DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Opole, Dnia 7 Września 2010 R

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Opole, dnia 7 września 2010 r. Nr 103

TREŚĆ: Poz.:

UCHWAŁA SEJMIKU WOJE WÓDZTWA

1150 – Sejmiku Województwa Opolskiego nr XLVI/480/2010 z dnia 29 czerwca 2010 r. w sprawie zmiany budżetu Województwa Opolskiego na 2010 rok 6324

UCHWAŁ Y R A D G M I N :

1151 – Rady Miejskiej w Praszce nr 311/XXXVII/2010 z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sposobu sprawienia pogrzebu przez Gminę Praszka oraz określenia zasad zwrotu wydatków na pokrycie kosztów pogrzebu 6334 1152 – Rady Gminy Skoroszyce nr XXXIX/207/10 z dnia 27 maja 2010 r. w sprawie umieszczenia tablicy pamiątkowej 6335 1153 – Rady Gminy Skoroszyce nr XL/225/10 z dnia 30 czerwca 2010 r. w sprawie zmiany Uchwały Nr XXXIX/207/10 z dnia 27 maja 2010 r. w sprawie umieszczenia tablicy pamiątkowej 6336 1154 – Rady Gminy Skoroszyce nr XL/226/10 z dnia 30 czerwca 2010 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2010 -2013 6336

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6324 – Poz. 1150

1150

1 UCHWAŁA NR XLVI/480/2010 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO

z dnia 29 czerwca 2010 r.

w sprawie zmiany budżetu Województwa Opolskiego na 2010 rok

Na podstawie art. 18 pkt 6 i art. 89 ust. 3 a) zwiększa się wydatki majątkowe w dziale ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie 600 Transport i łączność o kwotę 335 000 zł województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. oraz w dziale 851 Ochrona zdrowia o kwotę 1590, z późn. zm.); art. 211, art. 212 ust. 1 8 000 zł, pkt 1, 2, 3, 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. b) zwiększa się wydatki bieżące w dziale o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157 758 Różne rozliczenia o kwotę 9 417 zł, poz. 1240 z późn. zm.) oraz art. 121 ust. 4 zgodnie z załącznikiem nr 1 do uchwały. ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy 3. Dokonuję się następujących przesunięć wprowadzające ustawę o finansach publicznych między działami planu wydatków: (Dz. U. Nr 157, poz. 1241 z późn. zm.), Sejmik 1) zmniejsza się wydatki bieżące w dziale 600 Województwa Opolskiego uchwala co następuje: Transport i łączność o kwotę 100 000 zł oraz wydatki majątkowe w dziale 926 Kultura fizyczna § 1.1. Zmniejsza się plan dochodów budżetu i sport o kwotę 333 000 zł, województwa na zadania własne o kwotę 2) zwiększa się wydatki bieżące o kwotę 6 668 509 zł, w tym: 60 000 zł i wydatki majątkowe o kwotę 40 000 zł 1) zwiększa się dochody na zadania własne w dziale 754 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona realizowane z udziałem środków z budżetu Unii przeciwpożarowa oraz wydatki bieżące w dziale Europejskiej o kwotę 9 717 000 zł, w tym: 750 Administracja publiczna o kwotę 333 000 zł, a) zwiększa się dochody bieżące w dziale zgodnie z załącznikiem nr 2 do uchwały. 750 Administracja publiczna o kwotę 67 000 zł, 4. Zwiększa się deficyt budżetu województwa b) zwiększa się dochody majątkowe w dziale o kwotę 9 087 926 zł, tj. do kwoty 119 837 305 zł. 600 Transport i łączność o kwotę 7 650 000 zł Deficyt zostanie sfinansowany przychodami i w dziale 720 Informatyka o kwotę 2 000 000 zł, z tytułu innych rozliczeń krajowych w kwocie 2) zmniejsza się dochody na pozostałe zadania 15 727 838 zł, sprzedażą obligacji w kwocie własne o kwotę 16 385 509 zł, w tym: 66 459 467 zł, kredytem w kwocie 18 000 000 zł a) zwiększa się dochody majątkowe w dziale oraz kredytem na prefinansowanie zadań realizo- 600 Transport i łączność o kwotę 335 000 zł wanych z udziałem środków europejskich w kwo- i w dziale 851 Ochrona zdrowia o kwotę 8 000 zł, cie 19 650 000 zł. b) zmniejsza się dochody bieżące w dziale 5. Ustala się emisję obligacji w wysokości 756 Dochody od osób prawnych od osób fizycz- 81 650 000 zł na sfinansowanie deficytu oraz nych i od innych jednostek nie posiadających spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z ty- osobowości prawnej o kwotę 16 758 200 zł, tułu emisji obligacji oraz zaciągniętych pożyczek c) zwiększa się dochody bieżące w dziale 853 i kredytów. Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej 6. Zwiększa się przychody budżetu wojewódz- o kwotę 9 417 zł i w dziale 921 Kultura i ochrona twa o kwotę 9 087 926 zł, zgodnie z załączni- dziedzictwa narodowego o kwotę 20 274 zł, kiem nr 1 do uchwały. zgodnie z załącznikiem nr 1 do uchwały. 7. Dokonuje się zmian w planie wydatków na 2. Zwiększa się plan wydatków budżetu wo- programy i projekty realizowane z udziałem środ- jewództwa na zadania własne o kwotę ków pochodzących z funduszy strukturalnych 2 419 417 zł, w tym: Unii Europejskiej, zgodnie z załącznikiem nr 3 do 1) zwiększa się plan wydatków na zadania niniejszej uchwały. własne realizowane z udziałem środków z budże- 8. Zwiększa się wydatki związane z wielo- tu Unii Europejskiej w dziale 750 Administracja letnimi programami inwestycyjnymi o kwotę publiczna o kwotę 67 000 zł i w dziale 720 In- 1 650 000 zł. Wykaz wieloletnich programów formatyka o kwotę 2 000 000 zł, inwestycyjnych po zmianach stanowi załącznik 2) zwiększa się wydatki na pozostałe zadania nr 4 do niniejszej uchwały. własne o kwotę 352 417 zł, w tym: § 2. Wykonanie uchwały powierza się Zarzą- dowi Województwa.

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6325 – Poz. 1150

§ 3. Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku § 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podję- Urzędowym Województwa Opolskiego. cia.

Przewodniczący Sejmiku Bogusław Wierdak

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XLVI/480/2010 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 29 czerwca 2010 r.

Zestawienie zmian

Zadania własne realizowane z udziałem środków z budżetu Unii Europejskiej

DOCHODY

DOCHODY BIEŻĄCE

Zwiększenia o kwotę 67 000 zł

DZIAŁ 750 ADMINISTRACJA PUBLICZNA o kwotę 67 000 zł w rozdziale 75001 Urzędy naczelnych i centralnych organów administracji rządowej o kwotę 67 000 zł

§ 2008 – dotacje celowe w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz środków1), o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 3 pkt 5 i 6 ustawy, lub płatności w ramach budżetu środków2) europejskich o kwotę 56 950 zł

§ 2009 – dotacje celowe w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz środków3), o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 3 pkt 5 i 6 ustawy, lub płatności w ramach budżetu środków4) europejskich o kwotę 10 050 zł

DOCHODY MAJĄTKOWE

Zmniejszenia o kwotę 154 054 zł

W DZIALE 720 INFORMATYKA o kwotę 154 054 zł w rozdziale 72095 Pozostała działalność o kwotę 154 054 zł

§ 6619 – dotacje celowe otrzymane z gminy na inwestycje i zakupy inwestycyjne realizowane na podstawie porozumień (umów) między jednostkami samorządu terytorialnego o kwotę 154 054 zł

Zwiększenia o kwotę 9 804 054 zł

W DZIALE 600 TRANSPORT I ŁĄCZNOŚĆ o kwotę 7 650 000 zł w rozdziale 60013 Drogi publiczne wojewódzkie o kwotę 7 650 000 zł

§ 6207 – dotacje celowe w ramach programów finansowych z udziałem środków europejskich oraz środków1), o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 3 pkt 5 i 6 ustawy, lub płatności w ramach budżetu środków2) europejskich o kwotę 7 650 000 zł

W DZIALE 720 INFORMATYKA o kwotę 2 154 054 zł w rozdziale 72095 Pozostała działalność o kwotę 2 154 054 zł

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6326 – Poz. 1150

§ 6629 – dotacje celowe otrzymane z powiatu na inwestycje i zakupy inwestycyjne realizowane na podstawie porozumień (umów) między jednostkami samorządu terytorialnego o kwotę 454 054 zł § 6207 – dotacje celowe w ramach programów finansowych z udziałem środków europejskich oraz środków3), o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 3 pkt 5 i 6 ustawy, lub płatności w ramach budżetu środków4) europejskich o kwotę 1 700 000 zł

WYDATKI

WYDATKI BIEŻĄCE

Zwiększenia o kwotę 67 000 zł

DZIAŁ 750 ADMINISTRACJA PUBLICZNA o kwotę 67 000 zł w rozdziale 75001 Urzędy naczelnych i centralnych organów administracji rządowej o kwotę 67 000 zł wydatki bieżące o kwotę 67 000 zł w tym: - wydatki współfinansowane ze środków europejskich o kwotę 67 000 zł

WYDATKI MAJĄTKOWE

Zwiększenia o kwotę 2 000 000 zł

W DZIALE 720 INFORMATYKA o kwotę 2 000 000 zł w rozdziale 72095 Pozostała działalność o kwotę 2 000 000 zł wydatki majątkowe o kwotę 2 000 000 zł

Pozostałe zadania własne

DOCHODY

DOCHODY BIEŻĄCE

Zmniejszenia o kwotę 16 758 200 zł

W DZIALE 756 DOCHODY OD OSÓB PRAWNYCH OD OSÓB FIZYCZNYCH I OD INNYCH JEDNOSTEK NIE POSIADAJĄCYCH OSOBOWOŚCI PRAWNEJ o kwotę 16 758 200 zł

W rozdziale 75623 Udziały województw w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa o kwotę 16 758 200 zł

§ 0020 Podatek dochodowy od osób prawnych o kwotę 16 758 200 zł

Zwiększenia 29 691 zł

W DZIALE 853 POZOSTAŁE ZADANIA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ o kwotę 9 417 zł w rozdziale 85395 Pozostała działalność o kwotę 9 417 zł

§ 0978 – wpływy z różnych dochodów o kwotę 6 732 zł § 0979 – wpływy z różnych dochodów o kwotę 2 244 zł § 0929 – pozostałe odsetki o kwotę 441 zł

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6327 – Poz. 1150

W DZIALE 921 KULTURA I OHRONA DZIEDZICTWA NARODOWEGO o kwotę 20 274 zł w rozdziale 92118 Muzea o kwotę 20 274 zł

§ 0970 – wpływy z różnych dochodów o kwotę 20 274 zł

DOCHODY MAJĄTKOWE

Zwiększenia o kwotę 343 000 zł

W DZIALE 600 TRANSPORT I ŁĄCZNOŚĆ o kwotę 335 000 zł w rozdziale 60013 Drogi publiczne wojewódzkie o kwotę 335 000 zł

§ 6300 wpływy z tytułu pomocy finansowej udzielanej między j.s.t. na dofinansowanie własnych zadań inwestycyjnych i zakupów inwestycyjnych o kwotę 335 000 zł

W DZIALE 851 OCHRONA ZDROWIA o kwotę 8 000 zł w rozdziale 85141 ratownictwo medyczne o kwotę 8 000 zł

§ 6300 wpływy z tytułu pomocy finansowej udzielanej między j.s.t. na dofinansowanie własnych zadań o kwotę 8 000 zł inwestycyjnych i zakupów inwestycyjnych

WYDATKI

WYDATKI MAJĄTKOWE

Zwiększenia o kwotę 343 000 zł

W DZIALE 600 TRANSPORT I ŁĄCZNOŚĆ o kwotę 335 000 zł w rozdziale 60013 Drogi publiczne wojewódzkie o kwotę 335 000 zł wydatki majątkowe o kwotę 335 000 zł

W DZIALE 851 OCHRONA ZDROWIA o kwotę 8 000 zł w rozdziale 85141 ratownictwo medyczne o kwotę 8 000 zł wydatki majątkowe o kwotę 8 000 zł

WYDATKI BIEŻĄCE

Zwiększenia o kwotę 9 417 zł

W DZIALE 758 RÓŻNE ROZLICZENIA o kwotę 9 417 zł w rozdziale 75818 Rezerwy ogólne i celowe o kwotę 9 417 zł wydatki bieżące o kwotę 9 417 zł

Wydatki związane z realizacją zadań statutowych o kwotę 9 417 zł jednostek budżetowych w tym: rezerwa ogólna o kwotę 9 417 zł

PRZYCHODY

Zwiększenie o kwotę 16 737 926 zł

§ 931 Przychody ze sprzedaży innych papierów wartościowych o kwotę 16 737 926 zł

Zmniejszenie o kwotę 7 650 000 zł

§ 952 Przychody z zaciągniętych kredytów i pożyczek na rynku krajowym o kwotę 7 650 000 zł

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6328 – Poz. 1150

Załącznik nr 2 do Uchwały Nr XLVI/480/2010 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 29 czerwca 2010 r.

Zestawienie zmian Zadania własne

WYDATKI

WYDATKI BIEŻĄCE

Zmniejszenia o kwotę 100 000 zł

W DZIALE 600 TRANSPORT I ŁĄCZNOŚĆ o kwotę 100 000 zł w rozdziale 60095 Pozostała działalność o kwotę 100 000 zł

Wydatki bieżące o kwotę 100 000 zł

Wydatki związane z realizacją zadań statutowych jednostek budżetowych o kwotę 100 000 zł

Zwiększenia o kwotę 393 000 zł

W DZIALE 754 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE I OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA o kwotę 60 000 zł w rozdziale 75412 ochotnicze straże pożarne o kwotę 60 000 zł

Wydatki bieżące o kwotę 60 000 zł

Wydatki związane z realizacją zadań statutowych jednostek budżetowych o kwotę 60 000 zł

W DZIALE 750 ADMINISTRACJA PUBLICZNA o kwotę 333 000 zł w rozdziale 75075 Promocja jednostek samorządu terytorialnego o kwotę 333 000 zł

Wydatki bieżące o kwotę 333 000 zł Wydatki związane z realizacją zadań statutowych jednostek budżetowych o kwotę 333 000 zł

WYDATKI MAJĄTKOWE

Zwiększenia o kwotę 40 000 zł

W DZIALE 754 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE o kwotę 40 000 zł I OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA w rozdziale 75412 ochotnicze straże pożarne o kwotę 40 000 zł wydatki majątkowe o kwotę 40 000 zł

Zmniejszenia o kwotę 333 000 zł

W DZIALE 926 KULTURA FIZYCZNA I SPORT o kwotę 333 000 zł w rozdziale 92601 Obiekty sportowe o kwotę 333 000 zł wydatki majątkowe o kwotę 333 000 zł

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6329 – Poz. 1150

Załącznik nr 3 do Uchwały Nr XLVI/480/2010 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 29 czerwca 2010 r.

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6330 – Poz. 1150

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6331 – Poz. 1150

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6332 – Poz. 1150

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6333 – Poz. 1150

Załącznik nr 4 do Uchwały nr XLVI/480/2010 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 29 czerwca 2010 r.

WYDATKI ZWIĄZANE Z WIELOLETNIMI PROGRAMAMI INWESTYCYJNYMI - po zmianie

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6334 – Poz. 1151

1151*

3 UCHWAŁA NR 311/XXXVII/2010 RADY MIEJSKIEJ W PRASZCE

z dnia 30 marca 2010 r.

w sprawie sposobu sprawienia pogrzebu przez Gminę Praszka oraz określenia zasad zwrotu wydatków na pokrycie kosztów pogrzebu

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 oraz obowiązki, dzień i godzinę pochówku oraz nie- art. 40 ust. 1, art. 41 ust. 1 i art. 42 ust. 1 zbędne dane osoby zmarłej. ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 § 2.1. Zakres usług pogrzebowych obejmuje z późn. zm.) w związku z art. 17 ust. 1 pkt 15, wszystkie podstawowe czynności, które w konkret- art. 36 pkt 2 lit. f, art. 39 ust. 2, art. 44 i art. 96 nym przypadku niezbędne są do sprawienia pochów- ust. 3 i 4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o po- ku zgodnie z wyznaniem zmarłego, a w przypadku mocy społecznej (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 175, braku danych o wyznaniu zmarłego w sposób zwy- poz.1362 z późn. zm.), Rada Miejska w Praszce czajowo przyjęty na terenie Gminy Praszka. uchwala, co następuje: 1. Koszty pogrzebu sprawianego przez Gminę obejmują najniższe wydatki związane z: § 1.1. Gmina Praszka sprawia pogrzeb oso- a) przechowywaniem zwłok, bom zmarłym zamieszkałym lub przebywającym b) przygotowaniem zmarłego do pochówku, na terenie gminy jeżeli brak jest podmiotów lub c) zakupem ubrania, osób zobowiązanych do dokonania pochówku, d) zakupem trumny i wiązanki, albo innych podmiotów lub osób deklarujących e) transportem, dokonanie pochówku zmarłego. f) obsługą pochówku, 2. Z wnioskiem o sprawienie pogrzebu przez g) innymi czynnościami wynikającymi z oko- gminę może wystąpić także osoba zobowiązana liczności, zgodnie z wyznaniem zmarłego, pra- do pochówku pozostająca w niedostatku (dochód wem i miejscowymi zwyczajami. jej lub jej rodziny nie może być wyższy od kryte- rium dochodowego określonego w art. 8 ust. 1 § 3.1. Pochówku wraz z niezbędnymi usługa- ustawy o pomocy społecznej) przy jednoczesnym mi dokonuje się na cmentarzu położonym na te- braku uprawnień do zasiłku pogrzebowego z ZUS renie Gminy Praszka. lub KRUS. 2. Sprawienie pochówku na innym cmentarzu, 3. Postanowienia ust. 1 odnoszą się także do niż tym o którym mowa w ust. 1, może być do- osób, których tożsamości nie da się ustalić, konane pod warunkiem, że koszt takiego pogrze- a zmarłym na terenie gminy, po uzyskaniu zgody bu nie będzie wyższy od kosztów pochówku właściwego miejscowo prokuratora. sprawianego na cmentarzu na terenie Gminy. 4. Pogrzebu dokonuje się zgodnie z wyznaniem zmarłego, z zachowaniem przepisów prawa § 4.1. Zwrot kosztów firmie wykonującej oraz zwyczajów miejscowych. usługę pogrzebową następuje na podstawie ra- 5. W przypadku, gdy nie jest możliwe ustale- chunków potwierdzających dokonanie pochówku. nie wyznanie zmarłego pogrzeb jest przeprowa- 2. Wydatki poniesione przez gminę na pokry- dzony zgodnie z panującym w gminie zwyczajem. cie kosztów pogrzebu podlegają zwrotowi: 6. Decyzję w sprawie sprawienia pogrzebu na a) z zasiłku pogrzebowego, o ile taki zasiłek koszt gminy podejmuje Kierownik Ośrodka Pomo- przysługuje z ubezpieczenia społecznego; cy Społecznej w Praszce. b) w całości z masy spadkowej, jeżeli po oso- 7. Dokonanie niezbędnych czynności związa- bie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy, nych z pogrzebem Ośrodek Pomocy Społecznej a zostawiła ona majątek. zleca firmie prowadzącej kompleksowe usługi 3. Zwrotu wydatków, o których mowa w ust. 2 pogrzebowe. pkt b) dokonują: 8. Wybór firmy pogrzebowej dokonywany jest a) spadkobiercy z masy spadkowej, przy uwzględnieniu ceny oferowanej za usługę b) małżonek, pogrzebową (najniższe koszty). c) zstępni przed wstępnymi 9. Wykonanie usługi pogrzebowej Ośrodek jednorazowo gotówką na konto Ośrodka Po- Pomocy Społecznej zleca na piśmie firmie wyło- mocy Społecznej w Praszce. W uzasadnionych nionej w trybie określonym w ust. 8, określając

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6335 – Poz. 1151-1152 przypadkach zwrot może nastąpić w ratach mie- § 6. Wykonanie uchwały powierza się Burmi- sięcznych. strzowi Praszki. 4. W przypadku sprawienia pogrzebu dla: a) osoby bezdomnej, bez uprawnień do zasiłku § 7. Uchwała wchodzi w życie po upływie pogrzebowego nieposiadającej jakichkolwiek do- 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym chodów i majątku, Województwa Opolskiego. b) osoby, której tożsamości nie da się ustalić, c) osoby samotnej, która nie nabyła uprawnień Przewodniczący Rady do zasiłku pogrzebowego z ubezpieczenia spo- Bogusław Łazik łecznego, nieposiadającej jakichkolwiek docho- dów, majątku i brak jest osób zobowiązanych do dokonania pochówku, koszty pogrzebu pokrywa gmina. */ Uchwała została zaskarżona przez Wojewodę § 5. Traci moc uchwała Nr 330/XLII/2006 Ra- Opolskiego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego dy Miejskiej w Praszce z dnia 15 września w Opolu – skarga Nr NK.III-KN-0914-11/2010 z dnia 2006 r. w sprawie sprawiania pogrzebu, w tym 9 sierpnia 2010 r. osobom bezdomnym.

1152

4 UCHWAŁA NR XXXIX/207/10 RADY GMINY SKOROSZYCE

z dnia 27 maja 2010 r.

w sprawie umieszczenia tablicy pamiątkowej

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy § 1. Wyraża zgodę na umieszczenia tablicy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym pamiątkowej o wymiarach 80 cm x 70 cm na (jedn. tekst z 2001 r. Dz. U. Nr 142, poz. 1593 terenie wsi Stary Grodków działka nr 88/2 o na- oraz z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558 stępującej treści: i Nr 113 poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 214, „800 lat Starego Grodkowa 1210 – 2010 BY- poz. 1806; z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, ŁYM, OBECNYM I PRZYSZŁYM MIESZKAŃCOM poz. 1568; z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, Pozostawmy coś po sobie…”. poz. 203, Nr 167, poz. 1759; z 2005 r. Nr 172, poz. 1441, Nr 175, poz. 1457; z 2006 r. Nr 17 § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójto- poz. 128, Nr 181, poz. 1337; z 2007 r. Nr 48, wi Gminy. poz. 327, Nr 138, poz. 974, Nr 173, poz. 128; z 2008 r. Nr 180, poz. 1111, Nr 223, poz. 1458 § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie oraz z 2009 r. Nr 52, poz.420, Nr 157, poz. 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędo- 1421; z 2010 r. Nr 28 poz. 142 i poz. 146) Rada wym Województwa Opolskiego. Gminy Skoroszyce uchwala, do następuje: Przewodniczący Henryk Sokołowski

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6336 – Poz. 1153-1154

1153

5 UCHWAŁA NR NR XL/225/10 RADY GMINY SKOROSZYCE

z dnia 30 czerwca 2010 r.

w sprawie zmiany Uchwały Nr XXXIX/207/10 z dnia 27 maja 2010 r. w sprawie umieszczenia tablicy pamiątkowej.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy § 1. W Uchwale Nr XXXIX/207/10 z dnia z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym 27 maja 2010 r. w sprawie umieszczenia tablicy (jedn. tekst z 2001 r. Dz. U. Nr 142, poz. 1593 pamiątkowej w § 1 w prowadza się nowe oraz z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558 brzmienie nazwy tablicy pamiątkowej: i Nr 113 poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 214, „800 lat Starego Grodkowa poz. 1806; z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, 1210 – 2010 poz. 1568; z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, BYŁYM, OBECNYM I PRZYSZŁYM poz. 203, Nr 167, poz. 1759; z 2005 r. Nr 172, MIESZKAŃCOM poz. 1441, Nr 175, poz. 1457; z 2006 r. Nr 17 Stary Grodków 29.08.2010 r.” poz. 128, Nr 181, poz. 1337; z 2007 r. Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 974, Nr 173, poz. 128; § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójto- z 2008 r. Nr 180, poz. 1111, Nr 223, poz. 1458 wi Gminy. oraz z 2009 r. Nr 52, poz. 420, Nr 157, poz. 1421; z 2010 r. Nr 28 poz. 142 i poz. 146) Rada § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie Gminy Skoroszyce uchwala, co następuje: 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędo- wym Województwa Opolskiego.

Przewodniczący Rady Gminy Henryk Sokołowski

1154

6 UCHWAŁA NR XL/226/10 RADY GMINY SKOROSZYCE

z dnia 30 czerwca 2010 r.

w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2010 -2013

Na podstawie art. 87 ust. 3 ustawy z dnia § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójto- 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece wi Gminy. nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 238, poz. § 3. Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku 2390, z 2006 r. Nr 50, poz. 362, Nr 126, poz. Urzędowym Województwa Opolskiego. 875, z 2007 r. Nr 192, poz. 1394, z 2009 r. Nr 31, poz. 206, Nr 97, poz. 804) Rada Gminy § 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podję- w Skoroszycach uchwala, co następuje: cia.

