DOCSLIB.ORG

PDF Hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
PDF Hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/176762 Please be advised that this information was generated on 2018-07-07 and may be subject to change. HONDERD JAAR ALGEMEEN KIESRECHT nieuwe nieuwe kiezers kansen colofon Teksten: Carla van Baalen, Lennaert van Heumen, Carla Hoetink, Heleen Hörmann, Ron de Jong, Wim de Jong, Harm Kaal, Alexander van Kessel, Fons Meijer, Harm Ramkema, Hilde Reiding Eindredactie: Hilde Reiding, Alexander van Kessel, Ron de Jong en Fons Meijer Deze brochure is tot stand gekomen met medewerking en financiële steun van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis, de sectie Politieke Geschiedenis en het Institute for Historical, Literary and Cultural Studies van de Radboud Universiteit, de Kiesraad en ProDemos. Foto cover: Stemmen voor gemeenteraadsverkiezingen in Almere, We hebben getracht alle rechthebbenden van de geplaatste 21 september 1983 (Nationaal Archief, collectie Anefo, fotograaf illustraties te achterhalen en hen toestemming te vragen. Mocht onbekend) iemand desondanks menen dat zijn rechten niet zijn gehonoreerd, Foto achterpagina: Scholierenverkiezingen in Amstelveen, 24 mei 1982 dan verzoeken we hem met ons contact op te nemen. (Nationaal Archief, collectie Anefo, fotograaf onbekend) inhoud Inleiding 2 1 De Nederlandse weg naar algemeen kiesrecht 4 2 Alle mannen stemplichtig! 10 3 Zonder vrouwenstem verliezen wij het! 17 4 De herinneringen van de oudste politicus van ons land 22 5 Kom op voor Europa! 26 De eerste rechtstreekse verkiezingen voor het Europees Parlement 6 Kiezers tussen Indonesië en Nederland 31 7 Nederlanders in den vreemde naar de stembus 35 8 ‘Samen wonen samen stemmen’ 40 Lokaal kiesrecht voor niet-Nederlanders 9 ‘Er is maar één manier om wat te veranderen: ga stemmen!’ 44 De visie van het jongste Kamerlid 10 Het is zo’n leuke vent 47 Op, ten strijde! Mondige jongeren en de eerste Vrouwenkiesrecht scholierenverkiezingen INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR SOCIALE 11 GESCHIEDENIS, Nieuwe kiezers anno 2017 52 VERVAARDIGD DOOR Zes jongeren over hun eerste kans om te stemmen J.G. KESLER 4 inleiding Nieuwe kiezers, nieuwe kansen In 2017 is het precies honderd jaar geleden dat actief meermaals de stemgerechtigde leeftijd verlaagd en stemrecht niet langer voorbehouden werd aan een leverden ook de Nederlandse dekolonisatie, de komst selecte groep van vermogende burgers, maar werd van gastarbeiders en de Europese integratie nieuwe toegekend aan alle volwassen Nederlandse mannen. categorieën kiezers op. Deze uitbreidingen illustreren Dit betekende een flinke uitbreiding van het electo- dat democratie altijd in beweging is. Wie wel en wie raat: waar tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van niet tot het electoraat behoorden bleek immers niet 1913 maar zo’n 923.000 personen stemgerechtigd in beton gegoten te zijn; de opvattingen daarover waren, mochten in 1918 ruim 1,5 miljoen Nederlanders ontwikkelden zich onder invloed van wijzigende naar de stembus. Dat was nog maar het begin, want politieke opvattingen en concrete veranderingen in honderd jaar later vonden bijna 13 miljoen burgers een de samenleving. Tegelijk dwongen deze uitbreidingen persoonlijke stempas op hun deurmat voor de Tweede politici vaak tot reflectie. Hoe belangrijk vonden zij Kamerverkiezingen van 2017. de stem van de nieuwe kiezers? Hoe verwachtten zij Deze groei kan niet alleen verklaard worden door deze kiezers te kunnen verleiden om hun stem uit te de algehele bevolkingstoename; ook meer gerichte brengen? uitbreidingen van het electoraat die sinds 1917 hebben Deze brochure, die tot stand is gekomen uit een plaatsgevonden hebben daaraan bijgedragen. Zo werd samenwerking van