d$/ö, $/Ԥ7/Ԥ5ø1ø1 III. 7(;1ø.ø 9Ԥ %Ԥ'øø ø)$'Ԥ ø0.$1/$5,
;DOT oDO÷Õ DOԥWOԥULQLQ WԥGTLTL ]DPDQÕ RQODUÕQ GLDS a]RQ N|NOԥQPԥ úWUL[ , tembr, pozisiya ODUÕQÕQ |\UԥQLOPԥVLQԥWH[QLNLYԥGLQDPLNLPNDQODUÕ na, applikatura YԥoDO÷Õ WԥU]OԥULQԥ E|\NGLTTԥW\HWLULOPLúGLU . $úD÷ÕGDEXPԥVԥ - OԥOԥU]UԥKԥUDOԥW dԥPúDKLGԥROXQPXú[VXVLFԥKԥWOԥU úԥUKROXQXU
* * *
Tar . 7DUGD RWXUDT Yԥ]L\\ԥWGԥ oDOÕUODU %X ]DPDQ WDU G|ú TԥIԥVLQLQ \X[DUÕKLVVԥVLQGԥITLYԥ]L\\ԥWGԥVD[ODQÕOÕU YԥD]DFÕTVLQԥ\ԥVÕ[ÕOÕUoDQD÷ÕQ DOWKLVVԥVLLVԥLIDoÕQÕQVD÷oL\QLQGԥQELUD]DúD÷Õ da \HUOԥúLU 6D÷ԥOLQLNL (bas Yԥ úԥKDGԥW Yԥ \D o ԥNVԥU KDOODUGD EDUPDTODUÕ DUDVÕQGD \HUOԥúԥQ PL]UDE VLPOԥUԥ LUL oDQD÷ÕQ RUWDVÕQGD vurulur. Eyni vaxtda VRO ԥOLQ o EDUPD÷Õ LOԥ úԥKDGԥWRUWDYԥDGVÕ] VLPOԥUPԥ\\ԥQ\HUOԥUGԥSԥUGԥOԥU]ԥULQԥ VÕ[ÕOÕUYԥ bununla da, P[WԥOLIXFDOÕTGD VԥVOԥUDOÕQÕU%DúEDUPDTLVԥDOԥWLQTROKLVVԥ - sini tutur 0DKLULIDoÕODUoDQD÷D \D[ÕQTROKLVVԥVLQGԥ\ԥQL\NVԥNWHVVLWXUD - GDPX÷DPLIDHGԥUNԥQoHoԥOԥEDUPDTGDQ da LVWLIDGԥHGLUOԥU 7DUÕQ WH[QLNL Yԥ EԥGLL LPNDQODUÕ ԥVDVԥQ solo - PX÷DP ifa oÕOÕ÷ÕQ da |]QELUX]ԥYHULU . Bu vaxt P[WԥOLIPL]UDEúWUL[OԥUL YԥVXOODUÕQGDQLVWLIDGԥ ROXQXU PL]UDEOD\X[DUÕGDQDúD÷ÕGDQ , \X[DUÕYԥDúD÷ÕGDQYԥ\DԥNVLQԥ\N - VԥN VUԥWOԥ \X[DUÕ Yԥ DúD÷Õ dan GDLPD \X[DUÕGDQ , DúD÷Õ dan Yԥ \X[DUÕGDQ , EDUPDTODUÕQVLPER\XQFDKԥUԥNԥWLDOԥWLQVLONԥOԥQPԥVLYLEUDVL\DTOLVVDQGR NLoLNoDQDTGDYԥ\DE|\N[ԥUԥ\ԥ\D[ÕQoDO÷ÕIDVLOԥOԥU 0XVLTLԥVԥUOԥULQLQPԥ\\ԥQ KLVVԥOԥULQLTDEDUÕTYHUPԥN YԥRQODUÕGD - ha oR[UԥQJDUԥQJ oDWGÕUPD q oQWԥFUEԥOLPXVLTLoLOԥUKԥPoLQLQEDúTDP iz- rab úWUL[OԥULQGԥQGԥLVWLIDGԥHGLUOԥU $GԥWԥQ VLPOԥUԥ YXUXODQ ]ԥUEOԥU PL]UDE DGODQÕU 7DU]ԥQ%ԥKUDP0DQVXURY -ci il. ³$VL\DYԥ$IULND[DOTODUÕQÕQPXVLTLVL´NLWDEÕQGDQ 0ԥTDOԥOԥUPԥFPXԥVL -FLEXUD[ÕOÕú06RYNRPS 204 3) Üst–DOWYԥ\DVD÷ -sol mizrab – PL]UDEVLPOԥUԥQ|YEԥLOԥ\X[DUÕGDQ YԥDúD÷ÕGDQ vurulur. 4) Alt-üst mizrab - PL]UDEVLPOԥUԥQ|YEԥLOԥDúD÷ÕGDQYԥ\X[DUÕGDQ vurulur. 5) Ruh mizrab – PL]UDEWDUÕQKԥUKDQVÕELU sim LQԥ iti VUԥWOԥ \X[DUÕ - dan YԥDúD÷ÕGDQDUGÕFÕOYXUXOXU WUHPROR\DX\÷XQGXU '|\PԥPL]UDE – PL]UDEÕQ sim ԥ sür`ԥWOԥ \X[DUÕGDQYXUXOPDVÕ . 7ԥUVPL]UDE – PXVLTLԥVԥULQLQELUKLVVԥVLQLQDOWPL]UDEVXOXLOԥ LIDROXQPDVÕ 4RúDPL]UDE – PL]UDEÕQ sim ԥ \X[DUÕGDQYԥDúD÷ÕGDQ fraza tersiya LQWHUYDOÕQGD TÕVD IRUúODTOD EDúOD\ÕU LNL GԥIԥ YXUXOPDVÕ 0X÷DP Yԥ RQXQ ú| `EԥOԥULQGԥ “Zabul SHJDKÕ ”, “Qatar”, “Dilk ԥú”, “Hicaz” YԥV LVWLIDGԥROX - nur. 9) Santur mizrab – üst-alt-VWPL]UDEODUÕQDUGÕFÕOYXUXOPDVÕ (te PSLQԥ J|Uԥ WUHPRORGDQ ]ԥLIGLU ԤVDVԥQ PLOOL UԥTV KDYDODUÕQÕQ UԥQJ Yԥ diringi- OԥULQLQ LIDVÕ ]DPDQÕ LVWLIDGԥ HGLOLU %ԥ `]ԥQ J|VWԥULOԥQ DUGÕFÕOOÕT Gԥ\LúLU mizrab \X[DUÕGDQ -\X[DUÕGDQ -DúD÷ÕGDQ Yԥ \D DúD÷ÕGDQ -\X[DUÕGDQ -\X[DUÕGDQ vurulur. Sonuncu halda birinci ]ԥUEԥPL]UDEODGH\LOGÕUQDTODKԥ\DWDNHoLUL - lir. &ԥOG , iti mizrab (mizrabi-WL]ԥN – \X[DUÕGDQ -DúD÷ÕGDQ -\X[DUÕGDQ Yԥ DúD÷ÕGDQ -\X[DUÕGDQ -DúD÷ÕGDQ Yԥ \D ԥNVLQԥ ELULQFL DúD÷ÕGDQ YXUXODQ iki DUGÕFÕO mizrab VÕUDVÕQGDQ LEDUԥW dir. ԤVDVԥQ triollarla ifa olunur. Bu mizrab növüDGԥWԥQ “Segah”, “Çahargah” Yԥ “Mahur-Hindi” YԥE mX÷DPODUÕQÕQ LIDVÕ]DPDQÕLúOԥQLU 11) Çahar mizrab – VԥVOԥUPL]UDEÕQ dörd (alt-üst-alt-üst) Yԥ\D\DOQÕ] üst-alt ]ԥUEOԥU in YԥKԥUGԥIԥD÷N|NYԥ\D]ԥQJVLPOԥUGԥQELULQLRVWLQDWRNL - mi saxlamaqla DUGÕFÕOYXUXOPDVÕQGDQDOÕQÕU%XPL]UDE “Rast”, “ùXU ”, “Qa- tar”, “Mahur-Hindi”, “ùDKQD] ” “Segah”, “ ùúWԥU ”, “Hümayun”, “ %D\DWÕùL - raz” PX÷DPODUÕQÕQYԥRQODUÕQUԥQJOԥULQLQVԥVOԥQPԥVL]DPDQÕLVWILDGԥROXQXU ԤOLIPL]UDE – VROԥO in EDUPD÷Õ LOԥ D÷VLPLPԥ\\ԥQSԥUGԥ ]ԥULQ - Gԥ VÕ[Õ b PL]UDEÕ n bütün ERúVLPOԥUԥ\X[DUÕGDQDúD÷ÕYXUXOPDVÕ . “Orta Ma- hur”, “Mahur-Hindi”, ³ùXU´ (“Hicaz” ú|CEԥVL ) YԥEDúTDPX÷DPODUGDWԥWELT olunur. 13) ÇÕUWÕTPL]UDE – alt-üst-alt-VWPL]UDEODUÕQYDVLWԥVLOԥDOÕQDQVԥVOԥ- ULQDUGÕFÕOÕ÷ÕQGDQLEDUԥWGLU%XYD[WELULQFLVԥVULWPLN RVWLQDWRKDOÕQGDGDLP WԥNUDUROXQXUTDODQoVԥVLVԥELULQFL\ԥQLVEԥWԥQELUVHNVWD\X[DUÕLVWLTDPԥW - GԥDUGÕFÕORODUDToDOÕQÕU%DúTDúԥNLOGԥLVԥELULQFLoVԥVG|UGQF\ԥQLVEԥ - WԥQ bir oktava zild ԥQ DUGÕFÕO RODUDT DúD÷Õ LVWLTDPԥWGԥ oDOÕQÕU Yԥ VÕoUD\ÕúOD RVWLQDWR KDOÕQGD GDLP WԥNUDU olunan G|UGQF VԥVԥ enir. “Rast” (“ԤUDT ” ú| `EԥVL “Orta Mahur”, “Mahur-Hindi”, “%D\DWÕ 4DFDU ”, “Çahargah” Yԥ “ùDKQD] ” (“Kürdü” ú| `EԥVL PX÷DPODUÕQÕQ LIDVÕ]DPDQÕGDKD tez-WH]LVWLIDGԥ olunur. 14) Mizrabi gulriz – TRúD PL]UDEÕQ R[úDUÕGÕU DPPD mizrab VLPԥ 205 KԥPLúԥ\X[DUÕGD n vurulur IRUúODTODUIUD]DQÕQԥYYԥOLQGԥQ|YEԥWLWRQGDQELU VHNXQGDDúD÷ÕJ|WUOU “Rast” PX÷DPÕQÕQ “Hüseyni”, ³%D\DWÕùLUD]´ mu- ÷DPÕQÕQ “Üzzal” ú|CEԥOԥULQGԥ Yԥ “6ԥPD\L -ùԥPV ” ]ԥUEL -PX÷DPÕQGD , “Ma- hur-Hindi” PX÷DPÕQGD “ùLNԥVWH\L -Fars”-a keçid üçün “Rast Hindi” ú|CEԥ - sin GԥQVRQUDWԥGELTHGLOLU 15. ZԥQJ mizrab ]ԥQJEDUL – PL]UDEÕQ]ԥQJ VLPOԥUԥ YXUXOPDVÕ . 'DKDPUԥNNԥEPL]UDEODU oDKDUoÕUWÕ q, TDUÕúÕT JOUL]]ԥQJL -ú|WԥU ]LUԥINԥQG Yԥ E PX÷DPODUÕQ \DOQÕ] VROR LIDVÕ ]DPDQÕ LVWLIDGԥ ROXQXU %X mizrablardan PԥúKXUWDU]ԥQ %ԥKUDP0ԥQVXURYXVWDOÕTODLVWLIDGԥHGLUGL 31. 7DUGD LID VԥQԥWLQLQ SԥUԥVWLúNDUODUÕ DUDVÕQGD EHOԥ NԥODP JHQLú \D]ÕO - PÕúGÕU “ BԥKUDP0DQVXURYXQLúOԥWGL\LúWUL[Oԥr 5øPUDQLQLGLVVHUWDVL\DVÕQGDQ Çaxar mizrab - ԥsas Çaxar mizrab - II variant variant Çaxar mizrab - I variant Çaxar mizrab - III variant 207 dÕUWÕTPL]UDE – I variant dÕUWÕTPL]UDE – II variant YŽƔĂŵŝnjƌĂď Zԥngi-ú|Wԥr 208 Santur mizrab Ԥlif mizrab Mizrabi-gülriz 209 PDTODUÕ ”, Ramiz Quliyevin “Segah”ÕQGD ,“5DPL]LQEDUPDTODUÕ ”. *|VWԥULOԥQ mizrab vurma Yԥ LVWLIDGԥ ROXQDQ P[WԥOLI EDUPDTODUÕQ Q|YOԥUL LOԥ \DQDúÕ WDUGD GLQDPLN oDODUODUÕQ ԥOGԥ HGLOPԥVLQLQ EDúTD VXOODUÕ mövcuddur: 1. Xum – VLPԥ ԥNVԥUKDOODUGDDúD÷ÕGDNÕ ) mizrab Õ vurduqdan sonra DOԥWLQ -GԥIԥVLONԥOԥQPԥVLYԥ\DTROXQJHUL\ԥ GDUWÕOPDVÕ ; VԥV in HKWX]DVÕQÕQ X]DGÕOPDVÕQDúԥUDLW\DUDGÕU 2. Hal mizrab – böyük [ԥUԥ\ԥ \D[ÕQ \HUGԥoDO÷Õ tutqun, NREXGVԥV verir. 1DUÕQ PL]UDE – kiçik çanaqda oDO÷Õ VD]ÕQ WHPEULQL [DWÕUODGDQ \XPúDT]ԥLI VԥVOԥQPԥDOÕQÕU )DVLOԥOԥU – WDU]ԥQ PL]UDEÕERúVLPԥYXUGXTGDQ sonra f DVLOԥ verir, WDUÕVLONԥOԥ\LUYԥVԥV\DYDú -\DYDú sönür. 7DUGDVLPOԥUúԥUWLRODUDTTUXSDE|OQUOԥU : %LULQFL TUXSX LNL TRúD ԥQ LúOԥN melodik – D÷ Yԥ VDUÕ VLPOԥU WԥúNLO edir. øNLQFL TUXS o – kök (bas) VLPGԥQ LEDUԥWGLU 2QODUGDQ DúD÷Õ VLPOԥU üçüncü cütlüyü GԥP VLPOԥU ԥPԥOԥ JԥWLULU EXUGRQ VԥVOԥU oÕ[DUÕU Yԥ züy GԥPVD] VD[OD\ÕUKԥPoLQLQDUDELUPHORGLNIXQNVL\DQÕ\HULQԥ\HWLULUOԥU Qo- lun RUWDKLVVԥVLQGԥ\HUOԥúGL\LQGԥQRQODULúOԥNOL\LQԥ J|Uԥ birinci iki cüt sim- GԥQ JHUL TDOÕUODU Yԥ PHORGLN VLPOԥU NLPL tez-tez SԥUGԥOԥUԥ VÕ[ÕOPÕUODU 7ԥN TDOÕQEԥPN|N ton) VLP\DOQÕ]PX÷DPLIDVÕ]DPDQÕLVWLIDGԥROXQXU2TH\G ROXQGX÷XNLPLNLoLN[ԥUԥ\LQoÕ[ÕQWÕVÕ VWQGԥQNHoLUYԥSԥUGԥOԥULQ]ԥUL n- GԥQQLVEԥWԥQKQGUGԥ \HUOԥúLU%XQDJ|UԥGԥ bu simi oDO÷Õ ]DPDQÕSԥUGԥOԥUԥ VÕ[PDTPPNQ olmur. Üçüncü qrupu iki cüt ]ԥQJ FLQJLQԥ DOLNYRWVLPԥPԥOԥJԥWLULU2QODU KԥPLúԥDoÕT TDOÕUODUYԥPԥ\\ԥQ\NVԥNOLNGԥ NDGDQVODUÕ , PX÷DPVRQOXTOD - UÕQGDKԥPoLQLQIUD]DODUDUDVÕQGDVԥVOԥQPԥQLWԥ `PLQHGԥUԥNUH]RQDQVUROXQX R\QD\ÕUODU Ad ÕúԥNLOԥQ TUXSODUÕQKԥU bir VLPLD\UÕ -D\UÕOÕTGDLVWLIDGԥROXQDELOԥU 7H[QLNLYԥPXVLTLLPNDQODUÕQ a J|UԥԥQ JFOYԥ melodik FԥKԥWFԥԥQ]ԥQJLQ D÷VLPOԥUTUXSXGXU2QXQGLDSR]RQXELULQFLRNWDYDQÕQ “do” VԥVLQGԥQ ikinci RNWDYDQÕQ “sol” VԥVLQԥ TԥGԥUGLU TembrcԥD÷VLPOԥUDoÕTFLQJLOWLOLUH]RQDQVOÕVDUÕVLPOԥU – \XPúDT LQFԥ N|N VLPOԥU LVԥ WXW÷XQ Yԥ JԥUJLQ VԥVOԥQLUOԥU Kök simin \DQÕQGDNÕ D÷ VLPTRúDD÷VLPOԥUNLPLVԥVOԥQLU 7DUGDVLPOԥUN|NOԥQPԥ\ԥ J|Uԥ LNLTUXSDE|OQUOԥU GDLPLYԥGԥ\L - úԥQ köklü VLPOԥU 4RúDD÷VDUÕYԥ]ԥQJ VLPOԥUPԥ\\ԥQXFDOÕTGD unison N|NOԥQLUOԥU , \ԥ `ni daimi N|Nԥ malikdirlԥU6DUÕYԥ]ԥQJ VLPOԥUDUDVÕQGD\HUOԥúԥQo kök VLPOԥU GԥPYԥWRQ Gԥ\LúԥQ\ԥ `QLLIDROXQDQPX÷DP Yԥ\DԥVԥULQODGԥVD - VÕQGDQ DVÕOÕRODUDTP[WԥOLIXFDOÕ÷D kökOԥQLUOԥU %XKDOGDKԥU bir kök sim GԥPVD] Yԥ \D KDUPRQLN IRQ úԥNOLQGԥ PX÷DP Yԥ \D RQXQ ú| `EԥOԥULQԥ [DV 210 RODQ LVWLQDG VԥVL \DUDGÕU . Göründüyü kimi, kök (bas) TUXSXQGD VLPOԥULQ N|NOԥQPԥ YԥEXUGRQIXQNVL\DODUÕELUOԥúPLúGLU . dDO÷ÕGDQ ԥYYԥO tarzԥn |] DOԥWLQL LID ROXQDQ PX÷DPÕQ WRQ nalOÕ÷ÕQD ODGN|NQԥ X\÷XQ N|NOԥyLUԤYYԥOFԥTRúDD÷YԥVDUÕVRQUD]ԥQJ YԥD[ÕUGD , kök VLPOԥUN|NOԥQLU Tarda iki növ oDO÷Õ VXOX P|YFXGGXU [DOT Yԥ QRW 211 6LPOԥU - D÷ – VDUÕ - N|N TÕUPÕ]ÕYԥD÷Yԥ\DVDUÕ – EԥPN|N 5 - birinci ]ԥQJ ; 6 – ikinci ]ԥQJ . Göründüyü kimi, TRúD D÷ VLPOԥU birinci RNWDYDQÕQ “do”, TRúD VDUÕ VLPOԥUNLoLNRNWDYDQÕQ “sol”N|N TÕUPÕ]Õ sim – NLoLNRNWDYDQÕQ “do”, onun \DQÕQGDNÕ D÷VLP - ELULQFLRNWDYDQÕQ “do” (kök simin bir oktava ]LOLQԥ ), ton EԥPN|N simi - E|\NRNWDYDQÕQ “sol” (TRúD VDUÕV imin bir oktava EԥPLQԥ ), birinci TRúD ]ԥQJ FLQJԥQԥ simi – ELULQFLRNWDYDQÕQ “sol” (TRúD VDUÕVLP in bir oktava ]LOLQԥ ) ikinci TRúD ]ԥQJ simi LVԥ – LNLQFLRNWDYDQÕQ “do” VԥVOԥULQԥ (TRúD D÷VLP in bir oktava ]LOLQԥ N|NOԥQLU%XVԥEԥEGԥQVRQXQFXODUDGԥWԥQ ok WDYDVLPOԥULDGODQGÕUÕOÕU lar. Bu kvinta-kvarta kökü WDUoQԥVDVVD\ÕOÕUEHOԥNLEX N|NGԥԥNVԥU [DOTKDYDODUÕLIDROXQXU Hümayun =DEXOVHJDKÕ 0LU]ԥ+VH\QVHJDKÕ Xaric segah ùDKQD] 2UNHVWUGԥYԥDQVDPEOGDELULQFLoTRúD VLPOԥUKԥPLúԥNYLQWD -kvarta PQDVLEԥWLQGԥEԥPN|NTRúDVDUÕVLPGԥQELURNWDYDDúD÷Õ EԥP , iki qo úa ]ԥQJ simi LVԥTRúDD÷YԥVDUÕVLPOԥUGԥQELURNWDYD\X[DUÕ (zil) N|NOԥQLU .|NOԥQPԥGԥQ DVÕOÕ ROPD\DUDT , ԥVDV D÷ Yԥ VDUÕ VLPOԥU oDO÷ÕoÕODU DUDVÕQGD “do simi” Yԥ “sol simi” NLPLWDQÕQÕULNLQFLYԥELULQFLRNWDYDQÕQEX 212 VԥVOԥULQԥX\÷XQJԥOԥQSԥUGԥOԥU -“úDKSԥUGԥ ” DGODQÕU . Tar üçün notlar “do” sistemli messo-soprano DoDUÕQG a \D]ÕOÕU 7DU üçün bu açar 1928-FLLOGԥGDKLEԥVWԥNDUh zeyir +DFÕEԥ\RYWԥUԥILQGԥQWԥNOLI HGLOPLúGL r [1]. Tar ÕQ WԥGULVLQGԥW|UԥQԥQ oԥWLQOLNOԥULQԥ]ԥUԥDODUDT keçԥQԥVULQ 60-70-FLLOOԥU in GԥRQXQEDVYԥ kaman DoDUÕ>@Yԥ\DWԥNFԥ kaman DoDUÕLOԥ >@ ԥYԥ] ROXQPDVÕQÕQ PԥTVԥGԥX\÷XQ VD\ÕOPDVÕ EDUԥGԥ ILNLUOԥU LUԥOL VUO - PúGUdQNLEXDoDUÕQLúDUԥVLDOWÕQGD \DOQÕ]LNLԥODYԥ[ԥWGԥQLVWLIDGԥHW - PԥNOԥ QRWVԥWULQGԥQDúD÷ÕYԥ\X[DUÕ WDUÕQEWQVԥVG]PVԥVOԥULQLVLP - PHWULN\HUOԥúGLUPԥNPPNQGU%XKDOGDQRWODUÕELURNWDYD\X[DUÕYԥ\D VԥVOԥQPԥ\ԥ J|Uԥ \D]PDT W|YVL\ԥ ROXQXUGX %XQGDQ ԥODYԥ EԥP N|N simi GLJԥU VLPOԥULQVԥYL\\ԥVLQԥHQGLUPԥN LONVÕQDTWDQÕQPÕúWDU]ԥQ0LU]ԥ0ԥn- sur M ԥQVXURYWԥUԥILQGԥQNHoLULOPLúGLU YԥDOԥWLNYDUWDLQWHUYDOÕQGDN|NOԥPԥN WԥNOLI HGLOLUGL +ԥPoLQLQ WDUÕ ԥODYԥ oQF – ELULQFL RNWDYDQÕQ “mi” ]ԥQJ VLPLLOԥWԥFKL]HWPԥNYԥ qolun DúD÷ÕKLVVԥVLQLNLoLNoDQD÷D WԥUԥIԥX]DWPDTOD oQF RNWDYDQÕQ “do” Yԥ “re” VԥVOԥULQLQ DOÕQPDVÕQÕ WԥPLQ HGԥQ 7 TDPÕú SԥUGԥ\DSÕúGÕUPDTWԥNOLIROXQXUGX+HVDEHGLOLUGLNLEX\HQLOLN “alt” adla- QDQWDUGLDSD]RQXQXQNLoLNWHUVL\D\D E|\NRNWDYDQÕQ “sol” VԥVLQԥ ) q ԥGԥU DUWÕUPD÷DLPNDQYHUԥFԥNYԥWԥGULVSURVHVLQLDVDQODúGÕUDFDTGÕU . 1970-1980-FÕLOOԥUGԥG|YULPԥWEXDWGDYԥ5HVSXEOLNDWԥGULV -metodiki NDELQHWLQ%DNÕúԥKԥULYԥELUQHoԥ$]ԥUED\FDQUD\RQODUÕQÕQXúDTPXVLTLPԥN - WԥEOԥULQLQPԥOOLPOԥUL LOԥNHoLUGL\LLFODVODUGDKԥPoLQLQ$]ԥUED\FDQ'|YOԥW .RQVHUYDWRUL\DVÕQÕQ LQGLNL %DNÕ 0XVLTL $NDGHPL\DVÕ [DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL NDIHGUDVÕQÕQ LFODVÕQGD EX VXDOODU ԥWUDIÕQGD JHQLú P]DNLUԥOԥU DSDUÕOPÕúGÕU >@ /DNLQ PWԥ[ԥVVLVOԥU \HNGLO ILNUԥ JԥOԥ ELOPԥPLúOԥU ( `WLUD]ÕQ VԥEԥEOԥUL kimi not VԥWULQGԥQ \X[DUÕYԥDúD÷ÕG|UGԥODYԥ[ԥWW in oԥNLOPԥVL , qolda VÕ[OÕT EԥP N|N siminin WLWUԥPԥ TDELOL\\ԥWLQL n DúD÷Õ VDOÕQPDVÕ J|VWԥULOLUGL . Qeyd HGLOLUGLNLWDULONQ|YEԥGԥPX÷DPODUÕQLIDROXQPDVÕoQGUYԥRQGDX]XQ PGGԥW dir ki, LIDoÕOÕT ԥQ `ԥQԥOԥUL IRUPDODúPÕúGÕU %XQD J|Uԥ Gԥ LUԥOL VUO - PúW|YVL\ԥOԥUQԥPHWRGLNLQԥGԥԥPԥOL ED[ÕPGDQ|]QGR÷UXOWPXU Tar – WUDQVSR]LVL\DOÕ DOԥWGLUYԥG|UGXFDOÕTGD N|NOԥQL r: inC, inA, inB, inH. ;DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWUYԥDQVDPEOODUÕQGDWDULQ+\ԥ `ni “si” kök- lüdür %XRGHPԥNGLUNLD÷YԥVDUÕVLPOԥUX\÷XQRODUDTNLoLNRNWDYDQÕQ “si” Yԥ “fa diyez”, kök VLPE|\NRNWDYDQÕQ “si”, onun \DQÕQGDNÕ D÷VLPNLoLN RNWDYDQÕQ “si”, EԥPN|N WRQ VLPE|\NRNWDYDQÕQ “fa diyez”, birinci TRúD ]ԥQT VLPELULQFLRNWDYDQÕQ “fa diyez”, ikinci TRúD]ԥQT sim birinci oktava- QÕQ “si” VԥVOԥULQԥ N|NOԥQLU'HPԥOL , not \D]ÕOÕúÕQGD tar \DUÕPWRQDúD÷ÕVԥVOԥ - nir. SLPIRQLN Yԥ HVWUDGD RUNHVWUOԥULQGԥ KԥPoLQLQ IRUWHSLDQR PúD\LԥWL LOԥWDUÕQ inC (do) kökü LVWLIDGԥROXQXU0X÷DPLIDVÕ]DPDQÕ[DQԥQGԥQLP - úD\LԥWHGԥUNԥQWDULQ+N|NOԥQLU0X÷DPODUÕQYRNDOLIDVÕQÕQWRQDOOÕ÷ÕQDP - YDILTRODUDTPX÷DPRSHUDODUÕQ da 32 inA (lya), nadir hallarda instrumental an- VDPEOODUGDYԥ böyük VԥVGLDSR]RQXROPD\DQVROLVWOԥU üçün LVԥLQ% VLEH - 213 mol) kök OԥUL WԥWELT HGLOLU%XQGDQԥODYԥ , inA kökü “Qatar” Yԥ\D “ùDKQD] ” PX÷DPODUÕQÕQ ]LOJúԥOԥULQL NLúL[DQԥQGԥOԥUR[X\DUNԥQ LVWLIDGԥ olunur. “Do” kökü WDUGDVLPOԥU[ԥ rԥ\L EԥUN VÕ[GÕ÷ÕQGDQDOԥWLQGԥUL] WH]VÕ - UDGDQ oÕ[ÕU %XQGDQ ԥODYԥ çox GDUWÕOPÕú VLPOԥU WDUÕQ TROXQX ԥ\LU “Si ´ Yԥ “lya” kökOԥULLVԥ PX÷DPODUoQELUTԥGԥU]LO Yԥ\DEԥPROXU . 7DUÕQ GLDSR]RQX NLoLN RNWDYDQÕQ “do” VԥVLQ dԥn LNLQFL RNWDYDQÕQ “sol” VԥVLQԥ TԥGԥUGLU6ROR ifada LNLQFLRNWDYDQÕQ “lya bemol” Yԥ “lya” VԥV - OԥUL ni GԥJ|W ürPԥNRODU : Si POԥUGԥDOÕQPÕúVԥVOԥULQSԥUGԥOԥUGԥ\HUOԥúPԥVLDúD÷ÕGDNÕNLPLGLU SLPOԥU D÷ VDUÕ kök bԥP kök (ton) DoÕT 1RW]ԥULQGԥ LúDUԥVL qolun úWUL[OԥQPLúKLVVԥOԥULQGԥDOÕQ an qeyri-EԥUDEԥU WHPSHUDVL\DOÕVԥVOԥULQ\HULQLJ|VWԥULU .HoԥQԥVULQ 20-30-FXLOOԥU in GԥJHQLúP]DNLUԥROXQDQPԥVԥOԥOԥUGԥQ ELULGԥWDUÕQVԥV düzümü ROPXúGXUh]H\LU+DFÕEԥ\RYKHVDEHGLUGLNL\DUÕP ton ԥQ TÕVDLQWHUYDOVD\ÕOÕUYԥWDUÕQELULQFLRNWDYDVÕQÕQKԥUELUVLPLQGԥTH\G HGLOPLúSLOOԥ bütün EDúTD DOԥWOԥULQRNWDYDODUÕQGDP|YFXGGXU 7 adi, 5 di- \H]Yԥ 5 bemol 6|]V]NLGDKLEԥVWԥNDUEW|YYԥ\DUÕPWRQODU la \DQDúÕ 1/3 YԥWRQODUÕQP|YFXGOX÷XQXD\GÕQJ|UUG/DNLQPLOOLPԥGԥQL\\ԥWLQVRQ - UDNÕ LQNLúDIÕQÕ Yԥ KԥPLQ G|YUQ UHDOOÕ÷ÕQÕ Qԥ]ԥUԥ DODUDT h]H\LU +DFÕEԥ\RY 12 tonlu EԥUDEԥU -WHPSHUDVL\DOÕDOԥWOԥUVÕUDVÕQGDWDUÕQGDROPDVÕQÕPGDILԥHW - Pԥ\ԥPYԥIIԥTROPXúYԥEXQXQODGDRQXQQRWRSHUDYԥVLPIRQLNRUNHVWUOԥ - rin WԥUNLELQԥ GD[LO HGLOPԥVLQL [VXVL PXVLTL PԥNWԥEOԥUL Yԥ NRQVHUYDWRUL\D SURTUDPODUÕQGDWDUVLQILQLQ\DUDGÕOPDVÕQÕWԥ `PLQHWPLúGLU Göründüyü kimi, ta UÕQԥVDVRNWDYDVÕQÕQVԥVVÕUDVÕSLOOԥOL[URPDWLN 214 TDPPDQÕQ DUGÕFÕOOÕ÷ÕQGDQ WԥúNLO ROXQPXúGXU %X VԥVG]PQGԥ böyük se- NXQGDQÕQ E NLoLN Yԥ E|\N WHUVL\DQÕQ N .3, b.3), DUWÕUÕOPÕú NYDUWDQÕQ (art Yԥ E|\N VHNVWDQÕQ E .6) XFDOÕ÷Õ bir komma (Pifaqor sisteminin 24 VHQWLQԥEԥUDEԥUGLU – Wԥ[PLQԥQ bütov tonun 1/8) EԥP Yԥ\D zildir. Bu qeyri- EԥUDEԥU WHPSHUDVL\DOÕ WRQODU $]ԥUED\FDQ PHORGL\DODUÕQÕQ VԥVOԥQPԥVLQԥ Vԥ - FL\\ԥYL intonasiya koloriti verir. 6LPOL DOԥWOԥUGԥ GLDSD]RQXQ P[WԥOLI KLVVԥOԥUL Pԥ\\ԥQ WHPEU eyni- OL\LLOԥ [DUDNWHUL]ԥROXQXU Ona J|UԥGԥGLDSD]RQXUHJLVWUOԥUԥE|OPԥNTԥEXO olunmu údur: orta \X[DUÕ ]LO DúD÷Õ EԥP 7DUÕQ VԥVG]P UHJLVWUԥ E|OQU $úD÷Õ EԥP UHJLVWUGԥ tar DKԥQJGDUPԥODKԥWOLRUWDUHJLVWUGԥ\XPúDTD\GÕQ\X[DUÕ ]LO UHJLVWUGԥ LVԥ SDUODTYԥFLQJLOWLOL VԥVOԥQLU 0ԥ `OXPROGX÷XNLPLԥO in EDUPDTODUÕQÕQVLPOԥU]ԥULQGԥDOԥWLQTROX boyu DUGÕFÕO Yԥ]L\\ԥWLQԥ SR]LVL\D GH\LOLU . Birinci pozisiya VLPOԥUL ԥOLQ o EDUPD÷ÕLOԥ úԥKDGԥWRUWDDGVÕ] NLoLN[ԥUԥ\ԥ \D[ÕQYԥ]L\\ԥWGԥ SԥUGԥ\ԥVÕ[ - maqla DOÕQÕU . Birinci pozisiya: kök VLPGԥ VDUÕ VLPGԥ D÷VLPGԥ Burada birinci pozisiyada WDUÕQ diatonik diapazonu J|VWԥULOPLúGLU %LULQFL pozisiyaya GD[LOROPD\DQVԥVOԥULDOPD q üçün ikinci, oQFYԥEDúTDSR]LVL - yalardan LVWLIDGԥROXQXUøNLQFL pozisiyada úԥKDGԥWEDUPDTELULQFL pozisiya- da RUWDEDUPD÷ÕQ \HUOԥúGL\L \HUGԥVLPLSԥUGԥ\ԥ VÕ[ÕU Müvafiq olaraq yeni SԥUGԥOԥULQ]ԥULQԥVROԥOLQGLJԥUEDUPDTODUÕTR\XOXUøNLQFL pozisiyada VԥVOԥU birinci \ԥ QLVEԥWԥQ daha zil VԥVOԥQLU øNLQFL pozisiya: 4H\GHWPԥN OD]ÕPGÕUNL pozisiya Yԥ pozisiya daxil LQGԥNL VԥVOԥULQ sa- \Õ VLPOLDOԥWOԥULQ|OoVQGԥQTXUXOXúXQGDQYԥSԥUGԥOԥULQLQVD\ÕQGDQDVÕOÕGÕU Tar ÕQ 10 SR]LVL\DVÕ YDUGÕU Dördüncü pozisiya: BHúLQFÕ pozisiya: $OWÕQFÕ pozisiya: Yeddinci pozisiya: 6ԥNNL]LQFL pozisiya: Doqquzuncu pozisiya: Onuncu pozisiya: Bir pozisiyadan GLJԥULQԥ NHoGLNGԥ ԥOLQ EDUPDTODUÕ DUDVÕQGD RODQ PԥVDIԥ aza OÕUVLPOԥU]ԥULQGԥ onlDUÕQJԥUJLQOL yi DUWÕU%XQDJ|UԥGԥ 9-cu Yԥ 216 10-cu SR]LVL\DODUGDN|NYԥVDUÕVLPOԥUGԥTDPPD\DEԥQ]ԥU \DUÕPWRQODUPH - lodik parç DODUYԥWUHOOԥUԥOYHULú sizdir, tembrcԥNH\IL\\ԥW siz olur. Tarda SR]LVL\DQÕ Gԥ\LúPԥGԥQELUVLPGԥYԥ\DTRQúXVLPOԥUGԥLQWHU - val göt UPԥN PPNQGU øQWHUYDOODU RNWDYD GD[LOLQGԥ DoÕT VLPOԥUGԥ oR[ asan DOÕQÕU . “Do” VLPLQGԥDOÕQPÕúLQWHUYDOODUDúD÷ÕGDJ|VWԥULOPLúGLU : Tarda TRúDnotlar: kiçik, böyük YԥDUWÕUÕOPÕú sekundalar: NLoLNYԥE|\NWHUVL\D lar: ԥNVLOGLOPLú xalis YԥDUWÕUÕOPÕú kvartalar: ԥNVLOGLOPLú xalis YԥDUWÕUÕOPÕú kvintalar: sHNVWDODUYԥVHQWLPDODU : 217 oNWDYDYԥ ondan böyük intervallar: J|WUPԥNPPNQGU . $÷ÕU templi ԥVԥUOԥULoDOGÕTGD bütün intervallar GDQLVWLIDGԥHWPԥN da- ha münasibdir. &ԥOG templi ԥVԥUOԥUGԥLVԥVHNXQGDWHUVL\DYԥVHNVWDLQWHUYDO - ODUÕQGDQ LVWLIDGԥ HWPԥN GDKD PԥTVԥGԥX\÷XQGXU 7DUÕQ TROX X]XQ ROGX÷XQ - GDQVHNVWDGDQ\X[DUÕLQWHUYDO lar GDWԥPL]YԥD\GÕQVԥVOԥUDOÕQPÕU $÷ Yԥ VDUÕ VDUÕ Yԥ kök D÷ Yԥ kök VLPOԥUL DUDVÕQGD [VXVԥQ FԥOG WHPSOԥUGԥ PYDILTRODUDTVHNVWDVHSWLPDYԥRNWDYD\DTԥGԥULQWHUYDOODUDOÕ - QÕU $÷YԥVDUÕVLPOԥUDUDVÕQGDNÕLQWHUYDOODUÕ DúD÷ÕGDNÕEDUPDTODUODJ|W - rülür: kvarta – (1) – Yԥ\D – 3; kvinta – (1) – Yԥ\D – 3; seksta (1) – 3 (birinci pozisiyadan EDúTD Kök YԥVDUÕVLPOԥUDUDVÕQGDNÕLQWHUYDOODUÕ LVԥ bu barmaqlarla götür- PԥNPPNQGU N vinta – 1.- (2); seksta –1. – Yԥ\D . – (3); septima – 1. – EHúLQFL pozisiyadan VRQUDLVWLIDGԥHGLOLU 2UNHVWUWԥFUEԥVLQGԥDNNRUGODUWԥWELTROXQPXUDPPDVRORoDO÷ÕVÕQ - da oVԥVGԥQLEDUԥWDNNRUGODUJ|WUPԥNPPNQGU TDUGD PDMRU Yԥ PLQRU TDPPDODUGDQ LVWLIDGԥ HGLOLU $PPD ona be- mollu WRQDOOÕTODUGDKD münasib GLU%X$]ԥUED\FDQPX÷DPLIDoÕOÕ÷ÕQÕQ lad [VXVL\\ԥWOԥULQGԥQLUԥOLJԥOLU 7DUGDSԥUGԥOԥUROGX÷XQGDQ[URPDWLNTDPPDODUGԥTLTDOÕQÕU%X vaxt düzgün applikaturaya ria \ԥWROXQPDVÕQÕQ böyük ԥKԥPL\\ԥWLYDUGÕU . øQVWUXPHQWDOLIDoÕOÕTGDPHOL]POԥrd ԥQJHQLúLVWLIDGԥ olunur. 7DUGD IRUúODT TUXSSHWWR WUHO ]ԥQJXOԥ Yԥ PRUGHQW TÕVD WUHO kimi PHORGLNEԥ]ԥNOԥU ifa HWPԥN mümkündür. )RUúODT Qruppetto: Trel: Mordent: 0ԥ `OXPQ|YOԥUGԥQ - TÕVDYԥX]XQIRUúODTODUGDQEDúTDWDUGDRQXQGL - JԥU növü - WԥUV IRUúODT X]XQOX÷XQXQ TÕVDOGÕOPDVÕ KHVDEÕQD |]QԥPԥ[VXV 218 WԥU]GԥLIDROXQXU)RUúOD÷ÕQEXQ|YELUYԥ\DLNLVԥVGԥQLEDUԥWGLU)RUúODT - ODUGDQ PX÷DPODU GԥUDPԥGOԥU Yԥ UԥQJOԥU LID ROXQDUNԥQ JHQLú LVWLIDGԥ HGLOLU (xü VXVLOԥ “dREDQED\DWÕ´VÕQGD ). 7UHOOԥUDúD÷ÕYԥ\X[DUÕN|PԥNoLVԥVOԥUGԥQYԥ\DELODYDVLWԥԥVDVVԥV - GԥQEDúOD\ÕU 7DUGDLIDROXQDQPRUGHQWGԥԥVDVYԥN|PԥNoLVԥVOԥUDUDVÕQGDNÕLQWHU - YDOELUWRQ\DUÕP\ԥ `QLDUWÕUÕOPÕúVHNXQGDWԥúNLOHGLU %DVWDUÕQGLDSD]RQXE|\NRNWDYDQÕQ “do” VԥVLQGԥQ birinci oktava- QÕQ “do” VԥVLQԥ TԥGԥUGLU $OԥW NYDUWD -NYLQWD LQWHUYDOÕ ]Uԥ N|NOԥQLU Yԥ \D]ÕOÕúÕQGDQ \DUÕPWRQ DúD÷ÕVԥVOԥQLU * * * Saz dDO÷Õ ]DPDQÕVD]ITLYԥ]L\\ԥWGԥoDQD÷Õ VLQԥQLQ \X[DUÕKLVVԥ - VLQԥVÕ[ÕODUDTVROԥOOԥYԥoL\LQGԥQDU[D\DDúÕUÕOPÕúTD\ÕúODWXWXOXU6D÷ԥOLQ úԥKDGԥWYԥEDúEDUPDTODUÕQÕQXFODUÕDUDVÕQGD\HUOԥúԥQWԥ]ԥQԥ çanaq ]ԥULQGԥ VLPOԥUԥ YXUXOXU VRO ԥOLQ EDUPDTODUÕ úԥKDGԥW RUWD Yԥ DGVÕ] LVԥ VD]ÕQ TROX boyu KԥUԥNԥWHGԥUԥNVLPOԥULSԥUGԥOԥUԥVÕ[ÕU$úÕTD\DTVWԥR[XPDTODEԥUD - EԥU|]QVD]GDPúD\LԥWHGLU 4H\GROXQGX÷XNLPLDúÕTODU 8, 9 Yԥ 11 simli saz ODUGDQLVWLIDGԥHGLU - OԥU6D]ÕQVLPOԥULQD]LNROGX÷XoQRQODUoR[]ԥULIVԥVOԥUoÕ[DUÕUWԥPL][Rú Yԥ cingiltili WHPEUԥPDOLNROXUODU6LPOԥUXQLVRQN|NOԥQPLúoTUXSGDELUOԥ - úLUOԥU a) 3+2+3; b) 3+3+3; v) 4+3+4. 5HJLVWUԥJ|Uԥ -DúD÷Õ D\DTEDUPDTԥODOWÕGDQÕúDQ VLPOԥU]LOOԥU 2-3 orta, ara VLPOԥU - EԥPOԥU SԥVOԥU -4 \X[DUÕ üst burdon VLPOԥUL LVԥ - GԥPOԥU]WXWDQRUWD]LOOԥU DGODQÕU 33. ԤQ\NVԥNVԥVYHUԥQ]LOVLPOԥU oDO÷ÕVLPOԥUL PHORGL\DQÕLIDHWPԥN üçündür%XQDJ|UԥGԥDúÕTODURQODUÕDGԥWԥQ “ԥODOWÕGDQÕúDQVLPOԥU ” DGODQGÕ - UÕUODUdDO÷Õ]DPDQÕRQODUVROԥOLQEDUPDTODUÕLOԥSԥUGԥ lԥUԥ VÕ[ÕOÕUODU$úÕTODU |]VԥVLPNDQODUÕQÕQԥ]ԥUԥDOD raq, RQODUÕNLoLNRNWDYDQÕQ “si”, “si bemol” Vԥ - VLQԥ Yԥ\DELULQFLRNWDYDQÕQ “do”, “do diyez”, nadir hallarda LVԥ³UH´VԥVLQԥ N|NOԥ\LUOԥU 'ԥPVD] SHGDO UROXQXR\QD\DQ GԥPVLPOԥUXQLVRQN|NOԥQLUYԥ\N - VԥNOL\LQԥJ|Uԥ]LOVLPOԥU LOԥPTD\LVԥGԥELUD]DúD÷ÕGÕU$GԥWԥQEXTUXSXQ DoÕTVLPOԥULELUQHoԥ DúÕTKDYDVÕQÕQPHORGLN[ԥWOԥULQLQLIDVÕQGD da LVWLIDGԥ edilir (“Misri”, “Divani”, “.HúLúR÷OX ”, “7ԥFQLV ” YԥE %X zaman VԥVOԥQPԥ - QLLNLWRQGD[LOLQGԥGԥ\LúԥQVROԥOLQEDúEDUPD÷ÕLVWLIDGԥHGLOLU +ԥPLúԥ DoÕT qalan orta - QL]DPOD\ÕFÕ EԥP VLPOԥU VԥV \NVԥNOL\LQԥ J|UԥԥQDúD÷ÕGÕU'ԥPVLPOԥU LOԥELUJԥPúD\LԥWHGLFL rolunu oynayaraq, uni- son, RNWDYDYԥ\DNYDUWD -kvinta PQDVLEԥWLQGԥ N|NOԥQLUOԥU$\DTYԥVW sim- OԥUGԥQIԥUTOLRODUDTRQODUÕQVԥVOԥQPԥ\NVԥNOL\LGԥ\LúLU %DUPDTODUÕQLúWLUDNÕQGDQ DVÕOÕ olaraq birinci TUXSVLPOԥULKԥPoLQLQ 219 ùDLU9ԥOL0LV ginli. *ԥGԥEԥ\UD\RQX4DUDEXODTNԥQGL -ci il. $úÕT1DEDW $úÕTԤGKԥPԤUԥERY$÷VWDID -ci il. 220 EDUPDTVLPOԥULLNLQFLTUXS - Qԥ]DNԥWVLPOԥULoQFLVԥEDúEDUPD÷ÕQVLP - OԥULDGODQGÕUÕOÕU *|UQG\ NLPL VLPOԥULQ VD\ÕQGDQ DVÕOÕ ROPD\DUDT VD zda üç ton VԥV P|YFXGGXU%XVԥEԥEGԥQDOԥW i DGԥWԥQ , “üçtelli saz” adlandÕUÕUODU . %ԥP VLPOԥULQ VԥVOԥQPԥ \NVԥNOL\LQGԥQ DVÕOÕ RODUDT DúÕT VD]ODUÕQÕQ N|NOԥQPԥVLQLQ 7 növü mövcuddur. Bunlardan 4-5-L oR[ JHQLú \D\ÕOPÕúGÕU [5@6D]ÕQN|NDOԥWLQN|NOԥQGL\LSԥUGԥQLQDGÕDúÕTKDYDODUÕúH `UIRUPDODUÕ Yԥúԥ[VDGODUÕLOԥDGODQGÕUÕOÕU =LOYԥGԥPVLPOԥULQN|N ü bütün N|NOԥQPԥQ|YOԥULQGԥ daimidir. Zil VLPOԥUELULQFLRNWDYDQÕQ “do” GԥPVLPOԥULVԥNLoLNRNWDYDQÕQ “si bemol” Vԥ - VLQԥ N|NOԥQLU\ԥ `ni bir-ELULQԥQLVEԥWԥQ E|\NVHNXQGDLQWHUYDOÕ nda olur. %ԥPVLPOԥULQN|N ifa olunan KDYDQÕQODG -harmoniya [VXVL\\ԥWLQ - GԥQDVÕOÕRODUDTGԥ\LúLU%ԥPVLPOԥU]LOYԥGԥPVLPOԥUԥJ|Uԥ DGԥWԥQNYLQWD - NYDUWDLQWHUYDOÕQGD N|NOԥQLU\ԥ `QLRQODUNLoLNRNWDYDQÕQ “fa” VԥVLQԥX\÷XQ JԥOL r: 6LPOԥU zil EԥP GԥP %X VD]ÕQ ԥVDV N|NGU $úÕTODU DUDVÕQGD o “Ana kök”, “Ümumi kök”, “4DUDoÕN|N ” Yԥ³ùDKSԥUGԥN|N´ DGÕLOԥGԥPԥCOXPGXU . $úÕTLONQ|YEԥGԥHúLWPԥ\ԥJ|UԥDoÕT melodik ]LOVLPOԥULELULQFLRN - WDYDQÕQ ³GR´ VԥVLQԥ N|NOԥ\LU QL]DPOD\ÕU . Sonr D R PHORGLN VLPOԥUL “ùDK SԥUGԥ´ ]ԥULQԥ VÕ[ÕU Yԥ EX VLPOԥUGԥ oDODU aq EԥP VLPOԥUL ELU RNWDYD DúD÷Õ N|NOԥ\LU1ԥKD\ԥWPHORGLNVLPOԥU i “Kök-SԥUGԥ´]ԥULQԥ VÕ[DUDTGԥPVLPOԥ - ri RQDQLVEԥWԥQ ELURNWDYDDúD÷ÕN|NOԥ\LU . Qeyd HWPԥNOD]ÕPGÕUNLVD]ÕQN|NOԥQPԥVLQGԥKDYDODUÕQTXUXOXúXQ - da YԥVԥVG]OúQGԥPԥUNԥ]LP|YTHQL ³ùDKSԥUGԥ´ tutur. “4DUDoÕN|N ” N|NOԥQPԥVLQGԥELUoR[DúÕTKDYDODUÕPԥVԥOԥQ “El ba- \DWÕVÕ ”, “4ԥKUԥPDQÕ´ ,“øUDQGEH\WL ”, “%R]X÷X.RUR÷OX ”, “.UG.RUR÷OX ”, “dREDQED\DWÕVÕ ”, “$÷ÕUùԥULOL ”, “G|\oԥJO ”, “Sultani” ifa olunur. 6D]ÕQN|NOԥQPԥVLQLQGLJԥUQ|YOԥULQGԥ 'LOTԥPL EDúSԥUGԥ.ԥUԥPLEDú divani) kökü, zil EԥP GԥP hUIDQL RUWD5XKDQL&ԥOLOL7ԥFQLV N|N , 221 6LPOԥU ]LOOԥU EԥPOԥU GԥPOԥU ³$QDN|N´QGԥN|NOԥQPLúVD]ÕQVLPYԥSԥUGԥOԥUL]ԥULQGԥQRWODUÕQ\HUOԥúPԥVL Qeyd LúDUԥVLTH\UL -EԥUDEԥUWHPWHUDVL\DOÕWRQXQ\HULQLJ|VWԥULU 222 Ayaq divani øUԥYDQoX[XUX N|N dREDQED\DWÕ ED\DWÕ N|N , %D\UDPÕN|N SԥUGԥVL]N|N , Ayaq úDKSԥUGԥ kökü kԥQDU VLPOԥUԥ QLVEԥWԥQ EԥP VLPOԥU DúD÷ÕGDNÕ PQDVLEԥWGԥ dir: septima- VHNVWD \ԥ `QL NLoLN RNWDYDQÕQ “re” VԥVLQԥ N|NOԥQLU dLOTԥPL N|N VHNVWD - kvinta - NLoLNRNWDYDQÕQ “mi bemol” (ürfani kökü), kvarta-tersiya - kiçik ok- WDYDQÕQ “sol” D\DTGLYDQÕN|N WHUVL\D -sekunda - NLoLNRNWDYDQÕQ “lya be- mol” (çoban baya WÕ N|N VHNXQGD -prima - NLoLN RNWDYDQÕQ “si bemol” D\DTúDKSԥUGԥN|N YԥSULPD -sekunda - ELULQFLRNWDYDQÕQ “do”-su (bay- UDPÕN|N *|VWԥULOԥQN|NOԥ rin QL]DPOD\ÕFÕ VLPLQELURNWDYD\X[DUÕ]LOԥoԥNPԥN \ROXLOԥ \DUDQDQEDúTDYDULDQWODUÕ da mövcuddurlar. %XKDOGDEԥPVLPOԥUL ikili – QL]DPOD\ÕFÕ YԥFLQJLOWLOLDOLNYRWODU funksiya ODUÕQÕ GDúÕ\ÕU 'LOTԥPLN|N ün Gԥ “'LOTԥPL ”, “%DúP[ԥPPԥV ”, “%DúGLYDQL ”, “%Dú sDUÕWHO ”, “Orta dübeyti”, “ \D]ÕOÕU VԥVOԥQLU : 6LPOԥUNYDUWD -NYLQWDLQWHUYDOÕQGDN|NOԥQLU : 6D]ÕQVԥV düzümünü EԥP , o UWDYԥ]LOUHJLVWUOԥUԥE|OPԥNRODU : orta zil EԥP %ԥP YԥRUWDUHJLVWUOԥUGԥVD]GDKDPԥODKԥWOL VԥVOԥQLU Not oDO÷ÕVÕQGDVD]GDLVWLIDGԥROXQDQúԥUWLLúDUԥOԥUEXQODUGÕU : 0 – DoÕTVLPGԥ 1, 2, 3 – birinci TRúD]LO D÷VLPGԥ - úԥKDGԥWEDUPD q, 2 - orta bar- maq, 3 - DGVÕ]EDUPDT 225 (1), (2), (3) – KԥPLQEDUPDTODULNLQFLTRúD D÷VLPGԥ ; 1. , 2. , 3. – J|VWԥULOԥQ barmaqlar EԥP D÷VLPGԥ ; - Wԥ]ԥQԥQLQ\X[DUÕGDQYXUXOPDVÕ - VWWԥ]ԥQԥ V – Wԥ]ԥQԥQLQDOWGDQYXUXOPDVÕ - DOWWԥ]ԥQԥ vibrato - simin barma ÷ÕQ DOWÕQGDVD÷ a YԥVRO a tez-tez ԥVGLULOPԥVL ; glissando - EDUPD÷ÕQVLP ]ԥULQGԥVUú dürül PԥVL . 6D]GDԥVDVԥQDúD÷ÕGDNÕWԥ]ԥQԥ úWUL[OԥULQGԥQLVWLIDGԥHGLOLU 1. ÜVWWԥ]ԥQԥ - Wԥ]ԥQԥLOԥ VLPOԥUԥVWGԥQDúD÷Õ vurmaq; 2. Alt - Wԥ]ԥQԥLOԥ VLPOԥUԥDOWGDQ\X[DUÕ vurmaq; 3. SaQWXUWԥ]ԥQԥ - üst-alt-üst Wԥ]ԥQԥOԥULQDUGÕFÕOYXUXOPDVÕ Sazda TRúDnotlar Õ: NLoLNE|\NYԥDUWÕUÕOPÕúVHNXQGDODU : NLoLNYԥE|\NWHUVL\DODUÕ ԥNVL ldil PLú xalis YԥDUWÕUÕOPÕúNYDUWDYԥNYLQWDODUÕ : NLoLNYԥE|\NVHNVWDYԥVHQWLPDODUÕ : YԥRNWDYDODUÕ: 226 oDOPDTPPNQGU6D]ÕQSR]LVL\DODUÕWDUODH\QLGLU 2UNHVWUOԥUGԥ VD]ODU inH kökün GԥGLU Yԥ WDUOD PTD\LVԥGԥ ELU RNWDYD zil VԥVOԥQLU * * * Qanun. ÇDO÷Õ]DPDQÕTDQXQ un X]XQKLVVԥVLLIDoÕ\DWԥUԥIROPDTODGL] ]ԥULQԥTR\XOXU Onun WHPEULoR[LQFԥYԥ\XPúDTGÕU4DQXQoQQRWODU ka- man YԥEDVDoDUODUÕ nda \D]ÕOÕUYԥ\D]ÕOÕúÕ ndan ELUWRQ\X[DUÕVԥVOԥQLUOԥU \D]ÕOÕU VԥVOԥQLU 4DQXQXQGLDSD]RQXE|\NRNWDYDQÕQ “sol” VԥVLQGԥQ LNLQFLRNWDYDQÕQ “si” VԥVLQԥ TԥGԥUGLU $OԥWLQ GLDWRQLN VԥV düzümünü EԥP RUWD Yԥ ]LO UHJLVWUOԥUԥ E|OPԥN olar: orta EԥP zil 1RW\D]Õ sÕQGDVD÷ԥOLQúԥKDGԥWEDUPD÷ÕVROԥOLQPYDILTEDUPD÷Õ VD÷ԥOLQEDúYԥRUWDEDUPDTODUÕPYDILTRODUDTYԥVROԥOLQEDúYԥRUWD EDUPDTODUÕ – YԥUԥTԥPOԥULLOԥJ|VWԥULOLU $USHFLRDNNRUGODUYԥ]ԥLIVԥVOԥQPԥGԥKԥU iki ԥOLQEWQEDUPDTODUÕ LúWLUDNHGLU 6LPOԥULQ VԥV XFDOÕ÷ÕQÕ ling OԥU YDVLWԥVLOԥ \DUÕPWRQ DUWÕUPDT Yԥ \D azaltmaq mümkün ROGX÷XQDJ|Uԥ qanunda bütün bemollu YԥGL\H] li qam- PDODUÕQGDQLVWLIDGԥHGLOLU Çalma WH[QLNDVÕDUSHFLRTOLVVDQGRSDVVDMYԥEDúTD üsullardan istifa- 227 GԥHWPԥ\ԥLPNDQ verir: 6HNXQGDWHUVL\DNYDUWDYԥNYLQWDLQWHUYDOODUÕQÕJ|WUPԥN olur: 4RúDQRWODUVHNVWDVHSWLPDYԥRNWDYDLQWHUYDOODUÕWUHPRORLOԥDOÕQÕU Oktavadan böyük intervallar Õ o Yԥ dördVԥVOL DNNRUGODUÕ J|WUPԥN PP - kündür: Orkestr Gԥ , ansambllarda Yԥ VROR çalanda DOԥW LQ' “Rast” kökü) N|NOԥQLU . * * * Ud dDO÷Õ ]DPDQÕ X d VLQԥ ]ԥULQԥ VÕ[ÕOÕU J|YGԥ si QLQ \DQ WԥUԥIL LVԥ oturan oDO÷ÕoÕQÕQ ENOGL]LQԥ söy NԥQLU . Ud üçün notlar kaman DoDUÕ nda \D]ÕOÕU Yԥ \D]ÕOÕúÕ ndan bir oktava DúD÷ÕVԥVOԥQLU 8GXQ GLDSD]RQX E|\N RNWDYDQÕQ “mi” VԥVLQGԥQ ELULQFL RNWDYDQÕQ “fa” VԥVLQԥ TԥGԥUGLU ԤQ oR[LúOԥQԥQGLDS azon: Siml ԥUVHNXQGD -NYDUWDLQWHUYDOÕQGDN|NOԥQLU 6LPOԥU : V IV III II I dDO÷Õ ]DPDQÕVROԥOLQG|UGEDUPD÷ÕQGDQLVWLIDGԥHGLOLU 8GRUNHVWUYԥDQVDPEOODUÕQWԥUNLELQGԥVRORoDO÷ÕVÕQGD LQ+N|NOԥQLU Udda passajlar WUHPROR TOLVVDQGR Yԥ PHORGLN IUD]DODU J|WUPԥN mümkündür. 