§ 1. Przyjmuje się Gminny program Opieki nad Przewodniczący Rady Zabytkami na lata 2010 – 2013 zaopiniowany Henryk Sokołowski pozytywnie przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6337 – Poz. 1154

Załącznik Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 4 lipca 1997 r. do Uchwały Nr XL/226/10 oraz Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Skoro- Rady Gminy Skoroszyce szyce na lata 2004-2013, który funkcjonuje łącz- z dnia 30 czerwca 2010 r. nie ze Strategią Rozwoju Gminy Skoroszyce i jest planem operacyjnym do Strategii. Zawiera on Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla zadania uwzględnione również w Wieloletnim Gminy Skoroszyce na lata 2010 - 2013 Planie Inwestycyjnym oraz Budżecie Gminy. Pro- gram zgodny jest też z Programem Ochrony Śro- dowiska dla Gminy Skoroszyce przyjęty uchwałą I. WSTĘP Nr XXV/137/04 Rady Gminy w Skoroszycach Dziedzictwo kulturowe to ważny czynnik życia z dnia 28 grudnia 2004 r. i Lokalną Strategią i działalności człowieka. Dziedzictwo stanowi Rozwoju Obszarów Wiejskich „Złota Ziemia” dla dorobek materialny i duchowy poprzednich poko- gmin Grodków, Kamiennik, Pakosławice i Skoro- leń, jak również dorobek naszych czasów. Ozna- szyce z 2006 r. mający na celu przygotowanie cza wartość – materialną lub niematerialną – obszaru do wykorzystania Środków Programu przekazaną przez przodków i określa naszą kultu- Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 rę. Zawiera w sobie wszystkie skutki środowi- na działania podporządkowane programowi Le- skowe wynikające z interakcji pomiędzy ludźmi ader. Program uwzględnia również rozwiązania a otoczeniem w ciągu dziejów. Jest fundamen- zaproponowane w Studium uwarunkowań i kie- tem tożsamości danej społeczności. runków zagospodarowania przestrzennego gminy Zabytki są materialnym śladem przeszłości Skoroszyce przyjętego uchwałą Nr XXXV/225/ oraz cennym elementem kultury, przyczyniającym 2001 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia się do kształtowania przyjaznego otoczenia czło- 26 listopada 2001 r. oraz w miejscowych pla- wieka. Bogactwo i różnorodność dziedzictwa nach zagospodarowania przestrzennego. kultury może w istotny sposób przyczynić się do Głównym celem gminnego programu opieki rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, a tym nad zabytkami jest określenie zasadniczych kie- samym do poprawy jakości życia jej mieszkań- runków działań i zadań na rzecz ochrony i opieki ców. Więzi emocjonalne człowieka lub grupy ludzi nad zabytkami gminy Skoroszyce. Cele i prioryte- z danym zasobem dziedzictwa są czynnikiem ty wyznaczone w programie wynikają zarówno kształtującym ich tożsamość społeczną. z wymagań ustawowych, jak również podporząd- Wykonywanie zadań w zakresie kultury kowane są głównemu celowi działań samorządu, i ochrony zabytków jest ustawowym zadaniem jakim jest osiągnięcie zrównoważonego rozwoju samorządów. Zgodnie z brzmieniem art. 7, ust. 1, gminy, prowadzącego do poprawy jakości życia pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzą- lokalnej społeczności. Podporządkowane jest te- dzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. mu planowanie strategiczne gminy, które łączy 1591, z późniejszymi zmianami) zaspokajanie problematykę społeczną, gospodarczą i prze- zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań strzenną. własnych gminy. W szczególności zadania własne W strategii określone zostały misje rozwojowe obejmują sprawy m.in. ładu przestrzennego, kul- gminy: tury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabyt- - stworzenie warunków dla inwestorów; kami. W tezach do krajowego programu ochrony - wykorzystywanie zasobów i walorów gminy; zabytków i opieki nad zabytkami zapowiadane - popieranie grup producentów rolnych; jest tworzenie warunków prawnych do odpowie- - wspieranie edukacji, kultury i sportu. dzialnego kreowania i realizowania ochrony dzie- Gminny program opieki nad zabytkami reali- dzictwa kulturowego przez samorządy terytorial- zować będzie tę sferę działań prorozwojowych, ne oraz podjęcie inicjatywy legislacyjnej dla która ma na celu poprawę funkcjonowania mate- uwzględniania interesów ochrony zabytków rialnego dziedzictwa kulturowego decydującego w całym ustawodawstwie, jak również stworze- w znacznym stopniu o zasobach i walorach gminie warunków prawnych do nowego systemu ny. Program opieki nad zabytkami powinien po- finansowania ochrony i opieki nad zabytkami. móc w aktywnym zarządzaniu zasobem stano- Artykuł 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. wiącym dziedzictwo kulturowe gminy. Wszelkie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami działania związane z rozwojem gminy muszą opie- (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) nakłada rać się przede wszystkim na jej zasobach i walo- na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek rach. Wykorzystanie zasobów środowiska natu- sporządzenia programu opieki nad zabytkami. ralnego i kulturowego powinno stanowić jedną Program z założenia zgodny jest z innymi do- z głównych polityk gminnych, a procesy rozwoju kumentami o charakterze strategicznym dla gmi- gminy powinny zachodzić przy zapewnieniu wany w tym zwłaszcza ze Strategią Rozwoju Gminy runków trwania i wzbogacania materialnego dzie- Skoroszyce przyjętą uchwałą Nr XXXIII/153/97 dzictwa kulturowego. Na dziedzictwo kulturowe

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6338 – Poz. 1154 człowieka składają się dobra kultury i dobra natu- I. PODSTAWY PRAWNE I GŁÓWNE CELE ry. Zabytki – dawne materialne i niematerialne GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYT- dobra kultury są ważną częścią składową tego KAMI dziedzictwa. Ich ochrona została zadeklarowana Podstawą prawną sporządzenia gminnego pro- jako konstytucyjny obowiązek państwa co zosta- gramu opieki nad zabytkami jest Ustawa z dnia ło zapisane w art. 5 Konstytucji Rzeczpospolitej 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece Polskiej. Zabytki są nie tylko śladem przeszłości, nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. ale także cennym składnikiem kultury współcze- 1568). Ustawa ta wprowadziła obowiązek spo- snej przyczyniającym się do kształtowania przy- rządzania przez samorządy zarówno wojewódz- jaznego człowiekowi środowiska jego życia. Ich kich, powiatowych oraz gminnych programów zachowanie, ochrona i konserwacja jest dziełem opieki nad zabytkami. ważnym w interesie publicznym ze względu na Na podstawie art. 18 ust 2 pkt 15 Ustawy znaczenie zabytków w procesie edukacji, huma- z dnia 5 marca 1990 r. o samorządzie gminnym nizacji społeczeństwa, jego kulturowej identyfika- (Dz. U. 2001 r. Nr 142, poz. 159 z późniejszymi cji, a także znaczenie dla sfery ekonomii i gospo- zmianami) oraz art. 87 ust 3 Ustawy z dnia darki. Czas przemian i II wojna światowa wpłynę- 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece ły negatywnie na stan zabytków. Poważnym pro- nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. blemem stał się brak środków i społecznego zro- 1568 z późn. zm.), Wójt Gminy Skoroszyce spo- zumienia dla idei ochrony naszego dziedzictwa. rządza na okres 4 lat Program Opieki nad Zabyt- Przemiany czasu transformacji sprawiły, że liczne kami Gminy Skoroszyce (art. 87 ust. 3 ww. zabytki zostały oddane w prywatne ręce – ludzi ustawy). Gminny program opieki nad zabytkami niejednokrotnie ratujących je przed zagładą, ale podlega uchwaleniu przez Radę Gminy, po uzy- także ludzi bardzo często niedoceniających ich skaniu opinii opolskiego wojewódzkiego konser- wartości pozamaterialnych, nie potrafiących do- watora zabytków. Program ogłaszany jest w wo- brze sprawować opieki gwarantującej ich prze- jewódzkim dzienniku urzędowym. Z realizacji pro- trwanie. Państwo realizuje swoje obowiązki gramu Wójt Gminy Skoroszyce sporządza co dwa względem zabytków m.in. za pośrednictwem lata sprawozdanie, które przedstawia na sesji organów samorządowych różnego szczebla. Radzie Gminy. Kolejne sporządzane programy W tym względzie władzom gminy przypisana opieki powinny uwzględniać pojawiające się nowe została istotna rola w kreowaniu ochrony dzie- uwarunkowania prawne i administracyjne, zmie- dzictwa kulturowego na podległych im terenach. niające się warunki społeczne, gospodarcze i kul- Gminy z jednej strony są właścicielem dużej ilości turowe, nowe kryteria oceny i aktualny stan za- dóbr kultury materialnej, z drugiej strony dyspo- chowania zasobu oraz prowadzone okresowo nują aparatem administracyjnym umożliwiającym oceny efektów wdrażania obowiązującego pro- prowadzenie właściwej polityki względem tej gramu. sfery życia publicznego. Ogólne wytyczne do sporządzenia programów Gmina Skoroszyce jest gminą wiejską. Główną ujęte są w dokumencie Narodowa Strategia Kul- atrakcją turystyczną gminy jest dziedzictwo kultu- tury na lata 2004–2013 przyjętym przez Radę rowe wiążące się głównie z gospodarką rolną. Ministrów w dniu 21 września 2004 r. oraz jego Najcenniejsze zabytki gminy to przede wszystkim przedłużeniu Uzupełnienie Narodowej Strategii obiekty sakralne, zespoły dworskie, parki Rozwoju Kultury na lata 2004–2020 przyjętym podworskie oraz zabudowa wsi. w 2005 r. Dokumentem służącym wdrożeniu Przedstawiony Program Opieki nad Zabytkami Narodowej Strategii Kultury jest Narodowy Pro- Gminy Skoroszyce na lata 2010-2013, opierający gram Kultury Ochrona zabytków i dziedzictwa się na innych opracowaniach i dokumentach pra- kulturowego. Program ten jest zgodny z narodowa miejscowego, stanowić będzie ich uzupełnie- wym planem rozwoju oraz założeniami do Krajo- nie i podstawę do działań samorządowych zwią- wego Programu Zabytków. Podstawą do sformu- zanych z ochroną dóbr kultury w okresie czterech łowania Narodowego Programu Kultury Ochrona lat od podjęcia uchwały przez Radę Gminy zabytków i dziedzictwa kulturowego jest uznanie w sprawie przyjęcia niniejszego programu. sfery dziedzictwa za podstawę rozwoju kultury Współpraca środowisk samorządowych i konser- i upowszechniania kultury, a także za potencjał watorskich przy realizacji gminnego programu regionów, służący wzrostowi konkurencyjności opieki nad zabytkami powinna przynieść wszyst- regionów dla turystów, inwestorów i mieszkań- kim stronom wymierne korzyści: zachowanie ców. dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń, Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie za- poprawa stanu obiektów zabytkowych, zwięk- bytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. szenie atrakcyjności przestrzeni publicznych, Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) określiła zasadni- rozwój społeczno - gospodarczy. cze cele programów opieki nad zabytkami:

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6339 – Poz. 1154

- włączenie problemów ochrony zabytków do - wyeksponowanie poszczególnych zabytków systemu zadań strategicznych, wynikających i walorów krajobrazu kulturowego; z koncepcji przestrzennego zagospodarowania - podejmowanie działań zwiększających atrak- kraju; cyjność zabytków dla potrzeb społecznych, tury- - uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabyt- stycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicja- ków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa tyw sprzyjających wzrostowi środków finanso- archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami wych na opiekę nad zabytkami; ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; - określenie warunków współpracy z właścicie- - zahamowanie procesów degradacji zabytków lami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowa- związane z wykorzystaniem tych zabytków; nia; - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiają- - wyeksponowanie poszczególnych zabytków cych tworzenie miejsc pracy związanych z opieką oraz walorów krajobrazu kulturowego; nad zabytkami. - podejmowanie działań zwiększających atrak- cyjność zabytków dla potrzeb społecznych, tury- II. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY stycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicja- I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE tyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; II.1. UREGULOWANIA FORMALNO-PRAWNE - określenie warunków współpracy z właścicie- Zabytki zostały objęte ochroną zadeklarowaną lami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe jako konstytucyjny obowiązek państwa polskiego związane z wykorzystywaniem tych zabytków; i każdego obywatela (tekst Konstytucji RP - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiają- uchwalony w dniu 2 kwietnia 1997 r. przez cych tworzenie miejsc pracy związanych z opieką Zgromadzenie Narodowe). W art. 5. Konstytucji nad zabytkami. RP czytamy: „Rzeczpospolita Polska strzeże nie- Gminny program opieki nad zabytkami sporzą- podległości i nienaruszalności swojego terytorium, dzono zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzic- opublikowanymi w 2008 r. w formie poradnika twa narodowego oraz zapewnia ochronę środo- metodycznego. wiska, kierując się zasadą zrównoważonego roz- Celem Programu Opieki nad Zabytkami Gminy woju”. W art. 6. ust. 1 napisano „Rzeczpospolita Skoroszyce na lata 2010-2013, opracowanego Polska stwarza warunki upowszechniania i rów- w oparciu o Gminną Ewidencję Zabytków, jest nego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem stworzenie całościowej i wieloletniej strategii tożsamości narodu polskiego, jego trwania i roz- ochrony zabytków znajdujących się na terenie woju”, a w art. 86 „Każdy jest obowiązany do gminy Skoroszyce realizowanej w 4-letnich cy- dbałości o stan środowiska i ponosi odpowie- klach – etapach, środkami optymalnymi, dostęp- dzialność za spowodowane przez siebie jego po- nymi przez gminę, zarówno prawnymi (zapisy gorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa dotyczące ochrony zabytków w planach zago- ustawa”. spodarowania przestrzennego) jak też finanso- Podstawą prawną ochrony dziedzictwa kultu- wymi (przeznaczenie części budżetu gminy na rowego w Polsce jest Ustawa z dnia 23 lipca ochronę zabytków). Program określa również 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabyt- kierunek podejmowanych przez gminę działań, kami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568, mających na celu szeroko pojętą ochronę dzie- z późn. zm.), regulująca w sposób całościowy dzictwa kulturowego. pojęcia zabytku, ochrony i opieki nad zabytkami, Głównym celem gminnego programu opieki form ochrony, kompetencje organów ochrony nad zabytkami jest wzmocnienie ochrony i opieki zabytków, w tym administracji rządowej i samo- nad zabytkami, która jest istotną częścią dziedzic- rządowej, formy finansowania opieki nad zabyt- twa kulturowego oraz poprawa stanu zabytków kami, ich ewidencjonowania etc. w gminie, poprzez: - Ochrona zabytków polega na planowaniu - włączenie problemów ochrony zabytków do przez organy administracji publicznej działań ma- systemu zadań strategicznych, wynikającej jących na celu zapewnienie warunków prawnych, z koncepcji przestrzennego zagospodarowania organizacyjnych i finansowych umożliwiających gminy; trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospoda- - uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabyt- rowanie i utrzymanie, zapobieganie zagrożeniom ków, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyro- mogącym spowodować uszczerbek dla wartości dy i równowagi ekologicznej; zabytków, udaremnianie niszczenia i niewłaściwe- - zahamowanie procesów degradacji zabytków go korzystania z zabytków, przeciwdziałanie kra- i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowa- dzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zania; bytków za granicę, kontrole stanu zachowania

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6340 – Poz. 1154 i przeznaczenia zabytków, uwzględnianie zadań Ustawowej ochronie podlegają również nazwy ochronnych w planowaniu przestrzennym oraz przy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy kształtowaniu środowiska. obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki - Opieka nad zabytkiem w rozumieniu ustawy osadniczej. sprawowana jest przez jego właściciela lub posia- Artykuł 7 Ustawy z dnia 23 lipca 2007 r. dacza i polega na zapewnieniu warunków na- o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ukowego badania i dokumentowania zabytku, (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) prowadzenia prac konserwatorskich, restaurator- reguluje następujące formy ochrony zabytków: skich i robót budowlanych przy zabytku; zabez- - wpis do rejestru zabytków, który dla zabyt- pieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otocze- ków znajdujących się na terenie województwa nia w jak najlepszym stanie; korzystania z zabyt- prowadzi wojewódzki konserwator zabytków ku w sposób zapewniający trwałe zachowanie Sposób prowadzenia rejestru oraz ewidencji za- jego wartości, popularyzowania i upowszechnia- bytków określa Rozporządzenie Ministra Kultury nia wiedzy o zabytku oraz o jego znaczeniu dla z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie prowadzenia historii kultury. rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej Zgodnie z art. 3 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. i gminnej ewidencjo zabytków oraz krajowego o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wykazu zabytków skradzionych lub wywiezio- (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) nych za granicę niezgodne z prawem (Dz. U. przez zabytek rozumiana jest nieruchomość lub z 2004 r. Nr 124, poz. 1305); rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące - uznanie za pomnik historii zabytku nierucho- dziełem człowieka lub związane z jego działalno- mego wpisanego do rejestru lub parku kulturowe- ścią i stanowiące świadectwo minionej epoki go, o szczególnej wartości dla kultury, przez Pre- bądź zdarzenia, których zachowanie leży w inte- zydenta Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek resie społecznym ze względu na posiadaną war- ministra właściwego do spraw kultury i ochrony tość historyczną, artystyczną lub naukową. dziedzictwa kulturowego; Za zabytek nieruchomy uznaje się nierucho- - utworzenie parku kulturowego w celu ochro- mość, jej część lub zespół nieruchomości. Zabyt- ny krajobrazu kulturowego oraz zachowania wy- kiem nieruchomym jest krajobraz kulturowy, różniających się krajobrazowo terenów z zabyt- układy urbanistyczne, ruralistyczne i zespoły bu- kami nieruchomymi charakterystycznymi dla miej- dowlane, dzieła architektury i budownictwa, dzie- scowej tradycji budowlanej i osadniczej; park ła budownictwa obronnego, obiekty techniki, kulturowy może utworzyć na podstawie uchwały cmentarze, parki, ogrody i inne formy zaprojek- rada gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego towanej zieleni, miejsca upamiętniające wydarze- konserwatora zabytków; nia historyczne lub działalność wybitnych osobi- - ustalenia ochrony w miejscowym planie zago- stości bądź instytucji. spodarowania przestrzennego, dotyczące w szcze- Za zabytki ruchome uznaje się rzecz ruchomą, gólności zabytków nieruchomych wpisanych do jej część lub zespół rzeczy ruchomych. Zabytkiem rejestru zabytków i ich otoczenia; innych zabytków ruchomym są dzieła sztuk plastycznych, rzemio- nieruchomych znajdujących się w gminnej ewidencji sła artystycznego i sztuki użytkowej, kolekcje, zabytków oraz parków kulturowych; w studium numizmaty oraz pamiątki historyczne, wytwory uwarunkowań i kierunków zagospodarowania prze- techniki, materiały biblioteczne, instrumenty mu- strzennego gminy oraz w miejscowym planie zago- zyczne, wytwory sztuki ludowej i rękodzieła oraz spodarowania przestrzennego gminy oraz w miej- inne obiekty etnograficzne oraz przedmioty upa- scowym planie zagospodarowania przestrzennego miętniające wydarzenia historyczne bądź działal- ustala się również, w zależności od potrzeb, strefy ność wybitnych osobistości lub instytucji. ochrony konserwatorskiej obejmujące obszary, na Zabytkami archeologicznymi są ślady działal- których obowiązują określone ustaleniami planu ności człowieka znajdujące się w ziemi lub pod ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu wodą, których zachowanie leży w interesie spo- ochronę znajdujących się na tym obszarze zabyt- łecznym ze względu na posiadaną wartość histo- ków. ryczną, artystyczną lub naukową. Zabytkami ar- Wykonywanie zadań w zakresie kultury i ochro- cheologicznymi są pozostałości terenowe pradzie- ny zabytków jest ustawowym zadaniem samorzą- jowego i historycznego osadnictwa złożone dów. W art. 7 ust. 1, pkt 9 ustawy z dnia 8 marca z nawarstwień kulturowych i znajdujących się 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) zostały określone ruchomy będący tym wytworem, cmentarzyska, zadania własne gminy: „zaspokajanie zbiorowych kurhany, relikty działalności gospodarczej, religij- potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gmi- nej i artystycznej. ny. W szczególności zadania własne obejmują sprawy (…) kultury, w tym (…) ochrony zabytków i opieki nad zabytkami”.

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6341 – Poz. 1154

Uregulowania prawne dotyczące ochrony za- Program Kultury Ochrona zabytków i dziedzictwa bytków i opieki nad zabytkami znajdują się rów- kulturowego ma określony plan działania. nież w wielu innych obowiązujących w Polsce Wytyczone zostały strategiczne cele polityki ustawach, w tym w: państwa w sferze ochrony zabytków: - ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowa- - przygotowanie skutecznego systemu praw- niu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. no-finansowego wspierania ochrony i opieki nad Nr 80, poz. 717 z późn. zm.); zabytkami; - ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo bu- - podjęcie prac nad kompleksowym systemem dowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 156, edukacji na rzecz dziedzictwa; poz. 1118 z późn. zm.); - poszukiwanie instrumentów wzmacniających - ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo efekty działalności służby konserwatorskiej; ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. - intensyfikacja ochrony i upowszechniania z 2008 r. Nr 25, poz. 150); dziedzictwa kulturowego, w tym szczególnie - ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochro- kompleksowa poprawa stanu zabytków nieru- nie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880); chomych. - ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz. U. II.3. ORGANY OCHRONY ZABYTKÓW z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.); Zgodnie z art. 89 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. - ustawie z dnia 25 października 1991 r. o or- o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ganizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) (tekst jednolity Dz. U. z 2001 Nr 13, poz. 123); organami ochrony zabytków są: - ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działal- - minister właściwy do spraw kultury i ochrony ności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. dziedzictwa narodowego, w imieniu którego za- z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.). dania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje Zasady ochrony zabytków znajdujących się Generalny Konserwator Zabytków (nt. jego zadań w muzeach i w bibliotekach zostały określone w: zob. art. 90 ustawy); - ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muze- - wojewoda, w imieniu którego zadania i kom- ach (Dz. U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.); petencje, w tym zakresie, wykonuje wojewódzki - ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o biblio- konserwator zabytków (nt. jego zadań zob. art. 91 tekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539 z późn. zm.). ustawy). Ochronę materiałów archiwalnych regulują Artykuł 90. Ustawy stanowi, że: przepisy: Generalny Konserwator Zabytków jest sekreta- - ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym rzem lub podsekretarzem stanu w urzędzie obsłu- zasobie archiwalnym i archiwach (tekst jednolity gującym ministra właściwego do spraw kultury Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 673 z późn. zm.). i ochrony dziedzictwa narodowego; do zadań wykonywanych przez Generalnego Konserwatora II.2. STRATEGICZNE CELE POLITYKI PAŃ- Zabytków należy, w szczególności: STWA W ZAKRESIE OCHRONY ZABYTKÓW - opracowywanie krajowego programu ochro- I OPIEKI NAD ZABYTKAMI ny zabytków i opieki nad zabytkami; Strategiczne cele polityki państwa w zakresie - realizacja zadań wynikających z krajowego ochrony zabytków i opieki nad zabytkami zostały programu ochrony zabytków i opieki nad zabyt- zawarte w dokumencie Narodowa Strategia Kul- kami oraz z koncepcji polityki przestrzennego tury na lata 2004 – 2013 przyjętym przez Radę zagospodarowania kraju; Ministrów w dniu 21 września 2004 r. oraz jego - podejmowanie działań związanych z wspie- przedłużeniu Uzupełnienie Narodowej Strategii raniem rozwoju regionalnego i realizacją kontrak- Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2020 przyjętym tów wojewódzkich w sprawach opieki nad zabyt- w 2005 r. Dokumentem służącym wdrożeniu kami; Narodowej Strategii Kultury jest Narodowy Pro- - prowadzenie krajowej ewidencji zabytków gram Kultury „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa i krajowego wykazu zabytków skradzionych lub Kulturowego na lata 2004-2013”. Program ten wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem; jest zgodny z narodowym planem rozwoju oraz - wydawanie decyzji, postanowień i zaświad- założeniami do Krajowego Programu Zabytków. czeń w sprawach określonych w ustawie oraz Podstawą do sformułowania Narodowego Pro- przepisach odrębnych; gramu Kultury Ochrona zabytków i dziedzictwa - organizowanie kontroli w zakresie przestrze- kulturowego jest uznanie sfery dziedzictwa za gania oraz stosowania przepisów dotyczących podstawę rozwoju kultury i upowszechniania ochrony zabytków i opieki nad zabytkami; kultury, a także za potencjał regionów, służący - sprawowanie nadzoru nad działalnością wo- wzrostowi konkurencyjności regionów dla tury- jewódzkich konserwatorów zabytków; stów, inwestorów i mieszkańców. Narodowy

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6342 – Poz. 1154

- promowanie badań naukowych w zakresie Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabyt- konserwacji zabytków; ków wraz z ośrodkami regionalnymi (dla woj. - organizowanie szkoleń dla służb konserwa- opolskiego w 2006 r. powołany został Regionalny torskich; Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków - organizowanie konkursów promujących opie- w Opolu) – zajmuje się problematyką rozpozna- kę nad zabytkami, w tym przyznawanie wyróż- nia, dokumentacji i ochrony dziedzictwa kulturo- nień, nagród pieniężnych lub rzeczowych; wego. - opiniowanie wniosków o nadanie odznaki "Za opiekę nad zabytkami"; II.4. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYT- - współpraca z organami administracji publicz- KAMI A AKTY PRAWA WOJEWÓDZKIEGO I MIEJ- nej w sprawach ochrony zabytków; SCOWEGO - podejmowanie działań dotyczących troski Program opieki nad zabytkami Gminy Skoro- o zabytki związane z historią Polski, pozostające szyce zgodny jest z dokumentami wojewódzkimi poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. o charakterze strategicznym: Do zadań wykonywanych przez wojewódzkie- - Wojewódzkim Programem Opieki nad Zabyt- go konserwatora zabytków należy w szczególno- kami opracowanym w 2007 r. przez Regionalny ści (art. 91.4. Ustawy): Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Opolu; - realizacja zadań wynikających z krajowego - Strategią Rozwoju Województwa Opolskiego programu ochrony zabytków i opieki nad zabyt- na lata 2000-2015, w której dla prawidłowego kami; rozwoju regionu przyjęto zasady: - sporządzanie, w ramach przyznanych środ- - dbałość o instytucje kultury na terenie woje- ków budżetowych, planów finansowania ochrony wództwa opolskiego oraz konieczność stworzenia zabytków i opieki nad zabytkami; systemu ochrony dóbr kultury; - prowadzenie rejestru i wojewódzkiej ewiden- - ochrony dziedzictwa kulturowego, wielu cji zabytków oraz gromadzenie dokumentacji obiektów zabytkowych przed zniszczeniem i de- w tym zakresie; waluacją jako obowiązek społeczności regionu - wydawanie, zgodnie z właściwością, decyzji, i powinności wobec przyszłych pokoleń; postanowień i zaświadczeń w sprawach określo- - w sferze kultury przyjęto zasadę kreowania nych w ustawie oraz w przepisach odrębnych; dobrego wizerunku regionu; - sprawowanie nadzoru nad prawidłowością - kultura jako czynnik integracji społecznej, prowadzonych badań konserwatorskich, architek- musi znaleźć miejsce w planach rozwojowych; tonicznych, prac konserwatorskich, restaurator- - tworzenie warunków trwałego zrównoważo- skich, robót budowlanych i innych działań przy nego rozwoju poprzez rewitalizację i ochronę śro- zabytkach oraz badań archeologicznych; dowiska w tym krajobrazu kulturowego. - organizowanie i prowadzenie kontroli w za- Program opieki nad zabytkami Gminy Skoro- kresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami; szyce zgodny jest również ze strategicznymi do- - opracowywanie wojewódzkich planów kumentami gminnymi, wyznaczającymi długofa- ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojne- lowe kierunki społeczno-gospodarczego rozwoju go i sytuacji kryzysowych oraz koordynacja dzia- gminy i sposoby ich realizacji łań przy realizacji tych planów; - Strategią Rozwoju Gminy Skoroszyce przyję- - upowszechnianie wiedzy o zabytkach; tą uchwałą Nr XXXIII/153/97 Rady Gminy w Sko- - współpraca z innymi organami administracji roszycach z dnia 4 lipca 1997 r.; publicznej w sprawach ochrony zabytków. - Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Skoroszy- Przy ministrze właściwym do spraw kultury ce na lata 2004-2013; i ochrony dziedzictwa narodowego działa Rada - Studium uwarunkowań i kierunków zagospo- Ochrony Zabytków jako organ opiniodawczo- darowania przestrzennego gminy Skoroszyce doradczy w sprawach realizacji polityki Rady Mi- przyjęte uchwałą Nr XXXV/225/2001 Rady Gmi- nistrów w zakresie ochrony zabytków i opieki nad ny w Skoroszycach z dnia 26 listopada 2001 r.; nimi. - Programem Ochrony Środowiska dla Gminy Przy Generalnym Konserwatorze Zabytków Skoroszyce opracowanym przez zespół pod kie- działa Główna Komisja Konserwatorska jako or- runkiem mgr inż. Beaty Podgórskiej [Opole maj gan opiniodawczy do spraw działań konserwator- 2004 r.], przyjęty uchwałą Nr XXV/137/04 Rady skich podejmowanych przy zabytkach. Gminy w Skoroszycach z dnia 28 grudnia 2004 r.; Przy wojewódzkim konserwatorze zabytków - Lokalną Strategią Rozwoju Obszarów Wiej- działa Wojewódzka Rada Ochrony Zabytków jako skich „Złota Ziemia” dla gmin Grodków, Kamien- organ opiniodawczy w zakresie ochrony zabyt- nik, Pakosławice i Skoroszyce z 2006 r. mający ków i opieki nad zabytkami. na celu przygotowanie obszaru do wykorzystania Środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6343 – Poz. 1154 na lata 2007-2013 na działania podporządkowa- z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogłoszonym w Dzien- ne programowi Leader; niku Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 71 - Miejscowym planem zagospodarowania prze- z dnia 28 października 2004 r. pod pozycją 1916; strzennego wsi Skoroszyce przyjętym uchwałą Dokumenty te wyznaczają długofalowe kie- Nr IX/46/03 Rady Gminy Skoroszyce z dnia runki społeczno-gospodarczego rozwoju gminy 30 czerwca 2003 r. ogłoszony w Dzienniku Urzę- i sposoby jego realizacji. Celem opracowanych dowym Województwa Opolskiego Nr 64 z dnia dokumentów jest zapewnienie optymalnego roz- 13 sierpnia 2003 r. pod pozycją 1223; woju społeczno-gospodarczego oraz stworzenie - Miejscowym planem zagospodarowania prze- możliwie jak najlepszych warunków życia jej strzennego wsi Sidzina przyjętym uchwałą Nr IX/ mieszkańcom. Instrumentem kształtowania poli- 47/03 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia tyki przestrzennej gminy, przy uwzględnieniu 30 czerwca 2003 r. ogłoszonym w Dzienniku uwarunkowań wynikłych z ochrony dziedzictwa Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 67 materialnego są miejscowe plany zagospodaro- z dnia 5 września 2003r. pod pozycją 1275; wania przestrzennego oraz Studium Uwarunko- - Miejscowym planem zagospodarowania prze- wań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzen- strzennego wsi Chróścina przyjętym uchwałą nego Gminy Skoroszyce. Niniejszy program Nr IX/48/03 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia z założenia zgodny jest również z dokumentem 30 czerwca 2003 r. ogłoszonym w Dzienniku o charakterze ogólnopolskim, takim jak, opraco- Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 66 wane w 2005 r. Narodowe Strategiczne Ramy z dnia 3 września 2003 r. pod pozycją 1263; Odniesienia na lata 2007-2013. - Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Brzeziny przyjętym uchwałą III. CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW I ANALI- Nr XXI/109/04 Rady Gminy w Skoroszycach ZA STANU DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KUL- z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogłoszony w Dzienniku TUROWEGO GMINY Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 69 z dnia 19 października 2004 r. pod pozycją 1860; III.1. OPIS ZASOBU I ANALIZA STANU DZIE- - Miejscowym planem zagospodarowania prze- DZICTWA KULTUROWEGO GMINY strzennego wsi Czarnolas przyjętym uchwałą Gmina Skoroszyce położona jest w południo- Nr XXI/110/04 Rady Gminy w Skoroszycach wo-zachodniej części województwa opolskiego z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogłoszonym w Dzien- w powiecie nyskim. Pod względem geograficz- niku Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 69 nym należy do subregionu Ziemi Nyskiej i położo- z dnia 19 października 2004 r. pod pozycją 1861; na jest na jej północnym końcu. Rozciąga się na - Miejscowym planem zagospodarowania prze- obszarze Niziny Śląskiej częściowo w Dolinie Ny- strzennego wsi Giełczyce przyjętym uchwałą sy Kłodzkiej, a po części na Równinie Grodkow- Nr XXI/111/04 Rady Gminy w Skoroszycach skiej. Obszar położony jest na terenach o nie- z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogłoszonym w Dzien- znacznym zróżnicowaniu wysokościowym i gene- niku Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 74 tycznym form. W szczególności na obecny kształt z dnia 5 listopada 2004 r. pod pozycją 1957; rzeźby wpłynął proces ostatniego na tym terenie - Miejscowym planem zagospodarowania prze- zlodowacenia Odry, a także procesy erozji i aku- strzennego wsi Makowice przyjętym uchwałą mulacji rzecznej Nysy Kłodzkiej. Różnice wysoko- Nr XXI/112/04 Rady Gminy w Skoroszycach ści na obszarze opracowania mierzone od najwy- z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogłoszonym w Dzien- żej wzniesionych terenów wysoczyzny polodow- niku Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 72 cowej do najniższych tarasów Nysy Kłodzkiej z dnia 2 listopada 2004 r. pod pozycją 1931; wynoszą ok. 50 m. - Miejscowym planem zagospodarowania prze- Gmina Skoroszyce graniczy: od północy i za- strzennego wsi Mroczkowa przyjętym uchwałą chodu z gminą Grodków; od wschodu z gminami Nr XXI/113/04 Rady Gminy w Skoroszycach Łambinowice i Niemodlin; od południa z gminą z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogłoszonym w Dzien- Pakosławice. Gmina zajmuje obszar 10.361 ha niku Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 70 (ok. 104 km² co stanowi 1,2 % obszaru woje- z dnia 25 października 2004 r. pod pozycją 1880; wództwa opolskiego). W skład gminy wchodzi - Miejscowym planem zagospodarowania prze- 10 sołectw: Brzeziny, Chróścina, Czarnolas, Gieł- strzennego wsi Pniewie przyjętym uchwałą czyce, Makowice, Mroczkowa, Pniewie, Sidzina, Nr XXI/114/04 Rady Gminy w Skoroszycach Skoroszyce i Stary Grodków. Teren gminy za- z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogłoszonym w Dzien- mieszkuje 6.604 mieszkańców. Autochtoniczna niku Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 70 ludność prawie nie występuje. z dnia 25 października 2004 r. pod pozycją 1881; Gmina ma charakter wiejski, a podstawową - Miejscowym planem zagospodarowania prze- funkcją gospodarczą jest rolnictwo. 86,6 % jej strzennego wsi Stary Grodków przyjętym uchwa- powierzchni zajmują użytki rolne (grunty orne, łą Nr XXI/115/04 Rady Gminy w Skoroszycach sady, łąki, pastwiska). Gmina należy do tych

