Zał ącznik do Uchwały Nr LV/238/10 Rady Gminy z dnia 10 listopada 2010

GMINNA STRATEGIA ROZWIAZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH w GMINIE SKIERNIEWICE NA LATA 2011 - 2018

Skierniewice listopad 2010 rok

SPIS TRE ŚCI Wst ęp ...... str.4 I. Procedura tworzenia Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych ...... str.6 1. Podstawa opracowania ...... str. 6 2. Podstawy prawne ...... str. 7 3. Wykorzystane materiały, dokumentacje ...... str.14 II. Charakterystyka przestrzenno – demograficzna i gospodarcza gminy Skierniewice ...... str.15 1. Historia i poło żenie gminy ...... str.15 2. Charakterystyka środowiska naturalnego i u żytkowania gruntów rolnych...... str.18 3. Sie ć komunikacyjna gminy oraz zasoby mieszkaniowe ...... str.20 4. Struktura demograficzna gminy ...... str.31 5. Gospodarka ...... str.33 III. O świata i wychowanie oraz sport i rekreacja ...... str.34 1. Szkolnictwo ...... str.34 2. Sport i turystyka ...... str.35 IV. Instytucje i organizacje zajmuj ące si ę pomoc ą społeczn ą działaj ące na terenie gminy ...... str.36 1. Gminny O środek Pomocy Społecznej w Skierniewicach ...... str.36 2. Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych ...... str.41 3. Słu żba zdrowia ...... str.42 4. Organizacje pozarz ądowe ...... str.42 V. Problemy społeczne – uj ęcie ogólne ...... str.43 1. Główne problemy organizacji pomocy społecznej w gminie Skierniewice ...... str.43 2. Główne problemy zarz ądzania sfer ą społeczn ą ...... str.43 3. Grupy docelowe wymagaj ące wsparcia w ramach pomocy społecznej ...... str.44 4. Identyfikacja podstawowych problemów społecznych ...... str.45 VI. Problemy społeczne w perspektywie Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach ...... str.46 1. Kwestia osób bezrobotnych ze szczególnym uwzgl ędnieniem osób długotrwale pozostaj ących poza rynkiem pracy...... str.46 2.Kwestia osób niepełnosprawnych oraz przewlekle chorych ...... str.49 3.Ubóstwo oraz marginalizacja i wykluczenie społeczne ...... str.51 4.Bezradno ść w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz problemy opieku ńczo – wychowawcze rodzin obj ętych pomoc ą społeczn ą ...... str.54 5.Problem uzale żnie ń: alkoholizm i narkomania ...... str.57 6. Bezdomno ść ...... str.59 7.Osoby w wieku podeszłym i s ędziwym ...... str.60 VII. Formy świadczonej pomocy przez Gminny O środek Pomocy Społecznej w Skierniewicach .. str.61 1. Informacje ogólne...... str.61 2. Zasady udzielania świadcze ń z pomocy społecznej...... str.62 3. Świadczenia pomocy społecznej ...... str.63 4. Działania dodatkowe prowadzone przez Gminny O środek Pomocy Społecznej ... str.65

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 2

VIII. Analiza SWOT ...... str.66 1. Wprowadzenie ...... str.66 2. Analiza SWOT ...... str.67 IX. Misja i zało żenia Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych ...... str.71 X. Cele strategiczne ...... str.74 XI. System monitorowania, promocja oraz finansowanie Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych ...... str.91 1. Monitorowanie ...... str.91 2. Sposoby inicjowania współpracy pomi ędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarz ądowymi ...... str.92 3. Finansowanie Strategii ...... str.92

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 3

Wst ęp

Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych ma stanowi ć podstaw ę do realizacji wzgl ędnie trwałych wzorów interwencji społecznych podejmowanych w celu poprawy, zjawisk wyst ępuj ących w obr ębie danej społeczno ści, które oceniane s ą negatywnie. Dokument charakteryzuje w szczególno ści działania publicznych i prywatnych instytucji rozwi ązuj ących kwestie społeczne podejmowane dla poprawy warunków zaspokojenia potrzeb przez wybrane kategorie osób i rodzin. Konieczno ść opracowania i realizacji Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych, której celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka, wynika wprost z art.17 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r; i nale ży do zada ń własnych gminy o charakterze obowi ązkowym. Jednak że ró żnorodno ść problemów społecznych wyst ępuj ących w gminie powoduje konieczno ść wzi ęcia pod uwag ę tak że innych aktów prawnych, które maj ą istotny wpływ na konstrukcję dokumentu i rozwi ązywania zada ń społecznych w przyszło ści. Pod wpływem przeobra żeń ekonomiczno – społecznych polityka społeczna w Polsce ulega przekształcaniu – od modelu typowo opieku ńczego, z rozbudowanym bezpiecze ństwem socjalnym, do modelu po średniego, wzmacniaj ącego indywidualn ą aktywno ść ka żdego człowieka i jego odpowiedzialno ść za swój los. W rozwi ązywaniu problemów społecznych najbardziej efektywna w perspektywie lat jest nauka niezb ędnych umiej ętno ści do radzenia sobie z problemami. Ta metoda b ędzie podstaw ą realizacji celów strategicznych. Strategia rozwi ązywania problemów społecznych jest wyrazem zintegrowanego planowania społecznego. W najbardziej ogólnym uj ęciu oznacza sposób osi ągania wyznaczonych celów poprzez sterowanie procesem rozwoju, integracji, polityki społecznej. Formuła otwartego, ci ągłego przewidywania i projektowania przyszło ści powinna stanowi ć przydatne pragmatyczne narz ędzie regulacji rozwoju w sytuacji, gdy nadmiar celów w stosunku do ograniczonych środków utrudnia podejmowanie bie żą cych i przyszłych decyzji. Zmienno ść uwarunkowa ń zewn ętrznych, wyst ępowanie sprzeczno ści a nawet konfliktów interesów i d ąż eń ró żnych grup społecznych narzuca konieczno ść przyj ęcia negocjacyjnej formuły zarz ądzania polityk ą społeczn ą. Istot ą jej jest dochodzenie do porozumienia społecznego,

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 4

minimalizuj ąc sytuacje konfliktowe. Jest to, zatem formuła kształtowania strategii elastycznych, otwartych i dynamicznych wobec przyszło ści. Cele integracji powinny by ć wyrazem d ąż eń i aspiracji społeczno ści lokalnej zmierzaj ących do rozwi ązania zidentyfikowanych problemów, likwidacji barier i zagro żeń oraz do wykorzystania wszelkich szans tkwi ących w potencjale ludzkim i materialnym dla przyszłej integracji. Strategia jest instrumentem umo żliwiaj ącym podejmowanie decyzji zarówno w najbli ższym okresie, jak i w odległej perspektywie. Jako element żywy strategia b ędzie podlega ć ci ągłym zmianom, b ędą pojawia ć si ę nowe, wa żne cele, a cz ęść , straci swoj ą aktualno ść . Ten ci ągły proces zmian jest jak najbardziej po żą dany, poniewa ż b ędzie on miernikiem działa ń i d ąż eń społeczno ści lokalnej, grup społecznych oraz współdziałania instytucji i organizacji zarówno administracji rz ądowej, samorz ądowej jak i organizacji po żytku publicznego zajmuj ących si ę rozwi ązywaniem problemów społecznych oraz szeroko rozumian ą integracj ą. Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych słu żyć b ędzie jako podstawa okre ślaj ąca kierunki zamierze ń rozwojowych w sektorze pomocy społecznej, na terenie gminy Skierniewice w latach 2011 – 2018.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 5

I . Procedura tworzenia Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych

1. Podstawa opracowania

Podstaw ę opracowania strategii stanowiły materiały źródłowe powstałe i zgromadzone w wyniku pracy pracowników Gminnego O środka Pomocy Społecznej i pracowników UG Skierniewice oraz materiały b ędące wynikiem bada ń ró żnych środowisk i grup społecznych. W celu selekcji problemów uwa żanych przez mieszka ńców za najistotniejsze dokonano społecznych konsultacji środowiskowych. Realizacja zada ń postawionych przed pomoc ą społeczn ą, zarówno na poziomie społeczno ści lokalnej, jak i na poziomie rodziny i jednostki, a tak że konieczno ść wypracowania niekonwencjonalnych form pomocy, wymaga profesjonalnego i systemowego diagnozowania problemów społecznych w skali gminy. Diagnoza problemów społecznych wyst ępuj ących na terenie gminy Skierniewice została sporz ądzona w oparciu o dane b ędące w dyspozycji Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach uzyskane w toku bie żą cej jego działalno ści, dane uzyskane z Głównego Urz ędu Statystycznego, Powiatowego Urz ędu Pracy w Skierniewicach , oraz instytucji i organizacji współpracuj ących z Gminnym O środkiem Pomocy Społecznej w Skierniewicach . Przygotowano bardzo dobrej jako ści analityczne materiały źródłowe, niezb ędne dla diagnozy sytuacji społecznej w gminie Skierniewice, co pozwoliło na wypracowanie kierunków strategicznych działa ń odniesionych do rzeczywistych problemów społeczno ści lokalnej i wskazanie skutecznych kierunków działa ń dla ich rozwi ązania, a tak że ustalenie układu współpracy instytucjonalnej dla poszczególnych problemów społecznych. W oparciu o diagnoz ę sytuacji społecznej, została opracowana strategia rozwi ązywania problemów pomocy społecznej na najbli ższe lata, która jest rozwini ęciem działa ń oraz zało żeń programowych realizowanych w sferze pomocy społecznej w gminie Skierniewice. Sukcesywnie w toku prac strategicznych nast ępowało przeformułowanie roli i zada ń Gminnego O środka Pomocy Społecznej, a tak że sposobów realizacji świadczonej pomocy. Dokonano przej ścia w ramach prac nad strategi ą od typu pomocy, którego zasadnicz ą funkcj ą było udzielanie wsparcia materialnego, do modelu nastawionego

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 6

na wzmocnienie postaw aktywnych oraz wspieranie osób i rodzin zgłaszaj ących si ę z pro śbą o pomoc w rozwi ązywaniu problemów. Było to mo żliwe dzi ęki rozwojowi ró żnego rodzaju usług w GOPS w Skierniewicach, w tym poradnictwa psychologicznego i pedagogicznego, terapii i wszechstronnej pracy socjalnej świadczonych dla ró żnych grup osób i rodzin obj ętych pomoc ą społeczn ą. Dokument jest syntez ą wypracowanych kierunków strategicznych dla realizacji polityki społecznej Gminy Skierniewice. W procesie monitoringu realizacji strategii, kierunki i działania powinny by ć aktualizowane i dostosowane do zmieniaj ącej się rzeczywisto ści i otoczenia społeczno-gospodarczego. Przyj ęcie strategii stanowi proces otwieraj ący długoterminowe planowanie polityki społecznej. Strategia jest dokumentem stanowi ącym podstaw ę do podejmowania długofalowych zintegrowanych działań rozwojowych w sferze społecznej oraz wdra żania rozwi ąza ń w postaci programów lokalnych. Cele i kierunki działa ń s ą zgodne ze wskazaniami innych dokumentów o charakterze programowym z obszaru polityki społecznej.

2. Podstawy prawne

Zgodnie z Ustaw ą o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. Tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z pó źn. zm) art. 17 ust.1 pkt.1 cytowanej ustawy wskazuje, że do zada ń własnych gminy o charakterze obowi ązkowym nale ży opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwi ązywania problemów społecznych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych oraz innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Strategia jest osadzona w pozostałych aktach prawnych reguluj ących i odnosz ących si ę do sytemu pomocy społecznej w Polsce, a tak że w Unii Europejskiej. tj.

o w oparciu o : o ustaw ę z dnia 26 pa ździernika 1982 r. o wychowaniu w trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi; o ustaw ę z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej; o ustaw ę z dnia 7 wrze śnia 1991 r. o systemie o światy;

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 7

o ustaw ę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych; o ustaw ę z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego; o ustaw ę z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalno ści po żytku publicznego i o wolontariacie; o ustaw ę z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym; o ustaw ę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; o ustaw ę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych; o ustaw ę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii; o ustaw ę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie; o ustaw ę z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych . o ustaw ę z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych

o ustaw ę z dnia 7 wrze śnia 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów

o ustaw ę z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego;

o ustaw ę z dnia 21 czerwca 2001 roku o dodatkach mieszkaniowych;

Strategia jest skorelowana z nast ępuj ącymi programami :

1. Strategi ą Polityki Społecznej na lata 2007 – 2013 2. Krajowym Programem Działa ń na Rzecz Kobiet 3. Programem Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu Przest ępczo ści wśród Dzieci i Młodzie ży 4. Narodowym Planem Działa ń na Rzecz Dzieci 5. Narodowym Programem Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych 6. Wojewódzk ą Strategi ą Województwa Łódzkiego w zakresie polityki społecznej na lata 2007-2020

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 8

7. Wojewódzkim Programem Przeciwdziałania Uzale żnieniom na lata 2006- 2012 8. „Sektorowym Programem Operacyjnym „Rozwój Zasobów Ludzkich”, 9. „Strategi ą Rozwoju Województwa Łódzkiego do roku 2015”, 10. „Narodow ą Strategi ą Integracji Społecznej”, 11. „Strategia Polityki Społecznej na lata 2007-2013” 12. „ Krajow ą Strategia zatrudnienia 2007-2013” 13. „Strategia Wspierania Rozwoju Społecze ństwa Obywatelskiego na lata 2007- 2013” 14. „Krajowym Programem Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006-2010”

Cele polityki pomocy społecznej i integracji społecznej w Polsce wynikaj ą przede wszystkim z priorytetów okre ślanych w przyj ętej w czerwcu 2004r. Narodowej Strategii Integracji Społecznej. Cele polityki integracji społecznej w Polsce wynikaj ą równie ż z celów w zakresie zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego przyj ętych w grudniu 2000r przez Rad ę Europejsk ą w Nicei. Polska w pełni zaakceptowała ich zasadno ść , co zostało oficjalnie potwierdzone poprzez przyj ęcie w grudniu 2003 r. Wspólnego Memorandum Polski i UE o Integracji Społecznej (Joint Inclusion Memorandum). Zarówno Krajowy Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej, jak i Wspólne Memorandum s ą elementami realizacji Strategii Lizbo ńskiej, która została przyj ęta przez pi ętna ście krajów członkowskich w marcu 2000 roku. Polskie priorytety wpisuj ą si ę tak że w podstawowe zało żenia Zrewidowanej Strategii Spójno ści Społecznej Rady Europy, której inauguracja odbyła si ę w lipcu 2004 r. w Warszawie. Jednym z tych zało żeń jest budowanie integracji i spójno ści społecznej w oparciu o prawa człowieka, a zwłaszcza te prawa, które zostały zawarte w Zrewidowanej Europejskiej Karcie Społecznej. Priorytety Narodowej Strategii Integracji Społecznej stworzone zostały z perspektyw ą ich realizacji do 2010 roku. Krajowy Plan Działania uwzgl ędnia te priorytety, których realizacja jest szczególnie pilna. Wynikaj ą one tak że z przedstawionej analizy sytuacji ekonomiczno-społecznej ilustruj ące podstawowe przyczyny ubóstwa i zagro żenia wykluczeniem społecznym.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 9

Priorytety zawarte NSIS w zakresie realizacji prawa do edukacji są nast ępuj ące: • wzrostu uczestnictwa dzieci w wychowywaniu przedszkolnym, • poprawy jako ści kształcenia na poziomie gimnazjalnym i średnim, • upowszechniania kształcenia na poziomie wy ższym i jego lepsze dostosowanie do potrzeb rynku pracy, • rekompensowania deficytów rozwoju intelektualnego i sprawno ściowego dzieci. • upowszechniania kształcenia ustawicznego.

W zakresie realizacji prawa do zabezpieczenia socjalnego:  radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego, którego poziom jest obecnie nieakceptowany i wymaga podj ęcia zdecydowanych działa ń,  ograniczenie tendencji wzrostowych rozwarstwiania dochodowego , tak aby ró żnice te nie odbiegały od przeci ętnego poziomu w krajach UE.

Bezrobocie jest jedn ą z form wykluczenia społecznego silnie powi ązan ą z innymi jego przejawami , np. ubóstwem w warunkach niskiej skuteczno ści systemu zabezpieczenia socjalnego dla osób bezrobotnych i ich rodzin. Dlatego te ż w Narodowej Strategii Społecznej cztery z dwudziestu priorytetów odnosz ą si ę do sfery działa ń dotycz ących realizacji prawa do pracy: ograniczenia bezrobocia długookresowego zmniejszenia bezrobocia młodzie ży zwi ększenia poziomu zatrudnienia w śród niepełnosprawnych zwi ększania liczby uczestników aktywnej polityki rynku pracy(ALMP).

W zakresie realizacji prawa do ochrony zdrowia: o wydłu żenia przeci ętnego dalszego trwania życia w sprawno ści; o upowszechnienia dost ępu do świadcze ń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych; o zwi ększenia zakresu obj ęcia kobiet i dzieci programami zdrowia publicznego

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 10

W zakresie działa ń dotycz ących innych praw społecznych: • zwi ększenia dost ępu do lokali (mieszka ń) dla grup najbardziej zagro żonych bezdomno ści ą; • zapewnienia lepszego dost ępu do pracowników socjalnych; • rozwini ęcia pomocy środowiskowej i zwi ększenie liczby osób obj ętych jej usługami; • zwi ększenia zaanga żowania obywateli w działalno ść społeczn ą; • realizacji Narodowej Strategii Integracji Społecznej przez samorz ądy terytorialne; • zwi ększenia dost ępu do informacji obywatelskiej i poradnictwa

Krajowy Plan Działania Na Rzecz Integracji Społecznej to program zmierzaj ący do poprawy przepisów społecznych i zwi ększania poziomu ich realizacji. Jest to równie ż zasadniczy instrument osi ągania integracji społecznej w europejskim modelu polityki społecznej. Na poziomie operacyjnym wa żne jest, że polska polityka integracji społecznej winna by ć realizowana we współpracy z szeroko rozumianymi partnerami społecznymi. Szczególnie chodzi tu o zwi ązki pracodawców, organizacje pozarz ądowe oraz organizacje po żytku publicznego, samorz ądy lokalne oraz instytucje oparte na przepisach dot. ko ściołów i zwi ązków wyznaniowych. Niezale żnie od stanu koniunktury gospodarczej oraz poziomu zamo żno ści, pa ństwo nie jest w stanie zrealizowa ć celów tej polityki bez partnerstwa z innymi instytucjami. W polityce społecznej Unii Europejskiej, co ma ogromne znaczenie ze wzgl ędu na funkcjonowanie naszego kraju w tej strukturze, podstaw ę realizacji stanowi ą cele odnosz ące si ę do trzech obszarów: polepszenia warunków życia , pracy i kształcenia; prawa do zatrudnienia i prawo do wykształcenia; stworzenia systemu zabezpieczenia społecznego.

Realizacja celów oparta jest na zasadach socjalnych wspólnoty:  zasadzie subsydiarno ści,  zasadzie osobistej wolno ści,  zasadzie solidarno ści.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 11

Szeroko akceptowanymi warto ściami współczesnej polityki społecznej, które powinny znale źć uj ęcie w strategii, s ą:  bezpiecze ństwo socjalne, tzw. gwarancja dochodów i usług na wypadek pojawienia si ę tzw. ryzyka socjalnego ( choroba , bezrobocie , inwalidztwo , itp.);  wiara w zasoby ludzkie , a wi ęc inwestycje w człowieka , tzw. tworzenie równych szans rozwoju dla ludzi;  pokój społeczny, traktowany jako warto ść podstawowa dla utrzymania harmonijnej współpracy i współ życia mi ędzy lud źmi ( redystrybucja dochodu narodowego na rzecz grup upo śledzonych jak i dialogu społecznego);  życie rodzinne – uznanie rodziny za podstawow ą grup ę społeczn ą, oraz polityki społecznej jako polityki parorodzinnej.

Pomoc społeczna i zasady jej udzielania

• Pomoc społeczna jest instytucj ą polityki społecznej pa ństwa, maj ącą na celu umo żliwienie osobom i rodzinom przezwyci ęż anie trudnych sytuacji życiowych, których nie s ą one w stanie pokona ć, wykorzystuj ąc własne uprawnienia, zasoby i mo żliwo ści. • Pomoc społeczn ą organizuj ą organy administracji rz ądowej (minister wła ściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, wojewodowie) i samorz ądowej (marszałkowie województw, starostowie na poziomie powiatów oraz wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast) na poziomie gmin. Organy te realizuj ąc zadania pomocy społecznej współpracuj ą, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarz ądowymi, Ko ściołem Katolickim, innymi ko ściołami, zwi ązkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. • Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzaj ących do zaspokojenia niezb ędnych potrzeb i umo żliwia im życie w warunkach odpowiadaj ących godno ści człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działa ń zmierzaj ących do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. • Osoby i rodziny korzystaj ące z pomocy społecznej s ą obowi ązane do współdziałania w rozwi ązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 12

• Prawo do świadcze ń z pomocy społecznej przysługuje: • osobom posiadaj ącym obywatelstwo polskie maj ącym miejsce zamieszkania i przebywaj ącym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; • cudzoziemcom maj ącym miejsce zamieszkania i przebywaj ącym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: a) na podstawie zezwolenia na osiedlenie si ę, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w zwi ązku z okoliczno ści ą, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z 2007 r. Nr 120, poz. 818 i Nr 165, poz. 1170 oraz z 2008 r. Nr 70, poz. 416), lub w zwi ązku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchod źcy lub ochrony uzupełniaj ącej, b) na podstawie zgody na pobyt tolerowany - w formie schronienia, posiłku, niezb ędnego ubrania oraz zasiłku celowego; • maj ącym miejsce zamieszkania i przebywaj ącym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom pa ństw członkowskich Unii Europejskiej, pa ństw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wje ździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyje ździe z tego terytorium obywateli pa ństw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043 oraz z 2007 r. Nr 120, poz. 818), posiadaj ącym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. • Pomoc społeczna polega w szczególno ści na: • przyznawaniu i wypłacaniu świadcze ń, • pracy socjalnej, • prowadzeniu i rozwoju niezb ędnej infrastruktury socjalnej, • analizie i ocenie zjawisk rodz ących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej, • realizacji zada ń wynikaj ących z rozeznanych potrzeb społecznych,

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 13

• rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb. • Główne cele pomocy społecznej: • wsparcie osób i rodzin w przezwyci ęż eniu trudnej sytuacji życiowej, doprowadzenie - w miar ę mo żliwo ści - do ich życiowego usamodzielniania i umo żliwienie im życia w warunkach odpowiadaj ących godno ści człowieka, • zapewnienie dochodu na poziomie interwencji socjalnej – dla osób nie posiadaj ących dochodu lub o niskich dochodach, w wieku poprodukcyjnym i osobom niepełnosprawnym, • zapewnienie dochodu do wysoko ści poziomu interwencji socjalnej osobom i rodzinom o niskich dochodach, które wymagaj ą okresowego wsparcia, • zapewnienie profesjonalnej pomocy rodzinom dotkni ętym skutkami patologii społecznej, w tym przemoc ą w rodzinie, • integracja ze środowiskiem osób wykluczonych społecznie, • stworzenie sieci usług socjalnych adekwatnych do potrzeb w tym zakresie.