het Centrum voor Parlementaire in 1919 besloten ook alle Nederlandse volwassen vrou- Geschiedenis, de sectie Politieke Geschiedenis van de wen actief stemrecht toe te kennen. Daarnaast werd Radboud Universiteit, de Kiesraad en ProDemos, gaat nieuwe kiezers, nieuwe kansen 5 over deze nieuwe groepen kiezers. In een reeks bijdra- eenzetting over de ontwikkeling van het kiesrecht gen onderzoeken elf historici hoe de politiek nieuwe verschillende groepen nieuwe kiezers aan bod. De kiezersgroepen naar de stembus heeft proberen te nieuwe kiezers die ontstonden als gevolg van de grote krijgen. De bijdragen laten zien dat daarbij steeds kiesrechtuitbreidingen van 1917 en 1919 worden als aandacht was voor twee componenten: informatie eerste behandeld, direct gevolgd door een artikel en mobilisatie. Om de (nieuwe) kiezer naar de stem- over de eerste Europese verkiezingen van 1979, die bus te krijgen moest deze in de eerste plaats weet alle stemgerechtigden - althans in dit verband - tot hebben van zijn of haar stemrecht, en er vervolgens nieuwe kiezers maakten. Daarop volgt een aantal van overtuigd raken dat het belangrijk was van dat artikelen over nieuwe groepen kiezers die eveneens recht gebruik te maken. Niet alleen vanuit principieel ontstonden als gevolg van toenemende grensover- oogpunt was dit van betekenis. Vanwege de legitime- schrijdende mobiliteit. Afgesloten wordt met een rende werking van verkiezingen heeft de politiek zelf drietal artikelen die gerelateerd zijn aan de jongere ook direct belang bij een hoge opkomst. kiezer, die recent nogal in de belangstelling heeft Ook de ervaringen van de kiezers komen in deze gestaan. brochure aan bod. Hoe beleefden zij hun eerste stem- Al met al biedt deze brochure een intrigerende blik op busgang? Ervoeren zij het als een belangrijk moment? honderd jaar democratische cultuur in Nederland die En hoe bepaalden zij hun keuze? laat zien hoe veranderlijk de interactie tussen politiek In de brochure komen na een korte historische uit- en electoraat in verkiezingstijd is geweest. 6 1 De strijd voor algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen heeft in Nederland ongeveer een halve eeuw geduurd. De kiesrechtstrijd werd in de laatste decennia van de negentiende eeuw gedomineerd door vooruitstrevende liberalen, terwijl de sociaaldemocraten sinds de eeuwwisseling de boventoon voerden. In de jaren 1917/19 was het algemeen kies- recht een feit. Door Harm Ramkema De Nederlandse weg naar algemeen kiesrecht Demonstratie voor algemeen kiesrecht op Roode Dinsdag in Den Haag, 1912 INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR SOCIALE GESCHIEDENIS, FOTO: C.J. HOFKER nieuwe kiezers, nieuwe kansen 7 De invoering van het algemeen kiesrecht voor 45.000 inwoners. Het kiesstelsel bestond Kamer waren het vooral de vooruitstrevende mannen en vrouwen in 1917 en 1919 is niet uit een meerderheidsstelsel in twee ronden. liberalen die de ‘sociale kwestie’ en de uitbrei- zonder slag of stoot gegaan. De grondwet Daartoe was het land ingedeeld in kiesdistric- ding van het kiesrecht op de politieke agenda van 1848 kende het kiesrecht slechts toe aan ten. Om gekozen te worden had een kandidaat zetten. Hiertegenover stonden de behoudende een beperkte groep mannen. Langzaam maar de absolute meerderheid van de stemmen (de liberalen en de conservatieven, die tegen kies- gestaag werd deze groep uitgebreid. Stap voor helft plus één) in een district nodig. Haalde hij rechtuitbreiding waren. De in 1885 opgerichte stap volgen we hier de weg van het beperkt die meerderheid niet, dan volgde een tweede Liberale Unie, een samenwerkingsverband naar het algemeen kiesrecht. ronde tussen de kandidaten die in de eerste van liberale kiesverenigingen, zou in de jaren ronde de meeste stemmen hadden gehaald. negentig