Załącznik nr 1 do Uchwały
Plan Odnowy Miejscowości Lisewo i Jęczewo na lata 2011 2018
GMINA GNIEWINO
Gniewino 2011
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 1 z 31 SPIS TREŚCI WSTĘP ...... 3 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI, W KTÓRYCHY BĘDZIE
REALIZOWANA OPERACJA...... 4 1.1 CECHY POŁOśENIA WSI LISEWO I JĘCZEWO ...... 4 1.2 UśYTKOWANIE GRUNTÓW ...... 5 1.3 ZARYS HISTORII ROZWOJU LISEWA, JĘCZEWA I OKOLIC ...... 5 1.4. KOMPOZYCYJNE WALORY ZESPOŁÓW ZABUDOWY ...... 7
2. INWENTARYZACJA ZASOBÓW SOŁECTWA LISEWO...... 9 2.1. ŚRODOWISKO FIZYCZNOGEOGRAFICZNE BADANEGO OBSZARU ...... 9 2.1.1. Rzeźba powierzchni ...... 9 2.1.2. Klimat ...... 11 2.1.3. Wody powierzchniowe ...... 12 2.1.4. Gleby ...... 13 2.1.5. Szata roślinna ...... 13
2.2. KRAJOBRAZ KULTUROWY ...... 14 2.2.1. Obiekty i zespoły znaczące dla dziedzictwa kulturowego gminy ...... 14 2.2.2. Obiekty i stanowiska archeologiczne ...... 16 2.2.3. Obiekty i strefy ochrony archeologicznej ...... 16
2.3. ŚRODOWISKO SPOŁECZNE I GOSPODARKA ...... 17 2.3.1. Charakterystyka demograficzna ...... 17 2.3.2. Analiza gospodarcza ...... 20
2.4. DROGI I SYSTEM TRANSPORTU ...... 20
2.5. KULTURA I REKREACJA ...... 21
3. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON SOŁECTWA LISEWO ...... 22
4. OPIS PLANOWANYCH DZIAŁAŃ...... 24
5. OPIS i CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKAŃCÓW, SPRZYJAJĄCYCH NAWIĄZYWANIU KONTAKTÓW SPOŁECZNYCH, ZE WZGLĘDU NA ICH POŁOśENIE ORAZ CECHY FUNKCJONALNO PRZESTRZENNE……………29
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 2 z 31 WSTĘP
Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych wyzwań, jakie stoją przed Polską w okresie integracji z Unią Europejską. Zasadniczym jej celem jest wzmocnienie działań słuŜących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i róŜnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Plan Odnowy Miejscowości jest jednym z najwaŜniejszych elementów odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i Ŝycia mieszkańców. Sporządzenie i uchwalenie takiego dokumentu stanowi niezbędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 2013” działanie „Odnowa i rozwój wsi”, jak równieŜ stanowić będzie wytyczne dla władz Gminy Gniewino przy opracowaniu kierunków rozwoju miejscowości Lisewo i Jęczewo (sołectwo Lisewo). Celem działania „Odnowa i rozwój wsi” jest poprawa jakości Ŝycia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działanie umoŜliwi rozwój toŜsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost ich atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. Plan odnowy to przedstawiona w formie dokumentu koncepcja działań do długotrwałego i zrównowaŜonego rozwoju miejscowości Lisewo i Jęczewo do roku 2018. Zawiera charakterystykę miejscowości Lisewo i Jęczewo, inwentaryzację zasobów słuŜącą ujęciu stanu rzeczywistego, analizę SWOT, planowane kierunki rozwoju oraz szacunkowy koszt przedsięwzięcia i harmonogram działań. Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Lisewo i Jęczewo jest teren tych miejscowości. Dokument ten powstał w procesie konsultacji społeczności sołectwa Lisewo.
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 3 z 31 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI, W KTÓRYCH BĘDZIE REALIZOWANA OPERACJA
1.1 CECHY POŁOśENIA WSI LISEWO i JĘCZEWO
Miejscowość Lisewo i Jęczewo administracyjnie połoŜone są w centralnej części gminy Gniewino (powiat wejherowski)(Ryc. 1.).
Ryc. 1. PołoŜenie miejscowości Lisewo i Jęczewo w gminie Gniewino źródło: opracowanie własne
Badany obszar leŜy około 6 km od miejscowości gminnej Gniewina, 20 km od ośrodka powiatowego – Wejherowa, do centrum Gdyni, jednego z największych nadmorskich miast Polski, jest 40 km, zaś do Gdańska, miasta wojewódzkiego, jest ok.66 km
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 4 z 31 1.2 UśYTKOWANIE GRUNTÓW
Obręb geodezyjny Tadzino, obejmujący sołectwo Lisewo i Tadzino zajmuje powierzchnię prawie 1300 ha, co stanowi 7,3% powierzchni całej gminy. Największą powierzchnię w obrębie geodezyjnym Tadzino stanowią uŜytki rolne (gruntu orne, łąki oraz pastwiska) 66,5% (tabl.1.). Ponad 27% powierzchni zajmują lasy oraz parki. Pozostałe grunty stanowią niewielki odsetek.
Tabl. 1 Zestawienie powierzchni gruntów w obrębie geodezyjnym Tadzino. Powierzchnia Rodzaj uŜytku ha % UŜytki rolne 862,626 66,50 Lasy i parki 354,1197 27,30 Wody płynące i rowy 2,278 0,17 Tereny zabudowane 22,7264 1,75 Tereny zurbanizowane niezabudowane 0,1773 0,01 Drogi i tereny komunikacyjne 33,1836 2,57 Tereny róŜne 5,7434 0,44 NieuŜytki 16,3450 1,26 Powierzchnia ogółem 1297,1994 100,00
źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino
1.3 ZARYS HISTORII ROZWOJU LISEWA I OKOLIC
Okolice Jeziora śarnowieckiego od najdawniejszych czasów były atrakcyjnym terenem osadniczym. Pierwsi ludzie pojawili się na tych ziemiach około 2500 lat p.n.e. i zamieszkiwali południowe brzegi jeziora. Największe jednak nasilenie osadnictwa pradziejowego przypada na schyłek epoki brązu i początek epoki Ŝelaza (około 650 r. p.n.e.) i związane jest z rozwojem kultury pomorskiej, w której bardzo wysoki poziom osiąga garncarstwo i odlewnictwo. Specyficznym wytworem tej kultury są popielnice twarzowe (naczynia z plastycznym wyobraŜeniem twarzy ludzkiej) oraz bardzo rzadko spotykane popielnice w kształcie domków (dwie znaleziono w Rybnie).
TakŜe osadnictwo wczesnośredniowieczne jest w tym rejonie bogato reprezentowane. Budowano grody obronne, ale takŜe osady otwarte (Nadole,
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 5 z 31 Opalino). Na terenie dzisiejszej wsi Nadole odkryto trzy osady wczesnośredniowieczne, datowane od VIII do XII w. W czasach nowoŜytnych powstały osady ludności kaszubskiej, które przybrały kształt wsi: Opalino, Czymanowo, Nadole. W XIII wieku obszar ten podporządkowany był kasztelanii białogórskiej i puckiej. Na początku następnego stulecia dostał się pod panowanie Zakonu KrzyŜackiego. W 1466 roku, po ustąpieniu KrzyŜaków, administrację przejął starosta pucki.
