DOCSLIB.ORG

Gazi Üniversitesi Açık Erişim Sistemi

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Gazi Üniversitesi Açık Erişim Sistemi i T.C. GAZ İ ÜN İVERS İTES İ SOSYAL B İLİMLER ENST İTÜSÜ TAR İH ANAB İLİM DALI YAKINÇA Ğ TAR İHİ B İLİM DALI OSMANLI DEVLET İ’NDE B İR İDÂRÎ REFORM DENEMES İ: TUNA V İLÂYET İ (1864-1867) DOKTORA TEZ İ Hazırlayan Kadir ACAR Tez Danı şmanı Prof. Dr. Necdet HAYTA Ankara – 2013 ii ONAY Kadir Acar tarafından hazırlanan “Osmanlı Devleti’nde Bir İdarî Reform Denemesi: Tuna Vilâyeti (1864-1867) ” ba şlıklı bu çalı şma, 14.05.2013 tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirli ği/oyçoklu ğu ile ba şarılı bulunarak jürimiz tarafından Yakınça ğ Tarihi Bilim dalında doktora tezi olarak kabul edilmi ştir. Prof. Dr. Hale ŞIVGIN (Ba şkan) Prof. Dr. Necdet HAYTA (Danı şman) Prof. Dr. Mustafa TURAN (Üye) Prof. Dr. Hamiyet Sezer FEYZ İOĞLU (Üye) Prof. Dr. Hüseyin ÇINAR (Üye) i ÖNSÖZ 19. yüzyılda eyalet idaresindeki aksaklıkları gidermek için Tanzimat çerçevesinde birçok düzenleme yapılmı ş; fakat istenen netice alınamamı ştı. Eyaletlerin ıslahı konusu tekrar ele alınarak 1864’te bir reform tasarısı hazırlandı. Bu tasarı bir bölgede tecrübe edildikten sonra di ğer eyaletlerde de uygulamaya geçilecekti. Bu reform tecrübe maksadıyla ilk olarak Tuna Vilâyeti adıyla uygulamaya konuldu. Ara ştırmanın amacı; numune olarak uygulanan vilâyet usulü çerçevesinde Tuna Vilâyeti’nin idarî, mâlî ve hukukî yapısı ile nasıl bir i şleyi şe sahip oldu ğunu ve ülke yönetimine nasıl bir katkı getirdi ğini görebilmektir. Tez çalı şması be ş bölümden olu şmaktadır. Birinci bölümde ta şra te şkilatındaki reform ihtiyacının ortaya çıkı ş süreci ele alınmı ştır. Osmanlı Devleti’nde kurulu şundan itibaren ta şra te şkilatının nasıl bir geli şme gösterdi ği ve eyaletlerdeki yönetimin nasıl bozuldu ğu özetlenmi ştir. 1864’e kadar Tanzimat çerçevesinde ta şra yönetimi düzene sokmak için yapılan düzenlemelere de bu bölümde yer verilmi ştir. İkinci bölümde Tuna Vilâyeti’nin kurulu şu ele alınmı ştır. Üçüncü bölüm Tuna Vilâyeti’nin merkezi idaresini kapsamaktadır. Vilâyetin idaresi ile ilgili birimleri ve bunların nasıl i şledikleri üzerinde durulmu ştur. Dördüncü bölüm vilâyetin meclisleri ile ilgilidir. Bunlardan bazıları memleket meclislerinin yargılama görevi ile idârî görevinin ayrılmasıyla ortaya çıkan idare meclisleri ile temyîz-i hukuk ve cinâyet meclisleridir. Vilâyet umumî meclisi ile belediye meclisleri de bu bölümde incelenmi ştir. Be şinci ve son bölüm ise