een belangrijke rol gaan spelen in de de grondwet van 1848 kiesrechtkwestie. In 1848 werd de Nederlandse grondwet her- Terzelfder tijd ontstond in protestantse kringen zien. Dat gebeurde onder verantwoordelijkheid Bezit gold als een de beweging van ‘kleine luyden’, waaruit in van de liberale staatsman J.R. Thorbecke. De 1879 de Antirevolutionaire Partij voort kwam. gewijzigde grondwet voerde onder meer de maatstaf voor Ook binnen de ARP stonden in de kwestie van rechtstreekse verkiezing van de Tweede Kamer het kiesrecht twee richtingen tegenover elkaar: in. Alleen mannen waren kiesgerechtigd, ontwikkeling en de conservatieven waren fel gekant tegen uit- hoewel dat niet expliciet in de grondwet stond. breiding, terwijl de groep rondom oprichter en Om kiesrecht te krijgen moest men onder meer onafhankelijk heid partijleider Abraham Kuyper juist wel uitbrei- 23 jaar oud zijn en een bepaalde aanslag in de ding wilde; dat zou zowel de achterban als de directe belastingen ontvangen. Vanwege dat de kiesrechtkwestie partij ten goede komen. De meeste katholieken laatste spreken we wel van censuskiesrecht. Rond 1870 kwam het censuskiesrecht meer en in de Tweede Kamer waren fel gekant tegen De gedachte hierachter was dat mensen met meer ter discussie te staan. Dat had te maken kiesrechtuit breiding; een belangrijke uitzonde- bezit belang hadden bij instandhouding van de met allerlei veranderingen in de Nederlandse ring hierop was de priester-politicus Herman maatschappelijke orde. Bovendien werd bezit maatschappij. Door de beginnende industri- Schaepman. gezien als een maatstaf voor ontwikkeling en alisatie verscherpten zich de sociale tegen- onafhankelijkheid. stellingen. De steden groeiden met de komst de grondwetswijziging van 1887 Tot 1887 stond het aantal leden van de Tweede van grote aantallen arbeiders, die verbetering In 1887 ging de Tweede Kamer akkoord met Kamer niet vast. Dat werd bepaald door de van de werkomstandigheden en uitbreiding wijziging van de grondwetsartikelen over het omvang van de
Load more

Recommended publications
  • Fall 08 26#2Cs3.Indd
    Volume XXVI • Number 2 • 2008 Historical Magazine of The Archives Calvin College and Calvin Theological Seminary 1855 Knollcrest Circle SE Grand Rapids, Michigan 49546 page 9 page 13 (616) 526-6313 Origins is designed to publicize 2 From the Editor 13 Early Members in the Maxwell Christian Reformed Church and advance the objectives of 4 The Congregation of The Archives. These goals Angie Ploegstra and Paula Vander Tuberculosis Sufferers: include the gathering, Maxwell Christian Reformed Hoven organization, and study of Church historical materials produced by 22 Pacifi c Coast CRC Churches Angie Ploegstra and Paula Vander the day-to-day activities of the Before World War II, Part II Christian Reformed Church, Hoven Howard B. Spaan its institutions, communities, and people. Richard H. Harms Editor Hendrina Van Spronsen Circulation Manager Conrad J. Bult Book Reviewer Tracey L. Gebbia Designer H.J. Brinks Harry Boonstra Janet Sheeres Associate Editors James C. Schaap Robert P. Swierenga Contributing Editors page 35 page 40 HeuleGordon Inc. Printer 33 Notes in a Seventeenth- Century 42 Book Reviews Family Bible Henry Baron, Conrad Bult Anne G. Bousema 46 For the Future 39 “Dear Father, . .” upcoming Origins articles Cover photo: Leendert Woudstra ?? translated by Gerrit W. Sheeres 47 Contributors from the editor . den, Washington, Rev. Howard Spaan to make such data readily available, continues his survey of pre-World both sets of data are now available via War II Christian Reformed congrega- the internet at http://www.calvin.edu/ tions west of the Great Plains. Anne hh/family_history_ resources/ sohol- G. Bousema, who lives in Hoeve- land_church.htm and http://www.calvin.
