Sosyal Düşünce Sözlügü
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Sosyal Düşünce Sözlügü 1750 Başlıq "Raslantılar bir sineği bile yaratamazlar" Evet. Hayatın başlangıcı yada evrimin işleyişi konusunda yapılan tartışmalarda çok kullanılan bir kelime de "raslantı"dır. Ancak bilim raslantılarla ilgilenmez . Bu konuyu sağlıklı bir şekilde anlayabilmek için önce "raslantı" kelimesine bakmalıyız. Doğada hiçbirşey raslantı eseri değildir. Evrende ceryan eden her olay, kuralları kesin kanunlara ve alternatifsiz olgulara bağlıdır. "Raslantı", henüz işleyişini tam olarak analiz edemediğimiz ve kurallarını açıkça ortaya koyamadığımız hareketlerde kullanılan bir "joker" kelimedir. Bir atom zerresinin en ufak bir hareketi bile "kesin" kurallara bağlıdır ve bu kuralların dışına çıkmaz. Bu bağlamda canlılığın oluşumu ve evrim de hiçbir şekilde raslantı ile ilgili değildir ve şartlar uygun olduğunda bir <U>zorunluluktur</U>. "Raslantılar bir sineği bile yaratamazlar" 2'>devam "Raslantılar bir sineği bile yaratamazlar" 2 Elinize bir zar alın ve atın, zarın 6 gelmesi bir raslantı yada şans değil, -uygun şartlarda- bir zorunluluk tur. Zarı atarken elinizin hareketinin zara vediği kinetik enerji, bu enerjinin mutlak yönü, zarı oluşturan materyal, zarın atomlarındaki diziliş, zarın özkütlesi, fiziksel yapısı, ısısı, ağırlığı, hacmi, atılan zeminin materyali, yüzey yapısı, sıcaklığı, özkütlesi, sürtünme katsayısı, ortamdaki havanın sıcaklığı, moleküler yapısı, yoğunluğu, enerjisi, hareketi, ortamdaki çekim kuvvetleri... ve bilimin henüz keşfetmediği daha pekçok faktör, biraraya gelerek zarın 6 gelmesini "zorunlu" kılar. Bu bir "tesadüf" değil "<U>zorunluluk</U>" tur. Evrende HER hareketin bir nedeni vardır ve bu neden, bu hareketin doğmasını ZORUNLU kılar. Buna determinizm (nedensellik) denir. Günümüzde atomaltı parçacıkların dünyasında bazı beklenmedik olayların bulunduğu, bazı nedenlerin birden fazla hareketi doğurduğu, dolayısıyla determinizmin "şüpheli" hale geldiği kimilerince dile getirilse de, bu doğru değildir. Çünkü atomaltı parçacıkların dünyası bizim için hala bilinmezlerle doludur. Abaris İskityalı Apollon rahibi, tanrı, ona kahinlikte öğretmişti. Hiç yemek yemeden yaşar. Apollon’un attığı altın bir oka biner, dünyayı dolaşırdı. Abas Metanize’nin oğlu, su içmesiyle alay ettiği için Demeter, onu kertenkele yaptı. Kalkanında büyüleyici bir güç varmış. Absyrtos Kolkhi (Gürcü) kralının oğlu ve Medea’nın kardeşi. absürd komedi Saçma komedi. Acacallis Minos’un kızlarından biri. Hermes ve Apollon bu kıza gönül vermişlerdi. Acamas Thesus ile Phedre’nin oğlu. Acetes (Aietes) Kafkas dağları ile Karadeniz arasındaki bir bölgenin kralı.Sihirbaz Circe (Kirke)’nin kardeşi ve güneşin oğlu. Admete Eurystee’nin kızı. Admetos Thessalia’da Phere şehrinin kralı Alkestis’in babası. Adonis Güzelliği ile meşhur bir delikanlı, hakkında çeşit çeşit rivayetler vardır. Adrasteia Girit adasında yaşayan bir peri kızı. Adrastos Argos kralı, (Adraste) Adrogos Girit kralı Minos’un oğullarından biri. Aedon Bülbül. Bir Attika efsanesine göre Aedon , Atina kralı Pandion’un kızıydı. Aegee (Aige) Ege Theseus’un babası ve Athena kralı. Aegina (Aigina) Irmak