Orhan Kemal'in Fabrika Ve Toprak İşçilerini Konu Alan Bereketli
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Orhan Kemal’in Fabrika ve Toprak İş çilerini Konu Alan Bereketli Topraklar Üzerinde, Vukuat Var ve Hanımın Çiftli ği Romanlarında Yapı, Tema ve Anlatım Emine Özerinç Lisansüstü Eğitim, Ö ğretim ve Ara ştırma Enstitüsü’ne Türk Dili ve Edebiyatı dalında Yüksek Lisans Tezi olarak sunulmuştur Do ğu Akdeniz Üniversitesi Şubat 2010 Gazima ğusa, Kuzey Kıbrıs Lisansüstü E ğitim, Ö ğretim ve Ara ştırma Enstitüsü onayı, Prof. Dr. Elvan Yılmaz L.E.Ö.A. Enstitüsü Müdürü Bu tezin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yüksek Lisans gerekleri do ğrultusunda hazırlandı ğını onaylarım. Yard. Doç. Dr. Kadir Atlansoy Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Ba şkanı Bu tezi okuyup de ğerlendirdi ğimizi, tezin nitelik bakımından Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yüksek Lisans gerekleri do ğrultusunda hazırlandı ğını onaylarız. Doç. Dr. Adnan Akgün Tez Danı şmanı De ğerlendirme Komitesi 1. Prof. Dr. Ömer Faruk Huyugüzel 2. Doç. Dr. Adnan Akgün 3. Yard. Doç. Dr. Ertu ğrul Aydın ÖZ 1914-1970 yılları arasında ya şamı ş olan Orhan Kemal, toplumun alt tabakasını olu şturan insanların ya şam kavgasını, i şçi sınıfının çalı şma ko şullarını, “küçük insan”ların dünyasını aydınlık gerçekçi bir bakı şla sergiledi ği; toplumsal sınıflar arasındaki zıtlıkları, çeli şkileri yansıttı ğı öykü ve romanlarıyla, Türk edebiyatında II. Dünya Sava şı’nın getirdi ği baskı ve yokluklar ortamında ortaya çıkan sosyal gerçekçi ku şağın en etkili kalemlerinden biri olmu ştur. “Orhan Kemal’in Fabrika ve Toprak İş çilerini Konu Alan Bereketli Topraklar Üzerinde, Vukuat Var ve Hanımın Çiftli ği Romanlarında Yapı, Tema ve Anlatım” adını ta şıyan bu çalı şma dört bölümden meydana gelmektedir. Çalı şmamızın birinci bölümünü olu şturan “Giri ş”te, yapılan çalı şmanın konusu, amacı, önemi, yöntemi, kavramsal çerçevesi, varsayımları, kapsam ve sınırlılıkları ve veri toplama tekni ği belirtilmi ştir. İkinci bölümde, söz konusu romanların incelenme ve çözümlenmesine geçmeden önce, incelemede kullanılacak bir estetik arka plan olarak, “Edebî Kişili ği” ba şlı ğı altında Orhan Kemal’in sanat anlayı şı ve Türk romancılı ğındaki yeri ve de ğeri üzerinde durulmu ştur. Çalı şmamızın ana kısmını olu şturan üçüncü bölümde romanlar yapı, tema ve anlatım bakımından tahlil edilmeye çalı şılmı ştır. Önce romanların, yayımlanmı ş tarihi, baskı sayısı gibi birtakım dı ş bilgiler verilerek, tanıtımı yapıldıktan sonra romanların edebiyat çevrelerindeki yankısına ve romanlar hakkında yazılan ele ştirilere de ğinilmi ştir. Ardından, okuyucuya bir fikir vermesi açısından romanların kısa bir özeti yapılmı ştır. Bunu romanların yazıldı ğı dönemdeki hâkim zihniyetin vurgulanmaya çalı şıldı ğı bölüm izlemi ştir. Daha sonra ise romanlar olay örgüsü, ki şi, iii mekân, zaman ve dil ve anlatım açısından incelenmi ştir. Yazarın, kalabalık bir ki şi kadrosuna sahip üç romanında da ki şiler cinsiyetlerine göre erkekler ve kadınlar olmak üzere iki kısımda ele alınmı ştır. Mekân, panorama, peyzaj ve dekor açısından de ğerlendirilmi ştir. Çalı şmamızın dördüncü bölümünü olu şturan “Sonuç” kısmında ise tezin önceki bölümlerinde yapılan de ğerlendirmeler do ğrultusunda romanların yapısını ve karakteristi ğini belirleyen hususlara de ğinilmi ş ve üç romanda da ula şılan genellemeler maddeler hâlinde belirtilmi ştir. Son olarak Orhan Kemal’in, Türk toplumunun dönemsel yansımalarını insan gerçe ği ile evrensel düzeyde yeniden kurdu ğu; seçti ği konularla, çizdi ği karakterlerle, eserlerindeki ki şili ğiyle, yirminci yüzyıl Türkiye’sinin toplumsal durumunu ustalıkla yansıtan gerçekçi bir yazar oldu ğu bir kez daha vurgulanmı ştır. Çalı şmamızın sonundaki “Kaynakça” bölümünde yararlandı ğımız kaynakların listesi verilmi ştir. Çalı şmamızın metnini olu ştururken yaptı ğımız alıntılarda yazarın imlası, yöresel söyleyi ş özellikleri ve noktalama işaretleri esas tutulmu ştur. Kendi cümlelerimizde ise Türk Dil Kurumu’nun Yazım Kılavuzuna müracaat edilmi ştir. Anahtar kelimeler: küçük adam, Çukurova, yapı, tema, anlatım. iv ABSTRACT Orhan Kemal, who lived from 1914 to 1970, had been one of the most influential writers in Turkish Literature of the socio-realist generation emerging from the repressions and the poverty brought by the World War II by his stories and novels in which he described the daily struggles of the lower class people, the working conditions of the workers, nature of the "inferior people", adversities and contrasts of the social classes with a clear realist view. The structure, theme and the narration of Orhan Kemal's novels "Bereketli Topraklar Üzerinde, Vukuat Var and Hanımın Çiftli ği", which are based on the factory workers and the farmers, consists of four parts. In "Introduction", which is the first part of our study, the