    [Show full text]
  • Canadian Journal of Netherlandic Studies Revue Canadienne D’Études Néerlandaises 35.2 (2014)
    Canadian Journal of Netherlandic Studies Revue canadienne d’études néerlandaises http://www.caans-acaen.ca/journal 35.2 (2014) From the editor / De la rédaction / Van de redactie i-vi Robert Tiegs 1-27 Hidden beneath the waves: Commemorating and forgetting the military inundations during the siege of Leiden Harry Van Dyke 29-45 Government schools or Free schools? Abraham Kuyper addresses a long-standing controversy in the Dutch parliament Cover illustration: Suske en Wiske. Het Lijdende Leiden. By Willy Vandersteen. Standaard Uitgeverij Rode reeks no. 314, 2011. Downloaded from http://suskeenwiske.ophetwww.net/albums/ak/het_lijdende_leiden2.php. From the editor Inge Genee It is Spring 2016 and this is our fall 2014 issue. This means that, unfortunately, our continued efforts to catch up on our backlog have not yet been successful. Our apologies once again to our readers for the long wait. As mentioned in my editorial to the previous issue, you can help us keep the journal viable by sending us your work and by alerting your students and colleagues to CJNS/RCEN as a possible publication venue for their work. Please prepare your submission according to our guidelines (see http://caans- acaen.ca/journal/authors/). And if you don’t have an article to submit, you might consider writing a book review for us. Available titles waiting for a review article are listed on our website at http://caans-acaen.ca/journal/publications-for- review/, and we welcome suggestions for other titles to review. The current issue is short on quantity but long on quality, with two contri- butions.
    [Show full text]
  • Politiek Geroddel Persoonlijke Politiek En Het Liberalisme, 1865-1875
    Politiek Geroddel Persoonlijke politiek en het liberalisme, 1865-1875 Masterscriptie Geschiedenis Universiteit van Amsterdam 2017 Marc Hartkamp Begeleider: Jeroen van Zanten Tweede lezer: Jouke Turpijn Inhoudsopgave Inleiding 1 Hoofdstuk 1 - Liberale politiek 1865-1872: 'Antagonisme van medestanders' 9 Hoofdstuk 2 - Liberale publicaties 1862-1872: 'Wij zijn te veel Bourgeois-Oekonomen' 30 Hoofdstuk 3 - Het liberalisme 1872-1875: 'De moedeloosheid is algemeen' 51 Epiloog en conclusie 59 Literatuur en bronnen 63 Illustraties op het voorblad zijn, van links naar rechts, bovenste rij: portretten van J.R. Thorbecke (1798-1872), I.D. Fransen van de Putte (1822-1902) en S. van Houten (1837-1930); onderste rij: N.G. Pierson (1839-1909) en S. Vissering (1818-1888). Inleiding In de jaren 1865-1875 werd door meerdere liberalen geconstateerd dat de liberale partij 'ziek' was. Dat gold ook voor J.R. Thorbecke, wellicht de grootste en zeker de bekendste liberaal van de negentiende eeuw.1 Een dergelijk negatief zelfbeeld lijkt niet in overeenstemming met de dominante positie die de liberalen destijds in Nederland bekleedden. Deze dominantie was terug te zien in de politiek, de wetenschap en in de publieke opinie.2 Niet onterecht heeft Siep Stuurman geconstateerd dat het tijdvak van 1848 tot 1910 een liberale periode was.3 In deze scriptie staat de ontwikkeling van het Nederlandse liberalisme in de jaren 1865-1875 centraal. Volgens de historiografie was er rond het jaar 1870 een einde gekomen aan de zogenaamde Thorbeckeaanse periode. Zo noemt Henk te Velde de jaren vóór 1870 bijvoorbeeld de 'wittebroodsweken' van het politieke liberalisme in Nederland.4 Historici hebben vastgesteld dat er in deze jaren een nieuwe generatie van liberalen was opgekomen, over het algemeen jong-liberalen genoemd.
    [Show full text]
  • 11111111111 Lj 11111~183501 ~I~ I~ 1~1~ 000945904 ~~1~~ IIII~ " -W: '
    . / 11111111111 lj 11111~183501 ~I~ I~ 1~1~ 000945904 ~~1~~ IIII~ " -w: ' .. , , ,. , I .' .' Children, Work and 'Child Labour': Changing Responses to the Employment of Children Dr Ben White Inaugural Address delivered on 16 June 1994 as Professor of Rural Sociology at the Institute of Social Studies, The Hague, The Netherlands. Preface Itmay seem a peculiar choice for the inaugural lecture of a Professor of Rural Sociology to focus on the problem of child labour, rather than a more general aspect of rural sociology or rural development. There are in fact s~veral reasons for the choice of topic. Firstly, some years ago, on a different occasion but before a similar audience at the ISS (the Dies Natalis of 1986) I did try to outline what I thought were important elements in a general approach to ·rural devel­ opment, in teaching and research. My views on the subject have not changed much, though I could repeat three elements which I underlined as essential, and which apply equally to the topic on which I will speak today. These are: interdisciplinarity (but without the loss of 'discipline' itself); a learning and teaching strategy anchored in the comparative approach and with due regard for the historical roots of contemporary problems and contemporary diversity; and a concern for issues of social and economic justice, as part of our understanding of the meaning of 'development' itself [White, 1987]. Child employment is generally agreed to be on the increase, in almost all world re gions. Global concern about child labour pro blems is subject to cycles, and we are currently in a period of quite intense interest and concern.