tanrısı Asopos’un kızı. Aeson (Aison) Thessalia kralı Pelias’ın kardeşi ve Jason’ın babası. Aethra (Aitra) Trezene kralının kızı, Theseus’un anası. Aganippe İlham perilerinin yani Musa’ların Hlikon dağındaki mukaddes kaynağı Agapenar Yunan kahramanlarından biri. Agathodaimon Toprağa bereket, şehirlere bolluk veren Lütuf Tanrısı. Agathon Atinalı ünlü bir trajedi yazarı. Agave (Agarie) Kral Kadmos’un kızı. Dionysos’un annesi, Semele’nin kızkardeşi. Agdistis Eski Anadolu tanrıçalarından. Adını Sivrihisar bölgesindeki Agdos dağından almıştır. Pausanias’ın anlattığına göre, Zeus bir rüya görüyor ve tohumları yeryüzüne saçılıyor bu tohumlardan kendisinde hem dişilik hemde erkeklik vasfı bulunan Agdistis yaratılıyor, tanrılar bu tuhaf mahluku yakalıyorlar. Erkeklik uzvunu kesiyorlar. Kesilen uzvun yerinden bir badem ağacı çıkıyor. Sangrios (Sakarya) nehrinin kızı, bu ağaçtan bir badem koparıyor, göğsüne koyuyor ve gebe kalarak Attis’I dünyaya getiriryor. Attis çok güzel bir delikanlı oluyor. O sırada, erkekliğini kaybettiği cihetle yal nız kadınlık vasfını muhafaza eden Agdistis, bu güzel genci seviyor. Agemedes Ünlü heykeltraş ve mimar, Delphoi’deki Apollon tapınağını yaptı. Agememnon Yunan krallarının en önemlilerinden biri. Troia savaşında,Yunan ordularının baş komutanı. Agency, human The ability of people to change the institutions in which they live. In both pre- modern and modern sensibility, human agency is absent, minimal or viewed as madness and deviancy. In many pre-modern cultures, there are Gods who know and control every act of every living thing, hence very little agency is possible. In modern science, 'laws' are said to regulate all human behaviour; sexual, economic, criminal, or political. In postmodern science, human agency has much more room. In Chaos theory, there are moments when agency is possible and times when it is very difficult to change things. Democracy presumes people have both the wit and the ability to change 'social laws' to some other pattern. Radical scholarship tries to enhance that capacity. Agenor Finikeliler soyunun atası İo’nun torunu Telephassa ile evlendi Europa adlı bir kızı ile Kadmos, Phoeniks, Kiliks adlarında üç oğlu oldu. Aglaia Üç Kharitlerden biri. Aglaures Kekrops’un kızı. Agnostisizm Agnostisizm resmi olarak ilk defa 1800'lü yılların sonunda ünlü biyolog T. H. Huxley tarafından ortaya atılmıştır. "Bilinmezcilik" olarak da tanımlanır. Agnostisizm, tanrının varlığının "bilinemez" olduğunu savunur. Dinlerin tarıdan gelmediğini söyler ve dinlerin tanrısını da reddeder ancak başka bir tanrının, bir yaratıcının varolup olmadığının hiçbir zaman bilinemeyeceğini söyler. Bu bakımdan agnostisizm kendini, "kesinliklikle tanrı vardır" diyen teizmden de "kesinlikle tanrı yoktur" diyen ateizmden de ayrı tutar. Kişisel bir görüş olmakla beraber, bilimin tanrı konusundaki geçerli tutumu ve çoğu bilimadamının tavrı da agnostiktir. agresif Fransızca agressif. Dilimizde bir psikoloji terimi olarak "saldırgan, mütecaviz" anlamlarında kullanılan agresif kelimesine karşılık olarak Kurulumuz, saldırgan sözünün uygun olduğuna karar vermiştir. Ayrıca yerine göre mütecaviz, girişken ve yırtıcı sözleri de