3. Wykorzystane materiały, dokumentacje

Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych gminy Skierniewice została opracowana na podstawie dost ępnych, dokumentów, opracowa ń i informacji o charakterze analitycznym, diagnostycznym i strategicznym oraz na podstawie zebranych danych statystycznych na potrzeby niniejszej strategii. Szczegółowy wykaz wykorzystanych źródeł przedstawia poni ższe zestawienie:

 Sprawozdania merytoryczne Gminnego O środka Pomocy Społecznej lata 2005 -2009.

 Sprawozdania finansowe Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach lata 2005 - 2009.

 Bazy danych sytemu „SI POMOST” w Gminnym O środku Pomocy Społecznej w Skierniewicach lata 2005 -2009 r.

 Baza danych systemu „SR”( świadczenia rodzinne) „ZA” (zaliczka alimentacyjna), „FA”(fundusz alimentacyjny) w Gminnym O środku Pomocy Społecznej w Skierniewicach lata 2005 -2009 r.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 14

 Strona internetowa Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej www.mps.gov.pl

 Strona internetowa Regionalnego Centrum Polityki Społecznej w Łodzi www.rcps.lodz.pl

 Strona internetowa Powiatowego Urz ędu Pracy w Skierniewicach www.pup.skierniewice.pl

 Strona internetowa Głównego Urz ędu Statystycznego - www.stat.gov.pl (Zasoby Banku Danych Regionalnych),

 Strona internetowa Urz ędu Gminy Skierniewice www.gminaskierniewice.pl

II. Charakterystyka przestrzenno – demograficzna i gospodarcza gminy Skierniewice

1. Historia i poło żenie gminy

Mapa gminy Skierniewice

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 15

Gmina Skierniewice jest poło żona w centralnej Polsce na Nizinie Środkowo – Mazowieckiej, we wschodniej cz ęś ci województwa łódzkiego, na terenie równinnym, przez który przepływaj ą rzeki Rawka, Łupia i Pisia o gł ęboko wci ętych dolinach.

Gmina Skierniewice jest gmina podmiejsk ą o charakterze rolniczym, swoim obszarem otacza miasto Skierniewice, le żą ce w połowie drogi miedzy Warszaw ą a Łodzi ą. Siedziba Urz ędu Gminy mie ści si ę w Skierniewicach. Powierzchnia gminy wynosi 13167 ha. S ąsiadami jej s ą:

• od północy gmina Bolimów

• od wschodu gmina Puszcza Maria ńska (powiat żyrardowski) i Nowy Kaw ęczyn

• od południa gmina Głuchów

• od zachodu gmina Godzianów, Maków, Łyszkowice i Nieborów (powiat

łowicki)

Na terenie Gminy znajduje si ę 29 sołectw z 30 wsiami, w których mieszka 7011 mieszka ńców.

W skład gminy Skierniewice wchodzi 30 miejscowo ści: Lp. Miejscowo ść 1 BALCERÓW 2 BOROWINY 3 BRZOZÓW 4 5 DĄBROWICE 6 DĘBOWA GÓRA 7 JÓZEFATÓW 8 JULKÓW 9 LUDWIKÓW 10 MIEDNIEWICE 11 MIEDNIEWICE TOPOLA 12 MOKRA 13 14 15 16 NOWY LUDWIKÓW 17 PAMI ĘTNA 18 PRUSZKÓW 19 RUDA 20 RZECZKÓW 21 RZYMIEC

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 16

22 23 24 25 STARE ROWISKA 26 STROBÓW 27 28 WÓLKA STROBOWSKA 39 ZALESIE 30 ŻELAZNA

Wsie, znajduj ące si ę w bezpo średnim s ąsiedztwie z miastem Skierniewice charakteryzuj ą si ę zwart ą zabudow ą jednorodzinn ą, np. Mokra Prawa, Mokra Lewa, Miedniewice. Jednak wi ększo ść wsi charakteryzuje si ę lu źną zabudow ą .

Siedzib ą władz samorz ądowych jest miasto Skierniewice.

Siedziba Urz ędu Gminy oraz Gminnego O środka Pomocy Społecznej mie ści si ę w województwie łódzkim, w Skierniewicach, przy ulicy Reymonta 23.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 17

Wszelkie funkcje w zakresie administracji, takie jak Urz ąd Gminy, banki, Komenda Miejska Policji obsługuj ąca Gmin ę Skierniewice zlokalizowane s ą na terenie miasta

Skierniewice.

Na terenie gminy znajduje si ę 5 szkół podstawowych i 1 gimnazjum:

• Dębowa Góra

• Miedniewice

• Mokra Prawa

• Mokra Lewa

• Sierakowice Prawe

• Żelazna – gimnazjum

Do usług o światowych nale ży tak że zaliczy ć Dom Dziecka w Strobowie i Centrum Edukacji Ekologicznej w Budach Grabskich.

Obsług ę gminy w zakresie opieki zdrowotnej zapewnia Niepubliczny Zakład opieki Zdrowotnej w Żelaznej, działaj ący jako filia NZOZ „Judyta” ze Skierniewic. Ta tak że zapewnia kompleksow ą obsług ę mieszka ńców gminy Skierniewice w zakresie ochrony zdrowia.

2. Charakterystyka środowiska naturalnego i u żytkowania gruntów rolnych

Podstawowa funkcj ą Gminy jest produkcja rolnicza, obsługa produkcji rolnej oraz obsługa ludno ści.

Obszar gminy to 13167 ha, w tym 8603 ha stanowi ą u żytki rolne, 3667 ha – lasy i grunty le śne, 117 ha zajmuj ą wody za ś ok. 100 ha stanowi ą nieu żytki i inne. Gleby są na ogół przeci ętne i słabe – kl. III i VI, przewa żaj ą gleby brunatne i bielicowe.

W strukturze u żytków rolnych:

• grunty orne zajmuj ą powierzchnie 7251 ha, tj. ok. 84%

• łąki i pastwiska obejmuj ą obszar 756 ha, tj. 9%

• sady zajmuj ą powierzchni ę 596 ha, tj. 7%

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 18

Du ży, 25% udział lasów, w ogólnej powierzchni Gminy pozwala zaliczy ć Gmin ę Skierniewice do gmin o najwi ększej lesisto ści w byłym woj. Skierniewickim, w którym lesisto ść wynosi 16,6%. W strukturze zasiewów dominuj ą ro śliny zbo żowe ok. 72% oraz ziemniaki ok. 18%. W produkcji zwierz ęcej przewa ża produkcja mleka i żywca wieprzowego.

Na terenie Gminy maj ą swoje siedziby 2 zakłady naukowe:

• Sadowniczy Zakład Do świadczalny w D ąbrowicach Instytutu Sadownictwa

i Kwiaciarstwa w Skierniewicach,

• Rolniczy Zakład Do świadczalny w Żelaznej Szkoły Głównej Gospodarstwa

Wiejskiego, Akademia Rolnicza w Warszawie.

W Zakładach tych prowadzone s ą intensywne badania nad nowymi odmianami, gatunkami ro ślin i wdra żaniem nowych technologii uprawy. W w/w Zakładach znajduj ą zatrudnienie głównie mieszka ńcy naszej Gminy, którzy korzystaj ąc z mo żliwo ści pracy w nich, pó źniej wykorzystuj ą zdobyte do świadczenie w swoich gospodarstwach.

Znaczny potencjał produkcyjny rolnictwa Gminy Skierniewice ograniczony jest barier ą zbytu oraz mał ą opłacalności ą produkcji, jak równie ż bliskim s ąsiedztwem miast i dobrymi warunkami dojazdu, umo żliwiaj ącymi zatrudnienie poza rolnictwem.

Du żym atutem Gminy Skierniewice jest poło żenie jej cz ęś ci północno – wschodniej na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. Na szczególn ą uwag ę na terenie Parku zasługuj ą rezerwaty:

• „Kopanicha” 42 ha torfowisk z rzadkimi i chronionymi ro ślinami, ostoja

zwierzyny i miejscowe gniazdowania bociana czarnego;

• „Rzeka Rawka” nizinna, silnie meandruj ąca rzeka o czystych wodach, bogata w wiele gatunków ryb, jest miejscem wyst ępowania bobrów i licznych gatunków

ptactwa;

• „Ruda – Chlebacz” 12 ha – las olchowy z rzadkim widłakiem wro ńcem, ostoja

zwierzyny i ptactwa;

• „Polana Siwica” zbiorowisko ro ślin bagiennych i miejsce l ęgowe ptactwa .

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 19

3. Sie ć komunikacyjna gminy oraz zasoby mieszkaniowe

Poło żenie gminy wokół miasta Skierniewice skutkuje charakterem poszczególnych miejscowo ści jako tzw. sypialni dla mieszka ńców miasta oraz dobrym układem sieci drogowej zarówno do Skierniewic jak i innych miast poło żonych w województwie łódzkim (Rawa Mazowiecka, Łowicz).

Stacja kolejowa: Skierniewice

Drogi dojazdowe -krajowe: 70 - Łowicz - Skierniewice - Huta Zawadzka -wojewódzkie: 705 - Śladów - Sochaczew - Skierniewice - Je żów 707 - Skierniewice - Rawa Mazowiecka - Nowe Miasto nad Pilic ą

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 20

Wykaz dróg gminnych

długość odcinka

1. StachlewSierakowice Lewe 1,150 2. Sierakowice Lewe(gr. gminy)Mokra (gr. miasta) 4,790 3. Sierakowice LeweSierakowice Zatorze Mokra 2,760 4. Sierakowice Stara WieśSierakowice Przecinka 2,000 5. dr.kraj nr 70Sierakowice Prawe Sier. Lewe 1,100 6. Sierakowice PraweMokra Prawa 4,500 7. dr. krajowa nr 70 Sierakowice PraweBorowiny 2,210 8. (gr. gm. Nieborów) BorowinySerwituty 3,535 9. Mokra Lewa MokraMokra Prawa 4,000 10. MokraMokra Prawa dr. kraj. 70 1,500 11. Mokra Lewa Wola Makowska ( gr. wsi) 1,100 12. Skierniewice TopolaMiedniewice ( Jarmużka )dr. pow. Kamion 3,200 13. Miedniewice Stare 2,100 14. Miedniewice Nowe 2,300 15. Pamiętna – Miedniewice Stare 1,700 16. Skierniewice –Miedniewice Stare 1,250 17. Samice rz. Rawka Lasy Państwowe 0,700 18. RudaBudy Grabskie do mostu 4,020 19. Skierniewice dr. krajowaBudy GrabskieBartniki 4,800 20. Skierniewice/Grabina/ –Budy Grabskie Chlebacz 1,655 21. SamicePamiętna 2,100 22. Skierniewice BalcerówStrobów 2,800 23. Dębowa GóraBalcerów 1,680 24. BalcerówStrobów 1,500 25. StrobówWólka Strobowska Rzeczków 5,000 26. StrobówStrobów Parcela 1,500 27. Strobów Podtrzcianna 1,500 28. Wólka StrobowskaStrobówParcela 1,795 29. StrobówRzymiec 1,150 30. Dębowa GóraRzymiecRzeczkówŻelazna 7,500 31. Józefatów Rzeczków 3,800 32. JózefatówPruszków 0,900 33. kol. ŻelaznaLeonówManowiec 1,860 34. Wola Wysokagr.gminy 1,500 35. Wola Wysoka Zalesie gr. gminy 2,600 36. Zalesie –Stara Wieś 2,100

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 21

37. Zalesie –Zalesie Parcela 1,750 38. ZalesieNowa Wieśgr. gminy 1,200 39. Stare RowiskaNowy LudwikówBrzozów Żelazna 5,500 40. BrzozówJulków 2,100 41 Nowy LudwikówNowe Rowiska 1,500 42. Nowe Rowiska Zapady 2,200 43. N. RowiskaS. Rowiskadr. woj. 2,500 44. LudwikówDębowa Góra 1,850

Razem 108.455 km

Lokale socjalne i zamienne, czyli gospodarowanie mieszkaniowym zasobem gminy Zasady i sytuacje, w jakich gmina zapewnia lokale socjalne i zamienne, a tak że zaspokaja mieszkaniowe potrzeby gospodarstw domowych o niskich dochodach okre śla ustawa z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Przez mieszkaniowy zasób gminny nale ży rozumie ć lokale stanowi ące własno ść gminy albo gminnych osób prawnych lub spółek handlowych utworzonych z udziałem gminy, z wyj ątkiem towarzystw budownictwa społecznego, a tak że lokale pozostaj ące w posiadaniu samoistnym tych podmiotów. Zgodnie z ustaw ą o ochronie lokatorów gmina mo że tworzy ć i posiada ć zasób mieszkaniowy. Lokale stanowi ące mieszkaniowy zasób gminy, z wyj ątkiem lokali socjalnych i lokali przeznaczonych do wynajmowania na czas trwania stosunku pracy, mog ą by ć wynajmowane tylko na czas nieoznaczony. Gmina mo że tak że wynajmowa ć lokale od innych wła ścicieli i podnajmowa ć je osobom, których gospodarstwa domowe osi ągaj ą niski dochód.

Prawa i obowi ązki gminy jako wła ściciela: 1. Wynajmuj ący jest obowi ązany do zapewnienia sprawnego działania istniej ących instalacji i urz ądze ń zwi ązanych z budynkiem umo żliwiaj ących najemcy korzystanie z wody, paliw gazowych i ciekłych, ciepła, energii elektrycznej, d źwigów osobowych oraz innych instalacji i urz ądze ń stanowi ących wyposa żenie lokalu i budynku okre ślone odr ębnymi przepisami.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 22

2. Wynajmuj ący jest obowi ązany wymieni ć zu żyte elementy wyposa żenia lokalu w razie oddania w najem lokalu opró żnionego przez dotychczasowego najemc ę.

3. Do obowi ązków wynajmuj ącego nale ży w szczególno ści:  utrzymanie w nale żytym stanie, porz ądku i czysto ści pomieszcze ń i urz ądze ń budynku, słu żą cych do wspólnego użytku mieszka ńców, oraz jego otoczenia;  dokonywanie napraw budynku, jego pomieszcze ń i urz ądze ń oraz przywrócenie poprzedniego stanu budynku uszkodzonego, niezale żnie od przyczyn, z tym że najemc ę obci ąż a obowi ązek pokrycia strat powstałych z jego winy;  dokonywanie napraw lokalu, napraw lub wymiany instalacji i elementów wyposa żenia technicznego w zakresie nieobci ąż aj ącym najemcy, a zwłaszcza: - napraw i wymiany wewn ętrznych instalacji: wodoci ągowej, gazowej i ciepłej wody – bez armatury i wyposa żenia, a tak że napraw i wymiany wewn ętrznej instalacji kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania wraz z grzejnikami, instalacji elektrycznej, anteny zbiorczej – z wyj ątkiem osprz ętu, - wymiany pieców grzewczych, stolarki okiennej i drzwiowej oraz podłóg, posadzek i wykładzin podłogowych, a tak że tynków.

Prawa i obowi ązki najemcy

1. Najemca jest obowi ązany utrzymywa ć lokal oraz pomieszczenia, do u żywania których jest uprawniony, we wła ściwym stanie technicznym i higieniczno - sanitarnym oraz przestrzega ć porz ądku domowego. Najemca jest tak że obowi ązany dba ć i chroni ć przed uszkodzeniem lub dewastacj ą cz ęś ci budynku przeznaczone do wspólnego u żytku, jak d źwigi osobowe, klatki schodowe, korytarze, pomieszczenia zsypów, inne pomieszczenia gospodarcze oraz otoczenie budynku.

2. Najemc ę obci ąż a naprawa i konserwacja:  podłóg, posadzek, wykładzin podłogowych oraz ściennych okładzin ceramicznych, szklanych i innych;  okien i drzwi; wbudowanych mebli, ł ącznie z ich wymian ą;  trzonów kuchennych, kuchni i grzejników wody przepływowej (gazowych,

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 23

elektrycznych i w ęglowych), podgrzewaczy wody, wanien, brodzików, mis klozetowych, zlewozmywaków i umywalek wraz z syfonami, baterii i zaworów czerpalnych oraz innych urz ądze ń sanitarnych, w które lokal jest wyposa żony, łącznie z ich wymian ą;  osprz ętu i zabezpiecze ń instalacji elektrycznej, z wył ączeniem wymiany przewodów oraz osprz ętu anteny zbiorczej;  pieców w ęglowych i akumulacyjnych, ł ącznie z wymian ą zu żytych elementów;  eta żowego centralnego ogrzewania, a w przypadku, gdy nie zostało ono zainstalowane na koszt wynajmuj ącego, tak że jego wymiana;  przewodów odpływowych urz ądze ń sanitarnych a ż do pionów zbiorczych, w tym niezwłoczne usuwanie ich niedro żno ści;  innych elementów wyposa żenia lokalu i pomieszcze ń przynale żnych przez: a) malowanie lub tapetowanie oraz napraw ę uszkodze ń tynków ścian i sufitów, b) malowanie drzwi i okien, wbudowanych mebli, urz ądze ń kuchennych, sanitarnych i grzewczych.

3. Po zako ńczeniu najmu i opró żnieniu lokalu najemca jest obowi ązany odnowi ć lokal i dokona ć w nim obci ąż aj ących go napraw, a tak że zwróci ć wynajmuj ącemu równowarto ść zu żytych elementów wyposa żenia technicznego, które znajdowały si ę w lokalu w chwili wydania go najemcy. Je żeli najemca w okresie najmu dokonał wymiany niektórych elementów tego wyposa żenia, przysługuje mu zwrot kwoty odpowiadaj ącej ró żnicy ich warto ści mi ędzy stanem istniej ącym w dniu obj ęcia lokalu oraz w dniu jego opró żnienia. Nale żne kwoty oblicza si ę według cen obowi ązuj ących w dniu rozliczenia. Przed wydaniem lokalu najemcy strony sporz ądzaj ą protokół, w którym okre ślaj ą stan techniczny i stopie ń zu życia znajduj ących si ę w nim instalacji i urz ądze ń. Protokół stanowi podstaw ę rozlicze ń przy zwrocie lokalu. Najemca mo że wprowadzi ć w lokalu ulepszenia tylko za zgod ą wynajmuj ącego i na podstawie pisemnej umowy okre ślaj ącej sposób rozlicze ń z tego tytułu. W lokalach wchodz ących w skład publicznego zasobu mieszkaniowego wła ściciel ustala stawki czynszu za 1 m2 powierzchni u żytkowej lokali, z uwzgl ędnieniem czynników podwy ższaj ących lub obni żaj ących ich warto ść u żytkow ą, a w szczególno ści: poło żenia budynku;

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 24

 poło żenia lokalu w budynku;  wyposa żenia budynku i lokalu w urz ądzenia techniczne i instalacje oraz ich stanu;  ogólnego stanu technicznego budynku.

Wła ściciele mog ą na wniosek najemcy, w oparciu o postanowienia odpowiednio uchwały organu stanowi ącego jednostki samorz ądu terytorialnego, zarz ądzenia wojewody lub uchwały organu wykonawczego pa ństwowej osoby prawnej, stosowa ć okre ślone obni żki czynszu naliczonego według obowi ązuj ących stawek w stosunku do najemców o niskich dochodach. Obni żki takie mog ą by ć udzielane najemcom, których średni dochód w przeliczeniu na członka gospodarstwa domowego nie przekracza poziomu okre ślonego w uchwale odpowiedniego organu lub w zarz ądzeniu wojewody. Kwota obni żki powinna by ć zró żnicowana w zale żno ści od wysoko ści dochodu gospodarstwa domowego najemcy. Obni żki udziela si ę najemcy na okres 12 miesi ęcy. W przypadku, gdy utrzymuj ący si ę niski dochód gospodarstwa domowego to uzasadnia, właściciel, na wniosek najemcy, mo że udziela ć obni żek czynszu na kolejne okresy dwunastomiesi ęczne. Najemca ubiegaj ący si ę o obni żkę czynszu obowi ązany jest przedstawi ć deklaracj ę o wysoko ści dochodów członków gospodarstwa domowego. Za dochód uwa ża si ę wszelkie przychody po odliczeniu kosztów ich uzyskania oraz po odliczeniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, chyba że zostały ju ż zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. Do dochodu nie wlicza si ę dodatków dla sierot zupełnych, zasiłków piel ęgnacyjnych, zasiłków okresowych z pomocy społecznej, jednorazowych świadcze ń pieni ęż nych i świadcze ń w naturze z pomocy społecznej oraz dodatku mieszkaniowego.

Programy mieszkaniowe Rada gminy uchwala: 1. Wieloletnie programy gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy. Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy powinien by ć opracowany na co najmniej pi ęć kolejnych lat i obejmowa ć w szczególno ści:

 prognoz ę dotycz ącą wielko ści oraz stanu technicznego zasobu mieszkaniowego gminy w poszczególnych latach, z podziałem na lokale socjalne i pozostałe lokale mieszkalne;

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 25

 analiz ę potrzeb oraz plan remontów i modernizacji wynikaj ący ze stanu technicznego budynków i lokali, z podziałem na kolejne lata;  planowan ą sprzeda ż lokali w kolejnych latach;  zasady polityki czynszowej oraz warunki obni żania czynszu; sposób i zasady zarz ądzania lokalami i budynkami wchodz ącymi w skład mieszkaniowego zasobu gminy oraz przewidywane zmiany w zakresie zarz ądzania mieszkaniowym zasobem gminy w kolejnych latach;  źródła finansowania gospodarki mieszkaniowej w kolejnych latach;  wysoko ść wydatków w kolejnych latach, z podziałem na koszty bie żą cej eksploatacji, koszty remontów oraz koszty modernizacji lokali i budynków wchodz ących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, koszty zarz ądu nieruchomo ściami wspólnymi, których gmina jest jednym ze współwła ścicieli, a tak że wydatki inwestycyjne;  opis innych działa ń maj ących na celu popraw ę wykorzystania i racjonalizacj ę gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy, a w szczególno ści: - niezb ędny zakres zamian lokali zwi ązanych z remontami budynków i lokali, - planowan ą sprzeda ż lokali.