    [Show full text]
  • VU Research Portal
    VU Research Portal English language sources for the study of Dutch politics 1998-2008 (extended version) Woldendorp, J.J. 2008 document version Publisher's PDF, also known as Version of record Link to publication in VU Research Portal citation for published version (APA) Woldendorp, J. J. (2008). English language sources for the study of Dutch politics 1998-2008 (extended version). Department of Political Science VU University. http://www.fsw.vu.nl/nl/wetenschappelijke- afdelingen/politicologie/medewerkers-pol/woldendorp/index.asp General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ? Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. E-mail address: [email protected] Download date: 27. Sep. 2021 English language sources for the study of Dutch politics 1998-2008 Jaap Woldendorp Department of Political Science Vrije Universiteit De Boelelaan 1081 1081 HV Amsterdam email: [email protected] 1 Introduction There are presently three English language bibliographies for the study of Dutch politics: Daalder (1989) and Andeweg and Cohen de Lare (1999a, 1999b).
    [Show full text]
  • Van Wie Was De Kinderwet?
    Van wie was de Kinderwet? De Kinderwet en het begin van de sociale wetgeving in Nederland Tekst boven plaatje: “De eerste wet, te danken aan het initiatief der Tweede Kamer”. Tekst onder plaatje: “De fabriekskinderen “Leve mijnheer van Houten!””. Uit: de Nederlandsche Spectator. 1874. IISG BG C2/342 MA Thesis Politcal Cultures and National Identities Iza Matze S1225146 Jac. P. Thijssestraat 3, 2771 HS Boskoop Scriptiebegeleidster: Dr. M.J. Janse 3 augustus 2017 Inhoud Inleiding .............................................................................................................................................. 3 Theorie en historiografie ................................................................................................................. 3 Materiaal en methode .................................................................................................................... 8 Inleidend hoofdstuk: Ontwikkelingen negentiende eeuw .................................................................. 10 Deel 1: Roering in de maatschappij ................................................................................................... 13 1.1 Het begin ................................................................................................................................ 13 1.1.1 Le Poole............................................................................................................................ 14 1.1.2 Zaalberg ..........................................................................................................................
    [Show full text]
  • Session I Abraham Kuyper and Reformed Social Teaching
    Session I Abraham Kuyper and Reformed Peter S. Heslam James D. Bratt Social Teaching James C. Kennedy Journal of Markets & Morality Volume 5, Number 1 (Spring 2002), 11–33 Copyright © 2002 Prophet of a Third Way: The Shape of Kuyper’s Socio- Peter S. Heslam The London Institute for Political Vision Contemporary Christianity A century after Abraham Kuyper’s visit to the United States, the issue that dominated political discourse both in Northern Europe and in the United States was that of the so-called Third Way. This was reflected in a meeting that took place in Washington in the autumn of 1998 between Tony Blair and Bill Clinton, the serving governmental heads of the United Kingdom and the United States. It was a time of seemingly intractable crisis at the White House in the wake of the Monica Lewinsky affair, but the theme that pervaded the agenda of that meeting was that of a Third Way in politics, and it served to cement the Blair-Clinton relationship with bonds of solidarity. It even diverted the focus of media coverage of the United States president, which hitherto had been fixed on the unfolding scandal. Much debate ensured in the broadsheets as to what was meant by the term; was it a radical alternative to two opposing ideologies, one that bore no similarity to what it sought to replace? Or was it an amalgam of the best parts of each of them? Although Kuyper did not use the term, his sociopolitical vision was designed as a Third Way—an alterna- tive to the ideologies of individualism, on the one hand, and collectivism, on the other.
