludzi dobrze wykształconych, posiadaj ących umiej ętno ści twórcze i innowacyjne, co jest niezb ędnym warunkiem post ępu technicznego, gospodarczego i społecznego.

W Powiecie Tczewskim podmioty gospodarcze to w przewa Ŝaj ącej wi ększo ści mikro, małe i średnie przedsi ębiorstwa (sektor M ŚP). Najwi ęcej firm działa w handlu i usługach. W 2008 roku w Powiecie Tczewskim zarejestrowane były 9554 podmioty gospodarcze, w tym 95,28% stanowiły podmioty sektora prywatnego. Niew ątpliwym sukcesem na polu gospodarczym jest utrzymuj ący si ę od lat wzrost liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na terenie powiatu tczewskiego. W analizowanym okresie nast ąpił nieznaczny przyrost o 6% ogólnej liczby podmiotów. Tablica 17 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sektorów własno ściowych w Powiecie Tczewskim, Wejherowskim, Puckim i Malborskim

2005 2006 2007 2008 Powiat tczewski ogółem 9 013 9 186 9 310 9 554 sektor publiczny 442 452 465 451 sektor prywatny 8 571 8 734 8 845 9 103 Powiat malborski ogółem 5 530 5 624 5 666 5 826 sektor publiczny 506 508 508 404 sektor prywatny 5 024 5 116 5 158 5 422 Powiat wejherowski ogółem 15 483 16 102 16 532 17 258 sektor publiczny 395 422 425 410 sektor prywatny 15 088 15 680 16 107 16 848 Powiat pucki ogółem 9 544 7 754 7 857 9 026 sektor publiczny 230 231 234 212 sektor prywatny 9 314 7 523 7 623 8 814 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

28

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Na potrzeby niniejszej diagnozy aktywno ści gospodarczej dokonano porównania danych statystycznych z Powiatu Tczewskiego z innymi 3 powiatami województwa pomorskiego. Do porównania wybrano powiaty malborski, wejherowski i pucki, które to maj ą wysokie (powy Ŝej 120 osób/ km 2) wska źniki g ęsto ści zaludnienia. Tablica 18 Wska źniki porównawcze dla powiatów tczewskiego, malborskiego, wejherowskiego oraz puckiego.

Ogółem liczba Ogółem liczba podmiotów w 2005 roku Gęsto ść zaludnienia podmiotów na 1000 /do liczby podmiotów w na km2 mieszka ńców (2008 rok) 2008 roku (wska źnik wzrostu/spadku) Powiat tczewski 84,4 162,27 106,00% Powiat malborski 92,95 126,7 105,35% Powiat wejherowski 91,33 147,65 111,00% Powiat pucki 118,28 132,06 94,57% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Przy najwy Ŝszym wska źniku g ęsto ści zaludnienia wynosz ącym 162 osoby na km 2 Powiat Tczewski posiada najni Ŝszy wska źnik ogółem liczby podmiotów na 1000 mieszka ńców w 2008 roku (84 podmioty/1000 mieszka ńców). Tablica 19 Nowo zarejestrowane w rejestrze regon podmioty gospodarki narodowej wg sektorów własno ściowych

2005 2006 2007 2008 ogółem 790 863 859 991 Sektor publiczny podmioty gospodarki narodowej ogółem 26 13 16 26

pa ństwowe i samorz ądowe jednostki 16 3 4 1 prawa bud Ŝetowego ogółem spółki handlowe 0 0 0 1 Sektor prywatny podmioty gospodarki narodowej ogółem 764 850 843 965 osoby fizyczne prowadz ące działalno ść 669 773 781 871 gospodarcz ą spółki handlowe 18 13 17 23 spółki handlowe z udziałem kapitału 5 2 3 3 zagranicznego spółdzielnie 0 0 0 1 fundacje 0 4 0 2 stowarzyszenia i organizacje społeczne 9 14 10 7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

29

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Aktywno ść gospodarcza w Gminie Tczew

Niew ątpliwie znacz ący wpływ na rozwój gospodarczy Powiatu Tczewskiego ma Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna, znajduj ąca si ę na terenie gminy Tczew, która oferuje potencjalnym inwestorom prawie 100ha powierzchni. Cech ą wyró Ŝniaj ącą gospodark ę Gminy Tczew jest funkcjonowanie obok dominuj ących gospodarstw rolnych oraz małych i średnich przedsi ębiorstw działaj ących w sferze produkcji, handlu i usług szeregu du Ŝych firm, które siedziby swoje zlokalizowały na terenie Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (Rokitki). W strefie działaj ą bran Ŝe tzw. wysokich technologii.

Do najwi ększych przedsi ębiorstw znajduj ących si ę w powiecie tczewskim nale Ŝą : • Flextronics International - bran Ŝa elektroniczna, zatrudnia ponad 2500 osób i obejmuje dwa obiekty o ł ącznej powierzchni ponad 40000m².

Eaton Truck Components S.A.- produkuje skrzynie biegów do samochodów dostawczych i ci ęŜ arowych oraz cz ęś ci zamienne. Świadczy usługi w zakresie remontu skrzy ń biegów, obróbki cieplnej, obróbki wiórowej oraz produkcji narz ędzi. Zatrudnia ok 600 pracowników.

Amator Metrix S.A. – producent gazomierzy ró Ŝnego typu i przył ączy gazowych. W 2005 r. wyprodukowano ł ącznie 257000 szt. gazomierzy oraz 46000 przył ączy gazowych.

Pomorska Fabryka Dro ŜdŜy „Polmos” S.A. Główny asortyment to dro ŜdŜe piekarskie prasowane, dro ŜdŜe piekarskie suszone.

Elwit sp. z o.o. P.U.H. świadczy pełen zakres usług elektroenergetycznych, posiada artykuły i materiały elektrotechniczne.

Budom Przedsi ębiorstwo Remontowo-Budowlane, świadczy usługi w zakresie: budowy lokali mieszkaniowych, obiektów przemysłowych i budynków u Ŝyteczno ści publicznej, zajmuje si ę równie Ŝ przebudow ą domów, remontami generalnymi.

Vetrex sp. z o.o.- Firma produkuj ąca stolark ę okienn ą i drzwiow ą PCV. Nowoczesna fabryka jest poło Ŝona na działce o powierzchni 3,5 ha. Jej wydajno ść to 5 tys. jednostek okiennych dziennie. Zatrudnia 400 pracowników.

Koral – Zakład przetwórstwa ryb, zatrudnia 300 pracowników.

Rationel Polska Sp. z o.o. – Firma zajmuje si ę produkcj ą stolarki okiennej.

Radox sp. z o.o. Przedsi ębiorstwo Produkcyjno-Usługowe – Zajmuje si ę produkcj ą,

30

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

monta Ŝem oraz projektowaniem stolarki aluminiowej, fasad, świetlików aluminiowo- szklanych, konstrukcji stalowych.

Zakłady Mi ęsne „Michna” – Firma usytuowana jest w Pelplinie. Produkuje świe Ŝe, konserwowane oraz mro Ŝone mi ęso oraz wyroby z mi ęsa drobiowego i króliczego.

Colmec sp. z o.o. – Spółka z Rudna zajmuj ąca si ę produkcj ą i regeneracj ą opon.

Fregata S.A.- Produkcja, formulacja i konfekcja środków ochrony ro ślin. Zatrudniaj ą 65 pracowników. • MBF Sp. z o.o. - Firma produkująca balony z naturalnego lateksu. • Molex Premise Networks Sp. z o.o. - Firma zajmuj ąca si ę monta Ŝem i sprzeda Ŝą osprz ętu do budowy sieci teleinformatycznych. • PRESS-GLAS S.A. - Firma b ędąca najwi ększym polskim producentem całej gamy szkła budowlanego zespolonego. • Gemalto Sp. z o.o. – najwi ększa co do wielko ści nakładów inwestycyjnych mi ędzynarodowa firma produkuj ąca karty elektroniczne. • Cartondruck Polska Sp. z o.o. • Tapflo Sp. z o.o. • Vogel & Noot Packaging Polska S.A. • TB Opakowania Sp. z o.o. • Hubner+Suhner sp. z o.o. Źródło: Opracowanie własne. Dane za rok 2007.

Specyficzn ą rol ę spełnia Gmina Tczew, która otacza ponad 60-cio tysi ęczne miasto Tczew, dostarczaj ąc usługi dla mieszka ńców miasta (42,8% osób prowadz ących działalno ść gospodarcz ą na obszarach wiejskich działa na terenie Gminy Tczew). Gospodark ę gminy Tczew charakteryzuje głównie rolnictwo i sadownictwo. Sprzyjaj ące warunki naturalne pozwalaj ą rozwin ąć si ę małym i średnim gospodarstwom indywidualnym, które specjalizuj ą si ę przede wszystkim w produkcji ro ślinnej, hodowli trzody chlewnej oraz bydła mlecznego. Na gminnych glebach uprawia si ę oprócz pszenicy tak Ŝe Ŝyto, j ęczmie ń, buraki cukrowe, ro śliny str ączkowe, rzepak i inne ro śliny oleiste. Sadownictwo dominuje szczególnie we wsiach Bałdowo, Boroszewo, Malenin, Mie ścin, Miłob ądz, Swaro Ŝyn, Wa ćmierek, a intensywne ogrodnictwo w Czatkowach.

31

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Aktywno ść gospodarcza w Gminie Morzeszczyn

Wiod ącą funkcj ą gminy Morzeszczyn jest rolnictwo. Gmina poło Ŝona jest na terenach intensywnego rozwoju rolnictwa, gdzie grunty chronione zajmuj ą 85% jej obszaru. Najwi ększy udział w strukturze obszarowej zajmuj ą gospodarstwa rolne o powierzchni 10 ha. Są to gospodarstwa o pełnym usprz ętowieniu do produkcji zwierz ęcej jak i ro ślinnej w zale Ŝno ści od przyj ętego profilu produkcji. Grunty znajduj ące si ę na terenie gminy w wi ększo ści (72%) s ą u Ŝytkowane rolniczo. Funkcjonuje tu 236 indywidualnych gospodarstw rolnych, stopie ń towarowo ści tych gospodarstw wynosi 77,4%. Oprócz tego na terenie gminy zarejestrowano 112 podmiotów gospodarczych w tym: 90 zakładów osób fizycznych, z czego najwi ęcej jest zwi ązanych z działalno ści ą produkcyjn ą, handlem, naprawami, budownictwem, transportem oraz obsług ą nieruchomo ści i firm. Przemysł i produkcja na terenie gminy oparty jest na wi ększych zakładach jak: - P.P.H. "Matres Reveco" Sp. z o.o. Morzeszczyn (produkcja i rozlewnia farb), - P.P.H. "Perry" Sp. z o.o. Morzeszczyn (produkcja i rozlewnia wód gazowanych), - P.P.H. "ASPOL" Królów Las (produkcja szpachli, klei i zapraw).

Aktywno ść gospodarcza w Gminie Subkowy

Podstaw ą gospodarki w Gminie Subkowy jest rolnictwo, któremu sprzyjaj ą zarówno warunki naturalne, jak i dotychczasowe tradycje. Gmina poło Ŝona jest w strefie wybitnych walorów o znaczeniu porównywalnym do śuław Wi ślanych. Atutem ziemi subkowskiej s ą doskonałe gleby o wysokiej I – III klasie bonitacji, które stanowi ą ok. 73% u Ŝytków rolnych, za ś same u Ŝytki rolne stanowi ą ok. 78 % ogólnej powierzchni gminy, w tym grunty orne ok. 68%. Nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe ponad 190 ha stanowi ą sady, a produkcja sadownicza stanowi wa Ŝną cz ęść produkcji rolnej w Gminie. Wiod ącymi kierunkami produkcji rolnej s ą: w produkcji ro ślinnej – uprawa zbó Ŝ, głównie pszenicy i pszen Ŝyta, rzepaku, buraka cukrowego; w produkcji zwierz ęcej - hodowla trzody chlewnej i bydła mlecznego. Poza gospodarstwami rolnymi w Gminie jest zarejestrowanych ponad 180 podmiotów gospodarczych, które mo Ŝna podzieli ć na trzy główne grupy bran Ŝowe: handel, usługi i transport. W dziedzinie transportu dynamicznie rozwija si ę firma transportowa (przewozy

32

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 osobowe) - Przedsi ębiorstwo „Latocha”. Firma wpisała si ę w nisz ę, która powstała na skutek stale likwidowanych poł ącze ń regionalnych oraz kursów PKS. W bran Ŝy usług rekreacyjnych i turystycznych funkcjonuje Uroczysko w Wielgłowach - fundator Partnerstwa LGD Wst ęga Kociewia.

Aktywno ść gospodarcza w Gminie Gniew

Na terenie Gminy Gniew aktywnie rozwija si ę turystyka. Jest to zwi ązane m.in. z zamkiem pokrzy Ŝackim i licznymi masowymi imprezami odtwórstwa historycznego, ale tak Ŝe z ciekawym ukształtowaniem terenu, przepływaj ącą rzek ą Wierzyc ą oraz kompleksami le śnymi. Na terenie gminy znajduje si ę najwi ększa ilo ść hoteli i restauracji – 36 z ł ącznej liczby 86 tego typu działalno ści na obszarze Kociewia, co stanowi 42%. Istotne znaczenie ma przede wszystkim działalno ść gospodarcza Fundacji Zamek w Gniewie – oferta hotelowo- gastronomiczna oraz imprezy kulturalne. W Gniewie funkcjonuje tak Ŝe wielokrotnie nagradzany na scenie wojewódzkiej i ogólnopolskiej zakład Usługowy Ubój i Przetwórstwo Mi ęsa Kazimierz Roszkowski Gniew - lokalny rodzinny zakład przetwórstwa mi ęsnego, oferuj ący przetwory oparte na tradycyjnych recepturach. Inne firmy w gminie Gniew to: • „Rolls-Roys Marine Poland sp. z o.o. – Gniew, produkuje wyposa Ŝenie okr ętowe. Zatrudnia ok. 300 pracowników.

MJB Gniew - produkcja pojemników, posiada dwa zakłady produkcyjne zatrudniaj ące ponad 80 pracowników.

Mikrostyk S.A. – Gniew, wiod ący producent elementów metalowych dla liderów na rynku elektroniki konsumpcyjnej.

Embra sp. z o.o. – Gniew, produkcja keramzytu i materiałów budowlanych.

Cermag S.C. – Opalenie, produkcja ceramiki budowlanej.

PPU „Arbet” sp. z o.o. - Gniew, producent materiałów betonowych i keramzyto- betonowych.

„Ulstein Fama" sp. z o.o.- Gniew, produkcja wyposa Ŝenia pokładowego: d źwignice, Ŝurawiki, konstrukcja stalowe, urz ądzenia górnicze. Zatrudnia 155 pracowników. • Ślizex Gniew - przedsi ębiorstwo produkcyjne w bran Ŝy metalowej - fundator Partnerstwa LGD Wst ęga Kociewia.

33

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Aktywno ść gospodarcza w Gminie Pelplin

Istotne dla rozwoju Gminy Pelplin s ą firmy przetwórstwa spo Ŝywczego, a w szczególno ści piekarnictwo i cukiernictwo i przetwórstwo mi ęsa. W śród nich wyró Ŝniaj ą si ę: Cukiernia Solecki, przedsi ębiorstwo z długoletni ą tradycj ą mocno zakorzenion ą na Kociewiu, Piekarnia Meller, zdobywaj ąca wiele presti Ŝowych nagród (mi ędzy innymi Nagroda Jarmarku Dominika ńskiego za najlepszy produkt regionalny), lokalna Cukiernia "Badzi ąg" Pelplin, produkuj ąca m.in. tradycyjne wyroby cukiernicze. Wyró Ŝniaj ącymi si ę zakładami przetwórstwa mi ęsa, s ą: przedsi ębiorstwo „Pia Michna” oraz Zakłady Mi ęsne R ąbała”. Obydwa produkuj ą nie tylko na rynek lokalny, ale tak Ŝe s ą znacz ącymi eksporterami. Firma Handlowo - Usługowa "Automobile Centrum" Pelplin to lokalna firma działaj ąca w bran Ŝy motoryzacyjnej. Nale Ŝy równie Ŝ wspomnie ć o Wydawnictwie Diecezjalnym „Bernardinum”, które wydaje reprinty starodruków, mapy, przewodniki oraz publikacje opieraj ące si ę na zasobach regionalnych. Jest to przedsi ębiorstwo, które w miar ę rozwoju infrastruktury turystycznej będzie spełnia ć coraz bardziej wa Ŝką rol ę w promocji zasobów.

Aktywno ść społeczno – gospodarcza Lokalnej Grupy Działania Wst ęga Kociewia.

Istotnym elementem rozwoju społeczno gospodarczego Powiatu Tczewskiego mo Ŝe sta ć si ę inicjatywa podj ęta w 2007 roku w ramach Partnerstwa Lokalna Grupa Działania Wst ęga Kociewia, które to jest porozumieniem samorz ądów wiejskich i miejsko-wiejskich Powiatu Tczewskiego, instytucji publicznych, lokalnych przedsi ębiorców, a tak Ŝe organizacji pozarz ądowych i grup nieformalnych w celu wspólnego działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich Kociewia Tczewskiego. Fundacja Lokalna Grupa Działania Wst ęga Kociewia, w skrócie LGD Wst ęga Kociewia, działa w oparciu o ustaw ę z 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Siedzib ą Lokalnej Grupy Działania jest Morzeszczyn. Partnerstwo Lokalna Grupa Działania Wst ęga Kociewia liczy 52 partnerów, z czego 16 reprezentuje sektor publiczny, 25 sektor społeczny, za ś 11 to przedstawiciele sektora gospodarczego. Terenem działalno ści Lokalnej Grupy Działania jest obszar obejmuj ący: Gmin ę Gniew, Gmin ę Morzeszczyn, Gmin ę Pelplin, Gmin ę Subkowy, Gmin ę Tczew.

34

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Celami LGD Wst ęga Kociewia jest działanie na rzecz zrównowa Ŝonego rozwoju obszarów wiejskich, a w szczególno ści: • inicjowanie i wspieranie nowatorskich rozwi ąza ń w rozwoju obszarów wiejskich; • opracowanie, aktualizacja i realizacja Lokalnej Strategii Rozwoju (w rozumieniu przepisów Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich) dla obszaru gmin: Gniew, Morzeszczyn, Pelplin, Subkowy, Tczew; • promocja gmin wiejskich: Gniew, Morzeszczyn, Pelplin, Subkowy oraz Tczew; • aktywowanie ludno ści wiejskiej do brania udziału w procesie rozwoju; • upowszechnianie i wymiana informacji o inicjatywach zwi ązanych z aktywizacj ą ludno ści na obszarach gmin wiejskich; • rozwijanie i umacnianie postaw nastawionych na aktywne współdziałanie w rozwoju społecze ństwa obywatelskiego.

W 2007 roku na potrzeby diagnozy w pierwszej wersji Powiatowego Programu w celu zbadania sytuacji przedsi ębiorstw działaj ących w Powiecie Tczewskim przeprowadzono badanie ankietowe weryfikuj ące potencjał i zdolno ść do rozwoju. Badanie przeprowadzono wśród 300 losowo wybranych przedsi ębiorstw działaj ących w Powiecie Tczewskim, w śród których znalazło si ę 89 firm mikro, 122 małych firm, 59 średnich firm (270 firm z sektora MŚP) i 30 du Ŝych firm. Spo śród badanych przedsi ębiorstw z sektora M ŚP tylko 25,93% z nich ocenia swoj ą firm ę jako nowoczesn ą. Przeprowadzone badania równie Ŝ wykazały, Ŝe wi ększo ść z ankietowanych przedsi ębiorstw nie planuje w ci ągu najbli Ŝszych dwóch lat przeprowadzi ć inwestycji rozwojowych. Najcz ęś ciej wprowadzanymi innowacjami przez firmy działaj ące w Powiecie Tczewskim były innowacje produktowe (stanowi ą one ponad 56%). Innowacje te zwykle wi ąŜą si ę z wydatkowaniem wi ększych środków finansowych – głównie w maszyny i urz ądzenia, ale tak Ŝe w wyposa Ŝenie IT. Zaraz po tym drug ą grup ę najliczniej wprowadzonych innowacji były innowacje procesowe (blisko 41%) wdra Ŝaj ące z reguły nowy sposób świadczenia/dystrybucji usług/produktów istniej ących. Tego typu zmiana równie Ŝ wi ąŜ e si ę z wydatkowaniem środków finansowych na zakup nowych technologii. Najmniej innowacji zostało przeprowadzonych w obr ębie innowacji organizacyjnych (zaledwie 2,5%), które powoduj ą zmiany w zakresie struktur i/lub sposobów działania firmy.

35

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Niepokoj ącym jest fakt, i Ŝ mikro i małe przedsi ębiorstwa, czyli te, które posiadaj ą najbardziej przestarzałe technologie świadczenia usług/produktów i postrzegaj ą siebie jako firmy nienowoczesne, nie posiadaj ą w swoich planach przeprowadzenia inwestycji umo Ŝliwiaj ących podniesienie ich zdolno ści do konkurowania na jednolitym rynku. Jak wynika z przeprowadzonych bada ń, głównymi powodami braku planowania podejmowania jakichkolwiek inwestycji rozwojowych są głównie takie przyczyny jak:

brak dost ępu do zewn ętrznych źródeł finansowania inwestycji,

brak umiej ętno ści i wiedzy w zakresie wykorzystania zewn ętrznych instrumentów finansowych,

brak środków finansowych na tego typu nakłady. AŜ 96,03 % planuj ących przeprowadzenie inwestycji opowiedziało si ę za sfinansowaniem jej z zewn ętrznych źródeł. Równocze śnie tylko 24,66 % ankietowanych twierdzi, i Ŝ posiadaj ą wystarczaj ącą wiedz ę w zakresie zewn ętrznych instrumentów finansowych i mo Ŝliwo ści ich pozyskiwania. Brak specjalistycznej wiedzy z zakresu finansów, potencjalnych źródeł finansowania inwestycji, umiej ętno ści analizowania najbardziej opłacalnego źródła lub brak odpowiednio wykwalifikowanej kadry mog ącej uczestniczy ć w procesie inwestycyjnym firmy, a tak Ŝe brak wolnych lub wystarczaj ących zasobów osobowych do wdro Ŝenia inwestycji staje si ę bardzo cz ęsto przyczyn ą nie powodzenia w zdobyciu zewn ętrznego finansowania inwestycji, a co za tym idzie zaniechania ch ęci jej wdro Ŝenia. W zwi ązku z tym wydaje si ę, Ŝe najbardziej słusznym działaniem winno by ć zapewnienie firmom z sektora MŚP wsparcia w postaci doradztwa finansowego, tym bardziej, Ŝe a Ŝ 92% ankietowanych jest zainteresowanych uzyskaniem doradztwa refundowanego ze środków UE, z czego ponad 82 % zainteresowanych jest doradztwem z zakresu finansów. Maj ąc na uwadze, i Ŝ innowacyjno ść przedsi ębiorstw oraz ich zdolno ść do konkurowania nie tyko wynika z ponoszonych nakładów na inwestycje, ale tak Ŝe z inwestowania firmy w rozwój pracowników i podnoszenia ich kwalifikacji, zbadano równie Ŝ ponoszone nakłady na inwestycje w kadry oraz zainteresowanie szkoleniami refundowanymi ze środków EFS. Tylko 50,33 % ankietowanych wskazało, Ŝe w ci ągu ostatnich dwóch lat dokonali inwestycji w kadry. W śród przedsi ębiorstw, które ponosz ą nakłady na szkolenia pracowników, wyst ąpiły przede wszystkim du Ŝe i średnie przedsi ębiorstwa. Małe i mikro przedsi ębiorstwa stanowi ą nieliczn ą grup ę przedsi ębiorstw podnosz ących swoj ą innowacyjno ść poprzez sukcesywne inwestycje w kadry. W śród tych przedsi ębiorców, którzy w ci ągu dwóch ostatnich lat inwestowali w rozwój pracowników przewa Ŝały nakłady na szkolenia w wysoko ści od 500 zł

36

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 do 1000 zł. W śród małych i mikro przedsi ębiorstw, które wykazały, Ŝe dokonały w ciągu ostatnich dwóch lat inwestycji w kadry zdecydowanie przewa Ŝały nakłady w granicach od 100 zł do 500 zł na osob ę.