Ustalenia zawarte w wieloletnim programie gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy mog ą stanowi ć podstaw ę do wypowiadania umów najmu z zachowaniem sze ściomiesi ęcznego terminu wypowiedzenia pod warunkiem jednoczesnego zaoferowania wynaj ęcia w tej samej miejscowo ści innego lokalu, spełniaj ącego wymagania co najmniej takie same, jakie powinien spełnia ć lokal zamienny. Wysoko ść czynszu i opłat w lokalu zamiennym musi uwzgl ędnia ć stosunek powierzchni i wyposa żenia lokalu zamiennego do lokalu zwalnianego. Je żeli najemcy przysługuje pierwsze ństwo w nabyciu zajmowanego lokalu wchodz ącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy, stosuje si ę pod warunkiem, że najemcy temu zaoferowano wcze śniej nabycie tego lokalu, a najemca nie skorzystał z przysługuj ącego mu pierwsze ństwa w jego nabyciu.

2. Zasady wynajmowania lokali wchodz ących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, w tym zasady i kryteria wynajmowania lokali, których najem jest zwi ązany ze stosunkiem pracy, je żeli w mieszkaniowym zasobie gminy wydzielono lokale

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 26

przeznaczone na ten cel, a w razie gdy rada gminy nie okre śli w uchwale odmiennych zasad, do lokali podnajmowanych przez gmin ę stosuje si ę odpowiednio zasady wynajmowania lokali wchodz ących w skład mieszkaniowego zasobu gminy. Zasady wynajmowania lokali wchodz ących w skład mieszkaniowego zasobu gminy powinny okre śla ć w szczególno ści:  wysoko ść dochodu gospodarstwa domowego uzasadniaj ącą oddanie w najem lub w podnajem lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego,  wysoko ść dochodu gospodarstwa domowego uzasadniaj ącą zastosowanie obni żek czynszu;  warunki zamieszkiwania kwalifikuj ące wnioskodawc ę do ich poprawy;  kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwsze ństwo zawarcia umowy najmu lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego;  warunki dokonywania zamiany lokali wchodz ących w skład mieszkaniowego zasobu gminy oraz zamiany pomi ędzy najemcami lokali nale żą cych do tego zasobu a osobami zajmuj ącymi lokale w innych zasobach;  tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o najem lokali zawierany na czas nieoznaczony i o najem lokali socjalnych oraz sposób poddania tych spraw kontroli społecznej;  zasady post ępowania w stosunku do osób, które pozostały w lokalu opuszczonym przez najemc ę lub w lokalu, w którego najem nie wst ąpiły po śmierci najemcy;  kryteria oddawania w najem lokali o powierzchni u żytkowej przekraczaj ącej 80 m2. Przez powierzchni ę u żytkow ą lokalu nale ży rozumie ć powierzchni ę wszystkich pomieszcze ń znajduj ących si ę w lokalu, a w szczególno ści pokoi, kuchni, spi żarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych pomieszcze ń słu żą cych mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora, bez wzgl ędu na ich przeznaczenie i sposób u żywania; za powierzchni ę u żytkow ą lokalu nie uwa ża si ę powierzchni balkonów, tarasów i loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału.

Lokal socjalny

Przez lokal socjalny nale ży rozumie ć lokal nadaj ący si ę do zamieszkania ze wzgl ędu na wyposa żenie i stan techniczny, którego powierzchnia pokoi przypadaj ąca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie mo że by ć mniejsza ni ż 5 m 2, a w

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 27

wypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego 10 m 2, przy czym lokal ten mo że by ć o obni żonym standardzie.

Z zasobu mieszkaniowego gmina wydziela cz ęść lokali, które przeznacza si ę na wynajem jako lokale socjalne. O lokal socjalny mog ą si ę stara ć osoba, która nie ma zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych i znalazła si ę w niedostatku, wskutek czego jej dochód miesi ęczny nie pozwala na wynaj ęcie lokalu na zasadach ogólnych. Do osób takich w szczególno ści zaliczaj ą si ę bezdomni, osoby które utraciły lokal mieszkalny w skutek zdarze ń losowych, np. powodzi, osoby eksmitowane, przy czym w wyroku nakazuj ącym opró żnienie lokalu s ąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego b ądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowi ązek zapewnienia lokalu socjalnego ci ąż y na gminie wła ściwej ze wzgl ędu na miejsce poło żenia lokalu podlegaj ącego opró żnieniu. Nale ży pami ęta ć, że s ąd nie mo że orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec: kobiety w ci ąż y,  małoletniego,  niepełnosprawnego lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawuj ącego nad tak ą osob ą opiek ę i wspólnie z ni ą zamieszkałego,  obło żnie chorego,  bezrobotnego,  emeryta i rencisty spełniaj ącego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej.

Orzekaj ąc o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, s ąd nakazuje wstrzymanie wykonania opró żnienia lokalu do czasu zło żenia przez gmin ę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Prawo do lokalu socjalnego nie przysługuje osobie, która samowolnie zajmuje lokal i wobec której s ąd nakazał opró żnienie lokalu, chyba że przyznanie lokalu socjalnego byłoby w świetle zasad współ życia społecznego szczególnie usprawiedliwione.

Umow ę najmu lokalu socjalnego zawiera si ę na czas oznaczony. Umowa najmu lokalu socjalnego mo że by ć zawarta z osob ą, która nie ma tytułu prawnego do lokalu i której dochody gospodarstwa domowego nie przekraczaj ą wysoko ści okre ślonej

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 28

w uchwale rady gminy. Umow ę najmu lokalu socjalnego mo żna po upływie oznaczonego w niej czasu przedłu żyć na nast ępny okres, je żeli najemca nadal znajduje si ę w sytuacji uzasadniaj ącej zawarcie takiej umowy. Stawka czynszu za lokal socjalny nie mo że przekracza ć połowy stawki najni ższego czynszu obowi ązuj ącego w gminnym zasobie mieszkaniowym. Gmina mo że wypowiedzie ć najem lokalu socjalnego bez zachowania terminu wypowiedzenia, je żeli najemca uzyskał tytuł prawny do innego lokalu i mo że u żywa ć tego lokalu.

Lokal zamienny

Przez lokal zamienny nale ży rozumie ć lokal znajduj ący si ę w tej samej miejscowo ści, w której jest poło żony lokal dotychczasowy, wyposa żony w co najmniej takie urz ądzenia techniczne, w jakie był wyposa żony lokal u żywany dotychczas, o powierzchni pokoi takiej jak w lokalu dotychczas u żywanym; warunek ten uznaje si ę za spełniony, je żeli na członka gospodarstwa domowego przypada 10 m 2 powierzchni ł ącznej pokoi, a w wypadku gospodarstwa jednoosobowego - 20m 2 tej powierzchni. Lokator jest obowi ązany opró żni ć lokal, je żeli rodzaj koniecznej naprawy tego wymaga i przenie ść si ę na koszt wła ściciela(gminy) do lokalu zamiennego, jednak na czas nie dłu ższy ni ż rok. Po upływie tego terminu wła ściciel jest obowi ązany udost ępni ć lokatorowi w ramach istniej ącego stosunku prawnego naprawiony lokal. Czynsz za lokal zamienny, bez wzgl ędu na jego wyposa żenie techniczne, nie mo że by ć wy ższy ni ż czynsz za lokal dotychczasowy. Ponadto lokator ma prawo do lokalu zamiennego, je żeli jest zmuszony opu ści ć lokal w zwi ązku z rozbiórk ą lub remontem budynku. Nie mo żna pobiera ć kaucji, je żeli umowa dotyczy najmu lokalu zamiennego lub socjalnego. Obowi ązki gminy: Gmina w wojewódzkim dzienniku urz ędowym co roku, w terminie do ko ńca pierwszego kwartału roku nast ępnego, ogłasza zestawienie danych dotycz ących czynszów najmu lokali mieszkalnych nienale żą cych do publicznego zasobu mieszkaniowego, poło żonych na jej obszarze lub cz ęś ci. Zestawienie to powinno uwzgl ędnia ć wysoko ść czynszu za 1m 2 powierzchni u żytkowej lokalu w powi ązaniu z lokalizacj ą, wiekiem budynku i jego stanem technicznym oraz powierzchni ą u żytkow ą

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 29

lokalu i jego standardem. Gmina, sporz ądzaj ąc zestawienie korzysta z danych przekazanych przez zarz ądców nieruchomo ści. Gmina mo że w zestawieniu wykorzysta ć równie ż dane własne, dane przekazane przez wła ścicieli i lokatorów oraz organizacje ich zrzeszaj ące, a tak że dane pochodz ące z innych źródeł. Szczegółowe instrukcja dotycz ące sporz ądzania zestawienia okre śla rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z 27 grudnia 2007 roku w sprawie okre ślenia danych dotycz ących czynszów najmu lokali mieszkalnych nienale żą cych do publicznego zasobu mieszkaniowego, poło żonych na obszarze gminy lub jego cz ęś ci.

W gminie Skierniewice sytuacja odno śnie budownictwa komunalnego przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009 Liczba mieszka ń 17 17 17 17 17 socjalnych Liczba zameldowanych 54 54 54 53 53 mieszka ńców w lokalach socjalnych

Nale ży doda ć, że zagro żeniem dla osób, które staraj ą si ę o uzyskanie lokali komunalnych b ędących w zasobach komunalnych gminy Skierniewice, jest brak podejmowanych działa ń ze strony samorz ądu wynikających ze znacznego obci ąż enia ilo ści ą zada ń realizowanych przez samorz ąd jako zadanie własne gminy, a jednocze śnie znacznymi kosztami budowy nowych mieszka ń. Zasoby mieszkaniowe b ędące w posiadaniu s ą bardzo wyeksploatowane i wymagaj ą ogromnych nakładów finansowych w celu dostosowani ich do podstawowych potrzeb bytowych, o niedostosowaniu u żytkowanych lokali socjalnych świadczy ć mo że fakt,, iż w chwili obecnej 4 osoby zamieszkuj ą w kontenerach.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 30

4. Struktura demograficzna gminy

Według stanu na dzie ń 31 grudnia 2009 roku Gmina Skierniewice liczyła 7 011 mieszka ńców (wg danych z GUS)i na przestrzeni ostatnich 5 lat wykazuje tendencj ę wzrostow ą . Ostatecznie liczba mieszka ńców zamieszkuj ących Gmin ę Skierniewice w stosunku do 2005 wzrosła o 982 osoby tj 16,3%. Na koniec analizowanego przedziału czasowego (2009r.), kobiety stanowiły- 3 562 tj 50,8%, a m ęż czy źni 3 449 tj 49,2% ogólnej liczby ludno ści,.

Liczba ludno ści Gminy Skierniewice wg faktycznego miejsca zamieszkania

Wyszczególnienie J. m. 2005 2006 2007 2008 2009 ogółem osoba 6029 6226 6871 6925 7011 męż czy źni osoba 2972 3072 3392 3439 3449 kobiety osoba 3057 3154 3479 3486 3562

Źródło: dane z Głównego Urz ędu Statystycznego

Na postawie analizy struktury ludno ści Gminy Skierniewice, przedstawionej według wieku na poni ższej tabeli (stan na dzie ń 31.12.2009 r. mo żna stwierdzi ć, że: najwi ększy odsetek ludno ści w strukturze mieszka ńców przypada dla osób z przedziału wiekowego 20-29 lat, tj.16% oraz osoby w wieku 65 i wi ęcej (14,85 % ogólnej liczby mieszka ńców), najmniej liczn ą grup ą wiekow ą s ą osoby w wieku 18-19 lat (3,04 % ogólnej liczby mieszka ńców)

Tabela podziału ludno ści wg wieku : Ogółem W tym w wieku: 0-2 3-6 7-14 15- 18- 20-29 30- 40- 50- 60- 65 i 17 19 39 49 59 64 wi ęcej Skierniewice 7 011 277 297 581 323 213 1122 974 886 970 327 1041

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 31

Sołectwa i miejscowo ści wchodz ące w skład Gminy Skierniewice

Lp. Miejscowo ść Zam. Zam. Razem Męż czy źni Kobiety %(M/K) % do stałe Tymcz liczba (M) (K) ogółu osób mieszk. 1 BALCERÓW 154 5 159 81 78 50,94 2,21 2 BOROWINY 117 6 123 61 62 49,59 1,71 3 BRZOZÓW 75 1 76 40 36 52,63 1,06 4 BUDY 91 5 96 44 52 45,83 1,34 GRABSKIE 5 DĄBROWICE 77 4 81 33 42 47,50 1,11 6 DĘBOWA 469 7 476 244 232 51,26 6,62 GÓRA 7 JÓZEFATÓW 79 1 80 42 38 52,50 1,11 8 JULKÓW 37 0 37 16 21 43,24 0,51 9 LUDWIKÓW 92 3 95 49 46 51,58 1,32 10 MIEDNIEWICE 800 13 813 380 433 46,74 11,31 11 MIEDNIEWICE 160 3 163 82 81 50,31 2,27 TOPOLA 12 MOKRA 171 2 173 89 84 51,45 2,41 13 MOKRA LEWA 654 8 662 330 332 49,85 9,21 14 MOKRA 956 9 965 474 491 49,12 13,43 PRAWA 15 NOWE 95 2 97 48 49 49,48 1,35 ROWISKA 16 NOWY 41 0 41 19 22 46,34 0,57 LUDWIKÓW 17 PAMI ĘTNA 136 7 143 67 76 46,85 1,99 18 PRUSZKÓW 26 0 26 13 13 50,00 0,36 19 RUDA 102 6 108 51 57 47,22 1,50 20 RZECZKÓW 53 0 53 27 26 50,94 0,74 21 RZYMIEC 64 2 66 31 35 46,97 0,92 22 SAMICE 306 6 312 140 172 44,87 4,34 23 SIERAKOWICE 599 11 610 300 310 49,18 8,49 LEWE 24 SIERAKOWICE 622 9 631 316 315 50,08 8,78 PRAWE 25 STARE 83 3 86 41 45 47,67 1,20 ROWISKA 26 STROBÓW 259 55 314 151 163 48,09 4,37 27 WOLA 195 2 197 103 94 52,28 2,74 WYSOKA 28 WÓLKA 79 0 79 41 38 51,90 1,10 STROBOWSKA 29 ZALESIE 124 0 124 63 61 50,81 1,73 30 ŻELAZNA 295 5 300 152 148 50,67 4,17 RAZEM 7011 175 7186 3534 3652 49,18 Źródło: dane statystyczne Urz ędu Gminy

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 32

Według danych z Urz ędu Gminy w Skierniewicach najwy ższa liczba mieszka ńców jest w sołectwach: Mokra Prawa 13,43% oraz Miedniewice 11,31% -ogólnej liczby mieszka ńców Gminy).

5. Gospodarka

Obserwuje si ę stały wzrost ilo ści podmiotów gospodarki narodowej. Na terenie gminy według stanu na dzie ń 31.12.2009 r. zarejestrowanych było 496 podmiotów gospodarczych, w tym w sektorze prywatnym 496 podmiotów.

Liczba podmiotów gospodarczych w Gminie Skierniewice– stan na 31.12.2009r.

Wyszczególnienie J. m. 2005 2006 2007 2008 2009 Podmioty ogółem gospodarcze 340 384 428 483 496

Źródło: dane Urz ędu Gminy Skierniewice.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej przypadaj ąca na 1000 mieszka ńców na przestrzeni ostatnich 5 lat stale ro śnie. Według stanu na dzie ń 31.12.2009 r. liczba podmiotów na 1000 mieszka ńców wynosiła 6,9% W strukturze własno ściowej sektora prywatnego (2009 r.) dominuj ą osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą (100% podmiotów sektora prywatnego). Obserwuje si ę wzrost liczby osób fizycznych prowadz ących działalno ść gospodarcz ą z 340 w 2005r do 496 w 2009r stanowi to wzrost o 45,88% podmiotów prowadz ących działalno ść gospodarcz ą), Jednak niepokoj ącym faktem jest , że stosunkowo niska liczba podmiotów gospodarczych podj ęła działalno ść w roku 2009 w stosunku do lat poprzednich tj, 2005-2008r

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 33

III. O świata i wychowanie oraz sport i rekreacja

1. Szkolnictwo

Na terenie gminy czynne jest 5 szkół podstawowych w D ębowej Górze, Miedniewicach, Sierakowicach Prawych , Mokrej Lewej i Mokrej Prawej oraz gimnazjum w Żelaznej. Obwód szkolny obejmuje wszystkie wsie w granicach administracyjnych gminy. Do placówek o światowych dowo żeni s ą uczniowie gminnym transportem. Dowozem ł ącznie obj ętych jest ok. 194 uczniów. Do szkół podstawowych ucz ęszcza ł ącznie 333 uczniów (stan na koniec wrze śnia 2009 roku) i liczba ta uległa zmniejszeniu w stosunku do roku 2005 o 91dzieci, wykazuj ąc jednocze śnie tendencj ę wzrostow ą o 92 dzieci w stosunku do roku 2008.

Szkoły podstawowe – stan na 31.12.2009r.

Wyszczególnienie 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 Liczba szkół 5 5 5 5 5 Liczba oddziałów 6 6 6 6 6 Liczba uczniów 424 411 370 241 333 Liczba uczniów / Oddział 70,7 68,5 61,7 56,8 55,5 Źródło: dane z Urz ędu Gminy Skierniewice

Liczba dzieci ucz ęszczaj ących do gimnazjum na koniec wrze śnia 2009 r. wynosiła 66. Na terenie Gminy Skierniewice, wg stanu na koniec 2009 roku, wychowanie przedszkolne prowadzone jest w punktach przedszkolnych w D ębowej Górze , Miedniewicach i Sierakowicach Prawych oraz w 6 oddziałach przedszkolnych przy Szkołach Podstawowych Miedniewicach , Mokrej Lewej, Mokrej Prawej i Sierakowicach Prawych oraz 2 w Szkole Podstawowej w D ębowej Górze

Na terenie Gminy Skierniewice baza kulturalna jest stosunkowo skromna. Gmina nie posiada o środka pełni ącego funkcj ę centrum kultury. Funkcje lokalnych o środków kultury pełni ą świetlice wiejskie oraz remizy OSP obecnie aktywnie działa osiem jednostek Ochotniczych Stra ży Po żarnych:

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 34

- OSP Borowiny- OSP Mokra Prawa- OSP Mokra Lewa- OSP Miedniewice- OSP Sierakowice Lewe- OSP Sierakowice Prawe- OSP Samice - OSP Żelazna

Dwie z tych jednostek (OSP Mokra Lewa i OSP Mokra Prawa) wł ączone jest do Krajowego Systemu Ratowniczo – Ga śniczego. Oznacza to, że sowim zasi ęgiem działania obejmuj ą nie tylko cał ą Gmin ę Skierniewice i Powiat Skierniewicki, ale w przypadku nagłych zdarze ń kryzysowych nawet obszar Województwa Łódzkiego.

Na terenie Gminy Skierniewice działaj ą Gminna Biblioteka Publiczna w Skierniewicach z /s: w D ębowej Górze oraz jej filie w Miedniewicach, Sierakowicach Prawych, Żelaznej i Mokrej Prawej .

2. Sport i turystyka

Na terenie gminy działa 5 stowarzysze ń kultury fizycznej ; cztery z nich w Sierakowicach Lewych , Mokrej Prawej, Miedniewicach i Żelaznej posiadaj ą dru żyny piłki no żnej, natomiast 1 w D ębowej Górze – dru żyn ę tenisa stołowego

W miejscowo ści Budy Grabskie działa „Zielona Szkoła” oraz Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej, których celem jest propagowanie wiedzy przyrodniczej i ekologicznej w oparciu o walory Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. Czyste powietrze i równiny krajobraz z uroczymi zak ątkami przyrody zapraszaj ą do wędrówek po lasach, parku i rezerwatach, a bystry nurt rzeki Rawki zach ęca do kajakowania. Odpowiednie zagospodarowanie turystyczne na obszarze Gminy mo że pozwoli ć na rozwój turystyki krajoznawczej i specjalistycznej (kajakarstwo, w ędkarstwo, my ślistwo). Potencjał turystyczno-krajobrazowy Gminy jest dosy ć du ży, jednak do tej pory nie w pełni wykorzystywany.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 35

IV. Instytucje i organizacje zajmuj ące si ę pomoc ą społeczn ą działaj ące na terenie gminy

1. Gminny O środek Pomocy Społecznej w Skierniewicach W strukturach GOPS jest:

Kierownik Główny Ksi ęgowy Dział Pomocy Społecznej Obsługa SI POMOST Dział Świadcze ń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego

Gminny O środek Pomocy Społecznej w Skierniewicach realizuje zadania z zakresu pomocy osobom i rodzinom w celu przezwyci ęż enia trudnych sytuacji życiowych, których nie s ą w stanie pokona ć, wykorzystuj ąc własne uprawnienia, zasoby i mo żliwo ści. O środek wypełnia zadania pomocy społecznej okre ślone w ustawie o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r wraz z pó źn. zm., ustawie o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 r z pó źn. zm., ustaw ę z dnia 7 wrze śnia 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz ustawie o przeciwdziałaniu przemocy z dnia 29 lipca 2005r, a tak że ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005r.

W szczególno ści zadania realizowane s ą poprzez tworzenie warunków organizacyjnych funkcjonowania pomocy społecznej, w tym po przez rozbudow ę niezb ędnej infrastruktury socjalnej, diagnoz ę, analiz ę i ocen ę zjawisk rodz ących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej, przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustaw ą świadcze ń, pobudzanie społecznej aktywno ści w zaspokajaniu niezb ędnych potrzeb życiowych osób i rodzin, prac ę socjaln ą rozumian ą jako działalno ść zawodow ą maj ąca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolno ści do funkcjonowania w społecze ństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjaj ących temu celowi.

Gminny O środek Pomocy Społecznej wspiera i współdziała w organizowaniu pomocy dla osób chorych w tym osób chorych i zaburzonych psychicznie,

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 36

niepełnosprawnych i w podeszłym wieku, realizuje programy z zakresu przeciwdziałania przemocy i narkomanii, podejmuj ąc współprac ę z organizacjami po żytku publicznego i stowarzyszeniami, Ko ściołem katolickim i innymi związkami wyznaniowymi, a tak że z osobami fizycznymi i prawnymi.

Ponadto pracownicy GOPS zajmuj ą si ę wdra żaniem projektów socjalnych i programów dotycz ących wsparcia i pomocy na rzecz rodzin niewydolnych wychowawczo, ubogich oraz zagro żonych patologiami społecznymi i marginalizacj ą.

Realizowane s ą działania profilaktyczne wspólnie z GKRPA na rzecz dzieci i młodzie ży ze środowisk szczególnie nara żonych na uzale żnienia.

Liczba zasiłkobiorców oraz liczba osób w rodzinach korzystaj ących obj ęta pomoc ą społeczn ą w latach 2005-2009.