    [Show full text]
  • Government Schools Or Free Schools? Abraham Kuyper Addresses a Long-Standing Controversy in the Dutch Parliament
    Government schools or Free schools? Abraham Kuyper addresses a long-standing controversy in the Dutch parliament Harry Van Dyke The Netherlands experienced a struggle for educational freedom between 1840 and 1920. Although this freedom was guaranteed in the Constitution of 1848, the ruling elite insisted for many decades that only public schools, which were operated by the government and consigned to religious neutrality, qualified for public funding. Private, religious schools were excluded. This meant that parents who used a private Christian school in fact paid double for the education of their children: first as taxpayers for the public school, and then for their own school. Christian parents in the lower classes thus faced a dilemma: either education for their children in the spirit of home and church, involving expensive tuition fees; or education in the religiously neutral public school, which was free of charge; or else no school attendance at all for their children (school attendance was not compulsory). A foremost champion of parity treatment of both types of schools was the journalist-theologian Dr. Abraham Kuyper. For many years he and his followers campaigned against the inequality, particularly since it jeopardized freedom of conscience. They challenged the claim that education could be religiously neutral. Kuyper spoke often about the issue, both as a member of parliament and from 1901 to 1905 as prime minister. He did that so eloquently that a selection of quotations from his parliamentary speeches is worth taking note of. The struggle was ultimately resolved when both public and private schools were accorded equal funding from the public treasury.
    [Show full text]
  • Liberalen Onder Één Dak H.J.L
    LIBERALEN ONDER ÉÉN DAK H.J.L. Vonkoff LIBERALEN ONDER ÉÉN DAK VVD: 50 JAAR LIBERALE VERENIGING Sdu Uitgevers, Den Haag 1998 Projectcoördinatie en -begeleiding: drs. L.H.M. Osterholt, Den Haag Foto’s omslag: Jur Bosboom, Spaarnestad Fotoarchief, Fotoarchief W D Vormgeving omslag: Chaim Mesika, Hilversum Zetwerk: Ten Brink Meppel b.v., Meppel Druk en afwerking: Ten Brink Meppel b.v., Meppel © H.J.L. Vonhoff, 1998 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. ISBN 90 12 08581 0 Inhoud 1 Liberalen onder één dak 7 2 Van 1940 tot 1948 25 3 Portret van een nieuwe partij 39 4 Het karakter van de VVD als beginselpartij 53 5 De VVD en het Indië-beleid 65 6 De VVD en Europa 81 7 De VVD en de defensie 95 8 De VVD en het onderwijs 125 9 De W D en het cultuurbeleid 149 10 De W D en het bestuur 175 11 De W D en het financieel-economisch beleid 203 Verantwoording 221 Noten 223 Personenregister 231 Hoofdstuk i Liberalen onder één dak Liberalen onder één dak. De vijftigjarige geschiedenis van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie is de belichaming van dit belangrijke politieke fenomeen. In de geschiedenis van het Nederlandse liberalisme was die eenheid tot dan toe zeer ongebruikelijk.
    [Show full text]
  • Thorbecke Revisited De Rol Van Het Doctrinaire Liberalisme in De Nederlandse Politiek1
    artikel t Thorbecke Revisited De rol van het doctrinaire liberalisme in de Nederlandse politiek1 jan drentje Thorbecke Revisited: The Role of Doctrinaire Liberalism in Dutch Politics 3­ In the political history of the nineteenth century Thorbecke played a crucial role. As the architect of the 1848 liberal constitutional reform he led three cabinets. In many - 4 | 3 28 bmgn-lchr 126 | deel ways he dominated the political discourse during the period between 1840 and 1872. In recent historiography Thorbecke’s liberalism has been chiefly interpreted within the framework of political styles. Thorbecke’s constitutional style could be characterised by a formal, governmental approach to politics, distanced from the citizen and society. In this respect Thorbecke’s liberalism is indebted to the French Doctrinaires as represented by Guizot. In this article it is argued that what is known as doctrinaire liberalism in the Dutch context comprised a correction of the oligarchical political culture of the Restoration and was connected to social and economic questions that had played a role since the time of the Patriots Party. A formal approach to politics had a concrete social significance.Thus the demarcation of public and private legal systems was a means of generating social reform. More generally, strict liberalism can be seen as a way of carrying out politics in which the point was to bring political rationality into the historical context. Naar aanleiding van de protestantse agitatie tegen het ministerie- Thorbecke in 1853 noteerde de historicus Ranke in een van zijn Tagebücher: ‘Er (Thorbecke) ist strenger Doktrinär und hat durch die Entschiedenheit seiner Meinung sich eine grosse Partei gebildet’.