Wykres 2 Procent mikro, małych, średnich i du Ŝych przedsi ębiorstw, którzy dokonali inwestycji w kadry.

Źródło: Opracowanie na podstawie wyników ankiety

Pomimo niskich dotychczasowych nakładów na szkolenia pracowników, przedsi ębiorstwa funkcjonuj ące w Powiecie Tczewskim odczuwaj ą wysok ą potrzeb ę podwy Ŝszenia wiedzy swoich pracowników oraz kadry menad Ŝerskiej i s ą zainteresowani szkoleniami refundowanymi ze środków Unii Europejskiej. Tylko 21% ankietowanych uwa Ŝa, Ŝe kwalifikacje ich kadry menad Ŝerskiej i kadry średniego szczebla s ą na wysokim poziomie. Powa Ŝnym problemem przedsi ębiorstw działaj ących w powiecie tczewskim jest niski stopie ń ogólnych umiej ętno ści zawodowych pracowników. Wszyscy, którzy s ą zainteresowani szkoleniami najbardziej preferuj ą szkolenia ogólne z zakresu obsługi komputera, znajomo ści j ęzyków obcych (głównie j ęzyk angielski i niemiecki) oraz obszarów mi ękkich (jak komunikacja interpersonalna, asertywno ść , profesjonalna obsługa klienta, techniki sprzeda Ŝy, zarz ądzanie czasem, autoprezentacja, sztuka negocjacji). Na pytanie o preferowane szkolenia j ęzykowe ankietowani wybrali w 67% język angielski, w 31% niemiecki, w pozostałych 2% mieszcz ą si ę zainteresowani j ęzykiem włoskim i hiszpa ńskim. Wysokim zainteresowaniem ciesz ą si ę tak Ŝe szkolenia dla kadry menad Ŝerskiej i kadry średniego szczebla, takie jak: zarz ądzania projektami, trening

37

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 umiej ętno ści kierowniczych. Szkolenia te najbardziej liczne powodzenie maj ą w śród du Ŝych i średnich przedsi ębiorstw. Je śli chodzi o sposób prowadzenia szkolenia to najwi ększym zainteresowaniem ciesz ą si ę szkolenia wykorzystuj ące innowacyjne metody nauczania, jak e-learning lub blend learning (w zale Ŝno ści od tematyki szkolenia).

Zarówno decydenci polityczni, jak i sami przedsi ębiorcy zwi ększaj ą świadomo ść , i Ŝ istotne dla budowania i wzrostu gospodarki opartej na wiedzy jest coraz intensywniejsze inwestowanie w kapitał pracowniczy firmy. Z tego powodu programy szkoleniowe dla pracowników powinny stanowi ć kluczowy element strategii rozwoju przedsi ębiorstwa. Niezwykle istotne jest zapewnienie dogodnych warunków do podnoszenia kwalifikacji w śród pracowników wszystkich typów przedsi ębiorstw. Szkolenie zawodowe, powinno zatem stanowi ć uzupełnienie kształcenia formalnego pracowników. Tak rozumiane wzmacnianie procesu uczenia si ę przez całe Ŝycie jest zgodne z celami zawartymi w Europejskiej Strategii Zatrudnienia oraz programie wspólnotowym Edukacja i szkolenia 2010, w szczególno ści dotycz ących wydłu Ŝenia wieku aktywno ści zawodowej, zmiany oraz podwy Ŝszania kwalifikacji zawodowych, a przede wszystkim zwi ększenia udziału osób dorosłych w kształceniu ustawicznym (cel: 12,5% osób w wieku 25–64 lat w 2010 r.). 6

Maj ąc na wzgl ędzie potrzeby rozwoju otoczenia wspieraj ącego aktywno ść gospodarcz ą i przedsi ębiorczo ść w powiecie, rozpocz ął w lipcu 2009 roku działalno ść Lokalny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich. Jest on jednym z 18 punktów informacyjnych w ramach sieci stworzonej przez Urz ąd Marszałkowski „Pomorskie w Unii”. W punkcie interesenci mog ą pozyska ć bezpłatn ą informacj ę o Funduszach Europejskich, z której mo Ŝe skorzysta ć ka Ŝdy: przedsi ębiorca, organizacja pozarz ądowa, samorz ąd terytorialny itd.

Z sukcesem zako ńczyły si ę starania o pozyskanie funduszy na powołanie Domu Przedsi ębiorcy w Tczewie. Inwestycja b ędzie realizowana przy wsparciu środków unijnych. Do ko ńca 2010 r. aktywni mieszka ńcy Tczewa i regionu b ędą mieli do dyspozycji inkubator przedsi ębiorczo ści, gdzie otrzymaj ą informacj ę i fachow ą pomoc, jak rozpocz ąć i rozwin ąć działalno ść gospodarcz ą, nawi ąza ć kontakt z innymi firmami, dowiedz ą si ę jak porusza ć si ę

6 Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 – 2013.

38

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 w g ąszczu przepisów reguluj ących t ę sfer ę gospodarki. Inwestycj ę wart ą 4,1 mln zł w 75 proc. sfinansuje Unia Europejska, reszta pochodzi ć b ędzie z bud Ŝetu miasta.

WNIOSKI KO ŃCOWE

Na podstawie zebranych danych zidentyfikowano podstawowe problemy lokalnego rynku pracy w Powiecie Tczewskim: • Wi ększo ść bezrobotnych to osoby o stosunkowo niskim poziomie wykształcenia tj. gimnazjalnym oraz zasadniczym zawodowym. • Liczn ą grup ę bezrobotnych tworzyły osoby nieposiadaj ące do świadczenia zawodowego. • Wysoki wska źnik w śród zarejestrowanych bezrobotnych stanowiły osoby pozostaj ące w ewidencji urz ędu pracy powy Ŝej 12 miesi ęcy. Dotyczy to głównie osób w przedziale wiekowym od 45-64 lat. • Sytuacja osób bezrobotnych zamieszkałych na terenach wiejskich w powiecie tczewskim jest trudniejsza w odniesieniu do osób bezrobotnych zamieszkałych w mie ście. Osoby zamieszkałe na wsi s ą gorzej wykształcone i zazwyczaj dłu Ŝej pozostaj ą bez pracy ni Ŝ mieszka ńcy miast. Jest to spowodowane głównie brakiem mo Ŝliwo ści dojazdu do pracy lub niedogodnym skomunikowaniem. • Analiza ofert pracy wskazuje, Ŝe mimo znacz ącej nadwy Ŝki w przedstawionych zawodach, nie wszystkie oferty s ą w pełni realizowane. Wynika to przede wszystkim z braku dopasowania wymogów zgłaszanych ofert do rzeczywistego poziomu i rodzaju kwalifikacji zawodowych posiadanych przez osoby bezrobotne. Cz ęść osób bezrobotnych posiada kwalifikacje zdezaktualizowane i nieodpowiadaj ące nowoczesnym standardom pracy. • Popyt na okre ślone grupy zawodów generowany jest przez aktualne tendencje wyst ępuj ące na lokalnym rynku pracy, emigracje do pracy w krajach europejskich oraz przemiany w gospodarce, które wymuszaj ą powstawanie nowych zawodów, wpływaj ąc jednocze śnie na spadek lub małe zapotrzebowanie na zawody istniej ące. • W oparciu o Monitoring Zawodów Deficytowych i NadwyŜkowych mo Ŝna okre śli ć kierunki szkole ń na 2009 rok w zawodach, na które jest zapotrzebowanie na lokalnym

39

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

rynku pracy. Opracowanie to pozwoli m.in. pracownikom instytucji rynku pracy, przedstawicielom instytucji edukacyjnych na zapoznanie si ę ze skal ą niedostosowania struktury zawodów/specjalno ści do potrzeb rynku pracy, a tym samym wska Ŝe konieczno ść prowadzenia zintegrowanych działa ń na rzecz dostosowania systemu kształcenia do potrzeb rynku pracy. • Mamy do czynienia z wysokim poziomem bezrobocia w śród młodzie Ŝy do 25 roku Ŝycia. • Mamy do czynienia z wysokim poziomem bezrobocia w śród kobiet. • Przewaga postaw pasywnych nad aktywnymi – brak motywacji ze strony osób bezrobotnych do zmiany swojej sytuacji zawodowej, niski poziom wiedzy o rynku pracy i brak umiej ętno ści poruszania si ę po nim. • Ma miejsce zjawisko wchodzenia w okres aktywno ści zawodowej pokolenia młodych ludzi, których rodzice nigdy nie pracowali i zwi ązany z tym model egzystencji nie uwzgl ędniaj ący pracy jako jednego z najistotniejszych elementów Ŝycia w społecze ństwie. • W powiecie wyst ępuj ą trudno ści w uzyskaniu zatrudnienia przez osoby powy Ŝej 50 roku Ŝycia, które mimo i Ŝ niejednokrotnie posiadaj ą bogate do świadczenie zawodowe s ą niech ętnie przyjmowane do pracy. • Niedostosowanie kwalifikacji osób bezrobotnych do potrzeb rynku pracy w du Ŝej mierze b ędące wynikiem niedopasowania kierunków kształcenia do wymogów stawianych przez pracodawców. W dyspozycji urz ędu pracy pozostaje wiele ofert pracy, których nie mo Ŝna zrealizowa ć, pomimo tego, Ŝe w ewidencji bezrobotnych figuruj ą osoby o wskazanych kwalifikacjach. Powodami trudności lub niemo Ŝno ści w zrealizowaniu wolnych miejsc pracy s ą najcz ęś ciej: wiek, długotrwałe przerwy w zatrudnieniu, zdezaktualizowane uprawnienia i kwalifikacje zawodowe, a tak Ŝe długotrwałe bezrobocie. • Na podstawie przeprowadzonej analizy nale Ŝy wnioskowa ć, Ŝe system edukacyjny jest mało elastyczny i nie nad ąŜ a za zmianami zachodz ącymi na rynku pracy, a niekiedy wr ęcz kształci w zawodach i specjalno ściach, na które nie ma zapotrzebowania, przyczyniaj ąc si ę do wzrostu bezrobocia w śród młodzie Ŝy. • Mamy do czynienia z migracj ą zarobkow ą ludzi młodych i wykształconych, cz ęste s ą wyjazdy za granic ę osób posiadaj ących dobre kwalifikacje zawodowe poparte do świadczeniem. 40

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Pomimo du Ŝej liczby zgłaszanych ofert pracy nie ma ch ętnych osób do podj ęcia zatrudnienia z uwagi na niskie wynagrodzenie za prac ę. Pracodawcy nie dostosowuj ą swojej oferty do zmian zachodz ących na rynku pracy.

Na podstawie zebranych danych zidentyfikowano podstawowe problemy w obszarze aktywno ści gospodarczej w Powiecie Tczewskim: • Mała zdolno ść do konkurowania firm z sektora M ŚP rodzi ryzyko redukcji zatrudnienia ze wzgl ędu na brak mo Ŝliwo ści dostosowania do zachodz ących procesów przemian gospodarczych. • Mała innowacyjno ść i konkurencyjno ść firm z sektora M ŚP w wyniku posiadania przestarzałych technologii, niskich nakładów na inwestycje i szkolenia. • Mała zdolno ść do wdra Ŝania projektów innowacyjnych ze wzgl ędu na brak wykwalifikowanej kadry. • Utrudniony dost ęp firm z sektora M ŚP do specjalistycznego doradztwa z zakresu finansów i ekonomii ze wzgl ędu na zbyt wysokie koszty usług. W zwi ązku z tym, i Ŝ w Powiecie Tczewskim istnieje przewaga firm z sektora M ŚP, które gwarantuj ą wiele miejsc pracy i mog ą by ć motorem rozwoju regionu, nale Ŝy podj ąć działania zmierzaj ące do zwi ększenia ich zdolno ści inwestycyjnej. Dlatego te Ŝ firmom tym niezb ędne jest wsparcie w postaci doradztwa przede wszystkim w zakresie finansów i ekonomi, które pozwoli wskaza ć im konkretne kierunki rozwoju i najbardziej opłacalne źródła ich finansowania, gwarantuj ąc jednocze śnie zwi ększenie zdolno ści przetrwania i kontynuacji działania, wzrost innowacyjno ści i zdolno ści do konkurowania na jednolitym rynku poprzez zwi ększenie zdolno ści inwestycyjnej. Pozyskanie dodatkowych źródeł finansowania planowanych inwestycji zdeterminuje dalszy rozwój firm i wpłynie na inicjowanie kolejnych przedsi ęwzi ęć . • Mało wykwalifikowana kadra przedsi ębiorstw funkcjonuj ących w powiecie tczewskim, przy równoczesnym słabym dost ępie do wysoko wykwalifikowanych pracowników. • Niski poziom wiedzy ogólnej i specjalistycznej średniej kadry menad Ŝerskiej i pracowników ni Ŝszego szczebla oraz wła ścicieli przedsi ębiorstw i ich pracowników. • Du Ŝa luka kompetencyjna pracowników w obszarach znajomo ści j ęzyków obcych oraz umiej ętno ści wykorzystania technologii IT.

41

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Brak wystarczaj ących zasobów finansowych, w szczególno ści w mikro i małych przedsi ębiorstwach na zakup odpowiednich szkole ń. • Ograniczony dost ęp do szkole ń dla znacznej cz ęś ci mieszka ńców wsi ze wzgl ędów organizacyjnych wynikaj ących z trudno ściami z dojazdami. • Niedostosowanie oferty szkoleniowej do potrzeb i moŜliwo ści ich potencjalnych uczestników. Kluczowym wyzwaniem gospodarczym Europy, jak okre ślono w Strategii Lizbo ńskiej, jest zwi ększenie jej wzrostu i wska źników zatrudnienia przy jednoczesnym zachowaniu spójno ści społecznej. Szybki post ęp, jaki dokonał si ę w innych regionach świata pokazuje znaczenie innowacyjnego, zaawansowanego kształcenia i szkolenia wysokiej jako ści jako kluczowego czynnika konkurencyjno ści gospodarczej. Ogólny poziom kompetencji musi zosta ć zwi ększony zarówno po to, by sprosta ć potrzebom rynku pracy, oraz by umo Ŝliwi ć obywatelom prawidłowe funkcjonowanie we współczesnych społecze ństwach. 7. Za szczególnie istotne uwa Ŝa si ę obecnie kwestie zwi ązane z elementami jako ści dotycz ącymi obszaru poda Ŝy usług edukacyjnych, a zwłaszcza:

• Metody nauczania – metody nauczania i materiały powinny uwzgl ędnia ć szczególne potrzeby i techniki kształcenia dorosłych. • Jako ść kadry dydaktycznej – rozwój zawodowy osób zajmuj ących si ę kształceniem dorosłych jest decyduj ącym czynnikiem jako ści kształcenia. • Jako ść dostawców usług szkoleniowych – nale Ŝy wpływa ć na ogóln ą jako ść dostawców usług szkoleniowych poprzez mechanizmy akredytacji, ramy zapewniania jako ści, kontrole wewn ętrzne i zewn ętrzne oraz ocen ę wyników nauczania i uczenia si ę. • Jako ść sposobu przekazywania wiedzy – poprawa sposobu przekazywania wiedzy ma zasadnicze znaczenie dla zwi ększenia uczestnictwa w kształceniu (usługi nauczania otwartego i nauczania na odległo ść ; informowanie i poradnictwo, dostosowane do potrzeb programy i elastyczne formy uczenia si ę. 8

7 Tom Schuller, John Preston, Cathie Hammond, Angela Brassett-Grundy i John Bynner, „Korzy ści z uczenia si ę”, University of London, 2004

8 Komunikat Komisji Europejskiej „Kształcenie dorosłych: Nigdy nie jest za pó źno na nauk ę”, Bruksela 23 pa ździernika 2006 r. 42

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Barier ą w rozwoju gospodarczym pozostaje równie Ŝ niski poziom konkurencyjno ści małych gospodarstw wiejskich (do 15 hektarów) oraz lokalnych mikro przedsi ębiorców (których liczba w powiecie tczewskim jest wysoka i stanowi ą one wi ększo ść w sektorze MŚP) do zachodz ących przemian gospodarczych, które wymuszaj ą elastyczno ść , szybko ść i profesjonalizm w działaniu. W tym przypadku działania nale Ŝy skoncentrowa ć na rozwijaniu umiej ętno ści interpersonalnych, handlowych i marketingowych tych grup oraz na świadczeniu doradztwa w szczególno ści ekonomii i finansów (w tym pozyskiwania zewn ętrznych źródeł finansowania na rozwój działalno ści).

43

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

3. Integracja społeczna

3.1.Wykluczenie społeczne

Wykluczenie społeczne – to brak lub ograniczane mo Ŝliwo ści uczestnictwa, wpływania i korzystania z podstawowych instytucji publicznych i rynków, które powinny by ć dost ępne dla ka Ŝdego, a w szczególno ści dla osób ubogich. Identyfikuje si ę trzy typy wykluczenia społecznego 9. Pierwszy typ nazwa ć mo Ŝna wykluczeniem strukturalnym . Definiuj ą go przede wszystkim: miejsce zamieszkania (wie ś), niskie wykształcenie własne i ojca, a tak Ŝe skorelowane i prawdopodobnie zale Ŝne od tych zmiennych dochody na osob ę w gospodarstwie domowym poni Ŝej granicy ubóstwa. Drugi czynnik – wykluczenie fizyczne – wyznacza przede wszystkim podeszły wiek Ŝycia i inwalidztwo, a tak Ŝe – w mniejszym stopniu – niskie wykształcenie ojca (osoby starsze miały zazwyczaj rodziców gorzej wykształconych). Z wykluczeniem fizycznym, zwi ązanym ze sprawno ści ą organizmu, negatywnie skorelowany był do 2005 r. status bezrobotnego (prawdopodobie ństwo bycia bezrobotnych było wi ększe w grupie niewykluczonych fizycznie), ale po spadku stopy bezrobocia status bezrobotnego przestał wyró Ŝnia ć osoby niewykluczone fizycznie, a zacz ął wyró Ŝnia ć osoby wykluczone strukturalnie. Do 2003 r. wykluczenie fizyczne obni Ŝało prawdopodobie ństwo bycia ubogim. Wynikało to przypuszczalnie z faktu, Ŝe emeryci i ogólnie osoby starsze, z wyj ątkiem rencistów, maj ą przeci ętnie wy Ŝsze od innych grup społecznych dochody na osob ę. Od 2005 r. ta negatywna zale Ŝno ść mi ędzy wykluczeniem fizycznym i ubóstwem znikn ęła, co mo Ŝe oznacza ć wzgl ędne ubo Ŝenie osób w podeszłym wieku. Trzeci czynnik, który nazwa ć mo Ŝna wykluczeniem normatywnym , tworz ą takie kryteria, jak nadu Ŝywanie alkoholu lub przyjmowanie narkotyków, konflikt z prawem, samotno ść i bycie ofiar ą dyskryminacji ze wzgl ędu na narodowość , wygl ąd, przekonania lub z innych powodów.

9 Diagnoza Społeczna 2007. Warunki i jako ść Ŝycia Polaków. Raport pod redakcj ą Janusz Czapi ński, Tomasz Panek. Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego 10.09.2007

44

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Problemy rodziny Opieraj ąc si ę na danych z Raportu „Warunki i jako ść Ŝycia Polaków” okazuje si ę, Ŝe ogółem, co dziewi ąte gospodarstwo domowe otrzymuje jak ąś form ę pomocy, ale w śród gospodarstw o niezarobkowym źródle utrzymania jest to a Ŝ 46%., w gospodarstwach rencistów 19%, w gospodarstwach z bezrobotnymi 24%. Najmniejszy odsetek korzystaj ących z pomocy jest w grupie gospodarstw pracuj ących na własny rachunek (4,5 proc.), emerytów i rolników (po 8,5 proc.). Gospodarstwa rodzinne z trójk ą i wi ększ ą liczb ą dzieci oraz rodziny niepełne korzystały znacznie cz ęś ciej z pomocy społecznej ni Ŝ pozostałe grupy gospodarstw (odpowiednio 24% i 15%). Jak potwierdzaj ą statystyki sukcesywnie wzrasta liczba osób korzystaj ących ze świadcze ń pomocy społecznej. W Powiecie Tczewskim w 2004 roku obj ęto pomoc ą ze środków finansowych gmin, powiatów i wojewody ponad 150 ty ś. osób, a w 2005 roku ju Ŝ ponad 160 osób. Istnieje tendencja utrwalania si ę ubóstwa , która wymusza zmian ę stylu Ŝycia, rezygnacj ę z leczenia, edukacji, prowadzi do powstawania zaniedba ń w sprawach wychowawczych i opieku ńczych pogł ębiaj ąc patologiczne zachowania i poszerza zjawisko przest ępczo ści . Znamy warunki Ŝycia rodzin – klientów pomocy społecznej, diagnozujemy je w obszarach problemowych tzn. diagnozuj ąc rodzin ę z osob ą niepełnosprawn ą, z problemem alkoholowym, niewydoln ą wychowawczo, niepełn ą. Brak jednak bada ń cało ściowych daj ących mo Ŝliwo ść pełnego diagnozowania kondycji rodziny w powiecie.