Szczególne znaczenie w rozwoju gospodarczym i kulturowym mieszkańców osad miała działalność klasztoru i kościoła w śarnowcu. Od XIII do XVI wieku w posiadaniu cysterek (później benedyktynek) znajdowało się 5500 ha gruntów, 1600 ha lasu, Jezioro śarnowieckie o powierzchni 1470 ha, rzeka Piaśnica z dopływami i brzeg morski od Wierzchucina do Widowa. Wśród najwaŜniejszych osad naleŜących do klasztoru wymienić naleŜy takŜe Nadole i Gniewino. Obok własności klasztornej majątki w okolicy posiadały rody Wejherów, Zalewskich, Dąbrowskich, Rexinów.
Poza krótkimi okresami w XV i XVII wieku obszar gminy naleŜał do Brandenburgii, a później do Królestwa Prus.
Sekularyzacja i późniejsza kasacja klasztoru w śarnowcu oraz przeprowadzane reformy agrarne przyniosły zmiany posiadania i statusu dotychczasowych właścicieli ziemi. Bogatsi chłopi wykupywali ziemie i wzmacniali dotychczasowe gospodarstwa. Wsie zwiększały liczbę mieszkańców.
Pierwsze dokumenty odnośnie Lisewa pochodzą z XIV w. i odnotowują miejscowość jako majątek szlachecki, naleŜący pierwotnie do rodu Lisewskich. Od 1575 roku majątek podzielony został pomiędzy rodziny Dzięcielewskich i Jackowskich. Na początku XVII w. Lisewo zostało połączone z pobliskim Jęczewem. W 1784 r. Lisewo liczyło 7 dymów, 1 folwark, 2 zagrodników, przysiółek Kostkowo oraz staw hodowlany. W latach 70 tych XIX w. J. Zielcke (ówczesny właściciel) wzniósł nowy dwór wraz z załoŜeniem parkowym i gospodarczym na południowy wschód od wsi. Wzniesienie linii kolejowej Wejherowo – Choczewo na początku XIX w. rozdzieliło właściwą wieś Lisewo od załoŜenia dworskiego. Po poŜarze w 1907 r. wieś podupada, a w 1 ćwiartce XX w. wyludniła się i przestała istnieć. Od tej pory nazwa
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 6 z 31 Lisewo odnosi się wyłącznie do majątku ziemskiego, którego część gospodarcza została znacznie rozbudowana. W latach 20 tych i 30 tych XX w. P. Kranzig wzniósł budynki gospodarcze zgrupowane wokół 3 dziedzińców gospodarczych: drewnianą stodołę, magazyn połączony ze stodołą, młyn, oborę oraz dom zarządcy; ten stan utrzymał się do 1945 r. Według informacji z początku XX w. okręg dworski Jęczewo obejmował 573 ha i liczył 111 mieszkańców w okręgu Gnewin. Nazwa miejscowości powstała z polskiego Jencewo juŜ w średniowieczu i fonetycznie nie zmieniła się do dziś. W roku 1402 wieś liczyła 3,5 włóki. W 1437 roku był to majątek lenny (czynszowy) lokowany na prawie polskim. Jako właściciel wspomniany jest Petrasch, który zbudował tam dwór. 29 kwietnia 1493 ksiąŜę pomorski Bogusław X nadał majątek braciom Przebendowskim. Ta rodzina utrzymała się tam jeszcze do 2 połowy XVIII wieku. RozróŜniano Jęczewo Lisewskie i Tadzińskie. Przez lata wieś naleŜała do róŜnych właścicieli, a w 1756 rodzina Przebendowscy ponownie wymieniani byli jako jedyni właściciele. Po ostatnim z nich Erneście majątek przejęła rodzina von Weydenberg z Bitröse. Od 21 kwietnia 1904 r., na skutek zadłuŜenia, majątek przeszedł na własność skarbu państwa.
1.4. KOMPOZYCYJNE WALORY ZESPOŁÓW ZABUDOWY
Krajobraz gminy postrzegany jest nie tylko przez cechy wynikające z ukształtowania i funkcjonowania środowiska przyrodniczego, ale takŜe przez elementy antropogeniczne – powstałe w wyniku działalności człowieka w tym środowisku. Charakterystyczne jest, Ŝe cechy antropogeniczne nie dotyczą wyłącznie zabudowań, ale takŜe sposobu kształtowania zieleni i krajobrazu na obszarach zabudowanych.
Osiedla ludzkie kształtowały się przez wieki i wykształciły szereg tradycyjnych cech specyficznych dla danego regionu. Promowanie istoty krajobrazu regionalnego i rodzimych wzorców za pomocą zestawienia form budownictwa miejscowego, powinno pomóc w odnalezieniu właściwego sposobu kształtowania przestrzeni architektonicznej i krajobrazowej regionu. Współczesne budownictwo, tak jak w
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 7 z 31 przeszłości, nie powinno kłócić się z otoczeniem, krajobrazem. Tradycje budownictwa regionalnego, rozpoznane i określone dziedzictwo, powinno zostać przekazane w formie dostosowanej do potrzeb określonych przez teraźniejszość.
Ramy przestrzenne dla rozwoju kultury ludowej gminy Gniewino stworzyła średniowieczna organizacja gospodarki wiejskiej. W rezultacie kolonizacji na prawie niemieckim nadano wsiom zorganizowany układ osadniczy. Wsie w ówczesnych dobrach rycerskich i kościelnych charakteryzowały się w miarę regularną zabudową, podporządkowaną hierarchii społecznej. Największa zagroda i dział ziemi przypadały sołtysowi; on i chłopi pełnorolni – gburzy, o jednakowych nadziałach ziemi, osadzani byli w centrum wsi. Zagrodnicy i chałupnicy – nie posiadający nic poza zagrodą, której część zajmowały budynki a resztę ogród warzywny, lub tylko chałupa – osadzani byli na obrzeŜu zabudowy wsi. W tym czasie moŜna wyróŜnić dwa charakterystyczne typy kompozycji zespołów zabudowy: wieś owalnicowa i wieś ulicowa. Ten stary układ osadniczy naruszyła dopiero masowa organizacja folwarków w XV – XVIII w., zarówno w dobrach prywatnych, jak i kościelnych. Folwarki zakładano we wsiach juŜ istniejących oraz na gruntach nowo pozyskanych pod uprawę. Towarzyszące im zagrody czeladzi i robotników rolnych, lokowane poza zagrodą folwarczną, po parcelacji folwarków otrzymywały nadziały ziemi i stawały się pełnorolnymi gospodarstwami. Był to zaczątek późniejszych wsi. Po raz drugi struktura zabudowy wsi zmieniła się na skutek przeprowadzonego w latach 1821 48 uwłaszczenia chłopów. Wraz z przekazywaniem chłopom ziemi na własność następowała separacja gospodarstw związana ze zmianą systemu uprawy roli – zarzucaniem tzw. trójpolówki. W wyniku przeprowadzanych reform zamiast dotychczasowych licznych działek ziemi, porozrzucanych na całym obszarze naleŜących do wsi pól uprawnych, chłop otrzymywał zwarte gospodarstwo rolne. Od tego czasu, coraz liczniejsze stają się przysiółki zwane wybudowaniami lub pustkami oraz wsie o układzie rzędowym. Na przestrzeni wieków w wyniku przybywania do miejscowości nowych mieszkańców i lokalizacji kolejnych zagród i budynków, pierwotne załoŜenia ruralistyczne wsi rozwijały się i ulegały zmianom. Dziś w wielu miejscowościach historyczne, regionalne układy rozplanowania moŜna rozpoznać na fragmentach
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 8 z 31 współcześnie istniejących wsi. Wyznaczenie tych części współczesnych układów, na których zachowały się historyczne zasady rozplanowania istotne jest dla właściwego, zgodnego z lokalną tradycją sposobu kształtowania wiejskich jednostek osadniczych.