    [Show full text]
  • Aletta Jacobs En Het Vrouwenkiesrecht
    Aletta Jacobs en het vrouwenkiesrecht Inleiding De geschiedenis van het vrouwenkiesrecht is onverbrekelijk verbonden met de naam van Aletta Jacobs. In het voorwoord bij haar Herinneringen schrijft prof. mr dr J. (Jacques) Oppenheim, gewezen hoogleraar staats- en administratief recht aan de Rijksuniversiteit Groningen en Leiden, lid van de Raad van State, en neef van Aletta Jacobs: 'In den langen bangen strijd voor het algemeen kiesrecht der vrouw hier te lande, heeft dr. Jacobs het leeuwenaandeel gehad en haar wilskracht is het vooral geweest die de vrouw het stembiljet in handen heeft gegeven.'1 Zij is de eerste vrouw in Nederland die als arts is afgestudeerd en gepromoveerd, en wel aan de Rijksuniversiteit Groningen2. Tijdens haar leven en werk stuitte zij op allerlei belemmeringen om zich, net als de man, vrijelijk te ontplooien en een onafhankelijk bestaan op te bouwen. Zo kwam zij ertoe om uiteindelijk haar artsenpraktijk vaarwel te zeggen en zich met niet aflatende ijver in te zetten voor verbetering van de positie van de vrouw, onder meer door de verwezenlijking van het algemeen kiesrecht voor vrouwen in Nederland. In haar rijke leven heeft zij zich niet tot deze strijd beperkt, maar zette zij zich ook in voor andere zaken. Zo introduceerde zij het pessarium occlusivum als middel om ongewenste zwangerschap tegen te gaan en was ze betrokken bij de oprichting van de Nieuw Malthu- siaansche Bond in Nederland. Ook bond ze de strijd aan tegen de reglementering van de prostitutie. Ze gaf voorlichting over hygiëne om kindersterfte en ziekte tegen te gaan, voerde actie om winkelmeisjes gedurende werktijd te laten zitten, omdat het langdurig staan bij hen medische afwijkingen veroorzaakte.
    [Show full text]
  • Hoe Kwam Het Algemeen Kiesrecht Tot Stand? 2
    Hoe kwam het algemeen kiesrecht tot stand? 2 In de jaren 2017/19 is het honderd jaar geleden dat het algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen is ingevoerd. Dat is bepaald niet zonder slag of stoot gegaan. De grondwet van 1848, die de basis legde voor ons politieke bestel, kende het kiesrecht slechts toe aan een beperkte groep mannen. In de loop van de negentiende eeuw nam het aantal kiezers gestaag toe, maar het zou tot 1917/19 duren alvorens we van algemeen kiesrecht kunnen spreken. Hoe verliep de uitbreiding van het kiesrecht? Wie hebben zich daarvoor ingezet? In deze brochure volgen we de weg van beperkt naar algemeen kiesrecht. Hoe kwam het algemeen kiesrecht tot stand? 3 Grondwet 1848 en kieswet 1850 recht zouden krijgen die een aanslag in In 1848 vond een ingrijpende herziening de directe belastingen hadden plaats van de Nederlandse grondwet. ontvangen. Die aanslag moest ten Deze herziening was onder verantwoorde- minste twintig gulden zijn, maar het lijkheid van de liberale staatsman Johan minimum kon oplopen tot 160 gulden. Rudolph Thorbecke tot stand gekomen. Zij maakte een einde aan de macht van de Omdat het stemrecht dus was gekoppeld koning en voerde de ministeriële verant- aan de hoeveelheid belasting die men woordelijkheid in. De ministers dienden betaalde, spreken we van censuskies- niet langer verantwoording af te leggen recht. De gedachte hierachter was dat aan de koning, maar aan het parlement, mensen met bezit belang hadden bij de Eerste en Tweede Kamer der Staten- instandhouding van de maatschappe- Generaal. De gewijzigde grondwet voerde lijke orde. Bovendien werd bezit gezien tevens de rechtstreekse verkiezing in van als een maatstaf voor ontwikkeling en verschillende vertegenwoor digende onafhankelijkheid.
    [Show full text]