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6344 – Poz. 1154 gmin woj. opolskiego, które są stosunkowo do- wsiach i nie skanalizowanej zabudowy ww. wsi brze zalesione o korzystnych warunkach wod- nie jest zorganizowane. Sieć gazowa o długości nych, glebach średniej jakości (klasy IV a i IV b), 4,3 km, znajduje się tylko we wsi Skoroszyce. dobrze utrzymanych. Wart dodać, że gmina Sko- Według stanu z 31 grudnia 2000 r. 22 budynki roszyce leży w sudeckim regionie klimatycznym. mieszkalne korzystały z gazu sieciowego. Klimat tej części regionu charakteryzuje się prze- W 2001 r. do sieci gazowej została podłączona wagą wpływów oceanicznych, umiarkowanym Publiczna Szkoła Podstawowa i Urząd Gminy. zróżnicowaniem termicznym, łagodnymi zimami, Gospodarka odpadami została uporządkowana na umiarkowaną ilością opadów i długim okresem terenie gminy w 1995 r. kiedy to rozpoczęto eks- wegetacji. Przeważają wiatry z kierunku połu- ploatację gminnego składowiska odpadów komu- dniowego, zachodniego i północno - zachodniego. nalnych we wsi Chróścina. Wywozem odpadów Średnia temperatura roczna kształtuje się na po- komunalnych z posesji oraz obsługą składowiska ziomie 8,2°C. Średni opad roczny wynosi ok. zajmuje się Zakład Oczyszczania i Wodociągów 650 mm. Otoczenie i środowisko przyrodnicze w Skoroszycach. Sieć energetyczna – przez gmi- stwarzają zatem dobre warunki dla gospodarki nę przebiega linia o mocy 110 KV relacji Grod- rolnej. ków-Hajduki. Zaopatrzeniem gminy w energię Gmina Skoroszyce w minimalnym stopniu wy- elektryczną zajmuje się Zakład Energetyczny kształciła bazę turystyczną. Potencjał noclegowy w Opolu S.A. Eksploatacją sieci i urządzeń śred- posiada wyłącznie Dom Rekolekcyjno – Parafialny niego i niskiego napięcia zajmuje się Rejon Ener- prowadzony w miejscowości Sidzina przez sto- getyczny w Paczkowie. Na terenie gminy usytu- warzyszenie pn. „Wspólnota Wojciechowa”. owanych jest 40 stacji transformatorowych oraz W ofercie znajduje się 50 miejsc noclegowych, 1 rozdzielnia o mocy 15kV/15kV, z tego 38 stacji kuchnia z obsługą oraz jadalnia dysponująca ok. stanowi własność ZE Opole S.A, a dwie stanowią 100 miejscami. Ponadto istnieje tu możliwość własność zakładów, na terenie których są usytu- organizacji kursów, konferencji i uroczystości. Ze owane. Sieć telefoniczna doprowadzona jest do względu na różnorodność dziedzictwa kulturowe- wszystkich wsi. Na terenie gminy zlokalizowane go oraz warunki przyrodnicze zaczyna rozwijać są dwie centralne telefoniczne we wsi Chróścina się agroturystyka. obsługująca wsie: Chróścinę, Pniewie i Stary Przez gminę przebiega linia kolejowa oraz droga Grodków oraz we wsi Skoroszyce obsługująca krajowa nr 46 i droga wojewódzka nr 401 docho- pozostałych siedem wsi. Po reformie oświaty dzące do budowanej autostrady A-12 z Berlina do w 1999 r. w gminie funkcjonują cztery sześcio- Krakowa. Około 40 kilometrów dzieli Skoroszyce od klasowe publiczne szkoły podstawowe: w Skoro- najbliższych przejść granicznych pomiędzy Polską, szycach, Sidzinie, Chróścinie i Makowicach oraz a Czechami, które znajdują się w Głuchołazach gimnazjum w Skoroszycach. Każda ze szkół po- i Konradowie. Najbliższe duże miasto to Opole od- siada w miarę nowoczesny sprzęt i pomoce na- dalone o 50 km i Wrocław, do którego jest 70 km. ukowe oraz pracownię komputerową. W Skoro- Przez gminę przechodzi droga wojewódzka Brzeg- szycach i Chróścinie funkcjonują świetlice szkolne Nysa o długości 11,850 m przebiegająca przez Sta- oraz stołówki. W Skoroszycach, Sidzinie ry Grodków, Chróścinę, Skoroszyce, Makowice i Chróścinie funkcjonują przedszkola. Przy szko- oraz droga krajowa Nysa-Opole o długości 7,620 m łach podstawowych w Skoroszycach, Chróścinie przebiegająca przez wieś Sidzina. Pozostałe drogi i Sidzinie prowadzone są gminno - szkolne biblio- o długości 34.568 m to drogi powiatowe i o długo- teki. W 1999 r. Rada Gminy Skoroszycie utwo- ści 28.614 m drogi gminne. Stan dróg powiato- rzyła Gminny Ośrodek Kultury z siedzibą wych i gminnych jest nie zadawalający. Przez gmi- w Chróścinie. Ponadto na terenie gminy znajduje nę przebiega linia kolejowa łącząca miasto Brzeg się 11 świetlic wiejskich w tym 3 istnieją przy z miastem Nysa. Teren gminy obsługuje w komuni- remizach OSP w Chróścinie, w Starym Grodko- kacji drogowej PKS w Nysie oraz w Brzegu. wie i Makowicach. W każdej miejscowości znaj- Wszystkie sołectwa posiadają sieć wodociągową. duje się boisko sportowe. Istnieje też 6 klubów Na terenie gminy znajduje się Stacja Uzdatniania sportowych LZS sekcja piłki nożnej i klub sporto- Wody w Skoroszycach do zaopatrywania w wodę wy LKS. 9 miejscowości, za wyjątkiem Starego Grodkowa Siedzibą władz gminy jest sołectwo Skoroszy- który zaopatrywany jest przez Stację Uzdatniania ce, wieś stosunkowo najbardziej nowoczesna, Wody w Grodkowie. Sieć kanalizacyjna obejmuje najlepiej wyposażona w infrastrukturę techniczną, część zabudowy wiejskiej dwóch wsi: w Skoroszy- społeczną i usługową. Tu koncentruje się działal- cach o długości 3,5 km z oczyszczalnią mechanicz- ność produkcyjna, handlowo-usługowa oraz lono - biologiczną typu BIO - BLOK WS - 400 kalne życie społeczne. i w Chróścinie o dł. 3,2 km z przepompownią ście- Dziedzictwo kulturowe gminy posiada niejed- ków, które tłoczone są do Skoroszyc. Odprowa- norodny charakter zdeterminowany typem jed- dzanie i unieszkodliwianie ścieków w pozostałych nostki osadniczej – wsią (10 wsi sołeckich) i wią-

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6345 – Poz. 1154

że się z gospodarką rolną. Wszystkie miejscowo- Najstarszą świątynią w gminie Skoroszyce jest ści gminy Skoroszyce posiadają średniowieczną wzniesiony w 2 poł. XIII w. kościół pw. Świętej metrykę. Stary Grodków wzmiankowano w źró- Trójcy w Starym Grodkowie. Na XIV w. datowa- dłach już w 1210 r. W 1237 r. wzmiankowano ny jest kościół pw. św. Jadwigi w Skoroszycach. Chróścinę i Czarnolas, w 1285 r. – Pniewie, Na XV w. datowane są kościoły znajdujące się a w 1288 r. – Sidzinę. Około 1300 r. lokowano w Chróścinie i Markowicach, a na XVI w. kościół Brzeziny, Giełczyce, Makowice, Mroczkowa pw. św. Marcina w Brzezinach. Prawie wszystkie i Skoroszyce. zostały przebudowane w XVIII w. Pozostałe świą- Zabudowę poszczególnych wsi tworzą w prze- tynie pochodzą z XVII w. (Sidzina) i XIX w. ważającej mierze zabudowania gospodarstw rol- (Czarnolas, Mroczkowa). W gminie znajduje się nych. Wiejskim budynkom mieszkalnym towarzyszą również 31 kapliczek, 3 zespoły kapliczek obiekty gospodarcze związane z produkcją rolną. w ogrodzeniu kościołów, 4 kaplice cmentarne W gminie zachowało się 263 zabytkowe domy, i dzwonnica w Skoroszycach. Trzy rzeźby Jana 31 stodół, 13 budynków gospodarczych, 8 gołębni- Nepomucena znajdujące się w Makowicach, Si- ków, 3 obory i 2 spichlerze. Jest to głównie zabu- dzinie i Skoroszycach wpisane są do rejestru za- dowa z 2 poł. XIX w. i z 1 poł. XX w. Zabudowa ta bytków. Prawnie chroniony jest też średnio- wpisała się w krajobraz wsi i niezmiennie pełni swo- wieczny krzyż pokutny z Chróściny. Warto do- ją pierwotną funkcję świadcząc o tradycji miejsca dać, że w gminie zachowały się również trzy za- i lokalnym kolorycie. bytkowe plebanie w Makowicach, Sidzinie i Sko- Na terenie gminy zachowało się również roszycach 15 budynków użyteczności publicznej takich jak: Na terenie gminy zachowało się również osiem szkoły, przedszkola, świetlice, urząd poczty i do- zabytkowych cmentarzy. Najstarszy z nich, zało- my nauczyciela. Zachowały się też trzy zabytko- żony został w 1 poł. XIX w. w Sidzinie. Najstarszy we remizy strażackie (Makowice, Sidzina i Skoro- nagrobek na tym cmentarzu pochodzi z 1906 r. szyce), zajazd w Makowicach oraz wozownia Cennymi zabytkami są również założone w 2 poł. przy zajeździe w Starym Grodkowie. Okazale XIX w. cmentarze rzymsko-katolickie w: Starym prezentują się również budynki stacji kolejowej Grodkowie (najstarsze nagrobki z lat 1845 w Chróścinie i Starym Grodkowie. i 1872), Skoroszycach (najstarszy nagrobek Integralnym elementem wiejskiego pejzażu są z 1897 r.), Czarnolesie (najstarszy nagrobek zespoły dworskie w Mroczkowej i Skoroszycach. z 1899 r.) i Makowicach (najstarszy nagrobek Ruiny dworu znajdują się w Chróścinie. Ważnymi z 1916 r.). Z 1 poł. XX w. pochodzi cmentarz zabytkami są również trzy parki podworskie za- rzymsko-katolicki w Chróścinie na którym najstar- chowane w: Chróścinie (2 poł. XIX w.), Sidzinie szy nagrobek pochodzi z 1940 r. Prawnie chronio- (2 poł. XIX w.) i Skoroszycach (początek XIX w.). ny jest jedynie cmentarz parafialny w Skoroszy- Parki dworskie stanowią w większości cenne cach (nr 280/90). Cmentarze są ważnym dzie- obiekty przyrodnicze, będące równocześnie do- dzictwem kulturowym są cmentarze. Równie kumentami sztuki ogrodniczej. Wszystkie wpisane istotne z punktu widzenia dziedzictwa kulturowe- są do rejestru zabytków województwa opolskiego są tereny zieleni pocmentarnej z cennymi zago. Na terenie gminy znajdują się również pomniki bytkami sztuki sakralnej, zachowanym układem przyrody objęte ochroną prawną. Są to: lipa alejek i ścieżek cmentarnych. Usytuowane są drobnolistna rosnąca w Mroczkowej (nr rej. 26, przeważnie w otoczeniu zespołów kościelnych, lat 250, obwód pnia 480 cm, wysokość 16 m); co widoczne jest w miejscowościach: Czarnolas, dąb szypułkowy rosnący w Chróścinie (nr rej. Mroczkowa, Sidzina, Skoroszyce, Stary Grodków. 354, lat 200, obwód pnia 394 cm, wysokość Większość obiektów sakralnych gminy znajdu- 25 m) i dąb szypułkowy rosnący w lesie je się w dobrym stanie technicznym, są użytko- w Chróścinie (nr rej. 355, lat 300, obwód pnia wane zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem 500 cm, wysokość 28 m). i poddawane systematycznym pracom konserwa- Najcenniejszymi zabytkami w gminie są oczy- torskim. wiście obiekty sakralne, które trwale wpisane Do elementów zachowanego dziedzictwa kul- w krajobraz wsi, pełnią niezmiennie swoją pier- turowego należą również stanowiska archeolo- wotną funkcję świadcząc o tradycji miejsca i lo- giczne usytuowane na terenach wsi Chróścina, kalnym kolorycie. Na terenie gminy znajduje się Mroczkowa i Sidzina. Ochrona środowiska kultu- 9 kościołów (Brzeziny, Chróścina, Czarnolas, rowego w formie zachowania wszystkich obiek- Makowice, Mroczkowa, Sidzina – 2 kościoły, tów, zespołów i terenów uznanych kiedykolwiek Skoroszyce i Stary Grodków). Siedem z nich jest za podlegające ochronie lub zaliczonych ze objętych ochroną prawną. Ochroną prawną objęte względu na wiek do obiektów czy obszarów jest wyposażenie kościołów w: Brzezinach, chronionych niezależnie od ich przydatności lub Chróścinie, Markowicach, Sidzinie, Skoroszycach możliwości współczesnego ich wykorzystania nie i Starym Grodkowie jest możliwe do spełnienia we wszystkich przy-

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6346 – Poz. 1154 padkach i aspektach, biorąc pod uwagę względy Świątynia nie posiada wyraźnych cech stylo- ekonomiczne jak i społeczne odczucia potrzeby wych. Korpus kościoła tworzą prezbiterium ochrony i rewaloryzacji obiektów i ich bezpośred- i szersza, wyższa nawa wzniesiona na rzucie zbli- niego sąsiedztwa. żonym do kwadratu. Do jednoprzęsłowego, za- mkniętego trójbocznie prezbiterium przylega od III.2. BRZEZINY północy zakrystia. Nawa z węższym przęsłem od Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana zachodu, mieszczącym chór muzyczny, nad któ- w źródłach ok. 1300 r. (BRYSYN MAGNUM). rym nadbudowano wieżę. Do nawy od strony Jako BRESIN i GROSS BRIESEN wymieniona jest północnej przylega kruchta, od południa przy na- w 1369 r. W 1743 r. funkcjonowały zapisy rożniku zachodnim przybudówka mieszcząca GROS BRIESEN I BRZEZINY, a w 1825 r. zapisy: schody na chór muzyczny. Prezbiterium nakryte BRIESEN GROSS I GROSSBRIESEN. W 1887 r. jest sklepieniem kolebkowym z lunetami. W na- posługiwano się zapisami BRZEZINY, GROSS wie sklepienie ceglaste, wydzielone przy ścianach BRIESEN I BRIESEN. Zdaniem językoznawców gurtami. W zakrystii sklepienie kolebkowe. Chór nazwa miejscowości pochodzi od wyrazu brzezi- muzyczny murowany, odsklepiony trzema przę- na, co oznacza las brzozowy. słami, z których środkowe żaglaste, skrajne ko- Miejscowość położona jest 165-168 m n.p.m. lebkowo-krzyżowe, otwarty trzema arkadami; Lokowana zapewne pod koniec XIII w. na tzw. pomieszczenie na piętrze otwarte analogicznie prawie niemieckim. W 1302 r. wzmiankowano i podobnie przesklepione. W bocznych ścianach w źródłach kościół, który w 1651 r. wymieniono nawy wnęki zamknięte łukiem spłaszczonym. w dokumentach jako częściowo murowany, czę- Okna zamknięte półkoliście. Na zewnątrz prezbi- ściowo drewniany. Obecny, filialny pw. św. Mar- terium opięte w zamknięciu szkarpami o jednym cina wzniesiony w XVI/XVII w., przebudowany uskoku. Fasada zachodnia trójdzielna, z wieżą w 1837 r. występującą nieznacznie przed lico muru. Na osi wejście z obudową występującą ku przodowi, Najcenniejsze zabytki: tworzącą wnękę zamkniętą półkoliście, zakończo- Kościół filialny pw. św. Marcina ne szczytem ze spływami i odcinkami przyczół- Kościół filialny pw. św. Marcina datuje się na ków, analogiczne przyczółki nad przybudówką XVI/XVII w. Zabytek jest prawnie chroniony po- schodową od południa i nad zakrystią. Kruchta od przez wpis do rejestru pod nr 1142/66 na pod- północy z wejściem zamkniętym półkoliście stawie decyzji z 12.02.1966 r. Przebudowany i szczycikiem ujętym spływami i trójkątnym ni- gruntownie w 1837 r. przez Nehlerta, mistrza skim przyczółkiem. Dachy siodłowe kryte da- murarskiego z Więcmierzyc. Wieżę dobudowali chówką. We wnętrzu zachowała się część zabyt- lub podwyższyli w 1810 r. cieśle Józef i Franci- kowego wyposażenia, w tym m.in. marmurowa, szek Dominicus, Franciszek Zulguta i Franciszek przyścienna kropielnica i dwa krucyfiksy: baro- Barnert. Kościół spłonął w czasie działań wojen- kowy i ludowy. Wyposażenie kościoła jest prawnych w 1945 r. Odbudowano go w 1957 r. nie chronione poprzez wpis do rejestru (Ks.B.t.II- i restaurowano w latach 1975-1976. Należy do 473/68 z 19.10.1968 r.). parafii kościoła rzymskokatolickiego w Makowi- Kościół otoczony jest murem z XVII w., cach (dekanat Skoroszyce, diecezja opolska). wzniesionym z kamienia polnego, oszkarpowa- nym, w którym po stronie północnej znajduje się murowana bramka z 1682 r.

Obiekty nieruchome ujęte w ewidencji zabytków:

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Lokalizacja 1. Brzeziny Kościół filialny p.w. św. Marcina 61 2. Brzeziny Ogrodzenie kościoła z bramką 61 3. Brzeziny Kaplica cmentarna przy murze kościelnym 61 4. Brzeziny Kapliczka przy domu nr 32 5. Brzeziny Kapliczka przy domu nr 58 6. Brzeziny Szkoła podstawowa 62 7. Brzeziny Obora 2 8. Brzeziny Dom 6 9. Brzeziny Dom 12 10. Brzeziny Dom 13 11. Brzeziny Dom 15 12. Brzeziny Budynek gospodarczy 15 13. Brzeziny Dom 18 14. Brzeziny Dom 19 15. Brzeziny Dom 20

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6347 – Poz. 1154

16. Brzeziny Dom 21 17. Brzeziny Dom 23 18. Brzeziny Dom 27 19. Brzeziny Dom 30 20. Brzeziny Dom 32 21. Brzeziny Dom 35a 22. Brzeziny Dom 37 23. Brzeziny Dom 46 24. Brzeziny Dom 49 25. Brzeziny Dom 57 26. Brzeziny Dom 51 27. Brzeziny Dom 59 28. Brzeziny Dom 60 29. Brzeziny Dom 64 30. Brzeziny Budynek gospodarczy 38 31. Brzeziny Dom 71b 32. Brzeziny Dom 78 33. Brzeziny Dom 81 34. Brzeziny Dom 84 35. Brzeziny Dom 87 36. Brzeziny Trafostacja pomiędzy domami nr 71 i 72 37. Brzeziny Dom 75

Spośród tych 37 zabytków tylko kościół Pod koniec XVIII w. po zachodniej stronie wsi pw. św. Marcina jest prawnie chroniony poprzez (Kroszyn), po południowej stronie drogi relacji wpis do rejestru zabytków województwa opol- Stary Grodków-Wojnowiczki, na prawym brzegu skiego. Pozostałe obiekty zabytkowe należy chro- rzeczki Starej Strugi, założono zespół dworsko- nić uwzględniając je w miejscowym planie zago- folwarczny. Była to najprawdopodobniej fundacja spodarowania przestrzennego oraz ujmując hrabiowskiego rodu von Rothkirch, uzupełniana w gminnym programie opieki nad zabytkami. przez kolejnych właścicieli. Zespół – Powstający w trzech fazach – składał się z trzech zasadni- III.3. CHRÓŚCINA czych elementów: członu rezydencjalnego złożo- Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana nego z dworu (koniec XVIII w.) i parku krajobra- w źródłach w 1223 r. jako CROSTINA. W 1237 r. zowego (XIX w.), podwórza folwarcznego z ze- nazwę miejscowości zapisywano CROSCINA, społem szklarni oraz domów robotników fol- a ok. 1300 r. – CRESTINA VEL VALKINOW. Jako warcznych (XIX w.). FALKENOW CURIA IN CROSSCHIN wymieniona Dwór wzniesiono pod koniec XVIII w. w stylu jest w 1344 r. W 1638 r. funkcjonował zapis FAL- barokowym na planie prostokąta rozwiniętego CKENAU, później KROSCHEN. W latach 1743 wzdłuż osi wschód-zachód. W 2 poł. XIX w. dwór i 1756 funkcjonował zapis FALCKENAU. W 1784 r. otoczono parkiem krajobrazowym. W 1845 r. wła- posługiwano się zapisami FALCKENAU i KRO- ścicielem majątku w Chróścinie był hrabia von SCHEN. Od 1945 r. funkcjonuje nazwa CHRÓŚCI- Rothkirch. Miejscowość liczyła 29 gospodarstw NA NYSKA. Zdaniem językoznawców nazwa miej- i 43 domy, w których mieszkało 239 mieszkań- scowości pochodzi od wyrazu chróst, gąszcz, ców. W 1877 r. majątek przeszedł na własność zarośla oraz suche gałęzie. rodziny Möwes. W jej rękach pozostał do 1945 r. Miejscowość położona jest 175-187 m n.p.m. W XVIII i XIX w. w miejscowości kwitło ogrod- Powstała we wczesnym średniowieczu. Poświad- nictwo szklarniowe rozciągające się na obszarze czona w źródłach pisanych w 1237 r. Z przepro- ok. 30.000 m². Uprawiano głównie kwiaty – wadzonych w latach 30. XX w. badań po- goździki. Spore zyski mieszkańcom przynosiła wierzchniowych wynika, że ziemie, na których również hodowla ryb. We wsi funkcjonowała w XIII w. lokowano wieś, zasiedlone były w IX-XI w. fabryka maszyn „Wolf”, dwa zakłady produkcyj- Na XIV-XV w. archeolodzy datują grodzisko po- ne, a także sklep i cztery gospody. W 1734 r. łożne na terenie parku, w pobliżu strumyka. wzniesiono szkołę – nowszy budynek zbudowano W 1370 r. wzmiankowano kościół w Chróścinie. w 1851 r. Z XIX w. pochodzi zabytkowa zabu- Obecny wzniesiono w XV w. Obok kościoła znajdowa wsi oraz dworzec kolejowy. W 1881 r. dował się cmentarz otoczony murem gotyckim. właścicielem majątku w Chróścinie i gospodarzem W pobliżu muru stały cztery krzyże pokutne, któ- miejscowego dworu był Karl Fridrich Daniel Mö- re nie zachowały się do czasów obecnych. Za- wes. Po nim od 1891 r. majątkiem zarządzał jego chował się natomiast średniowieczny krzyż po- syn Karl. Ostatnią właścicielką była Henriette kutny znajdujący się w pobliżu plebani. Louise Werner z domu Möwes. 1939 r. we wsi mieszkało 1055 osób. Po zakończeniu II wojny