Liczba osób, które skorzystały z pomocy Miejskiego O środka Pomocy Społecznej w Tczewie w 2008 roku wynosiła 4636 z 1910 rodzin. Najwi ększa liczba osób korzystaj ących z Pomocy MOPS w Tczewie miała problemy wynikaj ące z bezrobocia oraz niepełnosprawno ści: • Liczba osób w rodzinach z problemem bezrobocia korzystaj ących z pomocy MOPS – 2426 osób. • Liczba osób w rodzinach z problemem niepełnosprawności korzystaj ących z pomocy MOPS: 2000 osób. • Liczba osób w rodzinach z problemem alkoholowym korzystaj ących z pomocy MOPS: 454 osób. • Liczba osób w rodzinach z problemem narkomani korzystaj ących z pomocy MOPS: 30 osób.

45

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Liczba osób opuszczaj ących zakłady karne i ich rodzin korzystaj ących z pomocy MOPS: 30 osób. Wśród najwa Ŝniejszych negatywnych trendów wyst ępuj ących we współczesnych polskich rodzinach mo Ŝemy wyró Ŝni ć m.in.: brak bezpiecze ństwa ekonomicznego; wzrost niedostosowania społecznego, demoralizacji i przestępczo ści dzieci i młodzie Ŝy; brak dostatecznej infrastruktury zapewniaj ącej zaspokojenie przez osoby młode ich potrzeb zwi ązanych z rozwojem osobistym; ubóstwo i niedo Ŝywienie; niekorzystne warunki dla macierzy ństwa; wzrost liczby rodzin z zaburzon ą funkcj ą opieku ńczo – wychowawcz ą; patologie w funkcjonowaniu rodzin, w tym brak opieki nad dzie ćmi; osłabienie wi ęzi rodzinnych (wzrost liczby rozwodów). Skutkiem tego jest wzrastaj ąca liczba wydawanych przez S ąd Rejonowy III Wydział Rodzinny i Nieletnich postanowie ń o umieszczeniu dzieci w placówce opieku ńczo- wychowawczej celem zapewnienia opieki. Placówki opieku ńczo - wychowawcze Powiat Tczewski dysponuje tylko dwiema całodobowymi placówkami opieku ńczo – wychowawczymi (Dom Dziecka, oraz Rodzinny Dom Serca), oraz jedn ą placówk ę opieku ńczo- wychowawcz ą wsparcia dziennego (Ognisko Wychowawcze im. Kazimierza Lisieckiego). Według stanu na 01.01.2008 roku w Domu Dziecka w Tczewie przebywało 73 wychowanków, za ś na dzie ń 31.12.2008 r. ju Ŝ tylko 55 (w 2006 roku przebywało 78 wychowanków). W ci ągu roku sprawozdawczego przybyło 12 wychowanków (skierowania wydane przez PCPR w celu realizacji postanowie ń s ądowych), za ś ubyło 30. Maksymalnie w placówce mo Ŝe przebywa ć do 75 dzieci. W Domu Dziecka w Tczewie obecnie głównie przebywaj ą dzieci z Powiatu Tczewskiego. Najwi ęcej dzieci pochodzi z miasta i gminy Tczew – 34 dzieci, z miasta i gminy Pelplin – 8 dzieci, z miasta i gminy Gniew – 4 dzieci, z gminy Subkowy - 4 dzieci. Pozostała cz ęść dzieci pochodzi z Miasta Gda ńska, Powiatu Starogardzkiego, Powiatu Elbl ąskiego i Pruszcza Gda ńskiego. „Rodzinny Dom Serca” - tczewski rodzinny dom dziecka, stworzył doskonałe warunki ciepła domu rodzinnego dla 8 dzieci w wieku od 12 do 17 lat. Dzieciom zapewniona jest całodobowa opieka i wychowanie, z uwzgl ędnieniem indywidualnych i niezb ędnych potrzeb ka Ŝdego dziecka. Przez anga Ŝowanie dzieci w Ŝycie domu s ą one przygotowane do Ŝycia społecznego, rodzinnego i zawodowego. W placówce moŜe przebywa ć maksymalnie 12 dzieci.

46

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

W zaj ęciach Ogniska Wychowawczego uczestniczy średnio – rocznie 40 wychowanków w wieku od 6 do 16 lat. Na dzie ń 31.12.2008 r. z zaj ęć korzystało 39 dzieci z tego: ucz ęszczaj ących do szkół podstawowych – 29 dzieci, szkół gimnazjalnych – 8 dzieci, szkoły specjalnej - 1 dziecko, klasa „0” – 1 dziecko. W placówce maksymalnie mo Ŝe przebywa ć do 60 dzieci. Wiele dzieci ucz ęszczaj ących na zaj ęcia do Ogniska Wychowawczego unikn ęło umieszczenia w placówce pobytu całodobowego – Domu Dziecka. Ognisko Wychowawcze w Tczewie obejmuje swoj ą opiek ą w głównej mierze dzieci z terenu Starego Miasta Tczewa - 15 dzieci, Nowego Miasta – 3 dzieci, Osiedla Staszica – 7 dzieci, Bałdowa - 1 dziecko, Czy Ŝykowa – 11 dzieci, Suchostrzygi – 2 dzieci.

W okresie 2008 r . na terenie Powiatu Tczewskiego funkcjonowało 139 rodzin zast ępczych, (w 2006 roku funkcjonowało 147 rodzin zast ępczych) w tym: • 110 rodzin zast ępczych spokrewnionych z dzieckiem (liczba dzieci umieszczonych w tych rodzinach – 139), • 25 rodzin zast ępczych niespokrewnionych z dzieckiem (liczba dzieci umieszczonych w tych rodzinach – 58), • 3 rodziny zast ępcze zawodowe niespokrewnione z dzieckiem (liczba dzieci umieszczonych w rodzinach – 21), • 1 rodzina zast ępcza specjalistyczna niespokrewniona z dzieckiem (liczba dzieci umieszczonych w rodzinie - 1 - rodzina mieszka poza naszym powiatem). Ogólna liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych wynosiła 219 (w 2006 roku w rodzinach zast ępczych przebywało 203 dzieci).

Niepełnosprawno ść

Bardzo wa Ŝną grup ą osób zagro Ŝonych zjawiskiem wykluczenia społecznego s ą osoby niepełnosprawne. Je śli kryterium podziału jest okres Ŝycia, w którym dana niepełnosprawno ść wyst ąpiła, wyró Ŝnia si ę: • osoby niepełnosprawne od urodzenia lub bardzo wczesnego dzieci ństwa; • osoby z niepełnosprawno ści ą nabyt ą w ró Ŝnych okresach Ŝycia, w śród których s ą osoby niepełnosprawne z powodu ró Ŝnych chorób, z powodu chorób zawodowych i wypadków przy pracy, z powodu wypadków (urazów) pozazawodowych, z powodu

47

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

działa ń wojennych orz z powodu zmian spowodowanych starzeniem si ę organizmu i schorzeniami wieku starczego 10 . Rozró Ŝnia si ę te Ŝ niepełnosprawno ść biologiczn ą i prawn ą. Nie ka Ŝda osoba, która ma ograniczenia, spowodowane uszkodzeniem lub obni Ŝeniem sprawno ści organizmu, jest za tak ą uznane przez prawo. Oznacza to tzw. niepełnosprawno śc biologiczn ą, a wi ęc odczuwana przez kogo ś, cho ć nie została ona usankcjonowana prawnie. Z drugiej strony mo Ŝe tez by ć tak, Ŝe nie ka Ŝda osoba z orzeczeniem niepełnosprawno ści/grup ą inwalidzk ą, musi rzeczywi ście czu ć si ę osob ą niepełnosprawn ą 11 . Przez wiele lat stosowane było medyczne podej ście do niepełnosprawno ści, które zakłada, Ŝe niepełnosprawno ść jest odchyleniem od normy w zakresie fizycznym, sensorycznym lub intelektualnym. W wyniku takiego rozumienia niepełnosprawno ści celem działania polityki społecznej była kompensacja odchyle ń od normy i ró Ŝnic w funkcjonowaniu osób niepełnosprawnych w takim stopniu, w jakim jest to mo Ŝliwe, zgodnie z przyj ętymi normami społecznymi. Definicja niepełnosprawno ści u Ŝywana przez Główny Urz ąd Statystyczny w spisie powszechnym z 2002 r. – osoba niepełnosprawna to osoba, „która posiada odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony lub osob ę, która takiego orzeczenia nie posiada, lecz odczuwa ograniczenie sprawno ści w wykonaniu czynno ści podstawowych dla swojego wieku (zabawa, nauka, praca, samoobsługa)”. W Województwie Pomorskim jest ponad 300 ty ś. osób niepełnosprawnych, co stanowi 13,8% całej populacji regionu (wg danych Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2002). W Powiecie Tczewskim dane z tego okresu podaj ą liczb ę ponad 17 ty ś. osób niepełnosprawnych. Wci ąŜ ro śnie liczba dzieci, młodzie Ŝy oraz osób dorosłych z ró Ŝnego rodzaju niepełnosprawno ści ą. Zakłada si ę, Ŝe do 2010 roku liczba osób niepełnosprawnych wzro śnie o kolejne 150 ty ś. Ludzie ci maj ą utrudniony dost ęp do wszechstronnej edukacji, zapewniaj ącej w miar ę harmonijny rozwój fizyczny i umysłowy. Szczególnie trudna w tym aspekcie jest sytuacja osób z niepełnosprawno ści ą intelektualn ą oraz z niepełnosprawno ści ą sprz ęŜ on ą. Ich edukacja - w najlepszym razie – rozpoczyna się w wieku 6 lat i ko ńczy si ę w

10 Kirenko J., Wprowadzenie w problematyk ę niepełnosprawno ści, tekst dost ępny pod adresem: http://www.mdk2.lublin.pl/njs/index.php?a=1&b=1.

11 System wsparcia aktywno ści zawodowej osób niepełnosprawnych, red. Otr ębski W., Fundacja Mi ędzy Nami, Lublin 1999, str. 19.

48

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 wieku 18 lat, kiedy ko ńczy si ę ustawowy obowi ązek szkolny. Ogromna cz ęść z nich nie podejmuje nawet czasowego uczestnictwa w Ŝyciu społecznym. Tablica 20 Liczba osób niepełnosprawnych w Powiecie Tczewskim

Ogółem 0-15 lat 16-29 30-44 45-64 65-79 80 i wiecej Powiat 17028 703 1285 2016 7555 4378 1091 Tczewski miasto 11383 392 774 1218 5120 3061 818 wie ś 5645 311 511 798 2435 1317 273 Źródło: Narodowy Spis Ludno ści w roku 2002

Poniewa Ŝ brak jest kompleksowych, aktualnych danych o liczebno ści i zakresie niepełnosprawno ści w Powiecie Tczewskim jednym z pierwszych zada ń powiatu w tym obszarze jest przeprowadzenie diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych zamieszkałych na terenie Powiatu Tczewskiego, z uwzgl ędnieniem wieku, rodzaju i stopnia niepełnosprawno ści, sytuacji rodzinnej, poziomu zabezpieczenia materialnego, do świadczanych barier, przynale Ŝno ści do organizacji skupiaj ących osoby niepełnosprawne. 12 Dominuj ącymi przyczynami niepełnosprawno ści w Powiecie Tczewskim s ą: • choroby narz ądu ruchu – w 2006 r. 40 % ogółu wydanych orzecze ń (od 2000 roku tendencja rosn ąca); • upo śledzenie umysłowe i choroby psychiczne – w 2006 r. 9,3% ogółu wydanych orzecze ń; • choroby układu oddechowego i choroby układu kr ąŜ enia – w 2006 r. 11,2% ogółu wydanych orzecze ń (tendencja rosn ąca). Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawno ści w Tczewie w 2008 roku zaobserwował utrzymuj ący si ę wzrost ilo ści składanych do zespołu wniosków o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawno ści. 13 Ł ączna liczba zło Ŝonych wniosków wynosiła w 2008 roku 2670 (w tym 340 wniosków dotyczyło osób do 16 roku Ŝycia). Liczba wydanych orzecze ń wynosiła ł ącznie 2297 (w tym 331 dotyczyło osób do 16 roku Ŝycia). Tak znaczny wzrost składanych wniosków spowodowany jest wzrostem świadomo ści społecznej dot. ulg i uprawnie ń, które przysługuj ą osobom posiadaj ącym orzeczon ą niepełnosprawno ść , a tak Ŝe pogarszaj ącym si ę stanem zdrowia społecze ństwa. Osoby niepełnosprawne najcz ęś ciej korzystaj ą ze świadcze ń socjalno-rentowych, rzadko rejestruj ą si ę jako osoby poszukuj ące pracy obawiaj ąc si ę utraty świadcze ń i nie

12 Powiatowy Program Działania na rzecz osób niepełnosprawnych w Powiecie Tczewskim na lata 2007 – 2013, uchwała zarz ądu Powiatu Tczewskiego, II 2007 r. 13 Sprawozdanie z działalno ści Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Tczewie za 2008 rok 49

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

postrzegaj ą siebie w kategoriach osoby zdolnej do podj ęcia pracy. Według stanu na dzie ń 30.09.2008 r. w Powiecie Tczewskim zarejestrowanych było 214 osób bezrobotnych niepełnosprawnych, aktywnie poszukuj ących prac ę. Stanowili oni 4,5 % ogółu bezrobotnych w regionie.

Tablica 21 Osoby niepełnosprawne bezrobotne i poszukuj ące pracy zarejestrowane w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Tczewie w latach 2003 - 2008 w/g stopnia niepełnosprawno ści

Liczba zarejestrowanych osób niepełnosprawnych w latach Stopie ń niepełnospraw 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Poszukuj ący Poszukuj ący Poszukuj ący Poszukuj ący Poszukuj ący Poszukuj ący no ści Bezrobotni Bezrobotni Bezrobotni Bezrobotni Bezrobotni Bezrobotni pracy pracy pracy pracy pracy pracy Znaczny 4 12 4 7 1 9 3 11 3 15 3 8

Umiarkowany 46 36 47 52 62 37 64 28 51 32 61 24 Lekki 302 44 314 30 302 33 260 28 225 20 163 12 Razem 352 92 365 89 365 79 327 67 279 67 227 44 Ogółem 444 454 444 394 346 271

W Powiecie Tczewskim w analizowanym okresie sze ściu lat wida ć wyra źną tendencj ę malej ącą w odniesieniu do liczby osób niepełnosprawnych bezrobotnych i poszukuj ących pracy zarejestrowanych w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Tczewie. W stosunku do bazowego roku 2003 spadek wynosi blisko 40%.

Z ł ącznej liczby 271 osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w PUP w 2008 roku tylko 44 osoby miały status poszukuj ących pracy (16,2% dla 2008 roku, a 19,4% dla 2007 roku).

Tablica 22 Osoby niepełnosprawne bezrobotne i poszukuj ące pracy zarejestrowane w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Tczewie w latach 2003- 2008 w/g wykształcenia

Liczba zarejestrowanych osób niepełnosprawnych w latach Poziom 2003 2004 2005 2006 2007 2008 wykształcenia Poszukuj ący Poszukuj ący Poszukuj ący Poszukuj ący Poszukuj ący Poszukuj ący Bezrobotni Bezrobotni Bezrobotni Bezrobotni Bezrobotni Bezrobotni pracy pracy pracy pracy pracy pracy Wy Ŝsze 284624444693 Średnie i 60 35 61 35 75 36 49 33 39 32 44 25 policealne Zawodowe 155 32 150 29 161 23 157 20 121 17 91 11 Gimnazjalne 1 0 1 0 0 0 2 0 2 0 0 0 Podstawowe 134 22 149 19 127 16 115 10 113 12 83 5 Ogółem 352 97 365 89 365 79 327 67 279 67 227 44

50

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w PUP w Tczewie posiadaj ą w zdecydowanej wi ększo ści wykształcenie podstawowe lub zawodowe i tendencja ta jest stała w analizowanym okresie. Formy rehabilitacji zawodowej dla tej grupy osób to poradnictwo zawodowe, szkolenia zawodowe, renty szkoleniowe, zatrudnienie lub podj ęcie działalno ści gospodarczej, wspieranie pozostawania w zatrudnieniu. W województwie Pomorskim w 126 Zakładach Pracy Chronionej zatrudnionych było 590 osób niepełnosprawnych (stan na 01.06.2006 za raportem PFRON). Najwi ęcej w Gda ńsku (119 osób) najmniej w powiecie Nowy Dwór Gda ński (6 osób). W Powiecie Tczewskim s ą 4 ZPCH, które zatrudniały na koniec 2006 r. 253 osoby niepełnosprawne. W roku 2008 na terenie Powiatu Tczewskiego działały trzy warsztaty terapii zaj ęciowej prowadzone przez: • Koło Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upo śledzeniem Umysłowym w Tczewie - prowadz ące warsztaty dla 35 uczestników , • Stowarzyszenie Na Rzecz Szkolnictwa Specjalnego w Tczewie – prowadz ące warsztaty dla 20 uczestników, • Caritas Diecezji Pelpli ńskiej w Pelplinie – prowadz ący warsztaty dla 20 uczestników. Istotnym elementem zwi ązanym z rehabilitacj ą społeczn ą i zawodow ą jest wyrównywanie szans edukacyjnych osób niepełnosprawnych. Wi ększo ść dzieci niepełnosprawnych z terenów wiejskich oraz zaniedbanych społecznie nie korzysta z systemu wsparcia, w efekcie ich – prowadzona w śladowych formach - rehabilitacja rozpoczyna si ę w chwili podj ęcia obowi ązku szkolnego i ko ńczy si ę edukacj ą w placówce specjalnej. Znaczna cz ęść z nich – przy wczesnym i systemowym wsparciu – mogłaby rozwija ć si ę w szkolnictwie otwartym. Jednak wymaga to rozpocz ęcia działa ń rehabilitacyjnych i terapeutycznych od wczesnego dzieci ństwa i to zarówno w aspekcie samego dziecka jak i jego środowiska rodzinnego charakteryzuj ącego si ę mał ą mobilno ści ą oraz niskim poziomem świadomo ści w tym zakresie. Dzieci i młodzie Ŝ z tych środowisk musz ą zosta ć wł ączone w kompleksowe działania terapeutyczne i edukacyjne, które prowadzone musz ą by ć z nastawieniem na integracj ę społeczn ą - zarówno w formie stacjonarnej, weekendowej jak i turnusowej. Rehabilitacja Społeczna, maj ąca na celu umo Ŝliwienie osobom niepełnosprawnym uczestnictwo w Ŝyciu społecznym powinna by ć priorytetowym elementem systemu wsparcia osób niepełnosprawnych. Realizowana jest przede wszystkim przez wyrabianie zaradno ści 51

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 osobistej i pobudzenie aktywno ści społecznej oraz wyrabianie umiej ętno ści samodzielnego wypełniania ról społecznych. Rehabilitacja społeczna, to tak Ŝe likwidacja barier, w szczególno ści architektonicznych, technicznych oraz w komunikowaniu si ę i dost ępu do informacji, kształtowanie wła ściwych postaw i zachowa ń sprzyjaj ących integracji z osobami niepełnosprawnymi. Rehabilitacja Społeczna jest realizowana w Powiecie Tczewskim w głównej mierze poprzez: • dofinansowanie zaopatrzenia w sprz ęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze osób niepełnosprawnych ze środków PFRON; • dofinansowywanie ze środków PFRON turnusów rehabilitacyjnych, stanowi ących zorganizowan ą form ę aktywnej rehabilitacji, poł ączonej z elementami wypoczynku, której celem jest ogólna poprawa psychofizycznej sprawno ści oraz rozwijanie umiej ętno ści społecznych uczestników, mi ędzy innymi przez nawi ązywanie i rozwijanie kontaktów społecznych, realizacj ę i rozwijanie zainteresowa ń, a tak Ŝe przez udział w innych zaj ęciach przewidzianych programem turnusu; • organizacj ę sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych, czyli form ę aktywno ści człowieka, maj ącej na celu doskonalenie jego sił psychofizycznych, indywidualnie lub zbiorowo; • likwidacj ę barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu si ę. Likwidacja barier w ogólnym tego poj ęcia znaczeniu ma na celu umo Ŝliwienie w znacznym stopniu lub ułatwienie osobie niepełnosprawnej wykonywanie podstawowych, codziennych czynno ści, czy te Ŝ kontaktów z otoczeniem. • warsztaty terapii zaj ęciowej b ędące wyodr ębnion ą organizacyjnie i finansowo placówk ą stwarzaj ącą osobom niepełnosprawnym niezdolnym do pracy mo Ŝliwo ść rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiej ętno ści niezb ędnych do podj ęcia zatrudnienia.

W Powiecie Tczewskim funkcjonuje 7 domów pomocy społecznej , w tym 6 domów prowadzonych przez powiat i jeden dom w Bielawkach prowadzony na zlecenie Powiatu przez Zgromadzenie Sióstr Benedyktynek Samarytanek Krzy Ŝa Chrystusowego z siedzib ą władz generalnych w Niegowie gm. Zabrodzie.

W 2008 roku Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Tczewie realizuj ąc zadanie dotycz ące umieszczania osób w domach pomocy społecznej dla osób, które wymagały całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawno ści i otrzymały decyzje 52

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 kieruj ące z O środków Pomocy Społecznej, wystawiło 55 decyzji umieszczaj ących wg poni Ŝszego zestawienia:

Tablica 23 Domy Pomocy Społecznej w Powiecie Tczewskim

Liczba Liczba osób Liczba osób, Statutowa Liczba osób mieszka ńców wg umieszczonych które odeszły Dom pomocy społecznej liczba oczekuj ących na stanu na w ci ągu 2008 w ci ągu 2008 miejsc miejsca 31.12.2008 roku roku roku DPS w Pelplinie 135 141 21 19 25 DPS w Gniewie 99 102 14 14 20 DPS w Damaszce 122 126 8 9 60 DPS w Stanisławie 80 80 1 1 28 DPS w Rudnie 72 73 1 2 3 DPS w Wielkich Wyr ębach 72 77 2 2 6 DPS w Bielawkach 90 91 8 3 10 Razem 670 690 55 50 152

W tym czasie odeszło 50 osób mi ędzy innymi: do innych placówek - 5, do rodzin - 2, zmarło – 43 mieszka ńców. W roku 2008 średni miesi ęczny koszt utrzymania mieszka ńca we wszystkich domach pomocy społecznej w Powiecie Tczewskim wynosił ok. 1981 zł i był stosunkowo niski w porównaniu do DPS z innych powiatów. Łączna pula środków finansowych na realizacj ę zada ń przez DPS – z terenu Powiatu Tczewskiego w 2008 roku wynosiła blisko 18 mln złotych.