228 * * * Dambur . dDO÷Õ ]DPDQÕ GDPEXUXQ TROX ELU TԥGԥU \X[DUÕ TDOGÕUÕOÕU J|YGԥLVԥG|úTԥIԥVLQLQDúD÷ÕKLVVԥVLQԥVÕ[ÕOÕU6ԥV EDUPDTODUÕQ VLPOԥUԥ tez- WH]YXUXOPDVÕLOԥDOÕQÕU 6LPOԥUԥVDVԥQNYDUWD ]Uԥ N|NOԥQLU 'LDWRQLNVԥVG]PLVԥGHVLPDKԥFPLQGԥ dir. 6D÷ԥOLQWH[QLNDVÕVRQGԥUԥFԥP[WԥOLI dir YԥVԥVoDODUODUÕRQGDQDVÕ - OÕGÕU'DPEXUQLVEԥWԥQ]ԥLIVԥVOԥQLU * * * Kamança . dDO÷Õ]DPDQÕNDPDQoDúDTXOLYԥ]L\\ԥWGԥ VD[ODQÕOÕUGD\D - ÷Õ -úLúL GL] VWԥ qoyulan kiçi N \DVWÕ÷D V|\NԥGLOLU . Kaman oXEX÷XQXQ DúD÷Õ KLVVԥVLVD÷ԥOLQEDúYԥúԥKDGԥWEDUPDTODUÕLOԥ\QJOVÕ[ÕOÕU4ԥWUDQ NRQLIRO oԥNLOPLúNDPDQWNQQ GDUWÕOPDVÕoXEXTYԥWN GԥVWԥ si DUDVÕQGD qalan orta YԥDGVÕ]EDUPDTODUÕQTD\ÕúÕ basma VÕ LOԥ nizamlanÕU%LUT ayda olaraq, kaman VLPOԥU]ԥULQGԥTROXQDúD÷Õ ucu LOԥ[ԥUԥN DUDVÕQGDRODQPԥVDIԥQLQRUWDVÕQD X\÷XQJԥOԥQ VDKԥGԥKԥUԥNԥWHWGLULOLU.DPDQÕTROD\D[ÕQ\HUGԥ VLPOԥU ]ԥ - rin Gԥ DSDUÕOÕUVD oR[ \XPúDTVԥVOԥUDOÕQÕU Kamançada kDPDQÕQVLPOԥU]ԥ - ULQGԥKԥUԥNԥWHWGLULOPԥWH[QLNDVÕVNULSNDGDQ onunla IԥUTOԥQLU NLoDO÷ÕoÕ DOԥWL VROԥOOԥNDPDQÕQKԥUԥNԥWPVWԥYLVLQԥG|QGԥULU . $GԥWԥQ kamança ELUVLPGԥQGLJԥUVLPԥNHoPԥNOԥ oDOÕQÕU . .DPDQoDGDVԥVOԥULQH\QL vaxtda oÕ[DUÕOPDVÕ\DOQÕ]LNLTRQúXVLPOԥU - Gԥ PPNQGU ho -dördVԥVOL DNNRUGXQ DOÕQPDVÕ oQ DOԥWL G|QGԥUPԥN OD - ]ÕPJԥOLURQDJ|UԥGԥ akkord arpeciolu olur. 0X÷DPODUÕQoDOÕQPDVÕQGDGDKDJHQLú\D\ÕOPÕúoDO÷Õ üsulu iki sim Gԥ LIDGÕUNLRQODUGDQGDELULGԥPVD]UROXQXR\QD\ÕU3DUDOHOKԥPDKԥQJOL\LQLID - VÕ\X[DUÕGDJ|VWԥULOԥQoDO÷Õ üsulunuQGDKDPUԥNNԥEQ|Y üdür. 6LPOԥULQ VԥVOԥQPԥVLQL \XPúDOWPDT oQ DGԥWԥQ VXUGLQD 35 ԥYԥ]LQԥ [ԥUԥNGԥQ DúD÷ÕVLPOԥUYԥGHNDDUDVÕQGD\HUOԥúGLULOԥQEԥUN ENOPúND÷Õ] SDUoDYԥ\DUH]LQGԥQ LVWLIDGԥHGLOLU . dDO÷ÕGD VROԥOLQG|UGEDUPD÷ÕLúWLUDNHGLU2QODUDúD÷ÕGDJ|VWԥULOԥQ DUGÕFÕOOÕTODDGODQGÕUÕOÕUODU -ci – úԥKDGԥW -ci – orta, 3-cü – DGVÕ] -cü – çe- oԥOԥ %DUPDTVÕ]VԥVOԥQԥQDoÕTVLPQRW \D]ÕVÕQGDVÕIÕUOD qeyd olunur. Sol ԥOLQEDUPDTODUÕ\DUÕPGDLUԥúԥNOLQGԥENOUYԥEDUPDT\DVWÕToD - VÕQÕQRUWDKLVVԥOԥUL VLPOԥULQ]ԥULQԥTR\XOXU6LPOԥULQEDUPDTODUODVÕ[GÕTGD RQODUÕQYԥ]L\\ԥWL \ԥ `QL\DUÕPGDLUԥYLENP Gԥ\LúPLU Kamança üçün notlar kaman DoDUÕ nda \D]ÕOÕUYԥ\D]ÕOÕúÕ ndan bir ton \X[DUÕVԥVOԥQLU 229 4DQXQGDoDOÕU5ԥú aGøO\DVRY %DNÕúԥKԥUL -ci il. 5øO\DVRYXQDU[LYLQGԥQ 8GGDoDOÕU 230 dÕ[ÕúHGLU ùԥILTԥ(\YD]RYD %DNÕ úԥKԥUL , 2002-ci il. (ù(\YD]RYDQÕQDU[LYLQGԥQ .DPDQoDGDoDOÕU5ԥKPDQ=H\QDORY . $÷GDPúԥKԥUL -ci il. 231 $OԥWLQ G|UG VLPL – zil “mi” Yԥ “lya” EԥP “mi” Yԥ “lya”, kvarta- NYLQWDLQWHUYDOÕQGDN|NOԥQLU 36: 6LPOԥU : 1-ci zil 2-ci zil 3-FEԥP 4-FEԥP “mi” “lya” “mi” “lya” Sԥsl ԥnir %XN|NNDPDQoDoQPXPLYԥ\DDGLVD\ÕOÕUDPPDPX÷DPODUÕQ VROR Yԥ YRNDO -LQVWUXPHQWDO LIDVÕQGD NDPDQoDQÕQ 2-ci, 3-F Yԥ 4-F VLPOԥUL LIDROXQDQԥVԥUOԥULQ lad ԥVDVÕQDX\÷XQN|NOԥQLUELULQFLVLPLVԥGԥ\LúPԥ]TD - OÕU Kamança QÕQ N|N “ùXU ”, “0LU]ԥ +VH\Q VHJDKÕ ”, “Zabul-segah”, “ùúWԥU ”, “Çahargah”, “Mahur-Hindi”, “%D\DWÕ -Qacar”, “Dügah”, “%D\DWÕ - kürd”, “Qatar”, “RԥKDE´ PX÷DPODUÕQÕQKԥPoLQLQ]ԥUE i-PX÷DPODUÕQÕQVROR LIDVÕQGD – adi, “Rast”, “Xaric-segah”, “%D\DWÕ -ùLUD] ” Yԥ³Ԥ bu-Ԥta” PX÷DP - ODUÕQGD \D]ÕOÕU VԥVOԥQLU “Hümayun, “Orta Mahur”, “ùDKQD]´GDLVԥ \D]ÕOÕU VԥVOԥQLU $UDELU oDO÷ÕoÕODU NDPDQoDQÕQ PXPL N|NQ \DUÕP Yԥ \D ELU WRQ DúD÷ÕVDOÕUODUԤOEԥWWԥNLEXKDOGDLIDHGLOԥQPX÷DPRQD[DV RODQWRQDOOÕTGD VԥVOԥQPLU $QVDPEOODUGD Eԥ `]ԥQ EWQ PX÷DPODU ELU PXPL N|NGԥ LID ROX - QXUODU%XNDPDQoDoÕQÕQXVWDOÕ÷ÕQGDQDVÕOÕGÕU%XKDOGDDSSOLNDWXUDGԥ\LúLU 6D]ԥQGԥ DQVDPEOÕQGD PX÷DPODUÕQ LIDVÕ ]DPDQÕ WDU Yԥ NDPDQoD DúD÷ÕGDNÕ N|NԥPDOLNROXU FԥGYԥO 8): 232 &ԥGYԥO 6D]ԥQGԥDQVDPEOÕQGDWDUYԥNDPDQoDQÕQN|N 0X÷DPÕQDGÕ 7DUÕQN|N .DPDQoDQÕQN|N 1 2 3 Mahur-+LQGLùXU dDKDUJDKùúWԥU4DWDU $GL6LPOԥU D÷ – do, Adi. RԥKDEdREDQED\DWÕ VDUÕ – sol, kök – do, 6LPOԥU ]ԥUE PX÷DPODUÕ +H\UDWÕ \DQÕQGDNÕ D÷ – do, 1-ci – mi, 0ԥQVXUL\\ԥ2YúDUÕ EԥPN|N – sol, birinci 2-ci – lya, 6ԥPD\L -ùԥPV$UD]EDUÕ ]ԥQJ – sol, ikinci 3-cü – mi, Mani, Heyd ԥri, 4DUDED÷ ]ԥQJ – do 4-cü – lya úLNԥVWԥVL KԥVPԥúLNԥVWԥ 6LPOԥU kök – re, \DQÕQGDNÕ D÷Yԥ EԥP %D\DWÕ – kürd Adi kök – lya, qalanlar Õ adi qaydada 6LPOԥU kök – fa, – Qacar \DQÕQGDNÕ D÷YԥEԥP Adi %D\DWÕ kök– si bemol, qalanlar Õ adi qaydada 6LPOԥU 6LPOԥU kök Yԥ 1-ci – mi, %D\DWÕ -ùLUD]Ԥbu-Ԥta \DQÕQGDNÕ D÷ – re, 2-ci – si, qalanlar adi qaydada 3-cü – mi, 4-cü – si. kök 6LPOԥU 6LPOԥU Yԥ 1-ci – mi, – re, Rast \DQÕQGDNÕ D÷ 2-ci – si, – sol, EԥPN|N 3-cü – mi, qalanlar adi qaydada Õ 4-cü – si. 6LPOԥU kök – fa, \DQÕQGDNÕ – D÷YԥEԥP 0LU]ԥ+VH\QVHJDKÕ Adi kök– lya, qalanlar Õ adi qaydada 6LPOԥU kök Yԥ Zabul-segah \DQÕQGDNÕ D÷ – mi, Adi qalanlar Õ adi qaydada 233 1 2 3 6LPOԥU 6LPOԥU N|NYԥ 1-ci mi, Haric segah \DQÕQGDNÕD÷ – si, 2-ci – si, qalanlar Õ adi qaydada 3-cü - mi, 4-cü - si. 6LPOԥU kök, 1-ci - mi, 2-ci - lya, Orta Mahur \DQÕQGDNÕD÷YԥEԥP kök – fa, qalanlar Õ 3-cü – re, adi qaydada 4-cü lya. 6LPOԥU kök – fa, 6LPOԥU \DQÕQGDNÕD÷ – do 1-ci - mi, Hümayun diyez, EԥPN|N – si 2-ci – lya, bemol, qalanlar Õ 3-cü - re, adi qaydada 4-cü – lya. $OԥWLQWHPEULVRQGԥUԥFԥ]ԥULIDKԥQJGDU YԥPOD\LPGLU. amança- QÕQ GLDSD]RQX NLoLN RNWDYDQÕQ “lya” VԥVLQGԥQ 3-F RNWDYDQÕQ “lya” VԥVLQԥ TԥGԥUGLU %ԥ `]LԥVԥUOԥULQ PԥVԥOԥQ13DTDQLQLQ³5HPDMRUNRQVHUWL´ ifa VÕQGD 4-FRNWDYDQÕQ “mi” VԥVLQԥ TԥGԥUQRWODUÕ da J|WUPԥN olur. .DPDQoDQÕQGLDWRQLNVԥ sdüzümünü üç UHJLVWUԥE|OPԥNRODU zil EԥP orta BԥP UHJLVWU -cü Yԥ -cü, orta – Pԥ[PԥULUHJLVWU – 2-ci, zil registr LVԥ – 1-FLVLPGԥDOÕQÕU %ԥP registr (lya-mi 1) 4-FVLPGԥ[ÕUÕOWÕOÕ -FVLPGԥ – tutqun, orta registr (mi 1 – mi 2)– \XPúDTD\GÕQ zil registr (mi 2 Yԥ\X[DUÕ LQFԥYԥFLQJLO - WLOLVԥVOԥQLU ԤQJFOVԥVOԥQԥQD\GÕQWHPEUOLRUWDUHJLVWU dDKDoR[LVWLIDGԥROXQ ur. Not oDO÷ÕVÕQGD kamança üçün TԥEXOROXQPXúúԥUWLLúDUԥOԥU EXQODUGÕU : - kDPDQÕQVD÷D GR÷UX KԥUԥNԥWL VD÷NDPDQ V- NDPDQÕQVRODGR÷UX KԥUԥNԥWL (sol kaman); 234 B. – NDPDQÕQVD÷D -VRODWDPKԥUԥNԥWL – bütöv kamanla; A.Y. – NDPDQÕQDúD÷Õ\DUÕVÕQÕQ KԥUԥNԥWL LOԥ – NDPDQoDVDNLWYԥLQFԥ VԥVOԥQLU Y.Y. – NDPDQÕQ\X[DUÕ\DUÕVÕQÕQ KԥUԥNԥWL LOԥ – kamança uca Yԥ bir az NREXGVԥVOԥQLU ; K.D.- NDPDQÕQDúD÷ÕXFXQGD (GԥVWԥ\LQGԥ )- NREXGJԥUJLQVԥVOԥQPԥ DOÕQÕU ; K.U. – NDPDQÕQXFX nda çalmaq – ah ԥQJGDUELUTԥGԥUIÕúÕOWÕOÕVԥVOԥQ - PԥDOÕQÕU ; O.K. – NDPDQÕQRUWDVÕQGDoDOPDT Arco (arko) – kamanla çalmaq. Legato (leqato) – LNLYԥ\DGDKDoR[QRWXQNDPDQÕQDúD÷ÕYԥ\D\X - [DUÕKԥUԥNԥWLLOԥoDOÕQPDVÕ Martelé – NDPDQÕQD\UÕ -D\UÕVLP]ԥULQGԥQ|YEԥLOԥ\X[DUÕYԥDúD÷Õ KԥUԥNԥWLLOԥ Portamento – NDPDQÕVLPGԥQD\ÕUPDGDQKԥUELUQRWXD\UÕ -D\UÕOÕTGD çalmaq; Détaché GHWDúH – NDPDQÕQ bütün uzunu boyu VLP]ԥULQGԥKԥUԥNԥWL ³$\UÕNDPDQ´DGÕLOԥPԥCOXGXU%XNDPDQWH[QLNDVÕQÕQԥVDVÕQÕWԥúNLOHGLU : Marcato (markato) – YXU÷XOXGHWDúHNDPDQÕQVLPԥEԥUNVÕ[ÕOPDVÕLOԥ EW|YNDPDQODԥOGԥHGLOLU Spiccato (spikkato) – NDPDQÕVLPGԥQD\ÕUPDGDQ EW|YNDPDQODTÕ - UÕT -TÕUÕT çalmaq; 235 Staccato (stakkato) – NDPDQÕQ VLP ]ԥULQGԥ ani vuraraq TÕUÕT -TÕUÕT çalmaq (bir VԥV – bir ]ԥUEԥ ; Ricochet-VDOWDWR ULNRúHW – NDPDQÕQVLP]ԥULQԥ ataraq çalmaq; pizz. (pitsikato) – LOLúGLUPԥ – KԥU LNL ԥOLQ EDUPDTODUÕ LOԥ simi dart- PDTODVԥVOԥQGLUPԥN gliss. (qlissando) – VUWPԥ – VRO ԥOLQ EDUPDTODUÕQÕ simi Q ]ԥULQGԥ VUúGUPԥN vibr. YLEUDQGRYԥ\DYLEUDVL\D – WLWUԥPԥ - simlԥri VÕ[ an VROԥOEDU - PDTODUÕQÕQ\X[DUÕYԥDúD÷Õ\DGR÷UXYLEUDVL\DVÕLOԥ yaranan simin tez-tez iki WԥUԥIԥ WLWUԥ\Lú i; Sim dartma – VRO ԥOLQ EDUPDTODUÕQÕQ XFODUÕ LOԥ DoÕT VLPOԥULQ GDUWÕO - PDVÕ$OԥWLQN|NOԥQPԥVLoQLVWLIDGԥROXQXU Kaman DGL\HULQGԥQ \X[DUÕ – qolda KԥUԥNԥWHWGLULOLUVԥ VXUGLQD\DEԥQ - ]ԥUVԥVOԥQPԥDOÕQÕU Arkodan pitVLNDWR\D NHoԥUNԥQ Yԥ \D ԥNVLQԥ ԥVԥULQ WHPSLQGԥQ DVÕOÕ RODUDTIDVLOԥYHUPԥN OD]ÕPGÕU .DPDQoDGDoDODUNԥQDGԥWԥQ\X[DUÕGDJ|VWԥULOԥQP[WԥOLI NDPDQYԥ EDUPDT úWUL[OԥULQLQ kombinasiyal DUÕ LVWLIDGԥ olunur 2QODUÕQ DUGÕFÕOOÕ÷Õ Yԥ TDUúÕOÕTOÕԥODTԥVLLIDoÕQÕQPԥKDUԥWLQԥYԥLQFԥ]|YTQԥJ|UԥԥVԥULQPԥ]PXQX YԥHPRVLRQDOQL]DPÕ LOԥGLNWԥROXQXU . .DPDQoD $]ԥUED\FDQ [DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL DUDVÕQGD ԥQDKԥQJGDU DOԥW - GLU2PHOL]PLQԥoHYLNOL\LQԥGLQDPLNDVÕQDQ\DQVODUÕQDJ|UԥWDUNLPLP - NԥPPԥODOԥWGԥQJHULTDOPÕUKԥWWDRQXNDQWLOHQDGDVWԥOԥ\LU . 7ԥVDGILGH\LONL$]ԥUED\FDQ[DOTLIDoÕOÕ÷ÕQÕQP[WԥOLIGLQDPLNoD - ODUODUÕQÕԥNVHWGLUԥQoR[VD\OÕLIDGԥOԥUPԥK]EXDOԥWԥJ|UԥLúOԥQPLúGLU%HOԥOԥ - ULQԥ DúD÷ÕGDNÕODUÕDLGHWPԥNRODU 7ԥUԥQQPOԥR[XGD -oxuda – cantabile; =ԥULI\XPúDT – dolce; 7ԥGULFԥQVԥVLJFOԥQGLUԥUԥN – crescendo; 7ԥGULFԥQVԥVL]ԥLIOԥQGLUԥUԥN – diminuendo; $VWDFD\DYDú – piano; %ԥUNGԥQJFO – forte; /DS]ԥLIGDKD\DYDú –pianissimo; 2UWD\DYDú – mezzo-piano; 9. Orta güclü – mezzo-forte; /DSEԥUNGԥ n, daha güclü – fortissimo; Ԥ]ԥPԥWOLWԥQWԥQԥOL – maestoso; 'ԥTLTYXU÷XOX – sforzando, sforzanto; 236 ԤODTԥVL]TÕUÕT -TÕUÕTNԥVNLQ – martele; øIDGԥOL – affetto; 4ԥWL – risoluto; +ԥUDUԥWOԥ – calore; 4ԥIOԥWԥQNԥVNLQJFOYXU÷XLOԥ – aspro. Kamança QÕQSR]LVL\DVÕ var GÕU : I pozisiya: 6LPOԥU -cü 3-cü 2-ci 1-ci bԥP “lya” EԥP “mi” zil “lya” zil “mi” II pozisiya: III pozisiya: IV pozisiya: V pozisiya: VI pozisiya: Orkestr Gԥ birinci G|UGSR]LVL\DGDQLVWLIDGԥROXQXU . ;DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWULQGԥNDPDQoDQÕQ LQ+\ԥ `ni “si” köklüdür. .DPDQoDGD P[WԥOLI IODMROHW VԥVOԥU i almaq mümkündür. OUNHVWUGԥ ancaq naturai flajo OHWOԥUGԥQLVWLIDGԥROXQXU2QODUEDUPD÷ÕQVLP lԥU]ԥULQԥ yüngül Fԥ VÕ[PDGDQ TR\XOPDVÕLOԥDOÕQÕU Kamançada TRúDnotlar J|WUPԥN mümkündür: 237 0[WԥOLIVLPOԥUGԥNLoLNYԥDUWÕUÕOPÕúVHNXQGDODUoDOPDTRODU : Ka PDQoDGDNLoLNYԥE|\NWHUVL\DODUÕ ԥNVLOGL lmiú xalis YԥDUWÕUÕOPÕúNYDUWDYԥNYLQWDODUÕ sHNVWDNLoLNYԥE|\NVH ptimalar: oktava: LQWHUYDOODUÕQÕ götürm ԥNRODU . 2NWDYDGDQ \X[DUÕ LQWHUYDOODUÕ çalmaq oԥWLQGLU %DUPD÷Õ EDVPDGDQ , bir Yԥ\D iki VLPGԥQLVWLIDGԥHWPԥNOԥoYԥG|UGVԥVOLDNNRUGODUoDOPDTԥOYH - ULúOLGLU : * * * Balaban. dDO÷Õ]DPDQÕEDODEDQÕELUTԥGԥU PDLOLYԥ]L\\ԥWGԥG] qar- úÕGD WXWX rlar Yԥ KDYD D÷Õ] YDVLWԥVLOԥ DOԥWLQ TDPÕúÕQD üfürülür øIDoÕ QԥIԥV DODQGDEHOԥVԥVX]XQPGGԥWNԥVLOPLU6ԥVLQXFDOÕ÷Õ KԥULNLԥOLQEDUPDTODUÕ LOԥ GԥOLNOԥUL – QԥIԥV SԥUGԥOԥULQL |UWE -açmaqla Gԥ\LúLU ԤVԥUGԥ LúWLUDN HGԥQ VԥVOԥUGԥQ DVÕOÕ RODUDT EDUPDTODU QԥIԥV SԥUGԥOԥUL ]ԥULQԥ LNL Yԥ]L\\ԥWGԥ TR - yuluU%LULQFLYԥ]L\\ԥWGԥ DSSOLNDWXUDGD ELUTD\GDRODUDTVROԥOLQúԥKDGԥW orta Yԥ DGVÕ]EDUPDTODUÕLOԥPYDILTRODUDT 1-ci, 2-ci, 3-FVWEDúEDUPDTOD 238 %DODEDQoÕODU \X[DUÕGDQDúD÷Õ +ԥVUԥW+VH\QRY .UGԥPLUúԥKԥUL -ci il), $EÕú$EÕú eY ;DoPD]úԥKԥUL -ci il) Yԥ%ԥKUX]=H\QDORY %DNÕúԥKԥUL -FÕLO 239 alt, VD÷ԥOLQLVԥúԥKDGԥWRUWDDGVÕ]YԥoHoԥOԥEDUPDTODUÕLOԥ 4-cü, 5-ci, 6-FÕ Yԥ -ci üst oDO÷ÕGԥOLNOԥUL örtülür Yԥ \DDoÕ lÕr. Göründüyü kimi, 8-ci GԥOLNKԥ - PLúԥDoÕTTDOÕU Birinci DSSOLNDWXUDԥVԥUOԥUGԥNLoLNRNWDYDQÕQ “sol” Yԥ “si be- mol” VԥVOԥULROPDGÕ÷Õ halda LVWLIDGԥROXQXUøNLQFL Yԥ]L\\ԥWGԥLVԥVROԥOLQ úԥ - KDGԥWRUWDDGVÕ]YԥoHoԥOԥEDUPD÷ODUÕLOԥ -ci, 2-ci, 3-cü, 4-cü YԥEDúEDU - maqla alt, 5-ci, 6-FÕ -FLYԥ -ci üst GԥOLNOԥULLVԥVD÷ԥOLQúԥKDGԥWRUWDDGVÕ] YԥoHoԥOԥEDUPD÷ODUÕ LOԥ örtülür vԥ\DDoÕUODU ³%LUEDUPDT´³LNLEDUPDT´³oEDUPDT´³VԥNNL]EDUPDT´GH\LPOԥ - ULELULQFLRNWDYDQÕQ³O\D´³VRO´³ID´³PL´³UH´³GR´NLoLNRNWDYDQÕQ³VL´ ³VRO´VԥVOԥULPԥCQDVÕQGDLúOԥGLOLU $OԥWLQ N|N [ԥUԥN YDVLWԥVLOԥ , VԥV SԥUGԥOԥULQLQ GLDPHWUOԥULQL n JHQLú - OԥQGLULOPԥVLYԥPúW\Q TDPÕúÕQ DúD÷ÕYԥ\D\X[DUÕoԥNLOPԥVLLOԥQL]DP - ODQÕUdR[YD[WEDODEDQGDELULQFLRNWDYDQÕQ “do”, “fa”, “lya” VԥVOԥUL XFDOÕ÷Õ - QDJ|Uԥ bir-ELULQԥX\÷XQJԥOPLU%XoDWÕúPDPD]OÕ÷Õ aradan TDOGÕUPDToQ ԥQ\NVԥNYԥLQWRQDVL\D FԥKԥWGԥQ G]JQVԥV DGԥWԥQNLoLNYԥELULQFLRNWD - YDQÕQ “si” Yԥ\DELULQFLRNWDYDQÕQ “mi” VԥVOԥUL ) seçilir, \HUGԥTDODQ VԥVOԥULVԥ RQDJ|Uԥ[ԥUԥ\LQ N|PԥNOL\LOԥQL]DPODQÕU dDO÷ÕGԥOLNOԥULQ in GLDPHWULQLJHQLúOԥQGLUGLNGԥ DOÕQDQVԥVOԥULQXFDOÕ÷Õ DUWÕU$Oԥ tin kökünü bir ton azaltmaq oQLVԥPúW k JHUL\ԥ oԥNLO ir. Mahir oDO÷ÕoÕODUGRGDT ԥ]ԥOԥOԥULQLQJԥUJLQOԥúPԥVL ³GRGDTVÕ[PD´ Yԥ IUOԥQ hava sütununu JFOԥQGLUPԥNOԥ LNLQFLRNWDYDQÕQ³GR diyez”, “re” Yԥ “mi bemol” VԥVOԥULQLGԥoÕ[DUDELOLUOԥU . ³%R÷D]YXUPD´LIDVOXEXVԥVOԥULQTÕUÕT -TÕUÕT VWDNNDWR oDOÕQPDVÕQGD LúOԥGLOLU 240 9-12-FLFԥGYԥOOԥULQúԥUWLLúDUԥOԥUL : DoÕT 3ԥUGԥOԥU : \DUÕDoÕT ED÷OÕ Qeyd: UԥTԥPOԥU VRO ԥOLQ TÕUÕT -TÕUÕT [ԥWGԥQ \X[DUÕ Yԥ VD÷ ԥOLQ KԥPLQ[ԥWGԥQDú÷Õ EDUPDTODVUÕQÕQJ|VWԥULU 241 ԤQ oR[LVWLIDGԥ olunan diapazon: $OԥWLQ üç registri EHOԥ VԥFL\\ԥOԥQLU orta zil EԥP %ԥPUHJLVWUGԥEDODEDQWXWTXQ cingiltili RUWDUHJLVWUGԥ\XPúDTOLULN ]LOUHJLVWUGԥLVԥKԥ]LQ YԥD\GÕQVԥVOԥQLU%DODEDQoÕODU üfü UPԥQL nizamlamaq Yԥ GԥOLNOԥUL\DUÕ örtüb-açmaqla, RUWDYԥ]LOUHJLVWUGԥTDPÕúÕ VÕ[PDTGԥUԥFԥVL - QLGԥ\LúPԥNOԥ[URPDWLNVԥVVÕUDVÕQÕ DOÕUODU $OԥWLQ[URPDWLNVԥVG]PQQELULQFLYԥLNLQFL applikatura ODUÕ 9-cu cԥGYԥOGԥ J|VWԥULOPLúGLU 6RQ]DPDQODUP[WԥOLIUHJLVWUOLNLoLNDOWWHQRUYԥEDVEDODEDQODU\D - UDGÕOPÕúGÕU Kiçik balaban adi balabandan bir NYDUWD\NVԥN DOWEDODEDQLVԥ bir WHUVL\DDúD÷ÕVԥVOԥQLU7HQRUYԥEDVEDODEDQODUDOWEDODEDQ - ODPTD\LVԥGԥPYDILTRODUDT bir kvarWDYԥ bir VHSWLPDDúD÷ÕVԥVOԥQLU Balabanda oDO÷Õ GLQDPLNDVÕoHYLNOL\LYԥQDQVODUÕQ ]ԥQJLQ liyi LOԥVH - çilir. %DODEDQoQEHúEHPROOXYԥLNLGL\H]OLWRQDOOÕTODUԥOYHULúOL dir. Onda P[WԥOLIGLQDPLN i VÕoUD\ÕúODUHWPԥNPPNQGUùWUL[OԥUGԥQԥVDVԥQOHTDWR vԥ GHWDúH LVWLIDGԥ ROXQXU 'RGDTODUÕQ N|Pԥ\L LOԥ YLEUDWR GD ԥOGԥ HWPԥN mümkündür. /HTDWR VWDNNDWR TOLVVDQGR Yԥ WUHO ancaq QԥIԥV Yԥ GRGDT YDVLWԥVLOԥ hasil olunur. Balabanda arpeciol DúPÕú SDVVDMODUÕ DOPDT KDUPRQLN KԥPD - KԥQJOLNOԥUL VD[ODPDT Yԥ V PPNQGU &ԥOG WH[QLNL HSL]RGODUÕQ GDKD D] münasib ROPDVÕQDED[PD\DUDTRoHYLNOL\LYԥ]ԥQJLQQDQVÕ LOԥVHoLOLU Çal- ÷ÕQÕQGLQDPLNDVÕԥVDVԥQWHPEUOԥԥODTԥOLGLU ƒ-GԥEDODEDQELUTԥGԥUNԥVNLQ p- GDLVԥ \XPúDTYԥLQFԥVԥVOԥQLU %DODEDQRUNHVWUGԥLQ H, solo oDO÷ÕVÕQGD LVԥLQ%N|NOԥQLU 242 * * * 7WԥN dDO÷Õ]DPDQÕWWԥ\LD]DFÕTPDLOLYԥ]L\\ԥWGԥ düz TDUúÕGDWX - turlar. Hava DOԥWLQ \X[DUÕ XFXQGDNÕ HQVL] GԥOL\ԥ üfürülür Yԥ EXUDGDQ D[ÕQ J|YGԥGԥNLNRQGԥOԥQNԥVL\LQWLOLQԥ\|QԥOGLOLU%XKDOGDVԥVoÕ[DUPDROGXTFD \QJOOԥúLU ԥQԥVDVÕLVԥKDYDQÕQVԥUIHGLOPԥVLD]DOÕUEXQXQODGDDOԥWLQWH[ - QLNLYԥLIDGԥLPNDQODUÕDUWÕU YX[DUÕ üç üst YԥD lt GԥOLNOԥU müvafiq olaraq sol ԥOLQúԥKDGԥWRUWDYԥDGVÕ]DOWGԥOLN EDúEDUPD÷ la DúD÷ÕG|UG üst GԥOLNOԥULVԥ VD÷ԥOLQúԥKDGԥWRUWDDGVÕ]YԥoHoԥOԥEDUPD÷ lar ÕLOԥ örtülüb DoÕOÕU ³%LUEDUPDT´³LNLEDUPDT´³oEDUPDT´³\HGGLEDUPDT´DQODPODUÕ ELULQFLRNWDYDQÕQ³O\D´³VRO´³ID´³PL´³UH´³GR´NLoLNRNWDYDQÕQ³VL´ VԥVLQLELOGLULU 7Wԥ\LQWHPEULQRUPDOIUPԥ]DPDQÕ\XPúDTYԥLQFԥ güclü üfür- PԥGԥLVԥ uca YԥIÕúÕOWÕOÕGÕU . 7WԥNoQQRWODU kaman DoDUÕQGD\D]ÕOÕUYԥ\D]ÕOÕúÕQGDQ\DUÕPWRQ DúD÷ÕVԥVOԥQLU 7Wԥ\LQ GLDSD]RQX NLoLN RNWDYDQÕQ “si ´ VԥVLQGԥQ oQF RNWDYDQÕQ “do” VԥVLQԥTԥGԥUGLU Oberton reg LVWUOԥULQLVWLIDGԥHGLOPԥVLQԥԥVDVODQDQELUTԥGԥUTYYԥWOL IUOPԥ IԥQGL YDVLWԥVLOԥ KDYD D[ÕQÕ LOԥ oQF RNWDYDQÕQ “re bemol” Yԥ “re” VԥVOԥULQL GԥDOPDT mümkündür. ³'LOYXUPD´oDO÷ÕVOXEXVԥVOԥULQTÕUÕT - TÕUÕToDOÕQPDVÕQGDLVWLIDGԥHGLOLU Daha çox istif DGԥROXQDQGLDSD]RQ 7Wԥ\LQ GLDWRQLN VԥVG]PQ EԥP RUWD Yԥ ]LO UHJLVWUOԥUԥ E|OPԥN olar: orta EԥP zil %ԥP UHJLVWU WXWTXQ [ÕUÕOWÕOÕGÕU LQWRQDVL\D LOԥ LID oԥWLQOԥVGL\LQGԥQ nadir hallarda LVWLIDGԥROXQXU orta registr – Pԥ[PԥUL PԥODKԥWOLYԥ NLID\ԥW 243 TԥGԥU JXUGXU ]LOUHJLVWULVԥLQFԥD\GÕQ YԥoR[ NԥVNLQoDODUOÕGÕUøIDoÕOÕTWԥF - UEԥVLQGԥDúD÷ÕGDNÕ applikatura GDQLVWLIDGԥHGLOLU FԥGYԥO 7WԥNoQLNLEHPROOXYԥLNLGL\H]LWRQDOOÕTODUԥOYHULúOLGLU . Melodik IUD]DODUWUHPROROHTDWRoR[DVDQOÕTODDOÕQÕU SÕoUD\ÕúODU[VXVԥQRNWDYDGD - [LOLQGԥ PPNQGUVWDNNDWRLVԥoԥWLQOLNOԥDOÕQÕU .LoLN SLNNROR WWԥNoDOÕQPDVXOXQDYԥDSSOLNDWXUD\D FԥGYԥO J|UԥWWԥ\ԥX\÷XQJԥOLUODNLQRQDQLVEԥWԥQNYDUWD\X[DUÕVԥVOԥQLU $OԥWLQGLDSR]RQXELULQFLRNWDYDQÕQ “mi” VԥVLQGԥQoQFRNWDYDQÕQ “fa” VԥVLQԥTԥGԥUGLU .LoLNWWԥ\LQԥVDVVԥVG]PQEԥPRUWD]LOUHJLVWUԥE|OPԥNRODU orta EԥP zil OUNHVWUGԥ tWԥ k Yԥ onun kiçik növünün kökü inH-GÕU . * * * Zurna dDO÷Õ]DPDQÕ]XUQDQÕPDLOLYԥ]L\\ԥWGԥG]TDUúÕGDWXWXUODU LIDoÕQÕQGRGDTODUÕWD÷DOD÷D WR[XQXUYԥKDYD dil D÷Õ]GDGLNYԥ]L\\ԥWGԥVD[ - ODQÕOÕU PLO YԥPDúDGDQNHoԥUԥN J|YGԥ\ԥIUOU=XUQDGD , balabanda ol- GX÷X NLPL , EXUXQOD QԥIԥVDOPD oDO÷Õ VOXEX KDYDQÕQ EXUXQOD DOÕQPDVÕ Yԥ D÷Õ]ODDOԥWԥ|WUOPԥVL ) WԥWELTROXQXU%XYD[WVԥVX]XQPGGԥWNԥVLOPLU Bir qayda olaraq, i IDoÕTÕVDPHORGLNIUD]DODUÕLIDHGԥUNԥQD÷]Õ LOԥX]XQGDYDPOÕ VԥVOԥUoÕ[DUDUNԥQLVԥEXUQXLOԥQԥIԥVDOÕU+DYD “rezervuar” rolunu oynayan D÷FL\ԥUYԥD÷Õ]ERúOX÷XQGDQNHoԥUԥNDOԥWLQVԥVNDQDOÕQDWԥGULFԥQ daxil olur. %HOԥ|]QԥPԥ[VXVQԥIԥV alma WH[QLNDVÕ ]XUQDGDGDYDPOÕPHORGLN[ԥWWLQLID - VÕQÕPPNQHGLUdDO÷ÕoÕVROԥOLQ úԥKDGԥW – 1-ci, orta – 2-ci DGVÕ] – 3-cü, EDúEDUPDT – alt YԥVD÷ԥOLQEDUPDTODUÕLOԥ úԥKDGԥW – 4-cü, orta – 5-ci, ad- VÕ] – 6-FÕoHoԥOԥ – 7-ci GԥOLNOԥUL örtüb-açamaqla P[WԥOLIXFDOÕTGD VԥVOԥUoÕ - [DUÕU ³%LUEDUPDT´³LNLEDUPDT´³oEDUPDT´³\HGGLEDUPDT´GH\LPOԥUL bi ULQFLRNWDYDQÕQ³O\D´³VRO´³ID´³PL´³UH´³GR´NLoLNRNWDYDQÕQ³VLEH - PRO´VԥVOԥULQLELOGLULU $OԥWLQVԥVL]LO YԥJFOGU . Zurna üçün notlar kaman DoDUÕQGD\D]ÕOÕU2WUDQVSR]LVL\DOÕDOԥWRO - GX÷XQGDQ\D]ÕOÕúÕQGDQELURNWDYD\X[DUÕVԥVOԥQLU 244 &ԥGYԥO ÜIUOPԥ YDVLWԥVLOԥ &ԥGYԥO ÜIUOPԥ YDVLWԥVLOԥ 245 =XUQDQÕQGLDSD]RQXNLoLNRNWDYDQÕQ “si bemol” VԥVLQGԥQ üçüncü ok- WDYDQÕQ “do” VԥVLQԥTԥGԥUGLU 'RGDTODUÕ VÕ[PDT \ROX LOԥ oQF RNWDYDQÕQ “do diyez”, “re”, “mi bemol”, “mi”, “fa”, “fa diyez”, “sol” VԥVOԥULQLGԥ çalmaq mümkündür. Mahir LIDoÕODU dördQFRNWDYDQÕQ “do” VԥVLQԥTԥGԥURODQVԥVOԥULGԥJ|WUԥELOLUOԥU BXVԥVOԥU[DOTPXVLTLoLOԥUL DUDVÕQGD “VԥILU VԥVOԥU ” DGÕLOԥPԥúKXUGXU2QODUÕ almaq üçün 1-ci üst Yԥ alt GԥOLNOԥU örtülür Yԥ J|YGԥ\ԥ JFO KDYD D[ÕQÕ üfürülür. ԤQ oR[LVWLIDGԥROXQDQGLDSD]RQ =XUQDQÕQGLDWRQLNVԥVG]PEԥPRUWDYԥ]LOUHJLVWUOԥULԥKDWԥHGLU EԥP zil orta %ԥPUHJLVWUoԥWLQDOÕQÕURUWDUHJLVWUJFOD\GÕQ]LOUHJLVWULVԥ VԥUW NԥVNLQVԥVOԥQPԥVLLOԥVHoLOLU =XUQDQÕQ[URPDWLNVԥV düzümünün DSSOLNDWXUDVÕ -FLFԥGYԥOGԥYHULO - PLúGLU GHQLúNDQWLOHQDOÕ aOԥWGԥRUWDWH]OLNOLOHTDWSDVVDMODUPHORGLN frazala- UÕQQ|YEԥOԥúPԥVL , stakkato, JHQLú LQWHUYDOOÕVÕoUD\ÕúODUPPNQGU Zurnada QDQVODUGDQ SLDQRQX LID HWPԥN olmur IRUWH Yԥ IRUWLVVLPR LVԥ\D[úÕ VԥVOԥQLU %DúTD QԥIԥV DOԥWOԥUL NLPL ]XUQDQÕ n [DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL RUNHVWULQGԥ kökü inH-GÕU . * * * Ney . dDO÷Õ ]DPDQÕDOԥWLoԥSԥNLYԥ]L\\ԥWGԥ ucu DúD÷ÕHQGLULOPLúEDú KLVVԥVLLVԥ D÷]ÕQVRONQFQԥ\D[ÕQODúGÕUÕOPÕúúԥNLOGԥVD[OD\ÕUODU+DYDD[Õ - QÕQÕJ|YGԥQLQLWLNԥQDUÕQD \|QԥOGL lir. SDGԥTXUXOXúDPDOLNROPDVÕQDED[PD - \DUDTQH\VԥVOԥQPԥVXOXQD J|UԥNLID\ԥWTԥGԥUPUԥNNԥEDOԥWGLU 1H\LQGLDSD]RQXELULQFLRNWDYDQÕQ “mi” VԥVLQGԥQ ikinci oktDYDQÕQ 246 &ԥGYԥO hIUOPԥ YDVLWԥVLOԥ 247 ³UH´VԥVLQԥTԥGԥUGLU +DYDQÕJFO IUPԥNYԥGRGD÷ÕVÕ[PDTOD bir oktava \NVԥN VԥVOԥUL Gԥ oÕ[DUWPDTPPNQGU'ԥOLNOԥULEDUPDTODUODTLVPԥQ|UWPԥNOԥ xromatik VԥVVÕUDVÕ almaq olur. %ԥPUHJLVWUGԥQH\LQWHPEUL\XPúDT]ԥULIPԥ[PԥUL YԥELUTԥGԥUER - ÷XT]LOUHJLVWUGԥLVԥJFOYԥD\GÕQGÕ r. * * * Tulum . Tulumda çal ÷Õ dan qabaq hava VPNOOԥGԥQ WXOX÷DIU ü- OUdDO÷Õ]DPDQÕWXOX q sol qoltuq DOWÕQGDVD[ODQÕODUDTD]FDVÕ[ÕOÕU . Hava VԥV borular ÕQGDQNHoԥUԥN]XUQDVԥVLQԥR[úDUVԥVOԥUoÕ[DUÕU%XQDJ|UԥGԥEXDOԥW “tuluq-]XUQDVÕ ”, “WXOXP]XUQDVÕ ” DGÕLOԥGԥWDQÕQÕU 0XVLTLoLQԥIԥVDODUNԥQWXOX÷XGLUVԥ\LLOԥVÕ[ÕUQԥWLFԥGԥ DOԥWGԥVԥVOԥQ - PԥNԥVLOPLUYԥEXQXQODGDUԥYDQVԥVLQDOÕQPDVÕ Wԥ `min olunur. 7DPDPLOԥH\QLERUXODUVHoPԥNoԥWLQ ol GX÷X oQDGԥWԥQVXPVXOԥULQ GLOoԥNOԥULQLQ DUDVÕQD ELUQHoԥGDUÕVDSODTODUÕQÕVDSYԥ\D tük qoyulur. Onla- UÕQVD\ÕQÕWԥQ]LPOԥPԥNOԥYԥGԥ\LúPԥNOԥKԥUELUERUXQX n kökünü \NVԥOWPԥ k Yԥ azaltmaq olur. 7XOXPGD GLJԥU QԥIԥVOL DOԥWOԥUGԥQ IԥUTOL RODUDT EDUPDTODUÕQ XFX LOԥ deyil, RQODUÕQ orta KLVVԥOԥUL LOԥoDOÕUODU$÷ÕUKDYDODUÕoDODUNԥQEWQGԥOLNOԥU - GԥQ\QJOKDYDODUÕLVԥVROԥOLQ iki VD÷ԥOLQLVԥ dörd EDUPD÷ÕQGDQLVWLIDGԥ HGLUOԥUԥQ DúD÷ÕGԥOLNOԥULVԥDoÕTTDOÕU Bu vaxt EDú barmaqlar QRYGDQÕ DúD÷Õ - dan VD[OD\ÕU . 6ԥVERUXODUÕQÕQ ]ԥULQGԥDoÕOPÕúGԥOLNOԥUH\QLGLRWRQLNVԥVG]PQ verir. 7XOXPXQVԥVG]PVHNVWDYԥ\DE|\NVHSWLPD WԥúNLOH dir: Not \D]ÕVÕQGD J|UQG\NLPLVԥVOԥU\X[DUÕGDQDúD÷Õ\DGR÷UX\HU - OԥúLE%XN|U\IUԥUNԥQ \DUDQDQLONVԥVLQԥQ uca ROPDVÕLOԥED÷OÕGÕUYԥ KԥPGԥDOԥWLQoDO÷ÕoQKD]ÕUROPDVÕQÕ J|VWԥUԥQԥODPԥWGLU7XOXPoXGԥOLN - OԥULWԥGULFԥQԥYYԥOVROԥOLQVRQUDLVԥVD÷ԥOLQEDUPDTODUÕLOԥ örtür. * * * 1D÷DUD 1D÷DUDQÕ iki Yԥ]L\\ԥWGԥ D\DT VWQGԥ Yԥ \D RWXUDUDT oD - OÕUODU Birin FLYԥ]L\\ԥWGԥDOԥWLTROWX÷DOWÕQGDVD[OD\ÕEJ|YGԥQLVROTROXQ ba- 248 =XUQDoÕ+ԥELEXOODK&ԥIԥURY ùԥNLUD\RQXQXQ.LoLN'ԥKQԥNԥQGL 0-ci il) YԥԤOLFDYDG&DYDGRY øVPD\ÕOOÕUD\RQXQXQ0GUVԥNԥQGL -ci il). 7XOXPGDoDOÕU 0ԥPPԥG 249 zu önü iOԥ WXWXUODU $OԥWLQ EX Yԥ]L\\ԥWLQL Qԥ]ԥUԥ DODUDT RQX DGԥWԥQ TROWXT QD÷DUDGDDGODQGÕUÕUODU øNLQFLYԥ]L\\ԥWGԥQD÷DUDDGԥWԥQVROGL]ԥTR\XOXU , VROԥO in DOWÕQGDLSLQTD\ÕúÕ LIDoÕQÕQNԥPԥULQԥED÷ODQDUDTVD[ODQÕOÕU . 1D÷DUDԥOOԥUOԥYԥoXEXTODUODoDOÕQÕU%LULQFLKDOGDúԥKDGԥWRUWDDGVÕ] YԥoHoԥOԥEDUPD÷ODUÕQÕQ XFODUÕQDJFYHUPԥNOԥ YԥKԥULNLԥOLQRYXFODUÕLOԥ ]ԥUEԥHQGLULOLU , ya da GԥULQLQ]ԥULQԥEDUPDTODUÕQoÕUWPDYXUXOPDVÕYԥVUú - GUOPԥVLKԥPoLQLQEDUPDT ]ԥUEԥOԥULQLQ P[WԥOLINRPELQDVL\D lar ÕQGDQ isti- IDGԥHGLOLU%XQXQODGDP[WԥOLIWHPEUoDODUOÕQÕQ YԥGLQDPLNOL\LQULWPLN ciz- JLOԥUL ԥOGԥROXQXU 1D[oÕYDQ05 -QÕQùԥUXUUD\RQXQGD³ dLOLNQD÷DUDGDoDOÕU Yelmar ԤOL\HY . $÷GDPUD\RQX*ODEOÕNԥQGL , 1970-ci il) a 1D÷DUDGDoDOPDXVXOODUÕ : D oÕUWPDE úDSDODT b 251 - NW]ԥUEԥ RYXFXQLoLLOԥ üzün PԥUNԥ]LQԥYXU maq - RUWDúDSDODT CCccccv - VD÷ԥOLQEDUPDTODUÕQÕQ ]ԥ VUWOPԥVL > , < - aksent (WDNWÕQ güclü WԥTWL )– VD÷ ! Yԥ\DVRO ԥOOԥ]LO]ԥUEԥ , , - oÕUWPD LúDUԥ]ԥULQGԥNLUԥTԥP]ԥUEԥQLYXUDQEDUPDTODUÕJ|VWԥULU Yԥ\D - TÕUDTúDSDODT VȠ - oÕUWPDVD÷ԥOLQúԥKDGԥWEDUPD÷ÕLOԥ\DUDQDQ]ԥUEԥ V+ - H\QL]ԥUEԥVROԥOOԥ ɩɩ - TRúDúDSDODT VV - TRúDoÕUWPD - VUúGUPԥoÕUWPD EDUPDTODUÕQoÕUWPD úԥNOLQGԥ VUúGUOPԥVL ) - LWLúDSDODT - LWLoÕUWPD - cüt oÕUWPD , , - UX[W WUHPROR \DOQÕ] TÕVD úDSDODTOD LID ROX - nur) - FWúDSDODT VD÷YԥVROԥOOԥ eyni vaxtda vurulan ]ԥUEԥOԥU 0[WԥOLIVXOODUODDOÕQ an WHPEUYԥGLQDPLN i VԥV HIIHNWOԥULQL qeyd et- PԥN üçün adi not LúDUԥOԥULQGԥQ Yԥ PGGԥWGԥQ LVWLIDGԥ olunur 1D÷DUDGD Pԥ\\ԥQ\NVԥNOLNGԥ VԥVOԥUDOÕQPDGÕ÷ÕQDJ|UԥQRWODUELU[ԥWW]ԥULQGԥYԥ\D QRWVԥWULQLQ ikinci Yԥ üçüncü [ԥWOԥULDUDVÕQGD\D]ÕOÕUQRW[ԥWOԥULLVԥDúD÷Õ\D GR÷UXX]DGÕOÕU1RWVԥWULQLQԥYYԥOLQGԥDoDU\D]ÕOPÕU 7DNWÕQ güclü WԥTWOԥUL ELU TD\GD RODUDT VD÷ ]ԥLIOԥUL LVԥ VRO ԥOOԥ LID olunur. =ԥUE DOԥWOԥULQGԥ ULWPLN TXUXOXú ԥVDVԥQ iki VԥVLQ – müvafiq olaraq “dum”, “bum” Yԥ \D “düm” DGODQGÕUÕO an QLVEԥWԥQEԥPYԥRQXQODPTD\L - VԥGԥ bir NYDUWD \X[DUÕVԥVOԥQԥQ “dam”, “bak” Yԥ \D “tԥN´ ]LOVԥVOԥULQ bir- OԥúPԥVLQGԥQ\DUDQÕU [7]. %ԥPVԥV üzün PԥUNԥ]LQԥ]LOVԥVL sԥ üzün NԥQDUÕQDYXUPDTODDOÕQÕU 6ԥVOԥULQ XFDOÕ÷ÕQÕ GDKD GԥTLT ԥNV HWGLUPԥN oQ VD÷ ԥOOԥ oÕ[ aUÕO an VԥVOԥUL n [ԥWGԥQDúD÷ÕVROԥOOԥDOÕQDQVԥVOԥUL n LVԥ[ԥWGԥQ\X[DUÕ\D]ÕOPDVÕW|Y - VL\ԥROXQXU [8]. dDO÷Õ ]DPDQÕoLOLN oLOLQJoXEXT QD÷DUDoL\LQGԥQNHoLULOPLú TD\Õú- dan DVÕOÕUYԥ\DVROԥOOԥJ|YGԥQL tutan LIDoÕQÕQTROWX÷XDOWÕQGDVD[ODQÕOÕUdX - EXTODUÕQLOJԥNOԥULKԥULNLԥOLQúԥKDGԥWEDUPDTODUÕQDNHoLULOLUoXEXTODU|]OԥUL LVԥEDúEDUPDTODUDGLUԥQLUEDúTD EDUPDTODULVԥoXEXT]ԥULQGԥVԥUEԥVW\HU - OԥúLUdXEXTODUELUEԥ `]ԥQLVԥKԥU iki ]ԥ vurulur. 252 dLOLN QD÷DUDGD oDO÷Õ ]DPDQÕ DNNRPSRQHPHQW PHWULN ԥVDVÕ VD÷ ԥO in ELOԥ\LQLENPԥNOԥ DúD÷ÕYԥ]L\\ԥWGԥVD[ODQÕODQ\R÷XQoXEX÷ la vurulur. Bu- nunla da tak WÕQ güclü WԥTWL YXU÷XODQÕU%XKDOGDVROԥOLQELOԥ\LQLQ|]R[XԥW - UDIÕQGDIÕUODQPDVÕLOԥ\X[DUÕYԥ]L\\ԥWGԥVD[ODQÕOD n QD]LNoXEX÷XQ]ԥUEԥVLLOԥ PԥKDUԥWOԥYDULDVL\DROXQDQ[ÕUGDULWPOԥUԥOGԥHGLOLU 1D÷DUDGDԥOOԥYԥ\DoXEXTODoDO÷Õ VXOXQXQVHoLOPԥVLDQVD mblda ifa- oÕODUÕQ VD\ÕQGDQ Yԥ oÕ[Õú HGLOԥQ \HULQ TDSDOÕ Yԥ DoÕT ROPDVÕQGDQ DVÕOÕGÕU $úÕTODUEDODEDQoÕODU , [DOToDO÷ÕDOԥWOԥULDQVDPEOODUÕ nda YԥRUNHVWUOԥUGԥԥOOԥ GDPEXUoX]XUQDoÕYԥWXOXPoXODUDQVDPEOODUÕQGDLVԥoXEXTODoDOÕUODU Binar DOԥWRODQN os-nD÷DUDQÕTDUúÕGDVD[OD\ÕETD\Õú YDVLWԥVLOԥoL\LQ - GԥQDVÕUODU$OԥWLOJԥ\LQN|Pԥ\LLOԥELOԥNOԥUԥWD[ÕOPÕú bir (ana kosda Yԥ\D iki (bala kosda) toxmaqla bir Yԥ\DKԥULNL]ԥ YXUPDTODVԥVOԥQLU$QDN osda WDNWÕQ güclü WԥTWLOԥUL oDOÕQÕUEDODN osda LVԥPHORGL\DODUÕQULWPLNԥVDVÕQԥ]ԥUԥ oDWGÕUÕOÕU dLOLNQD÷DUDQÕQVW]Qԥ ]ԥUEԥYXUPDTODDOÕQDQVԥVOԥULQQRW[ԥWOԥUL \X[DUÕJ|VWԥULOPԥNOԥ[ԥWGԥQ\X[DUÕ alt üzdԥDOÕQDQVԥVOԥULLVԥQRW[ԥWOԥULDúD - ÷Õ\DGR÷UXJ|VWԥULOPԥNOԥ[ԥWGԥQDúD÷ÕGD\D]ÕOPDVÕPԥVOԥKԥWJ|UO ür [9]. * * * Qaval . Çal ÷ÕGDQԥYYԥOTDYDOÕQ üzü gün Gԥ , RGYԥ\DHOHNWULNODPSDVÕ ]ԥULQGԥ TÕ]GÕUÕOÕU 253 4DYDOGDoDOÕU0DKPXG6DODKRY %DNÕúԥKԥUL -FÕLO a b 4DYDOGDoDOPDVXOODUÕ D úDSDODTE oÕUWPD 254 LID HGԥUNԥQ TDYDOoÕ DOԥWLQ VD÷DQD÷ÕQÕ GL]LQԥ Yԥ VLQԥVLQԥ VÕ[DUDT ԥOOԥ ]Q PԥUNԥ]LQԥ vurur. 7UHPRORNUHúHQGRYԥIRUúODTODUDOԥWGԥ parlaq YԥGUVWDOÕQÕU 4DYDOoQQRWODUELU[ԥWW]ԥULQGԥYԥ\DQRWVԥWULQLQ üçüncü Yԥ dör- düncü [ԥWOԥUL DUDVÕQGD \D]ÕOÕU QRW [ԥW tL \X[DUÕ\D H\QL SDUWL\DQÕ QD÷DUD LOԥ oDOGÕTGD LVԥDúD÷Õ\DGR÷UXLVWLTDPԥWOԥQLU 4DYDOP[WԥOLIWHPSULWPLNYԥGLQDPLNLPNDQOD ra malikdir. * * * 4RúDQD÷DUD %LUTD\GDRODUDTTRúDQD÷DUDVRORoDO÷ÕDOԥWLVD\ÕOPÕU . 7ԥPL] Yԥ JFO VԥVOԥU DOPDT oQ TRúDQD÷DUDQÕQ üzü oDO÷ÕGDQ ԥYYԥO RG ]ԥULQGԥ D]DFÕTTÕ]GÕUÕOÕU 4RúDQD÷DUDQÕ[VXVLD÷DFGD\D÷DTR\XE DGԥWԥQE|\NJ|YGԥ si ifa- oÕGDQVD÷GD\HUOԥúLU ELUTԥGԥULIDoÕ\DGR÷UXԥ\LUOԥU\D[XGGDPԥUDVLPOԥUL JԥOLQ JԥWLUPԥ Yԥ LGPDQ R\XQODUÕQÕ ]RU[DQD NԥQGLUED] Yԥ V PúD\LԥW HGԥUNԥQRQXTROWX÷XQDOWÕQGDVD[OD\ÕUODUԤYԥOOԥULVԥR \D \HUԥTR\XOXUGX \DGDLIDoÕQÕQER\QXQGDQDVÕOÕUGÕ QRúDQD÷DUDQÕQJ|YGԥOԥUL\X[DUÕKLVVԥGԥP[WԥOLIGLDPHWUOLROGX÷XQD J|Uԥ RQODUÕQ VԥVL ELU -ELULQGԥQ Wԥ[PLQԥQ ELU kvarta \NVԥNOL\LQGԥ IԥUTOԥQLU . $OԥWLQVԥVLELUTԥGԥU quru, cingiltili Yԥ|]QԥPԥ[VXVoDODUODUDPDOLNGLU dDO÷Õ ]DPDQÕoXEXTODUÕQD\UÕ -D\UÕOÕTGDKԥULNLGԥUL]ԥ , bir ]ԥ PԥU - Nԥ]LQԥYԥNԥQDUÕQD ) YԥELU -ELULQԥYԥ\DJ|YGԥ\ԥ , ovucun ]ԥ YXUXOPDVÕLOԥ P[WԥOLIVԥVOԥUDOÕQÕUdR[YD[W]ԥUEԥOԥUoXEXTODUÕQ TDOÕQXFODUÕQÕ YԥKԥULNL ԥOOԥ]ԥ YXUPDTODVUúGUPԥNOԥYԥ\DoXEXTODUGDQELULLOԥE|\NJ|YGԥ nin üzünü basmaqla KԥPoLQLQ\X[DUÕGDVDGDODQDQLIDVXOODUÕQÕQNRPELQDVL\D - ODUÕ WԥWELT edilir. Göründüyü kimi, TRúDQD÷DUDGDP[WԥOLI]ԥUEԥVXOODUÕQGDQ LVWLIDGԥROXQXUYԥEXQGDQDVÕOÕRODUDT PUԥNNԥEULWPLNVԥVOԥUDOÕQÕU%LUTD\ - da olaraq, ritmin güclü Wԥ qti ]ԥ YXUPDTODULWPLNILTXUDVL\DODULVԥoXEXTOD - UÕQN|PԥNOL\LLOԥԥOGԥHGLOLU 4RúDQD÷DUDoQDúD÷ÕGDJ|VWԥULOԥQúWUL[OԥUWԥNOLIROXQPXúGXU>@ - çubuqla çalmaq - çubuqlarla çalmaq Yԥ\D - oXEXTYԥԥOLOԥoDO maq Yԥ\D - oXEXTYԥoÕUWPDYDVLWԥVLOԥoDO maq Yԥ\D - çubuqlarla üzün NԥQDUÕQ da çalmaq (daha NԥVNLQ Yԥ ]LOVԥVOԥUDOÕQÕU Yԥ\D - çubuqlarla üzün PԥUNԥ]LQGԥ çalmaq (EԥP VԥVOԥUDOÕ - QÕU 255 - üzün PԥUNԥ]LQԥYԥNԥQDUÕQDHOHFԥGԥ oXEXTODUÕQELU -ELULQԥYX - UXOPDVÕQÕQQ|YEԥOԥQPԥVL 4RúDQD÷DUDoQQRWODUQRWVԥWULQLQ üçüncü Yԥ dördüncü [ԥWOԥULDUD - VÕQGD\D]ÕOÕUYԥQRW[ԥWOԥUL\X[DUÕX]DGÕOÕU . %HOԥ KHVDE HGLU NL QRWODUÕ [ԥWOԥULQ DOWÕQGD E|\N J|YGԥGԥ DOÕQDQ VԥVOԥUoQ YԥVWQGԥ NLoLNJ|YGԥGԥDOÕQDQVԥVOԥUoQ ya da KԥULNL[ԥW - Gԥ : NLoLNJ|YGԥGԥ DOÕQDQVԥVOԥU i VW[ԥWGԥE|\NJ|YGԥGԥDOÕQDQVԥVOԥU i LVԥ DúD÷Õ[ԥWGԥ\D]PDTPԥTVԥGԥX\÷XQGXU>@ * * * 'PEԥN . Çalmazdan qabaq GPEԥ\LQ üzünü od ]ԥULQGԥ TÕ]GÕUÕUODU øIDoÕGPEԥNGԥoDODUNԥQP[WԥOLIoDO÷ÕYԥ]L\\ԥWOԥULQGԥQ iVWLIDGԥHGLU *|YGԥQLQRUWDKLVVԥVLQLGL]ԥV|\Nԥ\ԥUԥNDOԥWITLúԥNLOGԥVD[OD - QÕOÕURQXQDúD÷ÕKLVVԥVLLVԥELUTԥGԥUDU[D\Dԥ\LOLU $OԥWԥOLQDOWÕQGDVD[ODQÕOÕU $OԥWVROoL\LQGԥQDúÕUÕOPÕúNԥPԥUOԥVԥUEԥVWVD[ODQÕOÕU $OԥWLQJ|YGԥVLQLQHQVL]KLVVԥVLLIDoÕQÕQGL]OԥULQLQDUDVÕQGDVD[OD - QÕOÕU dDO÷Õ ]DPDQÕKԥULNLԥOLQEDUPDTODUÕYԥRYXFODUÕQLoLLOԥ üzün PԥUNԥ - ]LQԥYԥNԥQDUÕQDYXU ulur \DVD÷ԥOLQGLUVԥ\LLOԥ\DGԥUL] VÕ[PDTODVROԥOOԥ vuraraq, P[WԥOLIXFDOÕTGD YԥWHPEUGԥ VԥVOԥUDOÕQÕ r. ÇDO÷Õ ]DPDQÕúDSDODTVXOXQGDQLVWLIDGԥHGԥUNԥQEԥPER÷XToÕUWPD üsulundan LVԥ zil Yԥ cingiltili VԥVOԥUDOÕQÕU * * * ùD xúD x$QVDPEODOԥWLGLUdDO÷Õ]DPDQÕLIDoÕVD÷ԥOOԥDOԥWLQGԥVWԥ\LQ - GԥQWXWDUDTRQXVLONԥOԥ\LUYԥNDVDFÕTODUELU -ELULQԥGԥ\LU $OԥWPXVLTLԥVԥULQLQULWPLQԥX\÷XQRODUDTP[WԥOLIWHPSOԥVLONԥOԥQ - GLULOԥUԥN Yԥ\D p-dan ff TԥGԥUGLQDPLNGLDSD]RQGDWUHPRORúԥNOLQGԥoDOÕQÕU $QVDPEOGD EX DOԥWL TRúDQD÷DUDoÕ oDOÕU 6LONԥOԥPԥúWUL[LQL vvvv LúDUԥVL LOԥ qeyd HWPԥN WԥNOLIROXQXU [12]. * * * Kaman .