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6348 – Poz. 1154

światowej ludność autochtoniczna nie przyjęła W północnej ścianie prezbiterium, w polach wy- polskiego obywatelstwa i – w ramach ustaleń znaczonych przez lunety szerokie, zamknięte łu- międzynarodowych –została wywieziona do Nie- kiem odcinkowym okna dawnej loży. Świątynię miec. W ich miejsce przywieziono repatriantów otaczał cmentarz. Do dziś zachowały się pozosta- i z Kresów Wschodnich. Po 1945 r. majątek prze- łości murowanego ogrodzenia otaczającego ko- jął Skarb Państwa i utworzono w nim PGR (Stary ściół i cmentarz. W pobliżu ogrodzenia stały czte- Grodków). W 1961 r. znajdujące się na jego tere- ry krzyże pokutne, które zaginęły nie szklarnie przyłączono do Zakładu Szklarniowe- Park krajobrazowy go w Chróścinie stanowiącego własność Kombina- Park krajobrazowy z 2 poł. XIX w. Wpisany do tu Ogrodniczego Opole. W 1992 r. majątek prze- rejestru zabytków województwa opolskiego pod szedł na własność Agencji Nieruchomości Rolnych. numerem Ks. At. I–49/81. Zajmuje powierzchnię Warto dodać, że w Chróścinie znajdują się 3,89 ha. Był niegdyś częścią członu rezydencjo- dwa pomniki przyrody: ponad 200-letni dąb szy- nalnego w zespole dworsko-folwarcznym. Po pułkowy o obwodzie pnia 394 cm i wysokość 25 wzniesionym w XVIII w. dworze usytuowanym m (nr rej. 354) oraz rosnący w lesie 300-letni dąb w północnej części parku pozostały jedynie ruiny. szypułkowy o obwodzie pnia 500 cm i wysokość Park krajobrazowy założono na płaskim terenie, 28 m (nr rej. 355). na prawym brzegu Starej Strugi. Posiada kształt nieregularnego wieloboku rozwiniętego wzdłuż osi Najcenniejsze zabytki: północ-południe. Granice parku wyznaczają: od Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła północy Stara Struga, od południa droga relacji Kościół usytuowany jest pośrodku wsi, po Chróścina-Wojnowiczki, od zachodu podwórze północno-wschodniej stronie drogi relacji Chróści- folwarczne, a od wschodu – zabudowa wsi. na-Stary Grodków. Po raz pierwszy wzmianko- W północnej części parku znajduje się staw połą- wano go w 1370 r. Obecny, zdaniem historyków czony ze Starą Strugą. Od południowego-zachodu sztuki, pochodzi z XV w. lub z 1 poł. XVI w. staw otacza grobla w formie alei lipowej biegną- Wzniesiono go na planie prostokąta w stylu go- cej pomiędzy stawem i kanałem płynącym tyckim. Liczne przebudowy zatarły jego cechy w stronę podwórza folwarcznego. Drzewostan stylowe. W 1820 r. przebudowano lub dobudo- parku stanowią: lipy, klony i grupa platanów wano wieżę. Kościół został zniszczony w 1945 r. w części zachodniej. Park słynął z nasadzeń rzad- M.in. uszkodzeniu uległa górna część wieży, dach kich okazów drzew i krzewów. Na obszarze parku i sklepienia. Pożar strawił wnętrze. Spłonęło hi- umiejscowione jest stanowisko archeologiczne – storyczne wyposażenie świątyni, w tym ołtarz grodzisko średniowieczne z XIV-XV w. Nieopodal główny dłuta Hartmana. Kościół odbudowano parku znajdują się ruiny dworu wzniesionego w 1946 r. W 1966 r. wpisano go do rejestru w stylu barokowym pod koniec XVIII w. Dwór zabytków woj. opolskiego (nr rej. 1143/66 zniszczono w 1945 r. z 12.02.1966 r.). Kościół należy do dekanatu Grodzisko grodkowskiego diecezji opolskiej. Bryła budowli Grodzisko z XIV-XV w. położone jest w parku jest zwarta symetryczna. Korpus nawowy i nieco krajobrazowym, w pobliżu Starej Strugi. Zidenty- węższe – zamknięte prosto – prezbiterium równej fikowano je w trakcie badań powierzchniowych wysokości, kryte wysokim dachem dwuspado- w okresie międzywojennym oraz w 1958 r. Jest wym. Zakrystia i dobudówka schodowa, dwu- to stożkowaty nasyp na planie koła, którego zbo- kondygnacyjne kryte przedłużoną połacią dachu cza opadają stromo ku podstawie. Grubość war- prezbiterium. Kruchta boczna kryta dachem dwu- stwy kulturowej na stożku dochodzi do 50 cm. spadowym. Nad całością dominuje masywna, W jednym z sondaży odkryto resztki budowli mu- czworoboczna, trójkondygnacyjna wieża kryta rowanej. Inne pozostałości po tej budowli znajdu- stropem żelbetowym, zwieńczona żelbetową la- ją się w pobliżu grodziska. Na stanowisku arche- tarnią. Przy południowej ścianie wieży półkolista ologicznym znaleziono kilka ułamków toczonych wieżyczka schodowa kryta dachem wielopoła- naczyń, barwy szarej i ceglastej. Grodzisko to jest ciowym. W narożach nawy i prezbiterium oraz prawie chronione poprzez wpis do rejestru zabyt- między osiami okiennymi szkarpy. Nawa jedno- ków Nr A-600/81. przestrzenna, trójprzęsłowa, kryta sklepieniem Spichlerz kolebkowym z lunetami. Prezbiterium nieco węż- Spichlerz wzniesiono w 1 poł. XIX w. z ów- sze, dwuprzęsłowe, kryte sklepieniem kolebko- czesnego właściciela majątku w Chróścinie. Zbu- wym z lunetami. Wnętrze surowe, bez cech sty- dowany został na rzucie prostokąta. Jest on czę- lowych, ściany gładko tynkowane bez podziałów ściowo podpiwniczony, trzykondygnacyjny, na- i dekoracji. Łuk tęczowy o wykroju półkolistym. kryty dachem naczółkowym. Do II wojny świato- wej spichlerz pełnił swoją pierwotną funkcję ma- gazynową.

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6349 – Poz. 1154

Średniowieczny krzyż pokutny Głowa krzyża o węższym przekroju, jedno ramię Znajduje się w sąsiedztwie plebanii (w ogro- nieco krótsze, kontury krzyża nieregularne. Zaby- dzie) kościoła pw. św. Michała Archanioła. Wy- tek wpisany jest do rejestru zabytków pod konano go z granitu w XV w. Wykonano go nr Ks.B.t.V-789/89 z 30.09.1989 r. z granitu. Jest śląski, łaciński, nieco pochylony.

Obiekty nieruchome ujęte w ewidencji zabytków:

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi 1. Chróścina Kościół parafialny p.w. św. Michała Archanioła Dolna 6 2. Chróścina Park krajobrazowy w zespole dworskim Ogrodowa 3. Chróścina Wieża kościelna Dolna 6 4. Chróścina pozostałość ogrodzenia kościoła parafialnego Dolna 6 5. Chróścina kapliczka przy domu ul. Dolna 3 6. Chróścina Kapliczka Ogrodowa 54 7. Chróścina Kapliczka Ogrodowa 57 8. Chróścina Dwór - ruina Ogrodowa 9. Chróścina Szkoła Dolna 2 10. Chróścina Komenda Policji Ogrodowa 42 11. Chróścina Stacja PKP Ogrodowa 12. Chróścina Dom dróżnika PKP Kolejowa 12 13. Chróścina Magazyn Ogrodowa 48 14. Chróścina Trafostacja Ogrodowa 15. Chróścina Dom Ogrodowa 7 16. Chróścina Dom Ogrodowa 9 17. Chróścina Dom Ogrodowa 19 18. Chróścina Dom Ogrodowa 23 19. Chróścina Dom Ogrodowa 30 20. Chróścina Dom Ogrodowa 31 21. Chróścina Dom Ogrodowa 41 22. Chróścina Dom Ogrodowa 43 23. Chróścina Dom Ogrodowa 54 24. Chróścina Dom Ogrodowa 55 25. Chróścina Dom Ogrodowa 59 26. Chróścina Dom Ogrodowa 65 27. Chróścina Dom Ogrodowa 69b 28. Chróścina Dom Ogrodowa 78-80 29. Chróścina Dom Ogrodowa 66-68 30. Chróścina Dom Ogrodowa 88a 31. Chróścina Stodoła Ogrodowa 88a 32. Chróścina Dom Ogrodowa 88d 33. Chróścina Dom Dolna 11 34. Chróścina Dom Dolna 20 35. Chróścina Dom Dolna 21 36. Chróścina Dom Drzewna 1 37. Chróścina Dom Kolejowa 1 38. Chróścina Dom Kolejowa 2 39. Chróścina Dom Kolejowa 3 40. Chróścina Dom Kolejowa 6 41. Chróścina Dom Kroszyńska 1 42. Chróścina Dom Kroszyńska 2 43. Chróścina Dom Kroszyńska 13 44. Chróścina Dom Kroszyńska 17 45. Chróścina Dom Kroszyńska 20 46. Chróścina Dom Kroszyńska 24 47. Chróścina Stodoła Kroszyńska 27 48. Chróścina Dom Kroszyńska 33 49. Chróścina Dom Kroszyńska 35 50. Chróścina Dom Leśna 1 51. Chróścina Dom Mała 6 52. Chróścina Dom Mała 10 53. Chróścina Dom Parkowa 2 54. Chróścina Dom Parkowa 4 55. Chróścina Dom Polna 2

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6350 – Poz. 1154

56. Chróścina Dom Stara 1 57. Chróścina Dom Stara 3 58. Chróścina Dom Stara 5 59. Chróścina Dom Stara 6 60. Chróścina Dom Stara 10

Tylko dwa spośród tych zabytków są prawnie Miejscowość położona jest 215-230 m n.p.m. chronione poprzez wpis do rejestru zabytków Lokowano ją w XIII w. W 1302 r. wzmiankowany województwa opolskiego. Pozostałe należy chro- jest w źródłach kościół. nić uwzględniając je w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz ujmując Najcenniejsze zabytki: w gminnym programie opieki nad zabytkami. Kościół filialny pw. Matki Boskiej Częstochow- skiej III.4. CZARNOLAS Usytuowany jest we wschodniej części miej- Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana scowości, przy drodze głównej. Wzniesiono go w źródłach w 1237 r. jako PETERSHEIDE. Na w stylu neogotyckim w 1890 r. na miejscu po- przełomie XIII i XIV funkcjonował zapis PETY- przedniego z 1789 r. We wnętrzu zachowała się RYSHEIDE, natomiast w III ćw. XVII w. PE- część zabytkowego wyposażenia, w tym m.in. TERSHEYDE. Zdaniem językoznawców nazwa barokowa rzeźba św. Jana Nepomucena i ludowa miejscowości pochodzi od niemieckiego wyrazu rzeźba Chrystusa Wokół kościoła zachował się las – zarośla Piotra. częściowo (zwłaszcza od strony wschodniej) mur wzniesiony z kamieni polnych, oszkarpowany. Kościół należy do parafii rzymskokatolickiej w Skoroszycach (dekanat Skoroszyce, diecezja opolska).

Obiekty nieruchome ujęte w ewidencji zabytków:

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi 1. Czarnolas Kościół p.w. MB Częstochowskiej 2. Czarnolas Ogrodzenia kościoła 3. Czarnolas Kaplica - dzwonnica 4. Czarnolas Kaplica cmentarna przy kościele 5. Czarnolas Kapliczka na przeciw domu nr 76 6. Czarnolas Kapliczka przy domu nr 51 7. Czarnolas Kapliczka przy domu nr 94 8. Czarnolas Kapliczka przy domu nr 99 9. Czarnolas Kapliczka na przeciw domu nr 101 10. Czarnolas Budynek byłej szkoły podstawowej 33 11. Czarnolas Dom 1 12. Czarnolas Dom 2 13. Czarnolas Dom 10 14. Czarnolas Dom 17 15. Czarnolas Stodoła 17 16. Czarnolas Dom 18 17. Czarnolas Dom 19 18. Czarnolas Stodoła 29 19. Czarnolas Dom 44 20. Czarnolas Dom 49 21. Czarnolas Dom 50 22. Czarnolas Dom 76 23. Czarnolas Dom 77 24. Czarnolas Dom 81 25. Czarnolas Dom 83 26. Czarnolas Stodoła 83 27. Czarnolas Dom 86 28. Czarnolas Dom 87 29. Czarnolas Dom 89 30. Czarnolas Dom 90 31. Czarnolas Stodoła 90 32. Czarnolas Budynek gospodarczy 90 33. Czarnolas Dom 95

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6351 – Poz. 1154

34. Czarnolas Dom 96 35. Czarnolas Dom 99 36. Czarnolas Stodoła 101 37. Czarnolas Dom 104 38. Czarnolas Trafostacja przy domu nr 5

Żaden z tych obiektów nie jest prawnie chro- niając w miejscowym planie zagospodarowania niony poprzez wpis do rejestru zabytków woje- przestrzennego oraz ujmując w gminnym progra- wództwa opolskiego. Można je jedynie chronić mie opieki nad zabytkami. poprzez zapis w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i ujmując w gminnym III.6. MAKOWICE programie opieki nad zabytkami. Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w źródłach ok. 1300 r. jako MOCOVITZ III.5. GIEŁCZYCE I MAKOVITZ. W 1369 r. funkcjonował zapis MO- Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana KOWICZ, a w 1638 r. – MOGWITZ. Jako MO- w źródłach ok. 1300 r. jako GELCZICZ MA- GWITZ wymieniano miejscowość również GNUM. W 1579 r. funkcjonował zapis GELTIN- w 1743 r., 1825 r., 1845 r., 1864 r. i 1896 r. DORF a w 1638 r. – GELTENDORFF. W 1743 r. W 1936 r. w czasach germanizacji hitlerowskiej posługiwano się zapisem GÖLTENDORFF, wprowadzono zapis BREITENFELD. W 1939 r. w 1756 r. – GÜLLENDORFF, a w 1784 r. – GEL- w użyciu były zapisy: MAKOWICE, MOGWITZ TENDORF. W 1825 r. posługiwano się zapisem i BREITENFELD. Zdaniem językoznawców nazwa GELTESDORF. W XX w. funkcjonował zapis miejscowości pochodzi od przezwiska Mok. GELTENDORF. Polską nazwę wprowadzono po Miejscowość położona jest 185-198 m n.p.m. 1945 r. Zdaniem językoznawców nazwa miej- w odległości ok. 12 km na północ od Nysy. Lo- scowości pochodzi bądź od śląskiej nazwy oso- kowano ją pod koniec XIII w. 1300 r. wymienio- bowej Giełk – zgiełk. Miejscowość położona jest ny jest proboszcz „Lutold in Mochviz”. Pierwotna 167-169 m n.p.m. budowla kościoła nie jest znana. Obecna świąty- nia została wzniesiona w XVIII w. na pozostało- ściach gotyckiej budowli, której fragmenty za- Obiekty nieruchome ujęte w ewidencji zabytków: chowały się w zrębie murów wieży. Przebudowa- no ją w 1892 r. Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi 1. Giełczyce Kaplica p.w. W 1785 r. w Makowicach założono folwark, MB Różań- który należał do niejakiego Kleinera. Pozostała cowej część wsi – z kościołem, parafią i szkołą – była 2. Giełczyce Dom 42 własnością biskupa wrocławskiego. W 1886 r. 3. Giełczyce Dom 7 właścicielem majątku był Josef Heinrich Kattner, 4. Giełczyce Dom 10 z inicjatywy którego najprawdopodobniej wznie- 5. Giełczyce Dom 11 siono piętrowy pałac. Zabytek rozebrano po za- 6. Giełczyce Dom 16 kończeniu II wojny światowej. Wówczas zlikwi- 7. Giełczyce Dom 18 dowano też ogród ozdobny znajdujący się w oto- 8. Giełczyce Stodoła 27 czeniu pałacu. W miejscu ogrodu postawiono 9. Giełczyce Stodoła 33 remizę strażacką, a teren przy niej utwardzono.

W sąsiedztwie pałacu wzniesiono restaurację. Obiekty nieruchome ujęte w ewidencji zabytków:

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi Najcenniejsze zabytki: 1. Giełczyce Kaplica p.w. Kościół parafialny pw. św. Andrzeja Apostoła MB Różań- Znajduje się w środkowej części wsi. Zbudo- cowej wany przed 1735 r., a rozbudowany w 1892 r., 2. Giełczyce Dom 42 na miejscu barokowego i wcześniejszego gotyc- 3. Giełczyce Dom 7 kiego. Kościół orientowany, pierwotny założony 4. Giełczyce Dom 10 5. Giełczyce Dom 11 na planie prostokąta, z kwadratową wieżą, po 6. Giełczyce Dom 16 przebudowie uzyskał kształt krzyża łacińskiego. 7. Giełczyce Dom 18 Korpus kościoła tworzą nawa i niewyodrębnione 8. Giełczyce Stodoła 27 w bryle prezbiterium, nakryte wspólnym dachem 9. Giełczyce Stodoła 33 dwuspadowym. Do korpusu przylegają równe z nim ramiona transeptu, które nakryte są da- Żaden z tych zabytków nie jest prawnie chro- chem dwuspadowym. Prezbiterium, nawa i ra- niony poprzez wpis do rejestru zabytków woje- miona transeptu zwieńczone są szczytami o fine- wództwa opolskiego. Należy je chronić uwzględ- zyjnie zarysowanych krawędziach. Wieża akcen-

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6352 – Poz. 1154 tująca oś podłużną budowli jest czterokondygna- Kościół należy do dekanatu Skoroszyce diecezji cyjna, kwadratowa ze ściętymi w ostatniej kon- opolskiej. dygnacji narożami, nadającymi jej oktogonalny Rzeźba św. Jana Nepomucena kształt. Wieżę wieńczy hełm baniasty z latarnią. Kamienna, barokowa rzeźba św. Jana Nepo- Bryła kościoła urozmaicona symetrycznymi niski- mucena znajduje się przy kościele parafialnym mi przybudówkami w narożach nawy. We wnę- pw. św. Andrzeja, przy wewnętrznej stronie muru trzu kościoła zachowało się zabytkowe wyposa- wokół kościoła. Wykonano ją w 1778 r. Rzeźba żenie: gotycki dzwon z przełomu XV/XVI w., umieszczona jest na niskiej, prostokątnej podsta- ołtarz główny z barokowym obrazem Wniebo- wie i czworobocznym postumencie (data „1778” wzięcia NMP, dwa ołtarze boczne, ambona, mar- wyryta od frontu). Rzeźba wpisana została, jako murowa chrzcielnica, płaskorzeźby Drogi Krzyżo- zabytek ruchomy, do rejestru zabytków woje- wej, empora muzyczna i organy. Kościół otoczo- wództwa opolskiego pod nr ks.B.t.I-154/59 ny jest obejściem z płyt betonowych, za którym z 20.10.1959 r. rozciąga się trawnik z pojedynczymi nagrobkami.

Obiekty nieruchome ujęte w ewidencji zabytków:

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi 1. Makowice Kościół parafialny p.w. św. Andrzeja (transept i nowe 62 prezbiterium) 2. Makowice Mur wokół kościoła parafialnego 62 3. Makowice Cmentarz przy kościele 4. Makowice Kapliczka przy murze cmentarza 5. Makowice Kapliczka przy domunr 93 6. Makowice dawny dom zakonny 131 7. Makowice Plebania 30 8. Makowice Budynek gospodarczy przy plebani 30 9. Makowice Szkoła podstawowa 61 10. Makowice Przedszkole 35 11. Makowice Zajazd "Pod Wilkiem" 12. Makowice Budynek gospodarczy przy zajeździe 13. Makowice ruina budynku gospodarczego przy zajeździe 14. Makowice Dom 2 15. Makowice Dom 4 16. Makowice Dom 17 17. Makowice Obora 19 18. Makowice Dom 25 19. Makowice Dom 27 20. Makowice Dom 38 21. Makowice Dom 48 22. Makowice Dom 57 23. Makowice Dom 58 24. Makowice Dom 64 25. Makowice Stodoła 63-64 26. Makowice Dom 68 27. Makowice Dom 85 28. Makowice Dom 88 29. Makowice Dom 91 30. Makowice Dom 92 31. Makowice Dom 94 32. Makowice Dom 95 33. Makowice Stodoła 94-95 34. Makowice Dom 98 35. Makowice Obora 113 36. Makowice Stodoła 113 37. Makowice Dom 115 38. Makowice Dom 116 39. Makowice Dom 124 40. Makowice Dom 129 41. Makowice Dom przy domu nr 130 42. Makowice Trafostacja przy domu nr 115

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6353 – Poz. 1154

Tylko jeden spośród z tych zabytków nieru- Salowy, trójprzęsłowy, z półkolistą absydą od chomych jest prawnie chroniony poprzez wpis do północy, w przedłużeniu której nowsza prosto- rejestru zabytków województwa opolskiego, kątna zakrystia oraz kwadratową wieżą od połu- a pozostałe należy chronić uwzględniając je dnia, po bokach której ćwierćkoliste przybudówki, w miejscowym planie zagospodarowania prze- mieszczące klatki schodowe. Wewnątrz sklepie- strzennego oraz ujmując w gminnym programie nie kolebkowe z lunetami, w absydzie hemisfe- opieki nad zabytkami. ryczne. Podziały ścian uproszczonymi pilastrami. Okna zamknięte półkoliście. Na zewnątrz podziały III.7. MROCZKOWA ramowe. Szczyt od północy i półszczyty od połu- Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana dnia neorenesansowe ze sterczynami obelisko- była w źródłach ok. 1300 r. jako EKEBRECH- wymi. Wieża z wejściem zamkniętym półkoliście CZHEYDE. W 1336 r. posługiwano się zapisem i koliste, w najwyższej kondygnacji, wydzielonej ECKIMBRECHTSHEIM, a rok później – EKBRECH- gzymsem, okna w obramieniach profilowanych. TISHEYM. W 2 połowie XVII w. funkcjonowały Dachy siodłowe kryte dachówką. Na wieży hełm zapisy: ECKWERTSHEIDE i ECKWERTZHEIDE. baniasty z ośmioboczną latarnią zakończoną iglicą. W 1743 r. używano zapisu ECKWERTSHEIDE, W kościele znajduje się zabytkowe wyposaże- a w 1784 r. – EKWERTSHEIDE. Podobnych zapi- nie, w tym m. in.: ołtarz z ok. 1800 r. w kształcie sów nazwy miejscowości używano w XIX i XX w. paludamentu, z rzeźbami aniołków otaczających Po 1945 r. ludność napływowa posługiwała się barokowy obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w nazwą Nawroty. Zdaniem językoznawców pier- bogatej ramie, obrazy z końca XVIII w.: św. Jana wotna nazwa miejscowości pochodzi od niemiec- Nepomucena, adoracji św. Franciszka, Wniebo- kiego wyrazu pustkowie ECKEBRECHTA. Powo- wzięcia NMP, rzeźby: barokowa Król Dawid jenny chrzest nazewniczy MROCZKOWA pocho- z XVIII w., barokowa Chrystus Zmartwychwstały dzi od nazwy osobowej MROCZEK. z XVIII w., barokowa św. Jana Nepomucena Miejscowość położona jest 200-220 m n.p.m. z przełomu XVIII/XIX w., lichtarze. Kościół należy Lokowana ok. 1300 r. na tzw. prawie niemiec- do parafii rzymskokatolickiej w Skoroszycach kim. Wieś była siedzibą rodu von Lutzenkirch – (dekanat Skoroszyce, diecezja opolska). fundatorów świątyni. W 1770 r. właścicielem Dwór Mroczkowej był G. A. von Lutzenkirch. We wsi Usytuowany jest w południowej części wsi, po były wówczas: folwark, młyn wodny, trzy kuźnie, zachodniej stronie wiejskiej drogi relacji Skoro- 21 gospodarstw rolnych. We wsi mieszkało szyce-Reńska Wieś tworzącej oś rozwinięcia ze- 106 mieszkańców. W 1 poł. XIX w. właścicielem społu dworsko-folwarcznego. Dwór wzniesiono majątku w Mroczkowej została rodzina von Ste- w dwóch fazach: koniec XVIII w. parter – funda- inhausen. W 1845 r. we wsi funkcjonowały cja ówczesnego właściciela G. A. von Lutzenkir- m.in.: browar, dwa warsztaty i młyn wodny. chena i w 2 ćw. XIX w. – piętro z fundacji von Wieś liczyła 34 domów mieszkalnych i 30 gospo- Steinhausena. Murowany z cegły, otynkowany darstw, w którym mieszkało 210 mieszkańców. bez wyraźnych cech stylowych. Piętrowy, wznie- W 2 poł. XIX w. miejscowość przechodzi w ręce siony na rzucie prostokąta z dwutraktowym ukła- rodziny Lachmann. W 1886 r. jej właścicielem dem wnętrz. Elewacja frontowa pięcioosiowa jest Paul Lachmann. Potem majątek kilkakrotnie z przyziemiem ożywionym boniowaniem. Na osi zmieniał właściciela. W 1912 r. należał do Franza niewielki ganek, utworzony z pilastrowanych Herde, a w 1926 r. jego właścicielem był Franz filarów dźwigających balkon. Dach czterospado- Bucholtz. Ostatnim gospodarzem majątku był wy kryty dachówką. Stolarka okienna zdewasto- Heinz Waldemar Rother, dyplomowany rolnik. wana. Zachowała się część historycznego wypo- W Mroczkowej znajduje się chroniony prawnie sażenia z XIX/XX w., w tym m.in.: schody pomniki przyrody objęte ochroną – ponad 250- w hallu głównym piece kaflowe, fragmenty deko- letnia lipa drobnolistna o obwodzie pnia 480 cm racji ściany w pokoju na piętrze z 1914 r., frag- i wysokość 16 m (nr rej. 26). ment drewnianej więźby dachowej na poddaszu. Po 1945 r. dwór przejął Skarb Państwa. W latach Najcenniejsze zabytki: 1946-1948 stal pusty. Po 1948 r. w budynku Kościół odpustowy pw. Matki Bożej Wspomo- zamieszkało pięć rodzin. W latach 60. XX w. żenia Wiernych przeprowadzono remont elewacji, w czasie które- Kościół usytuowany jest na wzniesieniu poza go zniszczono podwójny gzyms między kondy- wsią. Świątynię wzniesiono w miejscu poprzed- gnacjami oraz boniowanie w partii przyziemia. Od niej w 1824 r. z fundacji rodu von Lutzenkirch. 1958 r. budynek należy do jednego właściciela. Gruntownie przekształcono ją pod koniec XIX w. Park krajobrazowy i w 1914 r. nadając mu styl klasycystyczny Znajduje się w niedalekim sąsiedztwie dworu i neorenesansowy. Zwrócony jest prezbiterium w południowej części wsi. Park krajobrazowy w stronę północną, Murowany, otynkowany. zajmuje powierzchnię 1,5 ha. Utworzono go