sancak, kaza ve köylerin idaresini konu edinmektedir. Öncelikle tez çalı şmam esnasında beni yönlendiren, olumsuz şartlarıma sabırla katlanan, ümitlerim kırıldı ğında moral deste ğini esirgemeyen tez danı şmanım de ğerli hocam Prof. Dr. Necdet HAYTA’ya te şekkürü borç bilirim. Tez konusu seçerken danı şmanım Prof. Dr. Necdet HAYTA’nın da yönlendirmesiyle birçok ki şinin görü şüne müracaat ettim. Bunlardan birisi de teze bu ismi veren Doç. Dr. Mustafa ALKAN idi. Konunun Midhat Pa şa ve ii Tuna Vilâyeti’nden çok idârî reformu esas almasında etkili olmu ştur. Kendisine çok te şekkür ederim. Sofya’ya gitti ğimde Kiril ve Metodius Kütüphanesi’nde benim için gerekli müracaatı yaparak görevlilerle tanı ştıran Doç. Dr. Orlin SABEV’e ve ayrıca bu ar şivde neleri nasıl bulabilece ğim konusunda yardımlarını esirgemeyen Dr. Margarita DOBREVA hanımefendiye müte şekkirim. Çalı ştı ğım sürece yabancılık hissettirmeyen Zorka İVANOVA hanımefendiye ve di ğer kütüphane görevlilerine; Ankara’ya geldi ğinde verdi ği bilgi sayesinde Tuna Gazetesi’nin elektronik nüshalarını elde etmemi sa ğlayan Rusçuk Tarihi Müzesi’nin tarihçisi Teodora BAKIRCIYEVA hanımefendiye de ayrıca te şekkür ederim. Kadir ACAR iii ÖNSÖZ i İÇİNDEK İLER iii KISALTMALAR viii GİRİŞ 1 BİRİNC İ BÖLÜM TA ŞRA TE ŞKİLÂTINDA REFORM İHT İYACININ DO ĞUŞU 4 1.1. KLAS İK DÖNEM OSMANLI TA ŞRA TE ŞKİLÂTI 4 1.1.1. Osmanlı Ta şra Te şkilâtının Do ğuşu 4 1.1.2. Sancaktan Eyalete Geçi ş 5 1.1.3. Osmanlı Devleti’nde Eyaletler 10 1.1.4. Eyalet Yönetimi 12 1.1.4.1. Kadı ve Kaza 13 1.1.4.2. Tımar Sistemi 16 1.1.4.3. Mütesellimlik 18 1.2. DEVLET İDÂRESİ VE MERKEZ TE ŞKİLÂTINDA DE ĞİŞİ KL İKLER 20 1.2.1. Yeniliklerin Hazırlık Safhası 20 1.2.2. Merkez Te şkilâtında De ğişiklikler 21 1.3. TA ŞRA TE ŞKİLÂTINDAK İ DE ĞİŞİ KL İKLER 23 1.3.1. Muhtarlık Te şkilâtı 24 1.3.2. Muhassıllıklar 25 1.3.3. 1842 Düzenlemesi ve İdârî Birim Olarak Kazaların Kurulması 27 1.3.4. 1849 Düzenlemeleri 29 1.3.5. Islahat Fermanı’ndan Sonraki Düzenlemeler 31 İKİNC İ BÖLÜM TUNA V İLÂYET İ’N İN KURULMASI 34 2.1. TUNA V İLÂYET İ’N İN KURULU ŞUNU HAZIRLAYAN OLAYLAR 34 iv 2.1.1. Rumeli Tefti şi 34 2.1.2. Midhat Pa şa’nın Ni ş Valili ği 37 2.2. TUNA V İLÂYET İ’N İN KURULMASI 42 2.2.1. Tuna Vilâyeti’nin Kurulu ş Süreci 42 2.2.2. Eyalet Yerine Vilâyet Usulü 46 2.2.3. Neden Tuna Vilâyeti Seçildi? 