Ptaki Śląska Birds of Silesia
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Ptaki Śląska Birds of Silesia 2014 Górnośląskie Koło Ornitologiczne Upper Silesian Ornithological Society Ptaki Śląska – Birds of Silesia www.ptakislaska.pl czasopismo założone w roku 1982 pod tytułem „Dolina Baryczy – Barycz valley” Redakcja: Redaktor naczelny: Andrzej Dyrcz Redaktor tematyczny: Jacek Betleja Sekretarz redakcji: Szymon Beuch Redaktorzy: Radosław Gwóźdź, Bartosz Smyk Redaktorzy językowi: Anna Szczepanek (język polski), Jolanta Michna, Melanie Ellis, Lucyna Ha- łupka (język angielski) Rada redakcyjna: RNDr. Jiří Flousek, Ph.D., Správa Krkonošského národního parku, Vrchlabí, Czechy prof. dr hab. Grzegorz Kopij, University of Namibia, Windhoek, Namibia doc. dr Eugeniusz Nowak (Doc. Emeritus, Bundesamt für Naturschutz), Bonn, Niemcy prof. dr hab. Ludwik Tomiałojć, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, Polska prof. dr hab. Aleksander Winiecki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań, Polska Adres redakcji: Górnośląskie Koło Ornitologiczne c/o Dział Przyrody Muzeum Górnośląskiego pl. Jana III Sobieskiego 2, 41-902 Bytom e-mail: [email protected] Recenzenci: Artur Goławski, Grzegorz Hebda, Piotr Indykiewicz, Mateusz Ledwoń, Tadeusz Mizera, Grzegorz Neubauer, Tadeusz Stawarczyk, Ludwik Tomiałojć, Piotr Tryjanowski, Piotr Zieliński Realizacja: Projekt: Paulina Ortenburger, Pracownia Projektowania Komunikacji Wizualnej Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach Rysunek na okładce: Dawid Kilon Skład: Adam Larysz Druk: PRYM Drukarnia Offsetowa S. C., Mysłowice Dystrybucja: www.przyrodnicze.pl Wydano ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego stanowiących pomoc de minimis w ramach programu „Index Plus” (projekt nr IxP 0256 2012) Numer zamknięto: 03.11.2014 © Copyright by Górnośląskie Koło Ornitologiczne, Bytom 2014 ISSN 0860-3022 Printed in Poland Nakład 500 egz. Spis treści Contents Artykuły Articles Ptaki Zbiornika Goczałkowickiego Birds of the Goczałkowice Reservoir Jacek Betleja, Jan Król, Jan Kohut, Gustaw Schneider 5 Ptaki zbiornika Kuźnica Warężyńska Birds of the Kuźnica Warężyńska Reservoir Paweł Kmiecik, Radosław Gwóźdź, Szymon Beuch 69 Występowanie sieweczki rzecznej Charadrius dubius, świergotka polnego Anthus campe- stris i białorzytki Oenanthe oenanthe na zwałowiskach kopalnianych w okolicach Bytomia Occurrence of Little Ringed Plover Charadrius dubius, Tawny Pipit Anthus campestris and Northern Weathear Oenanthe oenanthe on mine heaps in Bytom (Upper Silesian urban area) Szymon Beuch 87 Zanik górnośląskiej populacji dzierlatki Galerida cristata na przełomie XX i XXI wieku Decline in the Crested Lark Galerida cristata population in Upper Silesia at the turn of 21st Century Szymon Beuch 101 Notatki Notes Tworzenie się miejskich populacji lęgowych krzyżówki Anas platyrhynchos i czernicy Aythya fuligula w Legnicy i Wrocławiu The formation of Mallard Anas platyrhynchos and Tufted Duck Aythya fuligula urban bre- eding populations in Legnica and Wrocław cities, SW Poland Ludwik Tomiałojć 115 Gniazdowanie rybołowa Pandion haliaetus na Śląsku Breeding of Osprey Pandion haliaetus in Silesia Sławomir Rubacha 118 Jesienny nalot kobczyka Falco