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6354 – Poz. 1154 w 3 ćw. XIX w. zapewne z fundacji rodziny południe. Drzewostan parku stanowią: brzoza, Lachmann. Park posiada kształt wydłużonego dąb, lipa. Park nie jest pielęgnowany. prostokąta rozwiniętego wzdłuż osi północ-

Obiekty nieruchome ujęte w ewidencji zabytków:

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi 1. Mroczkowa Kościół odpustowy p.w. NMP Wspomożycielki 2. Mroczkowa Aleja z zespołem kapliczek przed kościołem odpustowym 3. Mroczkowa Bramka w ogrodzeniu kościoła 4. Mroczkowa Cmentarz 5. Mroczkowa Bramka na cmentarz 6. Mroczkowa Kapliczka przy drodze do Skoroszyc 7. Mroczkowa Kapliczka przy domu nr 21 8. Mroczkowa Dwór 39 9. Mroczkowa Brama wjazdowa do zespołu dworskiego przy oficynie nr 39 10. Mroczkowa Oficyna z zespole dworskim 39 11. Mroczkowa Budynek gospodarczy w zespole dworskim 37 12. Mroczkowa Budynek gospodarczy w obejściu domu w zespole dworskim 35 13. Mroczkowa Stodoła w zespole dworskim 35 14. Mroczkowa Dom 6a 15. Mroczkowa Dom 7 16. Mroczkowa Dom 14 17. Mroczkowa Dom 21 18. Mroczkowa Dom 29 19. Mroczkowa Dom 30 20. Mroczkowa Dom przy domu nr 30 21. Mroczkowa Trafostacja przy domu nr 26

Żaden spośród tych zabytków nie jest prawnie nabył biskup wrocławski Tomasz. Aż do sekula- chroniony poprzez wpis do rejestru zabytków ryzacji w 1810 r. miejscowość była własnością województwa opolskiego. Należy je chronić biskupstwa wrocławskiego. Do biskupa należały uwzględniając w miejscowym planie zagospoda- również miejscowe stawy rybne. W 1810 r. ma- rowania przestrzennego oraz ujmując w gminnym jątek został podzielony między rolników z pobli- programie opieki nad zabytkami. skich wiosek, a potem stał się własnością hrabiego von Schaffgotscha z pobliskich Kopic. III.8. PNIEWIE W 1939 r. we wsi mieszkało 186 osób. We wsi Miejscowość położona jest w odległości 8 km funkcjonowały szkoła i gospoda. na południe od Byczyny pomiędzy Nasalami a Parszowicami, na wysokości 207 m n.p.m. Po Najcenniejsze zabytki: raz pierwszy wzmiankowana była w źródłach Ruina kościoła pw. św. Józefa w 1253 r. jako CUBINDORPH. W 1285 r. miej- Kościół wzniesiono w XV w. Nawę w kon- scowość zapisano jako IN PNEWE, a w 1289 r. – strukcji szkieletowej zbudowano w XVII/XVIII w. COPENDORF. Około 1300 r. nazwę miejscowości Ok. 1900 r. zastąpiona została murowaną neogo- zapisywano jako: VILLA PNEUE VEL KOPINDORF tycką, orientowaną. Kościół został spalony i COPPINDORF. Jako KOPPENDORFF wymieniona w 1945 r., a potem rozebrany w partiach neogo- jest w 1743 r. Zapis KOPPENDORF funkcjonował tyckich. Zachowane mury obwodowe gotyckiego w późniejszych latach – 1845 r., 1864 r., 1896 r., prezbiterium do wysokości gzymsu koronującego, 1900 r., 1908 r. i 1941 r. W 1887 r. nazwę ze znaczniejszymi ubytkami w ścianach wschod- miejscowości zapisano jako KOLONIE KOPPEN- niej i południowej. Orientowany. Murowany DORF, w 1896 r. i 1900 r. – PNIEWY. W tej z cegły w stylu gotyckim o układzie polskim ostatniej formie nazwę miejscowości zapisywano z użyciem zendrówki. Prezbiterium kwadratowe również w 1945 r. Później wprowadzono nazwę z prostokątną zakrystią od północy. Otwór tę- PNIEWIE. czowy ostrołukowy. Na zewnątrz w narożnikach Zdaniem językoznawców nazwa miejscowości od strony wschodniej szkarpy. Portal do zakrystii pochodzi od wyrazu pniewie, czyli miejsce z nie- gotycki, kamienny, ostrołukowy. W zakrystii wykarczowanymi pniakami, korzeniami. okienko prostokątne w obramieniu kamiennym, Miejscowość położona jest 165-172 m n.p.m. sfazowanym. Lokowano ją w XIII w. na tzw. prawie niemiec- Wokół kościoła znajdował się cmentarz oto- kim. Pierwszymi jej właścicielem byli najprawdo- czony murem średniowiecznym, wzniesiony podobniej Panowie z Pogorzeli. W 1234 r. wieś z kamienia narzutowego. Do dziś zachowały się

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6355 – Poz. 1154 fragmenty muru. W 1879 r. obok kościoła zbu- kowski, diecezja opolska). Obecnie ruina kościoła dowano szkołę. Kościół należy do parafii kościoła nie istnieje i będzie wnioskowana do wykreślenia rzymskokatolickiego w Chróścinie (dekanat grod- z rejestru zabytków województwa opolskiego.

Obiekty nieruchome ujęte w ewidencji zabytków:

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi 1. Pniewie Ruina kościoła p.w. św. Józefa 2. Pniewie Mur wokół terenu przykościelnego - zachowany frag- mentarycznie 3. Pniewie Kapliczka 4. Pniewie Kapliczka 5. Pniewie Kapliczka przy domu nr 3 6. Pniewie Dom 2 7. Pniewie Dom 4 8. Pniewie Dom 6 9. Pniewie Dom 8 10. Pniewie Dom 10 11. Pniewie Stodoła 12 12. Pniewie Dom 15 13. Pniewie Dom przy domu nr 16 14. Pniewie Dom 19 15. Pniewie Dom 21 16. Pniewie Bramka przy domu 21 17. Pniewie Dom 25 18. Pniewie Kurnik, gołębnik, przy domu 25 19. Pniewie Dom 26 20. Pniewie Dom 33 21. Pniewie Dom 36 22. Pniewie Dom 37 23. Pniewie Trafostacja przy domach nr 23 i 25

Tylko jeden spośród tych zabytków nierucho- w Sidzienie wzmiankowano w 1302 r. Świątynię mych jest prawnie chroniony poprzez wpis do spalono w 1638 r. Odbudowano ją przed 1651 r., rejestru zabytków województwa opolskiego. Po- później przebudowano. Zabudowa szczytowa, zostałe należy chronić uwzględniając je w miej- domy w większości z połowy XIX w. scowym planie zagospodarowania przestrzennego Sidzina była gniazdem rodu von Schlippen- oraz ujmując w gminnym programie opieki nad bach. W 1783 r. wieś liczyła 35 gospodarstw, zabytkami. w których mieszkało 773 mieszkańców. We wsi funkcjonowała szkoła i kuźnia. W 1 poł. XIX w. III.9. SIDZINA wieś trafiła w ręce rodu von Weigel. W 1845 r. Sidzina usytuowana jest przy trasie relacji Ny- właścicielem Sidziny był Carl Alexander von We- sa-Niemodlin. Miejscowość po raz pierwszy igel. Wieś liczyła wówczas 1101 mieszkańców. wzmiankowano w źródłach w 1288 r. jako HEN- Działała tu szkoła, punkt medyczny, browar, ko- NINGESDORF. W 1373 r. funkcjonował zapis tłownia, 9 warsztatów produkcyjnych. We wsi HEINRICHSDORF. Później funkcjonował zapis hodowano głównie owce. W 2 poł. XIX w. wła- HENNERSDORF i OBER-HENNERSDORF. Zdaniem ścicielem wsi została rodzina von Leipelt. Od językoznawców nazwa miejscowości pochodzi od 1886 r. do 1926 r. właścicielem majątku był Bru- nazwy osobowej HEINRICH. no Leipelt. Ostatnim właścicielem był jego syn Badania powierzchniowe przeprowadzone major Georg Leipelt. w okresie międzywojennym wykazały, że na terenie Sidziny znajdowało się grodzisko stożkowa- Najcenniejsze zabytki: te o kształcie czworobocznym otoczone fosą. Kościół parafialny pw. św. Apostołów Piotra W 1797 r. widoczny był jeszcze wał. Grodzisko i Pawła to położone jest w parku, na północny-zachód od Kościół wzniesiono w stylu gotycko - klasycy- majątku. stycznym przed 1651 r. w miejscu spalonego Miejscowość położona jest 167-170 m n.p.m. w 1638 r. Na placu przed świątynią postawiono Lokowano ją w XIII w. na tzw. prawie niemiec- barokową figurę św. Jana Nepomucena. W 1824 r. kim. Do 1810 r. należała do biskupstwa wro- kościół przebudowano i przedłużono w kierunku cławskiego. Wieś założono na planie owalnicy, zachodnim w stylu poźnobarokowym. Budowla z kościołem usytuowanym po środku. Kościół jest jednonawowa, orientowana, murowana

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6356 – Poz. 1154 z cegły, w prezbiterium o układzie polskim. Dwu- Kościół wzniesiono w 2 poł. XIX w. Jest neo- przęsłowe prezbiterium zamknięte ścianą prostą, gotycki, orientowany, murowany, wzniesiony na przy nim od północy zakrystia z lożą na piętrze, planie krzyża greckiego, z wieżą od strony za- połączona z przybudówką mieszczącą kaplicę chodniej, w dolnej kondygnacji kwadratową, przy wschodniej ścianie nawy. Nieznacznie szer- w górnej ośmioboczną. Nakryty dachami dwu- sza nawa trójprzęsłowa, ze ściętymi narożnikami spadowymi, z wnętrzem przesklepionym krzyżo- od schodu, z kaplicą przy od północy i kruchtą od wo-żebrowo, bez zabytkowego wyposażenia. południa przy wschodnim przęśle nawy oraz pro- Miejsce uchodziło za niezwykłe i słynęło z licz- stokątną wieżą od zachodu, po bokach której nych cudów, co potwierdziło się podczas II wojny przybudówki mieszczące klatki schodowe, objęte światowej. Kościół, stojący w otwartym terenie, bryłą korpusu. W prezbiterium i nawie sklepienie stał się celem ataków radzieckich bombowców, kolebkowe z lunetami, z gzymsowanymi spływa- które urządziły sobie zawody na celność: nadla- mi. W zakrystii sklepienie kolebkowe, w kaplicy tywały i z niskiego pułapu zrzucały bomby wprost żaglaste, w kruchcie kolebkowo-krzyżowe z koli- na świątynię, ale mimo dostępności celu – żadna stym plafonem. Chór muzyczny murowany, klasy- z bomb w nią nie trafiła. cystyczny z 1824 r. wsparty na dwóch kolumnach Dziś można spotkać kierowców, którzy w dro- i dwóch półkolumnach, dźwigających belkowanie dze z Opola do Nysy zatrzymują się tu choćby na i prosty parapet. Dach siodłowy o jednej kalenicy. moment, by poczuć wpływ dobrej aury i atmosfe- We wnętrzu wyposażenie z XVIII i XIX w. prawnie rę cudowności. chronione poprzez wpis do rejestru zabytków Zespół dworsko-folwarczny (Ks.B.t.V-881/1-7/92 z 20.03.1992 r.). Wokół Usytuowany jest w zachodniej części wsi, po kościoła w XVI w., wzniesiono mur z kamienia południowo-wschodniej stronie drogi prowadzącej narzutowego i rudy darniowej. W 1966 r. kościół do Malerzowic. Zespół składa się z trzech części: wpisano do rejestru zabytków woj. opolskiego parku, podwórza folwarcznego z zabudową go- (nr rej. 1155/66 z 17.02.1966 r.). Świątynię spodarczą i kolonii domów robotników folwarcz- odnowiono w latach 80. XX w. Przy kościele nych. Zespół powstał w trzech fazach: 2 poł. znajduje się rzeźba św. Jana Nepomucena wpisa- XVIII w. – dwór wzniesiony z inicjatywy ówcze- na do rejestru zabytków ruchomych (Ks.B.t.V- snego właściciela hrabiego von Schlippenbach, 881/1-7/92 z 20.03.1992 r.). Obok kościoła koniec XIX w. – m.in. spichlerz, początek XX w. wznosi się klasycystyczny budynek plebanii – park, kolonia domów robotników. Dwór wznie- wzniesiony ok. 1820 r. Jest murowany, piętro- siony na głównej osi założenia w południowo- wy, z wysokim dachem naczółkowym. Kościół zachodniej pierzei podwórza folwarcznego, na należy do dekanatu Skoroszyce, diecezji opolskiej rzucie prostokąta rozwiniętego wzdłuż osi pół- (do parafii tej należą również kościół pw. Znale- nocny-zachód – południowy-wschód obecnie nie zienia Krzyża Św. w Sidzinie i kaplica pw. Matki istnieje. Po II wonie światowej majątek przejął Bożej Różańcowej w Giełczycach). Skarb Państwa. W latach 1946-1957 istniała tu Kościół odpustowy pw. Znalezienia Krzyża Spółdzielnia Rolna. Do 1972 r. funkcjonowała tu Świętego Spółdzielnia Kółek Rolniczych. Na początku lat Kościół odpustowy usytuowany jest nieopodal 90. XX w. przekształcono ją w Rolniczą Spół- zamieszkanej przez górali podhalańskich Sidziny. dzielnię Produkcyjną. Jest najdziwniej usytuowaną świątynią na Park podworski Opolszczyźnie. Stoi bowiem w szczerym polu Zespół parkowy położony jest w północnej i nic – poza legendą – nie uzasadnia jego osobli- części wsi i stanowi jedyny fragment zieleni wy- wej lokalizacji. A legenda – uwidoczniona nad sokiej w sąsiedztwie zabudowań wsi. Park zało- drzwiami świątyni – głosi, że w średniowieczu, żony został w 2 poł. XIX w., rozbudowano go jeszcze przed 1302 r., tutejszy rolnik w dniu w początkach XX w. Wpisany jest do rejestru 3 maja wyorał z pola bardzo stary, grecki krzyż. zabytków województwa opolskiego pod numerem Zaniósł go do wsi, ale ten w nocy zniknął i wrócił 50/81. Zajmuje powierzchnię 10,98 ha. Na tere- na pole. Parafianie uznali to za cud i na pamiątkę nie parku znajduje się oficyna dworska, a po usy- w tym samym miejscu wzniesiono kościół na tuowanym centralnie dworze zachowały się pra- planie greckiego krzyża. Od tego czasu, co rok wie niewidoczne ruiny. Obecnie charakter parku w dniu 3 maja odbywał się tu odpust organizo- krajobrazowego ma zatarte cechy kompozycji. wany przez pustelników. Gotyckim kościołem Podstawowe nasadzenia parkowe tworzą głownie przez jakiś czas opiekował się eramita, który gatunki liściaste. Dominują tu: olsza, jesion, dąb, utrzymywał się z pasieki produkującej miód znany lipa. W domieszce występują: czeremcha, grab, z leczniczych właściwości. kasztanowiec, klon, robinia, topola, wiąz i wierzba. Część południowo-wschodnia położona na terenie bagnistym posiada młodszy drzewostan dostosowany do typu siedliskowego

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6357 – Poz. 1154

Spichlerz Rzeźba św. Jana Nepomucena Wzniesiony w 1 poł. XIX w. Klasycystyczny, Kamienna, barokowa rzeźba św. Jana Nepo- murowany z cegły, otynkowany, wzniesiony na mucena usytuowana jest na placu przed kościo- planie prostokąta. Budowla jest dwukondygna- łem parafialnym pw. śś. Piotra i Pawła. Wykona- cyjna, pięcioosiowa, z osią środkową i narożni- no ją w połowie XVIII w. Umieszczona jest na kami ujętymi pasami pionowymi, ściany ożywione wysokim, prostopadłościennym postumencie pasami poziomymi w tynku. Okienka prostokątne, z 1890 r. (data na ścianie frontowej). Zabytek podłużne, ponad okienkiem środkowym ozdobna wpisany jest do rejestru pod numer ks.B.t.V- płycina, poniżej stiukowy feston. Dach siodłowy 840/90. z podłużnymi okienkami strychowymi, kryty da- chówką. W wejściu drzwi klepkowe.

Obiekty nieruchome ujęte w ewidencji zabytków:

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi 1. Sidzina Kościół parafialny p.w. św. Piotra i Pawła 2. Sidzina Park krajobrazowy w zespole Parkowa dworskim 3. Sidzina Baszta obronna w zespole dwor- Parkowa skim 4. Sidzina Oficyna w zespole dworskim Parkowa 5. Sidzina ogrodzenie kościoła 6. Sidzina Plebania Radziechowska 25 7. Sidzina Budynek gospodarczy przy plebani Radziechowska 25 8. Sidzina Kapliczka Elsnera 9. Sidzina Kapliczka Polna 10. Sidzina Kapliczka przy domu nr 47 na ul. Radzie- chowskiej 11. Sidzina Kościół odpustowy p.w. św. Krzyża "w polu" 12. Sidzina Szkoła podstawowa Radziechowska 3 13. Sidzina Przedszkole Radziechowska 38 14. Sidzina Dom Ludowy Elsnera 23 15. Sidzina Dom Radziechowska 9 16. Sidzina Remiza Elsnera 10 17. Sidzina Trafostacja przy domu ul. Radziechowska 44 18. Sidzina Dom Elsnera 4 19. Sidzina Dom Elsnera 8 20. Sidzina Dom Elsnera 14 21. Sidzina Dom Grodkowska 7 22. Sidzina Dom Grodkowska 16 23. Sidzina Dom Nyska 1 24. Sidzina Dom Ogrodowa 1 25. Sidzina Dom Opolska 4 26. Sidzina Dom Opolska 7 27. Sidzina Dom Opolska 13 28. Sidzina Budynek mieszkalno - gospodarczy Opolska 15 29. Sidzina Dom Polna 16 30. Sidzina Dom Powstańców 1 31. Sidzina Dom Powstańców 5 32. Sidzina Dom Powstańców 9 33. Sidzina Dom Powstańców 18 34. Sidzina Dom Powstańców 19 35. Sidzina Stodoła Powstańców 22 36. Sidzina Dom Powstańców 24 37. Sidzina Dom Partyzantów 2 38. Sidzina Dom Radziechowska 2 39. Sidzina Stodoła Radziechowska 2 40. Sidzina Stodoła Radziechowska 8 41. Sidzina Dom Radziechowska 10 42. Sidzina Dom Powstańców 17 Śląskich 43. Sidzina Dom Radziechowska 19

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6358 – Poz. 1154

44. Sidzina Dom Radziechowska 23 45. Sidzina Dom Radziechowska 28 46. Sidzina Dom Radziechowska 39 47. Sidzina Dom Radziechowska 40 48. Sidzina Dom Radziechowska 42 49. Sidzina Dom Radziechowska 46 50. Sidzina Dom Radziechowska 51 51. Sidzina Dom Radziechowska 47 52. Sidzina Dom Radziechowska 59 53. Sidzina Dom Radziechowska 63 54. Sidzina Dom Radziechowska 65

Tylko cztery spośród tych zabytków są prawdo drogi wiejskiej przepływa ciek wodny zwany nie chronione poprzez wpis do rejestru zabytków Mlynówką stanowiący lewy dopływ Nysy Kłodz- województwa opolskiego, a pozostałe należy kiej. Przez wieś przebiega linia kolejowa łącząca chronić uwzględniając je w miejscowym planie Brzeg z Nysą. W centrum wsi kościół, szkoła zagospodarowania przestrzennego oraz ujmując i urząd gminy. Otoczenie wsi stanowią pola w gminnym programie opieki nad zabytkami. uprawne rozciągające się na łagodnie pofałdowa- nym terenie, a od strony południowo-zachodniej – III. 10. SKOROSZYCE podmokłe łąki. W najbliższej okolicy brak więk- Skoroszyce położone są przy trasie relacji Ny- szych kompleksów leśnych. sa-Grodków w odległości ok. 11 km na południe od Grodkowa. Miejscowość po raz pierwszy Najcenniejsze zabytki: wzmiankowana w źródłach ok. 1300 r. jako Kościół parafialny pw. św. Jadwigi VRIDEWALDE. Później funkcjonował zapis Pierwotnie pw. Najświętszej Panny Marii. Ko- FREDEWALDE (1368 r.) i FRIEDEWALDE. Zda- ściół we wsi wzmiankowany w 1302 r. Obecny niem językoznawców nazwa miejscowości po- zbudowany w XVI w. W XVIII w. przedłużony chodzi jest przykładem fonetycznego przyswoje- w kierunku zachodnim o przęsło obejmujące wie- nia pierwotnej nazwy niemieckiej przez ludność żę. W 1945 r. kościół spalono, a wieża się zawa- rodzimą. liła. Świątynię odbudowano w latach 50. XX w. Miejscowość położona jest 173-196 m n.p.m. z zatarciem cech stylowych. W 1965 r. kościół Lokowano ją ok. 1300 r. na tzw. prawie niemiec- wpisano do rejestru zabytków woj. opolskiego kim. W 1302 r. we wsi wzmiankowano kościół. (nr. rej. 1056/65 z 31.03.1965 r.). Odnowiono Od XV w. do sekularyzacji dóbr kościelnych na go w 1977 r. Jest orientowany, murowany, jed- początku XIX w. wieś była w posiadaniu bisku- nonawowy, oskarpowany, z wieżą od zachodu, pów wrocławskich. W 1784 r. Skoroszyce okre- nakryty dachem dwuspadowym. We wnętrzu, ślone są jako własność biskupia, do której należa- z nowymi stropami płaskimi, zachowało się po ły: kościół, dom parafialny, szkoła, dwie kuźnie, części barokowe wyposażenie w tym płyta na- dwa młyny wodne i 69 domów. Po 1810 r. miej- grobna Jerzego Wolffa (‟ 1607 r.), kamienna scowe dobra rycerskie wielokrotnie zmieniały z płaskorzeźbioną postacią rycerza i kartuszem właścicieli były m.in. w posiadaniu rodzin obszar- herbowym, późnorenesansowa, wmurowana niczych Franco, Heller, Lipinsky, Gröhling. Mimo w zewnętrzną ścianą nawy. Kościół należy do znacznego rozwarstwienia własności chłopskiej dekanatu Skoroszyce diecezji opolskiej wieś zachowała swój pierwotny charakter kmie- Średniowieczny krzyż pokutny cy. W 1864 r. mieszkało tu 68 rodzin kmiecych, Postawiony na skrzyżowaniu dróg, w pobliżu 28 zagrodniczych i 19 chałupniczych. Gmina plebanii. Wykonano go z granitu. Wpisany jest do wiejska liczyła wówczas 2 budynki publiczne, rejestru zabytków pod nr Ks.B.t.V-846/90 181 mieszkalnych, 2 rzemieślnicze i 158 gospo- z 31.10.1990 r. Obecnie przenoszony jest darczych. Od wieków ludność żyła tu z zajęć w związku z modernizacją drogi wojewódzkiej rolniczych. Z powodu niezbyt urodzajnej gleby nr 401. rozwinęła się w Skoroszycach hodowla bydła Dwór i owiec. Uprawiano chałupniczo tkactwo wełny Dwór stanowi część rezydencjonalną zespołu i rzeźnictwo. We wsi znajdowały się 2 młyny dworsko-folwarcznego usytuowanego w odległo- i 2 karczmy. W XVIII w. wybuchały antyfeudalne ści ok. 1,2 km od kościoła na zachodnim krańcu bunty chłopskie. Do 1945 roku nie zmieniły się wsi przy rozwidleniu dróg prowadzących do wsi funkcje gospodarcze. Skoroszyce są siedzibą Czarnolas i Mroczkowa. Usytuowany jest na Gminy od zakończenia działań wojennych wschodnim krańcu parku. Wzniesiono go na prze- w 1945 r. Zabudowa wsi rozciąga się po obu łomie XVI/XVII w. Fundatorem dworu był przy- stronach drogi łączącej Grodków z Nysą. Wieś puszczalnie Georg Wolf (‟ 1607 r.), którego pa- rozciąga się na długości ok. 3,5 km. Równolegle miątkowa tablica nagrobna wmurowana jest

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6359 – Poz. 1154 w ścianę zewnętrzną kościoła. W połowie XIX w. dek. Występuje tu ok. 30 egz. Cennych drzew właścicielem majątku był Albert Heller, a od 1856 r. w wieku 80 – 130 lat. Podstawowe nasadzenia do 1945 r. rodzina Schmula. W czasie rozbudowy stanowią: lipa, klon, jesion i dąb, a uzupełniające: dworu w 1885 r. dostawiono monumentalną wie- olsza, kasztanowiec, grab, robinia, wiąz, sosna, żę zniszczoną w latach 70. XX w. Przed 1945 r. modrzew, topola, jarząb, czeremcha, wierzba między dworem a parkiem przebiegała droga we- i jawor. Park jest częściowo ogrodzony siatką, a wnętrzna, która prowadziła na teren części rezy- od strony zabudowań pałacowych murem. Obec- dencjonalnej zarówno z drogi wiejskiej od strony nie park pozbawiony jest wyraźnej kompozycji, północnej jak i od strony południowej. Po 1945 r. a utworzona w centralnej jego części polana na- droga ta została zlikwidowana. Po 1945 r. dwór wiązuje do stylu parku naturalistycznego. Park był siedzibą biur PGR-u oraz mieszkali w nim pra- jest wykorzystywany jako miejsce wypoczynku cownicy. Obecnie we dworze nadal mieszka kilka miejscowej ludności. rodzin. Budynek plebani Park krajobrazowy Wzniesiony w 1 poł. XIX w. Jest murowany, Założenie parkowe na które składa się zabyt- piętrowy, z sienią na osi, nakryty dachem naczół- kowy park pałacowy o powierzchni 4,19 ha kowym krytym dachówką. i założenie krajobrazowe o charakterze swobod- Kapliczka z 1820 r. nym (naturalistycznym) położone jest na zachod- Wzniesiona w 1820 r. Znajduje się w sąsiedz- nim krańcu Skoroszyc. Jest wkomponowane twie kościoła parafialnego pw. św. Jadwigi. Jest w zurbanizowany krajobraz wsi i stanowi jego murowana z cegły, otynkowana, w kształcie słu- stały element. Park krajobrazowy założono na pa, nakryta daszkiem dwuspadowym. W głębokiej rzucie zbliżonym do trapezu w 2 poł. XIX w. na niszy posąg kamienny przedstawiający św. Jana terenie dawnej dworskiej łąki-pastwiska, w pobli- Nepomucena. Na cokole data „1820”. żu pałacu po jego północnej i wschodniej stronie. Rzeźba św. Jana Nepomucena Wpisany jest do rejestru zabytków województwa Klasycystyczna figura przydrożna przedstawia- opolskiego pod numerem 48/81. W zachodniej jąca św. Jana Nepomucena znajduje się przy części parku znajduje się grób właściciela majątku mostku nad strumykiem za wiaduktem. Wykona- Stanisława Szmuli oraz kamień z 1933 r. upa- no ją z kamienia w 1 poł. XIX w. Posadowiona miętniający dojście Adolfa Hitlera do władzy. jest na nowszym, czworobocznym cokole. Jest W środkowej części parku znajduje się pochodzą- prawnie chroniona poprzez wpis do rejestru za- cy z XVIII w. staw (ok. 0,5 ha), przy którym nie- bytków (ks.B.t.V-828/90). gdyś znajdowała się przystań do cumowania łó-