Jęczewo zabudowane były kiedyś na planie wsi folwarcznej, gdzie był zachowany i czytelny układ wsi z dworem (pałacem) i zespołem zabudowy mieszkalnej pracowników folwarku. Podobnie jak układy wsi, formy zabudowy wiejskiej na obszarze gminy Gniewno posiadają cechy charakterystyczne zarówno w skali regionu jak i poszczególnych miejscowości. O wartości tych budynków świadczy nie tylko stan ich zachowania, ale takŜe sprawdzone, właściwe proporcje samych budynków, a takŜe materiały, z których je wykonano (Dąbrowski i in., 2002).
2. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI LISEWO i JĘCZEWO
2.1. ŚRODOWISKO FIZYCZNOGEOGRAFICZNE BADANEGO OBSZARU
2.1.1. Rzeźba powierzchni Analizowany obszar połoŜony jest w obrębie PobrzeŜa Kaszubskiego będącego częścią PobrzeŜy Południowobałtyckich. PobrzeŜe Kaszubskie leŜy zasadniczo na przedłuŜeniu PobrzeŜa Słowińskiego, jest jednak od niego wyraźnie oddzielone południkowym odcinkiem pradoliny dolnej Łeby, która zresztą całym równoleŜnikowym biegiem odcina tę jednostkę od Pojezierza Kaszubskiego. Na terenie gminy występują znaczne róŜnice poziomów dochodzące nawet do 120 m. W granicach gminy Gniewino występują fragmenty lub prawie w całości następujące mikroregiony (Augustowski,1965): • Równina Błot Przymorskich, • Pradolina Redy – Łeby, • Rynna Jeziora śarnowieckiego,
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 9 z 31 • Rynna Słuszewska, • Dolina Bychowskiej Strugi, • Kępa Lęborska, a w niej: Kępa Gniewinowska, Kępa Osiecka, Kępa Salińska (Ryc. 2.). Miejscowości Lisewo i Jęczewo leŜą na obszarze wzniesień czołowomorenowych, w bezpośrednim sąsiedztwie Kępy Gniewinowskiej.
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 10 z 31
Ryc. 2. Formy ukształtowania powierzchni w obrębie analizowanych miejscowości oraz terenów przyległych źródło: opracowanie własne na podstawie Galon, 1972, s.119
2.1.2. Klimat Podobnie jak w całej Polsce, tak i w otoczeniu gminy Gniewino występuje klimat umiarkowany – przejściowy między morskim a lądowym. Stan pogody jest zaleŜny przede wszystkim od mas powietrza, napływających z róŜnych kierunków. Podczas nasuwania się ich znad Atlantyku z rejonu Islandii, latem następuje znaczne zachmurzenie, ochłodzenie i wzrost wilgotności, natomiast zimą – odwilŜ i częste mgły. Są to typowe cechy klimatu morskiego. Napływ powietrza znad wschodniej Europy powoduje z kolei pogodę suchą, zimę mroźną, natomiast latem – gorącą, a więc charakterystyczną dla klimatu lądowego. Udział mas powietrza zwrotnikowego bądź arktycznego jest zdecydowanie mniejszy.
Bezpośrednie połoŜenie regionu nad Bałtykiem sprawia, Ŝe klimat rozpatrywanego obszaru jest znacznie bardziej oceaniczny niŜ w głębi Polski. Lata są chłodniejsze, a zimy cieplejsze, mniejsze są, zatem amplitudy temperatur powietrza. Wyraźny wpływ na klimat wywiera duŜe zróŜnicowanie wysokości. Wraz z jej wzrostem obniŜa się wysokość temperatury, a zwiększa suma opadów atmosferycznych. Bardzo istotnym elementem klimatu, typowym dla wybrzeŜa są wiatry. Wieją one tu w ciągu całego roku, z róŜnym nasileniem – z mniejszą
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 11 z 31 prędkością latem, z większą jesienią i zimą. Dni bezwietrznych jest niewiele (Mordawski, 1994). Silne zróŜnicowanie cech morfologicznych i fizycznych rejonu Jeziora śarnowieckiego wpływa w znacznym stopniu na zróŜnicowanie cech fizycznych atmosfery w jego rejonie, zwłaszcza w jego dolinnej, przyziemnej części. Średnia roczna suma opadów wynosi 714,9 mm. Pokrywa śnieŜna pojawia się od listopada do kwietnia. Największe zachmurzenie występuje od czerwca do sierpnia. Średnia roczna wilgotność powietrza wynosi 82% (Świtajski, 2003).
2.1.3. Wody powierzchniowe Charakter obiegu wody na terenie gminy Gniewino jest typowy dla przymorskich obszarów młodoglacjalnych. Układ współczesnej sieci hydrograficznej uwarunkowany jest ukształtowaniem terenu i jego morfogenezą. Obszar gminy Gniewino połoŜony jest w obrębie zlewni bezpośredniej Morza Bałtyckiego, w dorzeczu zlewni rzeki Piaśnicy. Zachodnia część gminy odwadniana jest przez Bychowską Strugę i jej dopływ Salinkę. Wschodnia część gminy połoŜona jest w zlewni bezpośredniej Jeziora śarnowieckiego odwadnianej przez przepływającą przez nią Piaśnicę. Środkowa i południowa część gminy połoŜona jest w obrębie zlewni rzeki Redy. W granicach gminy Gniewino szczególnym elementem hydrograficznym są jeziora. Poza jednym duŜym akwenem Jeziorem śarnowieckim, znajdującym się w północno – wschodniej części gminy, brak jest tam duŜych jezior. Wymienić jednak naleŜy takŜe ciąg jezior połoŜonych w rynnach subglacjalnych: Jezioro Choczewskie (w gminie Choczewo), Jezioro Salino, Czarne (południowo – zachodnia część gminy). Zupełnie inną genezę posiada jezioro Dąbrze, które zalicza się do jezior wytopiskowych. W obrębie kęp wysoczyznowych występuje niewielka liczba drobnych powierzchniowych jezior, tzw. "oczek" będących na róŜnym etapie zlodowacenia. Pomimo małych rozmiarów i głębokości pełnią one istotną funkcję retencyjną. Największe rzeki w granicach gminy charakteryzuje się następującymi parametrami: 0 Piaśnica – długość górnego biegu wynosi 16,7 km, średni spadek 3,3 /00, w 0 dnie rynny subglacjalnej 1,3 /00 ;
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 12 z 31 0 Bychowska Struga – długość 20,1 km, średni spadek 2,2 /00 .
2.1.4. Gleby Gleby gmin Gniewino są bardzo zróŜnicowane i naleŜą do grup dobrych i bardzo dobrych oraz gleb średnich oraz słabych i bardzo słabych. Ich występowanie charakteryzuje się duŜą zmiennością przestrzenną, związaną z ukształtowaniem i genezą terenu. Ocena rolniczej przydatności gleb w gminie Gniewino wypada bardzo dobrze. Ponad 40% wszystkich gleb ocenionych zostało jako gleby drugiego i trzeciego kompleksu rolniczej przydatności gleb.
W obrębie geodezyjnym Tadzino, w granicach którego znajduje się Lisewo i Jęczewo przewaŜają gliny, gleby brunatne wyługowane i kwaśne.