Stan na dzie ń 31.12. 2005 2006 2007 2008 2009

Liczba rodzin 255 281 278 229 230

Liczba osób w rodzinach 929 1001 972 766 747

(Źródło: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach)

Pocz ąwszy od 2004r. Gminny O środek Pomocy Społecznej obsługuje mieszka ńców gminy Skierniewice w zakresie ustalania uprawnie ń , wydawania decyzji administracyjnych oraz wypłat ą i weryfikacj ą świadcze ń rodzinnych

Świadczeniami rodzinnymi s ą:

1) zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego, 2) jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia si ę dziecka , 3) świadczenia opieku ńcze: zasiłek piel ęgnacyjny i świadczenie piel ęgnacyjne . Przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków do tego zasiłku uzale żnione jest m.in. od spełnienia kryterium dochodowego .

Zasiłek rodzinny przysługuje, je żeli przeci ętny miesi ęczny dochód rodziny w przeliczeniu na osob ę w rodzinie albo dochód osoby ucz ącej si ę nie przekracza kwoty 504 zł . W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymuj ące si ę orzeczeniem o niepełnosprawno ści lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 37

znacznym stopniu niepełnosprawno ści, zasiłek rodzinny przysługuje, je żeli przeci ętny miesi ęczny dochód rodziny w przeliczeniu na osob ę albo dochód osoby ucz ącej si ę nie przekracza kwoty 583 zł .

Osoba maj ąca prawo do zasiłku rodzinnego mo że ubiega ć si ę o nast ępuj ące dodatki:

Dodatek z tytułu urodzenia dziecka

Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego

Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka

Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej

Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego

Dodatek z tytułu podj ęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania

Dodatek z tytułu rozpocz ęcia roku szkolnego

Świadczenia rodzinne przysługuj ą: 1) obywatelom polskim; 2) cudzoziemcom: - do których stosuje si ę przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, - je żeli wynika to z wi ążą cych Rzeczpospolit ą Polsk ą umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym, - przebywaj ącym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie si ę, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w zwi ązku z okoliczno ści ą, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z pó źn. zm.), lub w zwi ązku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchod źcy lub

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 38

ochrony uzupełniaj ącej, je żeli zamieszkuj ą z członkami rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, je żeli zamieszkuj ą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres zasiłkowy, w którym otrzymuj ą świadczenia rodzinne, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy mi ędzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowi ą inaczej i spełniaj ą wszystkie ustawowe warunki, od których uzale żnione jest przyznanie prawa do świadcze ń.

Liczba osób korzystaj ących z pomocy w formie świadcze ń rodzinnych w latach 2005-2009.

Stan na dzie ń 31.12. 2005 2006 2007 2008 2009

Liczba rodzin 418 538 517 427 395

Liczba świadczeniobiorców 615 1001 1045 942 839

(Źródło: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach)

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przyznawane s ą na warunkach okre ślonych w ustawie z dnia 7 wrze śnia 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Z 2009 r. Nr 1, poz. 7 z pó źn. zm.).

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługuj ą: 1) obywatelom polskim; 2) cudzoziemcom: a) je żeli wynika to z przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, b) je żeli wynika to z wi ążą cych Rzeczpospolit ą Polsk ą umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym, c) przebywaj ącym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie si ę, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich oraz zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w zwi ązku z okoliczno ści ą, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z pó źn. zm.), d) przebywaj ącym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zwi ązku z uzyskaniem statusu uchod źcy lub ochrony uzupełniaj ącej, je żeli osoby te zamieszkuj ą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres świadczeniowy, w którym otrzymuj ą świadczenia z funduszu alimentacyjnego, chyba

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 39

że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy mi ędzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowi ą inaczej.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługuj ą w wysoko ści bieżą co ustalonych alimentów, jednak że nie wy ższej ni ż 500 zł miesi ęcznie.

Przyznanie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego uzale żnione jest od spełnienia kryterium dochodowego . Świadczenia te przysługuj ą, je żeli dochód rodziny w przeliczeniu na osob ę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł .

Do świadczenia z funduszu alimentacyjnego ma prawo osoba uprawniona do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodz ącego lub zatwierdzonego przez s ąd, je żeli egzekucja okazała si ę bezskuteczna.

Bezskuteczno ść egzekucji w rozumieniu ww. ustawy oznacza egzekucję, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesi ęcy nie wyegzekwowano pełnej nale żno ści z tytułu zaległych i bie żą cych zobowi ąza ń alimentacyjnych.

Za bezskuteczn ą egzekucj ę uwa ża si ę równie ż niemo żno ść wszcz ęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłu żnikowi alimentacyjnemu przebywaj ącemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególno ści z powodu: a) braku podstawy prawnej do poj ęcia czynno ści zmierzaj ących do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłu żnika, b) braku mo żliwo ści wskazania przez osob ę uprawnion ą miejsca zamieszkania dłu żnika alimentacyjnego za granic ą.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługuj ą osobie uprawnionej do uko ńczenia przez ni ą 18 roku życia albo w przypadku gdy uczy si ę w szkole lub szkole wy ższej do uko ńczenia przez ni ą 25 roku życia, albo w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawno ści - bezterminowo.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 40

Liczba osób korzystaj ących z pomocy w formie zaliczki alimentacyjnej (ZA) a nast ępnie funduszu alimentacyjnego (FA) w latach 2005-2009.

2005 2006 2007 2008 2009 Stan na dzie ń 31.12. ZA ZA ZA ZA/FA FA

Liczba rodzin 25 26 25 23/29 28

Liczba świadczeniobiorców 48 50 48 41/49 48

(Źródło: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach)

2. Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych

Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych powołana została na podstawie art. 41 ust. 3 ustawy o wychowaniu w trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. nr 147 poz. 1231 z pó źn. zm.) Do głównych zada ń realizowanych przez komisj ę nale ży prowadzenie działa ń zwi ązanych z profilaktyk ą i rozwi ązywaniem problemów alkoholowych, przemocy domowej oraz narkomanii, a w szczególno ści:

 Zwi ększenie dost ępno ści do pomocy terapeutycznej dla osób uzale żnionych od alkoholu i narkotyków oraz członków ich rodzin (współuzale żnienie)

 Udzielanie rodzinom, w których występuj ą problemy z uzale żnieniami ze szczególnym naciskiem na problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególno ści ochrony przed przemoc ą w rodzinie.

 Prowadzenie profilaktycznej działalno ści informacyjnej i edukacyjnej skierowanej po średnio i bezpo średnio do dzieci i młodzie ży

 Wspomaganie działa ń instytucji, stowarzysze ń i osób fizycznych słu żą cej rozwi ązywaniu problemów alkoholowych i przemocy domowej

Do zada ń GKRPA nale ży równie ż przygotowywanie corocznego projektu Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych oraz Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii, a tak że koordynacja oraz czuwanie nad jego realizacj ą.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 41

6. Słu żba zdrowia

W gminie Skierniewice funkcjonuje Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej świadcz ący usługi dla ludno ści w zakresie opieki zdrowotnej.

Z NFZ umow ę ma podpisanych trzech lekarzy, lekarz internista, lekarz stomatolog z asystentk ą stomatologiczn ą oraz lekarz pediatra. W ZOZ -ie zatrudnione s ą dwie piel ęgniarki zabiegowe oraz piel ęgniarki środowiskowo –rodzinne, które odwiedzaj ą chorych w ich miejscu zamieszkania. Ponadto w Gminie Skierniewice funkcjonuje jedna apteka. Wi ększo ść mieszka ńców Gminy Skierniewice korzysta z placówek medycznych znajduj ących si ę na terenie Miasta Skierniewice Lecznictwo szpitalne, inspekcja sanitarna znajduj ą si ę w Skierniewicach.

6. Organizacje pozarz ądowe

Poni żej zamieszczono najwa żniejsze organizacje pozarz ądowe działaj ące na terenie gminy Skierniewice : Stowarzyszenie Gospody ń Wiejskich w Mokrej Prawej Stowarzyszenie Koła Gospody ń Wiejskich wsi Mokra Lewa Stowarzyszenie Koła Kobiet Wiejskich w Miedniewicach Stowarzyszenie Kobiet Wiejskich wsi Sierakowice Prawe Stowarzyszeniu Kobiet Wiejskich wsi Sierakowice Lewe Stowarzyszenie Wiejskie wsi Wólka, Strobowska, Rzeczków i Pruszków Stowarzyszenie Kobiet wsi D ębowa Góra Stowarzyszenie Kobiet Wiejskich Aktywne, Samice

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 42

V. Problemy społeczne – uj ęcie ogólne

1. Główne problemy organizacji pomocy społecznej w gminie Skierniewice

Główne problemy wyst ępuj ące w sferze organizacji systemu pomocy społecznej w gminie Skierniewice to:

1. Niewystarczaj ąca ilo ść projektów systemowych dotycz ących rozwi ązywania problemów i negatywnych zjawisk społecznych. 2. Konieczno ść wzmocnienia partnerstwa i współpracy organizacji oraz instytucji działaj ących w gminie. 3. Utrwalony model kulturowy i wychowawczy niepromuj ący postaw aktywnych w śród społeczno ści lokalnej 4. Stereotypy zwłaszcza dotycz ące uzale żnie ń funkcjonuj ące w społecze ństwie 5. Niewielka liczba liderów społecznych inicjuj ących działania na szczeblu gminnym i samorz ądowym. 6. Niska świadomo ść społeczna i zaanga żowanie społeczne mieszka ńców 7. Zwi ększenie liczby osób długotrwale bezrobotnych i pogarszanie si ę sytuacji materialnej cz ęś ci społecze ństwa w zwi ązku z nasilaj ącym si ę zjawiskiem rozwarstwienia i pauperyzacji społecze ństwa. 8. Zwi ększenie liczby osób i rodzin z problemami uzale żnie ń. 9. Nie wystarczaj ąco rozwini ęta sie ć infrastruktury socjalnej oraz brak powszechno ści zatrudnienia socjalnego 10. Brak długofalowych i długoterminowych programów dotycz ących profilaktyki w śród dzieci i młodzie ży w poł ączeniu z niewystarczaj ącą ofert ą zaj ęć pozalekcyjnych, wyrównawczych, rekreacyjno-sportowych i socjoterapeutycznych.

2. Główne problemy zarz ądzania sfer ą społeczn ą

1. Konieczno ść umocnienia instytucji na rzecz rozwoju współpracy lokalnej, regionalnej i europejskiej 2. Wdro żenie systemu organizacyjnego dla wspierania inicjatyw obywatelskich

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 43

3. Konieczno ść efektywniejszego wykorzystania istniej ącej infrastruktury technicznej i społecznej 4. Konieczno ść zapewnienia jednostce organizacyjnej pomocy społecznej wła ściwej bazy lokalowej, zaopatrzenia w sprz ęt i niezb ędne środki finansowe, w tym zasoby kadrowe, uwzgl ędniaj ąc dodatkowe zadania nakładane na pomoc społeczn ą w zwi ązku z nowymi aktami prawnymi oraz przyst ąpienie do programów funduszy unijnych. 5. Umo żliwienie podnoszenia pracownikom kwalifikacji, pogłębiania wiedzy, nabywanie nowych do świadcze ń i ich wymian ę.

3. Grupy docelowe wymagaj ące wsparcia w ramach pomocy społecznej

Proces rozwi ązywania problemów społecznych nie mo że obywa ć si ę bez udziału lokalnej społeczno ści. Oznacza to konieczno ść partnerstwa sektora publicznego ze społecze ństwem, a w ich ramach inicjowanie i podejmowanie społecznego dialogu. Jednym z rezultatów tak pojmowanego procesu integracji społecznej, jest identyfikacja grup społecznych wymagaj ących wsparcia w ramach pomocy społecznej. W gminie Skierniewice s ą to:

 Osoby długotrwale bezrobotne, zwłaszcza osoby z rodzin dotkni ętych podwójnym bezrobociem, bez prawa do zasiłku; oraz kobiety w wieku po 40 roku życia, nale ży podj ąć działania zmierzaj ące do ponownego wł ączenia ich w życie gminy, a zwłaszcza przywrócenia na rynek pracy,

 Osoby niepełnosprawne i chore psychicznie - na terenie gminy nale ży przeciwdziała ć wykluczeniu i marginalizacji społecznej poprzez włączanie niepełnosprawnych w życie społeczno- gospodarcze gminy oraz poszerzanie ró żnych form wsparcia środowiskowego i ofert pomocy i konsultacji psychologicznych i psychiatrycznych

 Osoby starsze – zwłaszcza w wieku s ędziwym, osoby samotne, szczególnie nara żone na marginalizacje i wykluczenie społeczne – nale ży podj ąć działania zmierzaj ące do zmiany wizerunku człowieka starego jako jednostki czynnej społecznej oraz poszerzy ć formy wsparcia środowiskowego

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 44

 Osoby uzale żnione oraz współuzale żnione od alkoholu i środków psychoaktywnych – konieczne jest rozwijanie programów profilaktycznych oraz terapii dla osób i rodzin osób uzale żnionych oraz podniesienie świadomo ści członków rodzin dot. problemu współuzale żnienia oraz jego negatywnych skutków

 Dzieci i młodzie ż z rodzin zagro żonych wykluczeniem społecznym oraz marginalizacj ą ze szczególnym uwzgl ędnieniem rodzin patologicznych – nale ży rozszerzy ć oferty świetlic środowiskowych i socjoterapeutycznych oraz wdra żać nowe projekty i programy z zakresu terapii i psychoterapii oraz profilaktyki środowiskowej.

4. Identyfikacja podstawowych problemów społecznych

W toku analizy dokumentów statystycznych b ędących w posiadaniu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej dokonano identyfikacji podstawowych problemów społecznych w Gminie Skierniewice, s ą to:  Do ść wysoka stopa bezrobocia w tym długotrwałego bezrobocia i jego niekorzystna struktura  Brak odpowiednich kwalifikacji zawodowych ludno ści i ich niedostosowanie do zmieniaj ących si ę wymogów rynku pracy  Niskie dochody ludno ści i znaczny w nich udział pomocy socjalnej, patologie społeczne,  Niekorzystne zmiany struktury demograficznej (starzenie si ę ludno ści, nie wysoki przyrost naturalny),  Zbyt mała liczba i niewielkie znaczenie organizacji pozarz ądowych,  Niewystarczaj ąca aktywno ść lokalnej społeczno ści.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 45

VI. Problemy społeczne w perspektywie Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach

1. Kwestia osób bezrobotnych ze szczególnym uwzgl ędnieniem osób długotrwale pozostaj ących poza rynkiem pracy

Statystyki dotycz ące bezrobocia w znacznym stopniu zniekształcaj ą obraz zjawiska ze wzgl ędu na du ży stopie ń tzw. bezrobocia utajonego oraz powszechno ści „ pracy na czarno ‘’. Bezrobocie powoduje, i ż standard życia wielu rodzin stale si ę obni ża w zwi ązku, z czym zwi ązany jest fakt rozszerzania si ę obszaru patologii społecznej. Bezrobotnym zgodnie z definicj ą ustawow ą jest osoba pozostaj ąca bez pracy, ale jednocze śnie zdolna i gotowa do jej podj ęcia w pełnym wymiarze czasu pracy. Bezrobocie, przyczyniaj ąc si ę do zubo żenia materialnego, w bezpo średni sposób wpływa na poziom życia rodzin, wywieraj ąc negatywne skutki zwłaszcza w postaci: • dezintegracji rodziny, • zmniejszenia siły wsparcia emocjonalnego i solidarno ści pomi ędzy członkami rodziny, • zwi ększenia ryzyka zaistnienia patologii życia społecznego. Długookresowe bezrobocie ma wpływ na ekonomiczn ą i psychospołeczn ą sfer ę życia człowieka bezrobotnego oraz jego rodzin ę. Jednym z pierwszych skutków utraty pracy jest obni żenie standardu życia rodziny, tak że wtedy, gdy otrzymywane są świadczenia kompensuj ące płac ę. Sytuacja materialna osób dotkni ętych bezrobociem zale ży od ich standardu życia w czasie zatrudnienia, a zwłaszcza od posiadanych dóbr trwałego użytku, oszcz ędno ści i długów. Trudno ści finansowe w takich rodzinach prowadz ą do drastycznych ogranicze ń wydatków nawet na podstawowe potrzeby bytowe. Problem bezrobocia dotyczy nie tylko osoby nim dotkni ętej, lecz tak że całej rodziny. Pogorszenie funkcjonowania rodziny jest proporcjonalne do okresu pozostawania bez pracy, i mo że przejawia ć si ę problemami i kryzysem w rodzinie, a nawet doprowadzi ć do jej rozpadu. Pojawia si ę tak że gro źba przyjmowania przez dzieci negatywnych wzorów osobowych, a w konsekwencji „dziedziczenia statusu osoby bezrobotnej”.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 46

Du ża liczba grupy osób bezrobotnych i długotrwale bezrobotnych świadczeniobiorców pomocy społecznej ł ączy si ę ze wzrostem zada ń i wydatków oraz konieczno ści ą dostosowania dotychczasowych form działania do nowych potrzeb. Podstawowe znaczenie w pomocy w wychodzeniu z bezrobocia ma praca socjalna oraz działania środowiskowe dotycz ące aktywizacji osób bezrobotnych. Praca socjalna prowadzona przez pracowników socjalnych to mi ędzy innymi pomoc w planowaniu nowych koncepcji życia zawodowego, rozbudzanie motywacji do działania ukierunkowanego na zatrudnienie, jak równie ż technika kontaktu socjalnego, która pozwala na to, by pomoc uzale żniona była i stymulowała aktywno ść osoby bezrobotnej i jego rodziny. Niepokoj ący jest wpływ bezrobocia na zachowania patologiczne. Szczególnie niebezpiecznym zjawiskiem staje si ę alkoholizm i przemoc w rodzinie. Długie pozostawanie bez pracy mo że powodowa ć procesy dezintegracji życia rodzinnego. Przymusowa bezczynno ść zawodowa i nieuregulowany tryb życia wyzwalaj ą zachowania społecznie nieakceptowane, skierowane na rodzin ę i lokalne środowisko. Negatywne emocje zwi ązane sytuacj ą bezrobocia przenoszone s ą na najbli ższych, na środowisko rodzinne. Długotrwałe bezrobocie, z jego negatywnymi konsekwencjami psychospołecznymi, wymaga odpowiednich form oddziaływa ń pomocy społecznej oraz instytucji bezrobotnych organizacji zajmuj ących si ę reintegracj ą zawodow ą. Liczba bezrobotnych w Gminie, zarejestrowanych w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Skierniewicach wyniosła na koniec 2009 roku 250 osób. Wska źnik bezrobocia rejestrowanego w stosunku do liczby osób w wieku 18 -64lata tj.4492 osób na dzie ń 31.12.2009 roku wynosił 5,57%.

Liczba bezrobotnych, ludno ści w wieku produkcyjnym i wskaźnika bezrobocia. Uj ęcie dynamiczne w latach 2005- 2009 w Gminie Skierniewice.

w tym Stan na 31.12 ogółem bezrobotni kobiety męż czy źni rok 2005 308 161 147 rok 2006 244 129 115 rok 2007 229 126 103 rok 2008 158 82 76 rok 2009 250 125 125 * - wskaźnik bezrobocia rejestrowanego Źródło: dane z Powiatowego Urz ędu Pracy w Skierniewicach

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 47

Na dzie ń 31.12.2009 r. w PUP było zarejestrowanych 250 osób z terenu gminy Skierniewice. Na koniec 2009 roku pracy nie miało 125 kobiet i 125 m ęż czyzn. Wśród zarejestrowanych osób bezrobotnych 50% stanowiły kobiety, których sytuacja na rynku pracy jest specyficzna (zró żnicowanie wiekowe, wykształcenie, stan cywilny) i tym samym trudniejsza ni ż m ęż czyzn i na przestrzeni ostatnich 5 lat osi ągn ęła ten sam poziom co liczba zarejestrowanych m ęż czyzn. Na podstawie danych statystycznych stwierdzono, i ż według stanu na 31.12.2009 roku liczba osób bezrobotnych tj.250osób w odniesieniu do całkowitej liczby mieszka ńców Gminy (dane z Urz ędu Gminy w Skierniewicach) wynosi 3,57%. i zmalała o 58 osób w stosunku do 2005r. Jednocze śnie zauwa żyć nale ży, że w stosunku do roku 2008 wzrosła o 92osoby .

Bezrobocie jest jednym z przesłanek do ubiegania się o przyznanie pomocy społecznej, wymienionej w art. 7 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku. W 2009 roku w Gminnym O środku Pomocy Społecznej w Skierniewicach z powodu bezrobocia pomoc ą społeczn ą obj ętych było 128 rodzin w tym osób, co daje 1,83% mieszka ńców gminy. W rodzinach tych zamieszkiwało 371 osób, co daje 5,29% ogółu mieszka ńców (7011) gminy Skierniewice. Liczba osób i rodzin korzystaj ących z pomocy z powodu bezrobocia w stosunku do roku 2005 uległa zmniejszeniu gdzie w gminie zamieszkiwało 6029 osób i wynosiła wówczas 8,62%

Liczba rodzin i osób korzystaj ących z pomocy społecznej z tytułu bezrobocia w latach 2005-2009.

Stan na 31.12. 2005 2006 2007 2008 2009

Liczba rodzin 166 152 160 117 128

Liczba os .w rodzinach 520 525 522 333 371

(Źródło: dane Gminnego o środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 48

2. Kwestia osób niepełnosprawnych oraz przewlekle chorych.

Problem niepełnosprawno ści istniał od zawsze. Kultur ę i serce narodu, od niepami ętnych czasów, oceniano po stosunku danej społeczno ści do osób starych, chorych i niepełnosprawnych. Za niepełnosprawne uznaje si ę, zgodnie z ustaw ą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych osoby, dotkni ęte trwał ą lub okresow ą niezdolno ści do pełnienia ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególno ści powoduj ącą niezdolno ść do pracy.