49 2.2.4. Tuna Vilâyeti’nin İdarî Taksimatı 52 2.2.5. Yeni Memur Kadrosunun Seçimi 58 2.2.6. Kapı Halkı Yerine Maa şlı Devlet Memurları 64 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TUNA V İLÂYET İ’N İN MERKEZÎ İDÂRESİ 70 3.1. TUNA V İLÂYET İ’N İN VAL İSİ 71 3.2. MÜFETT İŞ -İ HÜKKÂM-I ŞER‘İYYE DÂ İRES İ 75 3.3. VİLÂYET MEKTUBÎ ODASI 77 3.3.1. Çalı şma Saatleri 79 3.3.2. Giden Evrakın Hazırlanması 80 3.3.3. Kayıtların Tutulması ve Muhafazası 81 3.3.4. Evrak Odası 83 3.4. VİLÂYET MUHÂSEBE-İ MERKEZ İYE KALEM İ 85 3.4.1. Muhâsebe Kaleminde Çalı şan Memurlar 85 3.4.2. Muhâsebe Kaleminde Evrak Akı şı 87 3.4.3. Muhâsebe Kalemindeki Defterler 88 3.4.3.1. Evrak Kayıt Defterleri 88 3.4.3.2. Sancak Gelir Gider Defterleri 89 3.5. UMÛR-I ECNEB İYE MÜDÜRLÜ ĞÜ 93 3.6. VİLÂYET Z İRAAT MÜDÜRLÜ ĞÜ 95 3.7. VİLÂYET NÂFİ‘A KOM İSYONU 97 3.8. DEFTER-İ HÂKÂNÎ MÜDÜRLÜ ĞÜ VEYA V İLÂYET TAPU İDÂRESİ 100 3.9. VİLÂYET EVKAF MÜDÜRLÜ ĞÜ 103 v 3.10. VİLÂYET MUHAC İR KOM İSYONU 104 3.11. ZABT İYE ALAYBEYL İĞİ 107 3.12. NEZÂRET-İ UMÛMİYE 112 3.12.1. Islahhâneler 114 3.12.1.1. Islahhânelerin Açılma Sebebi ve Amacı 114 3.12.1.2. Tuna Vilâyeti’nde Açılan Islahhâneler 117 3.12.1.3. Bir Islahhânenin İş leyi şi 121 3.12.1.3.1. Islahhânenin İdârî Yapısı 122 3.12.1.3.2. Islahhânelerde E ğitim ve Ö ğretim 123 3.12.1.3.3. Islahhânede Günlük Hayat 126 3.12.2. Tuna Vilâyeti Araba Kumpanyası 127 3.12.3. Vilâyet Matbaası 132 3.12.3.1. Matbaanın Kurulu şu 132 3.12.3.2. Matbaanın İdâresi 134 3.12.3.3. Baskı Faaliyetleri 136 3.12.3.3.1. Basılan Eserler 137 3.12.3.3.2. Tuna Gazetesi 139 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TUNA V İLÂYET İ’NİN MECL İSLER İ 143 4.1. MECL İS ÜYELER İNİN SEÇ İMİ 145 4.1.1. Muhtar ve İhtiyar Meclislerinin Seçilmesi 148 4.1.2. Kaza Meclisleri Üyelerinin Seçimi 149 4.1.3. Sancak Meclisleri Üyelerinin Seçimi 150 4.1.4. Vilâyet Merkezindeki Meclislerin Üyelerinin Seçimi 151 4.2. İDÂRE MECL İSLER İ 152 4.2.1. Vilâyet İdâre Meclisi 152 4.2.1.1. Vilâyet İdâre Meclisi’nin Üyeleri 152 4.2.1.2. Meclisin Görevi ve Çalı şma Şekli 155 4.2.1.3. Meclisin Yaptı ğı Düzenlemeler 157 vi 4.2.2. Sancak İdâre Meclisi 159 4.2.3. Kaza İdâre Meclisi 160 4.3. HUKUK MECL İSLER İ 161 4.3.1. Vilâyet Temyîz-i Hukuk ve Cinâyet Meclisi 164 4.3.2. Sancak Temyîz-i Hukuk ve Cinâyet Meclisleri 173 4.3.3. De‘âvî Meclisleri 176 4.3.4. Ticâret Meclisleri 179 4.3.4.1. Vilâyet Ticâret Meclisi ve İstînâf Dîvânı 179 4.3.4.2. Sancaklardaki Ticâret Meclisleri 183 4.3.5. Şer‘î Mahkemeler 189 4.4. VİLÂYET UMÛMÎ MECL İSİ 190 4.5. DÂİRE-İ BELED İYE MECL İSLER İ 198 4.5.1. Dâire-i Belediye Meclislerinin Kurulması 203 4.5.2. Dâire-i Belediye Meclisi’nin Görevleri 207 BE Şİ NC İ BÖLÜM SANCAK, KAZA ve KÖYLER İN İDÂRESİ 