“ 256 4RúDQD÷DUDGDYԥGPEԥNGԥ oDOÕU)LUX]0ԥOLNԥOL\HY %DNÕúԥKԥUL -FÕLO 257 * * * Laqquti%XDOԥWGԥ DGԥWԥQTRúDQD÷DUDLIDoÕODUÕ oDOÕU /DTTXW i ԥVD - VԥQDQVDPEODOԥWLGLU , PDKQÕODUÕYԥUԥTVOԥULPúD\LԥWHGԥUNԥQWH] -WH]QD÷DUD TRúDQD÷DUDYԥTDYDOODELU\HUGԥVԥVOԥQLU3HúԥNDUDQVDPEOODUÕQ WԥUNLELQԥPX - VLTL[DGLPLSHGDTRTYԥWDU]ԥQԤKPԥG%DNÕ[DQRYXQW|YVL\ԥVLLOԥGD[LOHGLO- mLúGLU7LULQ]KLVVԥVLQԥ iki oXEXTODYXUDUNԥQWHUVL\DYԥ\DNYDUWDLQWHUYDOÕ QLVEԥWLQGԥ NԥVNLQ cingiltili Yԥ úDTTÕOWÕOÕ VԥVOԥU DOÕQÕU 6ԥVOԥQPԥQLQ JF R\XOPXú\DUÕTODUÕQGԥULQOL\LQGԥQYԥWLULQE|\NO\QGԥQDVÕOÕGÕU Laqqut LoDO÷ÕVÕQGD WԥNOLIROXQPXúúԥUWLLúDUԥOԥU>@ : B.L. – E|\NO|YKԥGԥoDO÷Õ K.L. – NLoLNO|YKԥGԥoDO÷Õ . .LoLNYԥE|\NWLUOԥUGԥoDODUNԥQDOÕQDQ]LOYԥEԥP VԥVOԥULQPYDILT RODUDT\X[DUÕYԥDúD÷Õ[ԥWOԥUGԥ\D]ÕOPDVÕWԥNOLIHGLOPLúGLU>@ *ԥOԥFԥNGԥ DQVDPEO Yԥ RUNHVWUOԥULQ WԥUNLELQԥ |]VԥVOԥQԥQ VLQF DOԥWL GD[LO HGLOԥUNԥQ RQGD oDO÷Õ úWU ixOԥUL Yԥ VXOODUÕQÕQ DúD÷ÕGDNÕ úԥUWL LúDUԥOԥUL WԥNOLIHGLOPLúGLU>@ - ERúTDEÕQ ERúTDEDYXUXOPDVÕ - TRúDQD÷DUDQÕQoXEX÷XLOԥ vurma 2UGLQDULR TÕVD 2UG – ERúTDEÕQERúTDEDVUWQԥUԥNYXUXOPDVÕ Secco – TXUX]ԥUEԥ ]ԥUEԥGԥQVRQUDVԥVVLQԥGԥER÷XOXU Glissando - ERúTDEÕQERúTDE]ԥULQԥVUúGUOPԥVL Colla bacchetta die piatti – çubuqla ERúTDED vurmaq. 0LV|]VԥVOԥQԥQDOԥWOԥU VLQF]ÕQTÕURYTXPUR oQQRWODUÕ bu LúDUԥLOԥTH\GHWPԥNPԥTVԥGԥX\÷XQVD\ÕOÕU [16]. IdiRIRQYԥPHPEUDQ ofonlar qrupu WԥUNLELQԥ daxil HWPԥN úԥUWLLOԥ RQ - ODUÕQGHPԥNRODUNLLQGLKDPÕVÕQGDQLVWLIDGԥROXQXU , oUNHVWULQ]ԥUETUXSX DOԥWOԥULQLQLúOԥQPLú not \D]ÕVLVWHPLDúD÷ÕGDNÕ kimidir: D WԥN membranoIRQODU ]ԥQJTDYDOúD xúD xWԥELOQD÷DUDoLOLNQD÷D - ra) bir [ԥWW ]ԥULQGԥQRWODúGÕUÕOÕU6ROԥOLQ]ԥUEԥVLQԥWLFԥVLQGԥDOÕQDQVԥV[ԥW - WLQDúD÷Õ\DGR÷UXVD÷ԥOLQ ki LVԥ[ԥWWLQ\X[DUÕ\DGR÷UXLVWLTDPԥWOԥQPԥVLLOԥ D\UÕOÕU . b) bir i IDoÕOÕELQDUPHPEUD no IRQODUoQ TRúDQD÷DUDODTTXW i) notlar böyük J|YGԥGԥ O|YKԥGԥ DOÕQDQ VԥVOԥU oQ [ԥWWLQ DOWÕQGD NLoLN J|YGԥGԥ O|YKԥGԥ oQLVԥ[ԥWWLQ VWQGԥQRW[ԥWWL\X[DUÕ\D]ÕOÕU Y LNLLIDoÕOÕELQDUDOԥWLQ N os-QD÷DUD VԥVQRWODUÕLNL[ԥWGԥ – ana kos oQDúD÷ÕEDODN oV QD÷DUD oQLVԥ \X[DUÕ[ԥWOԥUGԥ\D]ÕOÕU6ROԥOLQ vu- UXOPDVÕ LOԥoÕ[D rÕO an QRW[ԥWOԥULDúD÷ÕVD÷ԥOLQNLLVԥ\X[DUÕTH\GROXQXU>@ ______ 258 d$/ö,$/Ԥ7/Ԥ5ø;$/49Ԥ3(ùԤ.$5 IV. 086ø4ø YA 5$',&,/,ö,1'$ ,9$]ԥUED\FDQ[DOTLQVWUXPHQWDOPXVLTLVLQLQ TÕVDúԥUKL $]ԥUED\FDQ [DOT PXVLTLVL oR[MDQUOÕGÕU 2QX PX÷DP PDKQÕ UԥTV PHORGL\DODUÕYԥDúÕTKDYDODUÕWԥúNLOHGLU0X÷DPODUÕLIDHWGLNGԥWDUNDPDQ - oDTDYDOPDKQÕYԥKDYDLIDoÕODUÕQÕUԥTTDVYԥUԥTTDVԥOԥULPúD\LԥWHWGLNGԥ LVԥ GDPEXU WXOXP EDODEDQ ]XUQD WWԥN QH\ QD÷DUD TRúDQD÷DUD TDYDO úD[úD[YԥODTTXWLGԥQLVWLIDGԥROXQXU$úÕT|] -|]QVD]GDPúD\LԥWHGLU DúÕTDQVDPEOODUÕQGDLVԥEDODEDQTRúDQD÷DUDYԥQD÷DUDLIDoÕODUÕLúWLUDNHGLU - OԥU ;DOT PXVLTLVLQLQ LIDVÕQGD KԥPoLQLQ \DUÕPWRQ G]OúO ùԥUT TDUPRQX YԥNODUQHWGԥQGԥJHQLúLVWLIDGԥROXQXU%L]LPG|YUP]GԥRQODUԥVO[DOToDO - ÷ÕDOԥWOԥULQԥoHYULOPLúOԥU $]ԥUED\FDQ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULQLQWH[QLNLYԥEԥGLLLPNDQODUÕEXYԥGL - JԥUODGVLVWHPOԥULLOԥVԥFL\\ԥOԥQԥQPX÷DPYԥLQVWUXPHQWDOPXVLTLQLQLIDVÕQ - GDGDKDWDPúԥNLOGԥ|]QELUX]ԥYHULU>@ 'ԥVWJDK GH\LOԥQ LULKԥFPOL YRNDO -LQVWUXPHQWDO PX÷DPÕ LQVWUXPHQWDO PTԥGGLPԥ -GԥUDPԥGYԥEԥUGDúWODEDúODQÕU$UGÕQFDELUQHoԥUHoLWDWLY -dekla- masiya xar DNWHUOLPX÷DPÕQú|CEԥDGODQDQYRNDO -LQVWUXPHQWDOKLVVԥOԥULJԥOLU %XYD[W[DQԥQGԥ$]ԥUED\FDQSRH]L\DVÕQÕQNODVVLNOԥULQLQOLULNúHCUOԥULQGԥQ - Tԥ]ԥOOԥULQGԥQ LVWLIDGԥ HGLU 0X÷DP ú|CEԥOԥUL UԥTV [DUDNWHUOL LQVWUXPHQWDO epizodlarla – UԥQJOԥUYԥGLULQTLOԥUOԥ \ԥCQLUԥTV[DUDNWHUOLUԥQJOԥU YԥGԥTLT PHWURULWPLN |OoGԥ LID ROXQDQ PDKQÕ IUDTPHQWOԥUL – WԥVQLIOԥUOԥ Q|YEԥOԥQLU DԥVWJDKGD [DOLV LQVWUXPHQWDO PXVLTL\ԥ DLG RODQ GԥUDPԥG EԥUGDúW UԥQJ Yԥ GLULQTLOԥULQ LIDVÕ ]DPDQÕ WDU]ԥQ Yԥ NDPDQoDoÕQÕQ XVWDOÕ÷Õ GDKD oR[ Qԥ]ԥUԥ oDUSÕU 'ԥUDPԥGGԥPX÷DPÕQԥVDVú|CEԥOԥULQLQPHORGLNULWPLNYԥODG[VX - VL\\ԥWOԥUL TÕVD úԥNLOGԥ ԥNV ROXQXU Yԥ KԥPoLQLQ RQXQ PXPL EԥGLL – emo- VLRQDOPԥ]PXQXDoÕTODQÕU'ԥUDPԥGDLGROGX÷XPX÷DPÕQDGÕQÕGDúÕ\ÕU Pԥ - VԥOԥQ³ùXUGԥUDPԥGL´³+PD\XQGԥUDPԥGL´YԥV 'ԥVWJDKÕQLNLQFL JLULú KLVVԥVLVD\ÕODQEԥUGDúW – kiçik instrumental S\HVGLU%ԥUGDúWÕQPHORGL\DVÕVԥUEԥVWPHWURULWPԥPDOLNGLU 5ԥQJYԥGLULQTLOԥULQWRQDVL\DED÷OD\ÕFÕVÕUROXQXR\QD\ÕUODU 259 5ԥQJOԥU GԥTLT PHWURULWPOL ԥVDVÕ Yԥ PHORGLN LQNLúDIÕQWDPDPOÕ÷Õ LOԥ VԥFL\\ԥOԥQLUOԥU5ԥQJOԥUPX÷DPODUÕQYRNDOLPSURYL]DVL\DVÕQÕQODG -intonasi- \D LQNLúDIÕQÕ PXPLOԥúGLUԥUԥN PX÷DP ú|CEԥOԥUL DUDVÕQGD Wԥ]DG \DUDGÕU Yԥ ԥVԥULQEW|YONGԥGLQDPLNOL\LQLGDKDGDDUWÕUÕU%XQGDQԥODYԥRQODU[DQԥQ - Gԥ\ԥ PX÷DPÕQ JHQLú YRNDO ú|CEԥOԥULQLQ LIDVÕQGDQ VRQUD LVWLUDKԥW HWPԥ\ԥ LPNDQYHULUdR[YD[WUԥQJOԥUVԥUEԥVWPHORGL\DODUNLPLPX÷DPGDQD\UÕGD LIDROXQXU5ԥQJOԥUúԥUWLRODUDTPX÷DPODUÕQ PԥVԥOԥQ³6HJDKUԥQJL´³ùXú - WԥUUԥQJL´ Yԥ\D[XGRQODUGDQԥYYԥONLú|CEԥOԥULQLQDGODUÕQÕGDúÕ\ÕU%XQGDQ EDúTDPX÷DPÕQKԥUú|CEԥVLELUQHoԥUԥQJԥPDOLNRODELOԥU0HORGLN -ritmik TXUXOXúXQD J|Uԥ RQODU PDKQÕ PDUúYDUL oR[ YD[W LVԥ UԥTV [DUDNWHUOL ROXU 0X÷DPú|CEԥOԥULQGԥQIԥUTOLRODUDTPHORGL\DQÕQ VÕoUD\ÕúOÕLQNLúDIQPXQԥ - OԥULQLQROPDVÕLOԥ\DQDúÕUԥQJOԥUGԥPHORGL\DQÕQLQNLúDIÕ\X[DUÕGDQDúD÷Õ\D UԥYDQ WԥU]Gԥ EDú YHULU 5ԥQJOԥUGԥ EW|YONGԥ $]ԥUED\FDQ [DOT PXVLTLVLQԥ [DVRODQPHOL]POԥULQEWQQ|YOԥULQGԥQ WUHOOԥUPRUGHQWOԥUIRUúODTODUYԥV JHQLúLVWLIDGԥROXQXU MX÷DPODULQVWUXPHQWDOLIDIRUPDVÕúԥNOLQGԥԥVDVԥQWDUNDPDQoDED - ODEDQYԥTDUPRQGDVԥVOԥQGLULOLU%XKDOGDUԥQJOԥUYԥWԥVQLIOԥUROPXUYԥPX - ÷DPIDVLOԥVL]PXVLTLLQNLúDIÕ -LQSURYL]DVL\DúԥNOLQLDOÕU 0X÷DPÕQ GLJԥU Q|YQ LQVWUXPHQWDO LIDGD ]ԥUE DOԥWLQ ԥKԥPL\\ԥWOL UROX RODQ JHQLú ELUKLVVԥOL ԥVԥU - ]ԥUEL -PX÷DPODU ULWPLN PX÷DPODU WԥúNLO HGLU>@2QODUPԥTDPODUÕQDGÕQÕ\R[VԥUEԥVWDGODU – ³+HUDWÕ´³$UD]EDUÕ´ ³0ԥQVXUL\\ԥ´³4DUDED÷úLNԥVWԥVL´YԥVGDúÕ\ÕU%XQODUGDGԥVWJDKGDQIԥUT - OL RODUDT YRNDO Yԥ LQVWUXPHQWDO KLVVԥOԥU H\QL ԥKԥPL\\ԥWOL Yԥ PVWԥTLOGLU =ԥUEL -PX÷DPODUGDTÕVD oR[YD[WLNLWDNWOÕ YԥGԥIԥOԥUOԥWԥNUDUODQDQPXVLTL IUD]DODUÕQGDQ LEDUԥW YRNDO -LPSURYL]DVL\D GԥTLT ULWPLN ILTXUDVL\D IRQXQGD \NVԥN UHTLVWUGԥLIDROXQXU9RNDOSDUWL\DVD]ԥQGԥDQVDPEOÕLOԥLIDROXQDQ instr XPHQWDO UԥQJWLSOL HSL]RGODUGD Q|YEԥOԥQLU =ԥUEL -PX÷DPODUÕQ LQVWUX - PHQWDOPúD\LԥWLԥVԥULQPHORGLNԥVDVÕQÕWԥúNLOHGLUYԥRQXQPHWURULWPLN[ - VXVL\\ԥWLQL Pԥ\\ԥQOԥúGLULU =ԥUEL -PX÷DPODU oR[ YD[W VԥUEԥVW LID ROXQDQ LQNLúDIHWPLúHPRVLRQDO -GRO÷XQOXLQVWUXPH n-WDOKLVVԥ\ԥPDOLNGLU $]ԥUED\FDQ[DOTLQVWUXPHQWDOPXVLTLVLGDKDWDPúԥNLOGԥWR\PԥUD - VLPOԥULQLQP[WԥOLIVԥKQԥOԥULQGԥWԥPVLOROXQPXúGXU $GԥWԥQELUQHoԥJQGDYDPHGԥQ$]ԥUED\FDQWR\XQD]XUQDoÕODUDúÕT YԥVD]ԥQGԥDQVDPEOODUÕGԥCYԥWROXQXUODU%XUDGDPX÷DPODUUԥTVYԥDúÕTKD - YDODUÕVԥVOԥQLU%XQGDQԥODYԥWR\úԥQOLNOԥULJQOԥULQGԥ]XUQDoÕODUDQVDPEOÕ LOԥLIDROXQDQԥQCԥQԥYLKDYDODUÕQPúD\LԥWLLOԥNԥQGLUED]ODU|]XVWDOÕTODUÕQÕ QPD\Lú HWGLULUOԥU ;VXVL \HUOԥUGԥ – ]RU[DQDGD \HQԥ Gԥ ]XUQDoÕODUÕQ P - úD\LԥWL LOԥ SԥKOԥYDQODUÕQ \DUÕúÕ WԥúNLO ROXQXU \ROD GúPԥ]GԥQ ԥYYԥO LVԥ DW \DUÕúODUÕ – FÕGÕUNHoLULOLU $]ԥUED\FDQ WR\ODUÕ [DOT UԥTVOԥUL LOԥ [VXVLOԥ ]ԥQJLQGLU 5ԥTV KDYD - ODUÕ $]ԥUED\FDQ LQVWUXPHQWDO PXVLTLVLQLQ ԥVDV KLVVԥVLQL WԥúNLO HGLU *ԥOLQ Eԥ\LQHYLQԥ \RODVDOÕQDUNԥQԥQCԥQԥYLD÷ÕU³$WODQGÕUPD´UԥTVLLIDROXQXU%ԥ\ YԥFDYDQODULJLGOLNP|KNԥPOLNԥNVHWGLUԥQFԥOGYLUWXR]UԥTVOԥUL PԥVԥOԥQ 260 ³4D]D÷Õ´ ³ùDOD[R´ JԥOLQ Yԥ TÕ]ODU LVԥ ELU TD\GD RODUDT |]QԥPԥ[VXV PHORGL\DVÕLOԥEԥGԥQKԥUԥNԥWLQLQUԥYDQOÕ÷ÕQÕTDGÕQTDPԥWLQLQFD]LEԥVLQLYԥ ]ԥULIOL\LQLԥNVHWGLUԥQOLULN³8]XQGԥUԥ´³*ԥOLQKDYDVÕ´UԥTVOԥULR\QD\ÕUODU $÷ÕU PXVLTL VԥGDODUÕ DOWÕQGD PԥVԥOԥQ ³0LU]ԥ\L´ Eԥ\LQ YDOLGH\QOԥUL UԥTV HGLUOԥU %W|YONGԥ PԥCQD Pԥ]PXQXQD J|Uԥ $]ԥUED\FDQ [DOT UԥTVOԥUL ԥQCԥQԥYL ³6ԥPԥQL´ ³1RYUX]X´ Yԥ V PԥLúԥW ³%ԥQ|Yúԥ´ ³1D] HOԥPԥ´ ³0ԥ]ԥOLUԥTV´³7XUDFÕ´YԥV ԥPԥN ³dREDQÕ´³+ԥVULEDVPDGRODQJԥO´ YԥV TԥKUDPDQÕKԥUELYԥLGPDQR\XQX ³.RUR÷OXG|úԥPԥVL´³4ԥKUԥPD - QÕ´³&ԥQJL´³&ÕGÕU´YԥV NWOԥYL ³ 261 $úÕTODUÕQoÕ[ÕúODUÕԥQCԥQԥYLJH\LPGԥ X]XQVWSDOWDUÕ – oX[DTÕVDDU - [DOÕT úDOYDU NԥPԥU GԥULGԥQ oԥNPԥ Yԥ TԥOԥPL EX[DUD SDSDT ELU GԥVWԥ DGDPODUÕQ WRSODQGÕ÷Õ PԥFOLVOԥUGԥ EDú YHULU %XUDGD RQODUÕQ SURTUDPODUÕ Yԥ oÕ[ÕúTD\GDODUÕLOԥWDQÕúROXUODU $úÕTODUÕLVWHCGDGODUÕQDYԥVD]GDoDOPDTDELOL\\ԥWOԥULQԥJ|UԥúԥUWLROD - UDToTUXSDE|OUOԥU>@ ùDLU -DúÕTODU – HOúDLUOԥUL úHCUTRúXUYԥR[X\XUODUODNLQVD]GDXVWD - OÕTODoDOPD÷ÕEDFDUPÕUODURQDJ|Uԥ GԥPԥFOLVOԥUGԥLúWLUDNHWPLUOԥU øIDoÕ -DúÕTODU – PXVLTLEԥVWԥOԥ\LUVD]GD\D[úÕoDOÕUODUODNLQVԥVOԥUL ROPDGÕ÷ÕQGDQ PԥFOLVOԥUGԥ LúWLUDN HWPLUOԥU úHCU Yԥ PDKQÕ \D]PÕUODU ODNLQ DúÕTKDYDODUÕQÕVD]GDoR[J|]ԥOoDWGÕUÕUODU 3. Ustad-DúÕTODU – ³$úÕT´Iԥ[ULWLWXOXGDúÕPDToQPXVLTLoLDúD÷Õ - GDNÕ NH\IL\\ԥWOԥUԥ PDOLN ROPDOÕGÕU VD]GD \D[úÕ oDOPDOÕ úHCU TRúPDOÕ Yԥ PDKQÕEԥVWԥOԥPԥOLԥCODUԥTVHWPԥOLPԥODKԥWOLVԥVOԥR[XPDOÕGÕUGDQÕúÕTPԥ - GԥQL\\ԥWL oR[OXVD\GDGDVWDQODUÕ \DGGDVD[ODPDT \DGGDúÕQԥ]DNԥWYԥPԥ - ULIԥWVDKLELROPDOÕGÕU *|UQG\ NLPL DúÕT \DUDGÕFÕOÕ÷Õ |]QGԥ P÷ԥQQL PXVLTLoL UԥT - TDVúDLUEԥVWԥNDUSHúԥOԥULQLELUOԥúGLULU\ԥCQLVLQNUHWGLU0X÷DPVԥQԥWLNLPL RGDLPSURYL]DVL\D\DԥVDVODQÕU $úÕTKDYDODUÕJLULúLQWHUPHGL\DYԥWDPDPODPDKLVVԥOԥULRODQLQNLúDI HWPLú PXVLTL ԥVԥULGLU øQVWUXPHQWDO JLULú GLQOԥ\LFLQL Pԥ\\ԥQ HPRVLRQDO Yԥ]L\\ԥWԥKD]ÕUOD\ÕU0ԥVԥOԥQ³0LVUL´QLQJLULúLLUDGԥOLFLGGLGԥTLT³ԤIúD - UÕ´QÕQ - R\QDTFRúTXQUԥTV[DUDNWHUOL³'XUD[DQÕ´QÕQ - GԥULQOLULNVԥFL\\ԥVL LOԥ VHoLOLU %ԥC]L DúÕT KDYDODUÕQGD JLULú YRNDO SDUWL\DODUGDQ VHoLOԥQ VԥUEԥVW PXVLTL\ԥPDOLNROXUEDúTDODUÕQGDLVԥYRNDOPXVLTLQLQ|]QQԥVDVÕQGDLQ - NLúDIHGLU*LULúOԥULQGDYDPL\\ԥWLKDYDODUÕQP|Y]XVXQGDQYԥDúÕTODUÕQXVWDOÕ - ÷ÕQGDQDVÕOÕGÕU $]ԥUED\FDQÕQD\UÕ -D\UÕE|OJԥOԥULQGԥPԥ\\ԥQDúÕTPHORGL\DODUÕ\D - \ÕOPÕúGÕU $úÕTKDYDODUÕJHQLúTXUXOXúODUÕLOԥVHoLOLU2QODUÕQIRUPDVÕԥVDVWRQL - NDԥVDVÕQGDQP|Y]XQXQNYDUWDYԥ\DNYLQWD\X[DUÕ\DWԥ[PLQԥQԥVԥULQRUWD KLVVԥVLQԥNLPLNHoLULOPԥVL\ROXLOԥTXUXOXUYԥVRQUDSLOOԥúԥNOLQGԥHQԥQVHN - YHQVL\D]ԥULQGԥQUHSUL]D\DG|QU $úÕTKDYDODUÕQÕQP|Y]XODUÕROGXTFDUԥQJDUԥQJGLU/DNLQEXUDGDOLULN YԥTԥKUDPDQOÕTKDYDODUÕ ³.RUR÷OX´³4ԥKUԥPDQÕ´³.ԥUԥPL´³'XUD[DQÕ´ ³ùԥPNLU J|]ԥOOԥPԥVL´ Yԥ V ԥVDV \HU WXWXU $úÕT KDYDODUÕQÕQ ԥNVԥUL\\ԥWL ³0LVUL´³%DúP[ԥPPԥV´YԥV UHoLWDWLY -GHNODPDVL\DYԥPDKQÕ[DUDNWHUOL KDYDODUDUDVÕQGDDUDOÕTP|YTHWXWDQR[XQDTOÕ -reçitativ tiplidir [5]. 0HORGLNG|QPԥOԥUDúÕTKDYDODUÕQÕQGD\DTODUÕPX÷DPYԥԥQoR[úXU YԥVHJDKPԥTDPODUÕQDX\÷XQJԥOLU%XQXQOD\DQDúÕED\DWÕ -úLUD]YԥoDKDUTD - KÕPԥTDPODUÕLOԥED÷OÕKDYDODUDGDUDVWJԥOPԥNRODU 6D]GD DúÕT KDYDODUÕQÕQ LQVWUXPHQWDO LIDVÕQÕQ IԥUTOL FԥKԥWOԥUL EXQODU - GÕU VԥVLQ ELU \NVԥNOLNGԥ GԥIԥOԥUOԥ WԥNUDUODQPDVÕ PRWLY |]ԥNOԥULLIDGԥOԥUL 262 Yԥ FPOԥOԥULQLQ WԥNUDU ROXQPDVÕ Yԥ YDULDQWOÕOÕ÷Õ SLOOԥOL HQԥQKԥUԥNԥWLQ V - WQON WԥúNLO HWPԥVL ODG GD\DTODUÕQÕQ GDYDPOÕ oDODUODQPDVÕ ԥVDVԥQ DúD÷Õ HQԥQVHNYHQWOLOLNPHOL]POԥUIRUúODTODUTOLVVDQGRDUWÕUÕOPÕúVHNXQGDQÕQYԥ [URPDWLN \DUÕPWRQODUÕQ \DOQÕ] PHOL]POԥUGԥ UDVW JԥOLQLU ROPDPDVÕ $úÕT KDYDODUÕQÕQԥVDVIRUPDԥPԥOԥJԥWLUԥQSULQVLSL – YDULDQWOÕOÕTGÕU RQXQGLDSD - zonu kiçikdir – DGԥWԥQNYDUWDNYLQWDYԥVHNVWDQDGLUKDOODUGDWHUVL\DVHS - WLPDYԥRNWDYDKԥFPLQGԥROXU%XKDYDODUGLQDPLNPHWURULWPLNúԥNLOLLOԥVH - oLOLUOԥU%LUoR[DúÕTKDYDODUÕ ³ ,9;DOTPԥLúԥWLQGԥDQVDPEO YԥRUNHVWUOԥULQWԥUNLELQGԥoDO÷ÕDOԥWOԥUL ;DOToDO÷ÕDOԥWOԥULԥVUOԥUER\XLQVDQÕQPԥCQԥYLDOԥPLYԥHVWHWLNWԥUEL - \ԥVLQLQ LQNLúDIÕQGD E|\N URO R\QDPÕúGÕU 2QD J|Uԥ Gԥ RQODU PLOOL PԥGԥ- QL\\ԥWLQԥQVHYLPOLYԥVD\ÕODQQPXQԥOԥULQGԥQGLU$]ԥUED\FDQDLOԥVLQLQYD - FLEDWULEXWXNLPLRWD÷ÕQGLYDUÕQGDNÕ[DOoD]ԥULQGԥDVÕOPÕúWDUNDPDQoDYԥ \DVD]EXQDSDUODTVEXWGXU;DOToDO÷Õ DOԥWOԥULQGԥoDOPD÷ÕQ|\UԥQLOPԥVLQԥ E|\NGLTTԥW\HWLULOLU%XQԥLQNLPVWԥTLOKԥPGԥELUTD\GDRODUDT[VXVL PԥNWԥE OLWVH\ NROOHF Yԥ DOL WԥKVLO RFDTODUÕQGD KԥPoLQLQ WDQÕQPÕú DúÕTODU WԥUԥILQGԥQKԥ\DWDNHoLULOLU dDO÷ÕDOԥWOԥUL[DOTÕQJQGԥOLNKԥ\DWÕLOԥ\DQDúÕSHúԥNDUPXVLTLQLQLQ - NLúDIÕQGD GD E|\N URO R\QD\ÕU 0[WԥOLI RUNHVWU Yԥ DQVDPEOODU WԥUNLELQGԥ RQODUPVWԥTLOGԥVԥVOԥQLUOԥU 7DUVD]NDPDQoDTDQXQXGGDPEXUEDODEDQQD÷DUD YԥTDYDOGDQ XVWDGLIDoÕODUÕQVRORLIDVÕQGDLVWLIDGԥROXQXU/DNLQKD]ÕUGDPԥLúԥWGԥ\D\ÕODQ DOԥWOԥULQE|\NԥNVԥUL\\ԥWLELUTD\GDRODUDT D VD]ԥQGԥ – PX÷DPoO\E DúÕTODUF EDODEDQoÕODUo ]XUQDoÕODUG WXOXPoXODUH GDPEXUoXODUԥ VD]oÕ TÕ]ODUI QD÷DUDoÕODUJ TDUPRQoXODUԥQCԥQԥYLDQVDPEOODUÕQWԥUNLELQԥGD[LO - GLU 6D]ԥQGԥ VD]oÕ TÕ]ODU TDUPRQoXODU Yԥ QD÷DUDoÕODU DQVDPEOODUÕ DGԥWԥQ úԥKԥUOԥUGԥ DúÕTODU EDODEDQoÕODU ]XUQDoÕODU WXOXPoXODU GDPEXUoXODU DQ - VDPEOODUÕLVԥNԥQGOԥUGԥWԥúNLOROXQXU4DUPRQoXODUDQVDPEOÕKԥPoLQLQNԥQG \HUOԥULQGԥGԥJHQLú\D\ÕOPÕúGÕU 7DUNDPDQoDXGTDQXQVD]EDODEDQWWԥNTDUPRQQD÷DUDTRúD - QD÷DUDWDQÕQPÕúPXVLTLoLOԥULQDGÕQÕGDúÕ\DQ ԤKPԥG%DNÕ[DQRYԤKVԥQ'D - GDúRY%DED6DODKRY YԥEDúTDDGODUYHULOPLú ³ùXU´³0DKXU´³4DUDED÷´ YԥV [DOToDO÷ÕDOԥWOԥULDQVDPEOODUÕQÕQP[WԥOLIYԥKԥPoLQLQ\HQLWLSOLDQ - VDPEOODUÕQWԥUNLELQGԥ ³/DOԥ´TÕ]ODUDQVDPEOÕ³7ԥUDQԥ´JԥQFOԥUDQVDPEOÕYԥ E VԥVOԥQGLULOLU ;DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL DQVDPEOODUÕ PL]UDEOD QԥIԥVOԥ Yԥ ]ԥUEOԥ oDOÕQDQ PXVLTL DOԥWOԥULQLQ TUXSODUÕ ԥVDVÕQGD \DUDGÕOÕU 0ԥVԥOԥQ $]ԥUED\FDQ [DOT oDO÷ÕDOԥWOԥULDQVDPEOODUÕQÕQWԥUNLELEXúԥNLOGԥGLU ԤKPԥG%DNÕ[DQRY – DGÕQD 263 ansambl – tar - 4, kamança - 3, saz - 1, qanun - 1, bas tar - 1, balaban - 2, QD÷DUD - TRúDQD÷DUD - 1, klarnet - 1, qarmon - úD[úD[ - 1, fortepiano - 1; ԤKVԥQ'DGDúRYDGÕQD³;DWLUԥ´DQVDPEOÕ – tar - 3, kamança - 2, saz - 1, qa- nun - 1, ud - 1, balaban - WWԥN -QD÷DUD - 1, klarnet - 1, bas dütar - 1, fortepiano - %DED6DODKRYDGÕQDDQVDPEOÕ – tar - 3, kamança - 3, saz - 1, balaban - QD÷DUD - TRúDQD÷DUD - 1, klarnet - 1, qarmon - 1, bas dütar -1, fortepiano - ³4DUDED÷´DQVDPEOÕ %ԥUGԥ – tar - 4, kamança - 2, saz -1, ud - 2, balaban - QD÷DUD - TRúDQD÷DUD - GPEԥN ]ԥUE ) - 1, klarnet - 2, qarmon - 2, fortepiano -1. $QVDPEOODUÕQ UHSHUWXDUÕQGD [DOT PDKQÕODUÕ $]ԥUED\FDQ EԥVWԥNDUOD- UÕQÕQYRNDO -LQVWUXPHQWDOԥVԥUOԥULYԥGԥVWJDKODU – PX÷DPODUԥVDVÕQGDTXUXO - PXúNRPSR]LVL\DODUԥVDV\HUWXWXUODU 6LPIRQLN RUNHVWULQ DOԥWOԥULQGԥQ LVWLIDGԥ HGLOԥQ TDUÕúÕT DQVDPEOODUÕQ WԥUNLELQGԥ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULDSDUÕFÕUROR\QD\ÕUODU g] Q|YEԥVLQGԥ D\UÕ -D\UÕ DOԥWOԥULQ WDU VD] NDPDQoD Yԥ ]XUQDQÕQ |]QԥPԥ[VXVVԥVOԥQPԥVLYԥWH[QLNLLPNDQODUÕRQODUÕQVLPIRQLNRUNHVWUWԥU - NLELQGԥ Gԥ LVWLIDGԥVLQԥ LPNDQ \DUDGÕU %X IDNW PDVLU $]ԥUED\FDQ PXVLTL PԥGԥQL\\ԥWLQLQLUԥOLOԥ\LúLQLQSDUODTJ|VWԥULFLVLGLU ;DOToDO÷ÕDOԥWOԥULYԥVLPIRQLNRUNHVWULQ DOԥWOԥULQLQELUJԥPúD\LԥWL LOԥLIDROXQDQPXVLTLԥVԥULQLQVԥVOԥQPԥVLQLQUԥQJDUԥQJOL\LYԥWHPEUOԥULGDKD GD]ԥQJLQOԥúLU2QODUGDQQԥLQNLXQLVRQELUOԥúPԥGԥLVWLIDGԥHGLOLURQODUDoR[ YD[WPDKQÕODUÕQVRORLIDVÕGDWDSúÕUÕOÕUNLEXGDVLPIRQLNRUNHVWULQVԥVOԥQ - PԥVLQL U|YQԥTOԥQGLULU ;DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL VRQXQFXQXQ WԥUNLELQGԥ |]OԥULQLQ VԥVOԥQPԥNDORULWLQLVD[ODPDTOD\DQDúÕVLPIRQLNRUNHVWULQWH[QLNLLPNDQODUÕ VD\ԥVLQGԥ $]ԥUED\FDQ PXVLTLVLQLQ \HQL IRUPDODUÕQÕQ LQNLúDIÕ oQ úԥUDLW \DUDGÕU ;DOToDO÷ÕDOԥWOԥUL$YURSDDOԥWOԥULLOԥELUJԥLONGԥIԥh]H\LU+DFÕEԥ - \RYWԥUԥILQGԥQ³/H\OLYԥ0ԥFQXQ´RSHUDVÕQGDLVWLIDGԥROXQPXú dur. Bu ope- UDGDYԥVRQUDNÕPX÷DPRSHUDODUÕQGDRUNHVWUԥVRORDOԥWNLPLWDUGD[LOHGLO - PLúGLU7DUVROLVW -P÷ԥQQLQLLPSURYL]DVL\DHGLUGL ԤJԥU LON $]ԥUED\FDQ RSHUDODUÕQGD =+DFÕEԥ\RYXQ ³$úÕT 4ԥULE´ 00DTRPD\HYLQ³ùDKøVPD\ÕO´ [DOToDO÷ÕDOԥWOԥULԥVDVPHORGLN[ԥWWLQWԥN - UDUÕoQLVWLIDGԥROXQXUGXVDVRQUDNÕLOOԥUGԥEԥVWԥNDUODURQODUÕ$YURSDDOԥW - OԥULQLQ LVWLIDGԥVL SULQVLSOԥULQԥ X\÷XQODúGÕUDUDT P[WԥOLI ELUOԥúPԥOԥUGԥ UԥQ - JDUԥQJOLN[VXVL\\ԥWOԥULQԥ]ԥUԥDOÕQPDTODWԥWELTHWPԥ\ԥEDúODGÕODU 7DU Yԥ ]XUQDQÕQ VԥVOԥQPԥVLQLQ \HQL WHPEU Yԥ VԥVOԥQPԥ oDODUODUÕQÕQ ԥOGԥ ROXQGX÷X h+DFÕEԥ\RYXQ ³.RUR÷OX´ NODVVLN RSHUDVÕ VLPIRQLN RUNHVWU WԥUNLELQGԥ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULQLQWԥWELTLQLQԥQJ|]ԥOQDLOL\\ԥWOԥULQGԥQELULGLU h+DFÕEԥ\RYEXDOԥWOԥULQUHDOLPNDQODUÕQÕQԥ]ԥUԥDOD raq, onlar üçün xüsusi SDUWL\DODU \D]PÕúGÕU ³dԥQJL´ UԥTVLQGԥ VԥKQԥQLQ oQF DNW TԥKUԥPDQOÕT [DUDNWHULQL YXU÷XOD\DQ ]XUQD Yԥ SLNNROR IOH\WDQÕQ ELUOԥúPԥVL [VXVLOԥ PD - UDTOÕGÕU %W|YONGԥ EԥVWԥNDU ³.RUR÷OX´ RSHUDVÕQGD ԥVԥULQ Pԥ]PXQXQXQ 264 WԥOԥEHWGL\LHSL]RGODUGD[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULQLQDKԥQJLQLQ]YLúԥNLOGԥVԥVOԥQ - PԥVLQԥQDLOROPXúGXU ;DOT oDO÷Õ DOԥWOԥULQLQ VLPIRQLN RUNHVWULQ WԥUNLELQԥ GD[LO HGLOPԥVL RSHUDEDOHWYԥRSHUHWWD\DUDGDQ$]ԥUED\FDQEԥVWԥNDUODUÕQÕQVRQUDNÕQԥVOԥ - ULQ\DUDGÕFÕOÕ÷ÕQGDGDVԥFL\\ԥYL KDOROPXúGXU%HOԥNL)ԤPLURYXQ³6HYLO´ RSHUDVÕQGDEWQRSHUDER\XWDUÕQYԥoQFDNWGDEDODEDQÕQLúWLUDNÕ 7DIWD *Oú 6HYLO Yԥ %DODú VԥKQԥOԥUL EԥVWԥNDUD VԥV UԥQJDUԥQJOL\LQԥ Yԥ WHPEU P[WԥOLIOL\LQԥQDLOROPDTDLPNDQÕ\DUDWPÕúGÕU7DUÕQLPNDQODUÕ6ԤOԥVJԥUR - YXQ³%DKDGXUYԥ6RQD´RSHUDVÕQGDGDKDSDUODTYԥWDPúԥNLOGԥ]ԥoÕ[ÕU Ԥ%ԥGԥOEԥ\OLQLQLONPLOOLEDOHW - ³4Õ]TDODVÕ´PDUDTOÕ\DUDGÕFÕOÕT\R - OXNԥVEHGLU0ԥOOLIWDUDJHQLú\HUYHUPԥNOԥEWQEDOHWER\XRQGDQEDFD - UÕTODLVWLIDGԥHGLU%XUDGDWDUSDUWL\DVÕQÕQPHORGLNOL\L[DOTUԥTVPXVLTLVLQLQ intonasiya-ULWPLNVLVWHPLLOԥVÕ[VXUԥWGԥԥODTԥGDUGÕU &&DKDQJLURYXQ³;DQԥQGԥQLQWDOH\L´ù$[XQGRYDQÕQ³*ԥOLQTD\D - VÕ´RSHUDODUÕQGDWDUD50XVWDID\HYLQ³9DTLI´RSHUDVÕQGDLVԥWDU]XUQDQD - ÷DUD Yԥ TDYDOD ԥKԥPL\\ԥWOL \HU D\UÕOPÕúGÕU 2UNHVWULQ UԥQJDUԥQJOL\LQL ]ԥQJLQOԥúGLUԥQWDU]XUQDEDODEDYԥTDYDOÕQEDOHWLQSDUWLWXUDVÕQDGD[LOHGLO - PԥVL – PDVLUP|Y]XGD\D]ÕOPÕúLON$]ԥUED\FDQEDOHWL³*OúԥQ´QLQPԥOOLIL EԥVWԥNDU6+DFÕEԥ\RYXQE|\N[LGPԥWLKHVDEHGLOPԥOLGLU $]ԥUED\FDQ [DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL h+DFÕEԥ\RYXQ ³2 ROPDVÕQ EX RO - VXQ´ ³$UúÕQ PDO DODQ´ )ԤPLURYXQ ³*|]Q D\GÕQ´ 6ԤOԥVJԥURYXQ ³8O - GX]´³g]P]ELOԥULN´³2OPDGÕHOԥROGXEHOԥ´³0LO\RQoXQXQGLOԥQoLR÷- OX´ ù$[XQGRYDQÕQ ³(Y EL]LP VLUU EL]LP´ Ԥ$EEDVRYXQ ³6ԥQGԥQ PԥQԥ \DUROPD]´74XOL\HYLQ³4Õ]ÕOD[WDUDQODU´$5]D\HYLQ³+DFÕ.ԥULPLQD\D Vԥ\DKԥWL´ 9$GÕJ|]ԥORY Yԥ 50XVWDID\HYLQ ³+DFÕ 4DUD´ 7%DNÕ[DQRY Yԥ 10ԥPPԥGRYXQ ³$OWÕ TÕ]ÕQ ELUL SԥUL´ ø4XOL\HY Yԥ $5]D\HYLQ ³+|FԥW HOԥPԥ´RSHUHWWDODUÕQGDGDJHQLúLVWLIDGԥROXQPXúGXU ;DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL P[WԥOLI IRONORU -HWQRTUDILN ³'JDK´ ³ùXU´ ³/HOOR´ ³7HOOL´ ³ ÇanaqTDODUԥTVL Moderato *OUԥTVL ɆRGHUDWR $÷GDPGD1ԥULPDQ0H hUԥOL\HY in oDO÷ÕVÕQGDQ\D]ÕOÕE . %XUDGDYԥVRQUD[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULoQS\HVOԥUYԥKDYDODUPԥOOLIWԥUԥILQGԥQ\D]Õ OÕE Yԥ nota sal ÕQÕE . 267 ùúWԥr d ԥraPԥGL Moderato $÷GDPGD1ԥULPDQ0HKUԥOL\HYGԥQoDO÷ÕVÕQGDQ\D]ÕOÕE 268 ;,;ԥVUYԥ;;ԥVULQELULQFL\DUÕVÕQGD+DFÕ+V0ԥúԥGLøVL6ԥWWDU .HúWD]OÕ +ԥúLP $OD 3DOD] R÷OX 0ROOD 5]D ԤEGOEDJÕ =ODORY &DEEDU 4DU\D÷GÕ R÷OX ùDKQD] $EEDV .HoԥoL R÷OX 0ԥKԥPPԥG ùԥNLOL ԤOԥVJԥU 0LU]ԥ0ԥKԥPPԥGKԥVԥQԤEGOKԥVԥQ[DQøTEDO=DEXO4DVÕP0ԥúԥGL&ԥ - PLOԤPLURY6HJDKøVODP0ԥúԥGL0ԥPPԥG)ԥU]ԥOL\HY%OEO6ԥLGùXúLQ - VNL =OI $GÕJ|]ԥORY Yԥ ;DQ ùXúLQVNLQLQ VD]ԥQGԥOԥU DQVDPEOODUÕ ROGXTFD PԥúKXULGLOԥU>@ .HoPLúGԥROGX÷XNLPLLQGLGԥGLQOԥ\LFLOԥUDUDVÕQGDPX÷DPoO\ [VXVLOԥPԥúKXUGXU%L]LPG|YUP]GԥVD]ԥQGԥԥQCԥQԥOԥULQL 5DPL]Yԥ(\\XE4XOL\HYOԥU . 54XOL\HYLQDU[LYLQGԥQ 270 5DPL]4XOL\HY6ԥLG5VWԥPRYXQWDULOԥ [DOToDO÷ÕDOԥWOԥUL orkestri üçün “Konsert”ini ifa edir. 'LULMRU1ԥULPDQԤ]LPRYGXU -ci il. 54XOL\HYLQDU[LYLQGԥQ 271 4H\GHGLOGL\LNLPLWDUÕQPX÷DPRSHUDODUÕQGDEWQVԥKQԥOԥUE oyu UROXE|\NGU$]ԥUED\FDQEԥVWԥNDUODUÕRSHUDODUÕQYԥP[WԥOLIMDQUOÕEDOHW - OԥULQ KԥPoLQLQ PXVLTLOL NDPHGL\DODUÕQ SDUWLWXUDODUÕQGD [VXVL SDUWL\DODU D\ÕUPDTODRQXQLPNDQODUÕQGDQPԥKDUԥWOԥLVWLIDGԥHWPLúOԥU 4XUEDQ3LULPRYWDUÕLONGԥIԥVRORDOԥWNLPLHVWUDGD\DGD[LOHWPLúGLU +DFÕ 0ԥPPԥGRYXQ LIDVÕQGD LVԥ LON GԥIԥ $YURSD PXVLTLVL NODVVLNOԥULQLQ ԥVԥUOԥUL KԥPoLQLQ IRUWHSLDQRQXQ PúD\LԥWL LOԥ $]ԥUED\FDQ EԥVWԥNDUODUÕQÕQ YRNDOԥVԥUOԥULVԥVOԥQPLúGLU$]ԥUED\FDQ5HVSXEOLNDVÕQÕQ[DOTDUWLVWL5DPL] 4XOL\HYYԥRQXQR÷OXԤ\\XEXQLúWLUDNÕLOԥWDU]ԥQOԥUGXHWLGLQOԥ\LFLOԥUGԥE| - \NWԥԥVVUDW\DUDGÕU 7DU5XVL\DUDGLRYԥWHOHYL]L\DVÕHVWUDGDVLPIRQLNRUNHVWULYԥ$NDGH - PLNUXV[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWULQLQWԥUNLELQGԥ0RVNYDGDGDVԥVOԥQPLúGLU ELULQFLWԥUNLEGԥ5DPL] Quliyev 7RILT4XOL\HYLQ³/ԥ]JLQND´UԥT sini, ikin- FLGԥLVԥ6OH\PDQԤOԥVJԥURYXQWDULOԥRUNHVWUoQLNLQFL³.RQVHUW´LQLYԥ 'D÷ÕVWDQ EԥVWԥNDUÕ 0ԥKԥPPԥG +VH\QRYXQ ³/ԥ]JL UDSVRGL\DVÕ´QÕ LID HWPLúGLU 7DUÕQJHQLúLPNDQODUÕQÕQԥ]ԥUԥDODUDT+DFÕ;DQPԥPPԥGRY LONGԥIԥ 1952-FLLOGԥWDULOԥVLPIRQLNRUNHVWUoQ³.RQVHUW´\D]PÕúGÕU6RQUDP[ - WԥOLILOOԥUGԥRGDKDG|UGNRQVHUWEԥVWԥOԥPLúGLU%XX÷XUOXWԥFUEԥ=DNLU%D - ÷ÕURY7RILT%DNÕ[DQRY1ԥULPDQ0ԥPPԥGRY5DPL]0LULúOL)LUԥQJL]%D- ED\HYD0ԥPPԥGD÷DhPLGRYYԥ1D]LP4XOL\HYWԥUԥILQGԥQGDYDPHWGLULO - PLúGLU7%DNÕ[DQRYDUWÕTNRQVHUW\DUDWPÕúGÕU .RQVHUWOԥULQPXVLTLVL[RúDKԥQJGDUYԥoHYLNPHORGL\D]ԥULQGԥTX - UXOPXúGXUg]QԥPԥ[VXVRUNHVWUVԥVOԥQPԥVLWDUÕQDKԥQJGDUNDQWLQHODVÕWH[ - QLNLYԥGLQDPLNLPNDQODUÕ LOԥX]ODúÕU 1967-FLLOGԥWDULOԥRUNHVWUoQ³.RQVHUW´LQ \D]ÕOPDVÕ6ԥLG5VWԥ - PRYWԥUԥILQGԥQKԥ\DWDNHoLULOPLúLONWԥFUEԥGLQOԥ\LFLOԥULQKԥGVL]Uԥ÷EԥWLQL TD]DQGÕ6ԤOԥVJԥURYWDULOԥ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWUÕoQNRQVHUW\D] - PÕúGÕU%HOԥNRQVHUW &&DKDQJLURYWԥUԥILQGԥQGԥ\DUDGÕOPÕúGÕU%ԥVWԥNDUODU WDUÕQPUԥNNԥELQWRQDVL\D[VXVL\\ԥWOԥULQGԥQX÷XUOXSDVVDMYԥDNNRUGODUOD PX÷DP -PԥTDPP|Y]XODUÕLOԥEԥ]ԥGLOPLúNDGHQVL\DODUGDSDUODTLIDGԥROXQDQ WH[QLNLLPNDQODUÕQGDQPԥKDUԥWOԥLVWLIDGԥHWPLúOԥU KRQVHUWOԥUGԥ EX MDQUÕQ NODVVLN IRUPDVÕQD ULD\ԥW HGLOPLúGLU %LULQFL KLVVԥVRQDWDOOHTURIRUPDVÕQGD\D]ÕOPÕúGÕUøNLQFLKLVVԥ – DQGDQWHPDKQÕYԥ UԥTV[VXVL\\ԥWOԥUL]ԥULQGԥTXUXOPXúoQFKLVVԥ - DOOHTURLVԥoHYLN Yԥ TÕYUDT³5RQGR´ULWPLQGԥ \D]ÕOPÕúYԥúԥQQLNELQԥKYDO -UXKL\\ԥLIDGԥHGԥQ P|Y]XODUOD]ԥQJLQOԥúPLúGLU ;VXVLRODUDTWDUoQ6ԤOԥVJԥURY³6RQDWLQD´³/LULNUԥTV´$*ԥ - UD\ ³7DUDQWHOOD´ ³4D\WD÷Õ´ ù.ԥULPRY ³6XLWD´ +5]D\HY ³&DKDUJDK´ ³6NHUWVR´ Yԥ ³5ԥTV WRNNDW a´ 9$GÕJ|]ԥORY WDU LOԥ IRUWHSL ano üçün “Lirik UԥTV´ , “Sözsü] PDKQÕ´ ('DGDúRYD LVԥ ³7RNNDWD´ ³5ԥTV´ Yԥ ³/D\OD\´ \D]PÕúGÕU 272 +;DQPԥPPԥGRY7DULOԥVLPIRQLNRUNHVWUoQ VD\OÕ³.RQVHUW´ H 273 ;DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWULoQ6ԤOԥVJԥURY³6|]V]PDKQÕODU´Yԥ S\HVOԥUL +;DQPԥPPԥGRY ³6LPIRQL\HWWD´ ³$]ԥUED\FDQ HVNL]OԥUL´ Yԥ ³.RO[R]´ VԥVYԥRUNHVWUoQ ³ùԥQOLN´VXLWDODUÕQÕEԥVWԥOԥPLúOԥU %XԥVԥUOԥUGԥWDUDSDUÕFÕDOԥWNLPLoÕ[ÕúHGLUYԥRQXQGHPԥNRODUNL EWQ PL]UDE úWUL[OԥUL LID LPSURYL]DVL\D VXOODUÕ UHJLVWUOԥU LNLTDW QRWODU D\GÕQSDVVDMODUDNNRUGODU SROLIRQLNHOHPHQWOԥUYԥPHOL]POԥULVWLIDGԥROXQ - PXúGXU $]ԥUED\FDQ EԥVWԥNDUODUÕQÕQ P[WԥOLI MDQUODUGD \D]ÕOPÕú ԥVԥUOԥULQGԥ WDUDJHQLú\HUD\UÕOPÕúGÕU%XFԥKԥWGԥQ)4DUD\HYLQ³;WEԥPX÷DPYԥVX - Uԥ´ ԥVԥUL GLTTԥWԥ OD\LTGLU h+DFÕEԥ\RYXQ ³%LULQFL IDQWD]L\D´ 65VWԥPR - YXQ³6HYLQFUԥTVL´³$]ԥUED\FDQVXLWDVÕ´6ԤOԥVJԥURYXQ³'DLPLKԥUԥNԥW´ &&DKDQJLURYXQ³0LVLUO|YKԥOԥUL´7%DNÕ[DQRYXQNDPHUDRUNHVWULLOԥWDUYԥ VNULSND oQ ³øNLOL NRQVHUW´LQGԥ 6øEUDKLPRYDQÕQ WDU LOԥ NDPHUD RUNHVWUL oQ ³;DWLUԥ´ SRHPDVÕQGD $5]D\HYLQ WDU LOԥ NDPHUD RUNHVWUL oQ ³' - úQFԥOԥU´ Yԥ ³4D\WD÷Õ´ SDUWLWXUDODUÕQGD GLQDPLN [ԥWOԥU UHJLVWUOԥULQ UԥQJD - UԥQJLVWLIDGԥVLLIDVXOODUÕYԥWDUSDUWL\DVÕQÕQúWUL[OԥULD\GÕQԥNVROXQXU Sazda ԥVDV LIDoÕODU DúÕTODUGÕU 2QODU VD]GDQ DúÕT KDYDODUÕQÕ KDYD - FDWODUÕQÕ VROR Yԥ RQODUÕQ LQVWUXPHQWDO YDULDQWODUÕQÕQ LIDVÕ oQ LVWLIDGԥ HGLUOԥU 6D]ԥVUOԥUER\X$]ԥUED\FDQ[DOTÕQÕQԥQVHYLPOLPXVLTLDOԥWOԥULQGԥQ VD\ÕOÕU 4H\G HWPԥN OD]ÕPGÕU NL PX÷DPOD \DQDúÕ DúÕT VԥQԥWL $]ԥUED\FDQ xalq musiqisini Q]ԥQJLQoR[VDKԥOLYԥJHQLú\D\ÕOPÕúVDKԥVLGLU +ԥOԥ WԥPԥOL 'ԥGԥ 4RUTXG 'ԥGԥ 8TXW[DQ 'ԥGԥ dREDQ 'ԥGԥ S.Rüst ԥmov. “Azԥrbaycan” 275 ;,;ԥVUOԥU – %R]DOTDQOÕ$úÕT&ԥIԥUTXOX 7RYX] ;,;ԥVU – Bozal- TDQOÕ$úÕT0ԥPPԥGTXOXg\V]O$úÕT6ԥPԥG 7RYX] $úÕT+VH\QùԥP - NLUOL $úÕT 6DGÕT 6XOWDQRY $úÕT 0LU]ԥ 6ԥPԥG 4D]D[ ;,; -;; ԥVUOԥU – %R]DOTDQOÕ$úÕT+VH\Q$úÕTԤVԥG5]D\HY$úÕT4ԥKUԥPDQ$úÕT4ԥQEԥU =ԥ\ԥPOL 7RYX] ùDLU dREDQ ԤITDQ $÷VWDID 0LVNLQ ԤOL 4D]D[ $úÕT 3ԥQDK 6H\IԥOOL 4DUDFDԥPLUOL $úÕT 4DVÕP $úÕT 0ԥVLP 6ԥIԥURY ùԥPNLU ;; ԥVU – $úÕT 7H\PXU 0RUXOOX ùԥPNLU $úÕT øVD[ $úÕT +VH\Q &DYDQ *RUDQER\ $úÕT 0LU]ԥ %D\UDPRY +ԥ\\DW 0LU]ԥ $úÕT 'ԥPLUoL +VH\Q ԤOLPԥUGDQOÕ ùDLU 1ԥFԥI 4XúoXOX $úÕT ԤOL $úÕT 9DOHK $úÕT 4RFD $úÕT 0VH\LE %R]DOTDQOÕ $úÕT 4ԥGLU øVPD\ÕORY $úÕT øPUDQ +ԥVԥQRY $úÕT ԤNEԥU&ԥIԥURY$úÕT1D÷Õ5]D\HY$úÕT 7ԥEUL]DúÕTODUÕQÕQ VD]ODUÕ . (6ԤOԥVJԥURYXQDU[LYLQGԥQ ) 278 ;; ԥVULQ ԥYYԥOOԥULQGԥQ WDPDPLOԥ VÕ[ÕúGÕUÕOÕ÷ÕQGDQ \X[DUÕGD TH\G HGLOPԥ - PLúGLU . &ԥQXEL$]ԥUED\FDQGDDGODUÕoԥNLOԥQLNLPKLWGԥQEDúTD =ΩQFDQ , Xo- rasan , 6DYΩ Yԥ 4DúTD\ DúÕTPKLWOԥULGԥP|YFXGGXU2QODUEDUԥGԥPԥCOX - PDWROGXTFDD]GÕU>@ *|UQG\NLPL$]ԥUED\FDQDúÕTVԥQԥWLQLQDUHDOÕJHQLúԥUD]LQLԥKD - Wԥ HGLU %XQD ED[PD\DUDT EX E|\N ԥUD]LGԥ LQGL Gԥ NODVVLN ԥQCԥQԥYL DúÕT KDYDODUÕ VD\ÕODQ R[úDU PHORGL\DODU ³.RUR÷OX KDYDODUÕ´ ³ 281 SAZ HAVALARI .ԥUԥPL Allegro .UGԥPLUGԥԤKPԥG5VWԥPRY un oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE ùԥPNLUGEH\WL Moderato ùԥPNLUGԥ7H\PXU+VH\ novun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE ùLUYDQúHúԥQJLVL Moderato .UGԥPLUGԥԤKPԥG5VWԥPRY un oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE . 282 ùLNԥVWԥ Moderato $úÕTJ|]ԥOOԥPԥVL Kürd ԥmird ԥ ԤKPԥd Rüst ԥmovun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE ùԥPNLUJ|]ԥOOԥPԥVL ùԥmkird ԥ Murad H ԥsԥnovun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 283 Moderato ùLUYDQJO Moderato 284 2UWDP[ԥPPԥV Moderato 2VPDQOÕ Moderato Kürd ԥmird ԥ ԤKPԥd Rüst ԥmovun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 285 *ԥUD\OÕ´YԥELIDROXQPD÷DEDúOD\ÕU$GԥWԥQúX[YԥoHYLNKDYDODUEXSԥU - GԥGԥQEDúOD\DUDT -FXSԥUGԥ\ԥTԥGԥUHQLUOԥU 7-FLSԥUGԥLOԥTԥKUԥPDQOÕT[DUDNWHUOL – ³.HúLúR÷OX´ ³2UWD&ԥOLOL´ ³øUԥYDQoX[XUX´³.RUR÷OXTD\WDUPDVÕ´³%R]X÷X´³%R]X÷X.RUR÷OX´YԥE KDYDODUEDúOD\ÕU 8-FLSԥUGԥLOԥDúÕT ED\DWÕODUÕ ³dREDQED\DWÕVÕ´³(OED\DWÕVÕ´YԥE YԥKԥPoLQLQ³.ԥUԥPL´KDYDODUÕQÕQQ|YOԥUL ³$WVW.ԥUԥPL´³.ԥUԥPN|o - G´YԥE LIDHGLOLU 6D]ÕQ VԥVG]PQQ ]LO D[ÕUÕQFÕ SLOOԥVLQԥ EHoԥ SԥUGԥ\ԥ X\÷XQ JԥOԥQ -FXWRQXQGDQ³.RUR÷OX´GDVWDQGDNÕEWQTԥKUԥPDQOÕTPDKQÕODUÕ – ³.RUR÷OXQXQ DWODQGÕUÕOPDVÕ´ ³.RUR÷OX P[ԥPPԥVL´ ³&ԥQJL .RUR÷OX´ Yԥ b. ifa edilir. 