Osoby niepełnosprawne napotykaj ą liczne przeszkody zwi ązane z samodzielnym funkcjonowaniem. S ą to problemy spotykane w życiu codziennym, rodzinie, pracy, urz ędach, na ulicy, przybieraj ące posta ć barier: architektonicznych, psychicznych, materialnych, prawnych czy społecznych. Od stopnia niepełnosprawno ści zale ży czy osoba niepełnosprawna osi ągnie odpowiednie wykształcenie, uzyska zatrudnienie, zapewni sobie materialne warunki życia, dost ęp do infrastruktury medycznej i rehabilitacyjnej, do systemu edukacji i kultury. Obok tych utrudnie ń osoba niepełnosprawna musi pokona ć funkcjonuj ące nadal w społecze ństwie bariery świadomo ściowe bierno ść , niezrozumienie, niech ęć i niewiedz ę. Na podobne problemy napotykaj ą osoby długotrwale chore, które w okresie choroby maj ą ograniczone mo żliwo ści wypełniania swych ról społecznych, a nawet rodzinnych. Niepełnosprawno ść oraz długotrwała choroba znajduj ą si ę w katalogu przesłanek do udzielenia pomocy społecznej, zgodnie z art. 7 pkt. 5 i 6 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. W 2009r roku z pomocy społecznej z powodu niepełnosprawno ści skorzystało 75 rodzin, w tym 184 osób w rodzinie, oraz z powodu długotrwałej choroby - 61 rodzin w tym 148 osób w rodzinach.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 49

Liczba rodzin i osób korzystaj ących z pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawno ści w latach 2005 - 2009.

Stan na dzie ń 31.12. 2005 2006 2007 2008 2009

Liczba rodzin 78 70 90 91 75

Liczba osób w rodzinach 226 191 266 247 184

( Źródło: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach)

Liczba rodzin i osób korzystaj ących z pomocy społecznej z tytułu długotrwałej choroby w latach 2005 - 2009.

Stan na dzie ń 31.12. 2005 2006 2007 2008 2009

Liczba rodzin 31 52 67 59 61

Liczba osób w rodzinach 112 174 196 140 148

(Źródło: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach)

Szczególna forma pomocy finansowej dla osób niepełnosprawnych jest zasiłek stały przyznawany w oparciu o art. 37 ust. 1 i 2 cyt. ustawy, który przyznawany jest pełnoletniej osobie samotnej lub pełnoletniej osobie w rodzinie, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawno ści, je żeli jej dochód, jak równie ż dochód na osob ę w rodzinie jest ni ższy ni ż kryterium dochodowe osoby samotnej lub ni ższy ni ż kryterium dochodowe rodziny. Z tego typu świadcze ń w 2009 roku skorzystało ł ącznie 18 zasiłkobiorców, liczba osób w rodzinach wynosi 28 Liczba zasiłkobiorców oraz liczba osób w rodzinach korzystaj ących z zasiłku stałego w latach 2005-2009.

Stan na dzie ń 31.12. 2005 2006 2007 2008 2009

Liczba rodzin 20 19 16 17 18

Liczba osób w rodzinach 43 45 39 27 28

(Źródło: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach)

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 50

3. Ubóstwo oraz marginalizacja i wykluczenie społeczne

Ubóstwo jest jednym z najbardziej znacz ących składników warunkuj ących patologi ę życia społecznego w sensie najbardziej dramatycznym: egzystencjalnym, instytucjonalnym i politycznym. Jest składnikiem o tyle niebezpiecznym, że zwi ększa dystans pomi ędzy poszczególnymi warstwami społecznymi, powoduje niemo żno ść zaspokojenia potrzeb, co cz ęsto prowadzi do frustracji. Ubóstwo jest jednym z najbardziej znacz ących składników warunkuj ących patologi ę życia społecznego. "Ubóstwo” - to termin, który funkcjonuje w świadomo ści społecznej jako brak dostatecznych środków materialnych do życia, jako bieda, niedostatek. Idąc dalej - ubóstwo mo żna zdefiniowa ć tak że jako "stan poni żej pewnego zmiennego w czasie progu dochodowego lub progu realizacji potrzeb w odniesieniu do jednostki, rodziny lub grupy społecznej” (T. Pilch, I. Lepalczyk, "Pedagogika społeczna”). Ubóstwo jest składnikiem o tyle niebezpiecznym, że zwi ększa dystans pomi ędzy poszczególnymi warstwami społecznymi, powoduje niemo żno ść zaspokojenia potrzeb, co cz ęsto prowadzi do frustracji. Poj ęcie ubóstwa powstałego na drodze indywidualnych sytuacji życiowych obejmuje takie aspekty jak:

o bezrobocie o niepełnosprawno ść wszelkiego rodzaju, fizyczna, psychiczna, umysłowa o długotrwała, przewlekła choroba o rodziny niepełne, samotnie wychowuj ące dzieci o wielodzietno ść (wg statystyk GUS rodziny ubogie s ą wi ększe od pozostałych, a ich średnia wielko ść wynosi 4,3 osoby) o uzale żnienia (zwłaszcza narkomania i alkoholizm) o samotno ść (zjawisko szczególnie cz ęste w śród emerytów i rencistów posiadaj ących niskie uposa żenia finansowe)

Warto te ż zauwa żyć, że w wielu przypadkach problemy te nie wyst ępuj ą pojedynczo, ale zespołowo, nawarstwiaj ą si ę, stawiaj ąc jednostk ę w bardzo nie korzystnej sytuacji materialno - bytowej i społecznej.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 51

Zjawisko wykluczenia społecznego jest trudno definiowalne. Mamy, bowiem do czynienia z wieloma nakładaj ącymi si ę wymiarami. Wykluczenie społeczne to sytuacja uniemo żliwiaj ąca lub w sposób znaczny utrudniaj ąca jednostce (osobie) lub grupie zgodnie z prawem pełnienie ról społecznych, korzystanie z dóbr publicznych infrastruktury społecznej - gromadzenie zasobów i zdobywanie dochodów w godny sposób.

Wykluczenie społeczne to brak lub ograniczenie mo żliwo ści uczestniczenia, wpływania i korzystania z podstawowych instytucji publicznych i organizacji, które powinny by ć dost ępne dla wszystkich, a w szczególno ści osób ubogich. Dotyczy osób i rodzin czy te ż grup ludno ści, które:  żyj ą w niekorzystnych warunkach materialnych (ubóstwo)  nie posiadaj ą odpowiednich kwalifikacji umo żliwiaj ących im wej ście na rynek pracy, zało żenie rodziny, czy te ż utrudniaj ą dostosowanie si ę do zmieniaj ących si ę warunków społeczno- ekonomicznych  posiadaj ą cechy utrudniaj ące im korzystanie z powszechnych (codziennych) zasobów społecznych na skutek niepełnosprawno ści, uzale żnienia, długotrwałej choroby, uzale żnie ń, czy innych cech indywidualnych  są przedmiotem niszcz ącego działania innych osób: przemocy, szanta żu, agresji Proces wykluczania mo że by ć: dynamiczny, wielowymiarowy Przejawy wykluczenia bezdomno ść , samotno ść , bierno ść , nieprzestrzeganie norm współ życia deprywacja potrzeb, bezradno ść , osłabienie wi ęzi Skutki dla osób rodzinnych, rozpad rodziny, izolacja, zagro żonych wykluczeniem marginalizacja, utrata poczucia własnej to żsamo ści i celu w życiu (tzw.„zatracenie siebie”) Skutki dla społecze ństwa w ograniczenie demokracji, zagro żenie demokracji, tym społecze ństwa ekstremalne nierówno ści, pojawienie si ę podklas lokalnego

Grupy wra żliwe na wykluczenie społeczne to: dzieci i młodzie ż ze środowisk zaniedbanych dzieci wychowuj ące si ę poza rodzin ą kobiety samotnie wychowuj ące dzieci ofiary patologii życia rodzinnego

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 52

osoby bezrobotne w tym długotrwale bezrobotne osoby o niskich kwalifikacjach osoby żyj ące w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych niepełnosprawni i osoby przewlekle chore osoby choruj ące psychicznie osoby samotne w podeszłym wieku osoby opuszczaj ące zakłady karne bezdomni osoby uzale żnione od narkotyków i alkoholu członkowie rodzin osób uzale żnionych/ osoby współuzale żnione imigranci (szczególnie utrzymuj ący si ę z nielegalnej pracy

Podstawowym czynnikiem ubóstwa, a zarazem wykluczenia społecznego jest bezrobocie - szczególnie długotrwałe tzw. długookresowe, powy żej 1 roku czasu, szczególnie nara żone s ą tu tzw . grupy wra żliwe . Grupy wra żliwe to: młodzie ż, osoby niepełnosprawne, osoby o niskich kwalifikacjach (brak wykształcenia) kobiety, szczególnie po 40 roku życia oraz osoby w wieku nie mobilnym). Konsekwencj ą braku pracy jest zubo żenie i nie uczestnictwo w życiu społecznym, ale równie ż ograniczony dost ęp do zabezpieczenia dochodowego w przyszło ści. Praca jest, bowiem źródłem ubezpieczenia społecznego: na okres niezdolno ści do pracy oraz staro ść . Długotrwała choroba i niepełnosprawno ść stanowi ą w Polsce bardzo istotny czynnik wykluczenia społecznego, chocia ż nie zawsze ubóstwa. Mimo formalnie istniej ącego powszechnego systemu opieki zdrowotnej, istnieje ryzyko wykluczenie z powodu deficytów funkcjonowania ochrony zdrowia.

Z powodu ubóstwa w Gminnym O środku Pomocy Społecznej w Skierniewicach w 2009 roku korzystało z pomocy społecznej 178 rodzin w tym 590 osób, co stanowi 8,4 % mieszka ńców gminy.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 53

Liczba zasiłkobiorców oraz liczba osób w rodzinach korzystaj ących z pomocy z powodu ubóstwa w latach 2005-2009.

Stan na dzie ń 31.12. 2005 2006 2007 2008 2009

Liczba rodzin 255 290 205 176 178

Liczba osób w rodzinach 929 708 708 578 590

(Źródło: Dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach)

4. Bezradno ść w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz problemy opieku ńczo – wychowawcze rodzin obj ętych pomoc ą społeczn ą

Bezradno ść wynikaj ąca z zaburzenia równowagi systemu rodzinnego przejawiaj ącego si ę trudno ściami we własnym wypełnianiu ról społecznych przez poszczególnych członków rodziny cz ęsto jest przyczyn ą złego funkcjonowania rodziny. Objawia si ę to problemami w pełnieniu ról rodzicielskich i problemami wychowawczymi zwi ązanymi z prezentowaniem przez dzieci agresywnych zachowa ń, łamaniem obyczajów i norm społecznych. Wszelka pomoc w takim przypadku powinna zmierza ć do udzielania rodzinie wsparcia w odbudowie prawidłowych relacji i umacniania własnych postaw rodzicielskich. Warunkiem powodzenia jest mo żliwie jak najwcze śniejsze udzielenie pomocy oraz stosowanie działa ń profilaktyczno-ochronnych. Znacz ącą cz ęść klientów GOPS stanowi ą rodziny z trudno ściami opieku ńczo- wychowawczymi. Najcz ęś ciej niezaradno ść rodziny w opiece i wychowaniu własnych dzieci ł ączy si ę z innymi dysfunkcjami takimi jak: uzale żnienie od środków psychoaktywnych, przemoc domowa, zaburzenia równowagi systemu rodzinnego w sytuacjach kryzysowych, problemy w pełnieniu ról rodzicielskich, mał żeńskich, zawodowych wyra żaj ące si ę m. in. w postaci niedojrzało ści emocjonalnej, problemach we współ życiu z lud źmi, trudno ściach adaptacyjnych, nie zaradno ści w prowadzeniu gospodarstwa domowego, problemy wychowawcze w środowisku rodzinnym, szkolnym ujawniaj ące si ę w postaci zachowa ń buntowniczych, agresywnych, konfliktowych, łamania przez dzieci i młodzie ż panuj ących obyczajów, norm, warto ści.

Środowisko rodzinne jest pierwszym środowiskiem wychowawczym w życiu dziecka. Tu nawi ązuje ono pierwsze kontakty z innymi lud źmi i zdobywa pierwsze

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 54

do świadczenia z dziedziny współ życia społecznego. Na środowisko rodzinne składaj ą si ę: struktura rodziny, atmosfera wychowawcza w domu, warunki materialne i zdrowotne, stopie ń wykształcenia rodziców i ogólna struktura środowiska. Zaburzona struktura rodziny, cz ęsto spotykana w śród świadczeniobiorców o środka, niekorzystnie wpływa na sytuacj ę dziecka, na jego wi ęź z rodzin ą. Rodziny - świadczeniobiorcy o środka odznaczaj ą si ę cz ęsto zaburzon ą struktur ą w postaci nieustabilizowanych formalnie i społecznie zwi ązków, rozkładem po życia mał żeńskiego, cz ęstymi zmianami partnerów, wyst ępuje w nich przemoc skierowana na partnera lub dzieci.

W rodzinach zaburzonych rodzicom brakuje umiej ętno ści tworzenia wła ściwego klimatu życia rodzinnego, rozładowywania napi ęć powstałych poza domem, wła ściwych wzorców komunikacji i dawania rodzinie poczucia bezpiecze ństwa, obdarzania dzieci uwag ą. Rodziny te cz ęsto żyj ą w takich społeczno ściach, które nie chc ą ingerowa ć w życie innych lub nie potrafi ą pomóc gdy ż same nie posiadaj ą wła ściwych wzorców. W wielu sytuacjach dzieci pochodz ące z tych rodzin pozostawione s ą same sobie, wi ększo ść wolnego czasu sp ędzaj ą w śród rówie śników na podwórku, cz ęś ciej pojawiaj ą si ę u nich problemy w szkole (mniej czasu po świ ęcaj ą przygotowywaniu si ę do lekcji, prze żywaj ą wi ęcej pora żek szkolnych w efekcie, czego rezygnuj ą z podejmowania wysiłku w zdobywaniu wiedzy), w takiej sytuacji rodzice nie pomagaj ą, lecz podwy ższaj ą wymagania w stosunku do ocen i zachowania dziecka lub te ż w ogóle przestaj ą si ę nim interesowa ć. Dzieci odrzucane przez środowisko rodzinne szukaj ą akceptacji wśród rówie śników, ł ącz ą si ę w grupy subkulturowe, zaczynaj ą wagarowa ć, ucieka ć z domu i popada ć w konflikt z prawem.

Problemy opieku ńczo - wychowawcze, przemoc w rodzinie, konflikty mi ędzypokoleniowe wielokrotnie s ą przyczyn ą umieszczania dzieci i młodzie ży w placówkach opieku ńczo - wychowawczych lub resocjalizacyjnych, a dla dorosłych ofiar przemocy domowej s ą powodem szukania schronienia i porad w placówkach i organizacjach „pomocowych”. Rodzina dysfunkcyjna nie jest w stanie spełni ć swoich podstawowych zada ń, gdy ż:

 nie realizuje wła ściwie funkcji opieku ńczo-wychowawczej  nie zaspokaja potrzeb materialnych i duchowych

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 55

 nie przekazuje wła ściwych społecznie wzorów post ępowania norm i zasad współ życia społecznego Praca z rodzin ą problemow ą winna zmierza ć do uwzgl ędnienia indywidualnych problemów jej członków, a tak że do naprawy ró żnych systemów, których rodzina jest cz ęś ci ą składow ą:  system o światowy  system społeczno ści s ąsiedzkiej  system społeczno ści zawodowej  system społeczno ści lokalnej

Liczba rodzin oraz liczba osób w rodzinach korzystaj ących z pomocy z powodu bezradno ści w sprawach opieku ńczo- wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego w latach 2005-2009.

Rodziny bezradne w sprawach opieku ńczo wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego Stan na dzie ń 31.12.

Ogólna Rodziny samotnie Rodziny wielodzietne liczba wychowuj ące dzieci 2005 rok 136 65 90 2006 rok 56 27 33 2007 rok 55 32 26 2008 rok 48 30 18 2009 rok 47 38 9  (Źródło: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach)

W 2009 roku z pomocy społecznej tut. o środka skorzystało ł ącznie 47 rodzin bezradnych w sprawach opieku ńczo wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego z czego 38 rodzin zdiagnozowano jako rodziny niepełne oraz 9 to rodziny wielodzietne. W stosunku do roku 2005, gdzie liczba ta wynosiła 136 z tego rodziny samotnie wychowuj ące dzieci – 65, rodziny wielodzietne -90, stanowi to znacz ący spadek. Przyczyną tego zjawiska, mo że by ć zmniejszenie si ę liczby rodzin wielodzietnych i niepełnych w stosunku do lat poprzednich, oraz znajduj ące si ę na bardzo niskim poziomie kryterium dochodowe uprawniaj ące do świadcze ń z pomocy

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 56

społecznej lub te ż wieloletnia praca socjalna prowadzona przez pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej.

5. Problem uzale żnie ń: alkoholizm i narkomania

Alkoholizm jest zjawiskiem, które dotyka bardzo wielu mieszka ńców naszej gminy w ró żnym wieku, niezale żnie od miejsca zamieszkania, płci, wykształcenia. Alkoholicy to ludzie, którzy nie s ą w stanie konsekwentnie kontrolowa ć swojego picia przez dłu ższy czas i którzy nie mog ą r ęczy ć za swe zachowanie po tym jak zaczn ą pi ć. Jest to choroba, któr ą mo żna zatrzyma ć, ale nie wyleczy ć. Potrafimy zaproponowa ć sposoby i środki, które b ędą sprzyja ć całkowitej abstynencji osoby uzale żnionej i rekonstrukcji jej sposobu życia. Nie znamy dot ąd sposobu, aby osoba uzale żniona powróciła do kontrolowanego picia. Dlatego mówimy „trze źwy alkoholik„, a nie „były alkoholik”. Proces uzale żnienia jest nieodwracalny, co nie oznacza braku mo żliwo ści powrotu do trze źwego życia. Nie wystarczy jednak w tym celu przesta ć pi ć. Leczenie jest długotrwałym procesem, tak jak długotrwałym procesem jest rozwój uzale żnienia. Alkoholizm jest szczególnie drastycznym problemem w naszym kraju. Ka żdy człowiek do świadczaj ący picia ma prawo do pomocy prawnej, socjalnej, psychologicznej i medycznej, bez naruszenia jego godno ści osobistej. Nadu żywanie alkoholu jest przyczyn ą powstawania innych problemów: zdrowotnych oraz problemów materialnych, zawodowych i wychowawczych. Powoduje zaburzenie relacji mi ędzy członkami rodziny. Alkohol cz ęsto bywa przyczyn ą agresji, stosowania przemocy wobec członków rodziny, stosowania niewła ściwych metod wychowawczych wobec dzieci, kryzysu a nawet rozpadu rodziny. W rodzinach długotrwale nadu żywaj ących alkoholu wzorzec picia powielaj ą dzieci. Niepokoj ącym zjawiskiem jest fakt wzrastania liczby osób uzale żnionych i obni żania si ę wieku osób si ęgaj ących po alkohol. Coraz cz ęś ciej interwencje w leczeniu alkoholizmu rozpoczyna si ę od nieuzale żnionych członków rodzin uwikłanych w problem alkoholowy. Zgodnie z zapisami ustawy o wychowaniu w trze źwo ści i przeciwdziałania alkoholizmowi - udzielanie pomocy rodzinom, w których wyst ępuj ą problemy alkoholowe, a w szczególno ści ochrona przed przemoc ą w rodzinie nale ży do zada ń własnych gminy.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 57

Narkomania - potoczne okre ślenie odnosz ące si ę do uzale żnienia od substancji chemicznych wpływaj ących na czynno ść mózgu. Narkomania charakteryzuje si ę:

• tzw. głodem narkotycznym • przymusem za żywania środków odurzaj ących • ch ęci ą zdobycia narkotyku za wszelk ą cen ę i wszystkimi sposobami

Od pocz ątku lat dziewi ęć dziesi ątych obserwujemy w naszym kraju znaczny wzrost rozmiarów problemu narkotyków. Szybko zwi ększało si ę rozpowszechnienie eksperymentalnego i okazjonalnego u żywania substancji nielegalnych w śród młodzie ży. Pojawiły si ę pierwsze sygnały zainteresowania narkotykami w śród dorosłych. Rosły w znacznym tempie wska źniki narkomanii rozumianej jako regularne u żywanie narkotyków powoduj ące powa żne problemy. Zwi ększała si ę poda ż narkotyków na nielegalnym rynku i w ślad za tym ich dost ępno ść . Wraz ze wzrostem ilo ściowym nast ępowały zmiany jako ściowe. Polska „scena leków” zacz ęła upodabnia ć si ę do zachodnioeuropejskich. Pojawiły si ę na szersz ą skal ę nowe, charakterystyczne dla krajów zachodnich substancje i nowe wzory ich u żywania, które cho ć pod pewnymi wzgl ędami s ą mniej destruktywne, sprzyjaj ą rozwojowi problemu. Nowe środki takie jak: amfetamina, heroina w odmianie do palenia czy halucynogeny, a przede wszystkim przetwory konopi, nie kojarz ą si ę w świadomo ści młodych ludzi z narkomani ą i jej ciemnymi stronami. Łatwo ści si ęgni ęcia po nowe środki sprzyja nie tylko ich „image” oraz wzrost ich dost ępno ści, ale równie ż mniej inwazyjne sposoby przyjmowania . Jednym z najcz ęś ciej stosowanych działa ń maj ących na celu przeciwdziałanie alkoholizmowi i narkomanii i ich ograniczenie jest profilaktyka, która ma na celu m.in. informowanie o ich szkodliwych nast ępstwach. Tymczasem w wielu przypadkach powoduje ono tylko rozbudzenie ciekawo ści młodzie ży na skutek tendencyjnych informacji i ich nadawców. Tylko wła ściwie dobrane programy profilaktyczne mog ą si ę przyczyni ć do odrzucenia niewła ściwych zachowa ń. Powinny one ukazywa ć postawy społecznie akceptowane, wzorce alternatywne wobec subkultury alkoholowej i narkoma ńskiej. Wobec tego programy profilaktyczne nie powinny si ę koncentrowa ć na straszeniu i proponowaniu abstynencji, ale na informowaniu o mechanizmach uzale żnienia, na rozwijaniu umiej ętno ści

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 58

odpowiedzialnego podejmowania decyzji, a tak że umiej ętno ści radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych oraz na sprzyjaniu rozwojowi osobowo ści.

Jednym z powodów korzystania z pomocy społecznej są równie ż uzale żnienia od alkoholu oraz od narkotyków. W 2009 roku z tego tytułu pomoc ą społeczn ą obj ętych było 52 rodzin w tym 146 osób.

Liczba zasiłkobiorców oraz liczba osób w rodzinach korzystaj ących z pomocy z powodu uzale żnie ń w latach 2005-2009.

Stan na dzie ń 31.12. 2005 2006 2007 2008 2009

Liczba rodzin 82 53 52 46 52

Liczba osób w rodzinach 249 187 178 133 146

Źródło: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach.