215 5.1. SANCAKLARIN İDÂRESİ 215 5.1.1. Sanca ğın Mülkî Amiri: Kaymakam Sonra Mutasarrıf 215 5.1.2. Hâkim 218 5.1.3. Tahrîrât Müdürlü ğü 221 5.1.4. Mal Kalemi 225 5.1.4.1. Emvâl-i Devletin Tahsil Edilmesi 226 5.1.4.2. Emvâl-i Devletin Sarf Edilmesi 227 5.1.4.3. Emvâlin Teslimi ve Muhâsebesinin Verilmesi 228 5.1.5. Arazi Memuru 230 5.1.6. Sanca ğın Zabtiyesi 231 5.1.6.1. Tefti ş Memurları 232 5.1.6.2. Tahsildarlar 234 5.2. KAZALARIN İDÂRESİ 234 5.2.1. Kazanın Mülkî Amiri: Önce Müdür Sonra Kaymakam 236 vii 5.2.2. Kaza Hâkimi 238 5.2.3. Kazanın Yazı i şleri 238 5.2.4. Kazanın Mâliyesi 239 5.2.4.1. Emvâl-i Devletin Sarf Edilmesi 241 5.2.4.2. Emvâlin Kazadan Sancak Merkezine Teslimi ve Muhâsebesinin Verilmesi 242 5.2.5. Tapu İş lemleri 243 5.2.6. Kazanın Zabtiyesi 246 5.2.6.1. Tefti ş Memurları 247 5.2.6.2. Kaza Tahsildarları 247 5.2.7. Memleket Sandıkları 249 5.3. NÂHİYELER İN İDÂRESİ 253 5.4. MAHALLE VE KÖYLER İN İDÂRESİ 258 5.4.1.1. 1864’e Kadar Olan Geli şmeler 258 5.4.1.2. Vilâyet Usulü’nün Getirdi ği Yenilikler 261 5.4.1.3. Vergi ve Bedelât-ı Askeriyenin Toplanması 264 SONUÇ 267 KAYNAKLAR 274 EKLER 286 ÖZET 305 ABSTRACT 306 viii KISALTMALAR a.g.e.
Load more

Recommended publications
  • Osmanli Devleti'nin “Resm-I Çift”
    Tarih İncelemeleri Dergisi XXXI / 1, 2016, 177-217 OSMANLI DEVLETİ’NİN “RESM-İ ÇİFT” UYGULAMALARINI YENİDEN DÜŞÜNMEK* Osman Gümüşçü** - Emine Erdoğan Özünlü*** Öz Osmanlı sosyal, ekonomik, idari ve askeri sisteminin timar temelli bir sistem üzerine inşa edildiği malumdur. Bu temel ise, adına çift-hâne sistemi denilen ve bir ailenin geçimini sağlayacak büyüklükte toprağı işlemesine dayanmaktaydı. Mülkiyeti devlete ait olan bu toprağa, “çift” adı veriliyor ve aile elindeki bu toprağı zorunlu haller dışında sürekli işlemekle yükümlü tutuluyordu. Ailenin işletme hakkını elinde tuttuğu bu toprak için devlete, yani onun temsilcisi sipahiye ödediği vergiye, “resm-i çift” adı veriliyor ve bu ödemeyi aksatmadan yaptığı sürece, toprağı kontrolünde bulunduruyor, hatta işlediği bu toprağı babadan oğula intikal ettirebiliyordu. Osmanlı yönetimi, fethettiği bölgelerde öteden beri sürdürülen sosyal ve ekonomik düzeni başlangıçta olduğu gibi benimsemiş, gerekli durumlarda ise zamana yayarak bir takım değişikliklere gidebilmiştir. Bu bağlamda, reâyâdan alınan en önemli vergilerden biri olan resm-i çift, imparatorluğun her tarafında farklı bedeller üzerinden alınabilmiştir. Esas itibariyle topraktan alınan verginin “alâ-evsât-ednâ” olarak üç kategori üzerinden alınmasına