2.1.5. Szata roślinna W gminie Gniewino najcenniejsze zbiorowiska zachowały się w obrębie terenów nieprzydatnych lub trudno dostępnych dla upraw (pagóry czołowo morenowe, zbocza dolin rzecznych i rynien polodowcowych, izolowane zagłębienia i rozległe tereny podmokłe). Szczególną cechą w strukturze i funkcjonowaniu środowiska przyrodniczego gminy są liczne, drobne zbiorowiska związane z terenami o płytkim poziomie wód gruntowych (torfowiska, szuwary itp.). Antropogenicznym elementem struktury biotycznej gminy Gniewino są liczne, w granicach opracowania, zespoły i załoŜenia parkowe oraz cenne drzewostany cmentarne. W ich obrębie występują okazy drzew, które swoimi parametrami upowaŜniły do uznania ich za pomniki przyrody. ZałoŜenia parkowe składają się z gatunków rodzimych, jak i egzotycznych, które znalazły korzystne warunki siedliskowe dla rozwoju. Szata roślinna w północnej części gminy Gniewino, na wysoczyźnie morenowej, gdzie pierwotnie były właśnie lasy bukowe i mieszane, na płaskich lub falistych powierzchniach, została przekształcona w pola uprawne. Lasy ocalały jedynie na ostrzej zarysowanych wzniesieniach czołowomorenowych, na stromych zboczach pradolin i dolin. Taka sytuacja występuje na Kępie Salińskiej, znajdującej się w południowo – zachodniej części gminy Gniewino. Teren ten w większości pokrywają lasy wchodzące w skład kompleksu ,,Lasów Lęborskich”.
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 13 z 31 Pradolina Redy – Łeby znajdująca się w południowej części gminy wypełniona jest rozległymi torfowiskami. Na zmienionych przez człowieka torfowiskach wysokich spotyka się takie rośliny, jak: wrzos, brusznica, porosty. Torfowiska moŜna równieŜ odnaleźć we wschodniej części badanego obszaru, w rejonie jezior: Salino, Czarne, Dąbrze oraz Doliny Bychowskiej Strugi (Augustowski, 1977). Gmina Gniewino charakteryzują się wyjątkowymi walorami przyrodniczymi, czego wyrazem są znajdujące się na jej obszarze liczne formy ochrony przyrody: • rezerwat przyrody Długosz Królewski w Łęczynie; • Choczewsko Saliński Obszar Chronionego Krajobrazu; • Obszar Chronionego Krajobrazu Pradoliny Redy – Łeby; • pomniki przyrody – głazy i drzewa; • liczne obszary i obiekty kwalifikujące się do objęcia ochroną przyrody (Program ochrony środowiska dla gminy Gniewino na lata 2004 2011, 2004). RównieŜ w bezpośrednim sąsiedztwie gminy znajdują się liczne obszary objęte ochroną: • rezerwaty przyrody („Piaśnickie Łąki", „Białogóra”, „Woskownica Bielawskich Błot", „Moroszka Bielawskich Błot", „Zielone", „Babnica", „Widowo", „Źródliska Czarnej Wody", „Bielawa", „Długosz Królewski w Wierzchucinie"; • Nadmorski Park Krajobrazowy; • Nadmorski Obszar Chronionego Krajobrazu; • Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy DarŜlubskiej; • UŜytki ekologiczne (Świtajski, 2003 ).
2.2. KRAJOBRAZ KULTUROWY
2.2.1. Obiekty i zespoły znaczące dla dziedzictwa kulturowego gminy Zespół folwarczny w Lisewie powstawał w latach 70 tych XIX i w latach 20 , 30 tych XX w. Układ komunikacyjny oparty jest na alei lipowej, stanowiącej oś całego załoŜenia, oddzielającej część dworsko parkową (wsch.) od części gospodarczej. Kompozycja zespołu jest zwarta, geometryczna, zamknięta i osiowa. Oś główną tworzy aleja lipowa. ZałoŜenie dworskie o kształcie prostokąta z dworem na osi, poprzedzonym półkolistym podjazdem. Całość jest ujęta szpalerami i Ŝywopłotami
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 14 z 31 granicznymi z wewnętrznym podziałem na sad i ogród w części południowej oraz park w części pn. i wsch. Część gospodarcza połoŜona na zachód od alei lipowej równieŜ prostokątna, zwarta, zgrupowana pierwotnie wokół 3 dziedzińców, z których środkowy na osi dworu. WzdłuŜ drogi do Jęczewa zgrupowane 2 czworaki. Park komponowany swobodnie o podłoŜu trawiastym. Część gospodarcza pierwotnie 3 dziedzińce, z których środkowy miał kształt prostokąta, boczne zbliŜone do kwadratu. Zespół folwarczny w Jęczewie pochodzi z początku XX w. Całe załoŜenie folwarczne powstało w jednym czasie i otrzymało formę zwartą, geometryczną i zamkniętą. Zespół posadowiony jest na zboczu wzniesienia na południe od wsi, oddzielony od niej jeziorem i strugą. Osada czworaków zlokalizowana została na skarpie po drugiej stronie jeziora i połączona z dworem drogą biegnącą nad przepustem. Dominantą główną jest tu zespół zieleni, zapewne znacznie starszej niŜ budynki majątku, zgrupowanej w formie szpaleru przy głównym wjeździe od strony zachodniej. Wjazd do dworu zaakcentowany był bramą oraz szpalerem starodrzewia, biegnącym wzdłuŜ całej granicy zachodniej i południowej. Wśród drzew wyróŜniają się okazałe kasztanowce, wiązy oraz jodły. W naroŜniku pd. zach. zachowały się pozostałości dawnego sadu z regularnymi rzędami drzew owocowych. Na wysokości pd. elewacji dworu rozciąga się teren parku, komponowanego swobodnie z kępami starodrzewia i licznymi pojedynczymi okazami drzew. Budynki w zespole: dwór – pochodzący z lat 20 tych XX wieku, murowany budynek na planie prostokąta z gankiem od strony północnej, 1 kondygnacyjny z mieszkalnym poddaszem, dach dwuspadowy z wystawką, obora – zbudowana w 1919 r., 2 kondygnacja, przyziemie z kamienia, druga kondygnacja ceglana; kuźnia – zbudowana w 1 ćw. XX w., na planie prostokąta, jako budynek 2 kondygnacyjny, przyziemie murowane, druga kondygnacja drewniana, dach pulpitowy. (Dąbrowski i in., 2002).
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 15 z 31 2.2.2. Obiekty i stanowiska archeologiczne
Na terenie wsi Lisewo odkryto 3 stanowiska archeologiczne. Były to cmentarzyska grobów skrzynkowych. Jedno z nich zostało zweryfikowane w terenie. Z terenu wsi Jęczewo pochodzą trzy informacje dotyczące obiektów archeologicznych. Dotyczą one odkryć kurhanów i grobów skrzynkowych na terenie wsi.
2.2.3. Obiekty i strefy ochrony archeologicznej Przedmiotem ochrony archeologicznej są stanowiska i obiekty archeologiczne: • wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego, • strefy ochrony archeologicznej (konserwatorskiej) ustanowione na obszarach na których znajdują się stanowiska archeologiczne. Obiekty archeologiczne objęte ochroną to: • stanowiska o ustalonej lokalizacji, • stanowiska o duŜych walorach poznawczych dla regionu i gminy, • potwierdzone wartości zabytkowe stanowisk poprzez badania terenowe. W tabl. 2. przedstawiono wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków w Gdańsku znajdujących się w miejscowościach Lisewo i Jęczewo.