6. Bezdomno ść

Bezdomno ść , z uwagi na skal ę zjawiska, jego zło żone przyczyny oraz szczególnie dotkliwe społeczno - ekonomiczne skutki, jest kwesti ą społeczn ą o znaczeniu i zasi ęgu globalnym, maj ącym specyficzne, regionalne i lokalne uwarunkowania. Bezdomno ść warunkuj ą liczne przyczyny, do których nale ży zaliczy ć przede wszystkim:  rozpad rodziny - a wi ęc zerwanie wi ęzi formalnych, psychologicznych i społecznych oraz brak mo żliwo ści spełniania przez rodzin ę jej podstawowych funkcji  pogł ębiaj ące si ę ubóstwo pewnych warstw społecznych  eksmisje - prawny nakaz opuszczenia lokalu, spowodowany w wi ększo ści przypadków zadłu żeniem z tytułu opłat czynszowych  opuszczenie zakładu karnego przy jednoczesnym braku mo żliwo ści powrotu do mieszkania  brak stałych dochodów i stałego źródła utrzymania  przemoc w rodzinie  konflikty spowodowane brakiem tolerancji społecznej

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 59

 uzale żnienia  brak schronienia spowodowany: opuszczeniem Domu Dziecka, opuszczeniem szpitala psychiatrycznego  uchod źstwo

Działania o charakterze profilaktycznym w gminie winny by ć skierowane mi ędzy innymi do następuj ących osób i grup społecznych:  osób i rodzin zagro żonych eksmisj ą  wychowanków opuszczaj ących Domy Dziecka  byłych wi ęź niów i osób opuszczaj ących zakłady karne  środowisk patologicznych  innych grup szczególnie zagro żonych bezdomno ści ą.

Zapewnienie schronienia nale ży do zada ń własnych gminy o charakterze obowi ązkowym i wynika z art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku. W strukturach GOPS nie funkcjonuje schronisko dla osób bezdomnych o zasi ęgu gminnym. Liczba zasiłkobiorców korzystaj ących z pomocy z powodu bezdomno ści w latach 2005 - 2009.

Stan na dzie ń 31.12. 2005 2006 2007 2008 2009

Liczba osób 1 1 1 1 4

Źródło: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach.

7.Osoby w wieku podeszłym i s ędziwym

Jednym z celów polityki społecznej realizowanych przez O środek Pomocy Społecznej jest ułatwienie funkcjonowania w środowisku lokalnym osób starszych. Z danych demograficznych wynika, że społecze ństwo naszej gminy starzeje si ę i proces b ędzie narastał. W 2009 roku na 7011 mieszka ńców gminy przypadało 1368 osób w wieku podeszłym, co stanowi 19,5% mieszka ńców gminy.

W przyszło ści szczególn ą uwag ę b ędzie nale żało zwróci ć na pomoc i aktywizacj ę osób „złotego wieku”. Nale ży doło żyć wszelkich stara ń, aby ograniczy ć marginalizacj ę i wykluczenie tej kategorii mieszka ńców z życia społecznego. Działania w głównej mierze nale ży ukierunkowa ć na wsparcie osób starszych w środowisku zamieszkania, oferuj ąc szeroki wachlarz usług socjalnych, gdy ż zmiany

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 60

zwi ązane z wiekiem prowadz ą do ograniczenia samodzielno ści, utraty poczucia bezpiecze ństwa i wynikaj ącej z niej niemo żno ści podejmowania samodzielnych decyzji. Zaw ęż a si ę własny horyzont patrzenia na świat, zmniejsza si ę sprawno ść intelektualna, stary człowiek czuje si ę zagubiony. Bardzo cz ęsto poczucie zagubienia wynika po prostu z l ęku, trosk i osamotnienia.

GOPS zapewnia osobom samotnym, przewlekle chorym, które nie s ą w stanie samodzielnie funkcjonowa ć usługi opieku ńcze w miejscu zamieszkania Ta forma pomocy pozwala pozosta ć osobie starszej w jej naturalnym środowisku. Usługi opieku ńcze s ą finansowane ze środków własnych gminy zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 11 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. gdy ż s ą zadaniem własnym gminy o charakterze obowi ązkowym. Ponadto w 2009 r. realizowano projekt pn” Wzbudzi ć ch ęć działania- program aktywizacji społecznej i zawodowej podopiecznych GOPS Skierniewice” w ramach którego 10 osób długotrwale bezrobotnych i korzystaj ących z pomocy społecznej uzyskało kwalifikacje opiekuna osób starszych . Projekt jest uzupełnieniem mo żliwo ści świadczenia przez o środek usług opieku ńczych oraz poszerza pakiet wsparcia środowiskowego oferowanego osobom starszym oraz aktywizowanie kobiet długotrwale bezrobotnych.

.

VII. Formy świadczonej pomocy przez Gminny O środek Pomocy Społecznej w Skierniewicach

1. Informacje ogólne

Celem pomocy społecznej jest zaspokajanie niezb ędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umo żliwienie im bytowania w warunkach odpowiadaj ących godno ści człowieka. Prawo do świadcze ń z pomocy społecznej uwarunkowane jest wykazaniem si ę własn ą aktywno ści ą w zakresie zaspokajania swych potrzeb życiowych. Pomoc społeczna nie mo że stanowi ć stałego źródła utrzymania, zwłaszcza, je śli chodzi o osoby, które maj ą wszelkie warunki ku temu, aby podj ąć prac ę. Zakłada si ę, że pomoc społeczna powinna w miar ę mo żliwo ści doprowadzi ć

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 61

do życiowego uaktywnienia si ę osoby korzystaj ącej ze świadcze ń, a tak że jej integracji ze środowiskiem. Adresatami pomocy społecznej s ą obywatele Polski i cudzoziemcy posiadaj ących prawo stałego pobytu lub status uchod źcy, zamieszkuj ący i przebywaj ący na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Osoby i rodziny, które korzystaj ą z pomocy społecznej obowi ązane s ą do współudziału w rozwi ązywaniu swoich trudnych sytuacji życiowych przy wsparciu ze strony pracownika socjalnego. Wysoce niepokoj ące jest tak że trwałe uzale żnienie si ę od pomocy społecznej i niech ęć do podejmowania osobistej odpowiedzialno ści za los własny i własnej rodziny, prowadz ący do wykorzystania pomocy społecznej i instytucji gminnych, jako naturalnego i nale żnego sposobu świadcze ń ze strony społecze ństwa. Jednym z głównych celów prowadzonej polityki społecznej powinno by ć, zatem wyrobienie umiej ętno ści społecznych w takim zakresie, aby mieszka ńcy potrafili samodzielnie rozwi ązywa ć pojawiaj ące si ę przed nimi problemy i zagro żenia, a instytucje pa ństwowe i samorz ądowe winny pełni ć wobec jednostek, rodzin i organizacji społecznych jedynie rol ę pomocnicz ą.

2. Zasady udzielania świadcze ń z pomocy społecznej

Prawo do świadcze ń pieni ęż nych z pomocy społecznej przysługuje zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt. 1, 2, 3 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku: • osobie samotnie gospodaruj ącej, której dochód nie przekracza kwoty 451 złotych miesi ęcznie • osobie w rodzinie, w której dochód na osob ę w rodzinie nie przekracza kwoty 351 złotych miesi ęcznie • rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osob ę w rodzinie, przy jednoczesnym wyst ąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art.7 pkt.2-15 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku lub innych okoliczno ści uzasadniaj ących udzielenie pomocy społecznej.

Pomoc społeczna polega w szczególno ści na: • przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustaw ą świadcze ń,

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 62

• pracy socjalnej, • prowadzeniu i rozwoju niezb ędnej infrastruktury socjalnej, • analizie i ocenie zjawisk rodz ących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej, • realizacji zada ń wynikaj ących z rozeznania potrzeb społecznych, • rozwijaniu nowych form pomocy społecznej w samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb. Świadczenia pomocy społecznej udzielane s ą na wniosek osoby zainteresowanej jej przedstawiciela b ądź innej osoby, za zgod ą zainteresowanego, lub na wniosek przedstawiciela ustawowego. Pomoc może by ć tak że udzielona z urz ędu. Rodzina lub osoba zgłasza si ę po pomoc do OPS w miejscu zamieszkania. Decyzje o przyznaniu lub odmowie przyznania pomocy wymagaj ą przeprowadzenia uprzednio wywiadu środowiskowego /rodzinnego/ przez pracownika socjalnego. Pomocy społecznej na zasadach okre ślonych w ustawie udziela si ę osobom i rodzinom, w szczególno ści z powodu: ubóstwa, sieroctwa, bezdomno ści, bezrobocia, niepełnosprawno ści, długotrwałej lub ci ęż kiej choroby, przemocy w rodzinie, potrzeby ochrony macierzy ństwa lub wielodzietno ści, bezradno ści w sprawach opieku ńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych i wielodzietnych, braku umiej ętno ści w przystosowaniu do życia młodzie ży opuszczaj ącej placówki opieku ńczo – wychowawcze, trudno ści w integracji osób, które otrzymały status uchod źcy, trudno ści w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego, alkoholizmu lub narkomanii, zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej, kl ęski żywiołowej lub ekologicznej.

3. Świadczenia pomocy społecznej

Zgodnie z zapisem art.36 ustawy o pomocy społecznej, świadczeniami z pomocy społecznej s ą: świadczenia pieni ęż ne i świadczenia niepieni ęż ne. Do pomocy finansowej zaliczamy: zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy, zasiłek i po życzka na ekonomiczne usamodzielnienie si ę, pomoc dla rodzin zast ępczych, pomoc na usamodzielnienie si ę oraz na kontynuowanie nauki, świadczenia pieni ęż ne na utrzymanie i pokrycie wydatków zwi ązanych z nauk ą j ęzyka -polskiego dla uchod źców. Natomiast do świadcze ń

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 63

niepieni ęż nych: prac ę socjaln ą, bilet kredytowy ,składki na ubezpieczenie zdrowotne, składki na ubezpieczenie społeczne, pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie si ę, sprawienie pogrzebu, poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa, schronienie, posiłek, niezb ędne ubranie, usługi opieku ńcze w miejscu zamieszkania, w o środkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy, specjalistyczne usługi opieku ńcze w miejscu zamieszkania oraz w o środkach wsparcia, mieszkanie chronione, pobyt i usługi w domu pomocy społecznej, opiek ę i wychowanie w rodzinie zast ępczej i placówce opieku ńczo-wychowawczej, pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych, szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone przez o środki adopcyjno-opieku ńcze. Ponadto ustawa o pomocy społecznej z dnia 12marca 2004 roku okre śla szczegółowo zakres zada ń własnych gminy o charakterze obowi ązkowym oraz zadania własne gminy.

W 2009 roku w ramach realizacji zada ń własnych z pomocy społecznej skorzystało 225 rodzin, w tym 741 osób. Warto ść przyznanych świadcze ń to 438 934zł. W tym z zasiłków okresowych skorzystało 109 rodzin w tym 300 osób na łączn ą kwot ę 201 591zł., a z zasiłków celowych i pomocy w naturze – 146 rodzin w tym 410 osoby na ł ączn ą kwot ę 166 142 zł.

Natomiast prac ą socjaln ą było obj ętych 203 rodziny w tym 614 osób.

Gminny O środek Pomocy Społecznej szczególny nacisk kładzie na realizacj ę wieloletniego rz ądowego programu „Pomoc pa ństwa w zakresie do żywiania”,. Do żywianiem w szkołach oraz w placówkach opieku ńczo-wychowawczych obj ętych było 195 dzieci, z czego 7 z pełnego obiadu, a 182 z jednego dania gor ącego. Koszt realizacji wieloletniego programu „Pomoc pa ństwa w zakresie do żywiania” w ramach przyznanej dotacji z bud żetu pa ństwa wyniósł 112 120zł , natomiast z zada ń własnych 74 747 zł. W ramach zasiłków celowych w ramach programu wieloletniego wypłacono kwot ę 100 065 zł

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 64

4. Działania dodatkowe prowadzone przez Gminny O środek Pomocy Społecznej

Ośrodek Pomocy Społecznej prowadzi szereg działa ń pomocowych, aktywizacyjnych i integracyjnych zarówno w stosunku do rodzin i osób obj ętych pomoc ą społeczn ą, jak i grup nara żonych na marginalizacj ę, wykluczenie oraz patologie społeczne, a tak że na rzecz społeczno ści lokalnej:

na rzecz rodzin i osób z problemem przemocy współpraca z GKRPA oraz utworzenie Punktu domowej, alkoholizmu i Konsultacyjnego na bazie GOPS dla rodzin i osób z narkomanii problemem przemocy, prowadzenie Niebieskich kart,

współpraca z GKRPA – zorganizowanie Punktu Konsultacyjnego dla osób z problemem uzale żnie ń na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych Realizacja projektu systemowego pn „Wzbudzi ć na rzecz rodzin zagro żonych ch ęć działania –program aktywizacji społecznej i ubóstwem marginalizacj ą i zawodowej podopiecznych GOPS Skierniewice w wykluczeniem społ. ramach POKL na rzecz dzieci i młodzie ży z rodzin dysfunkcyjnych współpraca z GKRPA w –organizowanie wypoczynku z programami profilaktycznymi

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 65

VIII. Analiza SWOT

1. Wprowadzenie

Analiza SWOT stanowi kompleksowe narz ędzie pomocnicze pozwalaj ące pogł ębi ć ocen ę otoczenia planowanego przedsięwzi ęcia, a tak że wewn ętrznych aspektów warunkuj ących jego powodzenie. Z oczywistych wzgl ędów w niniejszej analizie zdefiniowano jedynie czynniki maj ące kluczowe znaczenie dla polityki społecznej samorz ądu gminy Skierniewice.

Analiz ę SWOT oparto na wyodr ębnionych czynnikach maj ących wpływ na rozwój sfery społecznej. Tre ść analizy jest z natury szersza ni ż wyspecyfikowane czynniki rozwojowe, gdy ż obejmuje ona równie ż nie tylko pola działa ń polityki społecznej, lecz równie ż uwzgl ędnia efekty tych działa ń np. stan rozwoju systemu opieki społecznej, w tym poziom rozwoju instytucji realizuj ących polityk ę społeczn ą władz samorz ądowych. W zasadzie nie mo żna bezpo średnio planowa ć z poziomu władz lokalnych wszystkich kierunków działa ń w polityce społecznej z uwagi na silny zwi ązek tej sfery z polityk ą centraln ą pa ństwa, ale uwzgl ędnia ć nale ży czynniki stymuluj ące do rozwi ązywania problemów społecznych na terenie gminy. St ąd np. jako szans ę uwzgl ędniono zainteresowanie władz (na poziomie deklaratywnym i popartym konkretnymi rozwi ązaniami prawnymi, praktycznymi). Wnioskowanie szans i zagro żeń w przedstawionej powy żej cz ęś ci dokumentu oparte zostało na zestawieniu mocnych i słabych stron. Innymi słowy szanse i zagro żenia stanowi ą pochodn ą wielu czynników. S ą te ż obci ąż one pewnym subiektywnym podej ściem do oceny, osób i grup środowiskowych, uczestników procesu konsultacji społecznych, co zawsze jest nieuniknione w przypadku konieczno ści wyboru kluczowych czynników dla rozwoju danej sfery, w warunkach istnienia wielu kryteriów oceny.

Mocne cechy polityki społecznej gminy s ą czynnikami pozytywnymi z punktu mo żliwo ści rozwoju społeczno-gospodarczego wywołanego m.in. realizacj ą strategii społecznej gminy i działa ń dla aktywizacji społecznej i gospodarczej mieszka ńców.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 66

Rozwój jest tu traktowany jako wszelkie pozytywne zmiany w systemie opieki społecznej wywołane podj ęciem działa ń zawartych w Strategii.

2. Analiza SWOT

W oparciu o diagnoz ę sytuacji społecznej w gminie Skierniewice mo żna wskaza ć najwa żniejsze dla lokalnej społeczno ści problemy.

ANALIZA SWOT

UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE

Mocne strony Słabe strony

o bogactwo, ró żnorodno ść i wysoka o wysoki poziom bezrobocia w tym jako ść zasobów przyrodniczych i długotrwałego bezrobocia krajobrazowych o niskie kwalifikacje oraz brak o potencjał rolniczy (znacz ący udział wykształcenia osób bezrobotnych gruntów o wysokiej przydatno ści o niewystarczaj ące formy aktywizacji rolniczej) osób długotrwale bezrobotnych o bard zo dobre warunki o mała aktywno ść społeczna hydrograficzne tworz ące warunki o starzenie si ę społecze ństwa do wykorzystania ich w turystyce. o niewystarczaj ąca infrastruktura, o stowarzyszenia działaj ące w gminie placówek stacjonarnych dla osób o rozwini ęty system o światy “złotego wieku”. podstawowej o słabo rozwini ęta infrastruktura o dobra współpraca z jednostkami turystyczna i baza sportowo- samorz ądu terytorialnego rekreacyjna o promowanie gminy poprzez o wyst ępowanie patologii społecznych imprezy lokalne i ponadlokalne o odpływ młodzie ży do wi ększych miast o współpraca organizacji i gmin w o brak mieszka ń socjalnych Zwi ązku Miast i Gmin Dorzecza o brak zorganizowanego wolontariatu Bzury o brak du żych zakładów pracy o rozwój infrastruktury w zakresie o przemoc w rodzinach pomocy społecznej – realizacja o brak programów dla sprawców nowych zada ń przemocy o rozwój niematerialnych form o brak o środka interwencji kryzysowej pomocy, ze szczególnym dla ofiar przemocy uwzgl ędnieniem przeciwdziałania o bezradno ść opieku ńczo- wykluczeniu społecznemu. wychowawcza w wielu rodzinach oraz w prowadzeniu gospo darstwa o udział gminy w projektach domowego

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 67

(stan na 14 sierpie ń 2009) o narastaj ąca przest ępczo ść , przemoc i agresja dzieci i młodzie ży 1. „Wzbudzi ć ch ęć działania – o brak świetlic środowiskowych i program aktywizacji społecznej i socjoterapeutycznych na terenie zawodowej podopiecznych GOPS gminy Skierniewice” w ramach programu o nowe zadania gmin zlecane bez Operacyjnego Kapitał Ludzki, pokrycia finansowego ze środków priorytet VII. ” – okres realizacji centralnych 01.01.2008-31.12.2013 o wzrastaj ąca liczba osób z zaburzeniami i chorobami 2. ,,Pracowa ć na swoim- szkolenia psychicznymi aktywizuj ące dla młodzie ży i o brak mieszka ń chronionych dorosłych” – okres realizacji o wandalizm 10.06.2008-10.09.2008 o alkoholizm w wielu rodzinach Cel główny: podniesienie zdolno ści do korzystaj ących z pomocy społecznej zatrudnienia, mobilno ści przestrzennej o niewystarczaj ące środki finansowe i zawodowej oraz rozwoju przeznaczane na programy przedsi ębiorczo ści osób dorosłych profilaktyczne oraz wypoczynek (szczególnie osób chc ących podj ąć dzieci i młodzie ży z rodzin prac ę w zawodach poza rolniczych, patologicznych osób po 45 roku życia, w tym głównie o wyuczona bezradno ść i kobiet, długotrwale bezrobotnych, roszczeniowo ść postaw w śród osób i kobiet po przerwach w pracy rodzin korzystaj ących z pomocy zwi ązanych z macierzy ństwem,) oraz społecznej młodzie ży maj ącej problemy adaptacji o niewystarczaj ące zasoby w zakresie na rynku pracy (szczególnie osób do profilaktyki i ochrony zdrowia 26roku życia dotychczas nie o brak koordynacji współpracy pracuj ących). jednostek samorz ądowych z organizacjami pozarz ądowymi 3.,,Rozwi ń swój potencjał- program o brak organizacji pozarz ądowych zapobiegania bierno ści zawodowej i zajmuj ących si ę sprawami pomocy społecznej ” – okres realizacji społecznej na terenie gminy 01.07.2008-30.06.2009 o niewystarczaj ące zasoby w zakresie Celem ogólnym projektu jest poprawa zabezpieczania usług opieku ńczych w dostępu do zatrudnienia osób miejscu zamieszkania zagro żonych wykluczeniem społecznym.

4.,, Inicjatywa , szkolenie szans ą na nowe, lepsze zatrudnienie” – okres realizacji 01.07.2008-30.09.2008 Cel ogólny projektu to wsparcie rozwoju inicjatyw na rzecz aktywizacji i integracji społeczno ści lokalnych, przyczyniaj ące si ę do realizacji strategii rozwoju kapitału ludzkiego

5.,,MÓJ PIERWSZY KROK DO SAMODZIELNO ŚCI - Uruchomienie punktów przedszkolnych w Gminie

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 68

Skierniewice .” – okres realizacji 01.08.2008-30.07.2010 Cel główny projektu - stworzenie warunków powszechnego dost ępu do edukacji przedszkolnej, a co za tym idzie, wyrównanie szans edukacyjnych dzieci z terenu wiejskiej Gminy Skierniewice poprzez utworzenie 3 punktów przedszkolnych .na terenach wiejskich.

6.,, RÓWNY START - Dajcie mi szans ę, bo te ż mog ę” – okres realizacji 01.08.2008-31.07.2009 Celem głównym projektu jest wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów, zmniejszanie dysproporcji w ich osi ągni ęciach edukacyjnych, podnoszenie jako ści procesu kształcenia poprzez realizację programów rozwojowych wszystkich szkół działaj ących na terenie gminy. Projektem zostały obj ęte wszystkie dzieci ze wszystkich szkół z terenu Gminy Skierniewice tj. 5 szkół podstawowych i 1 gimnazjum.

7."Gotowanie z fantazj ą" - nasz sposób na aktywizacj ę i wzajemn ą integracj ę” – okres realizacji 15.02.2009- 15.05.2009 Zasadniczym celem projektu było zwi ększenie aktywno ści członki ń KGW z terenu Gminy Skierniewice na rzecz integracji społeczno ści lokalnej.

8.,,BEZPIECZNA WIOSKA - Dzieci i młodzie ż spadkobiercami historii i gwarantem bezpiecze ństwa na obszarach wiejskich ” – okres realizacji 01.03.2009-31.07.2009 Cel główny projektu to wsparcie rozwoju inicjatyw na rzecz aktywizacji i integracji młodzie ży, przyczyniaj ące si ę do realizacji strategii rozwoju kapitału ludzkiego na terenach wiejskich.

9.,,Ruch rze źbi umysł” – okres realizacji 01.02.2009-30.06.2009 Celem projektu jest zwi ększenie

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 69

aktywno ści dzieci i młodzie ży na rzecz integracji społeczno ści lokalnej poprzez propagowanie i upowszechnianie kultury i sportu.

UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE Szanse Zagro żenia • poło żenie geograficzne • niedostosowanie szkolnego systemu • blisko ść atrakcji turystycznych do potrzeb lokalnego rynku pracy • walory przyrodniczo – krajobrazowe • brak programów aktywizacji osób • kontakty z gminami partnerskimi długotrwale bezrobotnych po 40 roku • mo żliwo ść pozyskiwania życia dodatkowych środków (fundusze • niewystarczaj ące środki unijne), przekazywane na integracj ę i • rozwój infrastruktury społecznej i reintegracje zawodow ą – roboty technicznej publiczne, prace społecznie • nowy okres finansowania UE 2007- użyteczne 2013 i potencjalne środki na • zły stan techniczny gminnej i inwestycje i rozwój gminy powiatowej infrastruktury • mo żliwo ść pozyskania funduszy w komunikacyjnej. ramach programów rz ądowych • brak środków na budownictwo społeczne • emigracja poza gmin ę i z Polski najbardziej wykształconych i przedsi ębiorczych osób w zwi ązku z ograniczonymi mo żliwo ściami uzyskania pracy, prowadzenia własnej działalno ści gospodarczej i niskimi zarobkami • brak zainteresowania w śród znacznej cz ęś ci mieszka ńców gminy prowadzeniem dział alno ści gospodarczej na własny rachunek • brak środków finansowych na realizacj ę ustawowych zada ń . • ugruntowanie postaw wyuczonej bezradno ści oraz braku aktywno ści zawodowej w śród osób i rodzin korzystaj ących z pomocy społecznej • wzrost patologii dzieci i mło dzie ży oraz propagowanie negatywnych wzorców zachowa ń w skali kraju • wzrost przest ępczo ści nieletnich • zachwianie tradycyjnego modelu rodziny, wzrost rodzin niepełnych, samotnie wychowuj ących dzieci

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 70

IX. Misja i zało żenia Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych

W celu zapobiegania problemom społecznym wyst ępuj ącym na terenie gminy wytyczono główne kierunki realizacji zada ń instytucji i organizacji zajmuj ących si ę pomoc ą społeczn ą, mi ędzy innymi jest to opracowanie nowych szczegółowych programów, a przede wszystkim stworzenie zintegrowanego systemu wsparcia dotycz ącego: • pomocy osobom długotrwale bezrobotnym • wsparcia rodzin wielodzietnych i samotnie wychowujących dzieci • opieki nad dzie ćmi i młodzie żą ze szczególnym uwzgl ędnieniem środowisk zagro żonych uzale żnieniami • pomocy rodzinie w kryzysie i przeciwdziałanie przemocy w rodzinie • wsparcia osób niepełnosprawnych i upo śledzonych i z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin • kompleksowej pomocy osobom starszym, chorym i niesprawnym z powodu wieku • pomoc osobom i rodzinom zagro żonych ubóstwem, marginalizacj ą i wykluczeniem społecznym • wsparcia dla osób bezdomnych • kształcenie kadry pracowników słu żb społecznych

Zało żeniem strategii jest ukształtowanie sprawnego systemu polityki społecznej (socjalnej) w oparciu o rol ę instytucji oraz organizacji pozarz ądowych, wspieranie rozwoju tych organizacji w ramach nowoczesnego modelu pomocy społecznej zarówno instytucjonalnej, jak i pozarz ądowej.

Cele po średnie: Podj ęcie kompleksowych działa ń na rzecz umocnienia roli rodziny. Realizacja Programu pomocy dziecku i rodzinie. Promocja zdrowego stylu życia. Poprawa stanu zdrowia mieszka ńców oraz wzrost odpowiedzialno ści za zdrowie własne i innych.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 71

Pomoc osobom niepełnosprawnym, osobom z zaburzeniami psychicznymi oraz innych potrzebuj ących pomocy, a tak że ich rodzinom Prewencja, profilaktyka oraz skuteczna walka z wszelkimi przejawami patologii społecznych. Organizacja czasu wolnego (pozaszkolnego) dla młodzie ży. Rozwój systemu edukacji oraz poprawa dost ępu do edukacji. Tworzenie warunków do kształcenia młodzie ży upo śledzonej umysłowo oraz kształcenia integracyjnego młodzie ży niepełnosprawnej fizycznie. Zapewnienie bezpiecze ństwa poprzez minimalizowanie zagro żeń kryminalnych i społecznych.

Cele operacyjne: Realizacja kompleksowych projektów ukierunkowanych na reintegracj ę społeczn ą i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Realizacja kompleksowego programu profilaktyki prorodzinnej. Wsparcie finansowe najubo ższych rodzin. Organizowanie specjalistycznego poradnictwa dla rodzin, młodzie ży i dzieci nieprzystosowanych społecznie. Zainicjowanie działalno ści świetlic środowiskowych Zapewnienie osobom niepełnosprawnym mo żliwo ść udziału w życiu publicznym. Utworzenie sieci wsparcia społecznego organizacji i instytucji Poprawa warunków infrastrukturalnych działania GOPS: poszerzenie oferty pomocowej i wsparcia środowiskowego Wspieranie organizacji zajmuj ących si ę przeciwdziałaniu marginalizacji i wykluczeniu społecznemu Wspieranie świetlic socjoterapeutycznych oraz organizacji i ruchów samopomocowych.. Wprowadzanie zach ęt dla inwestorów oraz tworzenie odpowiedniego klimatu do rozwoju przedsi ębiorczo ści lokalnej Organizowanie specjalistycznego poradnictwa oraz warsztatów pracy socjalnej dla o środka pomocy społecznej.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 72

Wspieranie tworzenia funduszy stypendialnych dla młodzie ży najbardziej uzdolnionej, niepełnosprawnej i pochodz ącej z rodzin ubogich. Rozbudowa zaplecza sportowo-rekreacyjno przy szkołach i świetlicach wiejskich Adaptacja szkół do potrzeb niepełnosprawnej fizycznie młodzie ży, tworzenie klas integracyjnych; przygotowanie kadry nauczycielskiej do prowadzenia klas integracyjnych; rozwój kształcenia zawodowego osób niepełnosprawnych. Powi ększenie zasobów mieszkaniowych. Utworzenie Sołeckich Centrów Kultury w celu poprawy oferty kulturalno – rozrywkowej i integracyjnej małych społeczno ści lokalnych . Tworzenie warunków do powstania pozalekcyjnych klubów zainteresowa ń, kół zainteresowa ń w oparciu o baz ę szkoln ą i świetlice wiejskie. Profilaktyka poprzez zwi ększenie świadomo ści prawnej społecze ństwa oraz wiedzy o mo żliwo ściach unikania zagro żeń.

Główne cele i kierunki zapobiegania zagro żeniom społecznym

Warunkami zasadniczymi osi ągni ęcia celów i kierunków okre ślonych w Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych, co jest szczególnie wa żne w sferze pomocy społecznej mieszka ńcom, s ą zgoda polityczna oraz partnerski dialog i akceptacja społeczna.

Główne cele i kierunki zapobiegania zagro żeniom społecznym to:

1. systematyczne diagnozowanie 2. okresowy monitoring i kontrola 3. subsydiarno ść , pomocniczo ść świadcze ń 4. kompleksowo ść rozwi ąza ń 5. wyznaczenie standardów usług socjalnych 6. korzystanie z do świadcze ń samorz ądów partnerskich gmin powiatu 7. konsekwencja i długotrwało ść działania 8. indywidualizacja metod i środków 9. zachowanie współuczestnictwa i pełnoprawno ści klientów 10. prowadzenie konkretnych programów i projektów

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 73

11. zdobywanie środków pozabud żetowych 12. pozyskiwanie środków w ramach funduszy z Unii Europejskiej 13. propagowanie sponsoringu i działalno ści charytatywnej 14. szeroka i ró żnorodna informacja oraz poradnictwo 15. nacisk na profilaktyk ę i zapobieganie 16. współpraca samorz ądów powiatu 17. rozwini ęcie form pomocy środowiskowej 18. polityka parorodzinna 19. decentralizacja działa ń zakładaj ąca wzmocnienie aktywno ści społecznej, tj. ró żnego rodzaju inicjatyw obywatelskich, funkcjonowania organizacji pozarz ądowych i wolontariatu; 20. aktywne uczestnictwo mediów.

Misja: Systemowe podej ście do rozwi ązywania problemów społecznych w celu przeciwdziałania marginalizacji, wykluczeniu i patologiom społecznym oraz poprawy jako ści życia mieszka ńców gminy.

X. Cele strategiczne

Okre ślony w niniejszej Strategii Systemy Rozwi ązywania Problemów Społecznych, wskazuj ą cele szczegółowe oraz plan działania słu żą cy ich osi ągni ęciu. Cele szczegółowe zostały odniesione do poszczególnych zidentyfikowanych problemów społecznych. Okre ślonym działaniom podporz ądkowano instrumenty realizacyjne w postaci okre ślania czasu realizacji, źródeł potencjalnego finansowania oraz odpowiedzialnych za poszczególne działania. Przyczyni się to do uszczegółowienia sposobu wdra żania strategii.

Problem: Istnienie znacz ącego poziomu bezrobocia na terenie gminy Skierniewice, który pogł ębia obszary społeczne zagro żone ubóstwem oraz marginalizacj ą i wykluczeniem.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 74

Cel strategiczny 1

System wsparcia osób i ich rodzin dotkni ętych bezrobociem i zagro żonych długoterminowym pozostaniem bez pracy.

Celem planowanych działa ń w ramach Strategii jest wspieranie bezrobotnych w poszukiwaniu pracy oraz przeciwdziałanie i eliminowanie negatywnych skutków psychospołecznych bezrobocia. Adresatem programu jest grupa osób bezrobotnych z terenu gminy, które s ą podopiecznymi pomocy społecznej i wykazuj ą aktywno ść w poszukiwaniu zatrudnienia.

Cele szczegółowe:

1. Wspieranie bezrobotnego w trakcie poszukiwania zatrudnienia 2. Przeciwdziałanie uzale żnieniu świadczeniobiorców od instytucji pomocy społecznej.

3. Pobudzanie aktywno ści bezrobotnych w działaniach słu żą cych ich

usamodzielnieniu.

4. Niwelowanie psychospołecznych skutków bezrobocia osób pozostaj ących bez pracy i ich rodzin.

5.Rozwi ązywanie problemu bezrobocia systemowo, czyli z uwzgl ędnieniem pomocy

dla rodziny bezrobotnego.

6. Budowanie sieci współpracy mi ędzy instytucjami i organizacjami pozarz ądowymi

działaj ącymi na rzecz rozwi ązywania problemów bezrobocia.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 75

Kierunki działania :

1. Stała współpraca z Powiatowym Urz ędem Pracy w zakresie monitorowania i rozwi ązywania zjawiska bezrobocia na terenie gminy: a. organizacja prac interwencyjnych i robót publicznych b. organizacja prac społecznie u żytecznych c. promowanie klubów pracy i szkole ń zawodowych d. zdobywanie środków pozabud żetowych w tym z funduszy unijnych na aktywizacje i reintegracje osób bezrobotnych zagro żonych marginalizacj ą i wykluczeniem społecznym.

2. Obj ęcie prac ą socjaln ą osób długotrwale bezrobotnych, tak by zach ęca ć je do systematycznego poszukiwania stałej pracy. W szczególno ści nale ży d ąż yć do udzielania osobom bezrobotnym wszechstronnej pomocy w zakresie: poradnictwa, i wsparcia oraz zapoznania z aktywnymi technikami poszukiwania pracy. 3. Praca socjalna na bazie kontraktów socjalnych 4. Praca socjalna z indywidualnym przypadkiem, rodzin ą oraz grup ą. 5. Obj ęcie pomoc ą materialn ą rodzin dotkni ętych problemem bezrobocia 6. Obj ęcie pomoc ą w szerokim zakresie w tym pomoc ą w naturze w postaci gor ących posiłków dzieci z rodzin osób pozostaj ących bez zatrudnienia. 7. Dofinansowanie szkole ń zawodowych oraz bada ń lekarskich osób bezrobotnych 8. Tworzenie na terenie gminy sprzyjaj ącego klimatu dla potencjalnych inwestorów, mog ących tworzy ć nowe miejsca pracy. 9. Promowanie na terenie gminy nowatorskich działa ń zmierzaj ących do aktywizacji osób bezrobotnych /np. Centrum Integracji Społecznej lub Klubu Integracji Społecznej/ 10. Współudział w programach realizowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego przez instytucje rynku pracy np. WUP 11.Bie żą cy monitoring ofert programowych i ewentualne opracowanie projektów maj ących na celu rozwi ązywanie problemu bezrobocia w szczególno ści w śród kobiet i osób długotrwale bezrobotnych.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 76

Podmioty i źródła finansowania w celu przeciwdziałania bezrobociu

CELE DZIAŁANIA CZAS ŹRÓDŁA PODMIOT REALIZACJI FINANSOWANIA KOORDYNUJ ĄCY

Realizacja zadań Powiatowy Urząd ustawowych Budżet Gminy Pracy przypisanych Praca ciągła Budżet Państwa Urząd Gminy samorządowi Fundusze i Gminny Ośrodek gminy inicjatywy UE Pomocy Społecznej

Diagnozowanie Studium Budżet Powiatu Powiatowy Urząd problemu Potrzeb Pracy Analizy

Zorganizowanie Gminny Ośrodek

systemu działań Praca ciągła Budżet Powiatu Pomocy Społecznej wspierających Budżet Gminy Powiatowy Urząd osoby bezrobotne Pracy

Pomoc finansowa Powiatowy Urząd oraz praca socjalna Praca ciągła Budżet Gminy Pracy z osobami Środki z budżetu Gminny Ośrodek bezrobotnymi państwa Pomocy Społecznej iczłonakmi ich

Problem: Dysfunkcje opieku ńczo – wychowawcze oraz bezradno ść w prowadzeniu gospodarstwa domowego w rodzinach wymagaj ących profesjonalnej pomocy w rozwi ązywaniu pojawiaj ących si ę trudno ści

Cele strategiczny 2 Budowa zintegrowanego systemu pomocy rodzinie dysfunkcyjnej Cele szczegółowe

1. Pozostanie dziecka w rodzinie biologicznej: • pomoc rodzinom niewydolnym wychowawczo w przezwycięż aniu problemów opieku ńczo – wychowawczych poprzez odtworzenie, wzmocnienie funkcji rodziny oraz ról rodzinnych • zapewnienie dzieciom i młodzie ży odpowiednich warunków do życia i rozwoju zgodnie z ich potrzebami i przysługuj ącymi im prawami

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 77

• pomoc młodzie ży w życiowym usamodzielnieniu poprzez nabycie umiej ętno ści społecznych umo żliwiaj ących prawidłow ą adaptacj ę społeczn ą oraz integracj ę ze środowiskiem • przeciwdziałanie szerzeniu si ę postaw destrukcyjnych , agresywnych aspołecznych w środowisku dzieci i młodzie ży 2. Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom pozbawionym cz ęś ciowo lub całkowicie opieki rodziców z zachowaniem priorytetu prorodzinnych form opieki zast ępczej : • zagwarantowanie dzieciom i młodzie ży wła ściwych warunków opieku ńczo - wychowawczych poprzez umieszczenie w placówkach opieki najbardziej zbli żonych do środowiska rodzinnego lub formach instytucjonalnych odpowiednio do diagnozy dziecka , na czas kryzysu rodziny naturalnej • reintegracja rodziny poprzez ponowne podj ęcie funkcji opieku ńczo – wychowawczych przez rodzin ę naturaln ą dziecka po przezwyci ęż eniu problemów życiowych stanowi ących przyczyn ę umieszczenia dziecka poza rodzin ą oraz odtworzenie i wzmocnienie funkcji rodziny naturalnej. 3. Aktywne rozwi ązywanie problemów opieku ńczo-wychowawczych: • obj ęcie opiek ą psychologiczn ą i pedagogiczn ą członków rodziny • mediacje – oferta wsparcia środowiskowego dla rodzin dysfunkcyjnych zagro żonych rozpadem • wsparcie instytucjonalne rodzin dysfunkcycjnych • długofalowa praca socjalna na bazie kontraktu socjalnego

Kierunki działania : 1.Systematyczna praca socjalna z rodzinami z problemem opieku ńczo – wychowawczym polegaj ąca na: • diagnozie deficytów w zakresie pełnienia ról rodzicielskich , wydolno ści opieku ńczo – wychowawczej , zaniedba ń wzgl ędem dzieci • diagnozie – ocenie sytuacji dziecka w rodzinie , środowisku szkolnym , rówie śniczym. • opracowaniu i realizacji projektów socjalnych i programów dot. wspierania rodziny w kryzysie ze szczególnym naciskiem na rodziny niewydolne wychowawczo

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 78

2.Pomoc materialna dla rodzin pozostaj ących w trudnej sytuacji finansowej realizowana przez Gminny O środek Pomocy Społecznej: • z systemu pomocy społecznej • z systemu świadcze ń rodzinnych funduszu alimentacyjnego • z systemu dodatków mieszkaniowych 3. Systematyczna współpraca z istniej ącymi w powiecie jednostkami zapewniaj ącymi opiek ę dla dzieci i młodzie ży. 4. Systematyczna współpraca z wymiarem sprawiedliwości wła ściwym ze wzgl ędu na poło żenie gminy , w szczególno ści: • sądem rodzinnym • kuratorami s ądowymi dla dzieci i młodzie ży. 5. Współpraca z organizacjami pozarz ądowymi promuj ącymi rodzinne formy opieki zast ępczej. 6. Współuczestnictwo w kampaniach medialnych i informacyjnych organizowanych przez inne podmioty pomocy społecznej ( PCPR , PCK, PARPA, OPS-y, inne 7.Systematyczne współdziałanie Ośrodka Pomocy Społecznej z placówkami oświatowymi w celu bie żą cej analizy sytuacji dzieci i młodzie ży ucz ęszczaj ącej si ę, a w szczególno ści przeciwdziałanie pojawiaj ącym si ę patologiom, 8. Wspieranie działa ń maj ących na celu utworzenie na terenie gminy świetlic środowiskowych i socjoterapeutycznych oraz ognisk przedszkolnych.

Podmioty i źródła finansowania pomocy na rzecz rodzin niewydolnych opieku ńczo oraz bezradnych w prowadzeniu gospodarstwa domowego

CELE CZAS ŹRÓDŁA PODMIOT DZIAŁANIA REALIZACJI FINANSOWANIA KOORDYNUJ ĄCY 2. 3.

Realizacja zadań Praca ciągła Budżet gminy ustawowych Budżet państwa GminnyOśrodek Pomocy Społecznej

Diagnozowanie Baza danych problemu GOPS Budżet gminy GOPS bezradności dane placówek Placówki wychowawczych oświatowych oświatowe

Koordynacja Budżet gminy Gminny Ośrodek działań w zakresie Praca ciągła Budżet państwa Pomocy bezradności STRATEGIA ROZWIfunduszeĄZYWANIA UE PROBLEMÓWSpołecznej SPOŁECZNYCH 79

Organizacje Zorganizowanie Budżet gminy i stowarzyszenia systemu działań Praca ciągła Budżet Państwa Gminny Ośrodek wspierających Środki UE Pomocy Społecznej

Problem: Nasilaj ący si ę problem przemocy rodzinnej oraz rozpadu rodziny.

Cel strategiczny 3

Utworzenie systemu pomocy rodzinie w kryzysie i przeciwdziałania przemocy domowej

Przest ępczo ść kryminalna jako przejaw patologii społecznej definiuje art. 207 par. 1 K.K,: „ przemoc w rodzinie to zamierzone, wykorzystuj ące przewag ę sił działanie przeciwko członkowi rodziny, naruszaj ące prawa i dobra osobiste, powoduj ące cierpienie i szkody ”. Przemoc w rodzinie jest przest ępstwem.

Istnieje ogólnopolska procedura interwencji wobec przemocy domowej program „Bezpiecze ństwo w rodzinie NIEBIESKA KARTA . Pracownicy socjalni współdziałaj ąc z policj ą i kuratorami odbywaj ą wspóln ą wizyt ę w domu pokrzywdzonych, opracowuj ą plan pomocy i uruchamiaj ą lokalny system wsparcia. Bardzo trudno jest okre śli ć zakres wyst ępowania skali zjawiska przemocy gdy ż jest ono powi ązane z innymi patologiami (alkoholizmem, bezrobociem, ubóstwem i bezradno ści ą). Barier ą do postawienia pełnej diagnozy sytuacji jest niska świadomo ść społeczna przejawów przemocy oraz niech ęć środowiska do ingerowania w sprawy rodzinne innych.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 80

Cele szczegółowe:

1. Zapobieganie oraz powstrzymywanie zjawiska przemocy w rodzinie. 2. Zapewnienie bezpiecze ństwa ofierze i tworzenie warunków kontroli społecznej w sytuacjach przemocy. 3. Wspieranie osób i rodzin w rozwi ązywaniu sytuacji kryzysowych i problemu przemocy. 4. Przeciwdziałanie rozpadowi rodziny w sytuacjach kryzysu i przemocy. 5. Pomoc pedagogiczno – psychologiczna dzieciom i młodzie ży z rodzin zagro żonych przemoc ą 6. Upowszechnianie informacji o problemie przemocy rodzinnej oraz o mo żliwo ściach uzyskania pomocy

Kierunki działa ń:

1.Opracowanie i realizacja programów odnosz ących si ę do przeciwdziałania przemocy o zasi ęgu lokalnym

2.Organizowanie poradnictwa psychologicznego, pedagogicznego, prawnego i socjalnego.

3.Organizowanie terapii indywidualnej i grupowej oraz terapii rodzinnej, mediacje.

4.Organizowanie grup wsparcia dla osób dorosłych.

5.Prowadzenie zaj ęć socjoterapeutycznych dla dzieci i młodzie ży.

6.Po średnictwo w kontaktach z instytucjami wspieraj ącymi rodziny.

7.Zapewnienie ofiarom przemocy domowej schronienia w OIK-ach na terenie powiatu i partycypowanie w kosztach.

8.Pozyskanie mieszka ń socjalnych na terenie gminy dla ofiar przemocy

9.Działalno ść edukacyjna w zakresie pogł ębiania wiedzy merytorycznej interpersonalnych i umiej ętno ści interpersonalnych w celu zapewnienia klientom profesjonalnej pomocy zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi standardami – edukacja pracowników socjalnych i członków GKRPA.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 81

10.Współpraca słu żb i organizacji zajmuj ących si ę zjawiskiem przemocy domowej – utworzenie zespołu interdyscyplinarnego do celów interwencji kryzysowej.

Podmioty i źródła finansowania pomocy na rzecz rodzin w kryzysie z problemem przemocy s ą zbie żne z okre ślonymi w celu strategicznym nr 2

Problem: Sytuacja osób niepełnosprawnych i chorych psychicznie na terenie gminy wymaga działa ń z zakresu rehabilitacja leczniczej, zawodowej oraz reintegracji społecznej.