rağmen, resm-i çift için çok farklı miktarların uygulanması izaha muhtaçtır. Gerçekten de belgeler ve çalışmalar üzerine yaptığımız taramada, Osmanlı topraklarında çift vergisi, mekâna ve zamana göre değişmekle birlikte bu verginin 6 ile 100 akçe arasında olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada bahsi geçen farklılığın nedenleri üzerinde durularak, Barkan ve diğerleri tarafından söylenen “önceki yönetimlerden devralınan tarihî faktörler”in tek sebep mi olduğu; yoksa bu husus yanında “mekânsal faktörler”in de etkili olup olmadığı sorusu cevaplandırılmaya çalışılmış ve özellikle “arz-talep” dengesinin ön plana çıktığı sonucuna varılmıştır. Anahtar kelimeler: Resm-i çift, çift-hâne sistemi, çiftlik, Osmanlı tarımı, Osmanlı devleti.
    [Show full text]
  • The Evolution of Kânûnnâme Writing in the 16 and 17
    THE EVOLUTION OF KÂNÛNNÂME WRITING IN THE 16TH AND 17TH CENTURY-OTTOMAN EMPIRE: A COMPARISON OF KÂNÛN-İ „OSMÂNÎ OF BAYEZĠD II AND KÂNÛNNÂME-İ CEDÎD A Master‟s Thesis by FATMA GÜL KARAGÖZ Department Of History Bilkent University Ankara September 2010 THE EVOLUTION OF KÂNÛNNÂME WRITING IN THE 16TH AND 17TH CENTURY-OTTOMAN EMPIRE: A COMPARISON OF KÂNÛN-İ „OSMÂNÎ OF BAYEZĠD II AND KÂNÛNNÂME-İ CEDÎD The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University by FATMA GÜL KARAGÖZ In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of MASTER OF ARTS in THE DEPARTMENT OF HISTORY BILKENT UNIVERSITY ANKARA September 2010 I certify that I have read this thesis and have found that it is fully adequate, in scope and in quality, as a thesis for the degree of Master of Arts in History. --------------------------- Prof. Dr. Halil Ġnalcık Supervisor I certify that I have read this thesis and have found that it is fully adequate, in scope and in quality, as a thesis for the degree of Master of Arts in History. --------------------------- Prof. Dr. Evgeni R. Radushev Examining Committee Member I certify that I have read this thesis and have found that it is fully adequate, in scope and in quality, as a thesis for the degree of Master of Arts in History. --------------------------- Prof. Dr. Bahaeddin Yediyıldız Examining Committee Member Approval of the Institute of Economics and Social Sciences --------------------------- Prof. Dr. Erdal Erel Director ABSTRACT THE EVOLUTION OF KÂNÛNNÂME WRITING IN THE 16TH AND 17TH CENTURY-OTTOMAN EMPIRE: A COMPARISON OF KÂNÛN-İ OSMÂNÎ OF BAYEZĠD II AND KÂNÛNNÂME-İ CEDÎD Karagöz, Fatma Gül M.A., Department of History Supervisor: Prof.