Tabl. 2. Wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków w Gdańsku. Adres Obręb geodezyjny, Nr Obiekt Opis działki Murowany dwór z Lisewo 1 Tadzino, 133 Dwór przełomu XIX / XX w. Nr rej. 176/90e Lisewo 1 Tadzino, 133 Park Nr rej. 176/90e Murowany budynek z 1930 r. (wg danych z Lisewo 8 Tadzino, 133 Chlew 1983 r. zdewastowany – utracił wartość kultur.) Murowany budynek z Jęczewo Dwór folwark Tadzino, 115/11 ok. 1862 r. Murowany budynek z Jęczewo Tadzino, 109/7 Szkoła przełomu XIX / XX w. Kamienno drewniany Jęczewo Obora budynek z ok. 1862 r.
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 16 z 31 Dawna kuźnia – murowany budynek Jęczewo Tadzino, 115/17 Dawna Kuźnia sanitarny – z ok. 1862 r. Jęczewo Tadzino, 115/15 Park Park z ok. 1862 r. (pochyłym drukiem zaznaczono obiekty nieistniej ące, zrujnowane lub przebudowane, które utraciły walory kulturowe) źródło: opracowanie własne na podstawie D ąbrowski i in., 2002
2.3. ŚRODOWISKO SPOŁECZNE I GOSPODARKA
2.3.1. Charakterystyka demograficzna Mieszkańcy gminy są nie tylko podmiotem działań samorządów, nakierowanych na zaspokajanie ich potrzeb, ale takŜe tworzą najwaŜniejszy potencjał rozwojowy oraz, wraz z upodmiotowieniem społecznym, decydują o kierunkach rozwoju lokalnego. Struktura demograficzna i społeczna mieszkańców warunkuje w znacznej mierze dalszy rozwój regionu, stanowi przy tym podstawę podejmowanych działalności społecznych i gospodarczych (Dąbrowski i in., 2002). Gniewino jest gminą wiejską, której część, zwłaszcza południowa, posiada jednakŜe wiele cech obszarów zurbanizowanych przestrzennie, ekonomicznie i społecznie, podobnie jak i wieś gminna Gniewino. W sołectwie Lisewo zameldowanych na stałe było 458 osób (stan na 31.12.2010 r.), co stanowi 6,5% mieszkańców Gminy Gniewino. Wskaźnik feminizacji, czyli liczba kobiet na 100 męŜczyzn, oddaje w pośredni sposób funkcjonalny charakter poszczególnych gmin. 91 kobiety na 100 męŜczyzn w gminie Gniewino jest typowy dla obszarów o dominacji sektorów produkcyjnych, w tym rolnictwa i przemysłu. W samym sołectwie Lisewio sytuacja jest identyczna, męŜczyzn jest 239, natomiast kobiet 219, czyli na 100 męŜczyzn przypada 91 kobiet. W tabl. 3. przestawiono zmiany liczby ludności w sołectwie Lisewo oraz Gminie Gniewino ogółem w latach 2000 2010 oraz ich dynamikę.
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 17 z 31 Tabl.3. Liczba ludności w sołectwie Lisewo oraz gminy Gniewino ogółem w latach 2000 2010 Lata 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Dynamika* demograficzna Gmina 6611 6638 6680 6724 6757 6809 6865 6875 6931 7011 7013 106 Gniewino ogółem sołectwo 99,78 459 450 462 480 490 493 468 469 468 462 458 Lisewo % ogółu 6,94 6,78 6,91 7,14 7,25 7,24 6,81 6,82 6,75 6,58 6,53 mieszkańców gminy Gniewino * dynamikę zmian demograficznych na terenie gminy Gniewino obliczono dla lat 2000 2010, przyjmując rok 2000 jako 100 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urz ędu Gminy Gniewino
W badanym okresie 10 lat ludność gminy Gniewino wzrosła średnio o 6%, zaś w analizowanym sołectwie Lisewo zmalała o 0,22%. Odsetka liczby mieszkańców badanego obszaru w stosunku do liczby mieszkańców gminy w ostatnich trzech latach wykazuje tendencje spadkowe. Oba te fakty mogą świadczyć o niewielkiej atrakcyjności pod względem mieszkaniowym badanych miejscowości. Na ruch naturalny ludności składają się urodzenia, zgony, małŜeństwa oraz najbardziej sumaryczny wskaźnik przyrostu naturalnego, będący róŜnicą między urodzeniami a zgonami. To właśnie przyrost naturalny, poza migracjami, decyduje o przemianach liczby ludności gminy. Szczegółowe dane dotyczące przyrostu naturalnego na omawianym obszarze przedstawia Ryc.3.
źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 18 z 31 Wskaźnik przyrostu naturalnego w sołectwie Lisewo w badanym okresie nie wykazuje stałej tendencji jest raz wyŜszy, a raz niŜszy od średniej dla Gminy. W tym przypadku trudno jest określić czy przyrost naturalny będzie miał duŜy wpływ na zmiany liczby ludności w badanych miejscowościach.
WaŜnym dla rozwoju regionów procesem są migracje. Wskaźnik salda migracji oddaje realną atrakcyjność obszaru pod względem osadniczym i określa róŜnicę między przyjazdami a wyjazdami na pobyt stały z danego terenu. Saldo migracji stanowi rzeczywistą weryfikację walorów i barier osadniczych występujących w gminie, a takŜe konkurencyjności sąsiednich obszarów. Niewielkie dodatnie saldo migracji w roku 2009 oraz ujemne w latach 2007, 2008 i 2010 w gminie Gniewino oddają relatywnie niewielką wciąŜ atrakcyjność osadniczą tych terenów.
Tabl. 4. Saldo migracji w sołectwie Lisewo oraz gminie Gniewino ogółem w latach 2007 2010
2007 2008 2009 2010 Lata Gmina Gniewino 42 12 23 35 ogółem sołectwo Lisewo 5 2 14 3 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino Jak widać w tabl. 4. saldo migracji w badanym sołectwie Lisewo na przestrzeni badanych lat wykazuje dość znaczne tendencje ujemne. MoŜe to świadczy to o tym, iŜ sołectwo Lisewo podobnie jak reszta gminy jest stosunkowo mało atrakcyjnym miejscem do osiedlania się. W tabl.5. przedstawiono udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w analizowanym obszarze. Sołectwo Lisewo prezentuje się nieco inaczej niŜ obszar całej gminy. Tabl. 5. Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w Gminie Gniewino i sołectwie Lisewo, stan na 31.12.2010 r.
Wiek Wiek Wiek przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny Gmina Gniewino 27 64 9 sołectwo Lisewo 29 69 2 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino - wiek przedprodukcyjny – męŜczyźni i kobiety w wieku 0 17 lat - wiek produkcyjny – męŜczyźni w wieku 18 64 lata, kobiety w wieku 18 59 lat - wiek poprodukcyjny – męŜczyźni w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety w wieku 60 lat i więcej
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 19 z 31 W porównaniu do obszaru całej Gminy w sołectwie Lisewo jest więcej osób w wieku przedprodukcyjnym i mniej w wieku poprodukcyjnym. Jest to pozytywne zjawisko, świadczące o tym, iŜ miejscowości te zamieszkuje młode społeczeństwo.