Obiekty nieruchome ujęte w ewidencji zabytków:

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi 1. Skoroszyce Kościół p.w. św. Jadwigi Braterstwa Broni 8 2. Skoroszyce park pałacowy Parkowa 3. Skoroszyce zespół kapliczek przy murze Braterstwa Broni 8 wokół kościoła 4. Skoroszyce Dzwonnica Braterstwa Broni 8 5. Skoroszyce Kapliczka przy ulicy Górnej 30 6. Skoroszyce Kapliczka przy ulicy Łąkowej 7. Skoroszyce Kapliczka przy domu ul. Powstańców Śląskich 6 8. Skoroszyce Kapliczka przy domu ul. Powstańców Śląskich 11 9. Skoroszyce Kapliczka przy domu ul. Powstańców Śląskich 30 10. Skoroszyce Kapliczka przy domu ul. Wolności 17 11. Skoroszyce Plebania Braterstwa Broni 8 12. Skoroszyce Dwór Parkowa 13. Skoroszyce cmentarz przykościelny Braterstwa Broni 14. Skoroszyce Świetlica Powstańców Śląskich 70-72 15. Skoroszyce Przedszkole Powstańców Śląskich 16 16. Skoroszyce Remiza Powstańców Śląskich 17. Skoroszyce Trafostacja Górna 18. Skoroszyce Zakład mleczarski Kolejowa 2

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6360 – Poz. 1154

19. Skoroszyce Wiadukt Przy ul. Powstańców Śląskich 20. Skoroszyce Stodoła Dolna 9 21. Skoroszyce Dom Dolna 17 22. Skoroszyce Stodoła Wolności 9 23. Skoroszyce Dom Dolna 7 24. Skoroszyce Stodoła Nyska 6 25. Skoroszyce Dom Dolna 11 26. Skoroszyce Dom Dolna 12 27. Skoroszyce Dom Dolna 19 28. Skoroszyce Dom Nyska 6 29. Skoroszyce Dom Parkowa 2 30. Skoroszyce Dom Powstańców 7 31. Skoroszyce Dom Górna 1 32. Skoroszyce Dom Górna 3 33. Skoroszyce Stodoła Górna 10 34. Skoroszyce Dom Górna 14 35. Skoroszyce Stodoła Górna 18 36. Skoroszyce Dom Górna 20 37. Skoroszyce Dom Górna 32 38. Skoroszyce Dom Górna 44 39. Skoroszyce Dom Wolności 4 40. Skoroszyce Dom Wolności 5 41. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 1 42. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 13 43. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 14 44. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 22 45. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 23 46. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 24 47. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 30 48. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 49 49. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 51 50. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 54 51. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 58 52. Skoroszyce Dom Powstańców Śląskich 64

Tylko trzy spośród tych zabytków są prawnie wał się cmentarz otoczony murem, w którym chronione poprzez wpis do rejestru zabytków wmurowano tablicę z kartuszem herbowym rodzi- województwa opolskiego. Pozostałe należy chro- ny von Rosenthal. W 1881 r. właścicielem miej- nić poprzez zapis w miejscowym planie zagospo- scowego majątku był Carl Brockt. Przed 1939 r. darowania przestrzennego i ujmując w gminnym we wsi funkcjonowały: dwa sklepy, piekarnia, programie opieki nad zabytkami. szkoła (budynek z 1824 r.), zajazd z wozownią, dworzec kolejowy oraz lotnisko wojskowe. Wieś III.11. STARY GRODKÓW zamieszkiwało wówczas 830 osób. Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana W poł. XVIII w. we wsi, nieopodal kościoła w źródłach w 1210 r. jako GRODCOVICHI. stał pałac, po którym do dziś nie przetrwały na- W 1250 r. nazwę miejscowości zapisywano jako wet jego ruiny. Fundatorem pałacu była prawdo- GRODCOW, a w 1271 r. jako ALT GROTTKAU. podobnie rodzina von Rosenthal. Taki zapis funkcjonował również w późniejszych Najcenniejsze zabytki: wiekach. Kościół pw. Trójcy Świętej Zdaniem językoznawców nazwa miejscowości Kościół wzniesiono w 2 poł. XIII w. W 1271 r. pochodzi od staropolskiego imienia Grodek, Gro- jest poświadczony w źródłach. Pierwotny kościół dzisław. składał się z nawy z emporą w części zachodniej Miejscowość położona jest 169-178 m n.p.m. oraz prosto zamkniętego dwuprzęsłowego prezbi- Wieś lokowano w 1234 r. na 100 łanach w Sta- terium. Na narożach prezbiterium występowały rym i Nowym Grodkowie na tzw. prawie niemiec- skośne przypory. Do dziś zachowały się dwa kim. W 1271 r. poświadczony jest kościół, który ostrołukowe portale i fryz ceglany. Mury kościoła przebudowano w 1910 r. Wokół kościoła znajdo- wykonano z cegieł w układzie dwuwozówkowym,

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6361 – Poz. 1154 detal z ciosu granitowego. Zachowaną emporę część wschodnią, nieco podwyższono ściany oraz zachodnią, o trójdzielnym podziale, otwierającą zamurowano portal południowy. Kościół restau- się na nawę ostrołukowymi arkadami, nakrywają rowano w 1950 r. i w 1973-1975. Od zachodu sklepienia krzyżowe; podemporowa część przy- i częściowo od północy cmentarz kościelny ota- ziemia rozwiązana podobnie. W XVI w. nad em- cza średniowieczny mur kamienny ze skarpami porą nadbudowano wieżę. Kościół rozbudowany i bramką z XVIII w. i przebudowany został w 1910 r. Rozebrano We wnętrzu zachowała się polichromia z XIII w. wówczas pierwotne prezbiterium wraz ze ścianą Z historycznego wyposażenia przetrwały m.in. tęczową, a w to miejsce wzniesiono neogotycką obraz Matki Boskiej z 1519 r., dzwon z 1567 r.

Obiekty nieruchome ujęte w ewidencji zabytków:

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi 1. Stary Grodków Kościół parafialny p.w. św. Trójcy 2. Stary Grodków Ogrodzenie kościoła 3. Stary Grodków Zespół 4 kapliczek przy murze kościoła 4. Stary Grodków Cmentarz przy kościele 5. Stary Grodków Kapliczka przy domu nr 19 6. Stary Grodków Kapliczka przy domu nr 34 7. Stary Grodków Budynek stacji PKP 15a 8. Stary Grodków Budynek poczekalni w zespole stacji kolejowej obok budynku stacji PKP 9. Stary Grodków Dom Nauczyciela 102 10. Stary Grodków Dom 9 11. Stary Grodków Dom 11 12. Stary Grodków Dom 12 13. Stary Grodków Dom 14-16 14. Stary Grodków Budynek gospodarczy 14 15. Stary Grodków Dom 15 16. Stary Grodków Dom 17 17. Stary Grodków Dom 18-20 18. Stary Grodków Dom 21 19. Stary Grodków Dom 34 20. Stary Grodków Dom 36 21. Stary Grodków Dom 37 22. Stary Grodków Dom 38 23. Stary Grodków Dom 39 24. Stary Grodków Dom 43 25. Stary Grodków Dom 55 26. Stary Grodków Dom 61 27. Stary Grodków Dom 65 28. Stary Grodków Dom 67 29. Stary Grodków Dom 70 30. Stary Grodków Dom 71 31. Stary Grodków Dom 72 32. Stary Grodków Dom 75 33. Stary Grodków Dom 85 34. Stary Grodków Dom 88 35. Stary Grodków Dom 89 36. Stary Grodków Dom 91 37. Stary Grodków Dom 92 38. Stary Grodków Dom 95 39. Stary Grodków Stodoła 95-97 40. Stary Grodków Dom 97 41. Stary Grodków Stodoła 98 42. Stary Grodków Dom 101 43. Stary Grodków Dom 106

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6362 – Poz. 1154

44. Stary Grodków Budynek gospodarczy 106 45. Stary Grodków Dom 108 46. Stary Grodków Dom 110 47. Stary Grodków Trafostacja

Tylko kościół wraz z ogrodzeniem i zespołem IV. OCHRONA ZABYTKÓW W GMINIE SKO- kapliczek w ogrodzeniu są prawnie chronione ROSZYCE – STAN PRAWNY poprzez wpis do rejestru zabytków województwa opolskiego. Pozostałe zabytki należy chronić po- IV.1. REJESTR ZABYTKÓW przez zapis w miejscowym planie zagospodaro- Obiekty, zespoły i założenia urbanistyczne wania przestrzennego i ujmując w gminnym pro- wpisane do rejestru zabytków objęte są rygorami gramie opieki nad zabytkami. ochrony konserwatorskiej wynikającymi z Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków III.12. DZIEDZICTWO NIEMATERIALNE GMINY i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, W rozumieniu Konwencji UNESCO, której tekst poz. 1568). Sposób i tryb wydawania pozwoleń został przyjęty na 32 sesji Konferencji Generalnej na prace w zabytku reguluje Rozporządzenie Mi- UNESCO w październiku 2003 r., dziedzictwo nistra Kultury z dnia 09 czerwca 2004 r. w spra- niematerialne to zwyczaje, przekaz ustny, wiedza wie prowadzenia prac konserwatorskich, restau- i umiejętności oraz związane z nimi przedmioty ratorskich, robót budowlanych, badań konserwa- i przestrzeń kulturowa, które są uznane za część torskich i architektonicznych, a także innych dzia- własnego dziedzictwa przez daną wspólnotę, łań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków grupę lub jednostki. Ten rodzaj dziedzictwa jest oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukry- przekazywany z pokolenia na pokolenie i usta- tych lub porzuconych zabytków ruchomych (Dz. wicznie odtwarzany przez wspólnoty i grupy U. z 2004 r. Nr 150, poz. 1579). Wszelkie prace w relacji z ich środowiskiem, historią i stosunkiem w obiekcie wpisanym do rejestru zabytków wy- do przyrody. Dla danej społeczności dziedzictwo magają pozwolenia wojewódzkiego konserwatora niematerialne jest źródłem poczucia tożsamości zabytków. i ciągłości. Dziedzictwo niematerialne w rozumie- Rejestr zabytków nieruchomych obejmuje niu wspomnianej wyżej Konwencji obejmuje: tra- 13 decyzji o wpisie do rejestru zabytków woje- dycje i przekazy ustne, w tym język jako narzędzie wództwa opolskiego obiektów zabytkowych nie- przekazu; spektakle i widowiska; zwyczaje, obycza- ruchomych (załącznik nr 1), w tym: je i obchody świąteczne; wiedzę o wszechświecie - kościoły – 7 i przyrodzie oraz związane z nią praktyki oraz umie- - cmentarze – 1 jętności związane z tradycyjnym rzemiosłem. - zabudowa dworska – 1 Gminę Skoroszyce zamieszkuje ludność na- - parki – 3 pływowa – potomkowie repatriantów i przesie- - architektura obronna – 1 dleńców z dawnych Kresów Wschodnich przyby- Zabytki te podlegają pełnej ochronie konserwa- łych tu w wyniku polityki międzynarodowej po torskiej, co oznacza, że wszelkie prace przy nich zakończeniu II wojny światowej. Ludność ta swo- (oraz badania naukowe) wymagają uzyskania ją kulturę i zwyczaje kultywuje głównie poprzez pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabyt- zachowanie obrzędowości bożonarodzeniowej, ków. Indywidualny wpis do rejestru rodzi szereg specyficznej kuchni oraz tradycji rolnej. Obrzędy skutków prawnych, m.in. ulg podatkowych. Mię- i zwyczaje przekazywane są z pokolenia na poko- dzy innymi jest on również warunkiem koniecz- lenie. Ich utrwaleniu i kultywowaniu sprzyjają: nym do ubiegania się o pomoc finansową na kon- utworzony w 1999 r. Gminny Ośrodek Kultury serwację zabytku ze środków publicznych. Warto z siedzibą w Chróścinie, Koła Gospodyń Wiej- dodać, że szczególną formą wpisu do rejestru jest skich, szkoły podstawowe i świetlice wiejskie. wpis zespołowy, obszarowy. Dotyczy zwłaszcza Kultywowaniu obrzędowości bożonarodzenio- średniowiecznych założeń miejskich w granicach wej wpisanej w tradycję i kulturę gminy sprzyja murów obronnych, szczególnie cennych osiedli, organizowany od sześciu lat Przegląd Jasełek. cennych założeń ruralistycznych, zespołów pała- Tradycje związane z rolnictwem utrwalane są cowo - parkowo-folwarcznych, czy też zespołów poprzez corocznie organizowane dożynki. Na te- architektury przemysłowej. Wymagane jest po- renie gminy organizowane są również zawody zwolenie na prace wojewódzkiego konserwatora w kiszeniu kapusty. Przedstawicielki kół gospo- zabytków w stosunku do zmian zewnętrznych dyń wiejskich biorą udział w licznie organizowa- budynków w bryle i w elewacji. Wpis chroni roz- nych w woj. opolskim konkursach kulinarnych na planowanie historyczne, układ ulic i budynków tradycyjną potrawę. oraz ich wygląd zewnętrzny.

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6363 – Poz. 1154

Rejestr zabytków ruchomych obejmuje 11 ze- IV.2. GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW społów obiektów ruchomych w tym wyposażenia Zgodnie z art. 22 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. kościołów i kaplic(załącznik nr 2). o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ewi- Do rejestru zabytków zostało wpisane jedno dencja zabytków jest podstawą do sporządzania stanowisko archeologiczne (grodzisko domniema- programów opieki nad zabytkami przez woje- ne z XIV-XVI w. w Chróścinie) spośród ogólnej wództwa, powiaty i gminy. liczby 29 zlokalizowanych na terenie gminy (za- Ewidencją zostają objęte zespoły i obiekty łącznik nr 3). o istotnych, lokalnych walorach historycznych, Obecnie dla gminy Skoroszyce sporządzono na kulturowych i krajobrazowych. Obowiązek pro- zlecenie Opolskiego Wojewódzkiego Konserwato- wadzenia gminnej ewidencji zabytków nierucho- ra Zabytków 121 kart dla zabytków ruchomych mych spoczywa na wójcie (burmistrzu, prezyden- oraz 11 kart ewidencyjnych zabytków architektu- cie) gminy (art. 22 pkt. 4 Ustawy z dnia 23 lipca ry i budownictwa (tzw. karty białe) dla następują- 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabyt- cych obiektów: kami). Gminna ewidencja zabytków ma formę 1) Chróścina – kościół parafialny pw. św. Mi- zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych chała Archanioła. z terenu gminy, objętych równocześnie woje- 2) Chróścina – zespół dworsko – folwarczny. wódzką ewidencją zabytków prowadzoną przez 3) Makowice – kościół parafialny pw. św. An- Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Gminna drzeja. ewidencja nie jest dokumentem zamkniętym; 4) Makowice założenie pałacowo – parkowo – winna być uzupełniana, aktualizowana i weryfi- folwarczne. kowana. 5) Mroczkowa – zespół dworsko – folwarczny. W 2009 r. została opracowana Gminna Ewi- 6) Mroczkowa – dwór. dencja Zabytków Gminy Skoroszyce, zawierająca 7) Sidzina – zespół dworsko – folwarczny. zarówno obiekty zabytkowe nie ujęte wcześniej 8) Skoroszyce – zespół dworsko – folwarczny. w ewidencji i nie wpisane do rejestru zabytków 9) Skoroszyce – dwór. województwa opolskiego 10) Skoroszyce – mleczarnia. 11) Stary Grodków – zajazd. IV.3. GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW – Docelowo wszystkie obiekty wpisane do reje- ZABYTKI NIERUCHOME stru zabytków powinny posiadać swoją kartę Gminna Ewidencja Zabytków Gminy Skoro- ewidencyjną zabytków architektury i budownic- szyce zawiera również obiekty prawnie chronione twa. poprzez wpis do Rejestru Zabytków Wojewódz- W archiwum zakładowym Wojewódzkiego twa Opolskiego. Urzędu Ochrony Zabytków w Opolu znajduje się Z gminy Skoroszyce ewidencją objęto 383 za- również 8 kart cmentarzy: bytki nieruchome. Gminna Ewidencja Zabytków – 1) Chróścina – cmentarz rzymsko-katolicki w formie kart adresowych (również w wersji z lat 50. XX w. – najstarszy zachowany nagrobek elektronicznej) przechowywana jest Urzędzie 1959 r. Gminy w Skoroszycach (załącznik nr 4). 2) Chróścina – cmentarz rzymsko-katolicki Za kryteria decydujące o wpisie obiektu do z 1 poł. XX w. – najstarszy zachowany nagrobek ewidencji przyjęto: z 1940 r. - czas powstania – nie później niż lata 50 XX w.; 3) Czarnolas – cmentarz rzymsko-katolicki - stopień zachowania walorów zabytkowych; z końca XIX w. – najstarszy zachowany nagrobek - funkcja obiektu i wpływ jego formy na ogól- 1899 r. ny charakter zabudowy miejscowości 4) Makowice – cmentarz rzymsko-katolicki - wartość historyczna i artystyczna. z 2 poł. XIX w. – najstarszy zachowany nagrobek 1916 r. IV.4. GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW – 5) Sidzina – cmentarz rzymsko-katolicki ZABYTKI ARCHEOLOGICZNE z 1 poł. XX w. – najstarszy zachowany nagrobek W Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Skoro- 1906 r. szyce ujęto 29 stanowisk archeologicznych od- 6) Skoroszyce – cmentarz rzymsko-katolicki krytych bądź potwierdzonych w trakcie badań z 2 poł. XIX w. – najstarszy zachowany nagrobek powierzchniowych prowadzonych w ramach pro- 1897 r. gramu badawczego Archeologiczne Zdjęcie Pol- 7) Pniewie – cmentarz rzymsko-katolicki – ski. Tylko jedno spośród nich (grodzisko domnie- najstarszy zachowany nagrobek 1919 r. mane z XIV-XVI w. w Chróścinie) zostało wpisa- 8) Stary Grodków – cmentarz rzymsko - kato- ne do rejestru zabytków (załącznik nr 3). licki z 1 poł. XIX w. – najstarszy zachowany na- Ochrona archeologicznego dziedzictwa kultu- grobek 1845 r., 1872 r. rowego może przybierać różne formy. Jak już wcześniej określono istnieją cztery ustawowe

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6364 – Poz. 1154 formy ochrony zabytków. Pierwszą i najważniej- twa Opolskiego Nr 64 z dnia 13 sierpnia 2003 r. szą z nich jest wpis do rejestru zabytków. Nieste- pod pozycją 1223), Sidzina (przyjętym uchwałą ty, na terenie województwa opolskiego wpisano Nr IX/47/03 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia do rejestru 1155 stanowisk, tj. około 10% 30 czerwca 2003 r. ogłoszonym w Dzienniku wszystkich znanych stanowisk. Kolejne formy Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 67 ochrony dziedzictwa kulturowego, w tym arche- z dnia 5 września 2003 r. pod pozycją 1275), ologicznego, nie obejmują jak dotąd na terenie Chróścina (przyjętym uchwałą Nr IX/48/03 Rady województwa opolskiego stanowisk archeolo- Gminy w Skoroszycach z dnia 30 czerwca 2003 r. gicznych. Bowiem żadne stanowisko nie zostało ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym Wojewódz- uznane za pomnik historii, ani nie utworzono par- twa Opolskiego Nr 66 z dnia 3 września 2003 r. ku kulturowego. Czwarta forma – miejscowe pod pozycją 1263), Brzeziny (przyjętym uchwałą plany zagospodarowania przestrzennego – jest Nr XXI/109/04 Rady Gminy w Skoroszycach szeroko wykorzystywana przez archeologiczne z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogłoszony w Dzienniku służby konserwatorskie jako ważny instrument Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 69 ochrony zabytków. Informacje te zawarte w pla- z dnia 19 października 2004 r. pod pozycją nach zagospodarowania przestrzennego gmin 1860), Czarnolas (przyjętym uchwałą Nr XXI/ powodują, że wszystkie znane stanowiska ujęte 110/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia w wojewódzkiej ewidencji archeologicznej mogą 13 sierpnia 2004 r. ogłoszonym w Dzienniku być dokładniej chronione już na etapie projekto- Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 69 wania inwestycji. z dnia 19 października 2004 r. pod pozycją 1861), Giełczyce (przyjętym uchwałą Nr XXI/ IV.5. SYSTEM OCHRONY KRAJOBRAZU 111/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia KULTUROWEGO GMINY W DOKUMENTACH 13 sierpnia 2004 r. ogłoszonym w Dzienniku PRAWA MIEJSCOWEGO Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 74 Ustalenia zawarte w miejscowych planach zago- z dnia 5 listopada 2004 r. pod pozycją 1957), spodarowania, jako jedna z form ochrony zabyt- Makowice (przyjętym uchwałą Nr XXI/112/04 ków, są podstawą do prawnych działań w tym Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia kierunku. Zgodnie z Ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. 2004 r. ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Województwa Opolskiego Nr 72 z dnia 2 listopa- w planach należy uwzględniać zapisy krajowego da 2004 r. pod pozycją 1931), Mroczkowa (przy- programu ochrony zabytków i opieki nad zabyt- jętym uchwałą Nr XXI/113/04 Rady Gminy kami (art. 18 ust. 1). W planie bierze się pod w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogło- uwagę zasięg stref ochrony konserwatorskiej szonym w Dzienniku Urzędowym Województwa wyznaczonych zgodnie z jednolitą metodą ustala- Opolskiego Nr 70 z dnia 25 października 2004 r. nia obszarów pod ochronę konserwatorską opra- pod pozycją 1880), Pniewie (przyjętym uchwałą cowaną w 1990 r. przez Zespół Ekspertów Mię- Nr XXI/114/04 Rady Gminy w Skoroszycach dzynarodowej Komisji d/s Rewaloryzacji Miast z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogłoszonym w Dzien- i Zespołów Staromiejskich. Wyróżnia się następu- niku Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 70 jące strefy ochrony konserwatorskiej: z dnia 25 października 2004 r. pod pozycją 1881) "A" - strefa pełnej ochrony, do bezwzględnego i Stary Grodków (przyjętym uchwałą Nr XXI/ zachowania, obejmująca obszary o dobrze za- 115/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia chowanej historycznej strukturze przestrzennej. 13 sierpnia 2004 r. ogłoszonym w Dzienniku "B" - strefa obejmująca obszar podlegający ry- Urzędowym Województwa Opolskiego Nr 71 gorom w zakresie utrzymania zasadniczych ele- z dnia 28 października 2004 r. pod pozycją mentów rozplanowania oraz charakteru i skali 1916). Podczas najbliższej aktualizacji miejsco- zabudowy. wych planów zagospodarowania przestrzennego "K" - strefa ochrony krajobrazu związanego poszczególnych wsi w gminie uwzględnione po- z zespołem zabytkowym. winny być zagadnienia i wytyczne konserwator- "W" - strefa ochrony archeologicznej. skie zawarte w planowanej nowelizacji ustawy "E" - strefa ochrony ekspozycji, głównie przez z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece wyznaczanie terenów wyłączonych spod zabu- nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. dowy. zm.). Warto przy tym pamiętać, że ustalenia "OW" - strefa obserwacji archeologicznych. ochrony zabytków zawarte w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego nabrały Gmina Skoroszyce posiada miejscowe plany szczególnego znaczenia z chwilą wejścia w życie zagospodarowania przestrzennego dla wsi: Sko- ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu roszyce (przyjętym uchwałą Nr IX/46/03 Rady i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, Gminy Skoroszyce z dnia 30 czerwca 2003 r. poz. 717). ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Wojewódz-

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6365 – Poz. 1154

V. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE padku jednostki samorządu terytorialnego prowadzenie i finansowanie wspomnianych prac i robót V.1. GŁÓWNE CELE POLITYKI GMINNEJ jest zdaniem własnym (art. 71 ust.2). ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ZABYTKÓW Główne cele polityki gminnej związanej VI.1. DZIAŁANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ z ochroną zabytków to: ZABYTKÓW, KTÓRYCH WŁAŚCICIELEM JEST - planowanie i konsekwentne realizowanie GMINA działań samorządowych w zakresie ochrony za- bytków; Planowane działania: - racjonalne wykorzystanie gminnych funduszy 1. Okresowe przeglądy stanu zachowania i zana prace ratownicze, konserwatorskie i dokumen- bezpieczeń obiektów zabytkowych zgodnie tacyjne; z Gminnym planem ochrony zabytków Gminy - uznanie znaczenia dziedzictwa kulturowego Skoroszyce na wypadek konfliktu zbrojnego w rozwoju gminy; i sytuacji kryzysowych. - powiązanie zadań służących ochronie warto- 2. Prowadzenie bieżących prac pielęgnacyj- ści kulturowych ze strategią rozwoju gospo- nych, konserwatorskich, remontowych, porząd- darczego oraz polityką przestrzenną gminy; kowych i zabezpieczających przy obiektach zabyt- - integracja ochrony dziedzictwa kulturowego kowych stanowiących własność gminy (w ramach (krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeolo- opracowanego planu remontów). gicznego), przyrodniczego i krajobrazu w miej- 3. Opracowanie długofalowego, uwzględniają- scowych planach zagospodarowania przestrzen- cego kompleksowość działań planu remontów nego (dziedzictwo kulturowe obejmujące dobra obiektów zabytkowych znajdujących się w zaso- kultury i natury – Word Cultural Heritage); bach komunalnych. - wspieranie projektów związanych z opieką 4. Podjęcie starań o uzyskanie środków ze- nad zabytkami i zagospodarowaniem obiektów wnętrznych na rewaloryzację zabytków będących zabytkowych; własnością gminy do nowych funkcji. - powstrzymanie degradacji zagrożonych 5. Przygotowanie ofert prac sezonowych dla obiektów zabytkowych i obszarów oraz podjęcie bezrobotnych mieszkańców gminy przy pracach działań w celu poprawy stanu ich zachowania; pielęgnacyjnych i porządkowych na terenach zie- - wspieranie starań właścicieli zabytkowych lonych, będących własnością gminy. obiektów sakralnych o ich właściwe zabezpiecze- 6. Podjęcie przez Radę Gminy uchwały nie. w sprawie przekazania procentowej części budże- tu gminy na dotowanie prac konserwatorskich VI. REALIZACJA PRZEZ GMINĘ ZADAŃ Z ZA- przy zabytkach stanowiących własność gminy. KRESU OCHRONY ZABYTKÓW 7. Przygotowanie projektów rewitalizacji ob- Zgodnie z przywoływaną już wielokrotnie szarów i obiektów zabytkowych w celu pozyska- Ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabyt- nia środków z funduszy strukturalnych UE: ków i opiece nad zabytkami, główny obowiązek - proponuje się zdobycie środków finansowych dbania o stan zabytków, a tym samym ponosze- (np. z Narodowego Funduszu Ochrony Środowi- nia nakładów na prace konserwatorskie, spoczy- ska i Gospodarki Wodnej) na rewitalizację par- wa na właścicielach i użytkownikach obiektów ków. zabytkowych. Na każdym właścicielu i posiada- 8. Prowadzenie działań mających na celu poczu zabytku spoczywają obowiązki, określone prawę wizerunku i estetyki przestrzeni publicznej w art. 5 powyższej ustawy, wynikające z zasad poprzez podjęcie prac związanych z renowacją, sprawowania opieki nad zabytkami. W art. 28 odbudową i aktywizacją obiektów zabytkowych. wskazano również dodatkowe obowiązki właści- 9. W gospodarce nieruchomościami przyjęcie cieli i posiadaczy zabytków wpisanych do rejestru zasady dalszego nie rozdrabniania własności ze- zabytków. Na mocy art. 29 ust. 1 na wszystkich społów zabytkowych, np. zespołów dworsko- właścicielach i posiadaczach zabytków oraz parkowych czy samych parków. przedmiotów o cechach zabytkowych spoczywa 10. Aktualizacja inwentaryzacji zabytków nie- obowiązek udostępniania ich organom ochrony ruchomych, ruchomych i archeologicznych we zabytków w celu przeprowadzenia badań. współpracy z wojewódzkim konserwatorem za- W ustawie z 2003 r. utrzymano także obowiązu- bytków. jącą dotychczas zasadę, że obowiązek utrzymania 11. Monitoring stanu i sposobów wykorzysta- zabytku we właściwym stanie, co wiąże się m.in. nia zabytków. z prowadzeniem i finansowaniem przy nim prac 12. Wypracowanie systemu pomocy finanso- konserwatorskich, restauratorskich i robót bu- wania zabytków, poprzez odpisy podatkowe, dowlanych, spoczywa na jego posiadaczu, który w tym z usług turystycznych, z kar za niszczenie dysponuje tytułem prawnym do zabytku. W przy-