11-FLSԥUGԥGԥDGԥWԥQNDGDQVHGLUOԥU – D\DTYHULUOԥUJXúԥYXUXUODU SLQԥSԥUGԥOԥUGԥDúÕTODUKDYDLIDHWPLUOԥURQODU\DOQÕ]RNWDYD\X[DUÕ DúÕTKDYDODUÕQÕQLQVWUXPHQWDOVԥVOԥQPԥVLQGԥLVWLIDGԥHGLOLU Hal-KD]ÕUGD $]ԥUED\FDQGD VD]OÕ DúÕTGDQ EDúTD ELU Yԥ \D LNL EDOD - EDQoÕQÕQ GD[LO ROGX÷X DúÕT GԥVWԥVL JHQLú \D\ÕOPÕúGÕU 41 . Bu halda instru- PHQWDO oÕ[ÕúODU ]DPDQÕ DSDUÕFÕ URO KDYDQÕQ PHORGL\DVÕQÕ LID HGԥ n balabana Pԥ[VXV ROXU DúÕT LVԥ VD]GD GԥP WXWDUDT EԥC]L \HUOԥUGԥ PHORGL\DQÕ KDU - PRQLN DNNRUGODUOD WDPDPOD\ÕU øID ]DPDQÕ DúÕT |]Q PúD\LԥW HGLU ED - ODEDQoÕODULVԥoDOÕQDQPHORGL\D\DGԥPWXWXUODU øNLDúÕTLNLEDODEDQoÕYԥELUQD÷DUDoÕYԥ\DTRúDQD÷DUDoÕGDQ EԥC]ԥQ KԥU LNLVL LoWLUDN HGLU LEDUԥW GDKD JHQLú WԥUNLEOL DQVDEOODU GD P|YFXGGXU %XUDGDDúÕTPHORGL\DVÕQÕQULWPLNKLVVԥVLQL JLULúYԥDUDoDO÷Õ EDODEDQoÕLID HGLUPDKQÕQÕQEԥQGOԥULLVԥDúÕTODUÕQoÕ[ÕúODUÕQGDQ|YEԥOԥQLU 8VWDG DúÕ÷ÕQ Yԥ RQXQ úDJLUGLQLQ DúÕ÷ÕQ GLOLOԥ ³úԥLUG´ GXHWOԥ oÕ[ÕúÕ DúÕTLIDoÕOÕ÷VԥQԥWLQLQQ|YOԥULQGԥQELULGLU%XKDOGDPHORGL\DELUOLNGԥúHCU IRUPDODUÕ LVԥ D\UÕOÕTGD LID HGLOLU WDPDPOD\ÕFÕ EH\W KԥPLúԥ XVWDGDúÕT WԥUԥILQGԥQR[XQXU dR[ YD[W LNL DúÕT GH\LúPԥ DGODQDQ \DUÕú NHoLULUOԥU ³'LQF´ \DUÕúÕQ LúWLUDNoÕODUÕ Pԥ\\ԥQ IRUPDOÕ DúÕT SRH]L\DVÕQGDQ PYDILT V|]OԥU VHoԥUԥN VD]GDH\QLKDYDQÕQ|YEԥLOԥLIDHGLUOԥU³'|\ú´\DUÕúÕQGDTDOLEJԥOPԥNQL\ - \ԥWLLOԥLNLDúÕTSRH]L\DQÕQEXYԥGLJԥUIRUPDODUÕQGD TRúPDJԥUD\OÕ divani Yԥ V \D]ÕOPÕú P[WԥOLI DúÕT KDYDODUÕQÕ R[X\DUDT ԥYYԥOFԥ bir-birini yoxla- \ÕUODUVRQUDELUTD\GDRODUDT³2YúDUÕ´DúÕTKDYDVÕQÕLVWLIDGԥHGԥUԥN³KԥU - Eԥ -]RUED´ PԥUKԥOԥVLQԥ NHoLUOԥU 6RQUD HOԥ KԥPLQ úHCU IRUPDVÕQGD FDYDE - ODQGÕUPDT úԥUWLOԥ ³UԥTLELQ´ DúÕT SRH]L\DVÕ VDKԥVLQGԥ ELOL\L \R[ODQÕOÕU 6RQ PԥUKԥOԥGԥDúÕTODUELU -ELULQԥúHCUIRUPDVÕQGDRODQVXDOODUOD TÕIÕO -EԥQGED÷ - ODPD PUDFLԥW HGLUOԥU ԤJԥU úHCULQ Pԥ]PXQX EDúD GúOPԥVԥ DúÕT VD]ÕQÕ TDOLEԥYHUPԥ\ԥPԥFEXUGXU $úÕTODUÕQ TRúGX÷X GDVWDQODU – úLIDKL [DOT ԥGԥEL\\DWÕQGD .RUR÷OX - WԥN [DOTTԥKUԥPDQODUÕQÕQԥGDOԥWVL]OL\ԥTDUúÕPEDUL]ԥVL0ԥFQXQXQ/H\OL\ԥ 286 $úÕT $úÕTùԥUEԥW)DWÕ\HYLQDQVDPEOÕ . Ԥ&DYDGRYXQDU[LYLQGԥQ 287 7DKLULQ=|KUԥ\ԥ.ԥUԥPLQԤVOL\ԥRODQVHYJLVLQLQWԥUԥQQPHGLOPԥVLLOԥED÷ - OÕPԥ\\ԥQKDGLVԥOԥULԥNVHWGLUԥQE|\NHSLNԥVԥUOԥUGLU . Tovuz-4D]D[E|OJԥVLQGԥDúÕTODUGDVWDQÕ³%DúGLYDQL´KDYDVÕQÕQP - úD\LԥWLOԥXVWDGV|] – XVWDGQDPԥLOԥEDúOD\ÕUYԥDGԥWԥQRQXLNL -oGԥIԥV|\ - Oԥ\LUOԥU6RQXVWDGQDPԥ ³'LOTԥPL´PHORGL\DVÕLOԥWDPDPODQÕU6RQUDKDGL - VԥQLGDQÕúÕUELUTD\GDRODUDTPXPLN|NGԥN|NOԥQԥQVD]ODUÕQPúD\LԥWLLOԥ PYDILTDúÕTKDYDODUÕVWԥPDKQÕODULIDHGLUOԥU oR[YD[WúDJLUGLLOԥELUOLNGԥ 7DPDúDoÕODUDUDVÕQGDJԥUJLQOL\LDUDGDQTDOGÕUPDToQDúÕTODUEԥC]ԥQTDUD - YԥOOLDGODQDQ\XPRUYԥVDWLULNPԥ]PXQOXNLoLNKHND\ԥOԥUԥPUDFLԥW HGLUOԥU %HOԥOLNOԥSRH]L\DPXVLTLQԥVUYԥLIDoÕOÕTVԥQԥWLoDOPDTYԥR[XPDToQ X\÷XQ PHORGL\DODUGDQ LVWLIDGԥ HGԥQ DúÕ÷ÕQ DNW\RUOXT R\XQX LOԥ ELU DUD\D JԥOLU ùLUYDQ PԥFOLVOԥULQGԥ WԥUNLELQGԥ VD]OÕ DúÕTGDQ EDúTD LNL EDODEDQoÕ TDYDOODoÕ[ÕúHGԥQ[DQԥQGԥYԥTRúDQD÷DUDoÕRODQDúÕTDQVDPEOODUÕJHQLú\D - \ÕOPÕúGÕU%XUDGDGDVWDQÕ³3LúUR´PHORGL\DVÕVWQGԥLIDROXQDQXVWDGQDPԥ LOԥ EDúOD\ÕUODU øNLQFL XVWDGQDPԥGԥ 7RYX] -4D]D[ E|OJԥVLQGԥ ROGX÷X NLPL PGULNLIDGԥOԥUVԥVOԥQLUhoQFXVWDGQDPԥQLQPHORGLNԥVDVÕQÕLVԥ³ùLNԥV - Wԥ´WԥúNLOHGLU$úÕTG|YUԥYXUXUYԥPX÷DPPHORGL\DVÕVWԥPԥFOLVԥPQDVLE PDKQÕODU R[X\XU 6RQUD R\QDT KDYDODUGDQ ELULQL - ³*|]ԥOOԥPԥ´QL R[X\XU UԥTV HGLU Yԥ GDVWDQÕQ Pԥ]PXQXQX úԥUK HGLU 'DVWDQ V|\Oԥ\ԥUNԥQ [DQԥQGԥ DúÕTODUÕQR[XGXTODUÕVRQLNL \DUÕPEԥQGLWԥNUDUOD\ÕU - D\DTYHULU /D]ÕP RO - GXTGDRDúÕTOD³GH\LúPԥ´TXUXUYԥ\D[XGPX÷DPR[X\XU6RQGD³0[ԥP - PԥV´LQPHORGL\DVÕLOԥGXYDTTDSPDLIDROXQXU $]ԥUED\FDQGD -Yԥ GDKD oR[ DúÕ÷Õ - EDODEDQoÕQÕ ELUOԥúGLUԥQ [RUDQVDPEOODUÕGDP|YFXGGXU %HOԥKDOGDPDKQÕQÕQULWPLNKLVVԥVLEDODEDQ - oÕODUÕQ LIDVÕQGD VԥVOԥQLU RQXQ EԥQGOԥUL Q|YEԥ LOԥ DúÕTODU WԥUԥILQ GԥQV|\Oԥ - QLOLUQԥTԥUDWODUÕLVԥ[RUODR[XQXU$GԥWԥQDúÕTODU[RUXWԥQWԥQԥOLNRQVHUWOԥU [DOT\DUDGÕFÕOÕ÷ÕQÕQED[ÕúÕ]DPDQÕWԥúNLOROXQXU &XUԥVD]ODUÕQPúD\LԥWLLOԥPDKQÕLIDHGԥQVD]oÕTÕ]ODUDQVDPEOODUÕ 42 GD P|YFXGGXU +ԥPoLQLQ TDGÕQ -DúÕTODUGDQ LEDUԥW PԥFOLVOԥU Gԥ IԥDOL\\ԥW J|VWԥULU0ԥVԥOԥQ³$úÕT3ԥUL´PԥFOLVL UԥKEԥUL1DUÕQF;DWÕQGÕU $]ԥUED\FD - QÕQ P[WԥOLI JXúԥOԥULQL WԥPVLO HGԥQ -D \D[ÕQ ]YGԥQ 'LODUԥ Yԥ *ODUԥ $]DIOÕ=OIL\\ԥ8OGX]6|QPԥ]ùԥUTL\\ԥYԥE LEDUԥWGLU $]ԥUED\FDQGD DúÕT VԥQԥWLQLQ PԥúKXUOX÷X KԥTLTԥWԥQ Gԥ DúÕT VԥQԥ ti- QLQ PԥUNԥ]L VD\ÕODQ 7RYX] UD\RQXQXQ %R]DOTDQOÕ NԥQGLQGԥ $úÕT +VH\Q %R]DOTDQOÕDGÕQD HNVSR]LVL\DVÕQÕQWԥUWLEDWoÕVÕԤOL6DOԥGGLQGLU Yԥ*ԥQFԥGԥ 4RUTXG $WD DGÕQD \DUDGÕFÕVÕ 6ԥGPLN 3DúD\HYGLU R]DQ -DúÕT PX]H\OԥULQLQ \DUDQPDVÕQDVԥEԥEROPXúGXU5HVSXEOLNDDúÕTELUOL\LYԥRQXQ*ԥQFԥùDPD - [ÕYԥ&ԥOLODEDGGDILOLDOODUÕIԥDOL\\ԥWJ|VWԥULU%LUOL\LQLONUԥKEԥULDúÕT VԥQԥWL - QLQE|\N\D[úÕELOLFLVL[DOTúDLUL+VH\Q$ULILGL Hal-KD]ÕUGDRQD=PUG +VH\QRYDEDúoÕOÕTHGLU AUWÕT%DNÕGDDúÕTODUÕQEHúTXUXOWD\Õ Yԥ -FLLOOԥUGԥ KԥPoLQLQDúÕTODUPVDELTԥVL *ԥQFԥ - cu il) keçirilib. “Uld X]´DúÕT\DUDGÕFÕOÕTELUOL\LWԥúNLOROXQXE 288 %WQEXQODUKDPÕVÕúEKԥVL]DúÕTVԥQԥWLQLQJԥOԥFԥNLQNLúDIÕoQPVEԥW UROR\QDPÕúGÕU 2UWD|OoOVD]ODUGDQSHúԥNDUPXVLTLQLQLIDVÕQGDJHQLúLVWLIDGԥROX- QXU2QODU[DOToDO÷Õ DOԥWOԥULRUNHVWULWԥUNLELQGԥ VRORYԥPúD\LԥWHGLFLDOԥW NLPLVԥVOԥQLUYԥVԥUEԥVWTUXSԥPԥOԥJԥWLULU 6ԤOԥVJԥURYXQRUNHVWUYԥVD]oQ³$úÕTYDUL´VLVD]P÷ԥQQLYԥRU - NHVWUoQ³$úÕT´VXLWDVÕ('DGDúRYDQÕQVD]Yԥ[RUoQ³$OTÕúTH\UԥWLQL - ]ԥ´KLPQL5ùԥIԥTLQVD]VROLVWYԥXúDT[RUXoQ³$úÕT$OÕEDED´PDKQÕ- VԥKQԥFL\LGLTTԥWԥOD\LTGLU $úÕT VԥQԥWL LOԥ \D[ÕQGDQ WDQÕúOÕT h+DFÕEԥ\RYXQ VNULSND YLRORQoHO Yԥ IRUWHSLDQR oQ ³$úÕTVD\D÷Õ´ $ԤOL]DGԥQLQ NDPHUD RUNHVWUL oQ H\QL DGOÕS\HV³%HúLQFLVLPIRQL\D´&&DKDQJLURYXQ³$úÕT$OÕ´ Yԥ6øEUDKLPR - YDQÕQ³ùԥKLGOԥU´NDQWDWDODUÕQÕQ\DUDQPDVÕQDWԥNDQYHUPLúGLU 0XVLTL PԥOOLIOԥUL $0ԥOLNRY &&DKDQJLURY Yԥ (6DELWR÷OX RODQ NLQHPDWRTUDIoÕODUÕPÕ]ÕQ \DUDWGÕTODUÕ ³øNL VDKLO´ ³3DSDT´ ³1ԥEL´ ³$úÕ÷ÕQ DU]XODUÕ´ILOPOԥULQGԥVD]GDQJHQLúLVWLIDGԥROXQPXúGXU 6D]ÕQ EԥGLL Yԥ WH[QLNL LPNDQODUÕ 6ԤOԥVJԥURYXQ [DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL RUNHVWULoQEԥVWԥOԥGL\L³$úÕTYDUL´ԥVԥULQGԥJHQLúúԥNLOGԥDoÕTODQÕU %ԥVWԥNDU &4XOL\HY VD] Yԥ DOW oQ ³6RQDWD´ Yԥ ³.DPDQ´ WULRVX IOH\WDYLROHQoHOYԥVD] EԥVWԥOԥPLúGL r. )ԤPLURYYԥ$%DED\HYLQIRUWHSLDQRLOԥ$]ԥUED\FDQ[DOToDO÷ÕDOԥW - OԥUL RUNHVWUL oQ ³.RQVHUW´ -F KLVVԥ 65VWԥPRYXQ ³$]ԥUED\FDQ´ VXLWDVÕ -FLKLVVԥ &&DKDQJLURYXQ³0LVLUO|YKԥOԥUL´ -FKLVVԥ +;DQ - PԥPPԥGRYXQ ³%D\UDP VXLWDVÕ´ -FL KLVVԥ ԥVԥUOԥULQGԥ VD] ԥVDV PHORGLN [ԥWWL DSDUÕU WWԥN Yԥ EDODEDQOD LNLOԥúԥUԥN GLQOԥ\LFLOԥUGԥ \D[úÕ WԥԥVVXUDW \DUDGÕU Qanun – ԥVDVԥQSHúԥNDUPXVLTLoLOԥULQDOԥWLGLU4DQXQGDoDODQ$V\D 7D÷Õ\HYD*OQDUԥ7D÷Õ\HYD9ԥFLKԥ6ԥPԥGRYD5ԥúDGøO\DVRYYԥEDúTDOD - UÕQÕQDGODUÕPԥúKXUGXU2QXQFLQJLOWLOLD\GÕQPOD\LPVԥVLQԥ]ԥUԥDOÕQDUDT DGԥWԥQPX÷DPODUÕQ EDúOÕFDRODUDT³%D\DWÕ -ùLUD]´Yԥ³dDKDUJDK´ VRORLID - VÕQGDLVWLIDGԥROXQXU4DQXQRUNHVWUYԥ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULDQVDPEOODUÕQWԥU - NLELQԥGD[LOGLU 2UNHVWUGԥTDQXQODUVRORYԥPúD\LԥWHGLFLDOԥWNLPLD\UÕFDTUXSúԥN - OLQGԥVԥVOԥQLU6D]YԥXGODLNLOԥúԥQGԥR[VXVLOԥ\D[úÕWԥCVLUED÷ÕúOD\ÕU4D - QXQXQOLULNYԥLQFԥVԥVL+;DQPԥPPԥGRYDQÕQ³;ԥ\DOLUԥTV´³%DKDUVXLWD - VÕ´6ԤOԥVJԥURYXQ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULoQ³.RQVHUW´ ³3RHPD´³%DKDUWԥ - UDQԥOԥUL´ ³6|]V] PDKQÕODU´ Yԥ ³4DUDED÷ WԥUDQԥOԥUL´ UDSVRGL\DVÕQGD oR[ J|]ԥOYHULOLU Hal-KD]ÕUGD%DNÕ0XVLTL$NDGHPL\DVÕQGDYԥ0XVLTL.ROOHFLQGԥTD - QXQVLQLIOԥULYDUGÕU Udun POD\LP Pԥ[PԥUL VԥVL PX÷DPODUÕQ VROR Yԥ OLULN [DOT KDYD - ODUÕQÕQ LIDVÕQGD LVWLIDGԥ olunur. Bu DOԥWGԥ WDU]ԥQ ԤKVԥQ 'DGDúRY - 289 “Konsert” )ԤPLURY$%DED\HY)RUWHSLDQRLOԥ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWULoQ 290 SԤOԥVJԥURY³6|]V]PDKQÕ´ ʋ Moderato cantabile 291 292 XVWDOÕTODoDOÕUGÕ 294 295 DAMBUR HAVALARI 3ԥKOLYDQUԥTVL Allegro BDODNԥ nddԥ Kamal Atayevin oDO÷ÕVÕQGDQ\D]ÕOÕE .LúL -TDGÕQUԥTVL Allegro Zaqatalada Osman Kamlayevin oDO÷ÕVÕQGDQ\D]ÕOÕE . 296 Ɇoderato .LúLOԥUUԥTVL Allegro Balak ԥnddԥ .DPDO$WD\HYLQoDO÷ÕVÕQGDQ\D]ÕOÕE 297 *ԥOLQJԥWLUԥQUԥTVL Allegro 4DGÕQPDKQÕVÕ ɆRGHUDWR .|KQԥKDYD Ɇoderato %DODNԥQGGԥ.DPDO$WD\HYLQoDO÷ÕVÕQGDQ\D]ÕOÕE 298 YԥDQVDPEOODUÕQWԥUNLELQԥGD[LOGLU2UNHVWUGԥNDPDQoDODUTUXSDE|OQUYԥ KԥUTUXSXQVԥVOԥULELUQRWVԥWULQGԥ\D]ÕOÕU KDPDQoDVRORLIDGDHVWUDGDVԥKQԥVLQGԥGԥVԥVOԥQLU$]ԥUED\FDQ5HV- SXEOLNDVÕQÕQ [DOT DUWLVWL +DELO ԤOL\HYLQ oÕ[ÕúÕ ]DPDQÕ EDODEDQ Yԥ TDYDOGD oDODQPXVLTLoLOԥUROGXTFDX÷XUODRQDTRúXOXUODU .DPDQoD $]ԥUED\FDQÕQ PDVLU SHúԥNDU PXVLTLVLQLQ LQNLúDIÕQGD GD mühü P URO R\QD\ÕU $OԥWLQ WH[QLNL LPNDQODUÕQÕ Qԥ]ԥUԥ DODUDT EԥVWԥNDUODU - GDQ =%D÷ÕURY Yԥ +;DQPԥPPԥGRY NDPDQoD LOԥ VLPIRQLN RUNHVWU oQ ³.RQVHUW´ 6ԤOԥVJԥURY LVԥ NDPDQoD LOԥ [DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL RUNHVWUL oQ ³6NHUWVR´ Yԥ ³7DUDQWHOOD´ \D]PÕúODU %X ԥVԥUOԥUGԥ NDPDQoDGD SLWFLFDWR LOԥ oDOGÕTGDTRúDQRWIRUúODTYԥDUWÕUÕOPÕúQRWODUÕVԥVOԥQGLUGLNGԥDOԥWLQPԥ]L\ - \ԥWOԥULSDUODTúԥNLOGԥQPD\LúHWGLULOLU 65VWԥPRYXQ ³$]ԥUED\FDQ´ VXLWDVÕQÕ +;DQPԥPPԥGRYXQ ³.RO - [R]VXLWDVÕ´QÕNDPDQoD YԥIRUWHSLDQRoQ³.RQVHUW¶LQLKԥPoLQLQQPXQԥ NLPLJ|VWԥUPԥNRODU Balaban $]ԥUED\FDQGDJHQLú\D\ÕOPÕúDOԥWOԥUGԥQELULGLU2QGDKԥP KԥYԥVNDU KԥP Gԥ SHúԥNDU PXVLTLoLOԥU DoÕT KDYDGD Yԥ \D |UWO \HUOԥUGԥ oDOÕUODU'LJԥUDOԥWOԥUGԥQIԥUTOLRODUDTEDODEDQGDKDXQLYHUVDOGÕU $]ԥUED\FDQGD PDKLU EDODEDQoÕODU \HWLúPLúGLU 2QODUÕQ DUDVÕQGD ԤOL .ԥULPRY ùDKDOL øVPD\ÕORY +ԥVԥQ %D[úDOL R÷OX ԤOLú 4D\WDUDQR÷OX 0 - VH\LE $EEDVRY ùDKPXUDG 7DKLURY %ԥKUX] =H\QDORY +ԥVUԥW +VH\QRY ø]]ԥWDOÕ =OITDURY 5]D 0ԥPPԥGRY 4DUDoÕ øVPD\ÕO &ԥQQԥWDOÕ HDFÕ yev, $÷DVԥI6H\LGRY+ԥVԥQ0ԥKԥUUԥPRYԤOLFDYDG&DYDGRYYԥ)ԥU had Hüsey- QRYXJ|VWԥUPԥNRODU Hal-KD]ÕUGD PXVLTLoL GXHWOԥUL TRúDEDODEDQ DGÕ EXUDGDQ LUԥOL JԥOLU GDKDoR[SRSXO\DUGÕU RQODUGDQELUL – XVWDKDYDQÕLIDHGLUGLJԥUL – GԥPNHú züytutan, züyçü – RQXEXUGRQOD\NVԥNOL\LGԥ\LúPԥGԥQEԥPDUDPVÕ]VԥVOԥ PúD\LԥWHGLU%XGXHWLQoÕ[ÕúÕ]DPDQÕPDKQÕUԥTVYԥLQVWUXPHQWDOS\HVOԥU ifa edilir. %DODEDQGDQ WԥWELTL PԥTVԥG NLPL oREDQ KDYDODUÕQÕQ ³dREDQ ED\D - WÕVÕ´ ³4R\XQ RYúDUÕ´ Yԥ NԥGԥUOL PHORGL\DODUÕQ ³0DCWԥP DYD]ODUÕ´ LID - VÕQGDGDLVWLIDGԥROXQXU 7R\ODUGD ED\UDP úԥQOLNOԥULQGԥ Yԥ UԥTVOԥUL PúD\LԥW HGԥUNԥQ EX GXHWԥ TDYDO QD÷DUD Yԥ \D TRúDQD÷DUDGD oDODQ LIDoÕ GD TRúXOXU .HoPLúGԥ VD]ԥQGԥOԥUDQVDPEOÕWԥUNLELQGԥVԥVOԥQԥUNԥQWDUYԥNDPDQoDLOԥ\DQDúÕE ala- EDQ YRNDO SDUWL\D IDVLOԥVLQGԥ IԥDO LúWLUDN HGLU Yԥ \D DGÕoԥNLOԥQ DOԥWOԥUԥ V - WQONYHUԥUԥNEXUGRQVԥVOԥUoÕ[DUÕUGÕøNLEDODEDQYԥELU]ԥUEDOԥWLQGԥQLED - UԥWDQVDPEO³EDODEDQoÕODUGԥVWԥVL´DGÕDOWÕQGDWDQÕQÕU %DODEDQGDQ\X[DUÕGDTH\GHGLOGL\LNLPL DúÕTDQVDPEOODUÕQGDGDLV - WLIDGԥHGLOLU%X]DPDQRQXQVD]DN|NOԥQԥQNLoLNQ|YQGԥQLVWLIDGԥROXQXU oDO÷Õ GԥOL\L RODQ EDODEDQD GDKD oR[ VWQON YHULOLU %XUDGD R WԥUDQԥQLQ PHORGL\DVÕQÕWԥNUDUOD\ÕUYԥ\DSԥUGԥWRQLNDVÕQGDEXUGRQODIRQ\DUDGÕU$úÕT o[XPDODUÕQÕQ instrumental JLULúOԥULQGԥ EDODEDQoÕ ԥVDV melo GL\DQÕoDOÕU 299 KAMAN d$3<(6/Ԥ5ø 0úNUԥTVL Moderato 'DQEXOD÷UԥTVL Moderato Da úDTÕOOÕUԥTVL Animato ùԥNLGԥ1UԥGGLQ%ԥGDORY un oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 300 S..Rüst ԥmov. “Az ԥUED\FDQVLWDVÕ´ 301 4RúDEDODEDQ +ԥVUԥW+VH\QRYXQEDODEDQoÕODUDQVDPEOÕ -FÕLO Ԥ&DYDGRYXQDU[LYLQGԥQ 302 DúÕTLVԥVD]GDRQXKDUPRQLNKԥPDKԥQJOLNOԥPúD\LԥWHGLU $úÕ÷ÕPúD\LԥW HGԥQEDODEDQoÕoR[YD[WH\QL]DPDQGDUԥTVGԥHGLU BWQDúÕTPKWOԥULQGԥEDODEDQGD³X´VԥVLQLQWԥOԥII]QGԥGRGDT - ODUÕQTXUXOXúXLOԥR[úDUԥPԥOԥJԥOԥQVԥVLQoÕ[DUÕOPDVÕQDԥVDVODQDQoDO÷ÕVX - OXQGDQLVWLIDGԥROXQXU$úÕTDQVDPEOODUÕQGDEDODEDQoÕODU[DOTPXVLTLVLMDQU - ODUÕQÕQEDúTDQ|YOԥULQLLIDHGԥQEDODEDQoÕODUGDQLIDQÕQPԥK]EX[VXVL\\ԥWL LOԥIԥUTOԥQLUOԥU $OԥWLQWHPEU -GLQDPLNLPNDQODUÕEDODEDQoÕODUGXHWLQLQ TRúDEDODEDQ - GD PX÷DPÕQ VROR LIDVÕ ]DPDQÕ |]Q GDKD SDUODT J|VWԥULU KDOEXNL RQXQ VԥVG]P PX÷DPÕQ EWQ ú|EԥOԥULQLQ LID HGLOPԥVLQԥ LPNDQ YHUPLU . Bu VԥEԥEGԥQPX÷DPGԥVWJDKODUÕEDODEDQoÕODUWԥUԥILQGԥQDGԥWԥQTÕVDOGÕOPÕúúԥ - NLOGԥLIDROXQXU%XKDOGDDOԥWLQGLDSR]RQXQXQԥ]ԥUԥDODUDTPX÷DPODUDYԥ RQODUÕQú|CEԥOԥULQԥ[DVRODQP[WԥOLIWRQDOOÕTODUVHoLOLU 0X÷DPODUÕQ YRNDO -LQVWUXPHQWDO LIDVÕ YDULDQWÕQGD XVWD EDODEDQoÕQÕQ rolu tez-WH]Gԥ\LúLU %ԥC]LKDOODUGDR \DOQÕ]EXUGRQVԥVOԥULLIDHGԥUԥNDU[D SODQDoԥNLOLUEDúTDKDOODUGDLVԥ[VXVLOԥYRNDOSDUWL\DGDX]XQIDVLOԥ]DPD - QÕPHORGL\DQÕQVԥVOԥQGLULOPԥVLQGԥYԥ\DԥOYHULúOLPԥTDPGDPX÷DPú|CEԥOԥ - rinin i IDVÕQDTRúXOGXTGDIԥDOUROR\QD\ÕU ;DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWULQGԥVRORLIDGDEDODEDQDPHORGLNIUD]DODU KԥYDOԥHGLOLUPúD\LԥWoLDOԥWNLPLLVԥRQGDQKDUPRQLNDNNRUGODUÕYԥEXUGRQ VԥVOԥULoDOPDToQLVWLIDGԥROXQXU Ork HVWUGԥEDODEDQODULNLTUXSDE|OQUKԥUTUXSLVԥ|]Q|YEԥVLQGԥ iki partiyaya (1,2 – D\UÕOÕU %LULQFLYԥoQFKԥPoLQLQLNLQFLYԥG|UGQFEDODEDQODUÕQIXQNVL - \DODUÕVLPIRQLNRUNHVWUGԥLúOԥGLOԥQYDOWRUQODUDROGXTFD\D[ÕQGÕU +ԥU SDUWL\D LNL VԥVԥ D\UÕOÕTGD GLY 43 LúDUԥVL ԥYYԥONL LNL VԥV ELU VԥVԥ NHoGLNGԥ LVԥ XQLV 44 LúDUԥVL \D]ÕOPDOÕGÕU dQNL ԥNV KDOGD oDO÷ÕoÕODU QRW \D]ÕVÕQÕ G]JQ GԥUN HWPԥ\ԥUԥN GLY -Gԥ VW Yԥ \D DOW VԥVOԥUL Yԥ \D[XG GD TRúDQRWODUÕLIDHGԥUOԥU $OԥWOԥULQD\UÕYԥ\DELUJԥoDOÕQPDVÕQRW[ԥWOԥULSDX]DODUODJ|VWԥULOLU %LULQFLSDUWL\D\DDLGRODQQRW[ԥWOԥUL\X[DUÕLNLQFLSDUWL\D\DDLGRODQODULVԥ DúD÷ÕLVWLTDPԥWOԥQGLULOLU +ԥU KDQVÕ ELU PHORGL\DQÕ ELULQFL Yԥ LNLQFL EDODEDQoÕODU XQLVRQ oDO - GÕTGDKԥUELUQRWDLNL[ԥWW DOWYԥVW ԥODYԥHGLOLU 0HORGL\DELULQFLEDODEDQODUODLIDROXQDQGDEWQ[ԥWOԥU\X[DUÕLNLQFL EDODEDQODUODoDOÕQDQGDLVԥ[ԥWWԥYԥ]LQԥD 2 LúDUԥVL\D]ÕOÕU %DODEDQ VROR DOԥW NLPL h+DFÕEԥ\RYXQ ³øLNLQFL IDQWD]L\D´ 00D - TRPD\HYLQ ³$]ԥUED\FDQ o|OOԥULQGԥ´ ;&ԥIԥURYXQ ³5ԥTV VXDLWDVÕ´ ԥVԥUOԥ - ULQGԥ oR[ J|]ԥO VԥVOԥQLU %X ԥVԥUOԥUGԥ ]LO Yԥ EԥP UHJLVWUOԥUGԥ EDODEDQGDQ PԥKDUԥWOԥLVWLIDGԥROXQPXúGXU %DODEDQÕQ WH[QLNL -EԥGLL LPNDQODUÕ [VXVLOԥ DNNRUGODUÕQ LIDVÕQGD 6ԤOԥVJԥURYWԥUԥILQGԥQLONGԥIԥEDODEDQYԥ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥ ri orkestri üçün \D]ÕOPÕú³;ԥ\DODGDODUNԥQ´S\HVLQGԥYԥ1Ԥ]LPRYXQG|UGEDODEDQoQ 303 BALABAN HAVALARI dÕUD qqala Moderato Novruzgülü Allegreto 'ԥYԥoLGԥ$÷DVÕ$÷DVÕ]DGԥ nin oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE . 304 5ԥQT 'LOԥ\LP Dԥvԥçid ԥ $÷DVÕ$÷DVÕ]D dԥnin oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE . 305 'ԥYԥoLUԥTVL Moderato Qusarça Moderato Dԥvԥçid ԥ $÷DVÕ$÷DVÕ]D dԥnin oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 306 Çervon Moderato 4ԥGLPúLNԥVWԥ Moderato Kürd ԥmird ԥ Xԥsr ԥt Hüseynovun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 307 &H\UDQÕ Moderato øNLGD÷ÕQDUDVÕ Moderato ùD[VHYԥQL Allegretto $÷GDPGDԤOLú0XUDGRY un oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE . 308 ³3\HV´LQGԥ|]Q\D[úÕELUX]ԥYHULU 2=OITDURYXQ ³1DPԥCOXP ԥVJԥULQ [DWLUԥVLQԥ´ SRHPDVÕQ da bala- EDQODUÕQ VԥVOԥQPԥVL VLPIRQLN RUNHVWULQ [Rú WHPEU UԥQJDUԥQJOL\LQL WԥCPLQ edir. .HoԥQԥVULQ -FLLOOԥULQGԥEDODEDQGDoDOPDTSHúԥNDUPXVLTLWԥKVLOL VLVWHPLQԥGD[LOHGLOPLúGLU 7WԥN NԥQG\HUOԥULQGԥoREDQԥPԥ\LQLQP[WԥOLIPԥTDPODUÕLOԥED÷OÕ (sürün QRWOD÷DoÕ[DUÕOPDVÕVXYDWD\|QԥOGLOPԥVLYԥV KDYDODUÕQLIDVÕoQ oREDQODUWԥUԥILQGԥQLVWLIDGԥROXQXU%XKDYDODUÕQELUTLVPL PԥVԥOԥQ³dREDQ ED\DWÕVÕ´ PVWԥTLO[DUDNWHUGDúÕ\DUDTԥPԥNSURVHVLLOԥED÷OÕROPDGDQGDLID olunur. .HoPLúGԥ ELU oR[ Noԥ WDPDúDODUÕ LODQODUÕQ RYVXQ HGLOPԥVL DNUR - EDWODUÕQNԥQGLUED]ODUÕQoÕ[ÕúODUÕVLUNWDPDúDODUÕQÕQEDúODQ÷ÕFÕ WWԥNoDO÷ÕVÕ LOԥ PúD\LԥW ROXQXUGX 2 KԥPoLQLQ SHúԥNDU UԥTTDVԥOԥUL PúD\LԥW HGԥQ DQ - VDPEOODUÕQWԥUNLELQԥGԥGD[LOHGLOLUGL> @ 7WԥNoDODQPDKLUXVWDODUDUDVÕQGD+ԥVԥQ0ԥKԥUUԥPRY %DNÕ +H\ - GԥU 0ԥPPԥGRY 6DO\DQ ùԥUEԥW ԤKPԥGRY ùDPD[Õ 7WWԥN %ԥ\OԥU Yԥ %D\UDP0ԥPPԥGRYXQ *ԥQFԥ DGODUÕPԥúKXUGXU 6RQ]DPDQODUWWԥ\LQSRSXO\DUOÕ÷ÕQÕQPԥ\\ԥQGԥUԥFԥGԥD]DOPDVÕQD ED[PD\DUDTRKԥUKDOGDROGXTFDJHQLú\D\ÕOPÕúDOԥWGLU.LoLNLQVWUXPHQWDO DQVDPEOODUÕQ PúD\LԥWL LOԥ WWԥNGԥ OLULN PHORGL\DODU DGԥWԥQ ]LO UHJLVWUGԥ PX÷DPODUUԥQJOԥU[DOTPDKQÕODUÕUԥTVOԥUYԥKDYDODULIDHGLOLU2KԥPoLQLQ [DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWUOԥULYԥDQVDPEOODUÕQÕQWԥUNLELQԥGD[LOGLU 7WԥNYԥRQXQNLoLNQ|YRUNHVWUGԥԥVDVԥQVRORDOԥWNLPLVԥVOԥQLU - OԥU]XUQDYԥQH\OԥELUJԥELUTUXSWԥúNLOHGLUOԥU 6+DFÕEԥ\RYXQ³%ROTDUVXLWDVÕ´&&DKDQJLURYXQ³0LVLUO|YKԥOԥUL´ 6ԤOԥVJԥURYXQ ³%DKDU WԥUDQԥOԥUL´ ;&ԥIԥURYDQÕQ ³5ԥTV VLWDVÕ´ +;DQ - PԥPPԥGRYXQ³6LPIRQHWWD´$5]D\HYDQÕQ³dREDQ4DUD´VÕQGDYԥ$5]D - \HYLQ³'ԥUYLú´ԥVԥULQGԥRQXQEԥGLLLIDoÕOÕTLPNDQODUÕ [VXVԥQIRUWHQDQ - VÕQGD TDEDUÕTúԥNLOGԥԥNVROXQXUYԥEDúTDDOԥWOԥUOԥELUOԥúGLNGԥ]ԥQJLQVԥV SDOLWUDVÕ\DUDGÕU Zurna – $]ԥUED\FDQÕQKԥUJXúԥVLQGԥ\D\ÕOPÕúPXVLTLDOԥWLGLU$]ԥU - ED\FDQ [DOTÕ RQXQ VԥGDODUÕ DOWÕQGD YԥWԥQL TRUXPDT oQ |] R÷XOODUÕQÕ G|- \úԥ\RODVDOPÕúԥPLQ -DPDQOÕTLOOԥULQGԥKHoELUWR\PԥUDVLPLWԥQWԥQԥOL\ - Uú[DOTR\XQODUÕYԥLGPDQ \DUÕúODUÕFÕGÕUúԥQOLNOԥU[RUX] \DTRoG|\ú - PԥVLRQVX]NHoLULOPLUGL%ԥ\LQYԥRQXQTRKXPODUÕQÕQJԥOLQHYLQԥJԥOPԥVL VRYTDWODUÕQ YHULOPԥVL JԥOLQLQ |] UԥILTԥOԥUL LOԥ KDPDPD JHWPԥVL RQXQ FD]L - EԥGDU VԥGDODUÕ DOWÕQGD EDú YHULUGL ³*ԥOLQ DWODQGÕ´ PHORGL\DVÕ LOԥ JԥOLQ DWD mini EEԥ\HYLQԥ\RODGúUG³6ԥKԥUL´KDYDVÕLOԥLVԥWR\PԥUDVLPLEDúDoD - WÕUGÕ7ԥVDGILGH\LONL$]ԥUED\FDQGDPDKLU]XUQDoÕ -XVWDODU\HWLúPLúGLU4D - UDED÷GD 45 - 1ԥFԥITXOX0ԥPPԥG7DQUÕYHUGL0X[WDUԤNEԥU0DQÕ\HYdԥU - Nԥ]2UXF%DODNLúL+ԥúLP'DGDú4DUDú$OODKYHUGL\HYøEUDKLPøVJԥQGԥ - URY)ԥUԥF.ԥOԥQWԥUOL*ԥUDQDOÕ5ԥFԥE5VWԥP6OH\PDQ=PU[Do*O - 309 7h7Ԥ. HAVALARI QԥGLPúԥúԥngi Moderato Moderato 1DEDW[DQÕP Kürd ԥmird ԥ Xԥsr ԥt Hüseynovun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE dDWÕQÕQTÕ]Õ Allegretto 310 Moderat ;DoPD]GD$EÕú AEÕúRYXQ ça O÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE dREDQED\DWÕVÕ Alla improvvisata $÷GDPGDԤOLú0XUDGRY un oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 311 6+DoÕEԥ\RY ³%ROTDUVLWDVÕ´ 312 ;&ԥIԥURY ³5ԥTVVLWDVÕ´ 313 R÷OX%ԥԥUoÕYԥ$EGXOODQÕQ Tovuz rayonunda – 2YDODUÕQ/DoÕQGD – %D\UDPDOÕQÕQ%DVDUNHoԥU - Gԥ – 0ԥFLGùL[ԥOL\HYLQ4XED -;DoPD]E|OJԥVLQGԥ -QDUDoÕ$÷DYԥ*OED - EDQÕQùLUYDQGD – ԤOL.ԥULPRYYԥ0DQVÕU5VWԥPRYXQ6DO\DQGD – +ԥVԥQ %D[úÕR÷OXQXQDGODUÕPԥúKXUGXU2QODUÕQLIDoÕOÕTPԥKDUԥWLQL+ԥELEXOODK&ԥ - IԥURYԤOԥIVԥU5ԥKLPRY ùԥNLUD\RQX $EEDVøVPD\ÕORY0VH\LE$EEDVRY ԤNEԥU +ԥVԥQRY 7RYX] +H\GԥU $÷D\HY %ԥUGԥ 0ԥPPԥG 0ԥPPԥGRY ùԥPNLUUD\RQX 1XUD÷D5ԥKPDQRY$÷DVL$÷D]DGԥ 'ԥYԥoL $EÕú$EÕúRY (Xaç PD] øEDG øEUDKLPRY 8FDU UD\RQX ԤOLú 0XUDGRY $÷GDP $÷ԥOL ԤOL\HY *ԥQFԥ $EGXOOD4DVÕPRY 4D]D[ +ԥVUԥW+VH\QRY5ԥúLG0ԥP - PԥGRY .UGԥPLU ø]]ԥWDOÕ=OILTDURY 4REXVWDQ 0DQDI0ԥPPԥGRY 6DO - \DQ ԤOLFDYDG&DYDGRY øVPD\ÕOOÕ YԥEDúTDODUÕGDYDPHWGLUPLúOԥU %HOԥELUIDNWGLTTԥWLFԥOEHGLUNLNDLQDWGDEDúTDPԥGԥQL\\ԥWOԥULQLQ P|YFXGOX÷XQX D\GÕQODúGÕUPDT PԥTVԥGLOԥ -FL LOGԥ NRVPRVD J|QGԥULO - PLú³9R\D gHU´ DGOÕLNL $PHULNDNRVPLN JԥPLVLQԥNRQWH\QHUOԥUGԥ \HUOԥúԥQ TÕ]ÕODWXWXOPXúTUDPDIRQYDOÕQD%D x, Bethoven, Stravinski, Çak Verri, Lui $UPVWURQT %OD\G 9LOOL &RQVXQ ԥVԥUOԥUL LOԥ \DQDúÕ ]XUQDQÕQ LIDVÕQGD $]ԥU - ED\FDQ[DOTKDYDVÕGD\D]ÕOPÕúGÕU>@ =XUQDDOԥWLQLQVԥVLKԥGGLQGԥQDUWÕTJFOROGX÷XQD J|UԥSHúԥNDU PXVLTLoLOԥUEXDOԥWGԥDGԥWԥQDoÕT KDYDGDoDOÕUODU %LUTD\GDRODUDTDOԥW]XUQDoÕODUDQVDPEOÕQÕQWԥUNLELQGԥVԥVOԥQLUYԥ EXUD\DXVWD PHORGL\DQÕoDOÕU GԥPNHú VԥV\NVԥNOL\LGԥ\LúPԥ\ԥQEXUGRQ VԥVOԥUOԥXVWDQÕPúD\LԥWHGLU GD[LOGLU0ԥK]EXUDGDQGD³TRúD]XUQD´LIDGԥVL ԥPԥOԥ JԥOPLúGLU %X GXHWGԥ QD÷DUDoÕ GD LúWLUDN HGLU ùԥNL ]RQDVÕQGD ]XU - QDoÕODUÕQGXHWLQԥLNLPHPEUDQOÕDOԥW – ana ko V E|\NQD÷DUD YԥEDODN os EDODQD÷DUD GDTRúXOXU 6DO\DQUD\RQXQGDQ³&ԥQJL´ UԥKEԥUL0DQDI0ԥPPԥGRYGXU Yԥ'ԥ - YԥoL UD\RQXQGDQ ³dÕUDTTDOD´ UԥKEԥUL 1XUD÷D 5ԥKPDQRYGXU ]XUQDoÕ DQ - VDPEOODUÕGDKDoR[PԥúKXUGXUODU³&ԥQJL´DQVDPEOÕQGD]XUQDEDODEDQ YԥQD÷DUD RQODUGDQELUL – EDODQD÷DUD VԥVOԥQLU 1959-FXLOGԥ0RVNYDúԥKԥULQGԥNHoLULOԥQ$]ԥUED\FDQԥGԥEL\\DWÕYԥ LQFԥVԥQԥWLRQJQO\QGԥLIDoÕGDQLEDUԥW]XUQDoÕODUDQVDPEOÕ oÕ[ÕúHWPLú - dir. 1962-FL LOGԥ ԤOԥIVԥU 5ԥKLPRYXQ UԥKEԥUOL\L DOWÕQGD TDUÕúÕT WԥUNLEOL DQ - VDPEOWԥúNLOROXQPXúYԥRQXQWԥUNLELQGԥXVWD]XUQDoÕGԥPNHú]XUQDoÕ RQODUGDQ LNLVL ]XUQDGD o LVԥ EDODEDQGD oDOÕUGÕ Yԥ QD÷DUDoÕ LúWLUDN edirdi 46 . =XUQDGDUԥTVOԥUVLTQDOoD÷ÕUÕúODUÕoR[YD[W[DOTTԥKUԥPDQÕ.RUR÷- OXQXQDGÕLOԥED÷OÕTԥKUԥPDQOÕTPHORGL\DODUÕPDUúODUYԥEXDOԥWLQԥQCԥQԥYL UHSHUWXDUÕQDGD[LORODQLQVWUXPHQWDOS\HVOԥULIDHGLOLU =XUQD PԥUDVLP - D\ÕQ PXVLTLVLQGԥ Gԥ LVWLIDGԥ ROXQPXúGXU R TDYDO LOԥELUJԥ³$úXUDJQ´PDWԥPPԥUDVLPLQGԥVԥVOԥQPLúGLU =XUQDoÕԤOL.ԥULPRYXQ - UHSHUWXDUÕQGD³dDKDU]ԥQGԥVW - JDKÕ´QDGD[LOHGLOԥQUԥTVKDYDODUÕ 4DUDED÷Õ 4RúD]XUQD +ԥELE uOODK&ԥIԥURYXQ]XUQDoÕODUDQVPDPEOÕ . ùԥNLUD\RQX.LoLN'ԥKQԥNԥQGL -ci il. 315 ZURNA HAVALARI Moderato .|KQԥFH\UDQL ùԥNLUD\RQXQXQ.LoLN'ԥKQԥNԥQGLQGԥ+ԥELEXOODK&ԥIԥURY un oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 316 6DU[DQÕUԥTVL Moderato %ԥ\D] i Allegretto ùԥmkir rayonunun Morul-SԥU[DQÕNԥndind ԥ Mԥmm ԥd M ԥmm ԥdovun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 0XVD[DQÕ Moderato ùԥki rayonunun Kiçik D ԥhn ԥ kԥndind ԥ Hԥbibullah C ԥfԥrovun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 317 $U÷DQÕ Moderat Bԥrd ԥdԥ Heyd ԥU$÷D\HYLQoDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE øUDVWÕ Allegr ùԥmkir rayonunun Morul-Sԥraxan kΩndind Ω MΩmm Ωd M Ωmm Ωdovun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 318 Gömrü Allegrett o ùԥNLUD\RQXQ un .LoLN'ԥKQԥNԥQGLQGԥ+ԥELEXOODK &ԥIԥURY un oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 319 6DUÕEDúPDT Moderato .|KQԥ$]ԥUE aycan Moderato ùDP[RUUD\RQXQ un Morul-Sԥrxan k ԥndind ԥ Mԥmm ԥd M ԥmm ԥdovun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE . .ԥQGUԥTVL Moderato Dԥvԥçid ԥ $÷DVÕ$÷DVÕ]DGԥnin oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE . 320 $úÕT+VH\Q Moderato 7RYX]KDYDVÕ Moderat ùԥmkir rayonunun Morul-Sԥrxan k ԥndind ԥ Mԥmm ԥd M ԥmm ԥdovun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 4DUDGD÷Õ Moderato $÷GDPGDԤOLú0XUDGRY un oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE . 321 Qaçay bala $÷DNԥULP Moderato $÷GDPGDԤOLú0XUDGRYXQoDO÷ÕVÕQGDQ\D]ÕOÕE Duy-duy Moderato Dԥvԥçid ԥ $÷DVÕ$÷DVÕ]DGԥQLQoDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 322 *ԥOLQKDYDVÕ Moderato /H\OLSԥUL Moderato $÷GDPGDԤOLú0XUDGRY un oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 4XEDUԥTVL Moderato 4XEDGD+DELO'DGDúRYXQoDO÷ÕVÕQGDQ\D]ÕOÕE 323 &ԥQJL Moderato 6DO\DQGD0DQDI0ԥPPԥGRY un oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 324 ùDKSԥUGԥ4DUDED÷Õ %D\DWÕ4DUDED÷Õ 4ԥKUԥPDQÕ 0LU]ԥ\L %D - \D]Õ>@Yԥ+ԥELEXOODK&ԥIԥURYXQ - LIDVÕQGDVԥVOԥQԥQYԥWԥUNLE KLVVԥOԥUL $÷ÕU .RUR÷OX ùԥNL \DOOÕVÕ .RUR÷OXQXQ ùԥNL VԥIԥUL &ԥQJL.RUR÷OX .RUR÷OXTD\WDUPDVÕ hoEDUPDT 'ԥOL.RUR÷OXRODQ ³'ԥVWJDK.RUR÷OX´>@VXLWD\DEԥQ]ԥUXQLNDOԥVԥUOԥUGLU =XUQD VROR DOԥWL NLPL [DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL RUNHVWULQLQ WԥUNLELQԥ GD - [LOGLU%XDOԥWVLQIRQLNRUNHVWUGԥGԥLVWLIDGԥROXQXUh+DFÕEԥ\RYXQ³.RUR÷ - OX´NODVVLNRSHUDVÕQGD]XUQDDOԥWLQԥE|\N\HUYHULOPLúGLU2QDDGԥWԥQTԥK - UԥPDQOÕTYԥUԥTVOԥED÷OÕVԥKQԥOԥULQPúD\LԥWLWDSúÕUÕOÕU %ԥVWԥNDU&DYDQúLU4XOL\HYLONGԥIԥ]XUQD YԥVLPIRQLNRUNHVWUoQ S\HV\D]PÕúGÕU ;DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL RUNHVWULQLQ WԥUNLELQGԥ ]XUQDQÕQ WH[QLNL Yԥ EԥGLL LPNDQODUÕ h+DFÕEԥ\RYXQ ³&ԥQJL´ 65VWԥPRYXQ ³4ԥKUԥPDQÕ´ $*ԥUD - \ÕQ³&ԥQJL´Yԥ6ԤOԥVJԥURYXQ³&ԥQJL´ԥVԥUOԥULQGԥSDUODTQPD\LúHWGLULOLU Ney – oR[YD[WVRORúԥNLOGԥLVWLIDGԥROXQDQDOԥWGLUYԥԥVDVԥQoR - EDQODUDUDVÕQGD \D\ÕOPÕúGÕU%XDOԥWGԥVDGԥYԥ PHORGL\DFԥKԥWGԥQPԥKGXG LQVWUXPHQWDO S\HVOԥU LID HGLUOԥU (\QL ]DPDQGD QH\Gԥ ³dREDQ ED\DWÕ´ DG - ODQDQ [VXVL WԥUDQԥOԥUL OLULN KDYDODUÕ Yԥ HOԥFԥ Gԥ UԥTV PHORGL\DODUÕQÕ LID HGLUOԥU dR[ YD[W oDO÷Õ ]DPDQÕ LIDoÕ |] EԥP EXUGRQ VԥVOԥUL oÕ[DUWPDTOD LNLVԥVOL\ԥQDLOROXU4LVPԥQRQXQEԥPVԥVLPԥ\\ԥQPHORGLNFL]TLOLROXU %XQGDQ ԥODYԥQH\NRQVHUWOԥUGԥRFPOԥGԥQ[DOToD÷OÕDOԥWOԥULRU - NHVWULYԥDQVDPEOODUÕQGDLVWLIDGԥROXQXU Tulum ԥNVԥUKDOODUGDVRORoREDQDOԥWLGLU%XDOԥWGԥP[WԥOLIKDYD - ODUÕPDKQÕ ³.|oԥUL´µ1DUH\´³*OH\QDUH\´ YԥUԥTVPHORGL\DODUÕQÕ ³/R - oLPԥQԥ´³7XOXPX´ LIDHGLUOԥUԤQoR[HO N|oԥUL KDYDODUÕoDOÕUODU ³ 326 TULUM HAVALARI Güley narey Allegretto .