Tczewskie Centrum Interwencji Kryzysowej Innym o środkiem staraj ącym si ę rozwi ązywa ć problemy społeczne w powiecie, jest Tczewskie Centrum Interwencji Kryzysowej. Od stycznia do ko ńca grudnia 2008 r. w Centrum przeprowadzono 2988 konsultacji, w tym 1912 konsultacji osobistych, 976 konsultacji telefonicznych, 39 konsultacji e – mailowych, 61 rozmów na gadu- gadu. Problemy, z którymi ludzie najcz ęś ciej zgłaszaj ą si ę do placówki według klasyfikacji pracowników to porady prawne, współ-uzale Ŝnienia, przemoc w rodzinie, rozwód, kryzys w zwi ązku, porady i konsultacje. Centrum realizuje tak Ŝe program korekcyjno edukacyjny dla sprawców przemocy. W planach przyszłorocznych o środka jest realizacja takich zada ń jak: utworzenie grupy wsparcia dla osób w Ŝałobie, dla osób przewlekle chorych, dla młodzie Ŝy z rodzin z problemami alkoholowymi, programu korekcyjno – edukacyjnego dla sprawców przemocy.

53

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

3.2. Aktywno ść społeczna W Powiecie Tczewskim notuje si ę raczej nisk ą aktywno ść społeczn ą, zwłaszcza w kwestii działalno ści w organizacjach pozarz ądowych. W ogólnopolskiej bazie danych o organizacjach pozarz ądowych www.ngo.pl zarejestrowanych jest 310 podmiotów (fundacji, stowarzysze ń oraz grup nieformalnych) w Powiecie Tczewskim, co stanowi zaledwie 3,2% w skali całego województwa Pomorskiego.

Tablica 24 Liczba organizacji w gminach Powiatu Tczewskiego (wg bazy danych portalu www.ngo.pl)

Wg obszarów aktywno ści Ogółem Prawa i Nauka, Bezpiecze ńst Gminy Powiatu Zabezpiecz Integracja i liczba wolno ści kultura, wo publiczne Tczewskiego enie aktywizacja Inne organizacji człowieka i edukacja i i obrona społeczne społeczna obywatela wychowanie narodowa Tczew 184 31 19 8 60 12 15 Subkowy 17 2 1 0 2 3 0 Gniew 58 4 10 2 18 9 3 Pelplin 39 3 6 2 13 6 2 Morzeszczyn 12 1 1 1 4 5 1 Razem: 310 41 37 13 97 35 21 Opracowanie własne na podstawie danych z bazy ww.ngo.pl

Co wi ęcej, według analizy przeprowadzonej w latach 2007/2008 wi ększo ść organizacji ze wspomnianego regionu cechuje do ść niski stopie ń organizacji, potencjału i kompetencji. Borykaj ą si ę z problemami finansowymi i nie radz ą sobie z pozyskiwaniem funduszy, nawet mimo do ść sporych mo Ŝliwo ści grantowych w regionie. Równie Ŝ same społeczno ści lokalne wykazuj ą do ść niskie zainteresowanie zarówno działalno ści ą pozarz ądow ą, jak i uczestnictwem w realizowanych projektach. Cech ą charakterystyczn ą dla aktywno ści społecznej zwłaszcza na obszarach gmin wiejskich jest skoncentrowanie działa ń w ramach trzech typów podmiotów tj.: kół gospody ń wiejskich, ochotniczych stra Ŝy po Ŝarnych oraz organizacji sportowych. Stanowi ą one w gminach wiejskich ponad 63% wszystkich organizacji.

54

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Tablica 25 Liczebno ść organizacji ze wzgl ędu na typ działania

Łączna w tym: w tym: liczba w tym: Razem % udział Koła Ochotnicza Gmina organizacji Organizacje kolumna (kolumna Gospody ń Stra Ŝ w bazie sportowe 3+4+5 6/2) Wiejskich Po Ŝarna www.ngo.pl 1 2 3 4 5 6 7 Gmina i Miasto Tczew 184 5 8 40 53 28,80% Pelplin 39 10 8 9 27 69,23% Morzeszczyn 12 3 5 3 11 91,67% Gniew 58 11 12 8 31 53,45% Subkowy 17 4 3 3 10 58,82% Razem: 310 33 36 63 132 42,58% Opracowanie własne na podstawie danych z bazy ww.ngo.pl oraz stron internetowych gmin

Nadal niewiele organizacji powstaje i funkcjonuje w celu rozwi ązywania istotnych problemów mieszka ńców i wspierania lokalnego rozwoju społeczno – gospodarczego. Niewiele w śród nich jest organizacji samopomocowych, czy działaj ących na rzecz zapobiegania wykluczeniu społecznemu. Te funkcje w dalszym ci ągu pełni ą najcz ęś ciej Gminne O środki Pomocy Społecznej oraz Gminne Komisje Przeciwdziałania Alkoholizmowi. Istotne dla rozwoju społecznego obszarów wiejskich s ą Koła Gospody ń Wiejskich, które działaj ą w ramach Kółek Rolniczych. Ciekaw ą inicjatyw ą jest tak Ŝe Stowarzyszenie Kociewskie Forum Kobiet, które powstało w 2006 roku i skupia kobiety z Kół Gospody ń Wiejskich z powiatu tczewskiego, b ędącego cz ęś ci ą etnograficznego obszaru zwanego Kociewiem. 14

Powiat realizuje współprac ę z organizacjami w ramach zatwierdzonego uchwał ą w 28.10.2008 r. Programu Współpracy. Celem nadrz ędnym współpracy Powiatu z organizacjami jest zaspokajanie potrzeb społecznych mieszka ńców oraz wzmocnienie rozwoju społecze ństwa obywatelskiego, poprzez budowanie partnerstwa mi ędzy administracj ą publiczn ą i podmiotami działaj ącymi w sferze po Ŝytku publicznego. Od 2003 r. organem opiniodawczo – doradczym w zakresie problematyki niepełnosprawno ści jest Powiatowa Społeczna Rada do Spraw Osób Niepełnosprawnych.

14 Strategia Rozwoju I Promocji Kół Gospody ń Wiejskich Powiatu Tczewskiego. Stowarzyszenie Kociewskie Forum Kobiet. Lignowy Szlacheckie, Marzec 2007 r.

55

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Do zakresu jej działania nale Ŝy: inspirowanie przedsi ęwzi ęć zmierzaj ących do integracji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych oraz realizacji praw osób niepełnosprawnych, opiniowanie projektów powiatowych programów działa ń na rzecz osób niepełnosprawnych, ocena realizacji programów, opiniowanie projektów uchwał i programów przyjmowanych przez Rad ę Powiatu Tczewskiego pod k ątem ich skutków dla osób niepełnosprawnych.

Zarz ąd Powiatu Tczewskiego ogłasza otwarte konkursy ofert na wsparcie realizacji zada ń publicznych Powiatu Tczewskiego. Konkurs w 2009 r. obejmował nast ępuj ące zadania przewidziane do realizacji w ww. okresie: I. Rozwój kultury w Powiecie Tczewskim • organizacja imprez kulturalnych, konferencji, dyskusji i prelekcji na terenie Powiatu; • udział w festiwalach, przegl ądach i konkursach oraz w innych przedsi ęwzi ęciach kulturalnych; • organizacja warsztatów twórczych. Wysoko ść środków z bud Ŝetu Powiatu Tczewskiego na realizacj ę tego zadania wynosiła 37.000 zł (wysoko ść udzielonych dotacji w 2008 r.: 23.000 zł). II. Upowszechnianie kultury fizycznej • organizacja zaj ęć , zawodów i imprez sportowo-rekreacyjnych dla mieszka ńców Powiatu Tczewskiego, w szczególno ści o charakterze otwartym; • popularyzacja walorów rekreacji ruchowej. Wysoko ść środków z bud Ŝetu Powiatu Tczewskiego na realizacj ę tego zadania wynosiła 33.000 zł (wysoko ść udzielonych dotacji w 2008 r.: 20.590 zł). III. Ochrona i promocja zdrowia • prowadzenie działa ń w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej; • wspieranie działa ń na rzecz indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialno ści za zdrowie i na rzecz ochrony zdrowia; • podejmowanie działa ń wynikaj ących z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych. Wysoko ść środków z bud Ŝetu Powiatu Tczewskiego na realizacj ę tego zadania wynosiła 20.000 zł (wysoko ść udzielonych dotacji w 2008 r.: 5000 zł). Łączny bud Ŝet dotacji przewidziany przez Starostwo Powiatowe w Tczewie wynosi niecałe 100 000 zł i jest dziesi ęciokrotnie mniejszy ni Ŝ bud Ŝet dotacji gminy miejskiej Tczew.

56

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Najwi ęcej organizacji społecznych funkcjonuje w Tczewie (184 jednostki). Udzielenie dotacji z bud Ŝetu gminy w Tczewie podmiotom nie zaliczonym do sektora finansów publicznych realizowane jest Uchwał ą nr XXXVI/322/2005 RM w Tczewie z dn. 29.09.2005 r. w sprawie uchwalenia Tczewskiej Wieloletniej Współpracy Gminy Miejskiej Tczew z podmiotami prowadz ącymi działalno ść po Ŝytku publicznego na lata 2006 – 2008 oraz Uchwał ą Nr XII/83/2007 RM w Tczewie z dnia 27.09.2007 r. w sprawie uchwalenia Programu Współpracy Gminy Miejskiej Tczew z podmiotami prowadz ącymi działalno ść po Ŝytku publicznego na rok 2008. Ogólna kwota dotacji przekazana na rzecz działa ń prowadzonych przez organizacje pozarz ądowe za 2005 rok wynosiła 906 675 zł. W 2005 roku zło Ŝono 90 wniosków o dotacj ę. Dofinansowanie uzyskały działania zwi ązane z edukacyjn ą opiek ą wychowawcz ą, ochron ą zdrowia, kultur ą fizyczn ą i sportem oraz przeciwdziałaniem alkoholizmowi i narkomanii.

Gmina Subkowy realizuje współprac ę z organizacjami pozarz ądowymi oraz z innymi podmiotami prowadz ącymi działalno ść po Ŝytku publicznego w ramach zatwierdzonego uchwał ą Programu Współpracy na rok 2008. Program okre śla formy i zasady współpracy Gminy z organizacjami pozarz ądowymi, w celu efektywnego wykonywania zada ń własnych Gminy wynikaj ących z przepisów prawa, poprzez wł ączenie organizacji pozarz ądowych w realizację tych zada ń. Zgodnie z ogłoszonym przez Wójta Gminy w Subkowach otwartym konkursem ofert na realizacj ę zadania publicznego w zakresie prowadzenia zaj ęć sportowo – rekreacyjnych w 2008 roku ofert ę zło Ŝył i otrzymał dofinansowanie w wysoko ści 2000 zł Uczniowski Klub Sportowy w Subkowach.

Tablica 26 Organizacje pozarz ądowe i grupy nieformalne w Gminie Subkowy

1 Fundacja "U śmiech Dziecka" 2 Koło Gospody ń Wiejskich w Brzu ścach 3 Grupa nieformalna "Dla dziecka" 4 Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Gorz ędziej 5 Nieformalna Grupa Młodzie Ŝowa "Alternatywa" 6 Koło Gospody ń Wiejskich w Gorz ędzieju 7 Koło Gospody ń Wiejskich w Radostowie 8 Koło Gospody ń Wiejskich w Wa ćmierzu 9 Nieformalna Grupa Młodzie Ŝowa "Kociewskie Orliki" z Radostowa 10 Szkolny Klub Europejski "My Europejczycy" 11 Zespół muzyczny intrumentalno-wokalny "The Ghost" 57

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

12 Klub Seniora "Rado ść " 13 Klub Piłkarski " Świt" Radostowo 14 Stowarzyszenie Piłkarskie Klub Sportowy "Subkowia" 15 Uczniowski Klub Sportowy w Subkowach 16 Parafialny Zespół Caritas Subkowy 17 Polski Komitet Pomocy Społecznej 18 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna Gorz ędziej 19 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna Brzu śce 20 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna Subkowy Źródło: Opracowanie własne na podstawie gminnych stron internetowych

Urz ąd Miasta i Gminy Gniew współfinansuje Lokalne Konkursy Grantowe „Działaj Lokalnie” i „Pracowni ę Umiej ętno ści” skierowane do organizacji i grup nieformalnych organizowane w Powiecie Tczewskim przez Fundacj ę Pokolenia. Realizacja współpracy przebiega na podstawie konkursu na realizacj ę zadania publicznego pn. „Współpraca z organizacjami pozarz ądowymi poprzez realizacj ę lokalnego konkursu grantowego „Działaj Lokalnie”. W wyniku post ępowania konkursowego ogłoszonego w dniu 3 lutego 2009 r. na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalno ści po Ŝytku publicznego i o wolontariacie równie Ŝ w 2009 roku została wyłoniona organizacja, której Gmina Gniew powierzy realizacj ę ww. zadania. Organizacj ą t ą jest Fundacja Pokolenia z siedzib ą w Pelplinie. Kwota wsparcia w kolejnych latach (od 2005 do 2009 roku) wynosi 10 000 zł. Gmina finansuje tak Ŝe usługi transportowe dla organizacji oraz wspiera je przy organizacji ró Ŝnego rodzaju imprez. W 2006 roku Urz ąd Miasta i Gminy Gniew podpisał równie Ŝ porozumienie z Fundacj ą Pokolenia dotycz ące poradnictwa w zakresie pozyskiwania funduszy zewn ętrznych. 15 Tablica 27 Organizacje pozarz ądowe i grupy nieformalne w Gminie Gniew

1 Gniewski Klub Abstynenta „Poda ć r ękę” 2 Fundacja Zamek w Gniewie 3 Stowarzyszenie Producentów Rolnych Ziemi Gniewskiej 4 Stowarzyszenie „Akademia Opale ńska” 5 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Gniewie 6 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Gogolewie 7 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Ja źwiskach 8 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Jeleniu 9 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Kolonii Ostrowickiej 10 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Tymawie 11 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Wielkich Walichnowach

15 Raport o finansach publicznych na działania organizacji pozarz ądowych w województwie pomorskim 2005 – 2006. Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarz ądowych, Gda ńsk

58

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

12 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Opaleniu 13 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Rakowcu 14 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Polskim Gronowie 15 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Piasecznie 16 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w FAMA-RR 17 Stowarzyszenie Bractwo śeglarskie w Gniewie 18 KGW Wielkie Walichnowy 19 Stowarzyszenie Ziemi Tymawskiej w Tymawie 20 KGW Nicponia 21 KGW Opalenie 22 KGW Piaseczno 23 KGW Gogolewo 24 KGW Kolonia Ostrowicka 25 KGW Brody Pomorskie 26 KGW Ja źwiska 27 KGW Rakowiec 28 KGW Jele ń 29 Klub Sportowy “SPARTA” Gogolewo 30 Klub Sportowy "MEWA-RR" Gniew 31 Klub Piłkarski "Okland-Optiroc Szprudowo" w Szprudowie 32 Ludowy Zespół Sportowy "WISŁA" Walichnowy 33 Uczniowski Klub Sportowy "OPALENIE" przy Zespole Szkół w Opaleniu 34 Uczniowski Klub Sportowy „ALFIL” 35 Uczniowski Klub Sportowy „OLIMPIA” w Gniewie 36 Uczniowski Klub Gimnastyczno-Sportowy „SOKÓŁ” 37 Zespół Caritas Parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Opaleniu 38 Gminna Rada Kół Gospody ń Wiejskich 39 Parafialny zespół Caritas przy Parafii Narodzenia NMP w Piasecznie 40 Parafialny Zespół Pomocy Charytatywnej przy Parafii p.w. Św. Mikołaja w Gniewie 41 Stowarzyszenie "Centrum Aktywnych Gniew" 42 Stowarzyszenie Piaseczno Folklor Festiwal 43 Świetlica środowiskowa dla dzieci "Anioła Stró Ŝa" 44 Rejonowe Koło Pszczelarzy 45 Zespół Ta ńca Dawnego "Promenada" 46 Grupa "MŁODZI TWÓRCY" 47 Zespół Folklorystyczny "BURCZYBAS" 48 Świetlica Socjoterapeutyczna 49 Gniewska Grupa Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków w Gniewie 50 Polski Zwi ązek Hodowców Goł ębi Pocztowych 51 Zespół Folklorystyczny "Piaseckie Kociewiaki" 52 Muzeum Polskiego Ruchu Ludowego w Piasecznie 53 Zespół Taneczny "Stokrotki" 54 Biblioteka w Opaleniu 55 Ogrody działkowe im. Juliusza Kraziewicza 56 Ogrody działkowe im. Jana III Sobieskiego 57 Ogrody działkowe im. Marysie ńki

59

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

58 Centrum My śliwskie Zamek Gniew 59 I Kociewska Dru Ŝyna Harcerska „Borowianki” 60 Zespół wokalno – instrumentalny „Exodus” 61 Zespół "Bł ękitna Wst ęga" 62 Mi ędzyszkolny Klub Wolontariusza przy Gimnazjum w Gniewie Grupa wolontariuszy przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Ks. Henryka Mrossa w 63 Gniewie Źródło: Opracowanie własne na podstawie gminnych stron internetowych

Gmina Pelplin realizuje współprac ę z organizacjami pozarz ądowymi w ramach uchwalonego rocznego Program Współpracy z organizacjami pozarządowymi. Roczny Program Współpracy Gminy Pelplin z podmiotami prowadz ącymi działalno ść po Ŝytku publicznego na rok 2009 stanowi wyraz zaanga Ŝowania obu stron w stworzenie optymalnego planu współpracy, na zasadach pomocniczo ści, suwerenno ści stron, partnerstwa, efektywno ści, uczciwej konkurencji i jawno ści. Wskazano w nim priorytetowe obszary współpracy, tryb zlecania i realizacji zada ń publicznych, zasady udziału organizacji pozarz ądowych w działaniach programowych samorz ądu. Celem wprowadzenia Programu współpracy Gminy Pelplin z podmiotami prowadz ącymi działalno ść w zakresie po Ŝytku publicznego na rok 2009 jest: • Obj ęcie współprac ą mo Ŝliwie najszerszych obszarów aktywno ści obywatelskiej, • Poszerzanie i popieranie postaw pro obywatelskich, przede wszystkim wolontariatu, • Wzmocnienie pozycji organizacji pozarz ądowych i zapewnienie tym organizacjom równych szans w realizacji zada ń, • Wzmacnianie świadomo ści społecznej i poczucia odpowiedzialno ści za dobro wspólnoty lokalnej, • Budowanie społecze ństwa obywatelskiego poprzez aktywizacj ę społeczno ści lokalnej, • Wprowadzenie nowatorskich i efektywnych działa ń na rzecz mieszka ńców gminy w rozwi ązywaniu lokalnych problemów, • Uzupełnianie działa ń gminy w sferze zada ń publicznych. Doskonalenie jako ści współpracy oraz sposobu realizacji zada ń dokonuje si ę poprzez poszerzanie jej zakresu, wprowadzenie innowacyjnych rozwi ąza ń oraz wypracowywanie, ustanawianie i przestrzeganie standardów.

Tablica 28 Organizacje pozarz ądowe i grupy nieformalne w Gminie Pelplin

1 Caritas Diecezji Pelpli ńskiej 2 Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej 3 CENTRUM Pelplin Klub Sportowy 4 WIERZYCA Pelplin Klub Sportowy 5 Kociewski Oddział Esperantystów Siedziba Zespół Szkół nr 1 6 Ludowy Zespół Sportowy "WISŁA" Walichnowy 7 Pelpli ński Zwi ązek Hodowców Goł ębi Rasowych i Drobiu Ozdobnego

60

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

8 Polska Organizacja Bezrobotnych Oddział w Pelplinie 9 Stowarzyszenie "Chrze ścija ńska Szkoła pod śaglami" 10 Stowarzyszenie Miło śników Pelplina 11 Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie w Pelplinie 12 Towarzystwo Przyjaciół Zabytków Pelplina 13 Uczniowski Klub Sportowy "TENISISTA" przy Szkole Podstawowej w Rudnie 14 Uczniowski Ludowy Klub Sportowy "KOCIEWIAK" przy Zespole Szkół nr 2 w Pelplinie 15 Zwi ązek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Wi ęź niów Politycznych Koło Pelplin 16 Wojewódzki Zwi ązek Pszczelarzy w Gda ńsku - Rejonowe koło w Pelplinie 17 Klub Sportowy "RESTAL AGRI KULICE" 18 Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Oddział Kociewski 19 Polski Zwi ązek Emerytów, Rencistów i Inwalidów - Koło Pelplin 20 Polski Zwi ązek W ędkarski Okr ęg Gda ński - Koło Pelplin 21 Uczniowski Klub Sportowy "Olimpijczyk" przy zespole Szkół w Rajkowach 22 Klub Sportowy Unia "Wielki Garc - Gr ęblin" 23 Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarz ąd Miejsko Gminny w Pelplinie Gminny Zwi ązek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Pelplinie z siedzib ą w Lignowach 24 Szlacheckich 25 Kociewskie Forum Kobiet 26 Uczniowski Klub Sportowy "Jedynka" 27 Parafialny Uczniowski Klub Sportowy 28 Stowarzyszenie na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych CORDIS 29 Fundacja Pokolenia 30 Kociewska Wi ęź ba Poza wymienionymi powy Ŝej, na terenie Gminy Pelplin działa, a Ŝ 10 organizacji, których działalno ść skupia si ę w szczególno ści, na aktywizacji lokalnego środowiska. Mowa tu o Kołach Gospody ń Wiejskich, które aktywnie uczestnicz ą w Ŝyciu kulturalnym Pelplina, ale przede wszystkim s ą głównym "motorem" aktywizuj ącym społeczno ść wiejsk ą. 31 Koło Gospody ń Wiejskich w Bielawkach, 32 Koło Gospody ń Wiejskich w Gr ęblinie, 33 Koło Gospody ń Wiejskich w Lignowach Szl., 34 Koło Gospody ń Wiejskich w Mi ędzył ęŜ u, 35 Koło Gospody ń Wiejskich w Rajkowach, 36 Koło Gospody ń Wiejskich w Ropuchach, 37 Koło Gospody ń Wiejskich w Ro Ŝentalu, 38 Koło Gospody ń Wiejskich w Rudnie, 39 Koło Gospody ń Wiejskich w Wielkich Walichnowach, 40 Koło Gospody ń Wiejskich w Wielkim Garcu. 41- Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna Pelplin, OSP Gr ęblin, OSP Rudno, OSP Wielki Garc, OSP Kulice, OSP 48 Lignowy, OSP Rajkowy, OSP Janiszewko. Źródło: Opracowanie własne na podstawie gminnych stron internetowych

Urz ąd Gminy Morzeszczyn udziela dotacji organizacjom pozarz ądowym. W 2005 roku ogólna kwota z bud Ŝetu przekazana na rzecz działa ń prowadzonych przez organizacje sportowe wynosiła 8 000 zł. Wnioski o dotacje zło Ŝyły 3 organizacje sportowe na upowszechnianie kultury fizycznej i sportu na terenie gminy.