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6366 – Poz. 1154 i nieprawidłowe użytkowanie zabytków i z innych - dwór w Skoroszycach; źródeł. - dwór w Mroczkowej; 13. Administracyjne egzekwowanie rygorów 3. Zwrócenie się do Opolskiego Wojewódzkie- określonych m.in. w planach zagospodarowania go Konserwatora Zabytków z prośbą o wykreśle- przestrzennego, głównie w zakresie wysokości nie z rejestru zabytków nieistniejącej już ruiny zabudowy jej charakteru i funkcji, a także ochro- kościoła w Pniewiu. ny wyznaczonych obszarów i budynków. Ważną 4. Zwrócenie się do Opolskiego Wojewódzkie- rzeczą jest również skuteczna egzekucja prawa go Konserwatora Zabytków z prośbą o wykona- budowlanego, a co za tym idzie walka z samowo- nie kart zabytków ruchomych dla najważniejszych lami budowlanymi. To właśnie prawdopodobnie obiektów ruchomych zlokalizowanych na terenie samowole budowlane przyczyniły się do utraty gm. Skoroszyce. cech zabytkowych przez znaczną część budyn- 5. Podjęcie starań o uporządkowanie parków ków. Należą do nich głównie wymiany okien, w: Chróścinie, Mroczkowej, Skoroszycach, Sidzi- najczęściej wiążące się z poszerzeniem otworów, nie. Proponuje się następujące rozwiązania w zmiany kształtu dachu, dowolny dobór poszycia, kwestii zagospodarowania i wykorzystania par- zbijanie tynków i ocieplanie kosztem podziałów ków: architektonicznych i wystroju. - park w Skoroszycach może stać się miej- 14. Monitoring umów dotyczących sprzedaży scem czynnego wypoczynku i rekreacji. Ze zabytków osobom i przedsiębiorstwom prywat- względu na położenie park ten ma jedynie zna- nym, pod kątem realizacji zobowiązań tych pod- czenie lokalne. Odrestaurowanie stawu poszerzy miotów względem zakupionych obiektów. funkcję tego obiektu. Będzie można wykorzystać 15. Uregulowanie kwestii własnościowych dla go do celów wędkarskich; obiektów zabytkowych o nieuregulowanej wła- - park w Sidzinie wymaga rewitalizacji. Należy sności. przeprowadzić prace konserwatorskie polegające 16. Zabezpieczenie obiektów zabytkowych na: odwodnieniu terenu, zabiegach pielęgnacyj- przed pożarem, zniszczeniem i kradzieżą (montaż nych, odtworzenie przebiegu ścieżek spacero- instalacji przeciwpożarowej i alarmowej, zabez- wych, usunięciu samosiewów, ustawieniu ławek, pieczeń przeciw włamaniom, znakowanie i ewi- odtworzenie bramy wjazdowej. Uporządkowany dencjonowanie zabytków ruchomych. park może stanowić miejsce wypoczynku i rekre- 17. Opracowanie planu systematycznych kon- acji na potrzeby miejscowej ludności; troli stanu utrzymania i sposobu użytkowania - wyselekcjonowanie najcenniejszych egzem- obiektów zabytkowych znajdujących się w zaso- plarzy drzew kwalifikujących się do objęcia bach komunalnych. ochroną pomnikową zwłaszcza w Skoroszycach; VI.2. DZIAŁANIA ZWIĄZANE Z OCHRONĄ - zaopatrzyć parki w specjalne tablice z infor- ZABYTKÓW LEŻĄCYCH NA TERENIE GMINY macjami o ich historii, kompozycji założenia oraz SKOROSZYCE najcenniejszych okazach dendrologicznych; Planowane działania: - właściciele parków powinni być uświadamia- 1. Przygotowanie właścicieli i dysponentów ni w zakresie ochrony przyrody, zasad rewitaliza- obiektów zabytkowych do absorpcji programo- cji i wartości historycznej posiadanych obiektów. wych funduszy Wspólnoty Europejskiej. Przygo- 6. Podjęcie stosownej uchwały przez Radę towanie aktualnych informacji o możliwościach Gminy o udzielaniu dotacji na prace remontowe starania się o pozabudżetowe środki finansowe i konserwatorskie i roboty budowlane przy obiek- na dofinansowanie prac konserwatorskich przy tach zabytkowych wpisanych do rejestru zabyt- obiektach zabytkowych. ków (dotacje mogą być udzielane osobom posia- 2. Współpraca z właścicielami obiektów za- dającym tytuł prawny do zabytku znajdującego bytkowych kwalifikowanych do wpisania do reje- się na terenie gminy i wykażą się wkładem wła- stru zabytków województwa opolskiego. Uświa- snym na wykonanie prac). damianie właścicieli o korzyściach i możliwo- 7. Aktualizacja Gminnej Ewidencji Zabytków ściach płynących z objęcia obiektów zabytko- oraz Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Sko- wych ochroną prawną. roszyce (po dwóch latach obowiązywania Pro- Obiekty proponowane do wpisania do rejestru gramu), polegająca na wykreśleniu z ewidencji zabytków: obiektów nieistniejących i gruntowanie przebu- - kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej dowanych (zmiana bryły budynku, układu i wiel- wraz z ogrodzeniem w Czarnolesie; kości otworów okiennych, skucie wystroju ele- - kościół odpustowy pw. NMP Wspomożycielki wacji itp.) oraz wprowadzeniu, w uzgodnieniu Wiernych w Mroczkowej; z Opolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabyt- - kaplica pw. MB Różańcowej w Giełczycach; ków, nowych obiektów, dotąd nie objętych ewi- - aleja kapliczek przed kościołem w Mroczkowej; dencją, a posiadających wartości zabytkowe, - park w Mroczkowej; ważne dla kulturowej tożsamości regionu.

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6367 – Poz. 1154

Wykaz obiektów proponowanych do ujęcia w gminnej ewidencji zabytków:

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi 1. Brzeziny dom 34 2. Chróścina szkoła ul. Dolna 2 3. Brzeziny dom 67 4. Chróścina dom ul. Ogrodowa 9 5. Czarnolas kapliczka przy drodze polnej 6. Czarnolas dom 85 7. Czarnolas gołębnik 85 8. Makowice dom 7 9. Makowice stodoła 7 10. Makowice budynek gospodarczy 28 11. Makowice dom 51 12. Makowice gołębnik 57-58 13. Makowice budynek gospodarczy 64 14. Sidzina stodoła w zespole folwarcznym ul. Parkowa 15. Sidzina dom ul. Powstańców 4 16. Sidzina budynek gospodarczy ul. Radziechowska 51 17. Skoroszyce budynek gospodarczy ul. Dolna 3 18. Skoroszyce mur z bramką ul. Dolna 11 19. Skoroszyce dom ul. Dolna 13 20. Skoroszyce dom ul. Dolna 17 21. Skoroszyce gołębnik ul. Dolna 21 22. Skoroszyce gołębnik ul. Dolna 35 23. Skoroszyce gołębnik ul. Dolna 41 24. Skoroszyce dom ul. Nyska 8 25. Skoroszyce dom ul. Powstańców 11 26. Skoroszyce dom ul. Powstańców 34 27. Skoroszyce dom ul. Powstańców 35 28. Skoroszyce gołębnik ul. Powstańców 36 29. Stary Grodków budynek gospodarczy w zespole stacji kolejowej 30. Stary Grodków wozownia przy zajeździe

Wykaz obiektów proponowanych do usunięcia z gminnej ewidencji zabytków z powodu utraty cech zabytkowych lub całkowitego zniszczenia.

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Uwagi 1. Brzeziny dom 82b 2. Chróścina spichlerz z XIX w. ul. Ogrodowa 88a 3. Chróścina stodoła ul. Kroszyńska 13 4. Chróścina dom ul. Ogrodowa 27 5. Chróścina dom ul. Ogrodowa 29 6. Chróścina dom ul. Ogrodowa 35 7. Chróścina dom ul. Kroszyńska 3 8. Chróścina dom ul. Kroszyńska 9 9. Chróścina dom ul. Kroszyńska 11 10. Chróścina stodoła ul. Kroszyńska 13 11. Czarnolas dom 18 12. Czarnolas stodoła 109 13. Makowice stodoła 53-54 14. Makowice dom 89 15. Makowice stodoła 106 16. Makowice dom przy 129 17. Pniewie dom 5

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6368 – Poz. 1154

18. Pniewie dom przy 39 19. Sidzina dom Radziechowska 13 20. Sidzina dom Radziechowska 57 21. Sidzina stodoła Polna 2 22. Sidzina dom Opolska 5 23. Skoroszyce plebania z XIX w. 24. Skoroszyce stodoła przy plebanii 25. Skoroszyce stodoła Wolności 19 26. Stary Grodków dom 77

8. Współpraca z placówkami oświatowymi, Informacyjnego dla właścicieli obiektów zabytko- stowarzyszeniami, organizacjami społecznymi, wych. fundacjami, kościołami i innymi związkami w za- 17. Udostępnienie informacji prawnych o moż- kresie ochrony i opieki nad zabytkami (w tym liwościach i obowiązkach prawnej opieki nad za- zwłaszcza z Regionalnym Ośrodkiem Badań i Do- bytkami. kumentacji Zabytków w Opolu oraz Towarzy- 18. Podjęcie działań w celu znalezienia odpo- stwem Opieki nad Zabytkami). wiedzialnych użytkowników dla zdegradowanych 9. Współpraca z właścicielami i użytkownikami obiektów zabytkowych na terenie gminy poprzez obiektów zabytkowych w zakresie ochrony obiek- przygotowanie oferty inwestycyjnej i udostępnie- tów zabytkowych: nie jej na oficjalnej stronie internetowej Urzędu - współpraca i edukacja właścicieli zabytków Gminy Skoroszyce. mająca na celu zachowanie oryginalnego detalu 19. Nadzorowanie przestrzegania zakazu wy- architektonicznego na elewacjach i oryginalnej konywania na terenie stanowisk archeologicznych stolarki okiennej i drzwiowej. lub w ich obrębie nielegalnych poszukiwań, prac 10. Monitorowanie bieżących prac pielęgna- głębokościowych, wykonywania wykopów lub cyjnych, porządkowych i zabezpieczających pro- prowadzenia robót budowlanych bez zgody Opol- wadzonych na terenie gminy parków, alei i cmen- skiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. tarzy. Uzupełnianie nasadzeń w zabytkowych 20. Iluminacja najcenniejszych zabytków gminy. alejach. 21. Określenie zasad i konsekwentne ich 11. Podjęcie działań w celu znalezienia użyt- wdrażanie w zakresie umieszczania szyldów kowników lub właścicieli dla zdegradowanych i reklam na obiektach zabytkowych. Uświadomie- obiektów zabytkowych na terenie gminy i udo- nie mieszkańcom, że zgodnie z art. 118 Ustawy stępnienie informacji m.in. na stronie interneto- z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków wej. i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, 12. Wykorzystanie zabytkowych zasobów poz. 1568 z późn. zm.) za umieszczenie bez po- gminy do aktywizacji gospodarczej np. w obsza- zwolenia na zabytku wpisanym do rejestru zabyt- rze turystyki i rekreacji. ków reklam, tablic, urządzeń technicznych oraz 13. Współpraca ze służbami konserwatorskimi napisów podlega karze grzywny. województwa. Powinno się to wyrażać m.in. 22. Współpraca z urzędami pracy w zakresie obligowaniem inwestorów do opiniowania plano- prowadzenia bieżących prac pielęgnacyjnych, wanych prac (nawet tych pozornie drobnych – porządkowych i zabezpieczających na terenach jak wymiana okien, ocieplanie ścian) przez woje- objętych ochroną. wódzkiego konserwatora zabytków. 23. Szkolenie osób bezrobotnych w rzemio- 14. Współpraca z Zespołem Monitorującym słach związanych z tradycyjną sztuką budowlaną. realizację Wojewódzkiego Programu Opieki nad 24. Wspieranie utrzymania na rynku pracy za- Zabytkami. nikających rzemiosł i zawodów (np. poprzez reali- 15. Organizowanie warsztatów dla właścicieli zację Hollandzkiego Modelu Konserwacji Zabyt- zabytków na temat możliwości pozyskiwania środ- ków, w myśl zasady „ratować zabytki, ratować ków finansowych z funduszy samorządowych, pracę, ratować rzemiosło”). ministerialnych oraz unijnych. Zaleca się w tej kwe- 25. Wspieranie rozwoju gospodarstw agrotu- stii korzystanie z usług firm: "Instytucja Szkolenio- rystycznych w zabytkowych obiektach oferują- wa Muster-in" tel. 0774548667, 0502533647, cych wypoczynek i rekreację oparte na miejsco- www.musterin.pl (koszt 5-godzinnego szkolenia wych tradycjach. ok. 800 zł) lub "Fundacja ARTeria" tel. 032 26. Konsekwentne egzekwowanie zapisów 7774411, www.fundacja-arteria.org. dotyczących działalności inwestycyjnej na obsza- 16. Informowanie właścicieli zabytków o funk- rach objętych ochroną określonych w miejsco- cjonowaniu w Regionalnym Ośrodku Badań i Do- wych planach zagospodarowania przestrzennego kumentacji Zabytków w Opolu specjalnego Punktu

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6369 – Poz. 1154

(głównie w zakresie wysokości zabudowy, jej Obywatelskiej (szczegóły na www.ceo.org.pl) charakteru i funkcji). i Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabyt- 27. Walka z samowolami budowlanymi, we ków w Warszawie (szczegóły na www.kobidz.pl). współpracy z OWKZ, przy obiektach zabytko- 7. Uczestnictwo w obchodach Europejskich wych wpisanych do rejestru zabytków oraz uję- Dni Dziedzictwa, których koordynatorem w Pol- tych w gminnej ewidencji zabytków. sce jest Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji 28. Ochrona panoram oraz przedpoli widoko- Zabytków, a w województwie opolskim Regio- wych wsi o wartościach kulturowych. nalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków 29. Poprawa ładu przestrzennego wsi oraz za- w Opolu (www.edd.com.pl; www.kobidz.pl). pobieganie rozpraszaniu osadnictwa poprzez: 8. Prowadzenie i doskonalenie edukacji na - ochronę historycznie ukształtowanego układu rzecz ochrony dziedzictwa na wszystkich pozio- dróg, historycznych podziałów własnościowych mach szkół ze szczególnym uwzględnieniem tra- i funkcjonalnych oraz relacji przestrzennych po- dycji lokalnych i idei małych ojczyzn. między zespołami zabytkowej zabudowy; 9. Promocja wartości materialnych oraz niema- - wypełnianie zabudową wolnych działek bu- terialnych dziedzictwa kulturowego, a zwłaszcza dowlanych w obszarach centrów wsi oraz histo- zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczo- rycznych siedlisk w zgodzie z historyczną kompo- ści. zycją danego układu i gabarytami oraz formą ar- 10. Wskazywanie i promowanie najlepszych chitektoniczną tworzącej go zabudowy; inwestycji związanych z zabytkami. - wyznaczanie w planach miejscowych no- 11. Edukacja mieszkańców w zakresie kowych terenów pod zabudowę na zasadzie konty- nieczności ochrony miejscowego dziedzictwa nuacji historycznych siedlisk. kulturowego. Propagowanie idei poszanowania lokalnej specyfiki budowlanej i zachowania cią- VI.3. DZIAŁANIA INFORMACYJNE, POPULA- głości tradycji. Wskazane są takie inicjatywy jak RYZACYJNE I EDUKACYJNE ZWIĄZANE Z PRO- organizowanie spotkań dla ludności z pracowni- MOCJĄ ZABYTKÓW I WALORÓW KRAJOBRAZU kami służb konserwatorskich, tworzenie ścieżek KULTUROWEGO GMINY edukacyjnych dla młodzieży szkolnej, mające na celu uświadomienia roli zabytków w krajobrazie Planowane działania: kulturowym. 1. Udostępnienie i aktualizacja gminnej ewi- 12. Ochrona i promocja odrębnych cech lokal- dencji zabytków na oficjalnej stronie internetowej nych, pielęgnacja tradycji oraz poszanowanie dla Urzędu Gminy. technicznego i przemysłowego dziedzictwa gmi- 2. Wspieranie wydawnictw, folderów, prze- ny. wodników i informatorów obejmujących zagad- 13. Wspieranie organizacyjne i finansowe kon- nienia związane z historią gminy oraz dziedzic- ferencji, sesji popularnonaukowych i warsztatów twem kulturowym gminy. mających na celu popularyzację wiedzy o dzie- 3. Opracowanie mapy zabytków gminy, jako dzictwie kulturowym regionu i dające możliwości atrakcyjnej graficznie formy promocji ułatwiającej dyskusji na temat problematyki związanej z jego dotarcie do wszystkich elementów dziedzictwa ochroną. kulturowego. 14. Popularyzacja i promocja wiedzy o zabyt- 4. Zamieszczanie na oficjalnej stronie interne- kach przez wspieranie organizacji olimpiad tema- towej Urzędu Gminy informacji dotyczących hi- tycznych wśród dzieci i młodzieży, pikników ro- storii poszczególnych miejscowości oraz dziejów dzinnych z elementami folklorystycznymi oraz ważniejszych obiektów zabytkowych, w tym wycieczek turystycznych z przewodnikiem umoż- przede wszystkim chronionych prawnie poprzez liwiającym odkrywanie przez uczestników zabyt- wpis do Rejestru Zabytków Województwa Opol- ków na co dzień niezauważanych. skiego. 15. Pozyskiwanie wolontariuszy i społeczni- 5. Dofinansowanie szkolnych konkursów wie- ków gotowych do współpracy w zakresie promo- dzy o zabytkach gminy oraz wycieczek szkol- cji zabytków. nych, których celem jest poznawanie zabytków 16. Podjęcie starań o wyłonienie wśród miesz- gminy. kańców gminy społecznych opiekunów zabytków 6. Zachęcanie szkół do zwracania szczególnej i współpracowanie z nimi w zakresie ochrony uwagi na zabytki, a zwłaszcza na znaleziska ar- i promocji zabytków. Zgodnie z art. 102 Ustawy cheologiczne. Uczestnictwo w ogólnopolskich z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków projektach „Ślady przeszłości. Młodzież adaptuje i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, zabytki” monitorowanych przez Centrum Edukacji poz. 1568 z późn. zm.), społecznym opiekunem Obywatelskiej (koordynatorem w woj. opolskim p. zabytków może być osoba, która nie była karana Aldona Król) oraz ogólnopolskich konkursach orga- za przestępstwa popełnione umyślnie oraz posia- nizowanych dla młodzieży przez Centrum Edukacji da wiedzę w zakresie ochrony zabytków i opieki

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6370 – Poz. 1154 nad zabytkami. Społecznego opiekuna zabytków 26. Wprowadzanie i upowszechnianie tematy- ustanawia na wniosek wojewódzkiego konserwa- ki ochrony dziedzictwa kulturowego do systemu tora zabytków starosta właściwy dla miejsca edukacji przedszkolnej i szkolnej poprzez organi- zamieszkania kandydata na społecznego opiekuna zowanie i wspieranie zajęć. zabytków. - Budżetu gminy i powiatu. 17. Współpraca z Parafią Ewangelicko- Augsburską w Wołczynie, która prowadzi ogólno- VII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PRZEZ GMINĘ polskie centrum obozów rowerowych dla ewan- ZADAŃ Z ZAKRESU OCHRONY ZABYTKÓW gelików w zakresie organizacji ekumenicznych Kwestie dofinansowania prac przy obiektach obozów rowerowych z objazdem po najatrakcyj- zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków niejszych obiektach w gminie i powiecie. reguluje Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 18. Rozwój i promocja walorów turystycz- 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielenia dotacji nych, z wykorzystaniem w tym celu obiektów celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie zabytkowych: i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do - włączenie pałaców i dworów z terenu gminy rejestru zabytków (Dz.U. z 2005 e. Nr 112, poz. do Szlaku zamków, pałaców i dworów Opolsz- 940). czyzny (zob. Wojewódzki Program Opieki nad Istnieje możliwość dofinansowania zadań z za- Zabytkami); kresu ochrony zabytków m.in. z budżetu pań- - tworzenie ścieżek edukacyjnych (fragmenty stwa. Wsparcie finansowe pochodzi ze środków: dłuższych szlaków turystycznych) z włączeniem - Unijnych z programów: KULTURA 2007- zabytków oraz stanowisk archeologicznych połą- 2013, Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki, czonych z innymi elementami krajobrazu kulturo- Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mecha- wego i przyrodniczego; nizm Finansowania. Po fundusze unijne należy się - połączenie Skoroszyc z pozostałymi, najcie- ubiegać za pośrednictwem Urzędu Marszałkow- kawszymi pod względem turystycznym, miejsco- skiego Województwa Opolskiego. Informacje wościami ścieżkami rowerowymi. Przygotowanie o funduszach europejskich można uzyskać na specjalnych map i informatorów z historią naj- stronie www.umwo.opole.pl. O środki finansowe ważniejszych obiektów zabytkowych. na rozwój obszarów wiejskich można pozyskać 19. Zadania edukacyjne i promocyjne mogą również z programu Leader (szczegóły na być również realizowane przez instytucje kultury www.umwo.opole.pl). Leader jest podejściem podległe gminie (biblioteki, izby regionalne, izby wielosektorowym, przekrojowym i partnerskim tradycji) w ramach działalności bieżącej. realizowanym lokalnie na określonym obszarze, 20. W zakresie ustawy o działalności pożytku umożliwiającym osiągnięcie celów osi trzeciej. publicznego i wolontariacie, gmina może wspierać Celem osi czwartej jest przede wszystkim budo- działalność kulturalną związaną z ochroną zabyt- wanie kapitału społecznego przez aktywizację ków i tradycji prowadzoną przez organizacje po- mieszkańców oraz przyczynianie się do powstania zarządowe (stowarzyszenia, fundacje). nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich, 21. Stworzenie internetowego informatora tu- a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasoba- rystycznego oraz powstanie Gminnego Centrum mi oraz ich waloryzacją, w skutek pośredniego Turystycznego. włączenia Lokalnych Grup Działania (LGD) w sys- 22. Oznakowanie, we współpracy ze Starostą tem zarządzania danym obszarem. Na stronach i Opolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabyt- internetowych www.interreg.gov.pl i www.fundu- ków w Opolu, tablicami informacyjnymi najcen- szeeuropejskie.gov.pl znajdują się informacje doty- niejszych obiektów zabytkowych w gminie. czące programu operacyjnego „Innowacyjna go- 23. Organizowanie konkursów na najlepszego spodarka”, projektu nr 6.4. Inwestycje w produkty użytkownika obiektu zabytkowego. turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym oraz 24. Popularyzacja dobrych realizacji konserwa- programów operacyjnych „Regionalne programy torskich i budowlanych przy zabytkach, populary- operacyjne”. zacja dobrych praktyk projektowych przy zabyt- - Państwowych: kach, a także zorganizowaniu obszarów oraz te- 1. Program Operacyjny MRR Infrastruktura renów cennych kulturowych, przyrodniczo i kra- i Środowisko, XII oś priorytetowa Kultura i dzie- jobrazowo. dzictwo kulturowe; 25. Opracowanie cyklu szkoleń wraz z mate- 2. Programy operacyjne MKiDN (12), m.in.: riałem poglądowym skierowanego do przedstawi- Dziedzictwo Kulturowe, Edukacja kulturalna cieli wspólnot mieszkaniowych, mających na celu i upowszechnianie kultury; Promocja kultury pol- promowanie standardów w zakresie rewaloryzacji skiej za granicą; Rozwój inicjatyw lokalnych; Pa- i remontowania obiektów zabytkowych oraz moż- triotyzm jutra; Promesa Ministra KiDN; liwości pozyskiwania funduszy na ten cel, a także 3. Program Operacyjny MRiRW – Program sprawnego zarządzania nimi. Rozwoju Obszarów Wiejskich;

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6371 – Poz. 1154

4. Fundusz kościelny ze środków MSWiA (dla - Fundacji: prac przy obiektach sakralnych, nie obejmujących 1. Wspomagania Wsi; konserwacji ruchomego wyposażenia kościołów). 2. Europejski Fundusz Rozwoju Wsi; Na witrynie internetowej Ministerstwa Kultury 3. Projekt "Rzeczpospolita Internetowa" (na i Dziedzictwa Narodowego www.mkidn.gov.pl witryny internetowe). znajdują się informacje dotyczące następujących Istnieje możliwość, na drodze podjęcia sto- programów operacyjnych: „Dziedzictwo kulturo- sownej uchwały przez Radę Gminy, udzielenia we”, „Fundusz wymiany kulturalnej”, „Kultura dotacji na prace remontowe i konserwatorskie 2007-2013”. i roboty budowlane przy obiektach wpisanych do - Wojewódzkich: rejestru zabytków. Dotacje mogą być udzielane 1. Regionalny Program Operacyjny Wojewódz- osobom posiadającym tytuł prawny do zabytku twa Opolskiego 2007-2013; znajdującego się na terenie gminy i wykażą się 2. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków; poniesieniem wkładu własnego na wykonanie 3. Konkursy: Wojewody Opolskiego, Marszał- prac. Pierwszeństwo w ubieganiu się o dotacje ka Województwa Opolskiego oraz jednostek sa- powinni mieć właściciele obiektów zabytkowych morządu terytorialnego. pozostających w złym stanie technicznym o naj- - Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska większych wartościach historycznych i artystycz- i Gospodarki Wodnej (dla zabytkowychzałożeń nych oraz o szczególnym znaczeniu dla gminy. zielonych).