|oԥUL Moderato ùԥUXUUD\RQXQ un 'ԥPLUoLNԥQGLQGԥ0ԥPPԥG 327 Tulumu Moderato Narey Moderato /RoLPԥQԥ Moderato ùԥrur rayonun D ԥmirçi k ԥndind ԥ Mԥmm ԥd Yaqubovun oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 328 ]ÕUGDNRV -QD÷DUDԥVDVԥQùԥNL2÷X]4ԥEԥOԥ6DO\DQUD\RQODUÕQGDYԥ1D[oÕ - van MR-GDLVWLIDGԥROXQXU 2UWD|OoGԥRODQQD÷DUD TROWXTQD÷DUD [DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWUYԥ DQVDPEOODUÕQGDKDEHOԥHVWUDGDGDVRORúԥNLOGԥLVWLIDGԥROXQXU$OԥWVD]ԥQGԥ NLoLNEDODEDQoÕYԥ]XUQDoÕDQVDPEOODUÕQÕQWԥUNLELQԥGD[LOGLU Çingiz Mehdi \HY$÷DVOH\PDQøPDQRY%|\ND÷D0XUDGRYø]]ԥW 0ԥPPԥGRYD=|KUDE0ԥPPԥGRY6ԥOLP4XOL\HY$OPD]0ԥPPԥGRYԤI - TDQ &ԥIԥURY 5DILT øEUDKLPR÷OX Yԥ $]ԥU ԤOL\HY 1DPLT ùLULQRY EDúTDOD - UÕQÕQ XVWDOÕ÷Õ EX DOԥWLQ SR -SXO\DUODúPDVÕQGD UROX E|\NGU 2QODU LIDoÕOÕT üVOXEXQDoR[OX\HQLOLNOԥUJԥWLUPLúOԥU0ԥVԥOԥQVROԥOLOԥGԥULQLEDVDUDTVD÷ ԥORQDYXUXOXUEXQXQODGDWHPEUP[WԥOLIOL\LԥOGԥHGLOLU0ԥúKXULIDoÕdLQ - giz Mehdiyev (1932- VԥKQԥGԥLNLQD÷DUDGDGDoDOÕUGÕ 1D÷DUDQÕQ NLoLN Q|YOԥUL FUԥ Yԥ \D EDOD QD÷DUD ԥVDVԥQ EDODEDQoÕ Yԥ TDUPRQoX DQVDPEOODUÕQGD KDEHOԥ NODUQHWoLQL PúD\LԥW HGԥQ YD[W VԥVOԥ - nir. 1D÷DUDQÕQ EWQ Q|YOԥUL [DOT UԥTVOԥULQLQ R\XQODUÕQÕQ WR\ODUÕQ [VXVLOԥ PH\[DQD \DUÕúODUÕQÕQ P[WԥOLI \UúOԥULQ WDPDúDODUÕQ PԥVԥOԥQ “Kos-kosa´ YԥQPD\LúOԥULQNHoLULOPԥVL]DPDQÕLVWLIDGԥROXQXU 7ԥUNLELQGԥ - LIDoÕVÕ RODQ QD÷DUDoÕ DQVDPEOODUÕ IԥDOL\\ԥW J|V - WԥULU 1D÷DUDODUÕ ԥYYԥOFԥGԥQ P[WԥOLI WRQODUGD N|NOԥ\ԥUԥN D\UÕ -D\UÕ TUXS KDOÕQGD TDEDTFDGDQ Pԥ\\ԥQOԥúGLULOPLú PHWURULWPLN V[HP ԥVDVÕnda sin- [URQúԥNLOGԥULWPOԥULYXUXUODU dR[YD[WQD÷DUDELUTUXSUԥTTDVÕQԥOLQGԥGԥVԥVOԥQLU dLQJL] 0HKGL\HY PԥNWԥEOLOԥUGԥQ LEDUԥW ³5LWPOԥU´ QD÷DUDoÕODU DQ - VDPEOÕ \DUDWPÕúGÕ 'LTTԥWԥ OD\LTGLU NL DQVDPEOÕQ WԥUNLELQԥ NRV TDYDO TRúDQD÷DUDGPEԥNYԥVLQFDOԥWOԥULGD[LOHGLOPLúGLU 1D÷DUD\HJDQԥ]ԥUEDOԥWLGLUNL -FLLOGԥQ RHVSXEOLNDPÕ]ÕQXúDT PXVLTLPԥNWԥEOԥULQGԥWԥGULVROXQXU Qaval $]ԥUED\FDQ[DOTÕQÕQPԥLúԥWLDGԥWYԥԥQCԥQԥOԥULLOԥED÷OÕVԥK- QԥOԥULQQPD\LúLQGԥJHQLúúԥNLOGԥLVWLIDGԥROXQDQDOԥWGLU2P[WԥOLIPXVLTL MDQUODUÕQÕQ LIDVÕQGD [DOT R\XQODUÕQGD PԥVԥOԥQ ³&W TDYDO´ PԥUDVLPOԥ - ULQGԥ ³+DOD\WXWPDT´ YԥWDPDúDODUÕQGDVԥVOԥQLU 4DYDOUԥTVOԥULQPDKQÕODUÕQULWPLNPúD\LԥWLQGԥVRORúԥNOLQGԥHOԥFԥ Gԥ VLPOL Yԥ QԥIԥV DOԥWOԥULQLGԥ LID ]DPDQÕ DNNRPSDQLPԥ HGԥQ DOԥW NLPL LVWLIDGԥROXQXU %XQGDQԥODYԥTDYDOVD]ԥQGԥDQVDPEOODUÕQGDGDLVWLIDGԥROXQXU Mu- ÷DP -GԥVWJDKODUÕQÕQ Yԥ ]ԥUE PX÷DPODUÕQÕQ ULWPLN HSL]RGODUÕQÕ TDYDOGD P- úD\LԥWHGԥQ[DQԥQGԥQLQԥOLQGԥVԥVOԥQLU%X]DPDQTDYDOELUQ|YPVWԥTLOU ol R\QD\ÕU O[X\DQGDLVԥPX÷DPÕQPHORGLN[ԥWWLQGԥQDVÕOÕRODUDTDOԥWL[DQԥQ- GԥP[WԥOLIYԥ]L\\ԥWOԥUGԥVD[OD\DUDTRQXQYDVLWԥVLOԥVԥVWHPEULQLYԥLVWLTD - PԥWLQLGԥ\LúGLUPԥ\ԥ oDOÕúÕU 0X÷DPÕQNXOPLQDVL\D PԥTDPODUÕQGD [DQԥQGԥ TDYDOÕVROWԥUԥIGԥD÷Õ]ODH\QLVԥYL\\ԥGԥTXOD÷D\D[ÕQVD[OD\ÕU%X YD[WDOԥW |]QԥPԥ[VXVUH]RQDWRUUROXQXR\QD\ÕU7ԥVQLIYԥ[DOTPDKQÕODUÕQÕLIDHGԥU - 329 NԥQP÷ԥQQLDQFDTJLULúKLVVԥVLQLYԥDUDoDO÷ÕQÕTDYDOGDPúD\LԥWHGLU %LU oR[ [DQԥQGԥOԥU &DEEDU 4DUD\D÷GÕR÷OX 6H\LG ùXVLQVNL =OIL $GÕJ|]ԥORY ԤEOIԥW ԤOL\HY ԤOLEDED 0ԥPPԥGRY $OLP 4DVÕPRY Yԥ E H\QL ]DPDQGD TDYDOGD LIDQÕQ PDKLU XVWDODUÕ NLPL Gԥ WDQÕQPÕúODU Ԥ]L]D÷D 1ԥFԥI]DGԥ $]ԥUED\FDQ '|YOԥW )LODUPRQL\DVÕQÕQ PDKQÕ Yԥ UԥTV DQVDPEOÕQÕ E|\NXVWDOÕTODTDYDOGDPúD\LԥWHGLUGL4DYDOGD oDO÷ÕLPSURYL]DVL\D[DUDN - WHUL GDúÕ\ÕU 4DYDO KԥP [DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL RUNHVWULQLQ WԥUNLELQGԥ KԥP Gԥ UԥTTDVԥOԥULQDWULEXWXNLPLLVWLIDGԥHGLOLU )ԤPLURYYԥ$%DED\HYLQIRUWHSLDQRLOԥRUNHVWU oQ³.RQVHUW´LQ - Gԥ +;DQPԥPPԥGRYXQ ³.RO[R] VXLWDVÕ´QGD &&DK angirovun “Misir löv- KԥOԥUL´QGԥ Yԥ 6ԤOԥNEԥURYXQ ³6NHUWVR´VXQGD QD÷DUD Yԥ TDYDO EX ԥVԥUOԥULQ ULWPLN[VXVL\\ԥWOԥULQLYԥGLQDPLNL -NXOPLQDVL\DPԥTDPODUÕQÕD\GÕQYԥDoÕT YXU÷XOD\ÕU 4RúDQD÷DUD [DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL RUNHVWU Yԥ DQVDPEOODUÕQÕQ H\QL ]D - PDQGDùLUYDQ]RQDVÕQGDDúÕTODUDQVDPEOODUÕQÕQWԥUNLELQԥGD[LOGLU 3HúԥNDU PXVLTLoLOԥULQ TRúDQD÷DUDGD oÕ[ÕúÕ LID WԥU]OԥULQLQ oR[ P[ - WԥOLIOL\L Yԥ ULWPLNDQÕQ ]ԥQJLQOL\L LOԥ VHoLOLU 9D[WÕ LOԥ EX DOԥWGԥ oDOPDT XV - WDOÕ÷ÕLOԥùԥNLúԥKԥULQGԥQԤKPԥGD÷DIԥUTOԥQLUGL2QXQTRúDQD÷DUDVÕQÕQJ|Y - GԥOԥULQLQDUDVÕQGDGLOoԥNVL]]ÕQTÕURY \HUOԥúLUGL 2oDODUNԥQDUDGD DOԥWL \X - [DUÕ DWDUGÕ 4DUQÕQÕ oԥNLE TRúDQD÷DUDQÕQ DúD÷Õ KLVVԥVLQL WRTTDVÕQD NHoLULE Jԥ]Lúԥ -Jԥ]LúԥoDODUGÕ 4RúDQD÷DUD VROR DOԥWL NLPL QDGLU KDOODUGD LVWLIDGԥ ROXQXU øON GԥIԥ $]ԥUED\FDQ5HVSXEOLNDVÕQÕQ[DOTDUWLVWL6DGÕT=ԥUEDOÕ\HYEXDOԥWGԥVRORLID LOԥoÕ[ÕúHWPLúGLU4RúDQD÷DUDGDLIDoÕOÕTWԥU]LLOԥ6DO\DQUD\RQXQGDQ+ԥVԥQ - D÷D6DGÕ[RYGDIԥUTOԥQLU2oXEX÷XQELULLOԥE|\NJ|YGԥQLQ]QEDVÕER ELUL LOԥ ]ԥUE YXUXU 0HPEUDQÕ EDVPDT JFQ Gԥ\LúGLUԥUԥN LIDoÕ NYDUWD- NYLQWD\NVԥNOL\LQGԥVԥVOԥULԥOGԥHGLUYԥEXLQWHUYDOODUoԥUoLYԥVLQGԥPHORGLN SDUoDODUÕQLIDVÕQDQDLOROXU4RúDQD÷DUDGDPHORGL\DQÕQVԥV \NVԥNOL\L]Uԥ LQWRQDVL\D LOԥ LID ROXQPDVÕQGD ùDPD[ÕGDQ 5DVLP ԤOԥVJԥURY XVWDOÕ÷Õ LOԥ IԥUTOԥQLU 4RúDQD÷DUD [DOT R\XQ Yԥ WDPDúDODUÕQÕQ ³=RU[DQD R\XQX´ ³0LO R\XQX´³6LQRR\XQX´ J|VWԥULOPԥVL]DPDQÕJHQLúLVWLIDGԥROXQXU 2 TDUPRQ TDYDO Yԥ TRúDQD÷DUDGDQ LEDUԥW TDGÕQ LQVWUXPHQWDO DQ - VDPEOÕQÕQ WԥUNLELQԥ GD[LOGLU øNL EDODEDQoÕ Yԥ TRúDQD÷DUDoÕGDQ LEDUԥW WULR oR[JHQLú\D\ÕOPÕúGÕU .HoPLúGԥEXDOԥWWԥUNLELQԥTDYDOLOԥ[DQԥQGԥWDU]ԥQNDPDQoDoÕYԥ TRúDQD÷DUDoÕ GD[LO RODQ VD]ԥQGԥ DQVDPEOÕQGD GD VԥVOԥQLUGL 4RúDQD÷DUDoÕ [DQԥQGԥ -TDYDOoÕQÕQULWPOԥULQLWԥNUDUHGLUYԥEXQXQODGDWHPEUUԥQJDUԥQJOL\L \DUDGÕUGÕ %XQGDQ EDúTD TRúDQD÷DUD KԥP PX÷DPÕQ KLVVԥVL RODQ Yԥ UԥTV [DUDNWHUOLGLULQJLQLQLIDVÕ]DPDQÕKԥPGԥWR\ODUGDLVWLIDGԥROXQXUGX gUWO\HUOԥUGԥ]ԥUEDOԥWOԥULQGԥoDOÕQDQULWPLYXU÷XODPDToQԥQ PQDVLEDOԥWTRúDQD÷DUDLGL YԥTDYDOLOԥELUJԥJ|]ԥOULWPLNPúD\LԥW\DUD - GÕUGÕ 330 &&DKDQJLURY³0LVLUO|YKԥOԥUL´ 331 1$ö$5$4$9$/9Ԥ 42ù$1$ö$5$hdh1 5ø70/Ԥ5ø Na ÷DUD Yԥ\D qaval 4RúD - QD÷DUD %DNÕGD$]ԥUԤOL\HY in oDO÷ÕVÕQGDQ \D]ÕOÕE 332 1D[oÕYDQ 05 '|YOԥW 7DUL[ PX]H\LQGԥ QPD\Lú HWGLULOԥQ WDQÕQPÕú UԥVVDP%ԥKUX].ԥQJԥUOLQLQ - ³7R\´ԥVԥULQGԥNDPDQoDTDYDOYԥ TRúDQD÷DUDGDQLEDUԥW[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULDQVDPEOÕWԥVYLUHGLOPLú dir. ;,; ԥVULQ VRQXQGD PX÷DP GԥVWJDKODUÕQÕQ TÕVD úԥNLOGԥ LID HGLOPԥVL LOԥԥODTԥGDUEXDOԥWVD]ԥQGԥDQVDPEOÕQÕQWԥUNLELQGԥQWԥGULFԥQoÕ[D UÕOPÕúGÕU 'PEԥN ]ԥUE DOԥWL SHúԥNDU DQVDPEOODUÕQ WԥUNLELQGԥ VԥVOԥQLU øON GԥIԥ ԤKPԥG %DNÕ[DQRYXQ UԥKEԥUOLN HWGL\L DQVDPEOÕQ WԥUNLELQԥ GD[LO HGLOPLúGLU 6LONԥOԥQGLULOPԥNOԥVԥVOԥQԥQELQDUDOԥW úD[úD[ GԥUDPԥGUԥQJYԥUԥTV KDYDODUÕQÕQ LID HGLOPԥVL [VXVԥQ Gԥ FԥOG WHPSGԥ LID ROXQDQ |]QԥPԥ[VXV ULWPOԥULQYXU÷XODQPDVÕoQLVWLIDGԥROXQXUøONGԥIԥԤKPԥG%DNÕ[DQRYXQ DQVDPEOÕQDGD[LOHGLOPLúGLU+D]ÕUGDELUoR[[DOToDO÷Õ DOԥWOԥULRUNHVWUL Yԥ DQVDPEOODUÕQÕQWԥUNLELQGԥVԥVOԥQLU Kaman ³ Qarmon GDoDOÕU Firuz Eyvazov. %DNÕ úԥKԥUL 98-ci il Klarnet inA. 335 LIDGDGDVԥVOԥQLU øONGԥIԥNODUQHWYԥ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWULoQEԥVWԥNDUù.ԥ ri- PRY³.RQVHUW´\D]PÕúGÕU 4H\G HWPԥN OD]ÕPGÕU NL EDODEDQGD LID WԥU]LQLQ WԥCVLUL DOWÕQGD NODU - QHWGԥ PLOOL LIDoÕOÕT ԥQCԥQԥVL \DUDGÕOPÕúGÕU %X ԥQCԥQԥQL 1DGLU $[XQGRY %ԥKUX] =H\QDORYԤúUԥIԤúUԥI]DGԥԤOԥNEԥUԤVJԥURYùԥPVL øPDQRY9ԥOL 4ԥGLPRY ԤOLD÷D ԤOL\HY $GLO %D\UDPRY (OúDG &DEEDURY Yԥ E LQNLúDI HWGLUPLúOԥU .ODUQHWoL ԤúUԥI ԤúUԥI]DGԥQLQ - \D\ÕOPÕú [DOT WԥUDQԥOԥ- ULQGԥQ|]QQEԥVWԥOԥGL\LYԥKLQGNLQRILOPOULQGԥVԥVOԥQԥQPHORGL\DODUGDQ LEDUԥW³.RPSOHNW´ԥVԥULoR[RULMLQDOVԥVOԥQLUGL>@ ,9$]ԥUED\FDQ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWUOԥUL ,97DUL[L]ԥPLQOԥU 0[WԥOLI RUNHVWU Yԥ DQVDPEOODUÕQ \DUDGÕOPDVÕ LON Q|YEԥGԥ $]ԥU - ED\FDQ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULQLQ]ԥQJLQOL\LLOԥED÷OÕGÕU ;,; ԥVULQ LNLQFL \DUÕVÕ Yԥ ;; ԥVULQ ԥYYԥOL VD]ԥQGԥ DQVDPEOODUÕQÕQ LQNLúDIÕ LOԥ VԥFL\\ԥOԥQLU ÇDO÷ÕoÕODUÕQ PԥKDUԥWLQԥ Yԥ UHSHUWXDUÕQ JHQLúOL\LQԥ ED[PD\DUDT EX DQVDPEOODU $]ԥUED\FDQ PXVLTLVLQLQ PHORGLN Yԥ ULWPLN ]ԥQJLQOL\LQLD\UÕ -D\UÕ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULQLQJHQLúLPNDQODUÕQÕWHPEULQLVԥV P[WԥOLIOL\LQLWԥOԥENDUGLQOԥ\LFLOԥUԥoDWGÕUDELOPLUGL2GXUNLE|\NLIDoÕOÕT LPNDQODUÕQD PDOLN RODQ RUNHVWULQ \DUDGÕOPDVÕ WԥOԥE ROXQXUGX 6|]V] NL çDO÷ÕoÕODUÕQEHOԥELUOL\LQLQWԥúNLOLLGH\DVÕELUGԥQ -ELUԥ\DUDQPD -PÕúGÕU 1897-FL LOGԥ $]ԥUED\FDQGD WHDWU VԥQԥWLQLQ LQNLúDIÕQD E|\N ԥPԥN VԥUI HWPLú J|UNԥPOL \D]ÕoÕ ԤEGUUԥKLPEԥ\ +DTYHUGL\HYLQ - Wԥ - úԥEEV Yԥ UHMLVVRUOX÷X LOԥ ùXúDGD $]ԥUED\FDQ ԥGԥEL\\DWÕQÕQ NODVVLNL0ԥ - KԥPPԥG )]XOLQLQ ³/H\OL Yԥ 0ԥFQXQ´ SRHPDVÕ ԥVDVÕQGD DQVDPEOÕQ P - úD\LԥWLLOԥ³0ԥFQXQ/H\OLQLQTԥEULVWQGԥ´PXVLTLOLVԥKQԥWDPDúD\DTR\XO - du. Daha sonra 1902-FLLOGԥ%DNÕGD|]EԥNNODVVLNLԤOLúLU1ԥYDLQLQH\QLDGOÕ SRHPDVÕԥVDVÕQGD³)ԥUKDGYԥùLULQ´VԥKQԥVLJ|VWԥULOGL>@ 1901-1903-F LOOԥUGԥ ԥYYԥO ùXúDGD GDKD VRQUD %DNÕGD ³ùԥUT NRQ - VHUWOԥUL´ WԥúNLO HGLOGL %X NRQVHUWOԥUGԥ [DQԥQGԥOԥU Yԥ D\UÕ -D\UÕ DOԥWOԥUGԥ |] LIDoÕOÕ÷ÕLOԥú|KUԥWTD]DQPÕúPDKLUXVWDoDO÷ÕoÕODUDúÕTGԥVWԥOԥULLIDoÕ dan LEDUԥW[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULDQVDPEOÕYԥ[RUoÕ[ÕúHWPLúGL%XFUNRQVHUWOԥUGԥQ VRQUDP[WԥOLIFԥPL\\ԥWOԥU³PXVLTLJHFԥOԥUL´NHoLUPԥ\ԥEDúODGÕODU1ԥKD\ԥW 1908-FL LOLQ ԥYYԥOLQGԥ ùԥUTGԥ LON GԥIԥ RODUDT J|UNԥPOL EԥVWԥNDU h]H\LU +DFÕEԥ\RY -1948) “ /H\OLYԥ0ԥFQXQ´RSHUDVÕQÕVԥKQԥ\ԥTR\GX2SH - UDPúD\LԥWHGԥQVLQIRQLNRUNHVWUGԥ$]ԥUED\FDQ[DOTÕQÕQԥQSRSXO\DUoDO÷Õ DOԥWL - WDUVԥVOԥQGL ;,;ԥVULQLNLQFL\DUÕVÕQGDYԥ;;ԥVULQԥYYԥOOԥULQGԥ%DNÕQÕQPXVLTL Kԥ\DWÕQDQԥ]ԥUVDOVDTJ|UԥULNNLEXG|YUWԥNPX÷DPYԥDúÕTVԥQԥWLQLQWԥ - 336 $]ԥUED\FDQ7DUL[L0X]H\L $]ԥUED\FDQ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULDQVDPEOÕ;,;ԥVULQVRQX 337 UԥTTLVLLOԥ\R[KԥPGԥJHQLúúԥNLOGԥPWԥUԥTTLUXVYԥ$YURSDLQFԥVԥQԥWLLOԥ WDQÕúOÕTODVԥFL\\ԥOԥQLU>@%XGD\HQLLIDoÕELUOԥúPԥOԥULQLQIRUPDODúPDVÕQD Yԥ$]ԥUED\FDQEԥVWԥNDUOÕTPԥNWԥELQLQWԥúԥNNOQԥJԥWLULEoÕ[DUGÕ 1920-1921-FLLOOԥUGԥ%DNÕGDLON³QRWVX]´úԥUT[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRU - NHVWUOԥUL\DUDGÕOGÕ>@2QODUÕQWԥUNLELQԥWDUNDPDQoDEDODEDQQD÷DUDTR - úDQD÷DUD Yԥ TDYDO GD[LOLGL 2UNHVWULQ UHSHUWXDUÕ [DOT PDKQÕODUÕQGDQ UԥTV - OԥUGԥQPX÷DPODUGDQUԥQJYԥWԥVQLIOԥUGԥQLEDUԥWLGL 1925-FL LOGԥ ԤELORY DGÕQD NOXEXQ Qԥ]GLQGԥ D]ԥUED\FDQOÕ TÕ]ODUGDQ LEDUԥWùԥUToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWUL\DUDGÕOGÕ'DKDVRQUDEHOԥRUNHVWUOԥU%DNÕ - GDNOXEODUGDKDEHOԥ%DOD[DQÕNԥQGLQGԥIԥDOL\\ԥWԥEDúODGÕODU 1921-ci il avqustun 21-Gԥ $]ԥUED\FDQ Ali Musiqi ANDGHPL\DVÕQÕQ WԥúNLOROXQPDVÕKDTTÕQGD;DOT.RPLVVDULDWÕùXUDVÕQÕQGHNUHWLYHULOGL - FL LOGԥ h+DFÕEԥ\RY LON PLOOL PXVLTL PԥNWԥELQL WԥúNLO HGLU %XUDGD EDúTD DOԥWOԥUOԥ\DQDúÕWDUNDPDQoDYԥEDODEDQ]UԥWԥCOLPPԥú÷ԥOԥOԥULNHoLULOLUGL Sonralar, 1924-FLOGԥKԥPLQPԥNWԥEPXVLTLWH[QLNXPXQDoHYULOGL -ci LOGԥ h+DFÕEԥ\RYXQ UԥKEԥUOL\L DOWÕQGD WH[QLNXP WԥOԥEԥOԥULQLQ LúWLUDNÕ LOԥ ³$UúÕQPDODODQ´NRPHGL\DVÕVԥKQԥ\ԥTR\XODQGDRUNHVWUDOԥ ti kimi tar sin- IRQLNRUNHVWULQWԥUNLELQԥGD[LOHGLOGL -FÕLOGԥWH[QLNXPNRQVHUYDWRUL\D LOԥELUOԥúGLULOGL .RQVHUYDWRUL\DQÕQ $]ԥUED\FDQ ú|CEԥVLQGԥ [DOT PXVLTL DOԥWOԥULQGԥ oDOPD÷|\UԥGLOLUGL+ԥPLQLOGԥh+DFÕEԥ\RYNRQVHUYDWRUL\DQÕQQԥ]GLQGԥ QԥIԥUGԥQLEDUԥW[RUNROOHNWLYLWԥúNLOHGLU>@ ,92UNHVWUWԥUNLELQLQYԥUHSHUWXDUÕQÕQIRUPDODúPDVÕ 2UNHVWUWԥUNLEFԥ³QRWVX]´RUNHVWUGԥQVD\FDLNLGԥIԥD] QԥIԥU Yԥ WԥFUEԥVL]oDO÷ÕoÕODUGDQLEDUԥWROPDVÕQDED[PD\DUDTVԥVOԥQPԥVLQԥJ|UԥKHo Gԥ³QRWVX]´RUNHVWUGԥQJHULTDOPÕUGÕ,IDoÕOÕTVXOODUÕYԥRUNHVWUOԥPԥFԥKԥWFԥ RQGDQVWQLGL³1RWOX´RUNHVWULQWԥUNLELQԥWDUNDPDQoDEDODEDQTDYDOYԥ QD÷DUDGD[LOLGL2UNHVWU -FLLOGԥQIԥDOL\\ԥWԥEDúODGÕ 338 h+DFÕEԥ\RY 65VWԥPRY Yԥ 46DODKRY LON Q|YEԥGԥ RUNHVWU oQ $]ԥUED\FDQ[DOTPDKQÕYԥUԥTVOԥULQL1;H\IHWVLVԥ – UXVYԥ4ԥUEL$YURSD EԥVWԥNDUODUÕQÕQԥVԥUOԥULQLLúOԥGLOԥU2UNHVWULQSDUWLWXUDV[HPLEHOԥLGL ELULQFL YԥLNLQFLEDODEDQODUTDYDOQD÷DUDELULQFLYԥLNLQFLNDPDQoDODUELULQFLYԥ ikinci tarlar. 1932-FLLOLQVRQXQGDh+DFÕEԥ\RYRUNHVWUoQ[VXVX³dDKDUJDK´ Yԥ³ùXU´PX÷DPODUÕԥVDVÕQGDIDQWD]L\DODU\D]ÕU)RUWHSLDQRQXQRUNHVWULQWԥ - NLELQԥGD[LOHGLOPԥVLKԥPLQԥVԥUOԥULQLIDVÕLOԥED÷OÕLGL %XDOԥWLQԥVDVYԥ]L - IԥVL KDUPRQLN IRQ \DUDWPDTOD EԥUDEԥU EDV UHJLVWUL WԥCPLQ HWPԥN LGL ԤVԥU - OԥULQ|]QԥPԥ[VXVOX÷X4ԥUEL$YURSDPXVLTLVLQLQIRUPDYԥLIDGԥYDVLWԥOԥUL - QLQ $]ԥUED\FDQ PXVLTL IRONORUXQXQ [VXVL\\ԥWOԥUL LOԥ X\÷XQODúGÕUÕOPDVÕQ - GDGÕU %ԥVWԥNDU RUNHVWULQ D\UÕ -D\UÕ TUXSODUÕQÕQ WHPEUOԥULQL TDUúÕODúGÕUPDTOD [DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWULQLQ\HQLúԥNLOGԥVԥVOԥQ -PԥVLQԥQDLOROPXúGXU 1933-FLOGԥRUNHVWULQWԥUNLELDUWÕToDO÷ÕoÕGDQLEDUԥWLGL2UNHVWULQ UHSHUWXDUÕ \HQL ԥVԥUOԥUOԥ – M.Maqomayevin “Radio PDUúÕ´ 65VWԥPRYXQ ³%D\DWÕ -NUG´ IDQWD]L\DVÕ Yԥ V ]ԥQJLQOԥúLU 2UNHVWULQ UHSHUWXDUÕQGD $]ԥU - ED\FDQ[DOTPDKQÕYԥUԥTVOԥULQLQLúOԥQPԥVLԥYYԥONLNLPLE|\N\HUWXWXUGX 46DODKRYXQ ³/DoÕQ´ ³4ԥúԥQJL´ 4+VH\QOL Yԥ 4 6DODKRYXQ ³ b 346 c 2UNHVWULQWԥUNLELQԥGD[LORODQ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥU i qrupu: a – QԥIԥVE – ]ԥUE c – simli. &ԥGYԥO 13 $]ԥUED\FDQ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWUL nin partitura sxemi 347 Partitura V[HPLQGԥ]ԥUE qrupunun \HUOԥúPԥVL &ԥGYԥO 14 =ԥQT Sinc ùD[úD[ Laqquti Gaval (GԥI ) 'PEԥN (]ԥUE ) 4RúDQD÷DUD 1D÷DUDYԥ\D çilik QD÷DUD KoVQD÷DUD (ana kos Yԥ bala kos) [ CԥGYԥO Qaval (GԥI ) 1D÷DUD 4RúDQD÷DUD Laqquti ùD[úD[ Sinç =ԥQT 348 FÕLO - DGÕTRYGXU [DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWUL Dirijor FaiqDirijor S dÕ[ÕúHGLU$]ԥUED\FDQ'|YOԥW7HOHUDGLRùLUNԥWLQLQ6ԥLG5VWԥPRYDGÕQD 349 Yԥ $%DED\HYLQ IRUWHSLDQR Yԥ RUNHVWU oQ ³.RQVHUW´L 6+DFÕEԥ yovun ³%ROTDUVLWDVÕ´&&DKDQJLURYXQ³0LVLUO|YKԥOԥUL´6ԤOԥVJԥURYXQ³6|]V] PDKQÕODU´ÕYDUGÕU $]ԥUED\FDQ'|YOԥW7HOHUDGLRúLUNԥWLQLQ[DOToDO÷ÕDOԥWOԥULRUNHVWULLOԥ \DQDúÕ$]ԥUED\FDQ'|YOԥW0XVLTL.ROOHFLQLQQԥ]GLQGԥEԥVWԥNDU$GLO*ԥUD - \ÕQ - \DUDWGÕ÷ÕRUNHVWUGԥIԥDOL\\ԥWJ|VWԥULU 1966-FÕ LOGԥ h+DFÕEԥ\RY DGÕQD $]ԥUED\FDQ '|YOԥW .RQVHUYDWRUL - \DVÕWԥOԥEԥOԥULQLQTYYԥVLYԥ5HVSXEOLNDQÕQ[DOTDUWLVWLEԥVWԥNDU6OH\PDQ ԤOԥVJԥURYXQUԥKEԥUOL\LLOԥLIDoÕOÕTXVWDOÕ÷ÕQÕQDUWÕUÕOPDVÕoQJ|]ԥOPԥNWԥE RODQRUNHVWU\DUDGÕOPÕúGÕU 1999-FXLOLQD[ÕUODUÕQGD\HQLPXVLTLNROOHNWLYL – $]ԥUED\FDQ'|YOԥW ;DOTdDO÷Õ$OԥWOԥUL2UNHVWUL\DUDGÕOPÕúGÕU2QXQEԥGLLUԥKEԥULYԥEDúGLULMR - UX$÷DYHUGL3DúD\HYGLU2UNHVWULQWԥUNLELQԥNODUQHWEDODEDQ OD]ÕPRO - GXTGDEDODEDQoÕODUWWԥNYԥ]XUQDDOԥWOԥULQGԥQGԥLVWLIDGԥHGLUOԥU IOH\WD pikkolo-IOH\WDTRER\QD÷DUDTRúDQD÷DUDGPEԥN ]ԥUE OLWDYUD 14 kamança (I kamançalar – 8, II kamançalar - 6), 3 qanun, 1 ud, 20 tar (I tarlar – 10, II tarlar – 6, III tarlar - VD]IRUWHSLDQRGD[LOHGLOPLúGLU 2QXQ $]ԥUED\FDQGD Yԥ øUDQ øVODP 5HVSXEOLNDVÕQGD oÕ[ÕúODUÕ E|\N P - YԥIIԥTL\\ԥWTD]DQPÕúGÕU IV.3.3. 2UNHVWUoQRUNHVWUOԥPԥQLQYԥSDUWLWXUDGDQR[XQXúXQ ԥVDVODUÕ 0ԥCOXP ROGX÷X NLPL RUNHVWUOԥúPԥ – P[WԥOLI WH[QLNL Yԥ LIDGԥ LP - NDQODUÕQDPDOLNRODQRUNHVWUDOԥWOԥULQLQDUDVÕQGDPXVLTLԥVԥULVԥVOԥULQLQSD\ - ODQPDVÕSURVHVLGLU2UNHVWUOԥPԥGԥԥVDVWԥOԥE - ԥVԥULQYԥPXVLTLWԥIԥNNU - QQWDPDoÕOPDVÕGÕU 3DUWLWXUDGD KԥU ELU PXVLTL ԥVԥUL ITL Yԥ úDTXOL ELU -ELULQLQ DOWÕQGD LVWLTDPԥWOԥUGԥDUGÕFÕOVXUԥWGԥ\D]ÕOPÕúQRWODUODLúDUԥHGLOLU%XQDX\÷XQROD - UDTRUNHVWUOԥPԥSURVHVLQLDUDODUÕQGDVÕ[ԥODTԥRODQITLYԥúDTXOLSULQVLS - OԥUԥD\ÕUPDTRODU hITL RUNHVWUOԥPԥQLQ SULQVLSL WԥOԥE HGLU NL PXVLTL ԥVԥULQLQ KԥU ELU VԥVLRQXQLIDGԥWԥU]LQԥX\÷XQJԥOԥQWHPEUGԥUHJLVWUGԥYԥGLQDPLNOLNGԥVԥV - OԥQVLQYԥRQODUDDLGEWQGԥ\LúLNOLNOԥUVH]XUDDUDVÕKLVVԥOԥUGԥYԥ\DVH]XUD - GDQVRQUDDSDUÕOPDOÕGÕU 2UNHVWUOԥPԥQLQúDTXOLSULQVLSLLVԥEXQDԥVDVODQÕUNLԥVԥULQH\QLYD[W - GDLIDROXQDQEWQVԥVOԥUELU -ELULQLQVԥVLQLEDWÕUPDVÕQODU 2UNHVWUOԥPԥSURVHVLELUQHoԥPԥUKԥOԥGԥQLEDUԥWGLUԤVԥUOԥLONWDQÕú - OÕT RQXQ IRUWHSLDQRGD VԥVOԥQGLULOPԥVL LOԥ EDúODQÕU %X YD[W ԥVԥU KDTTÕQGD PXPL WԥVԥYYU \DUDQÕU RQXQ TXUXOXúX GUDPDWXUJL\DVÕ WԥU]L Pԥ]PXQX - QXQԥVDV[VXVL\\ԥWOԥULDúNDUODQÕU%XQODUԥVDVÕQGDJԥOԥFԥNLúLQPXPLSODQÕ tutulur. 350 6RQUDNÕPԥUKԥOԥSDUWLWXUDQÕQEWQFԥKԥWOԥULQLQKԥUWԥUԥIOL|\UԥQLO - PԥVLQGԥQLEDUԥWGLUøONQ|YEԥGԥRUNHVWULQWԥUNLELPԥ\\ԥQOԥúGLULOLU%XPԥ - VԥOԥHOԥFԥGԥRUNHVWUOԥPԥPXVLTLԥVԥULQLQVOXEXYԥRQXQ[VXVL\\ԥWLLOԥVÕ[ ԥODTԥGԥGLU +ԥUKDQVÕ ԥVԥULQRUNHVWUOԥPԥVLoQòRNWDYDKԥFPLQGԥ[URPDWLN VԥVG]PQWԥCPLQHGԥQPXVLTLDOԥWOԥULWԥOԥEROXQXU%XQGDQEDúTDOD]ÕPL PLTGDUGD RODQ DOԥWOԥU PHORGL\DQÕQ WDP VԥVOԥQPԥVLQL Yԥ UHJLVWULQ EWQ KLVVԥOԥULQGԥ \ԥCQL E|\N RNWDYD – LNLQFL RNWDYD GLDSD]RQX GD[LOLQGԥ DN - NRPSDQHPHQW\DUDWPDOÕGÕU%XQXQoQKԥURNWDYDGD LNLYԥ\DoDOԥWLúWL - UDNHWPԥOLGLU 2UNHVWULQ WԥUNLELQL Pԥ\\ԥQ HWGLNGԥQ VRQUD ԥVԥULQ LIDGԥ YDVLWԥOԥUL - QLQWԥKOLOLQԥNHoLOPԥOLGLU\ԥCQLԥVԥULQIRUPDVÕKDUPRQL\DVÕPHORGLNTXUX - OXúXWHPSLYԥ]QL -ULWPLGLQDPLNOL\LYԥV|\UԥQLOLU%XFUWԥKOLOLQQԥWLFԥ - VLQGԥ PXVLTL ԥVԥUOԥULQGԥ EԥGLL VXUԥW Yԥ LIDGԥ YDVLWԥOԥUL DUDVÕQGD TDUúÕOÕTOÕ ԥODTԥ\DUDQÕU ԤVԥUOԥWDQÕúRODQ]DPDQRQXQTXUXOXúXQXGDWԥC\LQHWPԥNOD]ÕPGÕU ԤVԥULQ IRUPDVÕQÕ WԥKOLO HWGLNGԥ LON Q|YEԥGԥ RQXQ KDQVÕ KLVVԥOԥUGԥQ LEDUԥW ROPDVÕ Yԥ RQODUÕQ [VXVL\\ԥWOԥUL DUDúGÕUÕOÕU ԤVԥULQ TXUXOXúXQX Pԥ\\ԥQ HGԥUNԥQRQXQPHORGLN[ԥWWLWԥKOLOROXQXU%XGD|]Q|YEԥVLQGԥԥVԥUOԥGDKD GԥULQGԥQWDQÕúROPDToQLPNDQ\DUDGÕU 2UNHVWUOԥPԥSURVHVLQGԥ RUNHVWULQLPNDQODUÕQGDQ GDKD \D[úÕLVWLIDGԥ HWPԥNoQPXVLTLԥVԥULQLQIDNWXUDVÕ\ԥCQLRQXQTXUXOXúXYԥVԥFL\\ԥYL[ - VXVL\\ԥWOԥULKԥUWԥUԥIOLWԥKOLOROXQPDOÕGÕU 3ROLIRQLN TXUXOXúOX KԥU ELU VԥV VԥUEԥVW ԥKԥPL\\ԥW Yԥ Pԥ]PXQ GD - úÕ\ÕU ԥVԥUL RUNHVWUOԥPԥGԥ ԥVDV WRQDOOÕT RUNHVWU oQ ԥOYHULúOLGLUVԥ PXVLTL LIDGԥVLQԥ KHo ELU Gԥ\LúLNOLN Yԥ \D ԥODYԥOԥULQ GD[LO HGLOPԥVLQԥHKWL\DF \R[ - GXU $QFDT HOԥ DOԥWOԥU VHoPԥN OD]ÕPGÕU NL KԥU ELU VԥVLQ \HUOԥúGL\L UHJLVWU - OԥUGԥRQODUGDKDGD\D[úÕVԥVOԥQVLQOԥU%XQGDQԥODYԥKԥUELUSDUWL\DG]JQ WUDQVSR]LVL\DHGLOPԥOLGLU Homofon – harmonik üslubda ( ELUVԥV[VXVLԥKԥPL\\ԥWԥPDOLN dir) \D]ÕOPÕúPXVLTLԥVԥUOԥULQLRUNHVWUOԥPԥGԥRUNHVWUGԥEWQUHJLVWUOԥUGԥPHOR - GL\DQÕ LID HGԥQ DOԥWOԥUGԥQ EDúTD KDUPRQL\DQÕ WԥCPLQ HGԥQ VԥV TUXSX WԥOԥE ROXQXU%XPúD\LԥWEDVQԥ]ԥUԥDOÕQPDVDGHPԥNRODUNLKԥPLúԥNLoLNRN - WDYDGDYԥELULQFLRNWDYDQÕQDúD÷ÕKLVVԥVLQGԥ\HUOԥúLUYԥRUWDUHJLVWUOLDOԥWOԥU LOԥ VD\FDoGԥQD]ROPDPDOÕGÕU LIDROXQXU 4DUÕúÕTTXUXOXúOX \X[DUÕGDTH\GHGLOԥQVOXEODUÕQELUOԥúPԥVL ԥVԥU - OԥUGԥԥVDVPHORGL\DYԥKDUPRQL\DGDQEDúTDVԥUEԥVWԥKԥPL\\ԥWԥPDOLNRODQ VԥVYԥ\DVԥVDOWÕODULúWLUDNHWPԥOLGLU 2UNHVWUOԥPԥSURVHVL]DPDQÕoDOÕúPDTOD]ÕPGÕUNLPHORGLN[ԥWWL]Oԥ - QLOVLQYԥԥVԥUER\XNԥVLOPԥVLQ3ROLIRQLNYDVLWԥOԥUGԥQLVWLIDGԥHWGLNGԥPXVL - TL]ԥQJLQOԥúLUGDKDGDGRO÷XQODúÕUøPLWDVL\DYԥ\DVԥVDOWÕSROLIRQL\DQÕQLú - OԥQPԥVL EԥGLL VXUԥWOԥULQ ԥVDV FԥKԥWOԥULQLQLQ Pԥ\\ԥQOԥúPԥVL oQ LPNDQ \DUDGÕU 351 6RQUDSDUWLWXUDQÕQWDNWDX\÷XQRODUDTELU -ELULQLQDOWÕQGD\HUOԥúԥQRU - NHVWUSDUWL\DODUÕ VԥVOԥUL NRPSOHNVLQLQWԥUWLELQԥEDúOD\ÕUODU ԤYYԥORUNHVWUOԥPԥQLQHVNL]LWԥUWLEROXQXUøNL -oVԥWLUGԥQLEDUԥWRODQ EXHVNL]GԥVԥVOԥU|]KԥTLTLVԥVOԥQPԥOԥULQԥX\÷XQ\D]ÕOÕU(VNL]GԥHOHPHQW - OԥULQVD\ÕYԥLIDGԥLPNDQODUÕ RNWDYDLNLOԥúPԥOԥULYԥKDUPRQLNVԥVDOWÕODUÕQԥ - ]ԥUԥDOPDTOD D\GÕQJ|UQPԥOLGLUùWUL[OԥULQPԥ\\ԥQHGLOPԥVLVLPOLDOԥWOԥU oQE|\NԥKԥPL\\ԥWNԥVEHGLU2QODUÕQVHoLOLEWԥWELTHGLOPԥVLԥVԥULQ[D - UDNWHULQGԥQ PXVLTL SDUoDODUÕQÕQ VԥFL\\ԥVLQGԥQ WHPSLQGԥQ Yԥ QDQVÕQGDQ DVÕOÕGÕU 'LQDPLNXVXOODUԥVԥULQEԥGLLPԥ]PXQXQXDoPDToQLIDGԥYDVLWԥ - OԥULQGԥQELULROGX÷XQXQԥ]ԥUԥDODUDTSDUWLWXUDGDRQODUÕQEWQGԥ\LúPԥOԥUL TH\GHGLOPԥOLGLU 3DUWLWXUDQÕQ |\UԥQLOPԥVL PXVLTLQLQ D\UÕ -D\UÕ KLVVԥOԥULQLQ Yԥ ԥVԥULQ EW|YONGԥGX\XOPDVÕYԥTDYUDQÕOPDVÕQԥWLFԥVLQGԥԥVԥULQ[DUDNWHULQԥPYD- ILTWHPSKDTTÕQGDWԥGULFԥQWԥVԥYYU\DUDQÕU 3DUWLWXUDQÕQITLWԥKOLOLԥVԥULQPHORGLNPԥTDP -KDUPRQLNYԥGLQD - PLNLQNLúDIÕQÕL]OԥPԥ\ԥLPNDQ\DUDGÕU3DUWLWXUDQÕQúDTXOLWԥKOLOLQGԥLVԥDOԥW - OԥULQYԥ\DDOԥWTUXSODUÕQÕQUROXPԥ\\ԥQOԥúLUԤVԥULQPHORGLNYԥSROLIRQLN xüsus L\\ԥWOԥULQLQWԥKOLOLQGԥQVRQUDRQXQKDUPRQLNԥVDVÕD\GÕQODúGÕUÕOÕU 2UNHVWU VԥVOԥQPԥVLQLQ ԥVDVÕQÕ PHORGL\D KDUPRQLN SHGDO KDUPRQLN ILTXUDVL\D NRQWUDSXQNW Yԥ EDV WԥúNLO HGLU %X WԥUNLE HOHPHQWOԥUL RUNHVWULQ IDNWXUDVÕQÕQ IXQNVL\DODUÕ KHVDE ROXQXU $GԥWԥQ RUNHVWUOԥPԥ SURVHVLQGԥ RU - NHVWUIDNWXUDVÕQÕQ -IXQNVL\DVÕLVWLIDGԥROXQXU%LUTD\GDRODUDTPHORGL - ya - EDODEDQODUDNDPDQoDODUDVD]ODUDYԥWDUODUDKDUPRQLNSHGDO – balaban- lara, harmonik fiqurasiya – EDODEDQODUDELULQFLYԥLNLQFLWDUODUDIRUWHSLD no- ya, kontrapunkt – LNLQFLNDPDQoDODUDYԥLNLQFLWDUODUDEDV – üçüncü tarlara YԥIRUWHSLDQR\DKDYDOԥROXQXU 6ROLVWoQPúD\LԥWLQRUNHVWUOԥPԥVL]DPDQÕRUNHVWULOԥRQXQVԥVLQL EDWÕUPDPDToQVROLVWLQWHPEUFԥKԥWFԥYԥQDQVODD\UÕOPDVÕPúD\LԥWDOԥW - lԥULQVROLVWԥQLVEԥWԥQNRQWUDVWUoDO÷ÕXVXOODUÕYԥVYDVLWԥOԥUGԥQLVWLIDGԥROX - nur. 6LPIRQLN SDUWLWXUDGDQ [DOT oDO÷Õ DOԥWOԥUL RUNHVWUL oQ N|oUPԥGԥ ԥVԥULQIDNWXUDVÕQÕLPNDQGD[LOLQGԥROGX÷XNLPLVD[ODPDTYDFLEGLU%XYD[W VLPIRQLN RUNHVWUL WHPEULQԥ X\÷XQ [DOT oDO÷Õ DOԥWOԥULQLQ WHPEUOԥULQLQ VHoLO - PԥVLYԥԥVԥULQP[WԥOLI KLVVԥOԥULDUDVÕQGDNÕNRQWUDVWOÕTQLVEԥWLQLQVD[ODQÕO - PDVÕE|\NԥKԥPL\\ԥWԥPDOLNGLU 3DUWLWXUDQÕQR[XQXúX – RQXQWԥKOLOLYԥIRUWHSLDQRGDLIDHGLOPԥVLGH - PԥNGLU 7ԥKOLO ]DPDQÕ ԥVԥULQ Pԥ]PXQX IRUPDVÕ KDUPRQLN TXUXOXúX WR - QDOOÕTSODQÕWHPSLYԥ]QLYԥKDEHOԥSDUWLWXUDGDTH\GROXQDQPXVLTLWHUPLQ - OԥULLOԥWDQÕúROXUODU6RQUDDOԥWTUXSODUÕQÕQVԥVOԥúPԥVL – ԥVԥULQPHORGL\DYԥ KDUPRQL\DVÕQÕQELUTUXSGDQRELULQԥ|WUOPԥVLD\GÕQODúGÕUÕOÕU 352 ԤVԥULQ IDNWXUDVÕQÕQ \ԥCQL KDQVÕ IRUPDGD \D]ÕOPDVÕQÕQ Pԥ\\ԥQOԥú - GLULOPԥVLE|\NԥKԥPL\\ԥWԥPDOLNGLU)DNWXUDYԥKDUPRQLNIXQNVL\DQÕQGԥ - \LúGLULOPԥVLPԥVOԥKԥWJ|UOPUoQNLRQODUSDUWLWXUDGDPKP\HUWXWXUODU 3DUWLWXUDQÕQ R[XQXúX ]DPDQÕ PHORGL\D Yԥ EDV VԥVOԥULQLQ Gԥ\LúGLULO - PԥVLPԥVOԥKԥWJ|UOPUEHOԥNLEXԥVԥULQPԥ]PXQXQXQWԥKULIHGLOPԥVLYԥ KDUPRQL\DQÕQSR]XOPDVÕLOԥQԥWLFԥOԥQԥELOԥU+DUPRQLNVԥVOԥULQLQN|NQQ YԥILTXUDVL\DIRUPDODUÕQÕQGԥ\LúGLULOPԥVLPPNQGU.RQWUDSXQNWXL[WLVD- UDVDOPDTYԥGԥ\LúGLUPԥNDU]XROXQPXU 2UNHVWUIXQNVL\DODUÕQÕQWԥKOLOLQGԥQVRQUDԥPԥOLLúԥEDúODPDTOD]ÕP - GÕU %XQXQOD EԥUDEԥU LID PUԥNNԥEOL\L GԥUԥFԥVLQGԥQ DVÕOÕ RODUDT RUNHVWUOԥ - PԥQLQEWQWԥIVLODWODUÕQGDQLVWLIDGԥHGLOPԥVLKHoGԥPԥFEXULGH\LO1ԥ]ԥUԥ DOPDTOD]ÕPGÕU NLKԥUELUSDUWL\DQÕQDOWÕQGDQDQVODUÕQ\D]ÕOPDVÕYDFLEGLU %XGDIRUWHSLDQRGDԥVԥULQLIDHGLOPԥVLQLDVDQODúGÕUÕU ______ 353 $=Ԥ5%$<&$1 XALQ d$/ö, $/Ԥ7/Ԥ5ø V. (<1ø7ø3/ø 1g9/Ԥ5ø SIRASINDA øQVDQÕQPXVLTLWԥfԥkkürünün tԥkamülünün öyr ԥnilm ԥsind ԥ oDO÷ÕDOԥt- lԥULQLQTXUXOXúXVD\Õ , RQODUÕQ tԥtbiqi ilkin mühüm úԥrtl ԥrd ԥndir. dDO÷ÕDOԥt- lԥri [DOTODUÕQ VRVLDO -mԥLúԥt h ԥyat t ԥrzinin v ԥ mill ԥtl ԥUDUDVÕ ԥlaqԥlԥrin vacib göst ԥricisidir. Xalq ça O÷ÕDOԥtl ԥri üzr ԥ ùԥrq ölk ԥlԥri ԥdԥEL\\DWÕQÕQLFPDOÕJ|VWԥrir ki, müs ԥOPDQGQ\DVÕ[DOTODUÕQÕQ\DúDGÕ÷Õ arealda \D\ÕOPÕúH\QLWLSOLR[úDUoDO÷Õ al ԥtl ԥrinin müqayis ԥli t ԥGTLTLPDVLUPXVLTLúQDVOÕTGDԥQD]LúOԥQLOPLúPԥ- sԥlԥlԥrd ԥndir. T ԥELL NL oDO÷Õ DOԥtl ԥrinin müqayis ԥli öyr ԥnilm ԥsi ölk ԥnin ümumi tarixi v ԥ [DOTÕQPԥdԥniyy ԥti sah ԥsind ԥ bilgil ԥrԥ malik olma ÷ÕWԥlԥb edir. Müxt ԥlif ölk ԥlԥULQR[úDUoDO÷ÕDOԥtl ԥrinin müqayis ԥsi nԥinki bu ölk ԥ- lԥrd ԥ mԥVNXQODúPÕú[DOTODUDUDVÕQGDWDUL[L -musiqi ԥlaq ԥlԥrin xüsusiyy ԥtl ԥri- ni, h ԥm d ԥ al ԥtl ԥULQ\DUDQPDVÕYԥ \D\ÕOPDVÕ\ROODUÕQÕD\GÕQODúGÕUPD÷DLPNDQ ver ԥn EDúODQ÷ÕFKGXGODUÕQÕ vԥ bununla da avtoxton v ԥ ya alloxton al ԥtl ԥri mü ԥyy ԥnl ԥúGLUPԥyԥ imkan verir. Bel ԥ mԥsԥlԥQLQ TR\XOXúX LON Q|YEԥdԥ H\QLWLSOL oDO÷Õ DOԥtl ԥrinin konstruktiv-morfoloji t ԥVYLULQLQDGODUÕQÕQ linqvistik t ԥhlilinin apar ÕOPDVÕ vԥ LúOԥdilm ԥ xüsusiyy ԥtl ԥrinin öyr ԥnilm ԥsini tԥlԥb edir. gQ Tarda oDOÕU$÷D+VH\QTXOX 'D÷ÕVWDQ VD]Õ øUDQ g]EԥN düWDUÕ 7UNPԥQ düWDUÕ Türk VD]ODUÕ VROGDQVD÷D – GLYDQED÷ODPDFUԥ Qaraqalpaq düWDUÕ g]EԥN dumbrakÕ Tacik dumbrakÕ %XIԥVLOGԥNLúԥNLOOԥU “665ø[DOTODUÕQÕQ musiqi DOԥWOԥUL aWODVÕ ”ndan (1975), $ù ԥCEDQL 769Õ]TR $%X[QHU 8), “Çinin musiqi DOԥWOԥUL ” Yԥ $ԤOLYHUGLEԥ\RY\Q NLWDEODUÕQGDQ Y.Öztuna Yԥ 96 özerin (19 PXVLTLHQVLNORSHGL\DODUÕQGDQJ|WUOE 357 1100 mm-ԥ oDWÕU7XWD÷DFÕQÕQEW|YSDUoDVÕQGDQKD]ÕUODQÕU O\XOPXúJ|Y - dԥnin üst hiss ԥsi kiçik rezonator d ԥlikli nazik taxta deka il ԥ |UWOUԤYԥll ԥr tԥnburun 3, hal-KD]ÕUGD is ԥ 4-5 simi var. Al ԥtin qoluna ED÷ÕUVDTGDQ pԥrd ԥlԥr ED÷ODQÕU 2QODUGD n 15-i taxta çivl ԥrl ԥ bԥrkidilib, biri is ԥ (k ԥll ԥdԥQ DOWÕQFÕ LID ROXQDQ PHORGL\DGDQ DVÕOÕ RODUDT \X[DUÕ -DúD÷Õ Kԥrԥkԥt etdirilir. Bu ԥsas pԥrd ԥlԥrd ԥn EDúTD dekaya ԥlav ԥ olaraq daha dörd taxta p ԥrd ԥ \DSÕúGÕUÕOÕU Nazik siml ԥr bürüncd ԥQ KD]ÕUODQÕU Vԥs is ԥ xüsusi mizrab - TDUPDTOÕ K alqa úԥklind ԥ polad naxun ԥkl ԥ oÕ[DUÕOÕU O VD÷ԥOLQúԥhad ԥWEDUPD÷ÕQDWD[ÕOÕU vԥ siml ԥrin h ԥr birin ԥ D\UÕOÕTGDLOLú dirilir. Tԥnburun sԥsi güclü vԥ cingiltilidir. El ԥ dԥ TDOÕQ ROPD\DQ X]XQ siml ԥrl ԥ özün ԥ mԥxsus, titr ԥ\LúOL sԥsl ԥr aOÕQÕU Birinci melodik, ikinci v ԥ üçüncü – burdon siml ԥrdir. Birinci v ԥ üçüncü sim unison, ikinci böyük se- NXQGDNYDUWD\X[DUÕ GDKDoR[LúOԥnԥn) v ԥ ya NYDUWDDúD÷ÕN|NOԥnir. T ԥnbu- UXQPúD\Lԥti il ԥPDNRPODU PX÷DPODU LQVWUXPHQWDOS\HVOԥU[DOTPDKQÕ - lDUÕYԥ rԥqsl ԥri ifa olunur. 2UWD$VL\DGDTXUXOXúXQDVLPOԥULQVD\ÕQDVԥVoÕ[DUPDVXOXQDJ|Uԥ ԥsas tԥnburdan f ԥrql ԥnԥn dig ԥr növl ԥrin ԥ dԥ rast g ԥlinir. Bu al ԥtl ԥri “sim” mԥ`QDVÕQÕYHUԥn “tar” vԥ ya “tor” sözü ԥlav ԥ olunmaqla siml ԥULQVD\ÕQDJ|Uԥ DGODQGÕUÕ rlar – setar (setor ), çartar (çartor ), pΩnctar (pΩnctor ), úHúWDU (úHú - tor 2QODUÕQKDPÕVÕV|]V]NL$]ԥrbaycanda orta ԥsrl ԥrd ԥ \D\ÕOPÕúH\QL - WLSOLoDO÷ÕDOԥtl ԥrdir. Ölçüsün ԥ gör ԥ setar t ԥnburdan bir q ԥdԥr böyükdür. 3 ԥsas v ԥ 8-12 rezonans metal simi olur. Birinci melodik sim ikinci v ԥ üçüncü siml ԥrԥ nis- bԥtԥn hündürd ԥ yerl ԥúLU6HWDU\XPúDTWXWTXQoDODUODVԥsl ԥnir. '|UGVLPOLoDUWDUGDR[úDUTXUXOXúDPDOLNGLU 18 pԥrd ԥVLRODQEHúVLPOLSԥnctarda birinci, ikinci, dördüncü v ԥ EHúLQ - ci siml ԥr unison, üçüncü – kvinta, nadir hallarda kvarta v ԥ ya da sekunda \X[DUÕN|NOԥnir. Sonuncu sim EDúTDODUÕQGDQ üçd ԥ bir q ԥdԥUTÕVDGÕUYԥ 4-cü pԥrd ԥdԥ bԥUNLGLOPLú[VXVL[ԥrԥkd ԥn keçir. ùHúWDU – mizrabla v ԥ \D NDPDQOD oDOÕQDQ DOWÕVLPOL DOԥtdir. Birinci, ikinci, üçüncü, be úLQFLYԥ DOWÕQFÕVLPOԥr unison, 4-cü is ԥ sekunda, kvarta vԥ \DNYLQWD\X[DUÕN|NOԥnir. Birinci üsulda ilk iki simd ԥ, ikinci üsulda – xԥrԥk- lԥrl ԥ dig ԥr siml ԥrd ԥQ\X[DUÕTDOGÕUÕOPÕúLNLRUWDVLPGԥ oDOÕQÕU Türk t ԥnburunun gövd ԥsi 16-18 pԥrçimd ԥn qurulub v ԥ ölçüdԥ (350x310x210 mm) RQXQEDúTD növlԥrindԥn böyükdür. Buna gör ԥ dԥ vaxtil ԥ ԥrԥbl ԥr onu t ԥnbur-i k ԥbir-L WUNL DGODQGÕUÕUGÕODU -1060 mm uzunlu- ÷XQGD qola 48 p ԥrd ԥ ED÷ODQÕU J|YGԥnin üz hiss ԥsind ԥ daha 6 ԥlav ԥ pԥrd ԥ olur). T ԥnburun s ԥkkiz simind ԥn dördü ԥsas, qolun yan t ԥrԥfind ԥn keç ԥn, qalan VÕPOԥr is ԥ rezonans üçündür. øNLVLPOLYԥ 14 pԥrd ԥOLøUDQWԥnburu çox vaxt d ԥUYLúOԥr t ԥrԥfind ԥn xalq mԥrasiml ԥUL ]DPDQÕ Gԥfçi il ԥ birg ԥ istifad ԥ olunurdu. B ԥ`zԥn kamanla da oDOÕQÕUGÕYԥ ney-tԥQEXUDGODQÕUGÕ Hind tԥnburunun vԥ \D GDPEXUDVÕQÕQ EDOTDEDTGDQ Yԥ \D D÷DFGDQ 358 düzԥOGLOPLúE|\NJ|YGԥsi v ԥ G-c-c-c1 nisb ԥtind ԥ köklԥQPLúG|UGVLPLYDU - GÕU . dDO÷Õ ]DPDQÕDOԥtin \R÷XQ qolu çiyin ԥ qoyulur v ԥ VD÷ԥlin EDUPDTODUÕLOԥ oDOÕQÕU Kiçik gövd ԥsi v ԥ uzun \R÷XQ qolu olan ԥfqan t ԥnburunun 4 ԥsas v ԥ 12 rezonans simi var. Qolda 16 pԥrd ԥ yerl ԥúLU2GÕQTÕOGDWPDTVXOXLOԥ oDOÕ - QÕU0DUDTOÕGÕUNLԤITDQÕVWDQGD\DúD\DQԥsl ԥn Güney Az ԥrbaycandan olan ԥIúDUODUEXDOԥWLVD]DGODQGÕUÕUODU>@ XIX ԥsrin ikinci \DUÕVÕQD qԥdԥr Az ԥrbaycanda istifad ԥ olunan iki- VLPOLùLUYDQWԥnburu Tԥbrizd ԥ dԥ mԥ`lum idi. Göründüyü kimi, t ԥsvir olunan t ԥQEXUODU TXUXOXúXQD J|Uԥ KD]ÕU da Az ԥUED\FDQÕQ=DTDWDODYԥ Balak ԥQUD\RQODUÕQGDUDVWJԥlin ԥn damburlardan (tamburlardan) f ԥrql ԥnir. Bu al ԥtin “Dastani-Ԥhm ԥd H ԥrami”dԥ (1-ci fԥsil ԥ bax TH\GROXQPDVÕRQXJ|VWԥrir ki, ԥvv ԥll ԥUGDPEXUXQ\D\ÕOPDVDKԥsi daha JHQLú LGL +D]ÕUGD EX DOԥtd ԥQ 'D÷ÕVWDQGD WDPXU SDQGXU Oԥzgil ԥr, avarlar, NXPÕNODU GLQGDoԥng (darqilԥr) v ԥ *UFVWDQGDSDQGXULDGÕLOԥ JHQLúLVWL - fadԥ ROXQXU$úÕT0ROOD&Pԥ úH `rl ԥrind ԥ dԥfԥlԥrl ԥ tamburu v ԥVIHWPLúGL $GODUÕQR[úDUOÕ÷ÕQDJ|Uԥ çox vaxt d ԥUFROXQPXúLúOԥrd ԥ tambur s ԥhv RODUDTKD]ÕUGD2UWD$VL\DUHVSXEOLNDODUÕQGDLVWLIDGԥ edil ԥn orta ԥsr Az ԥrbay- can t ԥnburu il ԥ eynil ԥúGLULOLU /DNLQ RQODU [DULFL IRUPDVÕQD X]XQOX÷XQD siml ԥULQVD\ÕQDYԥ oDO÷ÕVOXEXQD gör ԥ bir-birind ԥn k ԥskin f ԥrql ԥnirl ԥr. On- ODUÕQGHPԥk olar ki, tamamil ԥ R[úDUDGODUÕTRSX]GDPEXUVHWDUYԥ saz kimi al ԥtl ԥrin bir-biril ԥ müqayis ԥsi c ԥhdinԥ gԥWLULEoÕ[DUPÕúGÕU>@)LN rimizc ԥ, bel ԥ müqayis ԥ \DOQÕ]EXVÕUDGD dambur al ԥtini t ԥnburla ԥvԥz etmԥklԥ müm- kündür. Hesab edilir ki, rübab ilk ԥvv ԥOøUDQPKLWLQGԥ \DUDQPÕúVRQUDԥrԥb ölk ԥlԥrin ԥ vԥ dig ԥr ölk ԥlԥrԥ \D\ÕOPÕúGÕU [13]. 0XVLTLúQDVODUÕQLUVLúԥUTSRH]L\DVÕNODVVLNOԥrinin ԥsԥrl ԥri, r ԥssam- lDUÕQ miniatürl ԥri göst ԥrir ki, bir vaxtlar rübab Q ԥrbi, Orta v ԥ Mԥrk ԥzi Asiya ԥrazisind ԥ, elԥcԥ dԥ Az ԥUED\FDQGDJHQLú\D\ÕOPÕúGÕ +D]ÕUNÕG|YUGԥ müxt ԥOLITXUXOXúOXUEDEODUGDQ7DFLNLVWDQg]Eԥkis- WDQ ùLPDO -Qԥrbi Çin (Sintszyan vilay ԥWL øUDQ 6LVWDQ YLOD\ԥti), Pakistan, Hindistan (Cammu v ԥ KԥúPLUúWDWODUÕ Yԥ ԤITDQÕVWDQGDLVWLIDGԥ olunur. Ya- \ÕOGÕ÷Õ \HUGԥQ DVÕOÕ RODUDT UEDEODU ԥfqan, ka úTDU GXODQ 3DPLU Yԥ úXTQDQ UEDEÕDGODQÕU>@ ԤITDQUEDEÕQÕQ %X[DUDYԥ \D7DFLNUEDEÕGDDGODQÕU LULJ|YGԥsi (d ԥrinliyi enind ԥn iki d ԥfԥ oR[GXU TÕVDTROXYԥ geriyԥ ԥyil ԥn k ԥll ԥsi var GÕU . Al ԥWLQPXPLX]XQOX÷X -800 mm-dir. Gövd ԥsi v ԥ TROXEW|YWXWD÷DFÕQ - GDQKD]ÕUODQÕU*|YGԥ \DQODUGDR\X÷DPDOLNGLUYԥ DúD÷ÕKLVVԥdԥ üzü R\X÷D qԥdԥr) d ԥri il ԥ örtülür. Al ԥt bürüncd ԥQKD]ÕUODQPÕúTRúDYԥ ya 5 melodik (onlardan 4-ü cüt, D[ÕUÕQFÕVÕ is ԥ tԥk - ED÷ÕUVDTGDQGÕU Yԥ \DQODUGDQDúÕ[ODUD ED÷ODQPÕú 10-12 rezonans siml ԥrl ԥ tԥchiz olun PXúGXU . Qola ED÷ÕUVDTGDQ 4 pԥrd ԥ ED÷ODQÕU Yԥ 9 ԥlav ԥ pԥrd ԥ (xasp ԥrd ԥ) \DSÕúGÕUÕOÕUdDO÷Õ ]DPDQÕ DOԥti diz üst ԥ qoyurlar. 