kullanılabilir. Agron Kos (İstanköy) adasında Byssa ve Meropis adlşarındaki iki kız kardeşle yaşayan bir delikanlı. Bu üç kardeş toprak tanrıçasından başka hiç bir tanrıya saygı göstermedikleri için ceza olarak kuş şekline sokuldular. Meropis baykuş oldu, Byssa martı, Agron ise yağmur kuşuna çevrildi. Babaları olan Eumelos ise bir kargaya çevrildi. Agyieus Yolların, sokakların, meydanların tanrısı olarak Apollon’a verilen adlardan biridir. AHLAKİ DİNLER Doğaüstü bir varlığa inanmaktansa bir “büyük öğretmen”in ahlaki çekiciliğine bağymlı olan dinler. Aiakos Zeus ile Aigina’nın oğlu ve Telamon’un babası. İyi kalpli ve adaletsever olduğundan öldükten sonra yeraltı ülkesinin yargıcı oldu. Minos ve Rhadamantys onun yargıç arkadaşları idi. Aias Troia savaşına katılmış iki kahramanın adı Aias, Salamis kralı Telemon’un oğlu. İlias’ta Akhilleus’tan sonra en yiğit, güzel bir kahraman olarak anılır. Aias, Lokri’in oğlu, kırk gemi ile Troia’ya gitti, çok hızlı koşardı. Aidoneus Yeraltı dünyasının tanrısı Hades’in bir diğer adı. AIDS Bedenin bağışıklık sistemine saldıran bir hastalık. Aigeus Atina kralı Theseus’un babası. Theseus Minotauros’a karşı kazandığı zaferden dönerken, gemisine zafer işareti olarak beyaz yelken çekmediği için, babası oğlunun yenildiğini zannederekkendisini denize attı, intihar etti. O günden beri bu denize ege denizi denir. Aigisthos Kral Thyestesİn kendi öz kızı Pelopia’dan kazandığı oğlu. Baba ile kızı arasındaki bir sevginin ürünü olan bu çocuk, halkın ayıplamasından utanıldığı için doğruca ormana bırakılmıştı. Çobanlar, keçi sütü ile bunu beslediler. Sonradan amcası Atreus’u öldüren ve Trobia savaşına giden Agememnon’un karısını ayartan, delikanlı, Agememnon’u da öldürdü fakat kendisi de Orestes tarafından öldürüldü. Aigle Heliades’lerden, yani Phaeton’un kız kardeşlerinden birinin adı. Aile Birbirleriyle kan bağları, evlilik ya da evlat edinme yoluyla akraba olan, ekonomik bir birim oluşturan, yetişkin üyelerinin çocukların yetiştirilmesinden sorumlu oldukları bir bireyler topluluğu. Bilinen bütün toplumlarda, aile ilişkileri çok değişken olsa da, bir aile sistemi biçimi söz konusudur. Çağcıl toplumlardaki esas aile biçimi çekirdek aileyken, çeşitli nitelikteki geniş aile ilişkileri de sık görülmektedir. Aineias Kral Ankhises ile Aphrodite’ın Oğlu Troia kahramalarından biri. Aineisas zaptedilen ve yakılan Troia şehrinden, hasta babasını sırtında taşıyarak önce İda (Kazdağı)’nda gizlendi. Uzun ve dolanbaçlı yollardan Kartaca’ya oradanda İtalya’ya geldi. Orada yeni bir vatan kurdu. Aiolos Rüzgarların tanrısına verilen ad. Bunu bazıları Zeus’un, bazıları Hippotes ile Menalippe’nin oğlu sayarlar. Aisa Kader tanrısı Moira’nın başka bir adı. Aison İolkos şehrinin kralı. Pelias’ın ağabeyi, İason’un babası. Aithalides Hermes’in oğlu, Arganautlar seferine haberci olarak katılmıştı. Efsaneye göre babası ona öldükten sonra mezarda bile her şeyi hatırlayabilecek bir hafıza vermişti. Aithra Kral Pitteheus’un kızı. Theseus’un anası. Aithra, Dioskur’lar tarafından kaçırılmış, köle olarak Helena’ya verilmişti. Helena ile Troia’ya gelen Aithra, Troia’nın düşmesi üzerine torunları tarafından kurtarıldı. Akakallis Girit kralı