VIII. ANEKSY

Załącznik nr 1 - Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków

Lp Miejscowość Obiekt Data powstania Numer rejestru 1. Brzeziny kościół filialny pw. św. Marcina XVI/XVII 1142/66 z 12.02.1966 2. Chróścina kościół parafialny pw. św. Michała Archanio- XV/XVI 1143/66 z 12.02.1966 ła 3. Chróścina park R.37/48 z 26.08.1948 49/81 z 10.09.1984 4. Makowice kościół parafialny pw. św. Andrzeja Apostoła 1450 33/200 wraz z otoczeniem w granicach ogrodzenia 5. Pniewie ruina kościoła XV 945/65 z 18.01.1965 6. Sidzina kościół parafialny pw. śś. Piotra i Pawła XIV, XVII, 1824 1155/66 z 17.02.1966 7. Sidzina baszta obronna XVI, pocz. XVII 1886/67 z 15.07.1967 8. Sidzina oficyna dworska pocz. XIX 1878/67 z 23.03.1967 9. Sidzina park II poł. XIX 50/81 z 01.06.1981 10. Skoroszyce kościół parafialny pw. św. Jadwigi XIV-XIX, po 1056/65 z 31.03.1965 1949 11. Skoroszyce cmentarz parafialny wraz z gotyckim kościo- XIX, XX 280/90 z 05.11.1990 łem, nagrobkami i trzema kapliczkami 12. Skoroszyce park pocz. XIX 48/81 z 01.06.1981 13. Stary Grod- kościół parafialny pw. św. Trójcy XIII, 1910 1156/66 z 17.02.1966 ków 145/55 z 19.01.1955

Załącznik nr 2 - Wykaz zabytków ruchomych wpisanych do rejestru zabytków

Lp Miejscowość Obiekt Numer rejestru 1. Brzeziny Wyposażenie z kościoła filialnego pw. św. Marcina Ks.B.t.II-473/68 19.10.1968 r. 2. Chróścina Wyposażenie kościoła parafialnego pw. św. Michała Archanioła Ks.B.t.II-433/70 18.02.1970 r. Ks.B.t.II-434/70 18.02.1970 r. 3. Chróścina Krzyż pokutny przy plebanii kościoła parafialnego pw. św. Michała Ks.B.t.V-789/89 Archanioła 30.09.1989 r. 4. Makowice Wyposażenie z kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia NMP ks.B.t.VI-949/1-20/96 19.03.1996 r. 5. Makowice Rzeźba św. Jana Nepomucena ks.B.t.I-154/59 20.10.1959 r. 6. Sidzina Wyposażenie kościoła parafialnego pw. śś. Piotra i Pawła Ks.B.t.V-881/1-7/92 20.03.1992 r.

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6372 – Poz. 1154

7. Sidzina Rzeźba św. Jana Nepomucena przy kościele parafialnym pw. śś. Ks.B.t.V-840/90 Piotra i Pawła 28.09.1990 r. 8. Skoroszyce Wyposażenie kościoła parafialnego pw. św. Jadwigi Ks.B.t.I-145/58 10.10.1958 r. Ks.B.t.II-492/70 25.03.1970 r. Ks.B.t.V-829/1-2/90 25.06.1990 r. Ks.B.t.V-830/1-8/90 25.06.1990 r. 9. Skoroszyce Rzeźba św. Jana Nepomucena, przy drodze do Czarnolasu Ks.B.t.V-828/90 25.06.1990 r. 10. Skoroszyce Krzyż pokutny, przy drodze do Nysy Ks.B.t.V-846/90 31.10.1990 r. 11. Stary Grod- Wyposażenie z kościoła parafialnego pw. Trójcy Świętej Ks.B.t.II-491/70 ków 25.03.1970 r. Ks.B.t.III-573/1-11/72 24.04.1972 r.

Załącznik nr 3 – Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków i ujętych w ewidencji zabytków

Lp Miejscowość Nr Stanowisko Kultura Chronologia Lokalizacja Nr reje- stanowiska stru 1. Brzeziny 1 ślad osadnictwa - neolit lokalizacja w obrębie wsi 2. Chróścina 1 ślad osadnictwa - neolit lokalizacja w obrębie wsi 3. Chróścina 2 punkt osadniczy - IX-XI w. lokalizacja w obrębie wsi 4. Chróścina 3 grodzisko do- - XIV-XVI w. dz. nr 10/2 A-600/81 mniemane 5. Chróścina 4 punkt osadniczy łużycka okres halsztacki lokalizacja w obrębie wsi 6. Chróścina 5 punkt osadniczy - XIII- XIV w. lokalizacja w obrębie wsi 7. Chróścina 6 ślad osadnictwa - neolit lokalizacja w obrębie wsi 8. Czarnolas - ślad osadnictwa - neolit lokalizacja w obrębie wsi 9. Giełczyce 1 ślad osadnictwa - neolit lokalizacja wg mapy archiwal- nej 10, Giełczyce 2 cmentarzysko ? - XVII w. lokalizacja wg mapy archiwal- nej 11. Giełczyce 3 ślad osadnictwa - XV w. lokalizacja wg mapy archiwal- nej 12. Makowice 1 punkt osadniczy - XIV-XV w. dz. gr. nr 162, 163, 164 13. Makowice 2 ślad osadnictwa - neolit, śre- lokalizacja wg dniowiecze mapy archiwal- nej 14. Makowice 3 cmentarzysko przedłużycka II okres epoki lokalizacja wg brązu mapy archiwal- nej 15. Pniewie 1 ślad osadnictwa - średniowiecze lokalizacja w obrębie wsi 16. Pniewie 2 grodzisko do- - - lokalizacja w mniemane obrębie wsi 17. Pniewie 3 ślad osadnictwa - epoka kamienia lokalizacja w obrębie wsi 18. Sidzina 1 grodzisko - XIV w. (?) dz. nr 407/1

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6373 – Poz. 1154

19. Sidzina 2 ślad osadnictwa - pradzieje lokalizacja w obrębie wsi 20. Sidzina 4 osada - pracow- przeworska późny okres dz. nr 691/1 nia hutnicza wpływów rzymskich 21. Sidzina 5 ślad osadnictwa - pradzieje dz. nr 691/1 22. Sidzina 6 ślad osadnictwa, - pradzieje, XIV- dz. nr 735/1 punkt osadniczy XV w. 23. Sidzina 7 osada - pracow- - XIV-XV w. dz. nr 45/1 nia hutnicza 24. Sidzina 8 punkt osadniczy - 2 poł. XIII-XIV dz. nr 2/1 w. 25. Sidzina 9 punkt osadniczy - średniowiecze, lokalizacja nowożytność w obrębie wsi 26. Skoroszyce 1 ślad osadnictwa - epoka kamienia lokalizacja wg mapy archiwal- nej 27. Skoroszyce 2 ślad osadnictwa - epoka kamienia lokalizacja wg mapy archiwal- nej 28. Skoroszyce 3 ślad osadnictwa - epoka kamienia lokalizacja w obrębie wsi 29. Skoroszyce 4 ślad osadnictwa - neolit lokalizacja w obrębie wsi

Załącznik nr 4 Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych ujętych w gminnej ewidencji zabytków

Lp Miejscowość Obiekt Ulica Nr Lokalizacja Uwagi 38. Brzeziny Kościół filialny 61 nr rej. 1142/66 p.w. św. Marcina z 12.02.1966 r. 39. Brzeziny Ogrodzenie kościoła 61 z bramką 40. Brzeziny Kaplica cmentarna 61 przy murze kościel- nym 41. Brzeziny Kapliczka przy domu nr 32 42. Brzeziny Kapliczka przy domu nr 58 43. Brzeziny Szkoła podstawowa 62 44. Brzeziny Obora 2 45. Brzeziny Dom 6 46. Brzeziny Dom 12 47. Brzeziny Dom 13 48. Brzeziny Dom 15 49. Brzeziny Budynek gospodar- 15 czy 50. Brzeziny Dom 18 51. Brzeziny Dom 19 52. Brzeziny Dom 20 53. Brzeziny Dom 21 54. Brzeziny Dom 23 55. Brzeziny Dom 27 56. Brzeziny Dom 30 57. Brzeziny Dom 32 58. Brzeziny Dom 35a 59. Brzeziny Dom 37 60. Brzeziny Dom 46 61. Brzeziny Dom 49 62. Brzeziny Dom 57 63. Brzeziny Dom 51 64. Brzeziny Dom 59 65. Brzeziny Dom 60 66. Brzeziny Dom 64 67. Brzeziny Budynek gospodar- 38 czy 68. Brzeziny Dom 71b

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6374 – Poz. 1154

69. Brzeziny Dom 78 70. Brzeziny Dom 81 71. Brzeziny Dom 84 72. Brzeziny Dom 87 73. Brzeziny Trafostacja pomiędzy domami nr 71 i 72 74. Brzeziny Dom 75 75. Chróścina Kościół parafialny Dolna 6 nr rej. 1143/66 p.w. św. Michała z 12.02.1966 r. Archanioła 76. Chróścina Park krajobrazowy Ogrodowa nr rej. 37/48 w zespole dworskim z 26.08.1948 r. nr rej. 49/81 z 10.09.1981 r. 77. Chróścina Wieża kościelna Dolna 6 78. Chróścina pozostałość ogro- Dolna 6 dzenia kościoła parafialnego 79. Chróścina kapliczka przy domu ul. Dolna 3 80. Chróścina Kapliczka Ogrodowa 54 81. Chróścina Kapliczka Ogrodowa 57 82. Chróścina Dwór - ruina Ogrodowa 83. Chróścina Szkoła Dolna 2 84. Chróścina Komenda Policji Ogrodowa 42 85. Chróścina Stacja PKP Ogrodowa 86. Chróścina Dom dróżnika PKP Kolejowa 12 87. Chróścina Magazyn Ogrodowa 48 w planie zagospodarowania błędnie oznaczony nr 41 88. Chróścina Trafostacja Ogrodowa 89. Chróścina Dom Ogrodowa 7 90. Chróścina Dom Ogrodowa 9 91. Chróścina Dom Ogrodowa 19 92. Chróścina Dom Ogrodowa 23 93. Chróścina Dom Ogrodowa 30 94. Chróścina Dom Ogrodowa 31 95. Chróścina Dom Ogrodowa 41 96. Chróścina Dom Ogrodowa 43 97. Chróścina Dom Ogrodowa 54 98. Chróścina Dom Ogrodowa 55 99. Chróścina Dom Ogrodowa 59 100. Chróścina Dom Ogrodowa 65 101. Chróścina Dom Ogrodowa 69b 102. Chróścina Dom Ogrodowa 78-80 103. Chróścina Dom Ogrodowa 66-68 104. Chróścina Dom Ogrodowa 88a 105. Chróścina Stodoła Ogrodowa 88a 106. Chróścina Dom Ogrodowa 88d 107. Chróścina Dom Dolna 11 108. Chróścina Dom Dolna 20 109. Chróścina Dom Dolna 21 110. Chróścina Dom Drzewna 1 111. Chróścina Dom Kolejowa 1 112. Chróścina Dom Kolejowa 2 113. Chróścina Dom Kolejowa 3 114. Chróścina Dom Kolejowa 6 115. Chróścina Dom Kroszyńska 1 116. Chróścina Dom Kroszyńska 2 117. Chróścina Dom Kroszyńska 13 119. Chróścina Dom Kroszyńska 17 200. Chróścina Dom Kroszyńska 20 201. Chróścina Dom Kroszyńska 24 202. Chróścina Stodoła Kroszyńska 27

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6375 – Poz. 1154

203. Chróścina Dom Kroszyńska 33 204. Chróścina Dom Kroszyńska 35 205. Chróścina Dom Leśna 1 206. Chróścina Dom Mała 6 207. Chróścina Dom Mała 10 208. Chróścina Dom Parkowa 2 209. Chróścina Dom Parkowa 4 210. Chróścina Dom Polna 2 211. Chróścina Dom Stara 1 212. Chróścina Dom Stara 3 213. Chróścina Dom Stara 5 214. Chróścina Dom Stara 6 215. Chróścina Dom Stara 10 216. Czarnolas Kościół p.w. MB Częstochowskiej 217. Czarnolas Ogrodzenia kościoła 218. Czarnolas Kaplica - dzwonnica 219. Czarnolas Kaplica cmentarna przy kościele 220. Czarnolas Kapliczka na przeciw domu nr 76 221. Czarnolas Kapliczka przy domu nr 51 222. Czarnolas Kapliczka przy domu nr 94 223. Czarnolas Kapliczka przy domu nr 99 224. Czarnolas Kapliczka na przeciw domu nr 101 225. Czarnolas Budynek byłej szko- 33 ły podstawowej 226. Czarnolas Dom 1 227. Czarnolas Dom 2 228. Czarnolas Dom 10 229. Czarnolas Dom 17 230. Czarnolas Stodoła 17 231. Czarnolas Dom 18 232. Czarnolas Dom 19 233. Czarnolas Stodoła 29 234. Czarnolas Dom 44 235. Czarnolas Dom 49 236. Czarnolas Dom 50 237. Czarnolas Dom 76 238. Czarnolas Dom 77 239. Czarnolas Dom 81 240. Czarnolas Dom 83 241. Czarnolas Stodoła 83 242. Czarnolas Dom 86 243. Czarnolas Dom 87 244. Czarnolas Dom 89 245. Czarnolas Dom 90 246. Czarnolas Stodoła 90 247. Czarnolas Budynek gospodar- 90 czy 248. Czarnolas Dom 95 249. Czarnolas Dom 96 250. Czarnolas Dom 99 251. Czarnolas Stodoła 101 252. Czarnolas Dom 104 253. Czarnolas Trafostacja przy domu nr 5 254. Giełczyce Kaplica p.w. MB Różańcowej 255. Giełczyce Dom 42 256. Giełczyce Dom 7

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6376 – Poz. 1154

257. Giełczyce Dom 10 258. Giełczyce Dom 11 w planie zagospodarowania błędnie oznaczony nr 1 259. Giełczyce Dom 16 260. Giełczyce Dom 18 261. Giełczyce Stodoła 27 262. Giełczyce Stodoła 33 263. Makowice Kościół parafialny 62 nr rej. 33/2004 p.w. św. Andrzeja z 8.11.2004 r. (transept i nowe prezbiterium) 264. Makowice Mur wokół kościoła 62 parafialnego 265. Makowice Cmentarz przy kościele 266. Makowice Kapliczka przy murze cmentarza 267. Makowice Kapliczka przy domu nr 93 268. Makowice dawny dom zakonny 131 269. Makowice Plebania 30 270. Makowice Budynek gospodar- 30 czy przy plebani 271. Makowice Szkoła podstawowa 61 272. Makowice Przedszkole 35 273. Makowice Zajazd "Pod Wil- kiem" 274. Makowice Budynek gospodarczy przy zajeździe 275. Makowice ruina budynku go- przy zajeździe spodarczego 276. Makowice Dom 2 278. Makowice Dom 4 279. Makowice Dom 17 280. Makowice Obora 19 281. Makowice Dom 25 282. Makowice Dom 27 283. Makowice Dom 38 284. Makowice Dom 48 285. Makowice Dom 57 286. Makowice Dom 58 287. Makowice Dom 64 288. Makowice Stodoła 63-64 289. Makowice Dom 68 290. Makowice Dom 85 291. Makowice Dom 88 292. Makowice Dom 91 293. Makowice Dom 92 294. Makowice Dom 94 295. Makowice Dom 95 296. Makowice Stodoła 94-95 297. Makowice Dom 98 298. Makowice Obora 113 299. Makowice Stodoła 113 300. Makowice Dom 115 301. Makowice Dom 116 302. Makowice Dom 124 303. Makowice Dom 129 304. Makowice Dom przy domu nr 130 305. Makowice Trafostacja przy domu nr 115

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6377 – Poz. 1154

306. Mroczkowa Kościół odpustowy p.w. NMP Wspo- możycielki 307. Mroczkowa Aleja z zespołem kapliczek przed kościołem odpustowym 308. Mroczkowa Bramka w ogrodzeniu kościoła 309. Mroczkowa Cmentarz 310. Mroczkowa Bramka na cmentarz 311. Mroczkowa Kapliczka przy drodze do Skoroszyc 312. Mroczkowa Kapliczka przy domu nr 21 313. Mroczkowa Dwór 39 314. Mroczkowa Brama wjazdowa do przy oficynie nr zespołu dworskiego 39 315. Mroczkowa Oficyna z zespole 39 dworskim 316. Mroczkowa Budynek gospodar- 37 czy w zespole dworskim 317. Mroczkowa Budynek gospodar- 35 czy w obejściu domu w zespole dworskim 318. Mroczkowa Stodoła w zespole 35 dworskim 319. Mroczkowa Dom 6a 320. Mroczkowa Dom 7 321. Mroczkowa Dom 14 322. Mroczkowa Dom 21 323. Mroczkowa Dom 29 324. Mroczkowa Dom 30 325. Mroczkowa Dom przy domu nr 30 326. Mroczkowa Trafostacja przy domu nr 26 327. Pniewie Ruina kościoła nr rej. 945/65 p.w. św. Józefa z 18.01.1965 r. 328. Pniewie Mur wokół terenu przykościelnego - zachowany frag- mentarycznie 329. Pniewie Kapliczka 330. Pniewie Kapliczka 331. Pniewie Kapliczka przy domu nr 3 332. Pniewie Dom 2 333. Pniewie Dom 4 334. Pniewie Dom 6 335. Pniewie Dom 8 336. Pniewie Dom 10 337. Pniewie Stodoła 12 338. Pniewie Dom 15 339. Pniewie Dom przy domu nr 16 340. Pniewie Dom 19 341. Pniewie Dom 21 342. Pniewie Bramka przy domu 21 343. Pniewie Dom 25 344. Pniewie Kurnik, gołębnik, 25 przy domu 345. Pniewie Dom 26 346. Pniewie Dom 33 347. Pniewie Dom 36 348. Pniewie Dom 37

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6378 – Poz. 1154

349. Pniewie Trafostacja przy domach nr 23 i 25 350. Sidzina Kościół parafialny nr rej. 1155/66 p.w. św. Piotra z 17.02.1966 r. i Pawła 351. Sidzina Park krajobrazowy Parkowa nr rej. 50/81 w zespole dwor- z 1.06.1981 r. skim 352. Sidzina Baszta obronna Parkowa nr rej. 1886/67 w zespole dworskim z 15.07.1967 r. 353. Sidzina Oficyna w zespole Parkowa nr rej. 1878/67 dworskim z 23.03.1967 r. 354. Sidzina ogrodzenie kościoła 355. Sidzina Plebania Radziechowska 25 356. Sidzina Budynek gospodar- Radziechowska 25 czy przy plebani 357. Sidzina Kapliczka Elsnera 358. Sidzina Kapliczka Polna 359. Sidzina Kapliczka przy domu nr 47 na ul. Radzie- chowskiej 360. Sidzina Kościół odpustowy "w polu" p.w. św. Krzyża 361. Sidzina Szkoła podstawo- Radziechowska 3 wa 362. Sidzina Przedszkole Radziechowska 38 363. Sidzina Dom Ludowy Elsnera 23 364. Sidzina Dom Radziechowska 9 365. Sidzina Remiza Elsnera 10 366. Sidzina Trafostacja przy domu ul. Radziechow- ska 44 367. Sidzina Dom Elsnera 4 368. Sidzina Dom Elsnera 8 369. Sidzina Dom Elsnera 14 370. Sidzina Dom Grodkowska 7 371. Sidzina Dom Grodkowska 16 372. Sidzina Dom Nyska 1 373. Sidzina Dom Ogrodowa 1 374. Sidzina Dom Opolska 4 375. Sidzina Dom Opolska 7 376. Sidzina Dom Opolska 13 377. Sidzina Budynek mieszkal- Opolska 15 no - gospodarczy 378. Sidzina Dom Polna 16 379. Sidzina Dom Powstańców 1 w planie zagospodarowania błędnie oznaczony Partyzantów 1 380. Sidzina Dom Powstańców 5 w planie zagospodarowania błędnie oznaczony Partyzantów 5 381. Sidzina Dom Powstańców 9 w planie zagospodarowania błędnie oznaczony Partyzantów 9 382. Sidzina Dom Powstańców 18 w planie zagospodarowania błędnie oznaczony Partyzantów 18 383. Sidzina Dom Powstańców 19 w planie zagospodarowania błędnie oznaczony Partyzantów 19 384. Sidzina Stodoła Powstańców 22 w planie zagospodarowania błędnie oznaczony jako dom Partyzan- tów 22

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6379 – Poz. 1154

385. Sidzina Dom Powstańców 24 w planie zagospodarowania błędnie oznaczony Partyzantów 24 386. Sidzina Dom Partyzantów 2 387. Sidzina Dom Radziechowska 2 388. Sidzina Stodoła Radziechowska 2 389. Sidzina Stodoła Radziechowska 8 390. Sidzina Dom Radziechowska 10 391. Sidzina Dom Powstańców 17 w planie zagospodaro- Śląskich wania błędnie oznaczony Polna 16-18 392. Sidzina Dom Radziechowska 19 393. Sidzina Dom Radziechowska 23 394. Sidzina Dom Radziechowska 28 395. Sidzina Dom Radziechowska 39 396. Sidzina Dom Radziechowska 40 397. Sidzina Dom Radziechowska 42 398. Sidzina Dom Radziechowska 46 w planie zagospodarowania błędnie oznaczony nr 48 399. Sidzina Dom Radziechowska 51 400. Sidzina Dom Radziechowska 47 401. Sidzina Dom Radziechowska 59 402. Sidzina Dom Radziechowska 63 403. Sidzina Dom Radziechowska 65 404. Skoroszyce Kościół p.w. Braterstwa 8 nr rej. 1056/65 św. Jadwigi Broni z 31.03.1965 r. 405. Skoroszyce park pałacowy Parkowa nr rej. 48/81 z 1.06.1981 r. 406. Skoroszyce zespół kapliczek Braterstwa 8 przy murze wokół Broni kościoła 407. Skoroszyce Dzwonnica Braterstwa 8 Broni 408. Skoroszyce Kapliczka przy ulicy Gór- nej 30 409. Skoroszyce Kapliczka przy ulicy Łąko- wej 410. Skoroszyce Kapliczka przy domu ul. Powstańców Śląskich 6 411. Skoroszyce Kapliczka przy domu ul. Powstańców Śląskich 11 412. Skoroszyce Kapliczka przy domu ul. Powstańców Śląskich 30 413. Skoroszyce Kapliczka przy domu ul. Wolności 17 414. Skoroszyce Plebania Braterstwa 8 Broni 415. Skoroszyce Dwór Parkowa 416. Skoroszyce cmentarz przyko- Braterstwa nr rej. 280/90 ścielny Broni z 5.11.1990 r. 417. Skoroszyce Świetlica Powstańców 70-72 Śląskich 418. Skoroszyce Przedszkole Powstańców 16 Śląskich 419. Skoroszyce Remiza Powstańców Śląskich 420. Skoroszyce Trafostacja Górna 421. Skoroszyce Zakład mleczarski Kolejowa 2

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6380 – Poz. 1154

422. Skoroszyce Wiadukt Przy ul. Po- wstańców Ślą- skich 423. Skoroszyce Stodoła Dolna 9 424. Skoroszyce Dom Dolna 17 425. Skoroszyce Stodoła Wolności 9 426. Skoroszyce Dom Dolna 7 427. Skoroszyce Stodoła Nyska 6 428. Skoroszyce Dom Dolna 11 429. Skoroszyce Dom Dolna 12 430. Skoroszyce Dom Dolna 19 431. Skoroszyce Dom Nyska 6 432. Skoroszyce Dom Parkowa 2 433. Skoroszyce Dom Powstańców 7 434. Skoroszyce Dom Górna 1 435. Skoroszyce Dom Górna 3 436. Skoroszyce Stodoła Górna 10 437. Skoroszyce Dom Górna 14 438. Skoroszyce Stodoła Górna 18 439. Skoroszyce Dom Górna 20 440. Skoroszyce Dom Górna 32 w planie zagospodarowania błędnie oznaczony nr 30 441. Skoroszyce Dom Górna 44 442. Skoroszyce Dom Wolności 4 443. Skoroszyce Dom Wolności 5 444. Skoroszyce Dom Powstańców 1 Śląskich 445. Skoroszyce Dom Powstańców 13 Śląskich 446. Skoroszyce Dom Powstańców 14 Śląskich 447. Skoroszyce Dom Powstańców 22 Śląskich 448. Skoroszyce Dom Powstańców 23 Śląskich 449. Skoroszyce Dom Powstańców 24 Śląskich 450. Skoroszyce Dom Powstańców 30 Śląskich 451. Skoroszyce Dom Powstańców 49 Śląskich 452. Skoroszyce Dom Powstańców 51 Śląskich 453. Skoroszyce Dom Powstańców 54 Śląskich 454. Skoroszyce Dom Powstańców 58 Śląskich 455. Skoroszyce Dom Powstańców 64 Śląskich 456. Stary Grodków Kościół parafialny nr rej. 1156/66 z p.w. św. Trójcy 17.02.1966 r. nr rej. 145/55 z 19.01.1955 r. 457. Stary Grodków Ogrodzenie kościoła 458. Stary Grodków Zespół 4 kapliczek przy murze kościoła 459. Stary Grodków Cmentarz przy kościele 460. Stary Grodków Kapliczka przy domu nr 19 461. Stary Grodków Kapliczka przy domu nr 34 462. Stary Grodków Budynek stacji PKP 15a

Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 103 – 6381 – Poz. 1154

463. Stary Grodków Budynek poczekalni obok budynku w zespole stacji stacji PKP kolejowej 464. Stary Grodków Dom Nauczyciela 102 465. Stary Grodków Dom 9 466. Stary Grodków Dom 11 467. Stary Grodków Dom 12 468. Stary Grodków Dom 14-16 469. Stary Grodków Budynek gospodar- 14 czy 470. Stary Grodków Dom 15 471. Stary Grodków Dom 17 472. Stary Grodków Dom 18-20 473. Stary Grodków Dom 21 474. Stary Grodków Dom 34 475. Stary Grodków Dom 36 476. Stary Grodków Dom 37 477. Stary Grodków Dom 38 478. Stary Grodków Dom 39 479. Stary Grodków Dom 43 480. Stary Grodków Dom 55 481. Stary Grodków Dom 61 482. Stary Grodków Dom 65 483. Stary Grodków Dom 67 484. Stary Grodków Dom 70 485. Stary Grodków Dom 71 486. Stary Grodków Dom 72 487. Stary Grodków Dom 75 488. Stary Grodków Dom 85 489. Stary Grodków Dom 88 490. Stary Grodków Dom 89 491. Stary Grodków Dom 91 492. Stary Grodków Dom 92 493. Stary Grodków Dom 95 494. Stary Grodków Stodoła 95-97 495. Stary Grodków Dom 97 496. Stary Grodków Stodoła 98 497. Stary Grodków Dom 101 498. Stary Grodków Dom 106 499. Stary Grodków Budynek gospodar- 106 czy 500. Stary Grodków Dom 108 501. Stary Grodków Dom 110 502. Stary Grodków Trafostacja

Przewodniczący Rady Gminy Henryk Sokołowski

– 6382 –

Prenumerata Dziennika Urzędowego Województwa Opolskiego: Zgłoszenia prosimy kierować na adres: Ośrodek Informatyki WBD OUW - Dział Wydawnictw, ul. Piastowska 15, 45-082 Opole, tel. (077) 45 24 522, 45 24 605. Zbiory Dziennika Urzędowego Województwa Opolskiego wraz ze skorowidzami dostępne są w Opolskim Urzędzie Wojewódzkim - Wydział Prawny, Nadzoru i Kontroli ul. Piastowska 14, pok. nr 233, 45-082 Opole, tel. (077) 45-24-260 w godz. 7.30 - 15.30.

Wydawca: Wojewoda Opolski Redakcja i skład: Opolski Urząd Wojewódzki - Wydział Prawny, Nadzoru i Kontroli ul. Piastowska 14, pok. nr 233, 45-082 Opole, tel. (077) 45-24-260, e-mail: [email protected] Druk i rozpowszechnianie: Opolski Urząd Wojewódzki - Dział Wydawnictw Ośrodka Informatyki WBD OUW, pok. nr 5 ul. Piastowska 15, 45-082 Opole, tel. (077) 45-24-522 w godz. 9.00 - 14.00.

Tłoczono z polecenia Wojewody Opolskiego w Dziale Wydawnictw Ośrodka Informatyki WBD OUW w Opolu ul. Piastowska 15, 45-082 Opole.

ISSN 0860-6021 Cena 15 zł 60 gr (w tym 7%VAT)