359 g]EԥN tԥnburu Tacik setoru Tacik çartoru Tacik panctoru ԤITDQ tԥnburu Gürcü pandurisi Tacik úHúWRUX Tԥnburçu (Hindistan) 360 Sintszyan vilay ԥtinin KDúTDU YDGLVLQGԥ \DúD\DQ X\÷urlara m ԥnsub UEDEÕQLoԥrid ԥQR\XOPXúoR[GDE|\NROPD\DQ\DUÕ mkürԥ úԥklind ԥ göv- dԥVLYDU$oÕT üz hiss ԥyԥ heyvan v ԥ \DEDOÕTGԥrisi ç ԥkilir. Uzun qolu v ԥ ar- xaya ԥ\LOPLú Nԥll ԥVL YDU hPXPL X]XQOX÷X -800 mm-dir. $úD÷Õ KLVVԥ- sind ԥ hԥr iki t ԥrԥfd ԥn 80-120 mm X]XQOX÷XQGD EX\QX]úԥNLOOLoÕ[ÕQWÕODURODQ qola 19-23 pԥrd ԥ ED÷ODQÕU %Hú VLPL YDU onlardan DúD÷Õ Yԥ \X[DUÕ VLPOԥr FWGUøONoVLP ip ԥkd ԥn h D]ÕUODQÕUYԥ onlarda melodiya ifa olunur. Son- UDNÕ iki mis sim rezonans s ԥsl ԥr almaq üçündür. Orta t ԥk sim d ԥ qism ԥn bu IXQNVL\DQÕ\HULQԥ yetirir. dDO÷Õ ]DPDQÕDOԥt sin ԥdԥ tutulur. KDúTDUUEDEÕ2U - ta Asiyada ԥQoR[\D\ÕOPÕúUEDEQ|YGU Dulan (kDúTDUWD\IDDGÕGÕU UEDEÕ kDúTDUUEDEÕQGDQELUTԥdԥr uzun gövd ԥsi v ԥ TÕVD TROX LOԥ fԥrql ԥQLU %D÷ÕUVDTGDQ KD]ÕUODQPÕú 3 vԥ 10 metal VLPLYDUøNLQFLVLPTRúDGÕU . Qolda p ԥrd ԥlԥU\R[GXU%X\QX]úԥNLOOLoÕ[ÕQWÕODU kiçik ölçüd ԥdir. Al ԥWLQPXPLX]XQOX÷XPP -dir. +D]ÕUGD çox nadir rast gԥlinir. 3DPLU UEDEÕQÕQ Gԥyirmi gövd ԥsi, nisb ԥtԥQ TÕVD TROX Yԥ düz bucaq DOWÕQGDJHULԥ\LOPLúNԥll ԥVLYDU8]XQOX÷X -800 mm-dir. Gövd ԥQLQDúD÷Õ \DUÕVÕQÕQԥks ԥr hiss ԥsi d ԥri il ԥ, \X[DUÕGDQLVԥ rezonator d ԥlikl ԥri olan taxta deka il ԥ örtülüb. Gövd ԥnin qola keçirildiyi yerd ԥ oÕ[ÕQWÕODUYDU4 olda pԥrd ԥ \R[GXU%HúVLPJ|YGԥQLQDúD÷Õ hiss ԥsind ԥn k ԥll ԥyԥ NHoLUDOWÕQFÕVÕ is ԥ qolun yan t ԥrԥfinin orta hiss ԥsind ԥ yerl ԥúԥQ DúÕ xa b ԥrkidilir. Dig ԥU TÕVD Yԥ uzun siml ԥr rezonans rolunu R\QD\Õ rlar. Tacikistan ԥrazisinin Pamir his ԥssind ԥ mԥVNXQODúPÕú úXTQDQODUD mԥxsus olan rübab dԥyirmi gövd ԥyԥJHQLúILTXUOXNԥll ԥyԥ malikdir. Gövd ԥ NLPLTROXQDúD÷ÕKLVVԥsi d ԥ iç ԥrid ԥn oyulub v ԥ oÕ[ÕQWÕVÕYDUJ|YGԥnin üz tԥ- rԥfd ԥQDúD÷ÕVÕQDGԥri ç ԥkilib. K ԥll ԥdԥ siml ԥULQVD\ÕQDX\÷XQ 7 DúÕ x yerl ԥúLU Qolda p ԥrd ԥlԥr yoxdur. Bu al ԥt, dem ԥk olar ki, unudulmaq üzr ԥdir. Tԥbii PDUDTOÕ VXDO PH\GDQD oÕ[ÕU \X[DUÕGD Wԥsvir olunan rübablar- GDQKDQVÕ$]ԥrbaycanda orta ԥsrl ԥrd ԥ \D\ÕOPÕúGÕU" ;DTDQL ùLUYDQLQLQ -ci f ԥsil ԥ bax) v ԥ Nizami G ԥnc ԥvinin klassik úHCU irsin ԥ istinad ԥn: Leyli sin ԥyԥ EDVÕOPÕúoԥQJNLPLFRúXUGX Mԥcnun rübab kimi ԥOLEDúÕQGD\GÕ>@ bel ԥ nԥtic ԥyԥ gԥlm ԥk olur ki, Az ԥUED\FDQGDREUD]OÕúԥkild ԥ “qoç buynuzlu rübab” >@DGODQGÕUÕODQ kDúTDUUEDEÕ\D\ÕOPÕúGÕU0DVLUWԥtbiq t ԥcrüb ԥsi- nԥ ԥsaslansaq, onda ԥn`ԥnԥvi olaraq solo v ԥ EDúTD al ԥtl ԥrl ԥ ansamblda pyes- lԥUPDKQÕODUYԥ rԥTVKDYDODUÕLIDHGLUGLOԥr. 0DUDTOÕ Pԥsԥlԥlԥrd ԥn biri d ԥ rübab gövd ԥVLQLQ \X[DUÕ KLVVԥsind ԥki WD[WD oÕ[ÕQWÕODUÕQ IXQNVL\DVÕGÕU %LU VÕUD PXVLTLoLOԥr qeyd edirl ԥU NL EX oÕ - [ÕQWÕODU LID WH[QLNDVÕQGD Pԥyy ԥQ URO R\QD\ÕU Yԥ yaxud al ԥti tutmaq üçün dayaq GÕU , dig ԥrl ԥri is ԥ RQODUÕGHNRUDWLYEԥzԥk hesab edir v ԥ ya dini ayinl ԥrl ԥ 361 ԥlaq ԥlԥndirirl ԥr. 1972-ci ild ԥ Qԥrbi Pamird ԥ DSDUÕODQ arxeoloji TD]ÕQWÕODU ]DPDQÕDú - NDUHGLOPLúTD\DVWUԥsml ԥr bu m ԥsԥlԥyԥ mü ԥyy ԥn qԥdԥUD\GÕQOÕTJԥtirdi. 769Õ]TRQXQ TH\G HWGL\L NLPL oR[ GD E|\N ROPD\DQ VDKԥdԥ gird ԥ gövd ԥli, uzun qollu, arxaya ԥ\LOPLú Nԥll ԥli tԥxmin ԥn 350 eynitipli al ԥtin - kDúTDUUEDEÕQÕQ tԥVYLULKDQVÕVDELUVLWD\LúOԥ ED÷OÕLGL%ԥ`zi r ԥsml ԥrd ԥ kԥl- lԥdԥ hԥtta G|UGDúÕ x da göst ԥrilib. Gövd ԥnin qola keç ԥn hiss ԥsind ԥ yerl ԥúԥn oÕ[ÕQWÕODULQVDQԥOLQL[DWÕUODGÕU5ԥsm ԥ bütövlükdԥ nԥzԥr yetirdikd ԥRQODUÕQ müxt ԥlif v ԥziyy ԥtd ԥ GXUPXú LQVDQ ILTXUODUÕQD R[úDGÕ÷ÕQÕ J|UPԥk olar. Bu rԥsml ԥULQ KDQVÕVD VLPYROLN Pԥ`QD GDúÕGÕ÷Õ Yԥ ya dini ayin yerin ԥ yetir ԥn (b ԥlk ԥ dԥ dua ed ԥQ DGDPODUÕ tԥmsil etdiyi d ԥ istisna olunmur [17]. Qeyd etm ԥNOD]ÕPGÕUNLùԥrq ölk ԥlԥrind ԥ UEDEÕQVLWD\LúD\LQOԥri il ԥ ԥlaq ԥsi q ԥdim zamanlardan m ԥ`lumdur. Ad ԥtԥn, ilham m ԥnb ԥyi olan, insan- ODUÕQKLVVKԥyԥcan vԥ könlünü ԥks etdir ԥn poeziya rübaba b ԥnz ԥdilir. Sonra- lar, y ԥTLQNLEX\QX]úԥNLOOLoÕ[ÕQWÕODUÕQPԥ`QDVÕXQXGXOPXúYԥ onlar sad ԥcԥ \DUDúÕ÷DoHYULOPLúOԥr. Ud (iki növd ԥ – ԥrԥbi v ԥ úԥrqi) ԥrԥbl ԥrin ԥVDVPL]UDEOÕDOԥtidir, Avro- pa lyuWQ\DVÕQÕQSURWRWLSLVD\ÕOÕU øONLQ RUWD ԥsrl ԥr dövrünün görk ԥmli musiqi n ԥzԥriyy ԥçil ԥri “Risal ԥ fi’l musiqi”nin (“0XVLTLKDTTÕQGD risal ԥ”) mü ԥllifi Y ԥhya ben-ԤOLLEQ -ԤEX Mԥnsur (ibn ԥl-Mün ԥcim, 856-912) v ԥ ԤEX 1ԥsr M ԥhԥmm ԥd ԥl-Fԥrabi (870- JLULúGԥn v ԥ üç kitabdan ibar ԥt olan “Kitab ԥl-Musiqi ԥl-Kԥbir” (“0XVLTLKDTTÕQGDE|\NNLWDE ”) ԥsԥrinin “*HQLú\D\ÕOPÕúPXVLTL al ԥtl ԥri vԥ RQODUÕQVԥciyy ԥYLLQWHUYDOODUÕ ” DGODQDQLNLQFLNLWDEÕQÕQLNLQFLE|OPԥsind ԥ – müvafiq pill ԥsind ԥ (p ԥrd ԥsind ԥ) bu v ԥ ya dig ԥr s ԥs DOÕQDQ dörd simli (bԥm, üç ԥr m ԥsl ԥs, TRúD mԥsn ԥ vԥ zir) udu t ԥsvir edirl ԥr. Onun p ԥrd ԥlԥrinin VD\Õ EHúԥ bԥrab ԥr idi. Birinci - müc ԥnn ԥb v ԥ ikinci – sԥbab ԥ pԥrd ԥlԥr úԥhad ԥtVRQUDNÕSԥr- dԥlԥr - vusta, binsir v ԥ xinsir müvafiq olaraq RUWDDGVÕ]Yԥ çeç ԥlԥ barmaqlar üçün n ԥzԥrd ԥ WXWXOPXúGX /DNLQ TH\G HWPԥN OD]ÕPGÕU NL GDKD WDP NDPLO sԥsdüzümün ԥ nail olmaq üçün P÷ԥnni vԥ musiqiçi Z ԥryab (857-ci ild ԥ vԥ- fat edib, ԥVODGÕԤbu ԥl H ԥsԥn Ԥli ben-Nԥfidir) F ԥrabid ԥn xeyli ԥvv ԥl dör- düncü simdԥn bir kvarta yüks ԥk s ԥsl ԥnԥQ EHúLQFL “hԥdd” (k ԥskin) simini TRúPXú , s ԥsԥ inc ԥlik v ԥ yüngüllük verm ԥk üçün ip ԥk siml ԥULED÷ÕUVDTVLP - lԥrl ԥ, WD[WDPL]UDEÕ is ԥ qartal l ԥlԥyi il ԥ ԥvԥz HWPLúGL [18]. VIII ԥsrd ԥ Mԥnsur Zԥlz ԥl udun s ԥsdüzümünd ԥ ilkin binsir vԥ fars YXVWDODUÕ DUDVÕQGD “zԥlz ԥl vust DVÕ´ adlan GÕUÕODQ yeni p ԥrd ԥ ԥlav ԥ edir v ԥ udun mük ԥmm ԥl növünü yara- GÕU [19]. Lakin F ԥrabinin dövründ ԥ vԥ sonralar - XIII ԥsr ԥ qԥdԥr ud ԥsas ԥn G|UGVLPOLLGLEHúVLPOLXGLVԥ hԥlԥ JHQLú\D\ÕOPDPÕúGÕ>@ 4ÕVD TROOX \ԥ`QL LONLQ IRUPDOÕ XG , çox dԥ\LúLNOL\ԥ mԥ`UX] TDOGÕ÷Õ Avropa ölk ԥlԥrind ԥn f ԥrqli olaraq, ùԥrq ölk ԥlԥrind ԥ – Türkiy ԥ øUDQ $]ԥr- baycan, Erm ԥnistan v ԥ Özb ԥNLVWDQGDLúOԥdilir. Qԥdim Sԥmԥrq ԥnd – Ԥfrasiyab úԥhԥrinin terrakotla UÕQD gör ԥ (ԥks ԥ- 362 Ԥfqan UEDEÕ Dulan UEDEÕ Pamir UEDEÕ .DúTDU UEDEÕ ùXTQDQ UEDEÕ 5EDEODUÕQTD\D]Wԥsvirl ԥri (Q ԥrbi Pamir) 363 riyy ԥti b.e. ԥ. I – b.e. III ԥsrl ԥrin ԥ aid edilir) Z ԥrԥIúDQYԥ 4DúTDGԥU\DoD\ODUÕ hövzԥsind ԥ qԥGLP\DúD\Õú mԥsk ԥni olan Soqdianada (So ÷da \DúD yan insan- ODUÕQVHYLPOLoDO÷ÕDOԥti – geriyԥ ԥ\LOPLúNԥll ԥ il ԥ qurtaran vԥ TÕVDTRODNHoԥn iri gövd ԥli al ԥt, y ԥ`ni ud idi. O s ԥnd ԥO D÷DFÕQGDQ KD]ÕUODQÕUGÕ Yԥ ԥvv ԥlc ԥ G|UG VLPL YDUGÕ VRQUDODU RQD EHúLQFL VLP Gԥ ԥlav ԥ HGLOPLúGLU ;9, ԥsrd ԥn EDúOD\DUDTEXDOԥtԥ DUWÕT 6 TRúDVLPED÷ODQÕUGÕ>@ Çind ԥ TÕVD qollu ud pipa DGODQÕUdLQVDOQDPԥçil ԥri göst ԥrirl ԥr ki, ud - yadelli al ԥtdir v ԥ Çin ԥ Qԥrb al ԥmind ԥn g ԥtirilib [22]. Qanun - ԥn`ԥnԥvi ԥrԥb musiqisi ifa olunan ԥVDVoDO÷ÕDOԥtl ԥrind ԥn sa- \ÕOÕU2QXQ\D\ÕOPDVDKԥsi uda nisb ԥtԥn daha ÷HQLú ԥrazini ԥhat ԥ edir. Yuxa- UÕGDDGODUÕoԥkil ԥn ölk ԥlԥrd ԥQEDúTDTDQXQ øUD q musiqiçisi udda oDOÕU Qanun (øUDQ ) ԤUԥE qanunu e 365 dir. Qԥdim Az ԥrbaycanda d ԥfn m ԥrasimin ԥ [VXVL \X÷oXODU Gԥ`vԥt olu- QXUGX2QODU|OPúG|\úoQQKԥUELúFDԥtl ԥrind ԥQGDQÕúÕUVRQUDLVԥ qo- SX]XQ PúD\Lԥti il ԥ ifa olunan q ԥPOL KDYD DOWÕQGD D÷Õ GH\ԥrԥk m ԥrhumun \DVÕQÕWXWXUGXODU >@ 4ÕU÷Õ] NÕ\DNÕ Gürcü çonqurisi Qazax NREÕ] lar Õ Abxaz açanquru 367 'D÷ÕVWDQ kamançaVÕ Tacik gicak Õ Gürcü kamançaVÕ g]EԥN gicak Õ øUDQ NDPDQoDVÕ 368 368 olunan guya dördüncü simin 1909-cu ild ԥ 6DúD 2TDQ ez DúYLOL Wԥrԥfind ԥn ԥlav ԥ edildiyi fikri il ԥ UD]ÕODúPDTROPD] . Orta Asiyada eynitipli al ԥt gicak ( ÷ÕMԥk RQXQ \D\ÕLVԥ – kamança, \D[XGNDPDQDGODQÕU*LFDNGDDGԥtԥn, simlԥULQVD\Õ 4-ԥ oDWÕU . 6-7-yԥ kimi simi olan çoxsimli gicaklara da rast g ԥlinir. Orta ԥsr ԥdԥEL\\DWÕQGD NDPDQoDQÕQ Yԥ JLFDNÕQ H\QL ]DPDQGD P|Y - FXGROGX÷XYԥ RQODUÕPTD\LVԥ etdikd ԥ üstünlük birinciy ԥ verildiyi göst ԥrilir [26]. TԥGTLTDWoÕODURQODUÕQ\DUDQPDVÕQÕTԥdim hind v ԥ Orta Asiya m ԥnb ԥlԥri il ԥ ԥlaq ԥlԥndirirl ԥr [27]. KΩmana R[úDUDOԥtl ԥrd ԥn Erm ԥnistan (k ԥPDQL $FDUÕVWDQ DUGDQXoL vԥ Osetin NLVVÕQ -IDQGÕUÕ 7ԥNPLOOԥúGLULOPLúoD qana ('D÷ÕVWDQ ) Gürcü çianurisi 370 ɚ b c dԥQJOԥU : a) EXFDOÕ (DDúUHO\HI$VVXUL\DEHԥ,; -9,,ԥVUOԥU6X]D Paris, Luvr), b) qövsvari – \HQLGԥQTXUXOPXúGXU HUDPÕ]GDQ -LOԥYYԥO %D÷GDG MX]H\L F T|YVYDUL 2UWD oDUOÕT HSR[DVÕQÕQ GLYDU QD[ÕúÕ EHԥ 2250-1600-FÕLOOԥU0LVLU øUDQGD\D\ÕOPÕú çanqi OԥU Gürcü oԥQJOԥUL Osetin duadastanonu Abxaz D\XPDDVÕ 371 kiy ԥ øUDT +LQGLVWDQ dLQ $]ԥrbaycan vԥ Erm ԥnistanda bu adla, Gürcüs- tanda santuri v ԥ ya sinsala, Misird ԥ – santir PDFDUÕVWDQ6ORYDNL\D8NUD\QD vԥ BHORUXVL\DGDVLPEDODGÕLOԥ \D\ÕOÕE4XUXOXúYԥ oDO÷Õ tԥrzi cԥhԥtd ԥn onlar bir-birind ԥn o q ԥdԥr d ԥ fԥrql ԥnmirl ԥU 7UDSHVúԥkilli gövd ԥyԥ bir, iki, üç, dörd v ԥ EHú[RUOX VLPOԥr ç ԥkilir v ԥ bunlardan h ԥr biri unison kökl ԥnir. Sԥsdüzümünü üç oktavaya q ԥdԥr diatonik qamma t ԥúNLOHGLUԤVDVԥQPúD - yi ԥtedici al ԥt kimi istifad ԥ olunur. Türkiyԥdԥ iki növ – fԥrԥngi v ԥ türk santur ODUÕ \D\ÕOÕE . Birinci növ Avropa (macar) simbal ÕGÕU ODNLQ RQGDQ Iԥrqli olaraq s ԥsdüzümü úԥrq s ԥs sistemin ԥ X\÷XQGXU %X Pԥqs ԥdl ԥ siml ԥULQ VD\Õ -ԥ qԥdԥU D]DOGÕOÕE (21 müxt ԥOLI XFDOÕTGD Vԥs verir), y ԥ`ni h ԥU EHú VLP X nison kökl ԥnir. Bundan EDúTD xԥrԥkl ԥrin vԥziyy ԥti d ԥ\LúGLULOLE %WQ EX TXUXOXú Gԥ\LúLNOLNOԥrini 1850-ci ild ԥ Hilmi b ԥy (Mir-Alay Santuri) h ԥ\DWD NHoLUPLúGLU > @ øNLQFL növ santurda siml ԥULQVD\Õ 72-dir, v ԥ o, ԥsas ԥQøVWDQEXOGD\D\ÕOÕE Santur 200 mm X]XQOX÷XRODQLNLD÷DF oXEXTODoDOÕQÕU6LPOԥrԥ to- xundurulan uc aypara, dig ԥr uc is ԥ EDú úԥhad ԥt v ԥ orta barmaqlarla rahat WXWPD÷DLPNDQYHUԥn halqa úԥklind ԥ düzԥldilib. TԥGTLTDWoÕODUÕQ mülahiz ԥsin ԥ gör ԥ, saQWXU øUDQÕQ ԥn q ԥdim v ԥ mü- kԥmm ԥOoDO÷ÕDOԥtl ԥrind ԥndir v ԥ tԥxmin ԥn 3000 il ԥ \D[ÕQGÕUNLPԥ`lumdur [30]. ùDKLGOԥrin m ԥ`OXPDWÕQDJ|Uԥ, Özb ԥkistanda santur tipli al ԥt XIX ԥs- ULQ VRQODUÕQGD \DUDQPÕúGÕU >@ Yԥ G|UG [ÕUGD D\DTFÕTOD Yԥ zԥdԥlԥnm ԥdԥn qorunmaq üçün taxta qapaqla t ԥFKL]ROXQPXú “çԥng” DGÕLOԥ istifad ԥ edilirdi. 2WXUDFDTODUÕQÕQ X]XQOX÷X -1000 mm vԥ 630- PP \DQODUÕQ HQL 500 mm v ԥ hündürlüyü 300-PPRODQ\DVWÕJ|YGԥnin iki rezonator d ԥ- likli taxta deka VÕ var GÕU . Deka üz ԥrind ԥ yerl ԥúԥn siml ԥrin bir ucu sol t ԥrԥfd ԥ millԥrԥ, o biri ucu is ԥ VD÷Wԥrԥfd ԥ köklԥnm ԥ ]DPDQÕ[VXVLDoDUODIÕUODGÕODQ DúÕ xlara b ԥrkidilib. Sim, mil vԥ DúÕ[ODUPHWDOGDQGÕU . 40 simd ԥQ\DOQÕ]DúD÷Õ sim t ԥkdir, 39-u is ԥ üçxorludur, y ԥ`ni s ԥsdüzümünün ԥVDVÕQÕ 14 sim t ԥúNLO edir. Çԥngin siml ԥri xԥrԥkl ԥrl ԥ iki qrupa böl QU6D÷ xԥrԥyԥ dir ԥnԥn v ԥ DúÕ xlara \D[ÕQ \HUOԥúԥQ VD÷ TUXS VLPOԥri diatonik s ԥsdüzümünün bir s ԥsini verir. Birinci qrupun siml ԥULDUDVÕQGDQVRO xԥrԥyԥ dir ԥnԥn ikinci qrupun sim- lԥri keçir. Sol xԥrԥk siml ԥri iki qeyri-bԥrab ԥr hiss ԥyԥ D\ÕUÕU xԥrԥkd ԥn VD÷G a yerl ԥúԥn siml ԥr TRQúX birinci qrup siml ԥrd ԥn oktava, xԥrԥkd ԥn sol t ԥrԥfd ԥki- lԥr is ԥ – hԥmin simin sԥsind ԥn kvinta \X[DUÕ sԥVoÕ[DUÕU Solo v ԥ ansambl al ԥti olan ç ԥngd ԥQ LQVWUXPHQWDO S\HV PDKQÕ Yԥ rԥqsl ԥrin LIDVÕ , elԥcԥ dԥ P÷ԥnnilԥri PúD\Lԥt etm ԥk üçün istifad ԥ olunur. .LWDEÕQ -ci f ԥslind ԥ qeyd edildiyi kimi, Az ԥrbaycanda orta ԥsrl ԥrd ԥ EXDGDOWÕQGDGDKDVDGԥ TXUXOXúOX santur úԥkilli al ԥtl ԥr mövcud idi. Sԥfi ԥddin Urm ԥvinin icad etdiyi al ԥtl ԥrd ԥn mü÷ni , E.Kempferin ԥsԥ- rind ԥn göründüyü kimi, XVII ԥsr ԥ kimi m ԥúKXULGL Çexesd ΩyΩ gԥldikd ԥ is ԥ, qeyd etm ԥNOD]ÕPGÕUNLQԥzԥrd ԥn keçirdiyi- 372 Türk santuru Ukrayna VLPEDOÕ øUDQ santuru Fԥrԥngi santuru g]EԥN oԥQJL Tacik oԥQJL øUDT santuru Çin yantsin- 373 miz m ԥnb ԥlԥrd ԥ bu alԥtin analoquna rast g ԥlinmir. Nԥfԥs al ԥtl ԥri . dDO÷Õ dԥliklԥri olmayan sad ԥ fleyta v ԥ boruODUÕQ ilkin nümun ԥlԥrini arxeoloqlar Paleolit dövrünün abid ԥlԥrind ԥ WDSPÕúODU dR[ - gövd ԥli v ԥ köndԥlԥn fleytalar, tüt ԥkl ԥr, t ԥGTLTDWoÕODUÕQ qԥnaitin ԥ gör ԥ, nisb ԥ- tԥQVRQUDNÕG|YUQ – erk ԥn vԥ gec Neolit dövrl ԥULQLQoDO÷ÕDOԥtlԥridir. Az ԥUED\FDQGD\D\ÕOPÕúTXUXOXúYԥ sԥsl ԥnm ԥsin ԥ gör ԥ fԥrqli olan n ԥ- fԥs al ԥtl ԥri QLQVD\Õ -ԥ oDWÕUGÕ XIX ԥsrin sonunda Az ԥrbaycanda balaban vԥ ya \DVWÕEDODEDQ klar- netl ԥ duetd ԥ istifad ԥ edilirdi. Buna gör ԥ dԥ al ԥWLQGLDSD]RQXQXQJHQLúOԥndi- rilm ԥsi z ԥruriyyԥWLPH\GDQDoÕ[GÕ%XQXQoQRQXQJ|YGԥsi bir q ԥdԥr uza- GÕOGÕYԥ müasir görkԥPDOGÕ Ԥn` ԥnԥYLEDODEDQOD\DQDúÕRQXQNLoLNQ|Y - cür ԥ balabanda istifad ԥ ROXQXUGX2QXQX]XQOX÷X -280 mm, s ԥVNDQDOÕQÕQGLDPHWUL -QQTDPÕú hiss ԥsi is ԥ DGÕ EDODEDQGDNÕQD QLVEԥtԥQ TÕVD LGL *|YGԥnin üz ԥrind ԥ oDO÷Õ pԥrd ԥsi yerl ԥúLUGL.|N ԥn` ԥnԥYLEDODEDQGDQNYLQWD \X[DUÕLGL0DUDTOÕGÕU ki, Qara Qarayev 1938-ci ild ԥ cür ԥ EDODEDQÕQ oDO÷ÕVÕQGDQ [DOT KDYDODUÕQÕ QRWRN|oUPúGU Balaban v ԥ \D\DVWÕEDODEDQøUDQGDYԥ 'D÷ÕVWDQGDKԥmin adla, Gür- cüstanda duduki, Türkiy ԥ, Kabarda-Balkariya v ԥ Erm ԥnistanda düdük, X\÷XUODUGDTXDQ kimi WDQÕQÕU0DUDTOÕGÕUNL Kabarda-Balkariya, Özb ԥkistan vԥ Tacikistanda balaban (bulaman) v ԥ \DEDODERQDGÕLOԥ TXUXOXúFDVPV - EDODEDQDR[úDUEDúTD nԥfԥs al ԥtl ԥUL\D\ÕOÕE2QODUoԥUWLOPLú tԥk dilç ԥyi v ԥ 6 oDO÷Õ Gԥliyi olan 200- PP X]XQOX÷XQGD TDPÕú ERUX cuq, yaxud ԥslind ԥ olmayan ³\DODQoÕ´ERUXD÷]ÕYԥ 7-8 oDO÷ÕGԥliyi (biri arxada) olan 300 mm X]XQOX÷DD÷DF gövd ԥ (dar sԥVNDQDOÕQÕQ\X[DUÕXFXQDoԥUWLOPLú tԥk dilç ԥkli TDPÕú sümsü WD[ÕOÕE úԥklind ԥ tԥmsil olunublar. Tüt Ωk kimi al ԥtl ԥUoR[JHQLú\D\ÕOÕE5XVL\DGDRQODUVRSHO*UFV - tanda – VDODPXUL$FDUÕVWDQGD – kavali, Erm ԥnistanda – tutak, tutuNúYL'D - ÷ÕVWDQGD – NúXO (l ԥzgil ԥr), úXYúXY NXPÕNODU úԥtaxi (darqil ԥU úXWX[L ODN - lar), svutram (tabas DUDQODU úLWL[ DYDUODU Tacikistanda – nay çuponi vԥ ya tütak, Ukraynada – sopilka, Belorusiyada – dudka, Estoniyada – vilepill, Latviyada – stabule, Litvada – OXP]G\DOLVDGODQÕU7Wԥyin Qafqaz növünd ԥ 5-8 oDO÷ÕGԥliyi var, onlardan biri arxa t ԥrԥfd ԥ yerl ԥúLU Az ԥUED\FDQGDQ EDúTD zurna hԥmin adla Türkiy ԥ øUDQ *UFVWDQ $FDUÕVWDQ(UPԥQLVWDQ'D÷ÕVWDQ (l ԥzgil ԥr, avarlar, tabasaranlar), Çeçenistan, øQTXúHWL\D Gürcü salamurisi 7ԥNPLOOԥúGLULOPLú lumzdyalis (Litva) Stabule (Latviya) Vilepilli (Estoniya) Ukrayna VRSLONDVÕ Rus sopeli Gürcü düdukiOԥUL 375 Gürcü zurna VÕ g]EԥN VXUQD\Õ (UPԥQL ]XUQDVÕ Tacik VXUQD\Õ 'D÷ÕVWDQ ]XUQDODUÕ 8\÷XU sonalar Õ 6XUQD\Eԥ[WL\DUÕ (øUDQ ) +LQGLVWDQOÕ surnada oDOÕU 376 4RFDPDQ]XUQDoÕ+ԥbibullah C ԥfԥrovun sözl ԥrin ԥ gör ԥ, Az ԥrbayca- QÕQùԥNL]RQDVÕQGDYD[WLOԥ müxt ԥOLIX]XQOXTGD]XUQDODU\D\ÕOPÕúGÕ*|YGԥ- QLQX]XQOX÷XQGDQDVÕOÕRODUDTRQODUP[WԥOLIFUDGODQÕUGÕ “EDúWDYDU ” (350 mm), “orta tavar” (300 mm, indi d ԥ istifad ԥ edilir), “cür ԥ” (250 mm), “orta cür ԥ” (200 mm) v ԥ “ayaq cür ԥ” PP %DúWDYDURUWDWDYDUGDQ\DUÕPWRQ bԥm, cür ԥ is ԥ \DUÕPWRQ zil sԥsl ԥnirdi. Göründüyü kimi, böyük bir m ԥNDQGD TXUXOXúFD H\QL olan al ԥtl ԥr ümumi köklü adla m ԥ`lumdurlar. Zurnadan f ԥrqli olaraq, neyl Ω eynitipli al ԥtl ԥr müxt ԥlif adla, dem ԥk RODUNLGQ\DQÕQKԥr yerin ԥ \D\ÕOÕE0ԥsԥlԥn, Ukraynada o floyara, Moldo- vada – fluyer, kaval, Abxaziyada – DoDUSÕQ$FDUÕVWDQGD – çoban-salamuri, Osetiyada – XDGÕQ]$GÕJHGԥ – NDPÕO Kabarda-Balkariyada – bjami, Qara- çay-Çԥrk ԥzistanda – VLEL]TD NDPÕO *UFVWDQGD – ueno-salamuri, avili, kavili, nay, nestvi, Erm ԥnistanda – VULQT'D÷ÕVWDQGD – ksül (l ԥzgil ԥU ú\DWD - xi (darqil ԥU ]ÕEÕ]TÕ NXPÕ klar), Çeçenistanda – GXWUD%DúTÕUGÕVWDQGD – ku- UD\4D]D[ÕVWDQGD – VÕEÕ]TÕ7UNPԥnistanda – qaU÷Õ -W\GN4ÕU÷Õ]ÕVWDQGD – sarbasnay, ԥrԥb ölk ԥlԥrind ԥ – PL]PDU Tacik QD\Õ Türk QH\OԥUL (soldan-VD÷GD ): davud, úDK , mansur, NÕ]QD\Õ , $]ԥUED\FDQGD\D\ÕOPÕú naylar müsta[VԥQ , VSUGԥ , balaa[ԥQT . Tacik EDODEDQÕ /ԥ]JL EDODEDQÕ Qaraqalpaq EDODEDQÕ Moldova fluyeri g]EԥN EDODEDQÕ Abxaz DoDUSÕQÕ Ukrayna floyaraODUÕ Osetin XDGÕQ]Õ Gürcü çoban-salamurisi Qazax VÕEÕ]TÕ Gürcü uyeno-salamurisi 7UNPԥQ TDUTÕ -tüydüyü 4ÕUTÕ] çooru Jaleyka (Rusiya) 3HNúLV (Latviya) 378 . “mi” s ԥsin ԥ qԥdԥrdir. Sümsünün vԥ sümsü-EDODEDQÕQ \D\ÕOPDVDKԥsi kifay ԥt q ԥdԥr JHQLúGLU vԥ onlar müxt ԥOLIDGDOWÕQGDPԥ`lumdurlar: Estoniyada – poopill, Litvada – birbine, Latviyada – SHNúLV5XVL\D vԥ Belorusiyada – jaleyka, rojok, Ukray- nada – ULMRN 4D]D[ÕVWDQGD – qDPÕV -VÕUQD\ 7DFLNLVWDQGD – balabon, Özb ԥ- kistanda – balaban, bulaman, sibizik, Qaraqalpaqda – balaman, Türkm ԥnis- tanda – dilli-tüydük, Çeçenistanda v ԥ øQTXúHWL\DGD – VX]DP 'D÷ÕVWDQGD – balaban (l ԥzgil ԥr), bumbuti (darqilԥr), lalu (avarlar), ppelüti (laklar), Ka- barda-Balkariyada balaban v ԥ \D NDPÕO 4DUDoD\ -Çԥrk ԥzistanda – nuupu, Erm ԥnistanda – susuk, pku, Gürcüstanda – stviri. Qocaman musiqiçil ԥrin m ԥ`OXPDWÕQDJ|Uԥ, sümsü-balaban Az ԥrbay- canda XX ԥsrin 40-FÕLOOԥrin ԥ qԥdԥUP|YFXGROPXúGXU6HYLQGLULFLKDOGÕUNL mԥúKXU]XUQDYԥ EDODEDQLIDoÕVÕø]]ԥtali Zülfüqarov v ԥ EDFDUÕTOÕQԥfԥs al ԥt- lԥULXVWDVÕP[Wԥlif növ n ԥfԥs al ԥtl ԥUL\DUDGÕFÕVÕԤOLFDYDG&DYDGRYXQWԥúԥb- büsü ilԥ sümsü-EDODEDQÕ\HQLGԥn bԥrpa etm ԥNPPNQROPXúGXU Tuluma R[úDU DOԥtl ԥr, dem ԥk olar ki, bütün dünyada m ԥ`lumdur v ԥ hԥr ԥrazid ԥ (Türkiy ԥ istisna olmaqla) onun |] DGÕ YDU UXVODUGD – YDOÕQND XNUD\QDOÕODUGDYԥ belaruslarda – duda, udmurtlarda – EÕ]PROGDYDQODUGD – çimpoy, ԥlcazairlil ԥrd ԥ – mezud vԥ s. 2QODUÕQKDPÕVÕD\UÕFD melodik vԥ bur- don borularla t ԥFKL]ROXQXEODU4XUXOXúXQDJ|Uԥ tuluma ԥQ\D[ÕQÕ burdonsuz iki melodiya ERUXVXRODQøUDQGX]O eVÕHUPԥni parakapzuku, gürcü qudastvi- ULVLRVHWLQODOÕPXDGÕQ]Õoԥrk ԥz TÕEÕW -kobuzu, acar çiboni, mari suv ÕrÕúXYDú úDSDUÕGÕU7XOXPGDԥsas ԥn, maldar OÕTOD mԥú÷XORODQDGDPODUoDOÕUODU2QOD - UÕQTRúGX÷XPDKQÕODUELUTD\GDRODUDTX]XQPGGԥt ifa edilir. Bunu, m ԥsԥ- lԥn, al ԥWLQUHSHUWXDUÕQDTԥdim “6D\DoÕPDKQÕODUÕ ”QÕQGD[LOHGLOPԥsi t ԥsdiql ԥ- yir. Az ԥrbaycandan úԥrq ԥ tuluma R[úDU al ԥtl ԥrԥ rast g ԥlinmir. Çoxgövd ԥli n ԥfԥs al ԥtl ԥri planetimizdԥ kifay ԥt q ԥdԥr gen Lú \D\ÕOÕE Rusiyada (Kursk v ԥ Bryansk vilay ԥtl ԥri), ad ԥtԥn, b ԥrab ԥU GLDPHWUOL \X[DUÕ XFXDoÕTDúD÷ÕXFXED÷OÕ -TDPÕúERUXGDQLEDUԥt olan kuvikla (tsevnisa) mԥ`lumdur. Moldova QD\Õ Yԥ \D PDVNDOÕ T|YVYDUL ԥ\LOPLú Gԥri ç ԥnb ԥrl ԥ bԥUNLGLOPLú H\QL GLDPHWU li, lakin müxt ԥlif uzunluqlu (50-200 mm) 18-24 NHoPLúGԥ 7-8) D÷DF borudan ibar ԥWGLU %RUXODUÕQ \X[DUÕ DoÕT XFX H\QL Vԥ- viyy ԥdԥ yerl ԥúLUYԥ RUDTúԥkilli k ԥsiyi olur. Borular artan düzüm il ԥ – ԥn TÕVD borudan ԥn uzununa qԥdԥr yerl ԥúGLULOLU8NUD\QDVYÕU ilind ԥ artan düzüm il ԥ vԥ ya ortada ԥn uzunu, k ԥQDUODUDGR÷UXTÕVDODU\HUOԥúԥQERUXODUÕQVD\Õ -ԥ oDWÕU *UFOԥULQ DOWÕJ|YGԥli larçemisind ԥ PHTUHO DGÕ Yԥ ya sounarisind ԥ (qXUL DGÕ Pԥrk ԥzd ԥ iki ԥn uzun boru yerl ԥúLU TDODQODU LVԥ sola v ԥ VD÷D tԥdric ԥQTÕVDOÕUODU7UNPLVNDDOÕ GLJԥUDGÕPXVLTDU ERUXGDQLEDUԥtdir. 2QXQLNLúDKPԥnsur vԥ küçük mԥnsur növü var. Çoxgövd ԥli al ԥtl ԥr ԥks ԥrԥn çobanlar (larçemi) t ԥrԥfind ԥn istifad ԥ edi- lir v ԥ yaxud solo v ԥ ansamblda (kuvÕNOL VYÕULO QD\ oDOÕQÕU +ԥr borudan yDOQÕ]ELUVԥVoÕ[ÕU onun yüks ԥNOL\LERUXQXQX]XQOX÷XQGDQDVÕOÕROXU Qudastviri (Gürcüstan) Düzle (øUDQ ) Çiboni (Acar ÕVW an) Parakapzuk ((UPԥQLVWDQ ) 380 baycan PXVLTDUÕ TXUXOXúXQD J|Uԥ daha çox Moldova QD\ÕQD Yԥ türk mis- NDDOÕQD\D[ÕQ ROPXúGXU . Orta ԥsrl ԥrd ԥ Ön, Yax ÕQYԥ 2UWDùԥrq ölk ԥlԥrind ԥ JHQLú\D\ÕOPÕú kΩ- rΩnay KD]ÕUGD Türkiy ԥ (kürenay, kerr HQD\ øUDQ NRUQD NRUQD\ N arnay), Özb ԥkistan, Tacikistan (k ԥrnay) vԥ Hindistanda (k ԥrna) istifad ԥ olunur. Orta Asiya k ԥUQD\ÕEUQFGԥn v ԥ misd ԥn düz ԥldilir. Gövd ԥsi orta he- sabla 3 m X]XQOX÷XQGD ԤQGLFDQGD LVWLIDGԥ olunan k ԥrnay Kokand k ԥrna- \ÕQGDQELU D]X]XQGXU G] oR[YD[W Yԥ ya dirs ԥkli DúD÷ÕXFX JHQLúOԥnԥn ERUXúԥklind ԥ ROXU Ukrayna VYÕU ili Moldova nay Õ Gürcü larçemisi Özb ԥk kԥrnaylar Õ Gürcü xorototosu 0ԥú[ԥG ko UQD\Õ Fars koUQD\Õ ùH\SXU Buq 382 Rus VYLVWXONDVÕ Ukrayna svistunODUÕ Savipiylu (Estoniya) Svilpe (Latviya) Tam-úD[OÕoD (dXYDú iya) Gürcü bul-buOLOԥU i 383 4Xúúԥkilli al ԥtl ԥr kifay ԥt q ԥdԥUJHQLú\D\ÕOÕEYԥ müxt ԥOLIFUDGODQÕU ruslarda – svistulka, belaruslarda – pasvistulka, svisteOND XNUD\QDOÕODUGD – svistun, maril ԥrd ԥ – úun-úXúSÕNoXYDúODUGD – tam-úD[OÕ ça, mordvalarda – tu- WXúNDNRPLOԥrd ԥ – lullu, estonlarda – VDYLSL\OXODWÕúODUGD – svilpe, litovlar- da – molinukas, erm ԥnil ԥrd ԥ – SHSXNúYLNDYLVEOXOJUFOԥrd ԥ – bul-bul, bulbuli, l ԥzgil ԥrd ԥ – simsi, avarlarda – TLúWH ro, darqil ԥrd ԥ – úyatik, laklar- da – úXWX[L|]Eԥkl ԥrd ԥ – Lú vԥlԥk. 2QODUÕQKDPÕVÕJLOGԥQKD]ÕUODQÕUELúLULOԥrԥk ԥlvan r ԥngl ԥrԥ ER\DQÕOÕ r, çox vaxt mina il ԥ örtülür. Ad ԥtԥQDúD÷ÕKLVVԥdԥ kvarta h ԥddind ԥ sԥVoÕ[DU - PD÷DLPNDQYHUԥn bir fit v ԥ iki oDO÷ÕGԥliyi ROXUԤNVԥriyy ԥWLLQGLXúDTR\XQ - FD÷ÕNLPLLVWLIDGԥ ROXQXU.HoPLúGԥ bu al ԥtl ԥrd ԥ, y ԥqin ki, sad ԥ KDYDODUoDOÕ - QÕUGÕ “Bülbül” WUNV|]QQHWLPRORJL\DVÕQDJ|Uԥ *UFVWDQGDROGX÷XNL - mi EXUEX÷ el ԥ bu adla da Az ԥrbaycanda istifad ԥ ROXQGX÷X istisna olunmur. Dԥrili al ԥtl ԥr. 0HPEUDQRIRQODU DUDVÕQGD ELUWԥrԥfli t ԥbill ԥr – ԥn q ԥ- dim al ԥtl ԥrd ԥndir (erk ԥn Neolit ԥ DLG HGLOLU øNLWԥrԥfli t ԥbill ԥrin yaranma tarixi b.e.ԥ. 3000 il qԥbul edilir. Az ԥUED\FDQGD\D\ÕOPÕúGԥrili al ԥtl ԥUTXUXOXúXQD|OoVQԥIRUPDVÕ - QDKD]ÕUODQPDPDWHULDOÕQDYԥ sԥsl ԥnm ԥsin ԥ gör ԥ çox müxt ԥlifdir. Onlar t ԥk vԥ ELQDUGÕU lar. Çubuqlarla vԥ ԥll ԥ oÕ[DUÕODQVԥsl ԥr quru, alçaq, güclü, ER÷XT vԥ ya gurultuludur. Gücü zԥif pianissimodan ( pp ) forte vԥ fortissimoyad ԥk (fff ) olur. Membranofonlar xalq kütl ԥlԥULDUDVÕQGDJHQLúLVWLIDGԥ olunurdu. Bir- tԥrԥfli z ԥrb al ԥtl ԥULQLQVD\Õ -a, ikit ԥrԥflil ԥULQVD\Õ is ԥ 6-\DoDWÕUGÕ2QODUGDQ yaz m ԥrasiml ԥri, r ԥqsl ԥULGPDQR\XQODUÕWDPDúDODUGLQLD\LQOԥrin PúD\Lԥti ]DPDQÕoD÷ÕUÕú al ԥti kimi istifad ԥ edirdil ԥr. Onda solo v ԥ EDúTD oDO÷ÕDOԥtl ԥri il ԥ DQVDPEOGDoDOÕUGÕODU . Bu ԥn`ԥnԥ bizim günl ԥrd ԥ dԥ davam edir. DΩf orta ԥsrl ԥrd ԥ ԥQoR[\D\ÕOPÕúDOԥt idi. Bunu d ԥfoDODQÕQ GDLPLLúWL - UDNoÕVÕROGX÷XP[Wԥlif s ԥhn ԥlԥri ԥks etdir ԥn miniatür r ԥsm ԥsԥrl ԥrind ԥn d ԥ görm ԥk olar. Xalq oyun v ԥ WDPDúDODUÕQGDPԥzh ԥkԥçil ԥr, mütribl ԥr, r ԥqqas- lar, el ԥcԥ dԥ TDUDoÕODUEXDOԥtd ԥQJHQLúLVWLIDGԥ edirdil ԥr. dDO÷Õ ]DPDQÕGԥf sol ԥll ԥ bir q ԥdԥUPDLOLúԥkild ԥ tutuluEVD÷ԥOEDUPDTODUÕLOԥ is ԥ üz ԥ vԥ ya gövd ԥyԥ vurulurdu. H ԥrd ԥnbir al ԥti silk ԥlԥyirdil ԥr. H ԥPoLQLQLIDoÕRQXGL]Oԥ- ULDUDVÕQGDWXWXUYԥ iki ԥli il ԥ membrana vururdu. D ԥILQVD÷DQD÷ÕQÕQGLDPHWUL (220-260 mm) qavalla müqayis ԥdԥ kiçik idi. Ç ԥnb ԥrin ԥWUDIÕQD -5 cüt gird ԥ mis lövh ԥ bԥUNLGLOLUGL%XQGDQEDúTD iç ԥrisin ԥ úDTXOLoDU pazlanan k ԥndirl ԥrԥ ]ÕQTÕURYYԥ TXPURWD[ÕOÕUGÕ=ÕQTÕURYODUÕQROPDVÕQDYԥ istifad ԥ sah ԥsin ԥ gör ԥ bu alԥWLoR[YD[W]ÕQTÕURYOXGԥf v ԥ \DTDUDoÕGԥILDGODQGÕUÕUGÕODU Dԥfԥ R[úDUDOԥtl ԥULQ\DúÕQÕWԥGTLTDWoÕODULNLPLQLOGԥn çox hesab edir- lԥr [32]. D ԥf müxt ԥOLIDGODUOD$YURSDGDgQ Türkm ԥn GD\UDVÕ Çeçen tԥpi Özb ԥk doy UDVÕ Tacik GR\UDODUÕ 8\÷XU dԥpi øUDTOÕ bendird ԥ oDOÕU 386 dXYDú SDUDSSDQÕ Mari WXPÕUÕ Litva kyDOPDVÕ (UPԥQL doolu Fars QD÷DUDVÕ Gürcü GROLOԥUL /ԥ]JL GDOGDPÕ Çeçen TDYDOÕ 387387 'D÷ÕVWDQ tiplipitomu Gürcü diplipitosu g]EԥN naqRUDVÕ Tacik naqRUDVÕ ԤUԥE na ÷÷ 1D÷DUD (øUDQÕQúLPDORVWDQODUÕ ) 388 Özb ԥkistan, Tacikistan v ԥ 4ÕU÷Õ]ÕVWDQGDGDPԥ`lum idi. Onun diametri 300 mm vԥ hündürlüyü 160 mm olan d ԥbilq ԥúԥkilli gövd ԥVL YDUGÕ 0LV J|Y - dԥQLQDoÕTJHQLúWԥrԥfin ԥ dԥri ç ԥkilirdi v ԥ ԥl, ya da TDPoÕLOԥ döy ԥcl ԥnirdi. Yԥhԥrԥ ED÷ODQÕUGÕYԥ ya ԥld ԥ gԥzdirilirdi. øúDUԥ vԥ sԥs-küy al ԥti kimi istifad ԥ HGLOLUGL ùDKLQ lԥ ov ]DPDQÕ istifad ԥ ROXQGX÷X oQ “úDKLQ Wԥbili” dԥ adla- QÕUGÕ 7ԥkmill ԥúGLULOPLú GDXÕOSD] KD]ÕUGD 4D]D[ÕVWDQ [DOT oDO÷Õ DOԥtl ԥri or- kestrind ԥ istifad ԥ ROXQXU4ÕU÷Õ]ÕVWDQGDLVԥ VÕUDGDQoR[GDQoÕ[ÕE Dümb Ωk (z Ωrb) \D[ÕQ]DPDQODUDNLPL$]ԥUED\FDQGDoR[\D\ÕOPÕúGÕ vԥ xalq WDPDúD Yԥ R\XQODUÕQÕQ HOԥcԥ dԥ rԥqsl ԥULQ PúD\Lԥti üçün istifad ԥ edilirdi. Ad ԥtԥQWR\[DQDQÕQJLULúLQGԥ al ԥtin üz d ԥrisini isitm ԥk üçün manqal qoyulurdu [33]. Muzey nümun ԥlԥrin ԥ gör ԥ, al ԥWLQKD]ÕUODQPDVÕoQP[Wԥlif mate- rial – JLOD÷DF metal seçilirdi. dDO÷Õ ]DPDQÕPXVLTLoLoL\QLQGԥn al ԥtin qa- \ÕúÕQÕ DúÕUÕUGÕYԥ qoltuq DOWÕQGDWXWXUGX Dümb ԥyԥ R[úDUDOԥtl ԥr müxt ԥlif adlarla dig ԥr ölk ԥlԥrd ԥ dԥ mԥ`lum- dur: darbuka, dümb ԥlԥk, küp (Türkiy ԥ), darbuk (Makedoniya), tumbeleki g]EԥN çindaulu Qazax dau ÕOSD]Õ Tacik WDYOԥNÕ 7RPEԥN (øUDQ ) 390 UÕQGD 4XED 'ԥvԥoL oXEXT QD÷D ra dumbuO $EúHURQ kԥndlԥrind ԥ is ԥ qo- úDQD÷DUD – TRúDdumbul v ԥ ya sad ԥcԥ dumbu ODGODQÕU Dumbula R[úDU]ԥUEoDO÷ÕDOԥtl ԥri müxt ԥlif adlarla dig ԥr ölk ԥlԥrd ԥ dԥ mԥ`lum idi. Hal-hD]ÕUGD ona R[úDU al ԥt – dhol Hindistanda istifad ԥ olunur. Davul “Kitabi-Dԥdԥ Qorqud” GDVWDQÕQGD çubuqlarla oDOÕQDQYԥ boru il ԥ birlikd ԥ sԥsl ԥnԥn al ԥt kimi t ԥsvir edilir. +D]ÕUGD ùԥUTL *UFVWDQGD \DúD\DQ D]ԥUED\FDQOÕODU QD÷DUDQÕ davul DGODQGÕUÕUODU Türkiy ԥdԥ rast g ԥlin ԥn nümun ԥlԥrԥ nԥzԥr salsaq gör ԥrik ki, davul za- hir ԥQQD÷DUD\D R[úD\ÕUODNLQ|Oo sü ondan böyükdür. Ԥvv ԥll ԥr Türkiy ԥdԥ bu al ԥti tomruNWPUNGPUNDGODQGÕUÕUGÕODU Sonralar “davul” ԥrԥEDGÕQÕQWԥ`siri il ԥ \X[DUÕGDTH\GROXQDQDGODU dԥ\LúLE tԥbl, daha sonra davul ol PXúGXU . Ad ԥtԥn, böyük ölçülü davulu burada küvrük, küvrüga, kuvargah, küflek, gövlek, kümrü ya qümrü DGODQGÕUÕUODU Dԥri üz ԥ zԥrb ԥ vurmaq üçün müxt ԥlif ölçülü iki toxmaqdan istifad ԥ edilir. Dühulun orta hiss ԥdԥ gövd ԥsi bir q ԥdԥr enl ԥúԥn daha uzunsov növü KD]ÕUGD øUDQGD LVWLIDGԥ olunur. Dig ԥr ölk ԥlԥrd ԥ bu v ԥ \D R[úDU DGOD GKRO QD÷DUDQÕDGODQGÕUÕUODU TΩbir ΩyΩ R[úDUDOԥtl ԥrԥ antik Orta Asiyada rast g ԥlinirdi. Hindistanda TXPVDDWÕIRUPDVÕQGDRODQWԥbill ԥr d ԥ (udukka) ԥn q ԥdim al ԥtl ԥrd ԥQVD\ÕOÕU Çind ԥ onlara yaoqu deyirdil ԥr. Özüs ԥsl ԥnԥn al ԥtl ԥr. Quru OXúXQXQVDGԥliyin ԥ gör ԥ idiofonlar ԥn qԥ- dim musiqi al ԥtl ԥrind ԥQVD\ÕOÕUODU$]ԥrbaycanda müxt ԥlif formalarda t ԥmsil ROXQPXú dular v ԥ qeyri-adi bԥdii-LIDLPNDQODUÕQDJ|Uԥ fԥrql ԥnirdil ԥU2QODUÕQ VD\Õ -yԥ oDWÕUGÕ Laqquti tipli al ԥtl ԥr UzDT ùԥrq, Afrika, CԥQXEL $PHULND [DOTODUÕ DUDVÕQGDJHQLú\D\ÕOÕE$]ԥrbaycanda laqqutiyԥ, ԥsas ԥn, cԥnub bölgԥlԥrind ԥ (L ԥnk ԥUDQ0DVDOOÕ$VWDUD Dühul Yԥ TH\oԥN oDO÷ÕoÕODUɠ (øUDQ ) Bɷluc d ɰhulu (Pakistan) 392 man r ԥTVL[DWÕU ladan müxt ԥlif h ԥrԥkԥtl ԥr sinc v ԥ tԥbill ԥ PúD\Lԥt olunurdu. Zil (zilpara ) zahir ԥn 30-40 mm diametri v ԥ 2- PP TDOÕQOÕ÷Õ RODQ , PLVJPúYԥ ya bürüncdԥQKD]ÕUODQPÕúNLoLN ERúTDEDR[úD\ÕUGÕ KDVDFÕ÷ÕQ mԥrk ԥzind ԥki dԥlikdԥn keçiril ԥn TD\Õú VD÷ Yԥ sol ԥlin EDú , úԥhad ԥt, ya da RUWD EDUPDTODUÕQD WD[ÕOÕU Yԥ bir-birin ԥ YXUXODUDT oDOÕQÕUGÕ 5ԥqqasԥlԥr tԥrԥfind ԥn melodiy DQÕQԥVDVWDNWODUÕQÕQYXU÷XODQPDVÕoQLVWLIDGԥ edilirdi. Zil ԥ R[úDU DOԥtl ԥr h ԥlԥ Qԥdim Romada Pompey krotalisinin bir nö- vü – EDUPD÷D WD[ÕODQ sinc kimi m ԥ`lum idi. Türkiy ԥdԥ R]LOøUDQGD – zԥrbu- lԥ g]EԥN ]ԥQJL Tacik safaili g]EԥN safaili Xakas temir-NRPÕVÕ Rus YDUTDQÕ Tuva temir-NRPÕVÕ QLU÷Õ] komuzu Ukraina GUÕPEDVÕ Xomus (Saxa) Eve k kenqipkevunu 395 ümumtürk “qopuz”, “kobuz” sözündԥn DOÕQPDGÕU . 