    [Show full text]
  • Osmanli Çift-Hane Sistemi
    T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI OSMANLI ÇİFT-HANE SİSTEMİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Kayhan Orbay ANKARA 2011 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI OSMANLI ÇİFT-HANE SİSTEMİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Kayhan Orbay Tez Danışmanı Prof. Dr. Mehmet ÖZ Doç. Dr. Murat BASKICI ANKARA 2010 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI OSMANLI ÇİFT-HANE SİSTEMİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Tez Danışmanları: Prof. Dr. Mehmet ÖZ Doç. Dr. Murat BASKICI Tez Jürisi Üyeleri Adı ve Soyadı İmzası Doç. Dr. Murat BASKICI .......................…………… Yrd. Doç. Dr. Güçlü TÜLÜVELİ ......................……………. Yrd. Doç. Dr. Hatice ORUÇ .......................…………….. 1. OSMANLI ÇİFT-HANE SİSTEMİ 1.1. Başlangıç 1.2. Osmanlı Tarih Yazımında Çift-Hane Sisteminin Ortaya Çıkışı ve Sistemin Önemi 1.3. Osmanlı Tarımsal Organizasyonunu Açıklamaya Yönelik Diğer Yaklaşımlar 1.3.1. ‘Öze Ait İktisat’ (Substantive Economics) ya da ‘Polanyian İktisat’ 1.3.2. Chayanov ve Kapitalist Olmayan Sistemlerin Teorisi 1.3.3. İktisat Teorisi Eleştirisi ve Post-Euclidian Ekonomiler 1.3.4. Kavramsal Çerçevede Esneklik ve Tarihi Gerçekliği Özgünlüğü İçinde Anlamak 1.3.5. ‘Feodal Üretim Tarzı’ 1.3.6. ‘Asya Tipi Üretim Tarzı’ 1.3.7. Wittfogel ve Hidrolik Uygarlık Modeli 1.4. Çift-Hane Sistemi 1.4.1. Çift-Hane Birimi 1.4.1.1. Hane 1.4.1.2. Çift 1.4.1.3. Çiftlik 1.4.2. Çiftlik Büyüklüğü 2. OSMANLI TAHRİR SİSTEMİ 2.1. Tahrir Defterlerinin İçeriği 2.2. Tahrir Sisteminin Uygulanması 2.3. Tahrir Sisteminin Amacı ve Gerekliliği 2.4. Tahrir Sisteminin Sonuçları 3. ÇİFT-HANE SİSTEMİ VE MİRİ TOPRAK REJİMİ 3.1.
    [Show full text]
  • The Collapse of Rural Order in Ottoman Anatolia the Ottoman Empire and Its Heritage Politics, Society and Economy
    The Collapse of Rural Order in Ottoman Anatolia The Ottoman Empire and Its Heritage Politics, Society and Economy Edited by Suraiya Faroqhi Halil İnalcık Boğaç Ergene Advisory Board Fikret Adanır – Antonis Anastasopoulos – Idris Bostan Palmira Brummett – Amnon Cohen – Jane Hathaway Klaus Kreiser – Hans Georg Majer – Ahmet Yaşar Ocak Abdeljelil Temimi VOLUME 61 The titles published in this series are listed at brill.com/oeh The Collapse of Rural Order in Ottoman Anatolia Amasya 1576–1643 By Oktay Özel LEIDEN | BOSTON Cover illustration: Graving: J.B. Hilair & J.A. Pierron, in M. Le Comte de Choiseaul-Gouffier, Voyage pittoresque de la Grèce (adapted by Harun Yeni). Library of Congress Cataloging-in-Publication Data Names: Özel, Oktay, author. Title: The collapse of rural order in Ottoman Anatolia : Amasya 1576-1643 / by Oktay Özel. Description: Boston ; Leiden : Brill, [2016] | Series: The Ottoman Empire and its heritage ; v. 61 | Includes bibliographical references and index. | Description based on print version record and CIP data provided by publisher; resource not viewed. Identifiers: LCCN 2015047908 (print) | LCCN 2015046558 (ebook) | ISBN 9789004311244 (E-book) | ISBN 9789004309715 (hardback : alk. paper) Subjects: LCSH: Amasya (Amasya İli, Turkey)—History. | Amasya İli (Turkey)—History. | Turkey—History—Ottoman Empire, 1288–1918. Classification: LCC DS51.A45 (print) | LCC DS51.A45 O94 2016 (ebook) | DDC 956.3/8—dc23 LC record available at http://lccn.loc.gov/2015047908 Want or need Open Access? Brill Open offers you the choice to make your research freely accessible online in exchange for a publication charge. Review your various options on brill.com/brill-open. Typeface for the Latin, Greek, and Cyrillic scripts: “Brill”.