vespertinus na Śląsku w roku 2012 Autumn irruption of Red-footed Falcon Falco vespertinus in Silesia in 2012 Paweł Kołodziejczyk, Romuald Cisakowski, Gwidon Gaudnik, Maciej Buchalik, Waldemar Michalik, Rafał Świerad, Wiesław Wodecki 123 Trzecie stwierdzenie lęgu szablodzioba Recurvirostra avosetta na Śląsku Third breeding record of Avocete Recurvirostra avosetta in Silesia Aleksandra Wasińska, Beata Czyż 136 Trzecie stwierdzenie mewy bladej Larus hyperboreus na Śląsku Third record of the Glaucous Gull Larus hyperboreus in Silesia Adrian Ochmann, Szymon Beuch, Rafał Świerad, Adam Chlebowski, Paweł Kołodziejczyk, Rafał Walczybok 140 Zimowe obserwacje dudka Upupa epops w Polsce oraz opis zimowisk tego gatunku Winter observations of Hoopoe Upupa epops in Poland and description of its winter sites Marek Stajszczyk 145 Drugie stwierdzenie jaskółki rudawej Cecropis daurica na Śląsku Second record of Red-rumped Swallow Cecropis daurica in Silesia Szymon Beuch 151 Materiały Materials Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w roku 2014 Wintering of water birds in Silesia in the year 2014 Paweł Grochowski, Szymon Beuch 155 Faunistycznie ważne obserwacje ptaków na Śląsku w roku 2013 Important observation of birds in Silesia in 2013 162 Sprawozdania Reports XXXV Zjazd Ornitologów Śląska 35th Meeting of Silesian Ornithologists Hanna Sztwiertnia 219 Ptaki Śląska (2014) 21: 5–68 received: 12.03.2014 ISSN: 0860-3022 accepted: 30.10.2014 Ptaki Zbiornika Goczałkowickiego The birds of the Goczałkowice Reservoir Słowa kluczowe: ptaki wodne, długoterminowe zmiany liczebności, zbiornik zaporowy, Natura 2000 Key words: waterbirds, long-term changes in abundance, dam reservoir, Natura 2000 Jacek Betleja Dział Przyrody, Muzeum Górnośląskie pl. Jana III Sobieskiego 2, 41-902 Bytom e-mail: [email protected] Jan Król Jasienica 164, 43-385 Jasienica e-mail: [email protected] Jan Kohut ul. Łączka 23, Górki Małe, 43-436 Górki Wielkie Gustaw Schneider ul. Osiedle 10, 44-177 Chudów e-mail: [email protected] Abstrakt Abstract Zbiornik Goczałkowicki był obiektem badań or- The Goczałkowice Reservoir has been the subject nitologicznych od roku 1959. Najbardziej inten- of ornithological research since 1959, but most sywne badania prowadzono w latach 1983–2004. studies were conducted in 1983-2004. A total of Na Zbiorniku Goczałkowickim stwierdzono 258 bird species have been recorded at the reser- łącznie 258 gatunków ptaków, w tym 113 gatun- voir, including 113 breeding ones. The most abun- ków lęgowych. Najważniejszą grupą ptaków lę- dant were waterbirds, represented by 44 breeding gowych były niewróblowe wodno-błotne, które species, including rare and endangered ones, such gniazdowały w liczbie 44 gatunków, w tym ga- as Ferruginous Duck, Purple Heron, Pied Avocet, tunki rzadkie i zagrożone: podgorzałka, czapla Ringed Plover, Mediterranean Gull, Yellow-legged purpurowa, szablodziób, sieweczka obrożna, Gull, Whiskered Tern, Black Tern, White-winged mewa czarnogłowa, mewa romańska, rybitwa Tern. Apart from breeders, migrating species and białowąsa, rybitwa czarna, rybitwa białoskrzydła. visitors have been found at the reservoir. Flocks Zbiornik jest miejscem, gdzie oprócz gatunków of migrating birds, e.g. Mallards, comprised