Tablica 29 Organizacje pozarz ądowe i grupy nieformalne w Gminie Morzeszczyn

1 Stowarzyszenie Sportowe „Piast Majewo”

61

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

2 Stowarzyszenie Sportowe K.S. „Orzel – Borkowo” 3 UKS „Gokowianka” 4 Koło Gospody ń Wiejskich w Lipiej Górze 5 Koło Gospody ń Wiejskich w Nowej Cerkwi 6 Koło Gospody ń Wiejskich w Morzeszczynie 7 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Morzeszczynie 8 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Nowej Cerkwi 9 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Kierwałd 10 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w G ąsiorki 11 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Lipia Góra Gminny O środek Kultury w Morzeszczynie (Zespół muzyczny "Monika i Rafał", Klub Kobiet Niezale Ŝnych, 12 Teatrzyk młodzie Ŝowy) 13 Świetlica wiejska w Dzier ŜąŜ nie 14 Świetlica wiejska w Królów Lesie 15 Świetlica wiejska w Rze Ŝę cinie Źródło: Opracowanie własne na podstawie gminnych stron internetowych

62

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Wspieranie aktywno ści społecznej prowadzone jest tak Ŝe bardzo intensywnie przez Miejski Ośrodek Pomocy społecznej w Tczewie, który realizuje zadania integracji społecznej mi ędzy innymi w ramach Forum Inicjatyw Społecznych MOPS, przy ul. Łaziennej 5, w którego skład wchodz ą: 16 • Gminne Centrum Informacji, • Miejski Klub Pracy, • Centrum Aktywno ści Lokalnej, • Klub Integracji Społecznej. Głównym zało Ŝeniem prowadzonej działalno ści w ramach tych inicjatyw jest przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu okre ślonych osób i grup społecznych, co w dalszym etapie mo Ŝe wpłyn ąć na popraw ę sytuacji finansowej klientów i ich rodzin, jak równie Ŝ obni Ŝyć koszty społeczne.

Gminne Centrum Informacji (GCI) stanowi aktywn ą form ę wspierania osób bezrobotnych w procesie skutecznego wchodzenia na rynek pracy. W ramach działa ń aktywizuj ąco- edukacyjnych GCI prowadzi: instrukta Ŝe obsługi komputera, kursy bezwzrokowego maszynopisania oraz kursy multimedialne j ęzyków obcych (angielski i niemiecki). W 2008 r. zarejestrowanych zostało 94 nowych klientów . Ł ącznie zaj ęcia indywidualne oraz grupowe z zakresu obsługi komputera uko ńczyło 81 osób . W zakresie w/w działa ń przeprowadzono 2935 godzin zaj ęć indywidualnych oraz 1508 godzin grupowych. Do ko ńca 2008 roku w GCI zarejestrowano 1956 osób.

Miejski Klub Pracy (MKP) - głównym zadaniem MKP jest wykształcenie u osób bezrobotnych aktywnej postawy na rynku pracy. Uczestnicy zaj ęć zdobywaj ą niezb ędne umiej ętno ści potrzebne przy poszukiwaniu zatrudnienia, a tak Ŝe korzystaj ą z porad lidera Klubu Pracy, w celu okre ślenia potencjału zawodowego oraz dopasowania go do ofert lokalnego rynku pracy. Zaj ęcia realizowane s ą mi ędzy innymi w zakresie: komunikacji interpersonalnej, autoprezentacji, radzenia sobie z sytuacjami stresowymi, badania ofert rynku pracy, efektywnych sposobów poszukiwania zatrudnienia. Lider Klubu Pracy udzielił w 2008 roku 78 porad indywidualnych. W ramach MKP realizowane s ą dwa projekty:

16 Zasoby obszaru Integracja Społeczna. Opracowanie własne Miejskiego O środka Pomocy społecznej w Tczewie. Czerwiec 2009 r.

63

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

„Przygotowanie młodzie Ŝy tczewskiej do wej ścia na rynek pracy” - Celem projektu jest aktywizacja zawodowa uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych poprzez nabycie umiej ętno ści poszukiwania oraz uzyskania zatrudnienia, profesjonalnego przygotowania dokumentów aplikacyjnych oraz podstaw przedsi ębiorczo ści, a tak Ŝe wspieranie rozwoju społecze ństwa informacyjnego. W roku 2008 w szkoleniu wzi ęło udział 363 uczniów w ramach 17 grup szkoleniowych. „Wystartuj” - Warsztaty dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych przygotowuj ące młodzie Ŝ szkoln ą do wej ścia na rynek pracy. W 2008 roku przeprowadzono 10 spotka ń dla 216 uczniów.

Klub Integracji Społecznej (KIS) - jego celem jest reintegracja społeczna i zawodowa osób bezrobotnych. Osobom zainteresowanym uczestnictwem w projekcie zaproponowano zaj ęcia z zakresu obsługi komputera, spotkania z doradc ą zawodowym, terapeut ą oraz prawnikiem i liderem Klubu Pracy.

Centrum Aktywno ści Lokalnej (CAL) - Zasadniczym celem działa ń podejmowanych w ramach CAL jest aktywizacja społeczno ści lokalnej oraz organizacji pozarz ądowych i instytucji do zintegrowanych działa ń obywatelskich. Metoda pracy ze społeczno ści ą lokaln ą przywraca naturalne d ąŜ enia mieszka ńców do udziału w Ŝyciu społecznym miasta i poszczególnych osiedli. Miejski O środek Pomocy Społecznej od 2007 roku posiada Certyfikat Jako ści CAL. W ramach CAL realizowany jest projekt - Kawiarenka dla seniora „Cafe Senior”. Projekt realizowany od lutego 2006 roku, jego adresatami s ą osoby starsze – mieszka ńcy Tczewa. Celem projektu jest podejmowanie działa ń zmierzaj ących do przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i marginalizacji osób starszych oraz udział w kampanii przeciwko dyskryminacji osób ze wzgl ędu na wiek. Ponadto w strukturach CAL prowadzone jest pogotowie wolontarystyczne, organizowane s ą obchody czerwca aktywnych społeczno ści, wiele innych inicjatyw i projektów ukierunkowanych na organizowanie i aktywizowanie społeczno ści lokalnej.

64

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

W strukturach Forum Inicjatyw Społecznych oraz innych przedsi ęwzi ęć realizowane s ą ponadto: • Zaj ęcia komputerowe - obejmuj ą nauk ę obsługi programu MS Word, MS Excel oraz podstawy korzystania z Internetu. Ze szkole ń komputerowych w 2008 roku skorzystało ł ącznie 97 seniorów, którzy wypracowali 5025 godzin . • Nauka j ęzyka angielskiego i niemieckiego - prowadzona jest przez wolontariuszy. Zaj ęcia odbywaj ą si ę raz w tygodniu i trwaj ą jedn ą godzin ę zegarow ą. Z tej formy edukacji skorzystało w 2008 roku 21 osób . • Punkt Poradnictwa Społecznego „Puls” - zadaniem Punktu jest świadczenie mieszka ńcom Tczewa specjalistycznego poradnictwa z zakresu wypełniania dokumentów i druków, jak równie Ŝ udzielanie indywidualnych porad przez psychologa, radc ę prawnego oraz specjalist ę pracy socjalnej. Klientom udzielne s ą ponadto informacje na temat działaj ących na terenie naszego miasta instytucji oraz organizacji pozarz ądowych. Program realizowany w partnerstwie z Zarz ądem Miejskim Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej w Tczewie. • „Bank Czasu – Bankiem śyczliwo ści” - głównym celem powstałego w 2005 roku banku czasu jest podejmowanie działa ń w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i marginalizacji osób niepełnosprawnych, tworzenia sieci oparcia społecznego i ruchu samopomocy oraz podejmowania nowatorskich działa ń na rzecz poprawy jako ści Ŝycia osób dotkni ętych niepełnosprawno ści ą. Projekt „Bank Czasu – Bankiem śyczliwo ści” zdobył I nagrod ę w V edycji Ogólnopolskiego Konkursu PFRON na najlepszy program jednostki samorz ądu terytorialnego szczebla gminy i powiatu na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych „Równe szanse, równy dost ęp”. Projekt ukierunkowany jest na wzmocnienie potencjału społecznego osób niepełnosprawnych i starszych, zwi ększenie dost ępu grup marginalizowanych do udziału w Ŝyciu społecznym, kulturalnym. W projekcie uczestniczy 120 osób. • „Akademia Aktywnych – rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji przez Miejski O środek Pomocy Społecznej w Tczewie” – projekt systemowy dofinansowany przez Uni ę Europejsk ą w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego POKL Poddziałanie 7.1.1. Projekt zakładał aktywn ą integracj ę 30 osób korzystaj ących ze świadcze ń pomocy społecznej, w tym osób bezrobotnych, poszukuj ących zatrudnienia poprzez skierowanie do udziału w kursie zawodowym 65

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

(z zakresu: przygotowania do pracy w handlu z obsług ą kas fiskalnych, pracownik gospodarczy, domowa opiekunka osoby starszej, domowa opiekunka dzieci ęca) oraz w szkoleniu z obsługi komputera, w indywidualnych i grupowych zaj ęciach z zakresu reintegracji społeczno-zawodowej (z psychologiem, prawnikiem, liderem klubu pracy, instruktorem terapii uzale Ŝnie ń, wiza Ŝyst ą – stylist ą), warsztatach z zakresu pracy wolontarystycznej. • Wybory Miss i Mistera Złotego Wieku - inicjatywa powstała w 2004 roku, wpisała si ę w ruch na rzecz tworzenia przyjaznej i profesjonalnej polityki społecznej na rzecz ludzi starszych oraz ide ę Kampanii Przeciwko Dyskryminacji Osób Ze Wzgl ędu Na Wiek. Wybory s ą pierwszym tego typu przedsi ęwzi ęciem w Polsce, opartym na innowacyjnym programie budowania nowego – niestereotypowego - wizerunku osób starszych, ukierunkowanym na budowanie dialogu ponad barier ą wieku, podejmuj ącym szeroko rozumian ą aktywizacj ę w przeciwdziałaniu zjawiskom wykluczenia społecznego osób starszych. W pi ęciu edycjach Wyborów udział wzi ęło 75 osób powy Ŝej 70 roku Ŝycia. Gala Finałowa V edycji Wyborów Miss i Mistera Złotego Wieku odbyła si ę 18 stycznia 2008 roku w sali widowiskowej Centrum Kultury i Sztuki. Do udziału zakwalifikowało si ę 15 osób w wieku od 70 do 88 lat. Wybory Miss i Mistera Złotego Wieku zainaugurowały kampani ę społeczn ą „Senior ma głos” - działania które ZM PKPS w partnerstwie z MOPS realizował w roku 2008 na rzecz osób starszych w Tczewie. • Obchody Mi ędzynarodowego Dnia Osób Starszych w Tczewie w dniu 1 pa ździernika s ą coroczn ą okazj ą do wznowienia dialogu na temat istoty staro ści w nowoczesnym społecze ństwie, diagnozowania problemów i wyzwa ń w realizacji programów na rzecz poprawy jako ści Ŝycia osób starszych w Polsce i zagranic ą. Dzi ęki partnerskiej inicjatywie ZM PKPS i MOPS w Tczewie organizacja obchodów Dnia Seniora od 2004 roku umiej ętnie ł ączy ide ę kampanii przeciw wykluczeniu osób ze wzgl ędu na wiek z mi ędzypokoleniow ą zabaw ą, do której zapraszani s ą przedstawiciele samorz ądu, lokalni działacze wpieraj ący PKPS w realizacji przedsi ęwzi ęć na rzecz osób starszych w Tczewie, arty ści i mieszka ńcy miasta. 1 X 2008 roku odbyły si ę uroczysto ści dla tczewskich seniorów, w których wzi ęło udział ok. 500 osób.

66

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Działania integruj ące społecze ństwo w Powiecie Tczewskim realizowane były tak Ŝe poprzez realizacj ę niektórych celów i zada ń Narodowego Programu Zdrowia, w tym: • działania maj ące na celu ograniczenie spo Ŝycia alkoholu i przeciwdziałania przemocy (programy profilaktyczne, kampanie antyalkoholowe, spektakle edukacyjno – zdrowotne, konkursy, prelekcje, pogadanki, konferencje, kolonie, obozy socjoterapeutyczne, materiały edukacyjne – ulotki, plakaty, broszury, organizowanie / dofinansowanie szkole ń przedstawicieli wybranych zawodów, w zakresie problematyki alkoholowej i przeciwdziałania przemocy, wspieranie organizacji pozarz ądowych działaj ących na rzecz osób i rodzin dotkni ętych problemem alkoholowym oraz ofiar przemocy domowej); • zwi ększenie aktywno ści fizycznej ludno ści (sale gimnastyczne, boiska, stadiony, hale sportowe, pływalnie, place zabaw, ście Ŝki rowerowe, parki, zawody sportowe, wycieczki rekreacyjno-sportowe, wycieczki turystyczno-krajoznawcze); • ograniczenie u Ŝywania substancji psychoaktywnych i zwi ązanych z tym szkód zdrowotnych (programy profilaktyczne, kampanie antynarkotykowe, konkursy, spotkania, konferencje, prelekcje, pogadanki, kolonie, obozy socjoterapeutyczne, materiały edukacyjne – ulotki, plakaty, broszury, organizowanie / dofinansowanie szkole ń przedstawicieli wybranych zawodów w zakresie problematyki u Ŝywania substancji psychoaktywnych i zwi ązanych z tym szkód zdrowotnych, wspieranie organizacji pozarz ądowych działaj ących na rzecz osób uzale Ŝnionych od substancji psychoaktywnych i ich rodzin); • wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego, psychospołecznego oraz zapobieganie najcz ęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzie Ŝy (powiatowe dni profilaktyki szkolnej, zaj ęcia pozalekcyjne).

WNIOSKI KO ŃCOWE

• Brak bezpiecze ństwa ekonomicznego i wzrost ubóstwa proporcjonalny do ilo ści dzieci, powa Ŝniejszy na wsi ni Ŝ w mie ście, zwi ązany z obecno ści ą w rodzinie osoby niepełnosprawnej powoduj ą, Ŝe coraz wi ęcej osób korzysta ze świadcze ń pomocy społecznej. • Pogł ębiaj ą si ę ró Ŝnice w sytuacji rodzin ze wzgl ędu na zamieszkanie w mie ście lub na wsi. Rodzina wiejska ma wi ększe kłopoty z bezrobociem, niedostatecznym dost ępem do

67

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

opieki zdrowotnej, szczególnie specjalistycznej, dobrej edukacji od poziomu przedszkolnego do ponadgimnazjalnego. • Wzrasta niedostosowanie społeczne dzieci i młodzie Ŝy oraz zapotrzebowanie na placówki resocjalizacyjne i opieku ńcze. Niezb ędne jest opracowanie nowego programu standaryzacyjnego dla placówki opieku ńczo – wychowawczej – w ramach programu utworzenie placówki interwencyjnej. Niezb ędne jest pozyskanie kandydatów do prowadzenia rodzinnego pogotowia opieku ńczego. • Niezb ędne jest pozyskanie środków finansowych na dalszy rozwój i działalno ść Centrum Interwencji Kryzysowej, przekształcenie w odr ębn ą jednostk ę. Brak w powiecie o środka wsparcia dla ofiar przemocy. Niezb ędne jest utworzenie takiej placówki. • Oferta pomocowa dla osób opuszczaj ących domy dziecka jest niewystarczaj ąca. Konieczne jest pozyskanie mieszka ń chronionych dla wychowanków opuszczaj ących dom dziecka. • Konieczne jest inwestowanie w rodziny zast ępcze i zawodowe rodziny zast ępcze – zwi ększenie ich liczby i poprawa jako ści ich funkcjonowania. Niezb ędne jest przyspieszenie realizacji oczekuj ących postanowie ń s ądowych – a zatem konieczne jest znalezienie rodzin zast ępczych lub innej formy opieki zast ępczej. • Brak jednolitej polityki systemowej w dziedzinie wsparcia i aktywizacji osób niepełnosprawnych, ich integracji społecznej obejmuj ącej zarówno rehabilitacj ę, sport, rekreacj ę, kultur ę. • Brak programów oraz bariery prawne w tworzeniu systemu aktywizacji społecznej i zawodowej mieszka ńców domów pomocy społecznej. • Niewystarczaj ąca współpraca ró Ŝnych podmiotów zaanga Ŝowanych w rozwi ązywanie problemów społecznych, zwłaszcza z organizacjami pozarz ądowymi oraz zbyt mała aktywno ść społeczna mieszka ńców. • Ośrodki pomocy społecznej wykazuj ą du Ŝą potrzeb ę doskonalenia zawodowego kadry. Niezb ędne jest zatem pozyskanie środków finansowych na przeprowadzenie szkole ń dla ośrodków pomocy społecznej.

68

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

4. Edukacja i Kultura

4.1 Edukacja Wyniki najnowszych bada ń wskazuj ą, Ŝe w Polsce typowa osoba ucz ąca si ę to osoba z wy Ŝszym wykształceniem, mieszkaniec du Ŝego miasta w wieku 25 – 34 lata, cz ęś ciej kobieta ni Ŝ m ęŜ czyzna. Aktywno ść w sferze kształcenia jest silnie zdeterminowana poziomem wykształcenia. Osoby w wieku powy Ŝej 25 lat legitymuj ące si ę wykształceniem zasadniczym zawodowym stanowiły tylko 14,8% osób wykazuj ących aktywno ść dotycz ącą podnoszenia kwalifikacji zawodowych w latach 2005-2007. 17 Negatywn ą tendencj ą pozostaje niski poziom wykształcenia osób dorosłych w porównaniu do osób młodych, które aktualnie opuszczaj ą system kształcenia. Jednym z podstawowych czynników rozwoju jest dost ęp do edukacji ju Ŝ na pocz ątkowym etapie Ŝycia. Na terenie Powiatu Tczewskiego funkcjonuje 45 placówek przedszkolnych, w tym 22 przedszkola (stan na dzie ń 31.12.2007 r. dane GUS). W mie ście Tczew jest 17 placówek przedszkolnych, w gminie Tczew - 6, w gminie Gniew - 10, w gminie Pelplin - 6, w Morzeszczynie - 2 placówki i w gminie Subkowy - 4 placówki przedszkolne. Ł ącznie w 2007 roku ucz ęszczało do nich 2605 dzieci. Na obszarach wiejskich szczególnie trudno o dost ęp do edukacji przedszkolnej, która ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju podstawowych umiej ętno ści społecznych, werbalnych i emocjonalnych (w Województwie Pomorskim w 22% gmin wiejskich nie ma dost ępu do edukacji przedszkolnej). W Powiecie Tczewskim w roku szkolnym 2008/2009 było ł ącznie 97 szkół dla dzieci, młodzie Ŝy i dorosłych, w tym 35 szkół podstawowych, 18 gimnazjalnych, oraz 31 ponadgimnazjalnych i specjalnych. Mimo tego, i Ŝ ni Ŝ demograficzny dotkn ął roczników ucz ących si ę w placówkach ponadgimnazjalnych, a liczba uczniów w tej kategorii wiekowej zmalała w ci ągu ostatnich lat, liczba szkół w powiecie wci ąŜ utrzymuje si ę na tym samym poziomie, a kryzys nie doprowadził do zmniejszenia ilo ści placówek edukacyjnych.

17 J. Czapski, T. Panek: Diagnoza społeczna 2007, warunki i jako ść Ŝycia Polaków, Raport, rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2007 http://diagnoza.co.pl (stan na dzie ń 10.04.2008).

69

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Tablica 30 Edukacja w Powiecie Tczewskim w roku szkolnym 2007/2008

Edukacja w Powiecie Tczewskim w roku szkolnym Liczba Liczba szkół Liczba uczniów 2007/2008 absolwentów Szkoły podstawowe 35 7883 1382 Gimnazja dla dzieci i młodzie Ŝy 18 4627 1621 Licea ogólnokształc ące dla młodzie Ŝy 6 2031 676 Licea ogólnokształc ące uzupełniaj ące 1 19 0 Licea profilowane dla młodzie Ŝy 4 320 190 Technika dla młodzie Ŝy 5 1677 199 Zasadnicze szkoły zawodowe specjalne dla młodzie Ŝy 1 95 49 Zasadnicze zawodowe szkoły dla młodzie Ŝy 7 1141 330 Specjalne szkoły przysposabiaj ące do pracy 1 47 9 Szkoły policealne 6 669 228 Szkoły dla dorosłych 13 1045 247 Razem: 97 19554 4931

Wyposa Ŝenie szkół (poza szkołami specjalnymi) w niezb ędny sprz ęt i pomoce dydaktyczne jest niewystarczaj ące. Szkoły borykaj ą si ę z brakiem pomocy naukowych. Te, które s ą maj ą po 30 lat i wi ęcej, najcz ęś ciej s ą niesprawne, cz ęś ciowo zniszczone lub nieaktualne. Szczególnie brakuje pomocy do nauki fizyki, chemii, geografii, biologii, przedmiotów zawodowych (zwłaszcza tych, gdzie nast ąpił wielki post ęp techniczny). W jednostkach zajmuj ących si ę praktyczn ą nauk ą zawodu brakuje nowoczesnego sprz ętu do nauki zawodu. Braki te cz ęsto przekładaj ą si ę na ni Ŝsz ą jako ść nauczania zwłaszcza uczniów mniej zdolnych. Pomimo takich trudno ści Powiat Tczewski nie odstaje od innych jednostek samorz ądowych. Je Ŝeli chodzi o poziom nauczania plasuje si ę na poziomie średniej i powy Ŝej średniej krajowej. Uko ńczenie szkoły coraz cz ęś ciej nie zamyka edukacji. Po opuszczeniu szkoły lub uczelni kształciło si ę nadal 14,3 proc. absolwentów w Polsce, ale to – jak na standardy współczesnej Europy – bardzo mało (Edukacja ustawiczna, 2005). Cz ęś ciej kształcili si ę absolwenci, którzy mieli prac ę (15,8 proc.) ni Ŝ niepracuj ący (zarówno bezrobotni, jak i bierni zawodowo). Problemy zwi ązane z nisk ą atrakcyjno ści ą i popularno ści ą kształcenia zawodowego, niskim stopniem upowszechnienia edukacji osób dorosłych zostały zidentyfikowane jako priorytetowe wyzwania stoj ące aktualnie przed decydentami i praktykami Ŝycia społecznego i gospodarczego w Polsce. 18

18 POKL Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013, Warszawa, 7 wrze śnia 2007 r.

70

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Mniejsza liczba absolwentów szkół średnich w Powiecie Tczewskim wynikaj ąca z ni Ŝu demograficznego, w poł ączeniu ze spadkiem bezrobocia w regionie sprawiła, i Ŝ w roku 2008 zdecydowanie zmalał problem bezrobotnych absolwentów. Podejmuje si ę pewne, mniej lub bardziej, sformalizowane działania w kierunku badania losów absolwentów szkół młodzie Ŝowych, których bada si ę przy pomocy ankiety w momencie, kiedy ko ńcz ą nauk ę, a potem ponownie po 3 - 4 miesi ącach, kiedy zgłaszaj ą si ę po odbiór dyplomów do szkoły. Z danym zebranych w roku szkolnym 2007/2008 wynika, Ŝe spo śród 987 przebadanych absolwentów ponad 48% kontynuuje nauk ę na studiach wy Ŝszych, a kolejne 19,7% studiuje zaocznie i pracuje.