    [Show full text]
  • View / Download 2.3 Mb
    —» ^ vV67 REFLECTIONS OF THE QIFT-HANE SYSTEM IN MEDIEVAL BOSNIA AND SERBIA A T H E S IS PRESENTED BY YORK NORMAN TO THE INSTITUTE OF ECONOMICS AND SOCIAL SCIENCES IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF HISTORY NoPmaO Ci.: BILKENT UNIVERSITY M ARCH 1 9 9 7 . л .N69- I certify that I have read this thesis and in my opinion it is fully adequate, in scope and quality as a thesis for the degree of Master of History. Prof. Dr. Halil İnalcık 0 ■ [¿'C I certify that 1 have read this thesis and in my opinion it is fully adequate, in scope and quality as a thesis for the degree of Master of History. Dr. Akşin Somel I certify that I have read this thesis and in my opinion it is fully adequate, in scope and quality as a thesis for the degree of Master of History. Dr. Mehmet Kalpaklı Approved by the Institute of Economics and Social Sciences Prof. Dr. Ali Karaosmanoglu ACKNOWLEDGMENTS I first want to acknowledge that the original idea behind this thesis was given to me by my advisor, Professor Halil Inalcik and that I am fully in debt to his guidance for the following survey, both in terms of primary and secondary source materials. Secondly I would also like to thank Professor Bojani^ -LukaÎ' for her help in defining the themes of this thesis. In addition I am grateful to Jennifer Bolen for her translation of Bojanic-Lukac's "De la Nature et de Origine de L'Ispence" from French to English and Sarah Price for her help in editing my material.
    [Show full text]
  • Osmanli Timar Sisteminin Uygulanişinda Yaşanan Problemlere Dair Bazi Tespitler
    Cilt/Volume 3, Sayı/Issue 6, Temmuz/July 2021, ss. 331-350. Geliş Tarihi–Received Date: 09.05.2021 Kabul Tarihi–Accepted Date: 16.07.2021 ARAŞTIRMA MAKALESİ – RESEARCH ARTICLE OSMANLI TİMAR SİSTEMİNİN UYGULANIŞINDA YAŞANAN PROBLEMLERE DAİR BAZI TESPİTLER D. VOLKAN KARABOĞA∗-RECEP BOZDOĞAN∗∗ ÖZ Sistemin aktif işleyiş süreci açısından bakıldığında XIV. yüzyıl başlarından XVII. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun askerî sisteminin temel unsurlarından birini oluşturan timar sistemi, imparatorluk dahilindeki mirî arazi rejiminin uygulandığı topraklarda tarımsal ekonomik hayat düzenini, vergilendirme usüllerini, ordu mensupları ile halk arasındaki ilişkileri ve sorumlulukları belirleyen önemli bir unsur olmuştur. Tarihî süreç içinde ekonomisi tarıma dayalı tüm ekonomilerde mutlaka izleri görülen tımar sisteminde öne çıkan hususiyetlerden bir diğeri ise eyalet idaresinin sosyo-ekonomik politikalarını şekillendirmesidir. Tarım ekonomisinin devletin maliye sistemi üzerinde ciddi bir rol üstlenmesinden dolayı timar sistemi kapsamındaki araziler, devlet politikasının önemli bir unsuru olmuştur. Diğer bir ifadeyle tarımsal politikaların devamlılığı konusunda divanda alınan kararlar ve bu kararların sistemli bir şekilde uygulanması konusu reaya ile devlet arasındaki ilişkilerin seyrini belirlemiştir. Kökeninde Türk-İslâm devletlerinin yanı sıra devletin kurulduğu ve yayıldığı topraklardaki önceki idarelerden de izler taşıyan bu sisteme dair bilgiler, Osmanlı İmparatorluğu’nun geride bıraktığı çeşitli arşiv kayıtlarından öğrenilmektedir.