2.3.2. Analiza gospodarcza Obecnie analizowane miejscowości tracą coraz bardziej swój charakter rolniczy. Związane jest to z brakiem opłacalności produkcji rolniczej w małych gospodarstwach. Obecnie produkcje rolniczą prowadzą 4 osoby, w tym jedna zajmuje się hodowlą trzody chlewnej i drobiu. Kilka osób na terenie sołectwa prowadzić prywatną działalność gospodarczą. Jest jeden sklep, jedna osoba prowadzi usługi restauratorsko hotelarskie oraz usługi ogólnobudowlane. Większość mieszkańców sołectwa Lisewa znajduje jednak zatrudnienie poza miejscem zamieszkania. Głównie na terenie Gminy Gniewino, w pobliskiej strefie ekonomicznej i w mieście Wejherowo. Bezrobocie w analizowany obszarze w ostatnim czasie wzrasta. W Gminie Gniewino na koniec roku 2010 było 351 bezrobotnych, co daje stopę bezrobocia w granicach 10%.
2.4. DROGI I SYSTEM TRANSPORTU
System dróg publicznych w gminie Gniewino tworzą drogi kategorii powiatowej oraz gminnej. Przez obszar gminy nie przebiegają Ŝadne ponadregionalne trasy komunikacyjne drogowe ani kolejowe. Główne drogi w gminie posiadają nawierzchnię utwardzoną, a ich stan techniczny jest dobry. Wadą tych dróg jest jednak to, iŜ są zbyt wąskie (moŜliwość kolizji podczas wyprzedzania a nawet mijania), brak zorganizowanych poboczy, parkingów, brak ścieŜek rowerowych, punktów widokowych – to wszystko wpływa na brak zainteresowania ze strony turystów. Transport zbiorowy odbywa się poprzez połączenia PKS oraz linie prywatną NORD POL, a takŜe w czasie roku szkolnego autobusami Gniewińskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego (połączenia wewnątrz gminy). Mimo działania na terenie gminy trzech przewoźników podróŜni często natrafiają na utrudnienia w
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 20 z 31 związku z mała ilością połączeń do danych miejscowości. Problemem jest równieŜ długi czas dojazdu do poszczególnych miejscowości oraz konieczność przesiadek. Minimalny czas dojazdu do Gdyni, czy Lęborka środkami komunikacji pasowej przekracza godzinę i wymaga przemieszczenia się do Wejherowa autobusem, a następnie liniami SKM (około godz. pod warunkiem, iŜ nie będzie trzeba czekać na pociąg). Dowóz dzieci do szkół odbywa się szkolnymi gimbusami. Z terenu całej Gminy dowoŜone są dzieci do szkoły w Gniewinie oraz w Kostkowie. NajdłuŜszy czas dojazdu do szkół to około 20 30 min.
2.5. KULTURA I REKREACJA
Imprezy sportowe to rozrywka, w której aktywnie uczestniczą dzieci jak i dorośli. Na terenie gminy Gniewino odbywają się zawody w róŜnych konkurencjach pomiędzy sołeckimi druŜynami, zawody straŜackie i inne imprezy znaczące równieŜ w regionie. Czas wolny dzieci spędzać mogą w świetlicach wiejskich znajdujących się w miejscowościach: Czymanowo, Bychowo, Lisewo, Perlino, Mierzynko, Chynowie, Nadole oraz Kostkowo. Głównymi ośrodkami rozpowszechniania kultury są szkoły w Gniewinie i Kostkowie. Przy szkołach znajdują się dwie biblioteki umoŜliwiające korzystanie z lektur zarówno dzieciom jak i dorosłym. W ramach zajęć pozaszkolnych organizowane są kółka zainteresowań. Szczególnie waŜne ze względu na osiągnięcia dzieci są zajęcia teatralne i sportowe. Do celów sportowych wykorzystywane są szkolne hale sportowe, hala widowiskowo sportowa w Gniewinie, pływalnia, bowling, pole do mini golfa, stadion w Gniewinie oraz Orlik w Kostkowie i Rybnie. W większych miejscowościach w gminie znajdują się zorganizowane boiska sportowe (Chynowie, Lisewo, Nadole, Perlino, Mierzyno). W miejscowości Lisewo istnieje boisko sportowe oraz świetlica wiejska, niestety brakuje urządzonych terenów do wypoczynku i zabawy dla najmłodszych.
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 21 z 31 PowaŜnym problemem dla miejscowości Lisewo i Jęczewo jest brak dobrze wyposaŜonego placu zabaw, gdzie dzieci stanowiące duŜy odsetek liczby mieszkańców w analizowanym terenie, mogłyby spędzać czas wolny. Jest to niekorzystne nie tylko dla najmłodszych, ale takŜe dla ich rodziców, którzy nie mają miejsca, gdzie mogłyby bezpiecznie bawić się ich dzieci.
3. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON SOŁECTWA LISEWO
Podstawą sformułowania Planu Odnowy Miejscowości Lisewo i Jęczewo jest analiza wyników SWOT, a następnie jej synteza, której późniejsze wykorzystanie powinno przebiegać zgodnie z następującymi załoŜeniami: a) wzmocnienie istniejących juŜ silnych stron oraz skuteczne wykorzystanie szans, b) likwidacja słabych stron i eliminacja zagroŜeń, c) wykorzystanie słabych stron tak, aby uczynić z nich atuty.
Tabl. 6. Analiza SWOT miejscowości Lisewo.
MOCNE STRONY SŁABE STRONY Dobra renta połoŜenia Niski poziom wykształcenia
DuŜy potencjał dla rozwoju funkcji Niewielka aktywność gospodarcza mieszkaniowej mieszkańców Ładne tereny pod budownictwo Brak terenów inwestycyjnych jednorodzinne Usytuowanie w bliskości lasu (cisza, spokój, Mało skuteczna promocja walorów grzybobranie, zbiór runa leśnego) mieszkaniowych dla ściągnięcia potencjalnych mieszkańców z zewnątrz, wynikająca z ograniczonych moŜliwości finansowych Atrakcyjne ukształtowanie terenu Złe warunki komunikacyjne utrudniające połączenie z całym trójmiastem Mieszkańcy – silne więzi międzyludzkie Brak placu zabaw – miejsca rekreacji dla najmłodszych Brak miejsca do aktywnego rozwoju młodego człowieka
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 22 z 31 Brak moŜliwości rozwoju talentu u dzieci Brak taniego dostępu do internetu Upadające, zaniedbane rolnictwo Niewystarczająca ilość chodników i dróg dobrej jakości Słabo rozwinięta baza sportowo rekreacyjna Brak bazy noclegowej, brak usług gastronomicznych Nieatrakcyjność wizualna miejscowości , brak terenów rekreacyjnych Spadek liczby mieszkańców na przestrzeni lat źródło: opracowanie własne
Tabl. 7. Podsumowanie określające szanse i zagroŜenia miejscowości.