Tablica 31 Losy absolwentów szkół Powiatu Tczewskiego w roku szkolnym 2007/2008

Losy absolwentów szkół Powiatu Tczewskiego w roku szkolnym 2007/2008

Szkoły średnie w Powiecie Nauka w Inne Nauka w Wyjazd Tczewskim Studia Studia i szkole (słu Ŝba brak szkole Praca za wy Ŝsze praca policealnej wojskowa, danych policealnej granic ę i praca sta Ŝe) I Liceum Ogólnokształc ące im. M. Skłodowskiej- Curie 221 41 7 w Tczewie II Liceum Ogólnokształc ące im. 137 22 53 3 Jana III Sobieskiego w Tczewie Liceum Ogólnokształc ące im. ks. 31 7 29 7 5 3 Janusza St. Pasierba w Pelplinie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. ks. 12 16 9 5 2 Henryka Mrossa w Gniewie Zespół Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształc ących 3 6 11 7 6 8 1 w Swaro Ŝynie Zespół Szkół Ekonomicznych im. ks. Janusza St. Pasierba 30 8 19 79 5 2 24 w Tczewie Zespół Szkół Rzemie ślniczych i Kupieckich im. ksi ęcia Sambora 4 16 5 2 2 1 II w Tczewie Zespól Szkól Budowlanych i Odzie Ŝowych im Henryka 20 10 15 36 Sienkiewicza w Tczewie Zespół Szkół Technicznych im. kmdra Antoniego 12 5 40 Garnuszewskiego w Tczewie Razem: 470 68 138 194 13 22 16 66 Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Ni Ŝ demograficzny, a tak Ŝe pozostałe zjawiska, nie wywarły zasadniczych zmian na wynikach pracy szkół. Efekty nauczania powiatowych placówek s ą wci ąŜ na poziomie

71

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 zadawalaj ącym. Mimo faktu, i Ŝ wyniki matur z roku 2008 s ą na nieco ni Ŝszym poziomie ni Ŝ z roku 2007, to ogólne zestawienie ocen uczniów szkół powiatu tczewskiego w roku 2008 było wy Ŝsze od ocen z 2007 i wykazało popraw ę wyników nauczania. Ni Ŝsze oceny z matur mo Ŝe po cz ęś ci usprawiedliwia ć tak Ŝe fakt niestałych zasad dotycz ących przeprowadzania egzaminu maturalnego, które zmieniaj ą si ę w kraju ka Ŝdego roku, wpływaj ąc destabilizuj ąco na proces przygotowania abiturientów. Tablica 32 Wyniki matury w % dla których organem prowadz ącym jest Powiat Tczewski.

Wyniki Wyniki Wyniki egzaminu egzaminu egzaminu Lp. Nazwa Szkoły maturalnego maturalnego maturalnego 2006 rok 2007 rok 2008 rok I Liceum Ogólnokształc ące im. Marii Skłodowskiej- 1 99,50% 96,70% 93,80% Curie w Tczewie II Liceum Ogólnokształc ące im. Jana III Sobieskiego 2 83,80% 94,80% 83,50% w Tczewie 3 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Pelplinie 97,60% 93,20% 79,70% Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. ks. Henryka 4 87% 82,50% 74,80% Mrossa w Gniewie Zespół Szkół Ekonomicznych im. ks. Janusza St. 5 87% 74,50% 75,80% Pasierba w Tczewie Zespół Szkół Rzemie ślniczych i Kupieckich im. 6 61% 39,30% 43,30% ksi ęcia Sambora II w Tczewie Zespół Szkół Technicznych im. kmdr Antoniego 7 88% 79,10% 58,90% Garnuszewskiego w Tczewie Zespół Szkół Budowlanych i Odzie Ŝowych im. 8 61% 60,50% 35,70% Henryka Sienkiewicza w Tczewie Zespół Szkół Agrotechnicznych i 9 28% 51,70% 52,50% Ogólnokształc ących w Swaro Ŝynie Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS

Tablica 33 Średnia ocen w szkołach dla których organem prowadzącym jest Powiat Tczewski.

Rok szkolny Rok szkolny L.p. Nazwa szkoły 2006/2007 2007/2008 1. I Liceum Ogólnokształc ące w Tczewie 3,76 3,88 2. II Liceum Ogólnokształc ące w Tczewie 3,55 3,73 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Pelplinie: 3. • Liceum Ogólnokształc ące 3,59 3,4 • Zasadnicza Szkoła Zawodowa 3,13 3,04 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Gniewie: • Liceum Ogólnokształc ące 3,18 3,24 4. • Liceum Profilowane 3,14 3,44 • Zasadnicza Szkoła Zawodowa 3,04 2,9 5. Zespół Szkół Ekonomicznych w Tczewie 3,39 3,48 Zespół Szkół Rzemie ślniczych i Kupieckich w Tczewie: • Liceum Profilowane 2,84 2,9 6. • Technikum 2,78 2,93 • Zasadnicza Szkoła Zawodowa 2,85 2,9 7. Zespół Szkół Budowlanych i Odzie Ŝowych w Tczewie: 72

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Liceum Profilowane 3,08 3,17 • Technikum 2,94 3,05 • Zasadnicza Szkoła Zawodowa 3,09 3,01 Zespół Szkół Technicznych w Tczewie: • Liceum Profilowane 2,75 3,05 8. • Technikum 2,74 2,9 • Zasadnicza Szkoła Zawodowa 2,72 2,72 Zespół Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształc ących w Swaro Ŝynie: 9. • Technikum 2,75 3,03 • Zasadnicza Szkoła Zawodowa 2,85 2,85 Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS

Kwestia prowadzenia systemowych bada ń rynku odno śnie trafnego dostosowywania oferty edukacyjnej zarówno do oczekiwa ń samych słuchaczy, jak i potrzeb rynku pracy jest w zasadzie słabo rozwini ęta w nie tylko w Powiecie Tczewskim, ale równie Ŝ w woj. Pomorskim. Kontakty szkół z Powiatowymi Radami Zatrudnienia polegaj ą głównie na formalnym opiniowaniu wniosków szkół o uruchomienie nowego kierunku nauczania. Procedury administracyjne utrudniaj ą uruchamianie nowych kierunków nauczania. Zmiana profilu kształcenia nie jest łatwa i wymaga dostosowania si ę do wytycznych programowych i spełniania szeregu procedur przed rejestracyjnych. Szkoły w zasadzie nie realizuj ą Ŝadnych programów autorskich, bazuj ą na programach tych zawodach, które s ą dopuszczone zgodnie z rozporz ądzeniem. Poni Ŝsza tablica zawiera zbiorczy wykaz zawodów (zidentyfikowano 17 zawodów), w których realizowane jest aktualnie kształcenie zawodowe w Powiecie Tczewskim. Tablica 34 Wykaz zawodów i szkół, w których realizowane jest kształcenie zawodowe w Powiecie Tczewskim w roku szkolnym 2008/2009.

Zawód Nazwa szkoły • Kucharz • Technik handlowiec • Technik administracji Zespół Szkół Rzemie ślniczych i Kupieckich • Technik geodeta 83-110 Tczew, ul. Czy Ŝykowska 17 • Technik organizacji usług • gastronomicznychTechnik obsługi turystycznej • Technik administracji • Technik ekonomista Centrum Edukacji Dorosłych Centrum Kształcenia • Technik informatyk Ustawicznego • Technik organizacji reklamy 83-110 Tczew, ul. 30 Stycznia 1 • Technik rachunkowo ści • Technik bezpiecze ństwa i higieny pracy • Technik budownictwa Zespół Szkół Budowlanych i Odzie Ŝowych • Technik logistyk 83-110 Tczew, ul. Bałdowska 19 • Technik technologii odzie Ŝy • Technik ekonomista Zespół Szkół Ekonomicznych 83 -110 Tczew, ul. Gda ńska 7 73

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Technik hotelarstwa Zespół Szkół Technicznych • Technik informatyk 83-110 Tczew; ul. Parkowa 1

• Technik ochrony środowiska Zespół Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształc ących 83-115 Swaro Ŝyn; ul. Szkolna 2

Szkoły musz ą elastycznie dostosowywa ć si ę do zmian zachodz ących w ich środowisku. Do istotnych czynników maj ących du Ŝy wpływ na kierunki rozwoju szkół nale Ŝą takie aspekty jak: • Zmiany demograficzne – nadchodz ący ni Ŝ demograficzny wpłynie negatywnie na popyt na usługi edukacyjne. • Daj ące si ę zauwa Ŝyć pewne nasycenie w potrzebie uzupełniania wykształcenia średniego przez osoby dorosłe. • Nacisk na innowacje, co generuje potrzeb ę kształcenia elastycznych i kreatywnych pracowników, którzy poprzez dobrze zorganizowane praktyki zawodowe staj ą si ę fachowcami w swoim zawodzie. • Ekspansja sektora usług, co przejawia si ę zwi ększonym zapotrzebowaniem na zawody z obszaru usług dla ludno ści. • Rozwój ICT, wymusza konieczno ść dostosowywania programów nauczania do nowych rozwi ąza ń informatyczno – komunikacyjnych. • Gospodarka wiedzy wymaga wysokiego kapitału ludzkiego, a to oznacza w konsekwencji konieczno ść holistycznego kształcenia, zarówno w obszarze kompetencji zawodowych jak i umiej ętno ści ogólnych np. j ęzyki obce. • Niepokoj ąca sytuacja w gospodarce światowej, maj ąca trudny do przewidzenia wpływ na sytuacj ę w kraju i kondycj ę firm lokalnych oraz poziom konkurencji na rynku edukacyjnym.

Powiat Tczewski mimo cz ęś ciowego ograniczenia w ostatnim roku trudno ści natury ekonomicznej, takich jak bezrobocie, pauperyzacja społecze ństwa, brak perspektywy dla młodego pokolenia, wci ąŜ boryka si ę z trudno ściami przystosowania si ę do nowej sytuacji społeczno-gospodarczej przez młodzie Ŝ ponadgimnazjaln ą, co staje si ę jedn ą z podstawowych przyczyn niepokoj ącego stanu rzeczy: niepowodze ń szkolnych, ucieczek z domu, cz ęstego kontaktu z przemoc ą, alkoholem, narkotykami. Wyniki diagnoz szkolno-środowiskowych dowodz ą, Ŝe najcz ęś ciej wyst ępuj ącymi zjawiskami patologii rodziny uczniów nale Ŝą : alkoholizm, zaburzenia wi ęzi uczuciowej, 74

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 trudne warunki bytowe powi ązane z niskim statusem społecznym oraz warto ści ą wychowawcz ą rodziny. Współwyst ępowanie tych czynników jest zwi ązane z wysokim poziomem konfliktów i napi ęć miedzy członkami rodziny. Standard społeczno-ekonomiczny tych rodzin jest niski. Wprowadzona reforma o światy zakłada, Ŝe zdecydowanie wi ększa grupa młodzie Ŝy ma uko ńczy ć szkoły średnie i zda ć egzamin maturalny ni Ŝ miało to miejsce w latach przed reform ą. St ąd do szkół ko ńcz ących si ę matur ą trafiaj ą uczniowie słabsi, którym trzeba po świ ęci ć wi ęcej czasu na realizowanie programu dydaktycznego i wy ćwiczenie umiej ętno ści niezb ędnych dla osi ągni ęcia sukcesu na egzaminie maturalnym. W konsekwencji tego równie Ŝ w zasadniczych szkołach zawodowych pozostała młodzie Ŝ o ni Ŝszym potencjale edukacyjnym ni Ŝ przed reform ą wymagaj ąca dodatkowego wsparcia dydaktycznego i wychowawczego. Rozwi ązaniem problemu jest program dodatkowych zaj ęć pozalekcyjnych: dydaktyczno-wyrównawczych, rozwijaj ących wiedz ę i umiej ętno ści, przygotowuj ące do matury, rozwijanie zainteresowa ń wykraczaj ących poza program nauczania – koła zainteresowa ń, zaj ęć o charakterze sportowo-rekreacyjnym i psychologiczno-pedagogicznym wspieraj ącym rozwój fizyczny i psychiczny ucznia a tak Ŝe kształtuj ące postawy przedsi ębiorczo ści oraz podejmowanie aktywno ści edukacyjnej i zawodowej . Program stanowi alternatyw ę i propozycj ę aktywnego sp ędzania czasu wolnego w godzinach popołudniowych. Wa Ŝnym elementem wła ściwego psychicznego rozwoju młodzie Ŝy jest tak Ŝe realizowanie w szkołach i placówkach powiatowych zaj ęć o charakterze psychologiczno-pedagogicznym wspieraj ącym rozwój ucznia wsz ędzie tam gdzie zachodzi taka potrzeba.

75

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

4.2. Kultura

W my śl reformy samorz ądowej prowadzenie, w tym tak Ŝe dotowanie, wi ększo ści publicznych instytucji kultury przeszło w r ęce samorz ądów. Samorz ądy posiadaj ą zadania statutowe, regulowane prawnie, co w znacznej mierze blokuje mo Ŝliwo ść elastycznego finansowania inicjatyw kulturalnych. W zwi ązku z tym wytworzyła si ę ogromna dysproporcja w podziale środków bud Ŝetowych, pomi ędzy tymi przeznaczanymi na wsparcie podlegaj ących urz ędom jednostek kulturalnych a tymi, które kieruje si ę na inne przedsi ęwzi ęcia kulturalne (festiwale, działalno ść sfery NGO, nagrody, inwestycje bezpo średnie czy nowe projekty). Proporcje dla województwa rozkładaj ą si ę w nast ępuj ący sposób. Z puli Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego na 2006 rok 90% bud Ŝetu pochłon ęły podlegaj ące mu instytucje, a na wszystkie inne inicjatywy przeznaczono jedynie 10%. Niewystarczaj ące fundusze w bud Ŝetach gmin Powiatu Tczewskiego nie zapewniaj ą mieszka ńcom oraz młodzie Ŝy w stopniu wystarczaj ącym miejsc, gdzie mogliby sp ędzi ć aktywnie czas wolny i rozwija ć swoje zainteresowania kulturalne. Blisko ść Trójmiasta w pewnym stopniu odci ąŜ a powiat w tej materii, gdy Ŝ cz ęść jego mieszka ńców korzysta z oferty Gda ńska, Gdyni i Sopotu. Jednak mog ą sobie na to pozwoli ć tylko najzamo Ŝniejsi i najbardziej aktywni. Ci mieszka ńcy powiatu, których na to nie sta ć, lub których zniech ęca długotrwały dojazd, zdaj ą si ę na mo Ŝliwo ści jakie daje im „rodzinne podwórko”, a te s ą mimo wszystko wci ąŜ ograniczone. W Powiecie Tczewskim s ą tylko 2 pływalnie, 5 hal sportowych i 31 sal gimnastycznych na 97 funkcjonuj ących szkół dla dzieci, młodzie Ŝy i dorosłych. Jest ście Ŝka rowerowa o długo ści 150 km., ale brak jest parków w powiecie. W roku 2007 w ramach stwarzania warunków do aktywno ści fizycznej i organizowania miejsc rekreacyjno- sportowych, w całym powiecie oddano do u Ŝytku tylko jedno nowe boisko i jedn ą now ą sal ę gimnastyczn ą.

76

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Tablica 35 Obiekty rekreacyjno – sportowe w Powiecie Tczewskim

Liczba obiektów w Oddano do u Ŝytku gminie/powiecie Tczewskim Rodzaj działania w 2007 r. (stan na 31.XII.2006 ) Liczba km liczba Sale gimnastyczne 31 1 Boiska, stadiony 121 1 Hale sportowe 5 Pływalnie 2 Place zabaw 0 Ście Ŝki rowerowe 150 Ście Ŝki zdrowia Parki 0

W całym Powiecie Tczewskim nie ma stałego kina . Funkcjonuj ą 4 muzea i oddziały muzealne. W Powiecie Tczewskim w 2007 roku było 18 bibliotek publicznych oraz 4 punkty biblioteczne. Liczba ludno ści przypadaj ąca na 1 placówk ę wynosiła 5143 osoby i jest zbli Ŝona do poziomu dla całego woj. Pomorskiego. Bior ąc pod uwag ę specyfik ę obszarów wiejskich, mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe dost ęp mieszka ńców do zasobów bibliotecznych jest stosunkowo wysoki. Obok podstawowej działalno ści, biblioteki publiczne stanowi ą o środki kultury na wsiach i w miastach. Biblioteki wiejskie dostarczaj ą ofert ę sp ędzania wolnego czasu dla dzieci i młodzie Ŝy, w postaci organizacji zaj ęć w okresach przerw w nauce, kultywuj ą i upowszechniaj ą tradycje regionalne. Nieco wi ększ ą role pełni ą biblioteki w miastach, które dodatkowo organizuj ą imprezy kulturalne, spotkania, wystawy i koncerty. Du Ŝa ilo ść świetlic wiejskich , które s ą swoistymi centrami kulturalnymi i społecznymi we wsiach, daje mo Ŝliwo ść prowadzenia szeregu działa ń na rzecz społeczno ści lokalnych. Cz ęsto świetlice s ą organizowane przy jednostkach Ochotniczej Stra Ŝy Po Ŝarnej lub te Ŝ przy szkołach ( świetlice szkolno-wiejskie). Na obszarze gmin wiejskich w Powiecie Tczewskim funkcjonuje ł ącznie około 50 świetlic wiejskich . Mimo, i Ŝ szereg świetlic zostało wyremontowany w ramach programu „Odnowa wsi”, stan techniczny cz ęś ci z nich pozostawia wiele do Ŝyczenia (brak ogrzewania, niski standard, b ądź brak wyposa Ŝenia). W gminach funkcjonuj ą Gminne/ Miejskie O środki Kultury: • Gminny O środek Kultury, Sportu i Rekreacji w Subkowach, • Gminny O środek Kultury w Morzeszczynie, • Miejski O środek Kultury w Pelplinie, • Centrum Kultury prowadzony przez Fundacj ę Zamek w Gniewie, 77

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Centrum Kultury i Sztuki w Tczewie, • Tczewskie Centrum Kultury, • Osiedlowy Dom Kultury Suchostrzygi, • Osiedlowy Dom Kultury Spółdzielni Mieszkaniowej w Tczewie.

Obok jednostek samorz ądu terytorialnego oraz ich jednostek organizacyjnych istotne miejsce w szerzeniu kultury maj ą organizacje pozarz ądowe. Według bazy danych na portalu internetowym spo śród 310 organizacji w Powiecie Tczewskim 97 podmiotów deklarowało, i Ŝ ich aktywno ść obejmuje działania w sferze kultury, edukacji i sportu. W śród organizacji o charakterze społecznym na obszarach wiejskich najwi ększ ą rol ę pełni ą Koła Gospody ń Wiejskich oraz Ochotnicze Stra Ŝe Po Ŝarne. Organizacje tego typu zajmuj ą si ę organizacj ą działalno ści świetlic wiejskich, organizacj ą imprez kulturalnych w świetlicach i imprez plenerowych. Oferta kulturalna obszarów wiejskich Powiatu Tczewskiego nie jest zbyt bogata i opiera si ę głównie na aktywno ści lokalnych placówek kulturalnych. Cykliczne wydarzenia kulturalne przyci ągaj ą stałych turystów, dlatego tak wa Ŝne jest ich promowanie i kultywowanie w powiecie. Poni Ŝej przedstawiono list ę najwa Ŝniejszych cyklicznych imprez kulturalnych o zasi ęgu ponadlokalnym i regionalnym.