Cel strategiczny 4

Zintegrowany system pomocy i wsparcia środowiskowego na rzecz osób niepełnosprawnych i chorych psychicznie oraz członków ich rodzin

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działa ń, w szczególno ści organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osi ągni ęcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, mo żliwie najwy ższego poziomu ich funkcjonowania, jako ści życia i integracji społecznej.

Cele szczegółowe:

1. Zapobieganie skutkom niepełnosprawno ści poprzez zapewnienie osobom uprawnionym łatwego dost ępu do usług specjalistycznych i rehabilitacyjnych. 2. Podejmowanie działa ń zmierzaj ących do ograniczenia skutków niepełnosprawno ści poprzez rehabilitacj ę dzieci i młodzie ży z ró żnymi rodzajami niepełnosprawno ści. 3. Podejmowanie działa ń zmierzaj ących do poszerzenia oferty wsparcia środowiskowego i tzw. psychiatrii środowiskowej dla osób zaburzonych i chorych psychicznie

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 82

4. Wyrabianie zaradno ści osobistej i pobudzanie do aktywno ści społecznej osób niepełnosprawnych i chorych psychicznie 5. Stwarzanie odpowiednich warunków do zachowania samodzielno ści życiowej osób niepełnosprawnych intelektualnie i fizycznie oraz osób psychicznie chorych 6. Podejmowanie działa ń prowadzonych przez instytucje, organizacje oraz grupy społeczne maj ących na celu wsparcie członków rodzin osób chorych psychicznie i zaburzonych. 7. Likwidacja barier w szczególno ści architektonicznych, urbanistycznych, transportowych, technicznych w komunikowaniu si ę i dost ępie do informacji i usług specjalistycznych. 8. Wspieranie rodzin, w których wyst ępuje problem niepełnosprawno ści w szczególno ści rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym i dzieckiem wychowywanym przez rodziców niepełnosprawnych. 9. Wspieranie rodzin, w których wyst ępuje problem choroby psychicznej oraz zaburze ń psychicznych 10. Współpraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i PFRON-em w celu pozyskania środków finansowych na zakupu sprz ętu rehabilitacyjnego, turnusów rehabilitacyjnych, gminnych programów osłonowych dla osób niepełnosprawnych. 11. Zwi ększenie dost ępu do informacji o instytucjach i organizacjach zajmuj ących si ę pomoc ą na rzecz osób chorych psychicznie i niepełnosprawnych

Kierunki działania:

1. Rozwój pracy socjalnej na rzecz integracji osób chorych psychicznie i niepełnosprawnych środowiskiem - edukacja kadry pomocy społecznej. 2. Zwi ększenie dost ępu do poradnictwa specjalistycznego psychologicznego, psychiatrycznego, socjoterapeutycznego, zawodowego i socjalnego w tym: o inspirowanie i tworzenie grup samopomocowych integruj ących osoby niepełnosprawne i chore psychiczne o zapewnienie usług opieku ńczych i specjalistycznych usług opieku ńczych oraz w razie potrzeb usług specjalistycznych dla osób z zaburzeniami psychicznymi

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 83

3. Utworzenie mieszka ń chronionych. 4. Współpraca z organizacjami pozarz ądowymi świadcz ącymi usługi na rzecz osób niepełnosprawnych i chorych psychicznie 5.Propagowanie idei wolontariatu i zatrudnienia socjalnego na rzecz osób

niepełnosprawnych.

Podmioty realizacji i źródła finansowania pomocy na rzecz osób niepełnosprawnych i chorych psychicznie 1. Podmioty realizuj ące strategi ę w tym zakresie to:  Gminny O środek Pomocy Społecznej w Skierniewicach  Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Żelaznej  Poradnia Zdrowia Psychicznego w Skierniewicach  Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Skierniewicach  Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Skierniewicach  Organizacje pozarz ądowe działaj ące na rzecz osób niepełnosprawnych i chorych psychicznie

Problem:

Du ża liczba osób samotnych, przewlekle chorych i starszych na terenie gminy.

Cel strategiczny 5

Zintegrowany system pomocy i wsparcia środowiskowego osobom w wieku podeszłym i s ędziwym oraz niesprawnym z racji wieku.

Cele szczegółowe:

1. Stworzenie odpowiednich form opieki osobom wymagaj ącym takiej pomocy. 2. Aktywizowanie osób starszych do udziału w życiu społecznym i kulturalnym gminy 3. Aktywizacja rodzin na rzecz zapewniania opieki swoim najbli ższym, wymagaj ącym pomocy w postaci usług opieku ńczych 4. Współpraca z organizacjami pozarz ądowymi w tworzeniu lokalnych sieci wsparcia. 5. Usprawnianie osób starszych i niepełnosprawnych z powodu wieku.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 84

6. Zmiana stereotypu człowieka starego jako jednostki biernej społecznie. 7. Uwra żliwienie społeczno ści lokalnej na potrzeby osób starszych 8. Rozwijanie usług opieku ńczych Kierunki działania: 1. Utrzymanie osób starszych i niepełnosprawnych wymagaj ących opieki w ich miejscu zamieszkania i środowisku poprzez: - wizyty w środowisku pracowników socjalnych i propagowanie aktywnego i zdrowego trybu życia - ułatwianie kontaktów z placówkami słu żby zdrowia poprzez działania pracowników socjalnych i piel ęgniarki środowiskowe - podejmowanie działa ń maj ących na celu wi ększe zaanga żowanie rodziny w sprawowaniu opieki nad osobami wymagaj ącymi tej formy pomocy - po średnictwo w organizowaniu usług opieku ńczych przez rodziny osób wymagaj ących pomocy w tej formie. Podmioty realizuj ące system pomocy na rzecz osób w podeszłym i s ędziwym wieku

Podmioty zaanga żowane w realizacj ę strategii to:  Gminny O środek Pomocy Społecznej w Skierniewicach  Urz ąd Gminy w Skierniewicach  Stowarzyszenia i organizacje działaj ące na rzecz osób samotnych, chorych i niepełnosprawnych z racji wieku

Problem: Powi ększająca si ę liczba rodzin z problem uzale żnie ń i współuzale żnienia oraz psychospołeczne skutki nadu żywania środków psychoaktywnych.

Cel strategiczny 6 Program systemowy pomocy osobom i rodzinom z problem uzale żnie ń z uwzgl ędnieniem uzale żnie ń dzieci i młodzie ży .

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 85

Cele szczegółowe:

1. Realizacja zada ń przewidziane ustaw ą o wychowaniu w trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz przeciwdziałaniu narkomanii

 zwi ększenie dost ępno ści pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzale żnionych od alkoholu i narkotyków  udzielanie rodzinom, w których wyst ępuj ą problemy uzale żnie ń w w szczególno ści problemy alkoholowe, pomocy psychologicznej i prawnej, ochrony przed przemoc ą w rodzinie  prowadzenie profilaktycznej działalno ści informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwi ązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególno ści dla dzieci i młodzie ży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zaj ęć sportowych, a tak że działa ń na rzecz do żywiania dzieci uczestnicz ących w pozalekcyjnych programach opieku ńczo – wychowawczych i socjoterapeutycznych

2. Wypracowanie modelu wspólnego oddziaływania pracowników socjalnych, kuratorów i terapeutów na rodziny dotkni ęte problemem alkoholowym 3. Wypracowanie i doskonalenie form pracy z podopiecznym uzale żnionym w celu mobilizacji go do podj ęcia leczenia odwykowego; 4. Ochrona dzieci przed skutkami alkoholizmu rodziców 5. Wypracowanie form współpracy z lokalnymi instytucjami i organizacjami pomagaj ącymi osobom uzale żnionym i ich rodzinom. 6. Wspomaganie działalno ści instytucji, stowarzysze ń i osób fizycznych, słu żą cej rozwi ązywaniu problemów uzale żnie ń. 7. Wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie centrów i klubów integracji społecznej

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 86

Kierunki działania :

1. Organizowanie grup wsparcia dla osób uzależnionych oraz ich rodzin. 2. Prowadzenie zaj ęć socjoterapeutycznych i profilaktycznych dla dzieci i młodzie ży. 3. Organizowanie szkole ń i konferencji dla pracowników słu żb społecznych, członków GKRPA, pedagogów, kuratorów socjalnych policji. 4. Zaspokajanie socjalnych i bytowych potrzeb dzieci i młodzie ży z rodzin dotkni ętych problemem uzale żnie ń: 2. pomoc w postaci gor ącego posiłku (pełnego obiadu) w szkole 3. pomoc w postaci wyposa żenia w artykuły szkolne i odzie ż, 4. finansowanie wypoczynku letniego i zimowego, wycieczek szkolnych, 5. likwidacja barier komunikacyjnych umo żliwiaj ąca dzieciom korzystanie z zaj ęć w świetlicach.. Szczegółowe kierunki w zakresie profilaktyki i łagodzenia skutków uzale żnie ń zawarte s ą w Gminnym Programie Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych opracowanym corocznie przez członków GKRPA.

Podmioty i źródła finansowania pomocy na rzecz osób dotkni ętych problemem uzale żnie ń

Podmioty zaanga żowane w realizacj ę strategii to:  Gminny O środek Pomocy Społecznej w Skierniewicach  Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych w Skierniewicach  Pa ństwowa Agencja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych  Sąd Rodzinny  Szkoły podstawowe i gimnazjum na terenie gminy  Stowarzyszenia i organizacje działaj ące na rzecz profilaktyki uzale żnie ń

CELE CZAS ŹRÓDŁA PODMIOT DZIAŁANIA REALIZACJI FINANSOWANIA KOORDYNUJ ĄCY 2. 3. 4.

Realizacja zadań ustawowych Praca ciągła Budżet gminy GKRPA przypisanych Budżet państwa GOPS samorządowi gminy STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 87

Diagnozowanie Program problemu Rozwiązywania Budżet gminy GKRPA alkoholizmu Problemów Alkoholowych

Zorganizowanie i prowadzenie GKRPA sieciowego Budżet gminy GOPS systemu działań Praca ciągła Budżet państwa wspierających rozwiązywanie prob. uzależnień

Problem:

Utrwalanie i powi ększanie si ę zjawiska bezdomno ści oraz braku mieszka ń na terenie gminy

Cel strategiczny 7

System pomocy osobom bezdomnym i zamieszkuj ącym w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych na terenie gminy Skierniewice

Głównymi zało żeniami systemu w zakresie walki z bezdomno ści ą powinno by ć: o zapobieganie dalszemu rozwojowi tego zjawiska w gminie Skierniewice o udzielanie kompleksowej pomocy osobom bezdomnym i zagro żonym bezdomno ści ą Cele szczegółowe :

1. Zaspokajanie niezb ędnych potrzeb bytowych osób bezdomnych i zagro żonych bezdomno ści ą poprzez podjecie budowy budownictwa socjalnego 2. Rozwi ązywanie indywidualnych problemów, które stały si ę przyczyn ą powstania bezdomno ści. 3. Nabycie przez osoby bezdomne umiej ętno ści społecznych niezb ędnych do samodzielnego funkcjonowania w środowisku. 4. Odtworzenie w mo żliwym zakresie zerwanych wi ęzi rodzinnych.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 88

5. Zapobieganie degradacji biologicznej i społecznej osób bezdomnych, daj ące szans ę usamodzielnienia

Kierunki działa ń:

1. Rozwój zatrudnienia socjalnego osób wychodz ących z bezdomno ści i zagro żonych wykluczeniem społecznym w ramach prac społecznie użytecznych i robot publicznych 2. Utworzenie warunków zapobiegania bezdomno ści w rodzinie poprzez walk ę z uzale żnieniami, zapobieganie powstania zaległo ści w opłatach mieszkaniowych prowadz ących do eksmisji poprzez system dopłat do utrzymania lokali mieszkalnych dla osób i rodzin korzystaj ących z pomocy społecznej 3. Praca socjalna z osobami bezdomnymi w oparciu o kontrakt socjalny 4. Opracowanie i realizacja indywidualnych programów wychodzenia z bezdomno ści dla osób bezdomnych z terenu gminy 5. Organizowanie dost ępu do specjalistów: psycholog, psychiatra, terapeuta uzale żnie ń, prawnik, pomoc socjalna, słu żba zdrowia. 6. Realizacja programów terapeutycznych dla osób uzale żnionych. 7. Udzielanie pomocy rzeczowej oraz pomocy finansowej na zakup żywno ści, środków czysto ści i odzie ży osobom bezdomnym 8. Udzielanie pomocy w postaci w naturze w postaci gor ących posiłków na podstawie rz ądowego programu „Pomoc pa ństwa w zakresie do żywiania” 9. Udzielanie pomocy w załatwianiu formalno ści zwi ązanych ze staraniem si ę o dodatek mieszkaniowy,

Podmioty i źródła finansowania realizacji działania zapobieganie bezdomno ści

Podmioty zaanga żowane w realizacj ę strategii to:

- Urz ąd Gminy w Skierniewicach - Gminny O środek Pomocy Społecznej w Skierniewicach - Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych w Skierniewicach

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 89

Problem Wypalenie zawodowe pracowników „słu żb pomocowych” na wskutek zło żono ści problemów społecznych.

Cel strategiczny 8

System kształcenia pracowników słu żb społecznych oraz kooperacja podejmowanych działa ń

Podstawowym zało żeniem systemu winno by ć stworzenie odpowiednich warunków do podnoszenia kwalifikacji pracowników słu żb społecznych.

Kierunki działa ń:

1. Analiza sytuacji i potrzeb słu żb społecznych w zakresie kształcenia profesjonalnego i podnoszenia kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych. 2. Doskonalenie zawodowe pracowników pomocy społecznej ze szczególnym naciskiem na prac ę z tzw. „trudnym klientem” 3. Przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego. 4. Promocja kształcenia ustawicznego i podnoszenia kwalifikacji zawodowych słu żb społecznych gminy Skierniewice. 5. Organizowanie integracyjnych warsztatów i szkoleń dla pracowników słu żb „pomocowych”, w tym pracowników socjalnych, członków GKRPA, kuratorów, funkcjonariuszy policji/ dzielnicowych, pedagogów szkolnych. 6. Powoływanie zespołów interdyscyplinarnych w celu podejmowania wspólnych działa ń słu żb „pomocowych” na rzecz przeciwdziałania problemom społecznym ze szczególnym naciskiem na problem uzale żnie ń i przemocy w rodzinie.

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 90

XI. System monitorowania, promocja oraz finansowanie Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych

1. Monitorowanie

Prowadzeniem monitorowania, wdra żania Strategii oraz oceny zajmowa ć si ę będzie Gminny O środek Pomocy Społecznej oraz GKRPA. Baz ą informacji statystycznej, zbieranej na potrzeby wska źników monitorowania b ędą źródła statystyki pa ństwowej (GUS) na poziomie gminy. Poza tym baz ę t ą b ędą stanowiły informacje i dane otrzymane od instytucji i organizacji, grup środowiskowych bior ących udział w programach zwi ązanych z poszczególnymi celami realizacji GMINNEJ STRATEGII ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH. Cz ęstotliwo ść pomiaru, a tak że raporty wska źników ustalane b ędą w zale żno ści od ich kategorii (produkt, rezultat, oddziaływanie).

Wska źnikami oceny monitorowania Strategii b ędą:  wymierne ilo ści zmodernizowanych obiektów i infrastruktury komunalnej dla funkcjonowania instytucji i organizacji ze sfery rozwi ązywania problemów społecznych;  ilo ść zlikwidowanych barier architektonicznych i zagospodarowanych terenów na potrzeby osób niepełnosprawnych  ilo ść uruchomionych działalno ści gospodarczych  ilo ść stworzonych nowych miejsc pracy, w tym dla osób niepełnosprawnych  ilo ść zrealizowanych inwestycji w ramach rozwoju społeczno-gospodarczego gminy w tym ze środków unijnych  wska źniki tempa zagospodarowania terenu obj ętego realizacj ą strategii  ilo ść osób skierowanych do pracy w ramach zatrudnienia socjalnego  ilo ść osób obj ętych pomoc ą w placówkach wsparcia dziennego na terenie gminy  ilo ść dzieci obj ętych programem do żywiania  liczba osób, którym udało si ę wyj ść z bezdomno ści  liczba osób maj ących problemy opieku ńczo – wychowawcze, którym skutecznie udzielono pomocy  liczba osób uchronionych przed przemoc ą w rodzinie

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 91

 liczba osób, które podj ęły leczenie odwykowe  ilo ść zorganizowanych kampanii na rzecz profilaktyki antynarkotykowej oraz liczba osób, do których dotarły materiały i ulotki informuj ące o zagro żeniu zwi ązanym z t ą patologi ą w ramach systemu sieciowej pomocy  liczba atrakcji (zaj ęć , imprez, itp.) organizowanych, głównie dla dzieci i młodzie ży, maj ących na celu rozwój zainteresowa ń oraz promocj ę zdrowego stylu życia.

2. Sposoby inicjowania współpracy pomi ędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarz ądowymi

Współpraca pomi ędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarz ądowymi odbywa ć si ę b ędzie z udziałem mediów: lokalnej prasy i telewizji, strony internetowej, BIP, plakatów, tablicy informacyjnej, informatorów, ulotek oraz przez organizowanie wspólnych spotka ń, szkole ń i wymiany do świadcze ń a tak że zawieranie porozumie ń dot. wspólnego wykonywania niektórych przedsi ęwzi ęć .

3. Finansowanie Strategii

Przewidziane źródła finansowania strategii to: • środki własne samorz ądu • środki z bud żetu pa ństwa • środki innych partnerów przedsi ęwzi ęcia • środki funduszy krajowych (np. Fundusz Ochrony Środowiska) • środki strukturalne Unii Europejskiej. Mo żliwo ści zewn ętrznego wsparcia finansowego rozwoju gminy zale żeć b ędą od nast ępuj ących czynników:

• wielko ść środków przeznaczonych przez Uni ę Europejsk ą na wsparcie rozwoju społecznego w Polsce • zasady podziału środków unijnych pomi ędzy poszczególne województwa w ramach Narodowego Planu Rozwoju 2007-2013. • potencjał absorpcyjny poszczególnych organizacji społecznych i instytucji • zdolno ść przygotowanie i realizacji konkretnych projektów dla gminy Skierniewice w sferze społecznej

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 92

• budowa partnerstwa podmiotów uczestnicz ących w unijnych programach i procesie wdra żania strategii • rezerwy w bud żecie miasta środków na promocj ę i przygotowanie projektów rozwojowych

W Unii Europejskiej pomoc stosowana jest w formie polityki strukturalnych. Polska jako członek Unii Europejskiej korzysta ć z mo żliwo ści wspierania wysiłku lokalnych władz samorz ądowych na rzecz rozwoju społecznego w programach: o Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego o Sektorowy Program Operacyjny „Rozwój Zasobów Ludzkich” z Europejskiego Funduszu Społecznego o Inicjatywa INTERREG o Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL

Pozyskanie i skuteczne zarz ądzanie środkami Unii Europejskiej wymaga: • dokładnej orientacji w problemach i potrzebach gospodarczo-społecznych gminy czy regionu • współpracy pomi ędzy jednostkami samorz ądu terytorialnego ró żnych szczebli oraz współpracy pomi ędzy samorz ądem lokalnym a instytucjami i organizacjami pozarz ądowymi, (partnerstwo) • systematycznego śledzenia ogłaszanych w programach Unii Europejskiej warunków dla poszczególnych projektów • umiej ętno ści przygotowania projektów, wypełniania wniosków podlegaj ących procedurom unijnym • umiej ętno ści celowego wykorzystania środków bud żetu lokalnego • umiej ętno ści skutecznego argumentowania i przekonania w procesie zwracania si ę o pomoc finansow ą • wł ączenie realizacji projektów pomocowych w całokształt działa ń władz gminy, powiatu czy organizacji pozarz ądowych z terenu gminy.

Zagro żeniem dla pełnego wykorzystania środków pomocowych UE mo że by ć niedostatek środków bud żetu gminy na monta ż finansowy. Kluczowe znaczenie będzie miała zdolno ść gminy do generowania, planowania i prowadzenia projektów w

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 93

ramach współpracy z UE oraz realizacji inicjatyw i inwestycji, spełniaj ących unijne kryteria celowo ści i efektywno ści.

o Promocja Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych

CELE CZAS ŹRÓDŁA PODMIOT DZIAŁANIA REALIZACJI FINANSOWANIA KOORDYNUJ ĄCY 2. 3. 4.

Uzyskiwanie akceptacji dla Praca ciągła Budżet gminy zmian w pomocy Budżet państwa GOPS społecznej Środki UE

Promowanie Budżet gminy Integracji Praca ciągła Budżet państwa Urząd Gminy Społecznej Środki EFS GOPS

Organizacja Urząd Gminy spotkań z Praca ciągła Budżet gminy GOPS przedstawicielami Środki UE Organizacje społ. lokalnej społeczne

Współpraca z Praca ciągła Budżet gminy Urząd Gminy mediami GOPS

Opracowanie programów Praca ciągła Budżet gminy Urząd Gminy informacyjnych Środki EFS GOPS (ulotki,XII. Podsumowanie poradnik)

Realizacja Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych b ędzie miała wpływ na wdro żenie w gminie Skierniewice nowoczesnego modelu polityki społecznej. Strategia kierunkuje działania władz samorz ądowych i instytucji opieki społecznej, w tym Gminnego O środka Pomocy Społecznej na pełnienie aktywnej roli w budowaniu nowoczesnego systemu opieki społecznej. Zorientowanie strategii na wybranych grupach socjalnych przez pryzmat działa ń strukturalnych, inwestycyjnych, rozwojowych, jest najlepsz ą mo żliwo ści ą poprawy sytuacji wielu osób i rodzin, a tak że zaktywizowania wielu grup podlegaj ących wykluczeniu społecznemu. Celem Strategii s ą systemowe działania długofalowe, polegaj ące na inwestycji w kapitał ludzki, popraw ę sytuacji materialnej, działania na rzecz poprawy rynku

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 94

zatrudnienia, systemu edukacji, maj ące powi ązania ze wzrostem przedsi ębiorczo ści. Strategia jest, zatem instrumentem nowoczesnej polityki społecznej wdra żanej na poziomie lokalnym przez władze samorz ądowe gminy, aktywizuj ące organizacje, instytucje i środowiska działaj ące w obszarze pomocy społecznej oraz rozwoju gospodarczego i społecznego. Kierunki działa ń poszczególnych systemów zawartych w strategii, pozwalaj ą na dotarcie do najbardziej potrzebuj ących grup społecznych, zagro żonych marginalizacj ą i wykluczeniem społecznym. Strategia oparta jest na partnerstwie lokalnym, jako zasadzie rozwi ązywania problemów społecznych mieszka ńców gminy, co pozwala na rozwój i pogł ębianie współpracy pomi ędzy instytucjami, organizacjami i samorz ądem. Opracował: Kierownik Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Skierniewicach

mgr Alicja Czajka

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 95