SZANSE ZAGROśENIA PręŜnie rozwijająca się gmina Niestabilna polityka społeczno gospodarcza państwa MoŜliwości pozyskania funduszy Biurokracja, opróŜnienia z zatwierdzeniem strukturalnych wszystkich programów operacyjnych, Rozwój mieszkalnictwa Likwidacja istniejących zakładów pracy w gminie i okolicy Sprzyjająca polityka regionalna w tym Zmniejszenie, zniesienie zasłon socjalnych adresowana do rozwoju obszarów wiejskich ze strony rządu i władz wojewódzkich Zwiększenie dostępności do kapitałów i Nadmierny rozwój przestrzenny zespołów środków pomocowych, w tym pochodzących zabudowy (zbytnie uwidocznienie jej w z Unii krajobrazie – zarówno ze względu na zajmowaną powierzchnię terenu, jak i róŜnorodność – mało spójne z tradycyjnymi formami zabudowy) Wzrost świadomości i nabycie wiedzy przez Nie uzyskanie dofinansowania z UE mieszkańców gminy na temat Unii, środków pomocowych (jak je pozyskać, gdzie się udać, kogo się zapytać) Współpraca z Gminą przy realizacji strategii DuŜa część zabudowy nie jest wystarczająco rozwojowej wyposaŜona w infrastrukturę ochrony środowiska lub nie posiada jej wcale Dobre połoŜenie geograficzne, blisko morza, Nie dostosowane rolnictwo do wymogów UE blisko duŜych miast Rozwój rolnictwa w oparciu o pomoc Ukryte bezrobocie w rolnictwie
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 23 z 31 zewnętrzną Rozwój agroturystyki (wykorzystanie ZagroŜenie poŜarami lasów walorów krajobrazowych, krajoznawczych, wiejskich) Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości Moda na mieszkanie na wsi Współpraca z zaprzyjaźnioną gminą Krokowa Tworzenie gospodarstw agroturystycznych Nawiązanie współpracy regionalnej i zagranicznej
4. OPIS PLANOWANYCH DZIAŁAŃ
Zapisy zawarte w Planie Odnowy Miejscowości Lisewo i Jęczewo na lata 2011 2018 spełniają warunki zgodności z zapisami zawartymi w dokumentach dotyczących rozwoju gminy tj. Strategią Rozwoju Kultury gminy Gniewino w latach 2005 2015, Strategią Rozwoju Gminy Gniewino do roku 2015.
W celu stworzenia zbioru inwestycji, działań i zadań, jakie naleŜy przeprowadzić podczas najbliŜszych siedmiu lat na terenie wsi Lisewo i Jęczewo posłuŜono się przede wszystkim sugestiami mieszkańców oraz wynikami analizy SWOT.
Zadaniem priorytetowym, przewidzianym do realizacji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013 jest projekt pod nazwą: „Budowa placów zabaw w miejscowościach Lisewo i Jęczewo”.
Projekt ten został jednogłośnie wybrany przez zebranie wiejskie, które odbyło się 18 maja 2011 r. i jako priorytetowy został zgłoszony do realizacji.
PoniŜej w tabeli zawarto spis planowanych projektów do realizacji na lata 2010 2017
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 24 z 31 TAB. 8 Wykaz projektów planowanych do realizacji na lata 2010 2017
SZACUNKOWA PRIORY HARMONOGRA WARTOŚĆ ZADANIA I TET LP. NAZWA ZADANIA CEL PRZEZNACZENIE I OPIS M REALIZACJI MONTAś WAśNO FINANSOWY ŚCI Poprawa Przeznaczenie: mieszkańcy Lisewa i Jęczewa oraz mieszkańcy Gminy, 2012 2013 90.000 zł dostępności do korzystający z dobrze wyposaŜonych placów zabaw oraz odpowiednio 50 000 zł – PROW obiektów zabezpieczonego boiska sportowego. 40 000 zł – Gmina uŜyteczności Projekt polegać będzie na budowie dwóch placów zabaw. Gniewino publicznej Plac planuje się zagospodarowanie następującymi urządzeniami: huśtawki, bujaki, równowaŜnie, piaskownice, karuzela. Elementy te dostosowane do wieku i moŜliwości rozwojowych dziecka w naturalny sposób stwarzają dobre warunki dorosłym do sprawowania opieki nad bawiącymi się dziećmi. „Budowa placów
zabaw w 1. Konsekwencją wdroŜenia projektu będzie poprawa bezpieczeństwa 1 miejscowościach dzieci podczas gier i zabaw, zaspokojenie ich potrzeb oraz poprawa Lisewo i Jęczewo” stanu infrastruktury społecznej. Realizacja projektu przyczyni się do osiągnięcia następujących celów:
− wzrośnie zadowolenie mieszkańców miejscowości
− zwiększy się atrakcyjność rekreacyjna Lisewa i Jęczewa
− umoŜliwi rodzicom najmłodszych mieszkańców gminy spędzanie z nimi czasu w profesjonalnych warunkach Rozpocznie się proces przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu,
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 25 z 31 SZACUNKOWA PRIORY HARMONOGRA WARTOŚĆ ZADANIA I TET LP. NAZWA ZADANIA CEL PRZEZNACZENIE I OPIS M REALIZACJI MONTAś WAśNO FINANSOWY ŚCI które stanowi według Białej Księgi dotyczącej rozwoju obszarów wiejskich, jedno z priorytetowych zagadnień wymagających natychmiastowej interwencji. 2. Estetyzacja Poprawa jakości Przeznaczenie: mieszkańcy Lisewa i Jęczewa, turyści i osoby 2012 2014 150.000 zł miejscowości Ŝycia oraz przyjezdne. 127.500 zł – RPO estetyki wsi, WP Integracja W ramach zadania planuje się poprawę estetyki miejscowości m.in. 22.500 zł – Gmina mieszkańców poprzez zakup donic, śmietników, ławek, nasadzenia oraz Lisewa i Jęczewa zagospodarowanie zieleni. Zakupione elementy mają słuŜyć do 2 udekorowania słupów oświetleniowych kwiatami doniczkowych w okresie wiosenno letnio jesiennym. Dodatkowo wybudować altanę przy boisku sportowym w Lisewie. To działanie znacznie poprawi wizerunek miejscowości w oczach mieszkańców oraz osób przejezdnych. 3. Budowa dróg i Poprawa stanu Przeznaczenie dla mieszkańców Lisewa i Jęczewa, turystów i osoby 2014 500.000 zł chodników bezpieczeństwa przyjezdnych. 300.000 zł – UE wewnątrz Ułatwienie w bezpiecznym poruszaniu się. 200.000 zł Gmina 2 miejscowości Budowa dróg wewnętrznych i chodników poprawi stan bezpieczeństwa Społeczeństwo mieszkańców, ułatwi im Ŝycie, zwiększy atrakcyjność miejscowości organizacyjnie – prace społeczne 4. Budowa boiska Poprawa Przeznaczenie: mieszkańcy Lisewa i Jęczewa oraz mieszkańcy Gminy, 2013 2014 600.000 zł 3 wielofunkcyjnego w dostępności do turyści, korzystający z nowo wybudowanych kompleksów sportowych. 360.000 zł – PROW
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 26 z 31 SZACUNKOWA PRIORY HARMONOGRA WARTOŚĆ ZADANIA I TET LP. NAZWA ZADANIA CEL PRZEZNACZENIE I OPIS M REALIZACJI MONTAś WAśNO FINANSOWY ŚCI Lisewie i Jęczewie obiektów 240.000 zł – Gmina sportowych Realizacja zadania przewiduje budowę dwóch boisk wielofunkcyjnych Społeczeństwo do piłki noŜnej, siatkówki i koszykówki. organizacyjnie – WdroŜenie projektu wpłynie korzystnie na jakość infrastruktury, co w prace społeczne konsekwencji przyczyni się do rozwoju intelektualnego i fizycznego mieszkańców. Ponadto zostaną stworzone warunki dla budowy kalendarza ponad lokalnych imprez o charakterze sportowym. Inwestycja ta podniesie walory kulturalne i rekreacyjne miejscowościach Lisewo i Jęczewo. Realizacja inwestycji pozwoli zagospodarować wolny czas dzieci i młodzieŜy szkolnej oraz dorosłych.