Najwa Ŝniejsze cykliczne imprezy kulturalne i turystyczne w gminach Powiatu Tczewskiego: 19 • XI Pomorski Festiwal Poetycki im ks. Janusza St. Pasierba (Pelplin luty), • Prima Aprilis. Przegl ąd kabaretów - świetlice socjoterapeutyczne (Subkowy kwiecie ń), • Powiatowy Konkurs Wielkanocny (Swaro Ŝyn przed świ ętami wielkanocnymi), • "Majówka w Zamku Gniewskim (Zamek w Gniewie maj), • Powiatowy Konkurs Gwary Kociewskiej (Pelplin kwiecie ń), • Tydzie ń Edukacyjny - "Z Ŝycia Zakonu Krzy Ŝackiego" (Zamek w Gniewie maj), • Turniej Gmin Subkowy - Morzeszczyn – Tczew (Subkowy maj lub czerwiec), • Dni Pelplina (Pelplin czerwiec), • Tydzie ń Edukacyjny - "Husaria - Chluba Or ęŜ a Polskiego (Zamek w Gniewie czerwiec), • Imieniny Króla Jana - Festyn Miejski Mostek na Wierzycy (Gniew czerwiec), • Letnia Biesiada Muzyczna (Morzeszczyn czerwiec lub lipiec),

19 Źródło: Lokalna Organizacja Turystyczna KOCIEWIE 78

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Mi ędzynarodowy Pokaz Kucia Artystycznego (Zamek w Gniewie lipiec), • Turniej Rycerski króla Jana III (Zamek w Gniewie lipiec), • „Powiatowy Turniej Kół Gospody ń Wiejskich” – lipiec, organizator: Pomorski O środek Doradztwa Rolniczego w Gda ńsku, samorz ądy gminne, Kociewskie Forum Kobiet; • Mi ędzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej w Katedrze Pelpli ńskiej (Pelplin lipiec, sierpie ń), • Vivat Vasa! – Bitwa Dwóch Wazów -1626 (Zamek w Gniewie sierpie ń), • Przegl ąd Zespołów Folklorystycznych Pomorza i Kociewia (Piaseczno sierpie ń), • Mocarz Kociewski (Zamek w Gniewie sierpie ń), • Jarmark Cysterski (Pelplin wrzesie ń), • Świ ęto Gniewu (Gniew wrzesie ń), • Dzie ń Pieczonego Ziemniaka (Morzeszczyn wrzesie ń), • „Do Ŝynki gminne i powiatowe” – wrzesie ń, organizatorzy: jednostki samorz ądu; • Przegl ąd Amatorskich Zespołów Alternatywnych (Pelplin pa ździernik), • Gminny Konkurs Krasomówczy (Morzeszczyn listopad), • „Marcinowe Obyczaje” – listopad, Ligowy Szlacheckie , organizator: Kociewskie Forum Kobiet, • Bo Ŝe Narodzenie na Kociewiu (Gniew grudzie ń), • Mi ędzynarodowy Festiwal Działa ń Teatralnych i Plastycznych Zdarzenia (Tczew, wrzesie ń). Kultura stanowi wa Ŝny element nap ędzaj ący rozwój turystyki, w du Ŝym stopniu przyczyniaj ąc si ę do wydłu Ŝenia sezonu turystycznego. Jednak istniej ący system informowania turystów krajowych i zagranicznych o ofercie wydarze ń kulturalnych regionu nie jest dostatecznie rozwini ęty. Terenami szczególnie zaniedbanymi pod tym wzgl ędem s ą rejony spoza metropolii trójmiejskiej. Brak jest zainteresowania mediów subregionami województwa, co ma negatywny wpływ na promocj ę tamtejszych ofert kulturalno- turystycznych. Jednocze śnie w folderach turystycznych nie ma kompletnej informacji o wydarzeniach kulturalnych odbywaj ących si ę w danym okresie na danym terenie. Poł ączenie informacji turystycznej z kulturaln ą wpłyn ęłoby bardzo korzystnie na rozwój obu tych dziedzin. Na stronach internetowych Powiatu Tczewskiego bardzo trudno jest dotrze ć do kompleksowej informacji o stałych i aktualnych wydarzeniach kulturalnych zarówno

79

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013 z poziomu tzw. kultury wy Ŝszej jak i przedsi ęwzi ęć masowych w formie festynów, zabaw, koncertów.

WNIOSKI KO ŃCOWE: • Konieczne jest dalsze wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzie Ŝy, zwłaszcza z obszarów wiejskich przez uzupełnianie braków edukacyjnych uczniów z przedmiotów stwarzaj ących im najwi ększe trudno ści oraz organizowanie zaj ęć przygotowuj ących do egzaminu maturalnego i egzaminów potwierdzaj ących kwalifikacje zawodowe. • Niezb ędne jest wzmocnienie funkcji wychowawczej szkoły przez organizowanie młodzie Ŝy spotka ń z psychologiem, pedagogiem, policjantem, prokuratorem, s ędzi ą itp. • Niezb ędnym jest dostosowanie kształcenia do potrzeb gospodarki. Mankamentem kształcenia jest niedostosowanie szkolnictwa do zmieniaj ących si ę warunków pracy oraz stosunkowo mała oferta edukacyjna wy Ŝszych uczelni, mało filii szkół wy Ŝszych. • Wymaga to rozwijania zainteresowa ń wykraczaj ących poza program nauczania realizowany w szkołach przez organizowanie szerokiego spektrum tematycznego kół zainteresowa ń, zwłaszcza z obszaru nauk matematyczno – przyrodniczych i nauki języków obcych. • Niezb ędne jest rozwijanie zainteresowa ń wykraczaj ących poza program nauczania realizowany w szkołach, co pogł ębi wiedz ę uczniów oraz ich horyzonty my ślowe a tak Ŝe przyczyni si ę do zwi ększenia szans w procesie rekrutacyjnym na wy Ŝsze uczelnie i na rynku pracy. • Konieczna jest popularyzacja kultury fizycznej, sportu, rekreacji w śród młodzie Ŝy. Kształtowanie umiej ętno ści zdrowego stylu Ŝycia oraz zasad „fair-play” we współzawodnictwie • Koniecznym jest kształtowanie aktywnych postaw obywatelskich oraz przeciwdziałanie bezradno ści, zarówno poprzez edukacj ę, kultur ę jak i sport. Nale Ŝy podejmowa ć inicjatywy zach ęcaj ące do aktywnych postaw obywatelskich oraz zwi ększenia efektywno ści przeciwdziałania bezradno ści społecznej. • Koniecznym jest stymulowanie i wspieranie wszelkich przejawów kreatywno ści lokalnej, zwłaszcza inicjatyw oddolnych, młodzie Ŝowych, innowacyjnych poprzez zwi ększenie bud Ŝetu na edukacj ę artystyczn ą i tworzenie o środków kultury dla młodzie Ŝy.

80

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

II. Priorytety i cele Powiatowego Programu

OBSZAR 1: RYNEK PRACY

PRIORYTET 1: Zwi ększenie poziomu zatrudnienia i aktywno ści gospodarczej.

OBSZAR 1.1: ZATRUDNIENIE

CEL OPERACYJNY 1.1: Poprawa dost ępu do zatrudnienia

KIERUNKI DZIAŁA Ń

• Prowadzenie systematycznych bada ń potrzeb rynku pracy i dostosowywanie metod i narz ędzi do trendów rozwojowych. • Zapewnianie warunków do poprawy umiej ętno ści poruszania si ę po rynku pracy osób poszukuj ących zatrudnienia. • Ułatwianie dost ępu osobom poszukuj ącym pracy do informacji, szkole ń, poradnictwa zawodowego oraz promocja aktywnych form poszukiwania pracy. • Wspieranie aktywno ści zawodowej osób bezrobotnych b ędących w szczególnej sytuacji na rynku pracy (doradztwo, szkolenia, działania aktywizacyjne, kluby pracy, zatrudnienie subsydiowane). • Upowszechnianie i rozszerzanie zakresu usług po średnictwa pracy i doradztwa zawodowego.

PRIORYTET 1: Zwi ększenie poziomu zatrudnienia i aktywno ści gospodarczej.

OBSZAR 1.2: AKTYWNO ŚĆ GOSPODARCZA

CEL OPERACYJNY 1.2: Poprawa konkurencyjno ści mikro, małych i średnich przedsi ębiorstw oraz gospodarstw wiejskich.

81

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

KIERUNKI DZIAŁA Ń

• Rozwijanie przedsi ębiorczo ści i samozatrudnienia na lokalnym rynku pracy poprzez akcje promocyjne, wsparcie szkoleniowo- doradcze i finansowe (dotacje i wsparcie pomostowe). • Zwi ększanie skuteczno ści funkcjonowania systemu wsparcia dla instytucji otoczenia biznesu. Tworzenie kompleksowego systemu wspierania aktywno ści gospodarczej w Powiecie. • Podnoszenie kwalifikacji kadry menad Ŝerskiej w zakresie umiej ętno ści kierowniczych w sektorze gospodarki. • Zwi ększanie innowacyjno ści oraz inwestycji w kadry w firmach MSP. • Dostosowywanie kwalifikacji pracowniczych do nowych technologii i wyzwa ń zmieniaj ącego si ę rynku pracy.

Tablica 36 Priorytety, cele operacyjne i kierunki działa ń powiatowego Programu w obszarze Rynek Pracy

POWIATOWY PROGRAM na rzecz ZATRUDNIENIA i SPÓJNO ŚCI SPOŁECZNEJ POWIATU TCZEWSKIEGO OBSZAR 1: RYNEK PRACY PRIORYTETY I CELE PRIORYTET 1: Zwi ększenie poziomu zatrudnienia i aktywno ści gospodarczej. CELE OPERACYJNE 1.1. ZATRUDNIENIE 1.2. AKTYWNO ŚĆ GOSPODARCZA CEL 1.2: Poprawa konkurencyjno ści mikro, małych i CEL 1.1: Poprawa dost ępu do zatrudnienia średnich przedsi ębiorstw oraz gospodarstw wiejskich. KIERUNKI DZIAŁA Ń Rozwijanie przedsi ębiorczo ści i samozatrudnienia na Prowadzenie systematycznych bada ń potrzeb rynku lokalnym rynku pracy poprzez akcje promocyjne, pracy i dostosowywanie metod i narz ędzi do wsparcie szkoleniowo- doradcze i finansowe (dotacje i trendów rozwojowych. wsparcie pomostowe). Zapewnianie warunków do poprawy umiej ętno ści Zwi ększanie skuteczno ści funkcjonowania systemu poruszania si ę po rynku pracy osób poszukuj ących wsparcia dla instytucji otoczenia biznesu. zatrudnienia. Tworzenie kompleksowego systemu wspierania Ułatwianie dost ępu osobom poszukuj ącym pracy aktywno ści gospodarczej w Powiecie. do informacji szkole ń, poradnictwa zawodowego oraz promocja aktywnych form poszukiwania Podnoszenie kwalifikacji kadry menad Ŝerskiej w pracy. zakresie umiej ętno ści kierowniczych w sektorze gospodarki. Wspieranie aktywno ści zawodowej osób bezrobotnych b ędących w szczególnej sytuacji na Zwi ększanie innowacyjno ści oraz inwestycji w kadry w rynku pracy (doradztwo, szkolenia, działania firmach MSP aktywizacyjne, kluby pracy, zatrudnienie subsydiowane). Upowszechnianie i rozszerzanie zakresu usług Dostosowywanie kwalifikacji pracowniczych do nowych po średnictwa pracy i doradztwa zawodowego. technologii i wyzwa ń zmieniaj ącego si ę rynku pracy.

82

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Typy działa ń projektowych do realizowania w obszarze Rynek Pracy to m.in.:

• Upowszechnianie po średnictwa pracy i doradztwa zawodowego na poziomie regionalnym, w tym m.in. poprzez zwi ększanie dost ępu do świadczonych usług oraz zastosowanie nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych. • Rozwój instrumentów ukierunkowanych na wczesn ą identyfikacj ę indywidualnych potrzeb osób bezrobotnych i poszukuj ących pracy oraz planowanie rozwoju zawodowego (w tym m.in. poprzez zwi ększanie zastosowania Indywidualnych Planów Działania oraz rozwój narz ędzi ułatwiaj ących diagnozowanie potrzeb szkoleniowych osób bezrobotnych). • Poprawa dost ępu do informacji o usługach świadczonych przez instytucje rynku pracy na poziomie regionalnym. • Wsparcie instytucji i organizacji działaj ących na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych i poszukuj ących pracy w regionie, ści śle powi ązane z potrzebami oraz specyfik ą realizowanych projektów, obejmuj ące m.in. instrukta Ŝ, doradztwo i szkolenia realizowane w formach pozaszkolnych. • Tworzenie i rozwój systemu monitorowania i prognozowania sytuacji na regionalnym rynku pracy (w tym m.in. wspieranie tworzenia i rozwoju regionalnych obserwatoriów rynku pracy, a tak Ŝe prowadzenie bada ń i analiz dotycz ących popytu i poda Ŝy pracy w regionie). • Ułatwianie wej ścia na rynek pracy młodym osobom niepozostaj ącym w zatrudnieniu (15-24 lata), poprzez obj ęcie ich ró Ŝnorodnymi formami wsparcia oraz programami aktywizacji zawodowej (obejmuj ącymi m.in. po średnictwo pracy, doradztwo zawodowe, sta Ŝe, praktyki zawodowe, szkolenia oraz subsydiowanie zatrudnienia), • Rozwój instrumentów pozwalaj ących na wczesn ą identyfikacj ę potrzeb młodych osób niepozostaj ących w zatrudnieniu oraz wspieraj ących planowanie rozwoju zawodowego (m.in. szersze zastosowanie Indywidualnych Planów Działania oraz diagnozowanie potrzeb szkoleniowych, zgodnie z potrzebami i specyfik ą regionalnego rynku pracy), • Wspieranie rozwoju przedsi ębiorczo ści w śród młodzie Ŝy, m.in. poprzez udzielenie wsparcia doradczo - szkoleniowego dla osób zakładających działalno ść gospodarcz ą

83

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

oraz przyznawanie środków przeznaczonych na rozwój przedsi ębiorczo ści, w tym równie Ŝ w formie spółdzielczej, • Tworzenie zach ęt dla pracodawców (w tym w szczególno ści małych i średnich przedsi ębiorców) do zatrudniania młodych osób niepozostaj ących w zatrudnieniu, m.in. poprzez rozwój systemu szkole ń dostosowanych ści śle do potrzeb pracodawców oraz upowszechnianie trójstronnych umów szkoleniowych, • Upowszechnianie elastycznych form zatrudnienia oraz alternatywnych metod organizacji pracy (w tym m.in. telepracy, pracy w niepełnym wymiarze, pracy na wezwanie, samozatrudnienia), • Wspieranie wolontariatu jako etapu przej ściowego prowadz ącego do podj ęcia zatrudnienia oraz umo Ŝliwiaj ącego zdobycie do świadcze ń zawodowych. • Ułatwianie wej ścia na rynek pracy osobom z grup znajduj ących si ę w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy, niepozostaj ącym w zatrudnieniu, poprzez obj ęcie ich ró Ŝnorodnymi formami wsparcia oraz programami aktywizacji zawodowej (obejmuj ącymi m.in. po średnictwo pracy i doradztwo zawodowe, sta Ŝe, szkolenia, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy oraz subsydiowanie zatrudnienia), • Wspieranie rozwoju przedsi ębiorczo ści w śród osób z grup znajduj ących si ę w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy, niepozostaj ących w zatrudnieniu, m.in. poprzez udzielenie wsparcia doradczo - szkoleniowego dla osób zakładaj ących działalno ść gospodarcz ą oraz przyznawanie środków przeznaczonych na rozwój przedsi ębiorczo ści, w tym w formie spółdzielczej, • Zach ęcanie pracodawców (w tym w szczególno ści małych i średnich przedsi ębiorców) do zatrudniania osób z grup znajduj ących si ę w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy, niepozostaj ących w zatrudnieniu, m.in. poprzez tworzenie systemu szkole ń dostosowanego ści śle do potrzeb pracodawców oraz upowszechnianie trójstronnych umów szkoleniowych, • Promocj ę i upowszechnianie rozwi ąza ń na rzecz zwi ększania mobilno ści przestrzennej i zawodowej, • Zapewnianie wsparcia towarzysz ącego (opieka nad dzie ćmi i osobami zale Ŝnymi) dla osób uczestnicz ącym w programach aktywizacji zawodowej, • Wsparcie dla rozwoju inicjatyw lokalnych na rzecz podnoszenia poziomu aktywno ści zawodowej osób niepozostaj ących w zatrudnieniu, przyczyniaj ące si ę do realizacji strategii rozwoju kapitału ludzkiego na terenach wiejskich.

84

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Obj ęcie osób w wieku 50-64 lata roku Ŝycia niepozostaj ących w zatrudnieniu ró Ŝnorodnymi formami wsparcia oraz programami aktywizacji zawodowej (obejmuj ących m.in. po średnictwo pracy i doradztwo zawodowe, sta Ŝe, szkolenia, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy oraz subsydiowanie zatrudnienia), • Rozwój instrumentów ukierunkowanych na podnoszenie oraz aktualizacj ę kompetencji i kwalifikacji zawodowych osób w wieku 50-64 lata, które nie pozostaj ą w zatrudnieniu, zgodnie z potrzebami rynku pracy (m.in. znajomo ść j ęzyków obcych, umiej ętno ść obsługi komputera i urz ądze ń biurowych), • Wspieranie rozwoju przedsi ębiorczo ści w śród osób w wieku 50-64 lata, niepozostaj ących w zatrudnieniu m.in. poprzez udzielenie wsparcia doradczo- szkoleniowego dla osób zakładaj ących działalno ść gospodarcz ą oraz przyznawanie środków przeznaczonych na rozwój przedsi ębiorczo ści, w tym w formie spółdzielczej, • Zach ęcanie pracodawców (w tym w szczególno ści małych i średnich przedsi ębiorców) do zatrudniania osób w wieku 50-64 lata, m.in. poprzez tworzenie systemu szkole ń dostosowanego ści śle do potrzeb pracodawców oraz upowszechnianie trójstronnych umów szkoleniowych, • Promocja mobilno ści przestrzennej i zawodowej osób w wieku 50-64 lata, niepozostaj ących w zatrudnieniu. • Ogólne i specjalistyczne szkolenia dla kadr zarz ądzaj ących i pracowników przedsi ębiorstw w regionie, w zakresie m.in.: zarz ądzania, identyfikacji potrzeb w zakresie kwalifikacji pracowników, poprawy organizacji pracy, zarz ądzania BHP, wdra Ŝania technologii produkcyjnych przyjaznych środowisku, wykorzystania w prowadzonej działalno ści technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz elastycznych form pracy, • Doradztwo dla mikro, małych i średnich przedsi ębiorstw, • Nabycie nowych oraz podwy Ŝszanie kwalifikacji i umiej ętno ści zawodowych osób pracuj ących oraz pomoc w zakresie wyboru nowego zawodu, • Rozwijanie Regionalnych Strategii Innowacji, • Wsparcie dla tworzenia i rozwijania sieci współpracy i wymiany informacji mi ędzy badaczami naukowymi a przedsi ębiorstwami, w szczególno ści poprzez kampanie informacyjne i inne działania słu Ŝą ce kojarzeniu partnerów i promocji transferu wiedzy i innowacji oraz rozwój systemów komunikowania si ę i wymiany informacji,

85

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Wspieranie współpracy pracowników przedsi ębiorstw i pracowników naukowych w celu transferu wiedzy mi ędzy sektorem nauki a przedsi ębiorstwami, w szczególno ści poprzez sta Ŝe i szkolenia praktyczne: pracowników przedsi ębiorstw w jednostkach naukowych oraz pracowników naukowych (uczelni i innych jednostek naukowych) w przedsi ębiorstwach, • Promowanie podejmowania działalno ści gospodarczej w oparciu o zwi ązek uczelni wy Ŝszych i przemysłu (firmy typu spin-off/spin-out), • Szkolenia i doradztwo dla pracowników naukowych uczelni i jednostek naukowych, doktorantów, studentów i absolwentów uczelni zamierzaj ących rozpocz ąć własn ą • działalno ść gospodarcz ą typu spin-off/spin-out, • Stypendia naukowe dla doktorantów kształc ących si ę na kierunkach uznanych za szczególnie istotne z punktu widzenia rozwoju regionu. • Badania i analizy dotycz ące trendów rozwojowych i prognozowania zmian gospodarczych w regionie, w tym kreacji i destrukcji miejsc pracy, równie Ŝ w odniesieniu do sektorów rolnictwa, rybactwa oraz le śnictwa, a tak Ŝe formułowania wła ściwych mechanizmów zaradczych w strategiach rozwoju województwa, • Pomoc w tworzeniu partnerstw lokalnych (zło Ŝonych m.in. z władz lokalnych i wojewódzkich, powiatowych i wojewódzkich urz ędów pracy, wojewódzkich komisji dialogu społecznego, wojewódzkich i powiatowych rad zatrudnienia oraz o środków doradztwa rolniczego), maj ących na celu opracowanie i wdra Ŝanie strategii przewidywania i zarz ądzania zmian ą gospodarcz ą na poziomie lokalnym i wojewódzkim, • Wsparcie pracodawców przechodz ących restrukturyzacj ę w tworzeniu i realizacji programów zwolnie ń monitorowanych (outplacement), w tym szkole ń i doradztwa zawodowego, • Szkolenie i działania nakierowane na tworzenie sieci współpracy w zakresie wzmacniania dialogu społecznego i inicjatyw podejmowanych wspólnie na poziomie lokalnym i regionalnym przez organizacje pracodawców i przedstawicielstwa pracownicze, • Upowszechnianie w śród interesariuszy idei flexicurity, • Promowanie społecznej odpowiedzialno ści przedsi ębiorstw, w szczególno ści w odniesieniu do rynku pracy i warunków pracy pracowników.

86

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

OBSZAR 2: INTEGRACJA SPOŁECZNA

PRIORYTET 2: Poprawa skuteczno ści działa ń w zakresie integracji społecznej.

OBSZAR 2.1: WYKLUCZENIE

CEL OPERACYJNY 2.1: Zmniejszenie skali i zakresu wykluczenia społecznego

KIERUNKI DZIAŁA Ń

• Poprawa systemu pomocy rodzinie oraz minimalizowanie patologii społecznych. Edukowanie i wczesne interweniowanie w rodzinach dysfunkcyjnych. Prowadzenie działa ń w celu reintegracji rodziny. • Poprawa warunków Ŝycia dzieci pozbawionych rodzin biologicznych. Przygotowanie do samodzielno ści wychowanków opuszczaj ących placówki opieku ńczo - wychowawcze i rodziny zast ępcze. • Zwi ększenie liczby i poprawa jako ści funkcjonowania rodzin zast ępczych i zawodowych rodzin zast ępczych. Zmiana świadomości społecznej dotycz ącej rodzin zast ępczych. • Aktywizacja społeczna i zawodowa osób bezrobotnych, zwłaszcza z kr ęgu wykluczenia społecznego. • Zwi ększenie aktywno ści zawodowej osób w wieku przedemerytalnym i aktywno ści społecznej seniorów. • Tworzeniu systemu aktywizacji społecznej i zawodowej mieszka ńców domów pomocy społecznej. • Rehabilitacja społeczna i zawodowa oraz zwi ększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Wypracowanie jednolitej polityki systemowej w dziedzinie wsparcia i aktywizacji osób niepełnosprawnych, ich integracji społecznej obejmuj ącej zarówno rehabilitacj ę, sport, rekreacj ę, kultur ę. • Inicjowanie, prowadzenie i wspieranie działa ń zmierzaj ących do likwidacji barier architektonicznych, komunikacyjnych i społecznych utrudniaj ących pełne uczestnictwo osób niepełnosprawnych w Ŝyciu społecznym.

87

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Usprawnienie systemu pomocy społecznej. Tworzenie zinstytucjonalizowanych placówek pomocy (placówki resocjalizacyjne, opieku ńcze, rodzinne pogotowie opieku ńcze, placówka dla ofiar przemocy, mieszkania chronione, itp.) oraz wypracowanie i wdra Ŝanie standardów ich funkcjonowania. • Wspieranie procesu tworzenia i funkcjonowania podmiotów sektora ekonomii społecznej. • Rozszerzanie oferty pomocy społecznej poprzez wykorzystywanie ró Ŝnych form aktywnej integracji (kontrakty socjalne, programy aktywno ści lokalnej, CAL, KIS, świetlice i kluby socjoterapeutyczne, środowiskowe domy samopomocy, itp.)

PRIORYTET 2: Poprawa skuteczno ści działa ń w zakresie integracji społecznej.