theme, the aim, the importance, the method, the conceptual setting, suppositions, the content and the limitations of the study have been stated. In the second part, before the said novels were studied and analyzed, as an aesthetic background, Orhan Kemal's comprehension of art and his place in Turkish novelist sector had been drawn under the title of "Literary Character". In the third part, the main part of our study, the novels have been analyzed in terms of structure, theme and narration. Firstly, some external information such as publishing dates and volume numbers of the novels have been given as an introductory and then the repercussions from the literature world and the criticisms about the novels have been stated. After that, in order to give the reader an insight, a short summary has been written. This is followed by the section, where the dominant mentality of the era when the novels were authored had been tried to be underlined. Then, the plait of events, characters, place, time, language and narration of the novels v have been analyzed. In the author’s people enriched three novels, the characters have been covered in two parts as males and females. Location has been evaluated in terms of panorama, landscape and the decoration. In the fourth part of the study, the "Conclusion" section, the structures of the novels, and the points determining the characteristics of the novels have been drawn up and the generalization of points reached in the three novels have been listed. And in the final part, it has been stated once more that Orhan Kemal, by reestablishing the Turkish society's periodic reflections with the themes and the characters he chose and the global and the humanistic way he used, had made him a realist author who could write the socio conditions of the twentieth century's Turkey. In the “Reference” section, the references we used, have been listed. When we used the quotations, the author's dictation, spelling and the use of regional pronunciations have been taken into consideration. But in our own sentences we referenced the "Yazım Kılavuzu" of Türk Dil Kurumu. Keywords: little man, Çukurova, structure, theme, narration. vi İTHAF Anneme vii TE ŞEKKÜR Elinizdeki tezin yazılma süreci de ğişik sıkıntılarla geçmi ş olmasına ra ğmen, bazı insanlar tez yazarına olan desteklerini ve inançlarını her durumda devam ettirmi şlerdir. Öncelikle çalı şmam boyunca, bilimsel disiplin anlayı şını, yol göstericili ğini benden esirgemeyen, acemiliklerimi anlayı şla kar şılayan ve kendisine ya şattı ğım tüm hayal kırıklıklarına ra ğmen elimden tutan, beni destekleyen sayın hocam Prof. Dr. Şerif Akta ş’a ne kadar te şekkür etsem azdır. Kendilerinin üniversiteden ayrılması üzerine, çalı şma programımı devralan, yeti şmemde büyük eme ği geçen ve te şvikleriyle beni her zaman cesaretlendiren de ğerli tez danı şmanım Doç. Dr. Adnan Akgün’e, jüri üyelerim Prof. Dr. Ömer Faruk Huyugüzel’e ve Yard. Doç. Dr. Ertu ğrul Aydın’a, gerek lisans gerek yüksek lisans ö ğrenimim boyunca zaman ve me şguliyet duygusunu önemsemeden bilgi ve birikimlerini benimle payla şan, her daim bana destek ve güç veren muhterem hocam Türk Dili ve Edebiyatı bölüm ba şkanı Yard. Doç. Dr. Kadir Atlansoy’a, fikirlerinden, bilgilerinden, tecrübelerinden yararlandı ğım di ğer bütün hocalarıma; yardımlarından ve hatırlatmalarından ötürü bölüm eski sekreteri de ğerli ablam Nilgün Ehru’ya, tezimi yazma sürecimde bana her daim ho şgörüyle yakla şan Lisansüstü E ğitim Ö ğretim ve Ara ştırma Enstitüsü müdürü Prof. Dr. Elvan Yılmaz’a, sekreteri Şirin Zorlu’ya ve Do ğu Akdeniz Üniversitesi kütüphane çalı şanlarına ayrıca sonsuz te şekkürlerimi, en derin şükran duygularımı ve saygılarımı sunmak isterim. Son olarak özellikle maddi ve manevi konularda her daim özveriyle elimden tutan ve beni anlayı şla kar şılayarak yanımda olan, en büyük şansım aileme ve viii varlıkları ile her zaman kendimi güçlü ve mutlu hissetmemi sa ğlayan e şsiz dostlarıma te şekkür etmekle yetiniyorum. ix İÇİNDEK İLER ÖZ ............................................................................................................................... iii ABSTRACT ................................................................................................................. v İTHAF ........................................................................................................................ vii TE ŞEKKÜR .............................................................................................................. viii KISALTMALAR ...................................................................................................... xiii 1 G İRİŞ ........................................................................................................................ 1 1.1 Tezin Konusu .....................................................................................................