4DúÕ÷HN dig ԥr xalqlarda müxt ԥlif adla m ԥ`lumdur. Xüsusil ԥ /DWÕQ $PHULNDKLQGXODUÕQGD PDUDND JHQLú\D\ÕOÕE Az ԥrbaycanda vaxtil ԥ TDúÕ÷HNGԥ “Novruz” ED\UDPÕ]DPDQÕ[DOTWD - PDúDODUÕJ|VWԥril ԥrk ԥn özün ԥ mԥxsus ritm oDOÕUGÕ lar. QԥGLP]DPDQODUGDQLQVDQODUoDO÷ÕDOԥti kimi ev ԥú\DODUÕQGDQ (kasa, WHúW istifad ԥ edirdil ԥr. KasΩ bel ԥ al ԥtl ԥrd ԥQROPXúGXU(\QLFUNDVDQÕP[ - tԥlif sԥviyy ԥdԥ su il ԥ doldurur v ԥ onlara vurmaqlD WHPSHUDVL\D ROXQPXú müxt ԥlif XFDOÕTGD sԥsl ԥUDOÕUGÕODU+D]ÕUGDEXFUNDVDODUIRONORUDQVDPEOOD - UÕ nda (m ԥsԥlԥn, “øUV ”, “Mahirl ԥr”) istifad ԥ edilir. Salyan rayonundan H ԥ- sԥQD÷D6DGÕ qov LNLVÕUDGD\HUOԥúGLULOPLú müxt ԥlif ölçülü 10 bo úqab v ԥ nԥl- bԥkid ԥ LNLoXEX÷XQN|Pԥyi il ԥ müxt ԥOLIPDKQÕYԥ rԥTVKDYDODUÕQÕ[RúYԥ cin- giltili s ԥsl ԥrl ԥ DOÕU 7HúW – oDO÷Õ al ԥti Q DGÕ vԥ hԥm d ԥ iri mis l ԥyԥQGLU 4Õ] -gԥlinl ԥr tԥrԥfind ԥn “Halay” kimi r ԥqsl ԥULQLIDVÕQGD]ԥruri atributdur. ______ 397 $=Ԥ5%$<&$1;$/4d$/ö, VI. $/Ԥ7/Ԥ5ø1ø1ø1.øù$)3(563(.7ø9ø Ta q ԥdim zamanlardan h ԥUELU[DOTÕQPԥ`nԥvi h ԥ\DWÕQGDP[Wԥlif al ԥt- lԥrd ԥ oDOÕQDQLQVWUXPHQWDO vԥ RQODUÕQPúD\Lԥti il ԥ ifa olunan vokal-instru- mental musiqi çox mühüm ԥhԥmiyy ԥt k ԥVEHWPLúGLUg]Q|YEԥsind ԥ[DOTÕQ PXVLTL\DUDGÕFÕOÕ÷ÕQÕQLQNLúDIÕQ da DSDUÕFÕ rol oDO÷ÕDOԥtl ԥrinԥ mԥQVXEROPXú - dur. Buna gör ԥ dԥ musiqi al ԥtl ԥrinԥ \DOQÕ]VԥVoÕ[DUPDTYԥ musiqi ifa etm ԥk vasit ԥsi kimi deyil, h ԥm d ԥ cԥmiyy ԥW LQNLúDI HWGLNFԥ musiqi t ԥfԥkkürünün tԥrԥqqisinin mühüm göst ԥricisi kimi ED[ÕOPÕúGÕU [1]. Qԥdim v ԥ yüks ԥk m ԥdԥniyy ԥtԥ malik olan Az ԥUED\FDQGDoDO÷ÕDOԥtl ԥ- rind ԥn çox JHQLú istifad ԥ edilirdi, bel ԥ ki, onlar vasit ԥsil ԥ [DOTÕQGúQFԥ vԥ hissl ԥrini daha inc ԥ vԥ rԥngar ԥng verm ԥk olurdu. Buna gör ԥ dԥ oDO÷ÕDOԥtl ԥ- ULQLQ JHQLú xalq kütlԥVL DUDVÕQGD \D\ÕOPDVÕ musiqi m ԥkt ԥbl ԥrind ԥ tԥdrisi, ifa oÕ kollektivl ԥrinin v ԥziyy ԥti h ԥPLúԥ ictimaiyy ԥtin diqq ԥt m ԥrk ԥzind ԥ olub. dDO÷ÕDOԥtl ԥrinin t ԥdqiqi il ԥ [DOTÕQ mԥLúԥti vԥ mԥdԥni h ԥ\DWÕRQXQEԥdii ya- UDGÕFÕOÕ÷ÕQÕQP[Wԥlif növ v ԥ IRUPDODUÕLOԥ ԥlaq ԥdar bir çox m ԥsԥlԥlԥri hԥll olunur. 404 müxt ԥlif folklor-etnoqrafik ansambllar tԥúNLO HWPԥyԥ imkan ver ԥrdi. T ԥrki- bind ԥ bԥrb ԥt, santur, c ԥng, ç ԥ÷DQԥ kimi q ԥGLP oDO÷Õ DOԥtl ԥri olan bel ԥ an- sambllardan birini M.K ԥULPRY\DUDWPÕúGÕUYԥ DQVDPEODXGLWRUL\DTDUúÕVÕQGD ilk d ԥfԥ 1988-ci ild ԥ Az ԥrbaycan Dövlԥt FLODUPRQL\DVÕQGDJ|UNԥmli dövl ԥt xadimi, s ԥrk ԥrd ԥ vԥ úDLUùDKøVPD\ÕO;ԥtainin 500 illiyin ԥ hԥVUROXQPXúԥdԥ- bi-bԥdii gec ԥdԥ oÕ[ÕúHWPLúGLU%XNROOHNWLYLQX÷XUOXoÕ[ÕúODUÕKDO -KD]ÕUGDGD davam edir. $GÕ oԥkil ԥQ ODERUDWRUL\DGD TRSX] oR÷XU UEDE Yԥ rud kimi q ԥdim al ԥtl ԥULQDUWÕTLONQPXQԥlԥULKD]ÕUODQÕE\D[ÕQ]DPDQGDQ]Kԥ vԥ mü÷QLGԥ bԥrpa edil ԥcԥkdir. Mԥtbuatda bütün tԥlԥbl ԥrԥ cavab ver ԥn al ԥtl ԥULQKD]ÕUODQPDVÕPԥsԥlԥsi dԥfԥlԥrl ԥ TDOGÕUÕOÕE0|YFXGVH[Oԥr ԥVDVÕQGDùԥrq musiqi al ԥtl ԥULKD]ÕUOD\DQ fabrikin \DUDGÕOPDVÕQÕQ vacibliyi göst ԥULOPLúGLU .BXUDGDWDUNDPDQoDQD÷D - UDGDQ EDúTD VD] EDODEDQ WWԥN TRúDQD÷DUD da KD]ÕUODQ mas Õ tövsiy ԥ olun- PXúGXU [17]. Az ԥrbaycan Mԥdԥniyy ԥt Fondu tԥrԥfind ԥn t ԥúNLOHGLOPLú PúD - vir ԥnin q ԥUDUÕLOԥ xalq çal ÷ÕDOԥtl ԥULKD]ÕUOD\DQXVWDODUDVVRVLDVL\DVÕ\DUDGÕO - PDVÕ tԥNOLIHGLOPLúGLU . øIDoÕOÕTXVWDOÕ÷Õ[DOTÕQ\DGGDúÕQGD indi d ԥ \DúD\DQ vԥ ԥQEDúOÕFDVÕGD - vamçÕODUÕ n vԥ úDJLUGOԥULQLIDVÕQGDGDYDPHWGLULOԥn görk ԥmli oDO÷ÕoÕODUÕQPX - siqi sԥnԥtinin LQNLúDIÕQGDUROXoR[E|\NGU$\UÕ -D\UÕúWUL[ vԥ VXOODUÕQ çal- ÷ÕGDLVWLIDGԥ ROXQGX÷XQX HúLGԥnd ԥ vԥ ya gör ԥnd ԥ ist ԥr-ist ԥmԥz onlar ÕQVԥlԥf- lԥri \DGDGúU Az ԥUED\FDQÕQ PXVLTL Vԥnԥti tarixin ԥ ELU oR[ YLUWXR] LIDoÕODUÕÕQ DGODUÕ \D]ÕOÕE 2QODU DUDVÕQGD WDU]ԥnl ԥr xüsusi yer tuturlar. Bu da t ԥsadüfi deyil. Tar Az ԥUED\FDQ[DOTÕQÕQԥQNDPLOoDO÷ÕDOԥWLGLU2QXQTXUXOXú[VXVL\\ԥt- lԥri, siml ԥrin VD\Õ vԥ yerl ԥúPԥsi, kökl ԥnm ԥVL [Rú WHPEUL Yԥ bԥdii-texniki LPNDQODUÕ[DOTPXVLTLVLQLEWQLQFԥlikl ԥri il ԥ ifa etm ԥyԥ imkan verir. Ԥn ustad oDO÷ÕoÕODUÕQ LIDoÕOÕT Pԥhar ԥtinin qeyd ROXQPDVÕ Yԥ DoÕ qlan- PDVÕPXVLTLVԥnԥtinin ԥn ümd ԥ mԥsԥlԥlԥrind ԥndir v ԥ onun sonra NÕLQNLúDIÕ üçün mühüm ԥhԥmiyy ԥtԥ malikdir. øIDoÕODU[DOTPXVLTLVLQLQ]ԥnginliyini s ԥciyy ԥvi ԥn`ԥnԥYLLIDVXOODUÕQ - dan – özün ԥmԥxsus útrix, bԥzԥk vԥ DSSOLNDWXUDODUGDQ JHQLúLVWLIDGԥ ed ԥrԥk oDWGÕUÕUODUøQFԥsԥnԥWLQPDVLULQNLúDIPԥrh ԥlԥsind ԥ bu ifa ԥn`ԥnԥlԥrinin sax- ODQÕOPDVÕLOԥ bԥrab ԥURQODUÕQHOPLGԥrki, t ԥhlili d ԥ vacibdir. Dig ԥr t ԥrԥfd ԥn xalq musiqisinin s ԥciyy ԥvi cԥhԥtlԥrini daha tam ԥks etdir ԥn intonasiya xüsu- siyy ԥt, úWUL[ , bԥzԥk, gԥ]LúPԥlԥULQQRWDVDOÕQPDVÕPXVLTLúXQDVOÕ÷ÕQԥn vacib mԥsԥlԥlԥrind ԥndir. T ԥsadüfi deyil ki, xalq melosunu öyr ԥnԥn t ԥGTLTDWoÕODU onun \D]Õ\DDOÕQPDVÕQDE|\NGLTTԥt yetirirl ԥr. MԥúKXU WDU]ԥnl ԥU +DFÕ 0ԥmm ԥdov vԥ Ramiz Quliyevin t ԥcrüb ԥsini nԥzԥrԥ DODUDT LIDoÕODUÕQ UHSHUWXDUÕQD GQ\D PXVLTL NODVVLNDVÕ na daxil olan ԥsԥrl ԥr dԥ VDOÕQPDOÕGÕU , bununla da tarz ԥn v ԥ NDPDQoDoDODQODUÕQGLJԥr Avro- SD LIDoÕODUÕ LOԥ bԥrab ԥr müsabiq ԥlԥrd ԥ LúWLUDNÕ Wԥ`PLQ HGLOPLú RODUGÕ %X na ÷|Uԥ dԥ konsert repHUWXDUÕQÕQYԥ tԥGULVSURTUDPÕQÕQKD]ÕUODQPDVÕQGDQRWLID - 405 oÕOÕ÷Õ Vԥnԥtin ԥ xüsusi diqq ԥt yetirilm ԥlidir. Klassikl ԥrin v ԥ müasir b ԥst ԥ- NDUODUÕQԥsԥrl ԥrini ifa ed ԥQ[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥri trio v ԥ kvartetl ԥrinin t ԥúNLOLGԥ az ԥhԥmiyy ԥt k ԥsb etmir [18]. HԥPoLQLQ[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥULDQVDPEOODUÕQGD çoxs ԥVOLLIDWH[QLNDVÕQDGDE|\NGLTTԥt yetirilm ԥlidir [19]. Xalq musiqisinin, o cüml ԥdԥQ[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥrinin, son UDNÕLQNLúDIÕQ - GD%DNÕGDYԥ RHVSXEOLNDQÕQGLJԥULULúԥhԥrl ԥrind ԥ “0X÷DPVDUD\Õ ”49 $úÕT Sԥnԥti M ԥrk ԥzi v ԥ ya Evinin, “øQFԥsԥnԥt” klubunun v ԥ ya c ԥmiyy ԥtinin RQODUÕQUROXԥvԥll ԥr dövrü m ԥtbuatda LúÕTODQGÕUÕOÕE \DUDGÕOPDVÕTԥdim v ԥ orta ԥsr musiqi s ԥnԥWLQLQDNWXDOP|Y]XODUÕ]Uԥ konfranslar keçirilm ԥsi, al ԥt- úQDVOÕ÷ÕQ ELU VÕUD YD[WÕ oDWPÕú mԥsԥlԥlԥri haqda fikir mübadil ԥVL DSDUÕOD n dԥyirmi masa QÕQ tԥúNLOLPKPUROR\QD\DUGÕ(NUDQDYԥ sԥhn ԥyԥ sԥviyy ԥ- siz v ԥ tԥcrüb ԥVL]LIDoÕODUÕQoÕ xPDVÕQDLPNDQYHUPԥyԥn orqan rolunu Respub- lika M ԥdԥniyy ԥt Nazirliyi, Az ԥrbaycan Dövl ԥt Televiziya v ԥ Radio ùLUNԥti, Filarmoniya v ԥ Bԥst ԥNDUODUøWWLIDTÕQPD\ԥnd ԥlԥrind ԥn ibar ԥt b ԥGLLúXUD|] üz ԥrin ԥ götür ԥ bil ԥrdi. øIDoÕOÕT XVWDOÕ÷Õ vԥ sԥhn ԥ mԥdԥniyy ԥWLQLQ LQNLúDIÕQD is ԥ obyektiv t ԥQTLGúԥUDLW\DUDGDUGÕ>@ 406 N Ԥ T ø C Ԥ Az ԥUED\FDQGD\D\ÕOPÕúoR[VD\OÕYԥ müxt ԥlif növ musiqi al ԥtl ԥri h ԥlԥ qԥdim dövrl ԥrd ԥQ[DOTPDKQÕODUÕPX÷DPDúÕTUԥqs v ԥ VMDQUODUÕLOԥ D\UÕO - maz sur ԥtd ԥ ED÷OÕLGL%Xԥn`ԥnԥni davam etdir ԥrԥk, Az ԥUED\FDQ[DOToDO÷Õ al ԥtl ԥri h ԥr dövrd ԥ [DOTÕQ JQGԥlik h ԥ\DWÕQGD PKP ԥhԥmiyy ԥt k ԥsb et- PLúOԥr h]H\LU +DFÕEԥyov t ԥrԥfind ԥQ LON PLOOL RSHUDQÕQ – “Leyli v ԥ Mԥc- nun”XQ\DUDGÕOPDVÕQGDRQODUÕQUROX çox böyük ROPXúGXU Milli m ԥdԥniyy ԥtin g ԥlԥcԥk yüks ԥOLúLQԥ vԥ LQNLúDIÕQDúԥrait yaradan notlu xalq orkestrinin tԥúNLOL Az ԥUED\FDQÕQPXVLTLKԥ\DWÕQGDPKPPԥrh ԥ- lԥ idi. Az ԥUED\FDQ RSHUDODUÕQGD [DOT oDO÷Õ DOԥtl ԥrind ԥn istifad ԥ ROXQPDVÕ simfonik orkestrin ifad ԥ LPNDQODUÕQÕJHQLúOԥndirm ԥyԥ vԥ yeni koloritli s ԥs- lԥnm ԥyԥ QDLOROPD÷DLPNDQYHUPLú dir. Dinl ԥyicil ԥrin vaxtil ԥ Az ԥUED\FDQGD oR[ JHQLú \D\ÕOPÕú oDO÷Õ DOԥt- lԥrinin özün ԥmԥxsus s ԥsl ԥnm ԥVLQL HúLWPԥN LPNDQÕ YHUԥn QԥGLP [DOT oDO÷Õ al ԥtl ԥULDQVDPEOÕ RHVSXEOLNDQÕQ musiqi m ԥdԥniyy ԥWLQLQLQNLúDIÕQGDúEKԥsiz mühüm ԥhԥmiyy ԥtԥ PDOLNGLU$UWÕTEXDOԥtl ԥri müxt ԥlif ansambl v ԥ orkestr- lԥrin t ԥrkibin ԥ daxil edilmԥVLYD[WÕoDWPÕúGÕU . 0DVLU[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥri, ԥvv ԥll ԥrd ԥ ROGX÷XNLPLPX÷DPODUÕQ[DOT PDKQÕODUÕQÕQDúÕTYԥ rԥTVKDYDODUÕQÕQLQNLúDIÕQGD misilsiz UROR\QD\ÕU lar. Musiqi al ԥtl ԥri [DOTÕQ milli s ԥrv ԥti kimi, inc ԥsԥnԥtin müxt ԥlif növl ԥ- rinin mür ԥkk ԥETDUúÕOÕTOÕԥlaq ԥ vԥ tԥ`siri il ԥ sԥciyy ԥlԥnԥn tarixi m ԥrh ԥlԥlԥr- dԥn keç ԥrԥk bizim günl ԥrԥ gԥlib oÕ[PÕúGÕU . Onlar musiqi m ԥdԥniyy ԥtinin çox ԥVUOLNLQNLúDI\ROODUÕQÕ vԥ vԥziyy ԥtini ԥks etdirir. Buna gör ԥ dԥ [DOToDO÷Õ al ԥtl ԥri hԥPLúԥ PXVLTLúQDVOÕTGDPKPWԥdqiqat obyektl ԥrind ԥQROPXúGXU Az ԥUED\FDQ[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥri üzr ԥ \D]ÕOPÕúNLWDEYԥ nԥzԥrd ԥn keçi- ril ԥn mövzu üzr ԥ müxt ԥOLI oR[VD\OÕ WԥGTLTDWODU PXVLTLúQDVOÕTGD \HQL Vԥr- bԥst qolun – Az ԥrbaycan al ԥWúQDVOÕ÷ÕQÕQ yaran PDVÕQD Yԥ müv ԥff ԥqiyy ԥtl ԥ LQNLúDIÕQD Gԥlal ԥt edir. T ԥqdim olunan ԥsԥU [DOT oDO÷Õ DOԥtl ԥri s ԥnԥti üzr ԥ mahiyy ԥtc ԥ yeni ümumil ԥúGLULFLWԥGTLTDWGÕU Kitabd D[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥrinin morfologiya v ԥ RUTDORJL\DVÕKԥrt ԥrԥfli tԥsvir edilir. Xԥtti ölçm ԥ ԥVDVÕQGD VLPOL , nԥfԥs al ԥtl ԥrinin sentl ԥrl ԥ akustik ölçüsü DSDUÕOPÕú , simli, n ԥfԥs, dԥrili, özüs ԥsl ԥnԥn al ԥtl ԥrin texniki (köklԥn- mԥsi, diapazon, úWUL[ , tembr, registr vԥ DSSOLNDWXUODUÕoDO÷Õ tԥrzl ԥri) v ԥ bԥdii- ifa imNDQODUÕPԥyy ԥn edilmiúG r. ;DOT oDO÷Õ DOԥtl ԥrinin ԥn`ԥnԥYL KD]ÕUODQPD VXOODUÕ RQODUÕQ tԥrkib hiss ԥlԥri üçün istifad ԥ olunan ilkin materiallar ÕQVHoLP in ԥ xas xüsusiyy ԥtl ԥri, D\UÕ -D\UÕTXUXOXúHOHPHQWOԥULQLQDGODQGÕUÕOPDVÕoQLVWLIDGԥ edil ԥn terminl ԥr göst ԥrilmLúGLU . Xalq m ԥLúԥtind ԥ, ansambl v ԥ orkestrl ԥrin t ԥrkibind ԥ musiqi al ԥtl ԥ- rinin t ԥtbiqinin xüsusiyy ԥtl ԥUL YHULOLU [DOT oDO÷Õ DOԥtl ԥULQLQ \DUDGÕOPDVÕQÕQ 407 LONLQWDUL[LúԥUDLWLRQODUÕQWԥrkib v ԥ rep HUWXDUÕQÕQPԥyy ԥn edilm ԥsi, orkestr üçün orkestrl ԥmԥnin ԥVDVODUÕYԥ SDUWLWXUDODUÕQR[XQXúXúԥrh olunur. TԥGTLTDWD PXVLTLúQDVOÕT DU[HRORML HWQRTUDILN Yԥ tarixi dԥlill ԥrin, orta ԥVUSRH]L\DVÕYԥ ilk d ԥfԥ olaraq miniatür v ԥ bԥdii rԥQJNDUOÕT nümun ԥ- lԥrini QPX]H\NROOHNVL\DODUÕQÕQHOԥcԥ dԥ qocaman musiqiçil ԥrd ԥn v ԥ müx- tԥlif inc ԥsԥnԥt nümay ԥnd ԥlԥrind ԥn ԥld ԥ ROXQPXúPԥ`OXPDWODUÕQFԥlb edilm ԥ- si Az ԥrbaycan ԥrazisind ԥ tarixi dövr ԥrzind ԥ istifad ԥ olunan v ԥ PXPLVD\Õ 88-ԥ oDWDQ[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥrini qeyd etm ԥyԥ vԥ sisteml ԥúGLUPԥyԥ imkan ver- PLúGLU .ODVVLNSRH]L\DGDH\QLoDO÷ÕDOԥtl ԥULQLQDGÕQÕQGԥfԥlԥrl ԥ çԥkilm ԥsini, müxt ԥlif növl ԥULQLQROPDVÕQÕ , al ԥWLQDGÕQD\HUOLPԥNDQDGÕQÕQԥlav ԥ olunma- VÕQÕQԥzԥrԥ alaraq RQODUÕQELUTLVPLQLQELODYDVLWԥ Az ԥrbaycan mühitind ԥ ya- UDQPDVÕTH\GROXQXU9HULOPLúWԥsnifatda mü ԥyy ԥQROXQPXúoDO÷ÕDOԥtl ԥrin- dԥn 32-si simli (26 mizrab, 4 kaman vԥ 2 z ԥrbl ԥ oDOÕQDQ -ü n ԥfԥs (9 GRGDTODoDOÕQDQGLOOLPúWNO -VÕ dԥrili (10 birüzlü, 6 ikiüzlü) v ԥ 17-si özüs ԥsl ԥnԥn (11 vurulan, 5 silk ԥnil ԥQGDUWÕODQ DOԥtl ԥrԥ DLGHGLOPLú - dir. dR[VD\OÕ Yԥ müxt ԥlif növlü oDO÷Õ DOԥtl ԥrinin v ԥ instrumental an- VDPEOODUÕQ \D\ÕOPDVÕ PDVLU $]ԥrbaycan ԥrazisind ԥ mԥVNXQODúPÕú [DOTÕQ , cԥmiyy ԥWLQEWQWDUL[LLQNLúDIPԥrh ԥlԥlԥrind ԥ zԥngin musiqi mԥdԥniyy ԥtin ԥ PDOLNROGX÷XQXJ|V tԥrir. Faktiki m ԥ`OXPDWODUÕQWԥhlili Az ԥrbaycanda rud, ud v ԥ bԥrb ԥt ( ԥvv ԥl- lԥr müxt ԥOLIDGOÕ eyni al ԥt hesab edilirdi), dongar, kԥman, çaqanaq, k ԥlԥnay vԥ dԥf ( DGÕ ad ԥtԥQTDYDOÕQVLQRQLPLNLPLLVWLIDGԥ olunurdu) al ԥtl ԥrinin isti- fad ԥ HGLOGL\LQLUEDEÕQ ka úTDUQ|YQQ\D\ÕOGÕ÷ÕQÕPDVLUGDPEXUXQRUWD ԥsr t ԥnburundan f ԥrql ԥndiyini, eyni vaxtda qövsvari v ԥ santur úԥkilli ç ԥngl ԥ- rin, el ԥcԥ dԥ D÷Õ] -qopuzun \D\ÕOPDVÕQÕ mü ԥyy ԥnl ԥúGLUPԥyԥ imkan YHUPLú - dir. Az ԥrbaycan xalq v ԥ SHúԥNDUPVLTL\DUDGÕFÕOÕ÷ÕQGD[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥ- rinin forma v ԥ istifad ԥ olunma xüsusiyy ԥtl ԥri, el ԥcԥ dԥ RQODUÕQԥn`ԥnԥvi re- SHUWXDUÕ[DUDNWHUL]ԥ edilir. Az ԥUED\FDQ[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥri orkestri üçün orkestrl ԥmԥ vԥ partitu- UDODUÕQR[XQXúX üzr ԥ metodik göst ԥULúOԥULúOԥni EKD]ÕUODQPÕúGÕU . Mövcud instrumental not \D]ÕODUÕ na müxt ԥlif al ԥtl ԥr üçün yeni nü- mun ԥlԥr ԥlav ԥ ROXQPXúGXU . gQ 409 ø=$ HAT 9Ԥ ùԤ5+/Ԥ5 1 Qԥdim türk dill ԥrind ԥ D\ÕGHPԥkdir. 2 %|\N4DITD]ÕQFԥQXE\DPDFÕQGD%DNÕúԥhԥrind ԥn q ԥrb-cԥnub-qԥrb- dԥ yerl ԥúԥQGD÷ԥtԥyi rayon. Burada, Ceyrankeçm ԥ]oD\ÕK|Y]ԥsi \D[ÕQOÕ÷ÕQGD 4 mind ԥn çox qayaüstü tԥsvir – müxt ԥlif s ԥhn ԥlԥri ԥks etdir ԥn insan, heyvan v ԥ TD\ÕTODUÕQVLOXHWYԥ cizgi qravürl ԥri DúNDUROXQPXúGXU (bax: Ⱦɠɚɮɚɪɡɚɞɟ ɂ.Ɇ. Ƚɨɛɭɫɬɚɧ . ɇɚɫɤɚɥɶɧɵɟ ɢɡɨɛɪɚɠɟɧɢɹ .– Ȼɚɤɭ : ɗɥɦ , 1973; Rüstԥmov C. Qo- EXVWDQGQ\DVÕ – %DNÕ $]ԥrn ԥúU 3 Qԥdim türk dilind ԥ ayin m ԥrasiml ԥrind ԥ úDPDQODUÕ n istifad ԥ etdiyi qaval m ԥ`QDVÕQÕ YHUԥn “çingir” sözünd ԥn ԥmԥlԥ gԥldiyi ehtimal edilir (bax: ɏɟɪɢɫɱɢȽ Ɂɜɭɤɢ Ⱦɠɢɧɝɢɪɞɚɝɚ // Ȼɚɤɭ 1986. – 12 sent.). 4 4DYDOGDúÕQPDTQLWOHQW in ԥ \D]ÕOPÕú “sԥsi” ilk d ԥfԥ 1965-ci ild ԥ radio il ԥ sԥsl ԥQGLULOPLúGLU0ԥúKXUQD÷D raç Õ dLQJL]0HKGL\HYEXGDúGDXVWDOÕTODUԥqs ritml ԥrini ifa HWPLúGLU (Az ԥUED\FDQWHOHYL]L\DVÕLOԥ ԥdԥbi-PXVLTLOLYHULOLú - cü il). 5 Q.Namazov onu KDTOÕRODUDTLQGLNLDúÕTODUÕQԥFGDGÕR]DQODPTD\LVԥ HGLU ED[ 1DPD]RY4$úÕ÷ÕQVD]ÕYԥ sözü. - %DNÕ 416 Ԥ 'Ԥ%ø<<$7 I fԥsil 1. Hüseynov M . 8]DTGDúG|Y rü. - %DNÕ *ԥnclik, 1973. - S. 20. 2. Rüst ԥPRY&4REXVWDQGQ\DVÕ - %DNÕ $]ԥrn ԥúU – S. 104. 3. 5]D\HY1ԤVUOԥrin s ԥsi. - %DNÕ $]ԥrn ԥúU - S. 8. 4. %D[ +VH\QLԤ2UNHVWULQXOXEDEDVÕԤGԥb. vԥ inc. - 1976.- 7 avq. 5. Ԥsg ԥrov R. H ԥmԥúԥrԥ úԥhԥri v ԥ Ziviy ԥ FDPÕ(OPYԥ hԥyat. - 1989. - ʋ - S. 14. 6. Ⱦɶɹɤɨɧɨɜ ɂɆ ɂɫɬɨɪɢɹ Ɇɢɞɢɢ ɨɬ ɞɪɟɜɧɟɣɲɢɯ ɜɪɟɦɟɧ ɞɨ ɤɨɧɰɚ IV ɜɟɤɚɞɨɧɷ - Ɇ -Ʌ ɂɡɞ -ɜɨȺɇɋɋɋɊ -Súԥk. 24. 7. Mirz ԥbԥ\OL ø ³3UREOHPOԥU VLPIRQL\DVÕ´ 'DO÷D - 1993. - 26 yanv. -1 fevr. 8. Bu Q\DGRY7ԤVUOԥrd ԥn g ԥlԥn s ԥsl ԥr. – %DNÕ $]ԥrn ԥúU -S. 231. 9. ȺɫɥɚɧɨɜȽɆɈɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɯɞɪɟɜɧɟɝɨȺɡɟɪ - ɛɚɣɞɠɚɧɚɋɨɜɚɪɯɟɨɥɨɝɢɹ - 1961. - ʋ - S. 236-239. 10. ȺɛɛɚɫɨɜɚɗȺɄɚɪɚɝɢɱɟɜɚɅȼɄɚɫɢɦɨɜɚɋȾɢɞɪɂɫɬɨ - ɪɢɹɚɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɫɤɨɣɦɭɡɵɤɢ - ɑ - Ȼɚɤɭ Ɇɚɚɪɢɮ - S. 37; 11. Nԥriman A. Z ԥQJTDODøQFԥsԥnԥt. - 1991.- 24 sent. 12. Ɏɨɦɟɧɤɨ ȼ Ƚɪɭɧɬɨɜɨɟ ɩɨɝɪɟɛɟɧɢɟ ʋ ɜ Ɇɢɧɝɟɱɚɭɪɟ ɆɚɬɟɪɢɚɥɶɧɚɹɤɭɥɶɬɭɪɚȺɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɚ - Ɍ - Ȼɚɤɭ ɂɡɞ -ɜɨȺɇȺɡɟɪɛ 1957. - S. 70. 13. øVPD\ÕORY 4 $ELGԥlԥr, xatir ԥlԥU GúQFԥlԥr. - %DNÕ *ԥnclik, 1981.- S. 43. 14. Allahverdiyev M. Az ԥUED\FDQ [DOT WHDWUÕ WDUL[L - %DNÕ 0DDULI 1978. - S. 43. 15. ɂɫɚɡɚɞɟȺɂɬɨɝɢɷɤɫɩɟɞɢɰɢɢɩɨɫɛɨɪɭɦɭɡɵɤɚɥɶɧɨɝɨɮɨɥɶɤ - ɥɨɪɚɜȺɫɬɚɪɚ -ɆɚɫɫɚɥɢɧɫɤɨɣɡɨɧɟȾɨɤɥȺɇȺɡɟɪɛ - 1973. - Ɍ .- ʋ - S. 71-77. 16. øVD]DGԥ Ԥ 0ԥmm ԥGRY 1 ;DOT PDKQÕODUÕ Yԥ R\XQ KDYDODUÕ (Astara-Lԥnk ԥUDQ]RQDVÕ]Uԥ). – %DNÕ (OP – S. 8-10. 17. .LWDEÕ -Dԥdԥ Qorqud. - %DNÕ 417 423 ԥsԥrl ԥri. - %DNÕ II f ԥsil 1. Ʉɟɪɢɦɨɜ ȺɄ Ⱥɡɚɞ Ɉɡɚɧ Ʉɟɪɢɦɥɢ Ɍɚɭɡɫɤɚɹ ɲɤɨɥɚ ɚɲɵɝɨɜ Ⱥɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɚ Ⱥɜɬɨɪɟɮɞɢɫ«ɤɚɧɞɢɫɤɭɫɫɬɜ – Ȼɚɤɭ – S. 9. 2. Ɋɢɦɫɤɢɣ -Ʉɨɪɫɚɤɨɜ Ⱥȼ Ⱦɶɹɤɨɧɨɜ ɇȺ Ɇɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭ - ɦɟɧɬɵ ɦɟɬɨɞɵɢɫɫɥɟɞɨɜɚɧɢɹɢɪɚɫɱɟɬɵ – Ɇ Ɋɨɫɝɨɡɦɟɫɬɩɪɨɦ 3. Ȼɟɥɹɟɜ ȼ Ɋɭɤɨɜɨɞɫɬɜɨ ɞɥɹ ɨɛɦɟɪɚ ɧɚɪɨɞɧɵɯɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯɢɧ ɫɬɭɦɟɧɬɨɜ – Ɇ Ɇɭɡɝɢɡ III f ԥsil 1. +VH\QRY Ԥ h]H\LU +DFÕEԥ\RYXQ ³WDU DoDUÕ´ ԤGԥb. vԥ inc. - 1987.– 21 avq. 2. Orxanb ԥyli O. ;DOToDO÷ÕDOԥtl ԥri f ԥnninin t ԥGULVLKDTTÕQGDԤGԥb. vԥ inc.- 1960. – 18 iyun. 3. QԥGLURY ; 7DUÕQ WԥGULVL KDTTÕQGD ԤGԥb. vԥ inc. – 1971. – 22 PD\ %LU GDKD WDUÕQ WԥGULVL KDTTÕQGD P]DNLUԥ tԥ’riqil ԥ) // Qobustan. – 1974. - ʋ – S. 77-84. 4. Orxanb ԥyli O. Ümumi r ԥ’y ԥ gԥlm ԥN OD]ÕPGÕU ԤGԥb. vԥ inc.- 1971.– DYT ԤEGOTDVÕPRY90DUDTOÕILNLUOԥr v ԥ ԤGԥb. vԥ inc. - 1971. – 14 avq.; M ԥOLNRY17DUDoDUÕQÕGԥ\LúPԥyԥ HKWL\DF\R[GXUԤGԥb. vԥ inc. – 1971, - 11 sent.; F ԥrԥcov S. Tar v ԥ onun t ԥdris LԤGԥb. v ԥ inc. – 1987. – IHYU 4XOL\HY57DUÕQLPNDQODUÕԤGԥb. vԥ inc. – 1987. – 20 mart; Abdul ԥOL\HY $ (KWL\DF YDUPÕ" ԤGԥb. vԥ inc. – 1987. – 10 apr.; $úXUEԥyov R. T ԥNOLIL VÕQDTGDQ NHoLUPԥdԥQ ԤGԥb. vԥ inc. – 1988. – 22 yanv.; Zülfüqarov O., Quliyev M., R ԥcԥERY2ùԥfԥq R. Real t ԥklifl ԥrԥ eh- WL\DFÕPÕ]YDUԤGԥb. vԥ inc. – 1988. – 19 fevr. 5. (OGDURYDԤ$]ԥUED\FDQDúÕTVԥnԥti. – %DNÕ (OP – S. 67-86.; ɆɚɦɟɞɨɜɌȺɌɪɚɞɢɰɢɨɧɧɵɟɧɚɩɟɜɵɚɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɫɤɢɯɚɲɵɝɨɜ – Ȼɚɤɭ ɂɲɵɝ – S. 32- øPDPYHUGL\HYø&$]ԥUED\FDQVD]ÕQÕQN|N[VX - siyy ԥtl ԥri (q ԥUE]RQDVÕ]Uԥ) // Az ԥrbaycan milli musiqinin t ԥdqiqi problem- lԥri. – %DNÕ – S. 106-109. 6. ȽɭɫɟɣɧɥɢȻɏȽɪɭɩɩɚɭɞɚɪɧɵɯɢɭɫɨɜɟɪɲɟɧɫɬɜɨɜɚɧɢɟɟɺɜɚɧ - 433 ɫɚɦɛɥɹɯ ɢ ɨɪɤɟɫɬɪɚɯ ɚɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɫɤɢɯ ɧɚɪɨɞɧɵɯ ɢɧɫɬɭɦɟɧɬɚɯ Ɇɟɬɨ - ɞɢɱɟɫɤɚɹɪɚɡɪɚɛɨɬɤɚɩɨɤɭɪɫɭ³ɂɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɟɞɟɧɢɟ´ – Ȼɚɤɭ – S. 20- ԤVԥGXOOD\HY $0 +VH\QRY ;Ԥ 3URTUDP 2UWD L[WLVDV PXVLTL mԥkt ԥbl ԥULQLQ [DOT oDO÷Õ DOԥtl ԥUL ú|¶EԥVLQLQ QD÷DUD VLQIL oQ - %DNÕ 1988.– S. 7.; Sa GÕTRY)4XOL\HY61D÷DUD|\Uԥnm ԥyin ibtidai kursu (me- todik tövsiy ԥlԥr). – %DNÕ – S. 12- Ԥ]LPRY)1=ԥrb al ԥtl ԥri Az ԥr- bayçanda v ԥ RQODUÕQ[DOTPXVLTLLUVLQGԥ rolu. S ԥnԥWúQQDPL]ԥdi . . . dis- VHUW %DNÕ – S. 92- ùWUL[OԥU ø]]ԥt M ԥmm ԥGRYDQÕQ L]DKÕQD J|Uԥ YHULOLU ED[ ԤOԥsg ԥrov S., Abdullayeva S. Az ԥUED\FDQ[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥri v ԥ orkestrl ԥúGLUPԥ.– %DNÕ 0DDULI – S. 109-111). 7. ɄɚɪɨɦɚɬɨɜɎɍɡɛɟɤɫɤɚɹɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹɦɭɡɵɤɚ ɧɚɫɥɟɞɢɟ – Ɍɚɲɤɟɧɬ – S. 9- Ԥ]LPRY)1=ԥrb al ԥtl ԥri Azԥrbaycanda v ԥ on- ODUÕQ[DOTPXVLTLLUVLQGԥ rolu: namiz ԥdlik dissert. – %DNÕ – S. 13. 8. Ԥzimov F.N. Göst. ԥsԥr, s. 92. 9. Ԥzimov F.N. Göst. ԥsԥr, s. 95. 10. ȽɭɫɟɣɧɥɢȻɏ*|VWԥsԥUV Ԥ]LPRY)1*|VWԥsԥr, s. 94. 11. Ԥzimov F.N. Göst. ԥsԥr, s. 94. 12. ȽɭɫɟɣɧɥɢȻɏ*|VWԥsԥr, s. 20. 13. Yen ԥ orada, s. 21. 14. Ԥzimov F.N. Göst. ԥsԥr, s. 96. 15. ȽɭɫɟɣɧɥɢȻɏ*|VWԥsԥr, s. 20. 16. Ԥzimov F.N. Göst. ԥsԥr, s. 95. 17. Yen ԥ orada, s. 17-18. IV f ԥsil 1. +DFÕEԥyov Ü. Az ԥrbaycan xalq musigisinin ԥVDVODUÕ – %DNÕ V f ԥsil ȼɟɪɬɤɨɜ Ʉ ɇɟɤɨɬɨɪɵɟ ɜɨɩɪɨɫɵ ɢɡɭɱɟɧɢɹ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧ - ɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɧɚɪɨɞɨɜɋɋɋɊɉɪɨɛɥɟɦɵɦɭɡɵɤɚɥɶɧɨɝɨɮɨɥɶɤɥɨɪɚɧɚɪɨ- ɞɨɜɋɋɋɊ ɋɬɚɬɶɢɢɦɚɬɟɪɢɚɥɵ – Ɇ Ɇɭɡɵɤɚ 73. – ɋ. 262-274. Ⱥɥɟɧɞɟɪ ɂɁ Ɇɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ ɂɧɞɢɢ – Ɇ ɇɚɭ - ɤɚ ȼɟɪɬɤɨɜɄȻɥɚɝɨɞɚɬɨɜȽəɡɨɜɢɰɤɚɹɗȺɬɥɚɫɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɧɚɪɨɞɨɜ ɋɋɋɊ - Ɇ Ɇɭɡɵɤɚ Ȼɟɥɹɟɜ ȼȺ Ⱥɮ - ɝɚɧɫɤɚɹɧɚɪɨɞɧɚɹɦɭɡɵɤɚ – Ɇ ɋɨɜɤɨɦɩ ȼɟɪɬɤɨɜɄɄɜɨɩɪɨɫɭ ɨɛ ɭɤɪɚɢɧɫɤɨɣ ɤɨɛɡɟ ɉɪɨɛɥɟɦɵ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɨɝɨ ɮɨɥɶɤɥɨɪɚ ɧɚɪɨɞɨɜ ɋɋɋɊɋɬɚɬɶɢɢɦɚɬɟɪɢɚɥɵ – Ɇ Ɇɭɡɵɤɚ – S. 275- Ʉɢɛɢɪɨ - ɜɚɋɇɆɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵɜɬɪɚɞɢɰɢɨɧɧɨɣɤɭɥɶɬɭɪɟɭɣɝɭɪɨɜ Ⱥɜɬɨɪɟɮ ɞɢɫ « ɤɚɧɞ ɢɫɤɭɫɫɬɜ - Ʌ Ʉɨɱɚɪɹɧ ȺɄ ɍɞɚɪɧɵɟ ɢ ɞɭɯɨɜɵɟ ɧɚɪɨɞɧɵɟ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ ɜ Ⱥɪɦɟɧɢɢ Ⱥɜɬɨɪɟɮ ɞɢɫ « ɤɚɧɞ ɢɫɤɭɫɫɬɜ - ȿɪɟɜɚɧ Ɇɚɥɶɤɟɟɜɚ ȺȺ Ɇɭɡɵɤɚɥɶɧɵɣ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɪɢɣ ɧɚɪɨɞɨɜ ɋɪɟɞɧɟɝɨ ȼɨɫɬɨɤɚ ɜ ɚɫɩɟɤɬɟ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɨ -ɢɫ - ɬɨɪɢɱɟɫɤɢɯɜɡɚɢɦɨɫɜɹɡɟɣ Ⱥɜɬɨɪɟɮɞɢɫ«ɤɚɧɞɢɫɤɭɫɫɬɜ - Ɍɚɲɤɟɧɬ Ɇɟɡɭɪɧɨɜɚ Ɍɂ ɇɚɪɨɞɧɵɣ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɣ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬ ɤɚɪɧɚɣ ɂɫɬɨɪɢɹ ɢ ɷɬɧɨɝɪɚɮɢɹ ɧɚɪɨɞɨɜ ɋɪɟɞɧɟɣ Ⱥɡɢɢ – Ⱦɭɲɚɧɛɟ Ⱦɨɧɢɲ 1981.- S. 54- ɆɭɝɚɪɢȻɆɭɡɵɤɚɥɶɧɚɹɤɭɥɶɬɭɪɚȺɥɠɢɪɚɢɩɪɨɛɥɟɦɵ ɢɫɩɨɥɧɢɬɟɥɶɫɤɨɝɨ ɢɫɤɭɫɫɬɜɚ Ⱥɜɬɨɪɟɮ ɞɢɫ « ɤɚɧɞ ɢɫɤɭɫɫɬɜ - Ɇ Ɇɭɡɵɤɚɥɶɧɚɹ ɷɧɰɢɤɥɨɩɟɞɢɹ – Ɍ -6. – Ɇ ɋɨɜ ɷɧɰɢɤɥ - ɆɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵɄɢɬɚɹɂɥɥɸɫɬɪɢɪɨɜɚɧɧɵɣɨɱɟɪɤ– Ɇ Ɇɭɡɝɢɡ Ɋɨɝɚɥɶ -Ʌɟɜɢɰɤɢɣ ȾɊ ɋɨɜɪɟɦɟɧɧɵɣ ɨɪɤɟɫɬɪ – Ɍ -4. – Ɇ Ɇɭɡɝɢɡ - ɋɚɪɵɛɚɟɜ Ȼɒ Ʉɚɡɚɯɫɤɢɟ ɧɚɪɨɞɧɵɟ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ ɩɪɨɲɥɨɟ ɢ ɧɚɫɬɨɹɳɟɟ ɭɫɨɜɟɪɲɟɧɫɬɜɨɜɚ - ɧɢɟ ɢ ɢɫɩɨɥɧɢɬɟɥɶɫɬɜɨ Ⱥɜɬɨɪɟɮ ɞɢɫ « ɞ -ɪɚ ɢɫɤɭɫɫɬɜ - Ɇ ɏɚɥɢɬɨɜ ɊɎ Ɍɚɬɚɪɫɤɢɟ ɧɚɪɨɞɧɵɟ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ Ⱥɜɬɨ - ɪɟɮɞɢɫ«ɤɚɧɞɢɫɤɭɫɫɬɜ - Ɍɚɲɤɟɧɬ ɏɚɲɛɚɂɆȺɛɯɚɡɫɤɢɟɧɚ - ɪɨɞɧɵɟɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ – ɋɭɯɭɦɢ Ⱥɥɚɲɚɪɚ ɒɢɥɚ - ɤɚɞɡɟ Ɇɂ Ƚɪɭɡɢɧɫɤɚɹ ɧɚɪɨɞɧɚɹ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹ ɦɭɡɵɤɚ Ⱥɜɬɨɪɟɮ ɞɢɫ«ɤɚɧɞɢɫɤɭɫɫɬɜ - Ɍɛɢɥɢɫɢ ɒɨɬɬɟɧȺɈɛɡɨɪɦɚɪɨɤɤɚɧɫɤɨɣ ɦɭɡɵɤɢ – Ɇ Ɇɭɡɵɤɚ %DED\HY(øUDT[DOTÕQÕQPLOOLPXVLTLDOԥt- lԥri // Az ԥrb. EA x ԥbԥr. – ԤGԥb., dil v ԥ inc. ser., 1990. - ʋ – S. 109-119; +DúÕPOÕ)2GODU\XUGX – PXVLTLEHúL\L Xalq q ԥzeti. – 1996. – 30 apr.; Ad- nan A. Halkevlerinde musiki.– Ankara, 1940; Alexandru T. – Instrumentele mizicale ala poporului romin. Bucharest, 1956; Anoyanakis F. Greek popu- lar musical instruments. – “Melissa” publ. House (Greece), 1991; Buchner A. Musicinstrumente der volker. – Prag: Artia, 1968; Musical instruments of 436 the world. An illustrated Encyclopedia by the Diagram Group. – New-York, 1978; ɇɚɪɨɞɧɢ ɦɭɡɢɱɤɢ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɢ Ƀɭɝɨɫɥɚɜɢɣɟ .– Ȼɟɨɝɪɚɞ , 1957; gJHO%7UNNOWUWDULKLQHJLULú – C.8. – Türklerde devlet ve ordu mehteri (Hunlardan Osmanlilara) - C.9. – Türk halk musikisi aletleri (Uygur devle- tinden Osmanlilara). – $QNDUD %DúEDNDQOÕN%DVLPHYL g]WXQD<% - yük türk müsikisi ansiklopedisi. – C.1,2. – $QNDUD .OWU%DNDQOÕJÕ Picken L. Falk musical instruments of Turkey. - London: Musica asiatica, Oxford, 1977; Sümer )(VNLWUNOHUGHPXVLNLYHR\XQ7UNGQ\DVÕWDULK dergisi. – 1989. - ʋ – S. 11–21; Ɍɨɞɨɪɨɜ Ɇ. Ȼɴɥɝɚɪɫɤɢ ɧɚɪɨɞɧɢ ɦɭɡɢ - ɤɚɥɧɢ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ . Ɉɪɝɚɧɨɝɪɚɮɢɹ .– ɋɨɮɢɹ : ɇɚɭɤɚ ɢ ɢɡɫɤɭɫɬɜɨ , 1973; The Collection of musical instruments. – V.1. Kunitachi college of music / Gakkigaku shiryokan (collectin for orgonology) – Tokyo, 1996; ùD `bani Ⱥ. ùHQDVL\D musiqiye øUDQ Sazxa-yi milli-yi øUDQ .– ùLUD] 6|]HU V. Mözik ve mözikyenler ansiklopedisi. – øVWDQEXO =RQLV(&ODVVLFDO Persian music. An introduction. Harvard University Press. – Cambridge: Massachusetts, 1973. 3. ȾɚɧɫɤɟɪɈɅɆɭɡɵɤɚɥɶɧɚɹɤɭɥɶɬɭɪɚɬɚɞɠɢɤɨɜɄɚɪɚɬɟɝɢɧɚɢ ȾɚɪɜɚɡɚɂɫɤɭɫɫɬɜɨɬɚɞɠɢɤɫɤɨɝɨɧɚɪɨɞɚȼɵɩȾɭɲɚɧɛɟ –S. 176-264. 4. Slobin M.S. Instruments music in Northen Afganistan; A diss submitted partical fulfillment of the requirments for the degree of Doctor of Philosophy in the University of Michigan, 1969. 5. Ⱥɪɚɤɢɲɜɢɥɢ Ⱦɂ Ʉɪɚɬɤɢɣ ɢɫɬɨɪɢɱɟɫɤɢɣ ɨɛɡɨɪ ɝɪɭɡɢɧɫɤɨɣ ɦɭɡɵɤɢ – Ɍɛɢɥɢɫɢ ȽɨɫɢɡɞɚɬȽɪɭɡɢɢ – S. 32-36. 6. “Yeni yol” q ԥ]HWL ʋ %D[ ùXúLQVNL ) 0XVLTLúQDVÕQ GúQFԥlԥri. – %DNÕ *ԥnclik, 1995. – S. 17. 7. Zonis E. Göst. ԥsԥr. - S.156. 8. During J. La musique traditionelle de l`Azerbayjan et la science des mugams. – Paris, 1988. 9. Zonis E. Göst. ԥsԥr, s. 157. 10. ԤEGOTDVÕPRY D. Fz ԥUED\FDQWDUÕ – gDNÕ %úÕT V 11. $EEDVRYԤ/RVWԤITDQÕVWDQGDԤGԥb. vԥ inc.- 1973.-3 avq. 12. *DúD\HY & 4RSX] Wԥnbur, setar v ԥ saz // Kommunist ԥmԥyi, 1970. – 22 avq. 13. ùDCEDQLȺ. Göst. . ԥsԥr, S. 26. 14. Ʌɷɣɧɗɍɇɪɚɜɵɢɨɛɵɱɚɢɟɝɢɩɬɹɧɜɩɟɪɜɨɣɩɨɥɨɜɢɧɟ XIX ɜ – Ɇ ɇɚɭɤɚ – s. 290. 15. Nizami G ԥnc ԥvi. Leyli v ԥ Mԥcnun. – %DNÕ (OP – S. 70. 16. Ögel B. Göst. ԥsԥr, s. 198. 17. ȼɵɡɝɨɌɋɆɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵɋɪɟɞɧɟɣȺɡɢɢɂɫɬɨ - ɪɢɱɟɫɤɢɟɨɱɟɪɤɢ – Ɇ Ɇɭɡɵɤɚ – s. 87-88. 18. d`Erlanger R. La musique arabe. T.1, liv. 1-2. - Paris, 1930. - S. 166. 437 19. Ⱥɦɦɚɪ Ɏɏ Ʌɚɞɨɜɵɟ ɩɪɢɧɰɢɩɵ ɚɪɚɛɫɤɨɣ ɧɚɪɨɞɧɨɣ ɦɭɡɵ - ɤɢ – Ɇ ɋɨɜɤɨɦɩ – S. 20- ɋɚɥɟɯɆɚɯɞɢȺɥɶ -ɭɞɜɚɪɚɛɫɤɨɣ ɦɭɡɵɤɟɆɭɡɵɤɚɧɚɪɨɞɨɜȺɡɢɢɢȺɮɪɢɤɢ - ȼɵɩ – Ɇ ɋɨɜɤɨɦɩ 1987. – S.308. 20. ȼɵɡɝɨɌɋ*|VWԥsԥr, s.87. 21. ȼɵɡɝɨɌɋ*|VWԥsԥr, s. 84-87. 22. ɊɢɮɬɢɧȻɅɂɡɢɫɬɨɪɢɢɤɭɥɶɬɭɪɧɵɯɫɜɹɡɟɣɋɪɟɞɧɟɣȺɡɢɢɢ Ʉɢɬɚɹ II ɜɞɨɧɷ – VIII ɜɧɷ ɉɪɨɛɥɟɦɵɜɨɫɬɨɤɨɜɟɞɟɧɢɹ – 1960. – ʋ – S. 121. 23. Ɋɢɦɚɧ Ƚ Ɇɭɡɵɤɚɥɶɧɵɣ ɫɥɨɜɚɪɶ ɉɟɪ ɫ ɧɟɦɟɰ – Ɇɨɫɤɜɚ – Ʌɟɣɩɰɢɝ 1901-1904. 24. +DTYHUGL\HY Ԥ $]ԥUED\FDQGD WHDWU +DTYHUGL\HY Ԥ 6HoLOPLú ԥsԥrl ԥri. – C. 2. – %DNÕ $]ԥrn ԥúU – S. 417-418. 25. %DNÕ[DQRYԤgPUQVDUÕVLPL – %DNÕ øúÕT – S. 16. 26. 0DUD÷DOÕ Ԥ 0XVLTL DOԥtl ԥri v ԥ RQODUÕQ Q|YOԥri // Qobustan. – 1977. - ʋ – S. 77. 27. Ȼɚɯɦɚɧȼɋɪɟɞɧɟɚɡɢɚɬɫɤɢɟɢɫɬɨɱɧɢɤɢɨɪɨɞɢɧɟɫɦɵɱɤɨɜɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɆɭɡɵɤɚɧɚɪɨɞɨɜȺɡɢɢɢȺɮɪɢɤɢ – ȼɵɩ – Ɇ ɋɨɜ ɤɨɦɩ – S. 349-373. 28. ȼɵɡɝɨɌɋ*|VWԥsԥr, s. 21-22. 29. Öztuna Y. Göst. ԥsԥr – C.2., s. 262. 30. ùDCED ni Ⱥ. Göst. . ԥsԥr, s. 25-31. 31. ɅɵɤɨɲɢɧɇɋɉɨɥɠɢɡɧɢɜɌɭɪɤɟɫɬɚɧɟ – ɉɝ – S. 329. 32. Sachs C. Handbuch der Müsikinstrumentenkunde. – Leipzig, 1966. 33. Sarabski H. Köhn ԥ %DNÕ – %DNÕ VI fԥsil 1. Ȼɟɥɹɜɫɤɢɣ Ʌ ɂɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹ ɦɭɡɵɤɚ – ɬɪɚɧɫɮɨɪɦɚɰɢɹ ɱɟɥɨɜɟɱɟɫɤɢɯɞɜɢɠɟɧɢɣɇɚɪɨɞɧɵɟɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵɢɢɧ - ɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹɦɭɡɵɤɚ – ɑ – Ɇ ɋɨɜɤɨɦɩ – S.106- Ɂɟɦ - ɰɨɜɫɤɢɣɂɆɭɡɵɤɚɥɶɧɵɣɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɢɦɭɡɵɤɚɥɶɧɨɟɦɵɲɥɟɧɢɟ – Ye- nԥ orada, s. 125- ɗɥɶɲɟɤɈɆɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵɢɢɧɫɬɪɭ - ɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹɦɭɡɵɤɚ ɨɡɚɞɚɱɚɯɢɦɟɬɨɞɚɯɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɟɞɟɧɢɹ Ɍɟɨ - ɪɟɬɢɱɟɫɤɢɟ ɩɪɨɛɥɟɦɵ ɧɚɪɨɞɧɨɣ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɨɣ ɦɭɡɵɤɢ Ɇɭɡɵ - ɤɚɥɶɧɵɟɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵɢɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹɦɭɡɵɤɚ - Ɇ – S. 21. 2. ȺɛɞɭɥɥɚɟɜɚɋȺȺɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɫɤɢɟɧɚɪɨɞɧɵɟɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ Ⱥɜɬɨɪɟɮɞɢɫ«ɤɚɧɞɢɫɤɭɫɫɬɜ – Ȼɚɤɭ 3. ȼɵɡɝɨ Ɍ ɇɟɤɨɬɨɪɵɟ ɜɨɩɪɨɫɵ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɧɚɪɨɞɨɜ ɋɪɟɞɧɟɝɨ ȼɨɫɬɨɤɚ Ⱥɤɬɭɚɥɶɧɵɟ ɩɪɨɛɥɟɦɵ ɢɡɭɱɟɧɢɹ ɦɭɡɵ - ɤɚɥɶɧɵɯɤɭɥɶɬɭɪɫɬɪɚɧȺɡɢɢɢȺɮɪɢɤɢ – Ɍɚɲɤɟɧɬ Ɏɚɧ – S. 65- Ɇɚɰɢɟɜɫɤɢɣɂȼɇɚɪɨɞɧɵɣɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɣɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɢɦɟɬɨɞɨɥɨ - ɝɢɹ ɟɝɨ ɢɫɫɥɟɞɨɜɚɧɢɹ ɤ ɧɚɫɭɳɧɵɦ ɩɪɨɛɥɟɦɚɦ ɷɬɧɨɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɟɞɟ - ɧɢɹ Ⱥɤɬɭɚɥɶɧɵɟɩɪɨɛɥɟɦɵɫɨɜɪɟɦɟɧɧɨɣɮɨɥɶɤɥɨɪɢɫɬɢɤɢ – Ʌ Ɇɭ - ɡɵɤɚ – S. 143-170; Yen ԥ RQXQɎɨɪɦɢɪɨɜɚɧɢɟɫɢɫɬɟɦɧɨ -ɷɬɧɨɝɪɚ - ɮɢɱɟɫɤɨɝɨɦɟɬɨɞɚɜɨɪɝɚɧɨɥɨɝɢɢɆɟɬɨɞɚɢɡɭɱɟɧɢɹɮɨɥɶɤɥɨɪɚ – Ʌ 1983. – S. 54-63; Yen ԥ RQXQɈɫɧɨɜɧɵɟɩɪɨɛɥɟɦɵɢɚɫɩɟɤɬɵɢɡɭɱɟɧɢɹ ɧɚɪɨɞɧɵɯ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɢ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɨɣ ɦɭɡɵɤɢ ɇɚɪɨɞɧɵɟ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ ɢ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹ ɦɭɡɵɤɚ - ɑ – Ɇ ɋɨɜɤɨɦɩ – S. 6-38; Yen ԥ RQXQɌɪɚɞɢɰɢɨɧɧɚɹɢɧɫɬɪɭ - ɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹ ɦɭɡɵɤɚ ɧɚɪɨɞɨɜ ȿɜɪɨɩɵ ɢ Ⱥɡɢɢ ɩɟɪɫɩɟɤɬɢɜɵ ɢɫɫɥɟɞɨɜɚ - ɬɟɥɶɫɤɨɝɨɋɟɪɢɚɥɚɢ ɤɨɧɫɨɥɢɞɚɰɢɢɷɬɧɨɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɟɞɨɜȼɨɩɪɨɫɵ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɟɞɟɧɢɹ – ɋɉɛ – S. 28- Ɇɚɱɚɤ ɂ ɉɪɨɛɥɟɦɵ ɧɚɭɱɧɨɣɞɨɤɭɦɟɧɬɚɰɢɢɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɇɚɪɨɞɧɵɟɦɭɡɵ - ɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ ɢ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹ ɦɭɡɵɤɚ – ɑ – Ɇ ɋɨɜ ɤɨɦɩ – S. 56- ɋɬɪɚɣɧɚɪɘɇɟɫɤɨɥɶɤɨɫɥɨɜɨɛɢɡɭɱɟɧɢɢɧɚ - ɪɨɞɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɢ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɨɣ ɦɭɡɵɤɢ – Yen ԥ orada, s. 132- ɏɚɥɢɬɨɜ ɊɎ Ʉ ɢɡɭɱɟɧɢɸ ɬɚɬɚɪɫɤɨɝɨ ɧɚɪɨɞɧɨɝɨ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧ - ɬɚɪɢɹɆɭɡɵɤɚɢɫɨɜɪɟɦɟɧɧɨɫɬɶ ɚɤɬɭɚɥɶɧɵɟɜɨɩɪɨɫɵɬɚɬɚɪɫɤɨɣɦɭ - ɡɵɤɢ – Ʉɚɡɚɧɶ , 1980. – S. 117-125. 4. Ⱦɪɟɝɝɟɪ ȽȽ ɉɪɢɧɰɢɩɵ ɫɢɫɬɟɦɚɬɢɤɢ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭ - ɦɟɧɬɨɜ ɇɚɪɨɞɧɵɟ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ ɢ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹ ɦɭɡɵɤɚ – ɑ – Ɇ ɋɨɜ ɤɨɦɩ – S. 236- Ɇɚɰɢɟɜɫɤɢɣ ɂȼ ɇɚɪɨɞɧɚɹɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹɦɭɡɵɤɚɤɚɤɩɪɟɞɦɟɬɧɚɭɤɢɢɢɧɫɩɢɪɚɰɢɢ ɤɨɦɩɨɡɢɬɨɪɫɤɨɝɨɬɜɨɪɱɟɫɬɜɚɌɟɨɪɟɬɢɱɟɫɤɢɟɩɪɨɛɥɟɦɵɧɚɪɨɞɧɨɣɢɧ - 439 ɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɨɣɦɭɡɵɤɢ – Ɇ –S ɒɬɨɤɦɚɧɗɂɫɫɥɟɞɨɜɚɧɢɹ ɧɚɪɨɞɧɵɯɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜȿɜɪɨɩɵɢɢɯɨɩɢɫɚɧɢɹɜɦɧɨɝɨ - ɬɨɦɧɨɦ ɫɩɪɚɜɨɱɧɢɤɟ Handbuch ɇɚɪɨɞɧɵɟ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧ cɬɪɭ - ɦɟɧɬɵ ɢ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚɥɶɧɚɹ ɦɭɡɵɤɚ – ɑ – Ɇ ɋɨɜ ɤɨɦɩ – S.39-55. 5. Bԥdԥlb ԥ\OLԤ;DOToDO÷ÕDOԥtl ԥri v ԥ LIDoÕOÕTSUREOHPOԥULԤGԥb. vԥ inc. – 1966 – 29 okt. 6. Ʉɚɪɚɟɜ Ʉ. ɇɚɭɱɧɨ -ɩɭɛɥɢɰɢɫɬɢɱɟɫɤɨɟ ɧɚɫɥɟɞɢɟ .– Ȼɚɤɭ : ɗɥɦ , 1988. – S ԤPL rov F. Musiqi s ԥnԥWLPL] KDTTÕQGD ԤGԥb. vԥ inc.– 1967. – 14 yanv.; ɇɢɹɡɢɉɪɚɡɞɧɢɤɩɟɫɧɢȼɵɲɤɚ – 1969. – ɹɧɜ 7. ɇɚɡɚɣɤɢɧɫɤɢɣ ȿȼ Ɉ ɞɢɧɚɦɢɱɟɫɤɢɯ ɜɨɡɦɨɠɧɨɫɬɹɯ ɫɨɜɪɟ - ɦɟɧɧɨɝɨ ɫɢɦɮɨɧɢɱɟɫɤɨɝɨɨɪɤɟɫɬɪɚ ɉɪɢɦɟɧɟɧɢɟ ɚɤɭɫɬɢɱɟɫɤɢɯɦɟɬɨ - ɞɨɜɢɫɫɥɟɞɨɜɚɧɢɹɜɦɭɡɵɤɨɡɧɚɧɢɢ – Ɇ Ɇɭɡɵɤɚ – S. 101-130. 8. Ɋɭɞɚɤɨɜ ȿȺ ɂɫɫɥɟɞɨɜɚɧɢɟ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɢ ɚɧɫɚɦɛɥɟɣɅɚɛɨɪɚɬɨɪɢɹɦɭɡɵɤɚɥɶɧɨɣɚɤɭɫɬɢɤɢ – Ɇ Ɇɭɡɵɤɚ – S. 53-59. 9. ȼɟɪɬɤɨɜɄȻɥɚɝɨɞɚɬɨɜȽəɡɨɜɢɰɤɚɹɗȺɬɥɚɫɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɧɚɪɨɞɨɜɋɋɋɊ – Ɇ Ɇɭɡɵɤɚ – S. 14- Ɇɚɤɫɢ - ɦɨɜȿɂɈɪɤɟɫɬɪɵɢɚɧɫɚɦɛɥɢɪɭɫɫɤɢɯɧɚɪɨɞɧɵɯɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɂɫɬɨ - ɪɢɱɟɫɤɢɟɨɱɟɪɤɢ – Ɇ ɋɨɜɤɨɦɩ 10. Ƚɢɡɚɬɨɜ Ȼ Ɂɚɫɥɭɠɟɧɧɵɣ ɤɨɥɥɟɤɬɢɜ ɪɟɫɩɭɛɥɢɤɢ Ʉɚɡɚɯɫɤɢɣ ɝɨɫɭɞɚɪɫɬɜɟɧɧɵɣ ɚɤɚɞɟɦɢɱɟɫɤɢɣ ɨɪɤɟɫɬɪ ɧɚɪɨɞɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɢɦ Ʉɭɪɦɚɧɝɚɡɵ ɨɱɟɪɤɬɜɨɪɱɟɫɤɨɝɨɩɭɬɢ – Ⱥɥɦɚ -Ⱥɬɵ Ƚɵɥɵɦ Ʉɭɡ - ɧɟɰɨɜɚȽȼɋɚɞɵɤɨɜɎɌȽɨɫɭɞɚɪɫɬɜɟɧɧɵɣɨɪɤɟɫɬɪɧɚɪɨɞɧɵɯɢɧɫɬɪɭ - ɦɟɧɬɨɜɍɡɛɟɤɢɫɬɚɧɚɢɦɌɭɯɬɚɫɢɧɚȾɠɚɥɢɥɨɜɚ – Ɍɚɲɤɟɧɬ ɍɡɛɟɤɢɫɬɚɧ ȼɟɪɬɤɨɜɄ vԥ b. Göst. .ԥsԥr, 1975. – S. 17. 11. ԤEGOTDVÕPRY 9 +ԥllini gözl ԥyԥn m ԥsԥlԥ // Ԥdԥb. vԥ inc.– 1976. – 10 fevr. 12. ȼɨɫɬɨɱɧɵɣɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɧɚɧɨɜɨɦɩɭɬɢ – Ɇ 13. 6H\LGRYD 6 ;DOT LIDoÕOÕ÷ÕQÕ PNԥmm ԥl öyr ԥnm ԥli // M ԥdԥni- PDDULILúL – 1985. - ʋ – S. 36-37. 14. ɋɚɪɵɛɚɟɜ Ȼɒ Ʉɚɡɚɯɫɤɢɟ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ – Ⱥɥɦɚ -Ⱥɬɚ ɀɚɥɵɧ 15. ɇɢɝɦɟɞɡɹɧɨɜ Ɇɇ Ɍɚɬɚɪɫɤɢɟ ɧɚɪɨɞɧɵɟ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧ - ɫɬɪɭɦɟɧɬɵɆɭɡɵɤɚɥɶɧɚɹɮɨɥɶɤɥɨɪɢɫɬɢɤɚ – ȼɵɩ – Ɇ ɋɨɜɤɨɦɩ 1978. – S. 279. 16. ȺɛɚɫɨɜɚɗɋɬɢɦɭɥɬɜɨɪɱɟɫɤɨɝɨɪɨɫɬɚȻɚɤɪɚɛɨɱɢɣ – 1986.- ɧɨɹɛɪɹ 1ԥ÷Pԥkar Y. Saz s ԥnԥWLPL]ԤGԥb. vԥ inc. – 1988. – 18 mart. 17. Ԥliyev X. Bu bar ԥdԥ fikirl ԥúPԥyԥ dԥyԥUԤGԥb. vԥ inc. – 1968.– 3 fevr. 18. ԤEGXOTDVÕPRY)1RWOXLIDoÕOÕTYԥ «ԤGԥb. vԥ inc. – 1972. – 23 sent.; Yen ԥ RQXQ øQVWUXPHQWDO [DOT LIDoÕOÕ÷ÕQÕQ Eԥ`zi xüsusiyyԥtl ԥri KDTTÕQGD(OPYԥ hԥyat. – 1972. - ʋ – S. 18. 440 19. 1DPD]DOL\HY 4 øIDoÕOÕT \HQLOLN WԥlԥE HGLU ԤGԥb. vԥ inc. – 1973. – 4 avq. ùXúLQVNL)0XVLTLúQDVÕQGúQFԥlԥri. – %DNÕ *ԥnclik, 1995. – S. 152-169. 21. Mustafayev D. Ad-VDQÕPÕ]ԥyԥr-ԥskikl ԥULPL]ԤGԥb. vԥ inc. – 1977. – 20 avq.; F ԥrԥcov S. Tar v ԥ onun tԥGULVLԤGԥb. vԥ inc.– 1987. – 6 fevr.; N ԥ÷Pԥkar Y. Göst. ԥsԥr. 22. Ԥfԥndiyev G. Tük ԥnm ԥz x ԥzin ԥ ԤGԥb. vԥ inc.– 1977. – 8 \DQY 4XOL\HY6;DOToDO÷ÕDOԥtl ԥULQLQSDNOÕ÷ÕQÕTRUX\DT%DNÕ .– 1979. – 12 dek.; Namaz ԥOL\HY48÷XUOX\ROGDԤGԥb. vԥ inc. – 1989. – 22 dek. 441 d$/ö,$/ԤTL ԤRI HAQQINDA MԤ`LUMAT VER ԤNL ԤRIN SIYAHISI %DNÕúԥhԥri Axundov S ԥttar (1914/60) – 5HVSXEOLND\DUDGÕFÕOÕTHYLQLQEDúPH - todisti. %DNÕ[DQRY ԤKPԥd M ԥmm ԥGU]D R÷OX (1892/74) – tarz ԥn, pedaqoq, Az ԥUED\FDQ[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥULDQVDPEOÕQÕQEԥdii r ԥhb ԥri, Az ԥrbaycan Res- SXEOLNDVÕQÕQ[DOTDUWLVWL (\YD]RY)LUX]$O[DVR÷OX (1949/50) – qarmonçu. ԤEGOTDVÕPRY9DTLIԤPLUR÷OX (1942/57) – Bak Õ0XVLTL$NDGHPL - \DVÕQÕQSURIHVVRUXWDU]ԥn. ԤsԥGXOOD\HY$ULI0XUWX]DR÷OX (1949/50) – %DNÕ0XVLTL$NDGHPL - yas ÕQÕQEDúPԥOOLPLNDPDQoDoÕ Hüseynli Bayram X ԥOLOR÷OX (1923/55) – %DNÕ0XVLTL$NDGHPL\DVÕ - QÕQSURIHVVRUXEԥst ԥkar v ԥ PXVLTLúQDV øPDPYHUGL\HY øOTDU&ԥPLOR÷OX (1956/43) – %DNÕ0XVLTL$NDGHPL - \DVÕQÕQGRVHQWLVԥnԥWúQDVOÕTQDPL]ԥdi. Kԥrimov M ԥcnun T ԥEUL] R÷OX (1945/54) – dosent, s ԥnԥWúQDVOÕT namiz ԥGL%DNÕ0XVLTL$NDGHPL\DVÕQԥzdind ԥ QԥGLPoDO÷ÕDOԥtl ԥrinin b ԥrpa vԥ tԥkmill ԥúGLUPԥ laboratoriyas ÕQÕQPGLUL 4DVÕPRY 4XEDG $EGXOOD R÷OX (1896/71) – tarix elml ԥri namiz ԥdi, Az ԥUED\FDQ5HVSXEOLNDVÕQÕQԤPԥkdar m ԥdԥniyy ԥWLúoLVL Mԥnsurov Mirz ԥ Mԥnsur M ԥúԥdi M ԥOLNR÷OX (1887/79) – tarz ԥn, pe- daqoq, Az ԥUED\FDQ5HVSXEOLNDVÕQÕQԤPԥkdar inc ԥsԥnԥt xadimi. Mik D\ÕORY$÷DODU%LODOR÷OX (1913/61) - DúÕT Mirz ԥ\HY=DNLU4XODPR÷OX (1943/57) – Az ԥrbaycan Dövl ԥt Musiqi Kollecinin mü ԥllimi, qarmonçu. Gԥnc ԥ úԥhԥri Baratov Zülfüqar – GUDPWHDWUÕQÕQDUWLVWL CԥfԥURY0LUVXFD8VXER÷OX (1916/55) – NDPDQoDoÕ ԤOL\HY$÷ԥli QԥGLUR÷OX (1922/58) – nԥfԥVoDO÷ÕDOԥtl ԥULLIDoÕVÕ Ԥlizad ԥ )D]LO0LND\ÕOR÷OX (1916/54) – tar sinfi mü ԥllimi. Hԥbibullayev Sirac Abuz ԥUR÷OX (1933/37) – DúÕT Hüseynov Tofiq – mԥdԥniyy ԥt evinin direktoru. 3DúD\HY6ԥdnik – folklorçu, professor. Möt ԥriz ԥdԥ göst ԥULOPLúUԥqԥml ԥr anadan olma tarixini v ԥ J|Uú YD[WÕQGDNÕ\DúÕJ|VWԥrir. 442 6XPTD\ÕW úԥhԥri 6DOPDQRY+DELOùDKLQR÷OX (1965/34) – qԥdim v ԥ PDVLU[DOToDO÷Õ al ԥtl ԥULKD]ÕUOD\DQXVWD 1D[oÕYDQ0X[WDU5HVSXEOLNDVÕ Allahverdiyev Simurq ùDKEX] UD\RQXQXQ &ԥhri k ԥndi) – mԥdԥ- niyy ԥt evinin müdiri. Ԥhm ԥdov C ԥEL %D\UDP R÷OX .RODQÕ Nԥndi) – tulumçu, ]XUQDoÕYԥ EDODEDQoÕ ԤOL\HY $÷GDPUD\RQX $OODKYHUGL\HY 0HKGL 4DUDú R÷OX *ODEOÕNԥndi) – QD÷D - UDoÕ %DODNLúL\HY%ԥyl ԥU0|YVPR÷OX $÷GDP – WDUKD]ÕUOD\DQ usta. Ԥliyev M ԥhԥmm ԥG %DODNLúL R÷OX – ùHOOL 0ԥhԥmm ԥd (1890/80, $÷GDPúԥhԥri) – xan ԥnd ԥ. ԤOL\HY ԤrԥERYԤGKԥP$VODQR÷OX $÷VWDIDVWDQVL\DVÕ – DúÕT $÷VXUD\RQX ùDKED]RY%D[úDOÕ$OÕR÷OX $÷VX – tar v ԥ VD]ED÷OD\DQXV - ta. Balak ԥn rayonu Atayev Kamal V ԥOLR÷OX (1933/37, Tülü k ԥndi) – tԥnburçu. 'LELURYùDPLO – mԥdԥniyy ԥWú|CEԥsinin müdiri. Hԥsr ԥtov M ԥhԥmm ԥGԤOLR÷OX øWLWDODNԥndi) – DúÕT Yet ԥrov Ata (1908/62, Tülü k ԥndi) – tԥnburçu. Bԥrd ԥ rayonu Abasob M ԥhԥmm ԥd Heyd ԥr R÷OX (1891/80, B ԥrd ԥ) – nԥfԥV oDO÷Õ al ԥtl ԥULLIDoÕVÕ $÷D\HY+H\GԥUԤKPԥGR÷OX (1890/81, B ԥrd ԥ) – nԥfԥVoDO÷ÕDOԥtl ԥri LIDoÕVÕ Bayramov Hüseyn S ԥfԥUR÷OX (1905/66, B ԥrd ԥ)– DúÕT Ԥlԥsg ԥURY$\GÕQøPUDQR÷OX (1910/61, G ԥrԥnԥ kԥndi) – nԥfԥVoDO÷Õ al ԥtl ԥULLIDoÕVÕ Dԥvԥçi rayonu $÷DVÕ]DGԥ $÷DVÕ4DVÕPR÷OX (1907/63, D ԥvԥçi) – nԥfԥVoDO÷ÕDOԥtl ԥri LIDoÕVÕ Binyaminov Z ԥbulla Yevlax rayonu &DYDGRYD1DEDW3DúDTÕ]Õ (1914/57, Yevlax) – DúÕT Gԥdԥbԥy rayonu Bayramov V ԥOL$OÕR÷OX – ùDLU9ԥli Misginli (1894/76, Qarabulaq kԥndi) – DúÕT 444 Göyçay rayonu $EGXOOD\HY7RILT+VH\QR÷OX (1916/55, Göyçay) – tarz ԥn. øEUDKLPRYøEDGԤúUԥIR÷OX (1903/68, Göyçay) – nԥfԥVoDO÷ÕDOԥtl ԥri LIDoÕVÕ Mԥmm ԥGRY Xaçmaz rayonu $EÕúHY$EÕú*QԥúR÷OX (1903/68, Xaçmaz) – nԥfԥVoDO÷ÕDOԥtl ԥri ifa- oÕVÕ øVPD\ÕOOÕUD\RQX &DYDGRYԤOLFDYDG Kԥlb ԥcԥr rayonu 4RFD\HY ùԥPúLU 4XUEDQ R÷OX (1893/77, D ԥmirçidan k ԥndi) – DúÕT Az ԥrbaycan Resp XEOLNDVÕQÕQԤPԥkdar inc ԥsԥnԥt xadimi. Kürd ԥmir rayonu Hüseynov H ԥsr ԥW0X[WDUR÷OX (1927/44, Kürd ԥmir) – ]XUQDoÕODUDQ - VDPEOÕQÕQEԥdii r ԥhb ԥri, beyn ԥO[DOTIHVWLYDOÕQODXUHDWÕ Rüst ԥPRYԤKPԥG$GLOR÷OX (1921/50, Kürd ԥmir) – DúÕT Qazax rayonu 4DVÕPRY $EG ulla M ԥhԥmm ԥG R÷OX (1924/46, Qazax) – nԥfԥVoDO÷Õ al ԥtl ԥULKD]ÕUOD\DQXVWD Mԥhԥrr ԥmov M ԥhԥmm ԥdԥOL $EEDVTXOX R÷OX (1889/81, Qazax) – sazb ԥnd. Quba rayonu Ԥlimov M ԥhԥmm ԥG0HKEDODR÷OX øVSLNNԥndi) – DúÕT 445 Gԥbԥyb ԥ\RYùDPLO0UVԥOR÷OX (1924/46, Quba) – WDUED÷OD\DQXVWD 'DGDúRY +DELO ԤOԥkb ԥU R÷OX (1938/32, Quba) – [DOT oDO÷Õ DOԥtl ԥri KD]ÕUOD\DQXVWD /DoÕQUD\RQX $÷D\HY Heyd ԥr – QD÷DUDoÕ Salyan rayonu $÷D\HYԤIODWXQ0LU\DTXER÷OX (1928/42, Salyan) – qarmonçu. Mԥmm ԥdov Manaf Heyd ԥUR÷OX (1926/44, Salyan) – “C ԥngi” folk- ORU DQVDPEOÕQÕQ Eԥdii r ԥhb ԥri, Az ԥUED\FDQ 5HVSXEOLNDVÕQÕQ ԤPԥkdar inc ԥ- sԥnԥWLúoLVLQԥfԥVoDO÷ÕDOԥtl ԥULKD]ÕUOD\DQXVWD Quliyev Valeh 6DO\DQúԥhԥri) – DúÕT Pԥnahov P ԥQDK ԤOԥsg ԥU R÷OX (1926/44, Salyan) – DúÕT$]ԥrbaycan 5HVSXEOLNDVÕQÕQԤPԥkdan inc ԥsԥnԥWLúoLVL 6DGÕTRY 4XUEDQ[DQ 4DUDú R÷OX (1905/65, S ԥrxanb ԥyli k ԥndi) – DúÕT ùÕ[ODURY1VUԥt C ԥfԥUR÷OX (1915/55, Salyan) – tarz ԥn. ùDPD[ÕUD\RQX Ԥliyev Fikr ԥW$÷DODUR÷OX ùDPD[Õ - EDODEDQoÕ Ԥzizov M ԥzahir ùDPD[Õ – mԥdԥniyy ԥt evinin b ԥdii r ԥhb ԥri. +DFÕ\HYD =DELWԥ ùDPD[Õ – WDU VD] NDPDQoD KD]ÕUOD\DQ XVWD+DFÕ\HY+DFԥOL'DúGԥPLUR÷OXQXQ - TÕ]Õ øVPD\ÕORY0LU]ԥ ùDPD[Õ – DúÕT 6H\LGRY$÷DVԥI$÷DKVH\QR÷OX ùDPD[Õ – EDODEDQoÕ ùԥki rayonu $[XQGRY%D[úDOÕ.D]ÕPR÷OX ùԥki) – ölk ԥúQDVOÕTPX]H - yinin direktoru. Bԥdԥlov Nur ԥGGLQøEUDKLPR÷OX ùԥki) – NDPDQoDoÕ . Bilalov Nazim M ԥmm ԥG R÷OX ùԥki) – mԥdԥniyy ԥt evinin direktoru. Cԥfԥrov H ԥbibulla K %D\UDP R÷OX (1896/74, Kiçik D ԥhn ԥ kԥndi) – ]XUQDoÕ . (PLQRY0XVD4XUEDQR÷OX (1873/97, Birinci Bil ԥcik k ԥndi) – DúÕT . øEUDKLPRY +DFÕEDOD $EGXOOD R÷OX %Dú /D\VTÕ Nԥndi) – DúÕT RԥKLPRY ԤOԥfs ԥr M ԥmm ԥdr ԥKLP R÷OX ùԥki) – ]XUQDoÕODU 446 ansambl ÕQÕQEԥdii r ԥhb ԥri. ùԥmkir rayonu Ԥlԥkb ԥrov Hümb ԥWԤKPԥGR÷OX ùԥmkir) – tarz ԥn. HԥsԥQRY0XUDG%DED[DQR÷OX ùԥmkir) – DúÕT Hüseynov Teymur S ԥfԥUR÷OX ùԥmkir) – DúÕT . Mԥmm ԥGRY$OÕ0VH\LER÷OX (1894/76, Z ԥyԥm k ԥndi) – DúÕT Mԥmm ԥdov M ԥmm ԥd M ԥmm ԥGWD÷Õ R÷OX (1910/61, Morul-Sԥrxan kԥndi) – nԥfԥVoDO÷ÕDOԥtl ԥULLIDoÕVÕ 4DVÕPRY4DVÕP0DLOR÷OX ùԥmkir) – QD÷DUDoÕ Qurbanov Abbas M ԥhԥmm ԥG R÷OX ùԥPNLU VWDQVL\DVÕ – DúÕT ùXúDUD\RQX Cԥfԥrov C ԥfԥr Heyd ԥUR÷OX (19 ùXúD – ùԥUToDO÷ÕDOԥtl ԥri fab- rikinin direktoru. Mirz ԥ\HYԤOL0DKPXGR÷OX ùXúD – kamança sinfi mü ԥlli- mi. 6DOPDQRYùDKLQ0DKPXGR÷OX ùXúD – WDUKD]ÕUOD\DQXV - ta. Tovuz rayonu Nԥsibov Saleh MHKGLR÷OX (1900/70, Tovuz) – DúÕT . 5]D\HY1D÷ÕøPDPYHUGLR÷OX (1903/67, Tovuz) – DúÕT Yusifov Yusif M ԥmm ԥGR÷OX (1909/61, Tovuz) – DúÕT Zaqatala rayonu Ԥhm ԥdov M ԥmm ԥd Kamil (Zaqatala) – ölk ԥúQDVOÕTPX]H\LQLQGL - rektoru. .DPOD\HY2VPDQùDEDQR÷OX (1924/46, Göy ԥm k ԥndi) – tԥnburçu. 447 ȺɁȿɊȻȺɃȾɀȺɇ CK ɂȿ ɇȺɊɈȾɇɕȿ ɆɍɁɕɄȺɅɖɇɕȿ ɂɇɋɌɊɍɆȿɇɌɕ ɦɭɡɵɤɨɜɟɞɱɟɫɤɨ -ɨɪɝɚɧɨɥɨɝɢɱɟɫɤɨɟɢɫɫɥɟɞɨɜɚɧɢɟ ȺɜɬɨɪɋɚɚɞɟɬȺȺɛɞɭɥɥɚɟɜɚ Ȼɚɤɭ 2 ɊȿɁɘɆȿ Ʉɧɢɝɚɫɨɫɬɨɢɬɢɡɜɜɟɞɟɧɢɹɲɟɫɬɢɝɥɚɜɢɡɚɤɥɸɱɟɧɢɹ ȼɨɜɜɟɞɟɧɢɢɩɨɞɱɟɪɤɢɜɚɟɬɫɹɚɤɬɭɚɥɶɧɨɫɬɶɢɫɫɥɟɞɨɜɚɧɢɹɜɨɩɪɨ- ɫɨɜ ɢɫɬɨɪɢɢ ɪɚɡɜɢɬɢɹ ɤɨɧɫɬɪɭɤɬɢɜɧɵɯ ɢ ɚɤɭɫɬɢɱɟɫɤɢɯ ɨɫɨɛɟɧɧɨɫɬɟɣ ɯɭɞɨɠɟɫɬɜɟɧɧɨ -ɢɫɩɨɥɧɢɬɟɥɶɫɤɢɯ ɜɨɡɦɨɠɧɨɫɬɟɣ ɩɪɢɦɟɧɟɧɢɹ ɫɪɚɜɧɢ - ɬɟɥɶɧɨɝɨɢɡɭɱɟɧɢɹɦɢɝɪɚɰɢɢɬɟɪɦɢɧɨɥɨɝɢɢɷɬɢɦɨɥɨɝɢɢɧɚɪɨɞɧɵɯɦɭ - ɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɇɆɂ ɚ ɬɚɤɠɟ ɪɨɥɶ ɦɭɡɵɤɨɜɟɞɱɟɫɤɢɯ ɥɢ - ɬɟɪɚɬɭɪɧɵɯɢɫɬɨɪɢɱɟɫɤɢɯɚɪɯɟɨɥɨɝɢɱɟɫɤɢɯɷɬɧɨɝɪɚɮɢɱɟɫɤɢɯɦɭɡɟɣ - ɧɵɯ ɢ ɥɢɧɝɜɢɫɬɢɱɟɫɤɢɯ ɢɫɬɨɱɧɢɤɨɜ ɜ ɪɟɲɟɧɢɢ ɩɨɫɬɚɜɥɟɧɧɵɯ ɡɚɞɚɱ ȼɨɫɫɨɡɞɚɧɢɟɜɵɲɟɞɲɢɯɢɡɭɩɨɬɪɟɛɥɟɧɢɹɢɭɫɨɜɟɪɲɟɧɫɬɜɨɜɚɧɢɟɇɆɂ ɜɵɹɜɥɟɧɢɟɨɫɨɛɟɧɧɨɫɬɟɣɢɯɷɜɨɥɸɰɢɢɤɨɧɫɬɪɭɤɰɢɢɩɪɢɦɟɧɟɧɢɹɜɛɵ - ɬɭɫɨɫɬɚɜɟɚɧɫɚɦɛɥɟɣɢɨɪɤɟɫɬɪɨɜɩɪɢɨɛɭɱɟɧɢɢɜɭɱɟɛɧɵɯɡɚɜɟɞɟɧɢ - ɹɯ – ɫɱɢɬɚɸɬɫɹɜɚɠɧɟɣɲɢɦɢɡɚɞɚɱɚɦɢɫɨɜɪɟɦɟɧɧɨɝɨɦɭɡɵɤɨɜɟɞɟɧɢɹ ȼɝɥɚɜɟ – ³ɂɫɬɨɪɢɨɝɪɚɮɢɹɚɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɫɤɢɯɧɚɪɨɞɧɵɯɦɭɡɵ - ɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ´ – ɧɚ ɨɫɧɨɜɚɧɢɢ ɩɚɦɹɬɧɢɤɨɜ ɦɚɬɟɪɢɚɥɶɧɨɣ ɤɭɥɶɬɭɪɵ ɩɢɫɶɦɟɧɧɵɯ ɢɫɬɨɱɧɢɤɨɜ ɤɧɢɠɧɨɣ ɦɢɧɢɚɬɸɪɵ ɢ ɦɭɡɟɣɧɵɯ ɨɛɪɚɡɰɨɜ ɭɤɚɡɵɜɚɟɬɫɹ ɱɬɨ ɜ Ⱥɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɟ ɜ ɪɚɡɧɵɟ ɩɟɪɢɨɞɵ ɛɵɥɨ ɪɚɫɩɪɨɫɬɪɚɧɟɧɨɇɆɂɍɱɢɬɵɜɚɹɱɚɫɬɨɟɭɩɨɦɢɧɚɧɢɟɜɤɥɚɫɫɢɱɟɫɤɨɣ ɩɨɷɡɢɢɨɞɧɢɯɢɬɟɯɠɟɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɫɭɳɟɫɬɜɨɜɚɧɢɟɢɯ ɪɚɡɥɢɱɧɵɯ ɪɚɡɧɨɜɢɞɧɨɫɬɟɣ ɜɤɥɸɱɟɧɢɟ ɜ ɧɚɢɦɟɧɨɜɚɧɢɟ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɚ ɧɚɡɜɚɧɢɟɦɟɫɬɧɨɫɬɢɞɟɥɚɟɬɫɹɡɚɤɥɸɱɟɧɢɟɱɬɨɱɚɫɬɶɢɡɧɢɯɫɮɨɪɦɢɪɨ - ɜɚɥɚɫɶɧɟɩɨɫɪɟɞɫɬɜɟɧɧɨɜɚɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɫɤɨɣɫɪɟɞɟȼɩɪɨɜɟɞɟɧɧɨɣɫɢɫ - ɬɟɦɚɬɢɤɟɢɡɭɫɬɚɧɨɜɥɟɧɧɵɯɇɆɂ 2 ɨɬɧɟɫɟɧɵɤɫɬɪɭɧɧɵɦ – ɳɢɩ - ɤɨɜɵɟ 4 – ɫɦɵɱɤɨɜɵɟ - ɭɞɚɪɧɵɟ – ɤɞɭɯɨɜɵɦ - ɝɭɛɧɵɟ – ɹɡɵɱɤɨɜɵɟ - ɦɭɧɞɲɬɭɱɧɵɟ – ɤɩɟɪɟɩɨɧɨɱɧɵɦ – ɨɞɧɨɫɬɨɪɨɧ - ɧɢɟ - ɞɜɭɯɫɬɨɪɨɧɧɢɟ ɢ 7 – ɤ ɫɚɦɨɡɜɭɱɚɳɢɦ 1 - ɭɞɚɪɹɟɦɵɟ – ɩɨɬɪɹɯɢɜɚɟɦɵɟ - ɳɢɩɤɨɜɵɣ ɂɫɫɥɟɞɨɜɚɧɢɟ ɇɆɂ ɩɨɡɜɨɥɢɥɨ ɫɞɟ - ɥɚɬɶ ɡɚɤɥɸɱɟɧɢɟ ɨɛ ɭɫɩɟɲɧɨɦ ɪɚɡɜɢɬɢɢ ɚɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɫɤɨɝɨ ɢɧɫɬɪɭ - ɦɟɧɬɨɜɟɞɟɧɢɹ ȼ ɝɥɚɜɟ – ³Ɍɪɚɞɢɰɢɨɧɧɵɟ ɧɚɪɨɞɧɵɟ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭ - ɦɟɧɬɵȺɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɚ´ – ɨɩɢɫɵɜɚɸɬɫɹɦɨɪɮɨɥɨɝɢɹɢɷɪɝɨɥɨɝɢɹɫɬɪɭɧ - ɧɵɯ ɬɚɪ ɫɚɡ ɤɚɧɭɧ ɭɞ ɬɚɦɛɭɪ ɤɚɦɚɧɱɚ ɞɭɯɨɜɵɯ ɛɚɥɚɛɚɧ ɬɭɬɟɤ ɡɭɪɧɚɧɟɣɬɭɥɭɦ ɩɟɪɟɩɨɧɨɱɧɵɯ ɧɚɝɚɪɚɝɚɜɚɥɝɨɲɚ -ɧɚɝɚɪɚɞɭɦɛɟɤ ɢɫɚɦɨɡɜɭɱɚɳɢɯ ɲɚɯ -ɲɚɯɤɚɦɚɧɥɚɝɝɭɬɢ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɉɪɢɜɨɞɹɬɫɹ 448 ɪɟɡɭɥɶɬɚɬɵ ɥɢɧɟɣɧɵɯ ɨɛɦɟɪɨɜ ɜ ɰɟɧɬɚɯ ɫɬɪɭɧɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɫ ɮɢɤɫɢɪɨɜɚɧɧɵɦɢ ɥɚɞɤɚɦɢ ɬɚɪ ɫɚɡ ɢ ɞɭɯɨɜɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɬɭɬɟɤ ɧɟɣɛɚɥɚɛɚɧɡɭɪɧɚ ɫɰɟɥɶɸɨɩɪɟɞɟɥɟɧɢɹɢɯɡɜɭɤɨɪɹɞɨɜ ȼ ɝɥɚɜɟ – ³Ɍɟɯɧɢɱɟɫɤɢɟ ɢ ɯɭɞɨɠɟɫɬɜɟɧɧɨ -ɜɵɪɚɡɢɬɟɥɶɧɵɟ ɜɨɡɦɨɠɧɨɫɬɢ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ´ – ɪɚɫɫɦɚɬɪɢɜɚɸɬɫɹ ɫɬɪɨɣ ɞɢɚɩɚɡɨɧɧɚɫɬɪɨɣɤɢɲɬɪɢɯɢɬɟɦɛɪɵɪɟɝɢɫɬɪɵɩɨɡɢɰɢɢɚɩɩɥɢɤɚɬɭ - ɪɵɬɟɯɧɢɱɟɫɤɢɟɜɨɡɦɨɠɧɨɫɬɢɢɦɚɧɟɪɚɢɫɩɨɥɧɟɧɢɹ ȼɝɥɚɜɟ – ³Ɏɭɧɤɰɢɨɧɢɪɨɜɚɧɢɟɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ´ – ɩɪɢɜɨɞɹɬɫɹ ɨɫɨɛɟɧɧɨɫɬɢ ɩɪɢɦɟɧɟɧɢɹ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɜ ɧɚɪɨɞɧɨɦɛɵɬɭɫɨɫɬɚɜɟɚɧɫɚɦɛɥɟɣɢɨɪɤɟɫɬɪɨɜɪɚɫɫɦɚɬɪɢɜɚɸɬɫɹɢɫɬɨ - ɪɢɱɟɫɤɢɟ ɩɪɟɞɩɨɫɵɥɤɢ ɜɨɡɧɢɤɧɨɜɟɧɢɹ ɨɪɤɟɫɬɪɚ ɧɚɪɨɞɧɵɯɢɧɫɬɪɭɦɟɧ - ɬɨɜɮɨɪɦɢɪɨɜɚɧɢɹɟɝɨɫɨɫɬɚɜɚɢɪɟɩɟɪɬɭɚɪɚ ɨɫɧɨɜɵɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜɤɢ ɞɥɹɨɪɤɟɫɬɪɚɢɱɬɟɧɢɹɩɚɪɬɢɬɭɪ ȼɝɥɚɜɟ – ³Ⱥɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɫɤɢɟɧɚɪɨɞɧɵɟɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟɢɧɫɬɪɭ - ɦɟɧɬɵ ɜ ɪɹɞɭ ɢɯ ɨɞɧɨɬɢɩɧɵɯ ɪɚɡɧɨɜɢɞɧɨɫɬɟɣ´ – ɧɚ ɨɫɧɨɜɟ ɫɪɚɜɧɢ - ɬɟɥɶɧɨɝɨ ɢɡɭɱɟɧɢɹ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɛɵɬɭɸɳɢɯ ɜ ɫɬɪɚɧɚɯ ɉɟɪɟɞɧɟɝɨȻɥɢɠɧɟɝɨɢɋɪɟɞɧɟɝɨȼɨɫɬɨɤɚɞɟɥɚɸɬɫɹɫɥɟɞɭɸɳɢɟɩɪɟɞ - ɜɚɪɢɬɟɥɶɧɵɟɜɵɜɨɞɵ ɨɞɧɨɬɢɩɧɵɟɇɆɂɪɚɫɩɪɨɫɬɪɚɧɟɧɧɵɟɧɚɨɝɪɨɦ - ɧɨɣɬɟɪɪɢɬɨɪɢɢɢɢɦɟɸɳɢɟɩɪɢɦɢɬɢɜɧɨɟɫɬɪɨɟɧɢɟɢɪɚɡɥɢɱɧɵɟɧɚɡɜɚ - ɧɢɹɜɨɡɧɢɤɚɥɢɧɚɥɨɤɚɥɶɧɨɣɫɪɟɞɟɜɩɪɟɞɟɥɚɯɬɟɪɪɢɬɨɪɢɢɩɪɨɠɢɜɚɧɢɹ ɨɬɞɟɥɶɧɵɯ ɧɚɪɨɞɨɜ ɢɥɢ ɷɬɧɢɱɟɫɤɢɯ ɝɪɭɩɩ ɇɆɂ ɢɦɟɸɳɢɟ ɪɟɝɢɨ- ɧɚɥɶɧɨɟɪɚɫɩɪɨɫɬɪɚɧɟɧɢɟɢɨɛɳɟɟɧɚɡɜɚɧɢɟɜɨɡɧɢɤɥɢɢɪɚɡɜɢɜɚɥɢɫɶɧɚ ɨɩɪɟɞɟɥɟɧɧɨɣ ɬɟɪɪɢɬɨɪɢɢ ɚ ɡɚɬɟɦ ɦɢɝɪɢɪɨɜɚɥɢ ɜ ɫɨɫɟɞɧɢɟ ɨɛɥɚɫɬɢ ɫɨɜɟɪɲɟɧɧɵɟ ɇɆɂ ɛɵɬɭɸɳɢɟ ɧɚ ɨɬɧɨɫɢɬɟɥɶɧɨ ɧɟɛɨɥɶɲɨɣ ɬɟɪɪɢɬɨ - ɪɢɢɮɨɪɦɢɪɨɜɚɥɢɫɶɜɝɪɚɧɢɰɚɯɢɯɪɚɫɩɪɨɫɬɪɚɧɟɧɢɹ ɨɞɧɨɬɢɩɧɵɟɢɨɞ - ɧɨɢɦɟɧɧɵɟɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɟɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵɩɨɥɭɱɢɥɢɧɚɢɛɨɥɶɲɟɟɪɚɫɩɪɨɫ - ɬɪɚɧɟɧɢɟ ɧɚ ɬɟɪɪɢɬɨɪɢɹɯ ɧɚɫɟɥɟɧɧɵɦɢ ɬɸɪɤɨɹɡɵɱɧɵɦɢ ɧɚɪɨɞɚɦɢ ɨɛɵɱɧɨ ɡɚɢɦɫɬɜɨɜɚɧɧɵɦɢ ɹɜɥɹɸɬɫɹ ɫɬɪɭɧɧɵɟ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɵ ɫɥɨɠɧɨɣ ɤɨɧɫɬɪɭɤɰɢɢɢɦɟɸɳɢɟɫɜɨɢ³ɨɱɚɝɢ´ɡɚɪɨɠɞɟɧɢɹ ȼɝɥɚɜɟ – ³Ɉɫɧɨɜɧɵɟɧɚɩɪɚɜɥɟɧɢɹɢɡɭɱɟɧɢɹɚɡɟɪɛɚɣɞɠɚɧɫɤɢɯ ɧɚɪɨɞɧɵɯ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɢ ɢɯ ɞɚɥɶɧɟɣɲɟɟ ɪɚɡɜɢɬɢɟ´ – ɩɨɞɱɟɪɤɢɜɚɟɬɫɹ ɜɚɠɧɚɹ ɪɨɥɶ ɜ ɫɨɡɞɚɧɢɢ ɪɚɡɥɢɱɧɵɯ ɪɚɡɧɨɜɢɞɧɨɫɬɟɣ ɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ɫ ɧɢɡɤɢɦ ɢ ɜɵɫɨɤɢɦɢ ɪɟɝɢɫɬɪɚɦɢ ɜɨɫɫɬɚɧɨɜɥɟɧɢɟ ɢ ɪɟɤɨɧɫɬɪɭɤɰɢɹ ɜɵɲɟɞɲɢɯ ɢɡ ɭɩɨɬɪɟɛɥɟɧɢɹ ɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯ ɢɧɫɬɪɭ- ɦɟɧɬɨɜ ɋɱɢɬɚɟɬɫɹ ɱɬɨ ɩɪɢɨɪɢɬɟɬɧɨɟ ɧɚɩɪɚɜɥɟɧɢɟ ɧɚɭɱɧɨ -ɢɫɫɥɟɞɨɜɚ - ɬɟɥɶɫɤɢɯɪɚɛɨɬɞɨɥɠɧɨɛɵɬɶɫɨɫɪɟɞɨɬɨɱɟɧɨɧɚɢɡɭɱɟɧɢɢɬɨɱɧɵɯɚɤɭɫ - ɬɢɱɟɫɤɢɯ ɨɛɦɟɪɨɜ ɜɨɩɪɨɫɨɜ ɢɫɩɨɥɧɢɬɟɥɶɫɬɜɚ ɪɟɩɟɪɬɭɚɪɚ ɬɟɪɦɢɧɨ- ɥɨɝɢɢɢɷɬɢɦɨɥɨɝɢɢɚɪɟɚɥɨɜɢɦɢɝɪɚɰɢɢɪɟɤɨɧɫɬɪɭɤɰɢɢɢɭɫɨɜɟɪɲɟɧ - ɫɬɜɨɜɚɧɢɹɦɭɡɵɤɚɥɶɧɵɯɢɧɫɬɪɭɦɟɧɬɨɜ ȼ ɡɚɤɥɸɱɟɧɢɢ ɨɬɦɟɱɚɟɬɫɹ ɱɬɨ ɦɭɡɵɤɨɜɟɞɱɟɫɤɢɟ ɢ ɷɬɧɨɨɪ - ɝɚɧɨɥɨɝɢɱɟɫɤɢɟ ɢɫɫɥɟɞɨɜɚɧɢɹ ɇɆɂ ɞɨɥɠɧɵ ɫɥɭɠɢɬɶ ɨɫɧɨɜɨɣ ɞɥɹ ɢɯ ɫɢɫɬɟɦɧɨɝɨ ɚɧɚɥɢɡɚ ɜ ɤɨɧɬɟɤɫɬɟ ɩɪɨɰɟɫɫɚ ɜɡɚɢɦɨɞɟɣɫɬɜɢɹ ɧɚɰɢɨɧɚɥɶ - ɧɵɯɤɭɥɶɬɭɪ 449 FOLK MUSICAL INSTRUMENTS OF THE AZERBAIJANIANS (Muzicological-Organological Research) Author Saadet Ⱥ.Abdullayeva Baku, 2002 SUMMARY The book consists of an Introduction, six chapters and a Conclusion. The topicality of research on questions of history of development, constructive and acoustic peculiarities, artistic-performance capabilities, ap- plication, comparative study of migration, terminology, etymology of folk musical instruments as well as musicological, literary, historical, archeolo- gical, ethnographic, museum and linguistic sources for dealing with the above questions are emphasized in Introduction. The reconstruction of ob- solete and refined folk musical instruments, detection of the characteristics of their evolution, construction, application to daily life in ensembles and orchestras, and for music education at educational establishments is a re- garded the most important questions of modern musicology. Based upon the material monuments, written sources, book miniature and museum-pieces it is noted in Chapter 1 - “Historiography of Azerbaijan Folk Musical Instruments” that at different periods 88 folk musical in- struments had spread in Azerbaijan. Taking into consideration the frequent reference to one and the same musical instruments in classic poetry, existence of their varieties, inclusion of local names in naming the instru- ments, we concluded, that a part of them had directly appeared in Azer- baijan environs. In classification of stated folk musical instruments 32 of them are stringed (26 played by plucking, 4 played by bowing, 2 percussion instruments), 23 wind instruments (9 labial, 7 reed, 7 mouthpiece), 16 membranous (10 one-sided, 6 two-sided) and 17 self-sounding (11 beaten, 5 joggled and 1 played by plucking). The folk musical instruments research enabled to conclude Azerbaijan musical instruments study is developing successfully. The morphology and ergology of stringed instruments (tar, saz, kanun, ud, tanbur, kamancha), wind instruments (balaban, tutek, zurna, ney, tulum), membranous (nagara, gaval, gosha-nagara, dumbek) and self-soun- ding (shah-shah, kaman, laggutu) is described in Chapter 2 - “Traditional Folk Musical Instruments of Azerbaijan”. The results of lineal measure- ments (in cents) of the stringed instruments with fixed frets (tar, saz) and wind instruments (tutek, ney, balaban, zurna,) is acquired to determine their sonic catena. The tune, diapason, tuning, lines, timbres, registers, position, fin- 450 gering, technical capabilities and manner of performing are discussed in Chapter 3 - “Technical and Artistic Expressiveness of Musical Instruments”. The peculiarities of applying musical instruments to national life, within ensembles and orchestras are dealt with and historical background of the folk music orchestra, formation of its composition and repertoire, basics of orchestra instruments and score reading are considered in Chapter 4 - “Instruments in the Creative Works of Folk and Professional Music”. Based upon the comparative study of musical instruments of Front, Near and Middle East countries the following preliminary conclusions are made in Chapter 5 - “Azerbaijan Folk Musical Instruments Along with Their Twin Varieties”: twin folk musical instruments spread to a huge area and having a primitive structure and different names appeared in local environs within the confines of the territory of different nations or ethnic group; folk musical instruments spread regionally and having general na- mes appeared and developed in definite territories, later migrated to neigh- boring areas; complied folk musical instruments of a comparatively lesser territories formed at the borders of their spread; twin and similarly called musical instruments acquired maximum spread at the territories inhabited by Turkic peoples; usually, the stringed instruments of a complex construc-tion having their “heart” of generation are unoriginal. The importance of creating variety of low or high registers musical instruments, regeneration and reconstruction of obsolete musical instru- ments are outlined in Chapter 6 - “Development of prospects of Azerbaijan Folk Musical Instruments”. It is herein, thought that the priority research works should be focused at the study of accurate acoustic measures, ques- tions of performance, repertoire, terminology and etymology, areas and migration, reconstruction and improvement of musical instruments. The Conclusion emphasizes that musicological and ethnoorganologi- cal of folk musical instruments should serve as basis for their system ana- lysis in the context of the process of reciprocating national cultures. 451 0h1'Ԥ5ø&$ T *LULú ...... ………………..………………………………………… 3 I f ԥsil. Az ԥUED\FDQ[DOToDO÷LDOԥtl ԥULQLQWDUL[úQDVOL÷L ………..6 I.1. Az ԥUED\FDQoDO÷ÕDOԥtl ԥULWDUL[úQDVOÕ÷LUVL« ....…...... 6 I.1.1. Antik, q ԥdim v ԥ orta ԥsrl ԥUG|YU[DOToDO÷Õ al ԥtl ԥri …………...... ……………7 , II f ԥsil. Az ԥrbaycanin ԥn` ԥnԥYL[DOToDO÷LDOԥtl ԥri ….…….……136 II.1. Morfologiya v ԥ erqologiya…………………….………..136 II.1.1. Simli al ԥtl ԥr ...... …….….………..136 Tar ………………….……………………………136 Saz …….…………………………………………146 Qanun ...…………………………………………156 Ud...…………………………...... ……….…….158 Dambur ………………………………………….158 Kamança.....……………………………………...161 II.1.2. N ԥfԥs al ԥtl ԥri…...... …………...165 Balaban …………………………………………165 7Wԥ k. ……………………………………………168 Zurna .....…………………………………………168 Ney..……………………………………………...173 Tulum .…………………………………………...173 II.1.3. D ԥrili al ԥtl ԥr…...... ……….175 1D÷DUD«««««««««««««««« Qaval ……….……………………………………177 4RúDQD÷DUD ..……………………………………180 Dümb ԥk ……....………………………………….180 II.1.4. Özüs ԥsl ԥnԥn alԥtl ԥr…...... ……….183 ùD[úD[««««««««««««««« Kaman ……………………………………………183 Laqquti .…………………………………………..183 II.2. Musiqi al ԥtl ԥrinin ölçülm ԥsi...... …….………...183 III f ԥVLOdDO÷LDOԥtl ԥrinin texniki v ԥ bԥdii ifad ԥ imkanlari …...... 203 452 IV f ԥVLOdDO÷LDOԥtl ԥri xalq v ԥ SHúԥkar musiqi \DUDGLFLOL÷LQGD …...... …………………………259 ,9$]ԥUED\FDQ[DOTLQVWUXPHQWDOPXVLTLVLQLQ TÕVDúԥUKL« ...... 259 ,9;DOTPԥLúԥWLQGԥDQVDPEOYԥRUNHVWUOԥULQWԥUNLELQGԥ oDO÷ÕDOԥWOԥUL««« ...... ………263 IV.3. Az ԥUED\FDQ[DOToDO÷ÕDOԥtl ԥri orkestrl ԥri...... …...336 IV.3.1. Tarixi z ԥminl ԥr...... …………………..336 IV.3.2. Orkestr t ԥrkibinin v ԥ UHSHUWXDUÕQÕQ IRUPDODúPDVÕ ...... 338 IV.3.3. Orkestr üçün orkestrl ԥmԥnin v ԥ partituradan R[XQXúXQԥVDVODUÕ ..……...…...... …………….350 V f ԥsil. Az ԥUED\FDQ[DOToDO÷LDOԥtl ԥri eynitipli növl ԥri sirasinda …...... 354 VI f ԥsil. Az ԥUED\FDQ[DOToDO÷LDOԥtl ԥULQLQLQNLúDI perspektivi ..…………...... ……398 1ԥWLFԥ ...... ……………………...... …………………………….407 Izahat vԥ úԥrhl ԥr…...…….....……………………………………..410 ԤGԥEL\\DW …………...... …………..……………………………..417 dDO÷ÕDOԥWOԥULKDTTÕQGDPԥCOXPDWYHUԥQOԥULQVL\DKÕVÕ ………….442 $]ԥUED\FDQGLOLQGԥ[ODVԥ«««« ..……………448 øQJLOLVGLOLQGԥ[ODVԥ««« ...... ………..…..……………..450 453 6ԥDGԥW$EXWDOÕETÕ]Õ$EGXOOD\HYD AZ ԤRBAYCAN ;$/4d$/ö,$/Ԥ7/Ԥ5, PXVLTLúQDVOÕT -orqaQRORMLWԥGTLT at) %DNÕ³$GLOR÷OX´QΩúUL\\DWÕVΩK .LWDEÕQÕQ]TDEÕ÷ÕQÕQWԥUWLELQGԥ 0LU6ԥLGԤOLQLQ³*HFԥYD[WÕúԥKԥUKԥ\DWÕ´PLQLDWULQLQ Yԥ1L]DPLDGÕQD$]ԥ rbaycan ԤGԥEL\\DWÕ MX]H\LQGԥ QPD\LúHWGLULOԥQ;,;ԥVU TԥEUL][RYOX[DOoDVÕQÕQ IUDTPHQWOԥULQGԥQLVWLIDGԥHGLOPLúGLU KompüWHU\Õ÷ÕPÕ YԥWԥUWLEDWÕ : .ԥULPRY1Ԥ dDSDLP]DODQÕE 03.10.2002 1 .D÷Õ]IRUPDWÕ 70x100 /16 . +ԥFPL 28,3 ç.v. 6D\Õ QV[ԥ Sifariú 128 4L\PԥWLPTDYLOԥLOԥ . Kitab ³$'ø/2ö/8´ MMC-QLQPԥWEԥԥVLQGԥ hD]ÕUGLDSR]LWLYOԥUGԥQLVWLIDGԥROXQPDTOD RIVHWVXOXLOԥoDS HGLOPLúGLU hQYDQ %DNÕúΩK69XU÷XQ 'ΨOL\HYD a) Tel.: 98-68-25; 94-05-61 Faks: (99412) 99-73-37 E-mail: adiloglu @ azeronline.com