lęgowych, pojawiają się gatunki przelotne i rzad- sometimes 20,000 individuals, and exceptionally ko zalatujące. Również koncentracje przelotnych even 41,000. In 2004 Special Protection Area for ptaków bywają znaczące, np. krzyżówki liczą po- Birds “Dolina Górnej Wisły” (the valley of the Ptaki Zbiornika Goczałkowickiego The birds of Goczałkowice Reservoir 5 nad 20 tys. osobników, a wyjątkowo nawet 41 tys. upper Vistula river) PLB240001 was established, W roku 2004 ustanowiony został obszar spe- which included the Goczałkowice Reservoir and cjalnej ochrony ptaków Dolina Górnej Wisły nearby ponds, while the protection task plan for PLB240001, obejmujący w całości Zbiornik the area was implemented in 2014. Species of con- Goczałkowicki i okoliczne stawy, a w roku 2014 servation concern in the whole protected area are: powstał plan zadań ochronnych dla tego obsza- Great Crested Grebe, Black-necked Grebe, Little ru. Gatunki ptaków kwalifikujące ten obszar do Bittern, Purple Heron, Black-crowned Night- ochrony i będące przedmiotem ochrony w ca- heron, Greylag Goose, Gadwall, Garganey, Shov- łej ostoi to: perkoz dwuczuby, zausznik, bączek, eler, Common Pochard, Tufted Duck, Common czapla purpurowa, ślepowron, gęgawa, krakwa, Moorhen, Ringed Plover, Common Redshank, cyranka, płaskonos, głowienka, czernica, ko- Mediterranean Gull, Black-headed Gull, Com- koszka, sieweczka rzeczna, krwawodziób, mewa mon Tern, Whiskered Tern, Black Tern and Col- czarnogłowa, śmieszka, rybitwa rzeczna, rybitwa lared Flycatcher. Many of these species have been białowąsa, rybitwa czarna i muchołówka biało- declining and some have not been detected dur- szyja. Wiele gatunków z tej listy zmniejsza liczeb- ing last years. The main factor affecting popula- ność w ostatnich latach, a niektóre całkowicie się tion declines is the disappearance of reedbeds and wycofały. Głównym czynnikiem, jaki wpływa na other emergent vegetation whose area fluctuated zmiany liczebności ptaków, jest zanikanie szuwa- during 50 years of the reservoir existence, but has rów przybrzeżnych, które podczas 50 lat funkcjo- decreased considerably since 2007. nowania zbiornika pojawiały się i znikały, ale od roku 2007 już nie rozwinęły się na taką skalę, jak w poprzednich dziesięcioleciach. Wstęp Dolina Górnej Wisły jest obszarem, Wykresy i podsumowania liczbowe za- gdzie już od wielu lat prowadzone są warte w przeglądzie gatunków obejmują intensywne obserwacje ornitologiczne. okres od powstania zbiornika do końca Ostatnio ukazało się podsumowanie ob- roku 2004. Wykresy dynamiki liczebno- serwacji ze wschodniej części Doliny Gór- ści wybranych gatunków umieszczono nej Wisły (Wiehle i in. 2002) i na pobli- w załączniku w kolejności systematycz- skich stawach w Goczałkowicach-Zdroju nej. Pojedyncze obserwacje, głównie z lat (Oleksik i in. 2011). O awifaunie Zbiornika 2005–2008, a wyjątkowo także późniejsze, Goczałkowickiego jak dotąd pisał jedynie dotyczące rzadszych gatunków, niespoty- Bocheński (1986), podsumowując obser- kanych wcześniej koncentracji, przypad- wacje z 85 dni z lat 1959–1980. Niniejsza ków zimowania lub istotnych liczebności praca jest całościowym podsumowaniem w okresie lęgowym, zostały podane z da- wiedzy o naturalnym występowaniu