5. Postawienie Poprawa Przeznaczenie: mieszkańcy Lisewa i Jęczewa, turyści, osoby 2013 80.000 zł Gmina dodatkowych bezpieczeństwa przejeŜdŜające przez omawiane miejscowości. punktów mieszkańców Postawienie dodatkowych punktów oświetleniowych wpłynie na 4 oświetleniowych poprawę bezpieczeństwa. Planuje się uruchomienie ok. 15 punktów oświetleniowych. 6. Organizacja Integracja Przeznaczenie: mieszkańcy sołectwa Lisewa i okolicznych miejscowości 2011 2018 60.000 zł festynów mieszkańców Poprzez organizację festynów rekreacyjno – sportowych nastąpi społeczeństwo rekreacyjno sołectwa Lisewa integracja mieszkańców sołectwa Lisewo. 5 sportowych
7. Organizacja kursów Poprawa Przeznaczenie: mieszkańcy sołectwa Lisewa, zwłaszcza dorośli. 2011 2018 100.000 zł – POKL 5
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 27 z 31 SZACUNKOWA PRIORY HARMONOGRA WARTOŚĆ ZADANIA I TET LP. NAZWA ZADANIA CEL PRZEZNACZENIE I OPIS M REALIZACJI MONTAś WAśNO FINANSOWY ŚCI edukacyjnych w dostępności do Efektem będzie: Mieszkańcy ramach działalności edukacji, podniesienie poziomu wiedzy mieszkańców, Społeczeństwo świetlicy wiejskiej Integracja lepsza samoocena, organizacyjnie – mieszkańców prace społeczne sołectwa Lisewa
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 28 z 31 5. OPIS i CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKAŃCÓW, SPRZYJAJĄCYCH NAWIĄZYWANIU KONTAKTÓW SPOŁECZNYCH, ZE WZGLĘDU NA ICH POŁOśENIE ORAZ CECHY FUNKCJONALNO PRZESTRZENNE
W miejscowości Lisewo na działce gminnej w bezpośrednim sąsiedztwie świetlicy znajduje się boisko trawiaste do gry w piłkę noŜną. Jest to miejsce częstych spotkań mieszkańców i zaspokaja ich potrzeby zwłaszcza rekreacyjno – sportowe i kulturalne. Tam odbywają się spotkania sołeckie, imprezy okolicznościowe (dzień dziecka, dzień kobiet, otwarcie sezonu letniego), gminne turnieje piłki noŜnej. Ponadto w miejscowości Lisewo w odległości ok. 1 km od centrum znajdują się budynki po byłej jednostce wojskowej obecnie słuŜące jako budynki mieszkalne. Kilkadziesiąt osób zamieszkujących ten teren stworzyło sobie na działce nr 118/11 mini centrum miejscowości, gdzie obecnie znajduje się prowizoryczne boisko do gry w piłkę noŜna oraz miejsce na ognisko. W ramach planowanej inwestycji ma tam powstać plac zabaw. W miejscowości Jęczewo, naleŜącej do sołectwa Lisewo, obszarem o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców jest teren znajdujący się na działce 108/16 w środkowej części miejscowości. Teren ten pełni waŜną funkcję dla mieszkańców szczególnie w obszarze rekreacji. Obecnie znajduje się tam miejsce na ognisko. W ramach planowanej inwestycji ma tam powstać plac zabaw.
WDROśENIE I MONITOROWANIE PLANU WdroŜenie Planu Odnowy Miejscowości rozpocznie się poprzez wprowadzenie go w Ŝycie uchwałą Rady Gminy Gniewino. WdroŜenie Planu zaleca się Wójtowi Gminy Gniewino, Radzie Sołeckiej sołectwa Lisewo oraz Sołtysowi sołectwa Lisewo. Monitorowanie kaŜdego przedsięwzięcia czyli dbanie o prawidłowy jego przebieg przez cały czas jego trwania polega na systematycznym zbieraniu, zestawianiu i ocenie informacji rzeczowych i finansowych.
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 29 z 31 W monitorowaniu biorą udział wszystkie podmioty oraz komórki organizacyjne Urzędu Gminy Gniewino zaangaŜowane we wdraŜanie Planu Odnowy Miejscowości Lisewo i Jęczewo. Oceną wdraŜania Planu zajmie się Rada Sołecka.
PODSUMOWANIE Opracowany Plan Odnowy Miejscowości zakłada w przeciągu 7 najbliŜszych lat realizację kilku zadań. Istotą tych zadań jest pobudzenie aktywności środowisk lokalnych oraz stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju i promocji wartości związanych z miejscową specyfiką społeczną i kulturową. Zakładane cele Planu przewidują wzrost znaczenia wsi jako lokalnego ośrodka rozwoju kultury, edukacji, sportu i rekreacji. Realizacja Planu Odnowy Miejscowości ma takŜe słuŜyć integracji społeczności lokalnej, większemu zaangaŜowaniu w sprawy wsi, zagospodarowaniu wolnego czasu dzieci i młodzieŜy oraz rozwojowi organizacji społecznych.
BIBLIOGRAFIA: 1. Augustowski B., 1965. Rozwój form systemu odwodnienia późnoglacjalnego na PobrzeŜu Kaszubskim. (rozprawa habilitacyjna). WSP, Gdańsk.
2. Augustowski B., 1977. Pomorze . PWN, Warszawa.
3. Dąbrowski J., Małuj Buca J., Szafranowicz P. i inni, 2002. Studium Uwarunkowań Przestrzennego Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Gniewino . Grupa Projektowa ZOOM s.c., Sopot.
4. Ellwart J., 2003. Powiat wejherowski . Ilustrowany przewodnik krajoznawczy. Wydawnictwo Region, Gdynia.
5. Galon R.(red.), 1972. Geomorfologia Polski . tom II, NiŜ Polski. PWN, Warszawa.
6. Materiały Urzędu Gminy w Gniewinie.
7. Mordawski J., 1994. Geografia Województwa Gdańskiego . Wydawnictwo Marek RoŜak, Gdańsk.
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 30 z 31 8. Świtajski S., 2003. Uwarunkowania i Kierunki Przyrodnicze Zagospodarowania Przestrzennego . Pracownia Ochrony Środowiska „Projekt 2000”, Sopot.
SPIS TABLIC:
Tabl. 1 Zestawienie powierzchni gruntów w obrębie geodezyjnym Tadzino. Tabl. 2 Wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków w Gdańsku. Tabl. 3 Liczba ludności w sołectwie Lisewo oraz gminy Gniewino ogółem w latach 2000 2010 Tabl. 4 Saldo migracji w sołectwie Lisewo oraz gminie Gniewino ogółem w latach 2005 2009 Tabl. 5 Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w Gminie Gniewino i sołectwie Lisewo, stan na 31.12.2010 r. Tabl. 6 Analiza SWOT sołectwa Lisewo. Tabl. 7 Podsumowanie określające szanse i zagroŜenia miejscowości. Tabl. 8 Wykaz projektów planowanych do realizacji na lata 2011 2018
SPIS RYCIN: Ryc. 1 PołoŜenie miejscowości Lisewo i Jęczewo w gminie Gniewino. Ryc. 2 Formy ukształtowania powierzchni w obrębie analizowanych miejscowości oraz terenów przyległych. Ryc. 3 Wskaźnik przyrostu naturalnego na 1000 mieszkańców w sołectwie Lisewo i Gminie Gniewino ogółem w latach 2006 2010.
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI LISEWO I JĘCZEWO NA LATA 2011 2018 Strona 31 z 31