OBSZAR 2.2: AKTYWNO ŚĆ SPOŁECZNA

CEL OPERACYJNY 2.2: Zwi ększenie aktywno ści społecznej w ramach formalnych i nieformalnych inicjatyw na rzecz mieszka ńców Powiatu Tczewskiego.

KIERUNKI DZIAŁA Ń

• Zapewnienie warunków do pogł ębiania współpracy partnerskiej mi ędzy organizacjami i innymi podmiotami sektora publicznego i gospodarczego. • Zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych, merytorycznych i finansowych do budowania stabilnego i profesjonalnego sektora organizacji pozarz ądowych. • Poprawa potencjału ilo ściowego i merytorycznego członków organizacji pozarz ądowych i grup nieformalnych działaj ących w sferze po Ŝytku publicznego. • Stworzenie oraz rozbudowa kompleksowego systemu wsparcia (usługi informacyjne, szkoleniowe i doradcze) dla członków organizacji pozarz ądowych i grup nieformalnych • Budowanie to Ŝsamo ści regionalnej i wi ęzi kulturowych mieszka ńców oraz poprawa jako ści kapitału społecznego.

88

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Zapewnianie warunków do skuteczniejszego wykorzystywania funduszy unijnych i innych środków zewn ętrznych na projekty wspieraj ące rozwój społeczno - gospodarczy Powiatu. • Promowanie i wspieranie aktywno ści wolontarystycznej oraz postaw obywatelskich wśród młodzie Ŝy, pracowników oraz seniorów. • Prowadzenie systematycznych bada ń kapitału społecznego oraz monitoringu i ewaluacji podejmowanych inicjatyw społecznych. • Tablica 37 Priorytety, cele operacyjne i kierunki działa ń powiatowego Programu w obszarze Integracja Społeczna

POWIATOWY PROGRAM na rzecz ZATRUDNIENIA i SPÓJNO ŚCI SPOŁECZNEJ POWIATU TCZEWSKIEGO OBSZAR 2: INTEGRACJA SPOŁECZNA PRIORYTETY I CELE PRIORYTET 2: Poprawa skuteczno ści działa ń w zakresie integracji społecznej. CELE OPERACYJNE 2.1: WYKLUCZENIE 2.2: AKTYWNO ŚĆ SPOŁECZNA CEL 2.2: Zwi ększenie aktywno ści społecznej w CEL 2.1: Zmniejszenie skali i zakresu wykluczenia ramach formalnych i nieformalnych inicjatyw na społecznego rzecz mieszka ńców Powiatu Tczewskiego. KIERUNKI DZIAŁA Ń Poprawa systemu pomocy rodzinie oraz Zapewnienie warunków do pogł ębiania współpracy minimalizowanie patologii społecznych. Edukowanie i partnerskiej mi ędzy organizacjami wczesne interweniowanie w rodzinach dysfunkcyjnych. i innymi podmiotami sektora publicznego Prowadzenie działa ń w celu reintegracji rodziny. i gospodarczego. Poprawa warunków Ŝycia dzieci pozbawionych rodzin Zapewnienie warunków prawnych, biologicznych. Przygotowanie do samodzielno ści organizacyjnych, merytorycznych i finansowych do wychowanków opuszczaj ących placówki opieku ńczo - budowania stabilnego i profesjonalnego sektora wychowawcze i rodziny zast ępcze. organizacji pozarz ądowych. Zwi ększenie liczby i poprawa jako ści funkcjonowania Poprawa potencjału ilo ściowego i merytorycznego rodzin zast ępczych i zawodowych rodzin zast ępczych. członków organizacji pozarz ądowych i grup Zmiana świadomo ści społecznej dotycz ącej rodzin nieformalnych działaj ących w sferze po Ŝytku zast ępczych. publicznego. Stworzenie oraz rozbudowa kompleksowego Aktywizacja społeczna i zawodowa osób bezrobotnych, systemu wsparcia (usługi informacyjne, szkoleniowe zwłaszcza z kr ęgu wykluczenia społecznego. i doradcze) dla członków organizacji pozarz ądowych i grup nieformalnych Budowanie to Ŝsamo ści regionalnej i wi ęzi Zwi ększenie aktywno ści zawodowej osób w wieku kulturowych mieszka ńców oraz poprawa jako ści przedemerytalnym i aktywno ści społecznej seniorów kapitału społecznego. Zapewnianie warunków do skuteczniejszego Tworzeniu systemu aktywizacji społecznej i zawodowej wykorzystywania funduszy unijnych i innych mieszka ńców domów pomocy społecznej. środków zewn ętrznych na projekty wspieraj ące rozwój społeczno - gospodarczy Powiatu.

89

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Rehabilitacja społeczna i zawodowa oraz zwi ększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Wypracowanie Promowanie i wspieranie aktywno ści jednolitej polityki systemowej w dziedzinie wsparcia i wolontarystycznej oraz postaw obywatelskich w śród aktywizacji osób niepełnosprawnych, ich integracji młodzie Ŝy, pracowników oraz seniorów. społecznej obejmuj ącej zarówno rehabilitacj ę, sport, rekreacj ę, kultur ę. Inicjowanie, prowadzenie i wspieranie działa ń zmierzaj ących do likwidacji barier architektonicznych, Prowadzenie systematycznych bada ń kapitału komunikacyjnych i społecznych utrudniaj ących pełne społecznego oraz monitoringu i ewaluacji uczestnictwo osób niepełnosprawnych w Ŝyciu podejmowanych inicjatyw społecznych. społecznym. Usprawnienie systemu pomocy społecznej. Tworzenie zinstytucjonalizowanych placówek pomocy (placówki resocjalizacyjne, opieku ńcze, rodzinne pogotowie

opieku ńcze, placówka dla ofiar przemocy, mieszkania chronione, itp.) oraz wypracowanie i wdra Ŝanie standardów ich funkcjonowania. Wspieranie procesu tworzenia i funkcjonowania

podmiotów sektora ekonomii społecznej. Rozszerzanie oferty pomocy społecznej poprzez wykorzystywanie ró Ŝnych form aktywnej integracji (kontrakty socjalne, programy aktywno ści lokalnej, CAL, KIS, świetlice i kluby socjoterapeutyczne, środowiskowe domy samopomocy, itp.)

Typy działa ń projektowych do realizowania obszarze Integracja Społeczna to m.in.:

• Rozwój form zatrudnienia, aktywizacji zawodowej i miejsc pracy dla osób z dysfunkcjami utrudniaj ącymi integracj ę (w tym alternatywne formy zatrudnienia), • Zapewnienie dost ępu do działa ń aktywnej integracji, poprzez szersze zastosowanie kontraktów socjalnych oraz wdra Ŝanie instrumentów i programów aktywizacji społeczno – zawodowej • Rozwój i upowszechnianie form aktywnej integracji i pracy socjalnej, • Wsparcie i promocj ę wolontariatu jako formy integracji osób z grup zagro Ŝonych wykluczeniem społecznym, • Wspieranie działa ń innowacyjnych zorientowanych na poszukiwanie nowych form i metod zapobiegania wykluczeniu społecznemu, • Rozwój i zwi ększenie dost ępno ści wysokiej jako ści usług społecznych, umo Ŝliwiaj ących zwi ększenie szans na rynku pracy (w szczególno ści dla osób niepełnosprawnych), jak równie Ŝ usług opieku ńczych umo Ŝliwiaj ących godzenie Ŝycia zawodowego z rodzinnym,

90

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Wsparcie dla rozwoju inicjatyw na rzecz aktywizacji i integracji społeczno ści lokalnych, przyczyniaj ące si ę do realizacji strategii rozwoju kapitału ludzkiego na terenach wiejskich, • Wzmacnianie i rozwój instytucji pomocy i integracji społecznej (m.in. poprzez upowszechnianie aktywnej integracji i pracy socjalnej, szkolenia, doradztwo, rozwój współpracy). • Wsparcie dla tworzenia i działalno ści podmiotów aktywizuj ących osoby zagro Ŝone wykluczeniem społecznym, • Dostarczanie finansowego i organizacyjnego wsparcia dla podmiotów i instytucji zamierzaj ących utworzy ć jednostk ę ekonomii społecznej, oraz wspieranie instytucji oferuj ących pomoc jednostkom ekonomii społecznej, • Wsparcie inicjatyw samoorganizacji i samopomocy w śród osób biernych zawodowo i wykluczonych społecznie, w celu ich reintegracji z rynkiem pracy, • Promowanie i wspieranie zatrudnienia w sektorze ekonomii społecznej

91

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

OBSZAR 3: EDUKACJA I KULTURA

PRIORYTET 3: Poprawa jako ści edukacji i ułatwienie dost ępu do kultury i sportu.

OBSZAR 3.1: EDUKACJA

CEL OPERACYJNY 3.1: Dostosowywanie systemu edukacji do potrzeb społecznych i gospodarczych.

KIERUNKI DZIAŁA Ń

• Upowszechnianie dost ępu do edukacji przedszkolnej, zwłaszcza dzieci z obszarów wiejskich. Tworzenie nowych i wspieranie istniej ących o środków edukacji przedszkolnej. • Wyrównywanie dysproporcji edukacyjnych wynikaj ących z barier ekonomicznych, społecznych i geograficznych (stypendia o charakterze naukowym i socjalnym, zaj ęcia dydaktyczno - wyrównawcze, specjalistyczne poradnictwo). • Podejmowanie działa ń zwi ększaj ących ilo ściowo i jako ściowo ofert ę zaj ęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych. • Dostosowywanie kształcenia zawodowego młodzie Ŝy i osób dorosłych do zmieniaj ących si ę potrzeb rynku pracy (wprowadzanie nowych kierunków nauczania zawodowego, sta Ŝe i praktyki zawodowe, współpraca z lokalnymi pracodawcami, wprowadzanie nowych technologii do nauki zawodu, itp.) • Podnoszenie i nabywanie nowych kwalifikacji przez kadry systemu o światy dostosowanych do wymaganych kompetencji. • Promowanie i wspieranie działa ń skierowanych na rozwój zawodowy i kształcenie ustawiczne.

92

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

OBSZAR 3: EDUKACJA I KULTURA

PRIORYTET 3: Poprawa jako ści edukacji i ułatwienie dost ępu do kultury i sportu.

OBSZAR 3.2: KULTURA

CEL OPERACYJNY 3.2: Zwi ększenie aktywno ści kulturalnej i rekreacyjnej mieszka ńców.

KIERUNKI DZIAŁA Ń

• Popularyzacja kultury fizycznej, sportu, rekreacji w śród młodzie Ŝy i mieszka ńców. Organizacja integracyjnych imprez kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych. • Podejmowanie inicjatyw zwi ększaj ących aktywność fizycznej ludno ści (sale gimnastyczne, boiska, stadiony, hale sportowe, pływalnie, place zabaw, ście Ŝki rowerowe, parki, zawody sportowe, wycieczki rekreacyjno-sportowe, wycieczki turystyczno-krajoznawcze). • Stymulowanie i wspieranie wszelkich przejawów kreatywno ści lokalnej, zwłaszcza artystycznych inicjatyw oddolnych, młodzie Ŝowych. Rozwijanie aktywno ści kulturalnej seniorów w ramach Uniwersytetu III wieku. • Tworzenie nowych i rozszerzanie działalno ści funkcjonuj ących świetlic wiejskich i gminnych domów kultury. • Tworzenie kompleksowej informacji o stałych i aktualnych wydarzeniach kulturalnych zarówno z poziomu tzw. kultury wy Ŝszej jak i przedsi ęwzi ęć masowych w formie festynów, zabaw, koncertów. • Promocja i wsparcie cyklicznych imprez kulturalnych i turystycznych w Powiecie.

93

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Tablica 38 Priorytety, cele operacyjne i kierunki działa ń powiatowego Programu w obszarze Edukacja i Kultura

POWIATOWY PROGRAM na rzecz ZATRUDNIENIA i SPÓJNO ŚCI SPOŁECZNEJ POWIATU TCZEWSKIEGO

OBSZAR 3: EDUKACJA I KULTURA PRIORYTETY I CELE PRIORYTET 3: Poprawa jako ści edukacji i ułatwienie dost ępu do kultury i sportu. CELE OPERACYJNE 3. 1 EDUKACJA 3.2 KULTURA CEL 3.1: Dostosowywanie systemu edukacji do CEL 3.2: Zwiększenie aktywno ści kulturalnej potrzeb społecznych i gospodarczych. i rekreacyjnej mieszka ńców.

KIERUNKI DZIAŁA Ń Upowszechnianie dost ępu do edukacji przedszkolnej, Popularyzacja kultury fizycznej, sportu, rekreacji zwłaszcza dzieci z obszarów wiejskich. Tworzenie wśród młodzie Ŝy i mieszka ńców. Organizacja nowych i wspieranie istniej ących o środków edukacji integracyjnych imprez kulturalnych, rekreacyjnych i przedszkolnej. sportowych Wyrównywanie dysproporcji edukacyjnych Podejmowanie inicjatyw zwi ększaj ących aktywno ść wynikaj ących z barier ekonomicznych, społecznych i fizycznej ludno ści (sale gimnastyczne, boiska, geograficznych (stypendia stadiony, hale sportowe, pływalnie, place zabaw, o charakterze naukowym i socjalnym, zaj ęcia ście Ŝki rowerowe, parki, zawody sportowe, wycieczki dydaktyczno - wyrównawcze, specjalistyczne rekreacyjno-sportowe, wycieczki turystyczno- poradnictwo) krajoznawcze) Stymulowanie i wspieranie wszelkich przejawów Podejmowanie działa ń zwi ększaj ących ilo ściowo i kreatywno ści lokalnej, zwłaszcza artystycznych jako ściowo ofert ę zaj ęć pozalekcyjnych i inicjatyw oddolnych, młodzie Ŝowych. Rozwijanie pozaszkolnych. aktywno ści kulturalnej seniorów w ramach Uniwersytetu III wieku. Dostosowywanie kształcenia zawodowego młodzie Ŝy i osób dorosłych do zmieniaj ących si ę potrzeb rynku Tworzenie nowych i rozszerzanie działalno ści pracy (wprowadzanie nowych kierunków nauczania funkcjonuj ących świetlic wiejskich i gminnych zawodowego, sta Ŝe i praktyki zawodowe, współpraca domów kultury. z lokalnymi pracodawcami, wprowadzanie nowych technologii do nauki zawodu, itp.) Tworzenie kompleksowej informacji o stałych i Podnoszenie i nabywanie nowych kwalifikacji przez aktualnych wydarzeniach kulturalnych zarówno z kadry systemu o światy dostosowanych do poziomu tzw. kultury wy Ŝszej jak i przedsi ęwzi ęć wymaganych kompetencji. masowych w formie festynów, zabaw, koncertów. Promowanie i wspieranie działa ń skierowanych na Promocja i wsparcie cyklicznych imprez kulturalnych rozwój zawodowy i kształcenie ustawiczne. i turystycznych w Powiecie.

Typy działa ń projektowych do realizowania obszarze Edukacja i Kultura to m.in.:

• Regionalne programy upowszechnienia edukacji przedszkolnej, • Dofinansowanie lokalnych i regionalnych programów pomocy stypendialnej dla uczniów szczególnie uzdolnionych, zwłaszcza w zakresie nauk matematycznych, przyrodniczych i technicznych, którzy pochodz ą z rodzin najubo Ŝszych,

94

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

• Realizacja programów skierowanych do osób dorosłych, umo Ŝliwiaj ących uzupełnianie lub podwy Ŝszanie kwalifikacji formalnych (ogólnych i zawodowych), • Usługi doradcze i informacyjne w zakresie formalnego kształcenia ustawicznego, • Wsparcie dla placówek prowadz ących formalne kształcenie ustawiczne umo Ŝliwiaj ące m.in. podniesienie jako ści oferowanych usług, ich dostosowanie do potrzeb regionalnego rynku pracy oraz wdro Ŝenie innowacyjnych form kształcenia ustawicznego, • Wsparcie dla oddolnych inicjatyw społecznych podejmowanych przez mieszka ńców obszarów wiejskich na rzecz przeciwdziałania ich marginalizacji w obszarze edukacji, • Realizacja projektów rozwojowych słu Ŝą cych poprawie jako ści kształcenia (równie Ŝ w formie zaj ęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych) obejmuj ących: • Wyrównywanie dysproporcji edukacyjnych w trakcie procesu kształcenia zwi ększenie efektywno ści nauczania kompetencji kluczowych z punktu widzenia dalszej ście Ŝki edukacyjnej i potrzeb rynku pracy (w szczególno ści: w zakresie nauk matematycznych, przyrodniczych i technicznych, kompetencji lingwistycznych i TIK, przedsi ębiorczo ść ) wdra Ŝanie programów sprawnego zarz ądzania szkoł ą • Diagnozowanie potrzeb edukacyjnych w kontek ście uwarunkowa ń lokalnego i regionalnego rynku pracy, • Rozszerzenie oferty poradnictwa edukacyjno – zawodowego w szkołach, • Modernizacja oferty kształcenia zawodowego oraz jej dostosowanie do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy, • Programy współpracy szkół i placówek o światowych, które prowadz ą kształcenie zawodowe, z przedsi ębiorcami i instytucjami rynku pracy, • Wyposa Ŝenie w nowoczesne materiały dydaktyczne (w tym podręczniki) szkół i placówek o światowych prowadz ących kształcenie zawodowe, • Realizacja projektów rozwojowych szkół prowadz ących kształcenie zawodowe, słu Ŝą cych poprawie jako ści kształcenia (równie Ŝ w formie zaj ęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych) obejmuj ących: wyrównywanie dysproporcji edukacyjnych w trakcie procesu kształcenia, zwi ększenie efektywno ści nauczania kompetencji kluczowych z punktu widzenia dalszej ście Ŝki edukacyjnej i potrzeb rynku pracy

95

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

(w szczególno ści: w zakresie nauk matematycznych, przyrodniczych i technicznych, kompetencji lingwistycznych i TIK, przedsi ębiorczo ść ), wdra Ŝanie programów sprawnego zarz ądzania szkoł ą. • Studia podyplomowe, kursy i szkolenia skierowane do nauczycieli, pracowników dydaktycznych placówek prowadz ących kształcenie ustawiczne w formach szkolnych, pracowników szkół oraz administracji o światowej w zakresie zgodnym z regionaln ą polityk ą edukacyjn ą, • Programy obejmuj ące uzupełnianie formalnych kwalifikacji nauczycieli, • Programy dostosowania struktury i kwalifikacji nauczycieli do zmieniaj ącej si ę sytuacji demograficznej w szkolnictwie.

96

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

III. Zarz ądzanie Powiatowym Programem

Za zarz ądzanie i koordynacj ę wdra Ŝania Powiatowego Programu odpowiedzialne jest Starostwo Powiatowe w Tczewie. Koordynator w osobie wyznaczonej przez Starost ę Powiatu Tczewskiego b ędzie odpowiedzialny za zadania zwi ązane z: • Zarz ądzaniem post ępem prac, monitoringiem i ewaluacj ą Programu; • Koordynacj ą procesu zwi ązanego działaniami informacyjno – promocyjnymi Programu; • Udziałem w procesie decyzyjnym dotycz ącym ewentualnych zmian struktury Programu. Zarz ądzanie Powiatowym Programem jest zadaniem zło Ŝonym z uwagi na liczb ę podmiotów realizuj ących jego zało Ŝenia, a przede wszystkim ze wzgl ędu na brak sformalizowanych powi ąza ń pomi ędzy tymi podmiotami. Samorz ądy terytorialne Powiatu Tczewskiego, prywatni przedsi ębiorcy i organizacje pozarz ądowe, działaj ąc niezale Ŝnie od siebie, samodzielnie podejmuj ą decyzje o przyst ąpieniu (b ądź nie przyst ąpieniu) do realizacji wybranych przedsi ęwzi ęć . Poszczególnymi inicjatywami zarz ądza ć b ędą projektodawcy/wnioskodawcy danego projektu.

Podstawowymi źródłami informacji o stopniu realizacji celów i zada ń zapisanych w Powiatowym Programie będą dane uzyskane w wyniku monitoringu i ewaluacji okresowych.

Obowi ązek monitorowania i sprawozdawczo ści wynika z tre ści rozporz ądzenia Rady Unii Europejskiej nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 roku ustanawiaj ącego przepisy ogólne dotycz ące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójno ści i uchylaj ącego rozporz ądzenie (WE) nr 1260/1999.

Monitorowanie Powiatowego Programu słu Ŝy zapewnieniu jego sprawnego zarz ądzania i wdra Ŝania. Bie Ŝą cy monitoring pozwoli zdiagnozowa ć problemy pojawiaj ące si ę w toku realizacji Programu oraz podejmowa ć działania eliminuj ące wyst ępuj ące przeszkody i bariery. Ponadto ma na celu dostosowanie Programu do zmieniaj ącej si ę sytuacji społeczno – gospodarczej.

97

Powiatowy Program na rzecz Zatrudnienia i Spójności Społecznej Powiatu Tczewskiego 2009- 2013

Do działa ń zwi ązanych z monitoringiem Powiatowego Programu nale Ŝą :

• Kontrola osi ągania zało Ŝonych celów ogólnych i szczegółowych na podstawie wybranych wska źników; • Opracowywanie propozycji zmian Programu – aktualizacja Programu b ędzie dokonywana wg potrzeb. Ewaluacja Powiatowego Programu b ędzie dokonywana na podstawie danych zgromadzonych dzi ęki procesowi monitoringu.

Podstawowe funkcje, jakie winna pełni ć ewaluacja Powiatowego Programu to funkcja sprawozdawcza, opisuj ąca jak przebiega proces wdra Ŝania Programu i osi ągania zało Ŝonych celów oraz funkcja formatywna, identyfikuj ąca ewentualne trudno ści i słabo ści procesu w celu dostarczenia propozycji i sugestii ewentualnych zmian.

Sugerowany harmonogram przeprowadzenia ewaluacji Powiatowego Programu:

• Ewaluacja okresowa (2011r.) podda analizie osi ągni ęte na tym etapie rezultaty oraz dokona oceny jako ści Programu; na tym etapie b ędzie mo Ŝliwa ju Ŝ ocena osi ągni ętych zało Ŝeń oraz celów i bezpo średnich efektów. • Ewaluacja ko ńcowa – przeprowadzona po zako ńczeniu Programu (2013 r.) ma zbada ć, jakie s ą długotrwałe efekty (oddziaływanie) Programu dzi ęki realizowanym projektom unijnym oraz ich wpływ na inne inicjatywy społeczne w Powiecie Tczewskim. Koordynatorem procesu monitoringu i ewaluacji jest Starostwo Powiatowe w Tczewie jako instytucja kompleksowo zarz ądzaj ąca Programem.

98