    [Show full text]
  • Osmanlı Devleti, Örf, Vergi Abstract Keywords
    Tarih Okulu The History Scholl İlkbahar-Yaz 2013 Spring-Summer 2013 Sayı XIV, ss. 55-73. Number XIV, pp. 55-73. RÜSÛM-I ÖRFİYE Ünal TAŞKIN Özet Osmanlı Devleti, fethettiği yerlerdeki kanun ve nizamlara müdahale etmedi. Bunlar arasında bir takım vergi kalemleri de bulunmaktaydı. Osmanlı Devleti’nde halktan üç başlık altında vergi alınıyordu. Örfî vergiler, bu vergilerden biriydi. Bu çalışmada, örfî vergiler hakkında bilgiler verilecektir. Anahtar Sözcükler: Osmanlı Devleti, Örf, Vergi Abstract Places conquered by the Ottoman Empire did not interfere with the laws and regulations. Among these, there were also a number of tax items. Tax was collected from the people in the Ottoman Empire under three categories. Traditional taxes (Rüsum-ı Örfiye), was one of these taxes. In this study, information will be given about the traditional taxes. Keywords: Ottoman Empire, Tradition, Taxes Giriş Sanayi Devrimi öncesi bütün devletler, büyük oranda toprağa bağlı bir ekonomik etkinlik sergilemektedir. Dolayısıyla klasik dönem devlet mekanizmasının işlerlik kazanabilmesi için birtakım maddi imkânlara ihtiyaç duyulmuştur. Bu maddi imkânlar, çoğu zaman hükmedilen sahanın iktisadî durumuyla yakından ilgilidir. Toprağa bağlı ekonomik faaliyet, aynı zamanda topraktan elde edilen üretime bağımlı bir yönetici sınıfın ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Para ekonomisinin tam olarak gelişmediği bu devirlerde, egemen sınıfın otoritesini temsil eden memur sınıfının ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik Yrd. Doç. Dr., Adıyaman Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü. E-Posta: [email protected] Rüsûm-ı Örfiye bir sistem gelişmiştir. Bu sistemde, devlet hizmetinde olan memurların maaşları karşılığı olarak görev yaptıkları bölgeden bir kısım gelirler, bu kişilere aktarılmıştır. Yani klasik dönem devletleri, hizmet erbabına merkezden ödeme yapmak yerine, memurlarına kendi maaşlarını, görev yaptıkları bölgeden toplama hak ve yetkisini vermiştir.
    [Show full text]
  • KLASİK DÖNEM OSMANLI VERGİ SİSTEMİ Ve VERGİ TÜRLERİ
    KLASİK DÖNEM OSMANLI VERGİ SİSTEMİ ve VERGİ TÜRLERİ Hazırlayan Cengiz BECERMEN (Eski Vergi Müfettişi) Kamu Yönetimi Uzmanı Vergi Müfettişleri Derneği Genel Merkezi Cihan Sok. No: 13/7 Sıhhiye / ANKARA Tel: (0312) 231 80 19 Fax: (0312) 231 80 65 e-mail: [email protected] www.vmd.org.tr ISBN: 978-605-80890-7-5 Mizanpaj & Kapak Tasarımı Aren Reklam Tanıtım Dış Tic. Ltd. Şti. Dr. Mediha Eldem Sok. No: 38/15 Kızılay/ANKARA Tel: (0312) 430 70 81 www.arentanitim.com.tr Baskı EPAMAT Basım Yayın Ambalaj Reklam Promosyon Ltd. Şti. İvedik OSB Merkez Sanayi Sitesi 538. Sok. No: 35 İvedik/ANKARA Tel: (0312) 394 48 63 CENGİZ BECERMEN Yazar, 1964 yılında Kars’ın Kağızman ilçesinde doğdu. İlk, orta ve lise eği- timini Bitlis’te tamamladı. 1982 yılında başladığı Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümünden 1986 yılında mezun oldu. 1990 yılın- da Maliye Bakanlığında Vergi Müfettişi olarak göreve başladı. 1991-1995 yılları arasında Malatya’da, 1995-2000 yılları arasında Bolu’da ve 2000-2007 yılları arasında Ankara’da görev yaptı. 2008 yılı başında Bursa İl Özel İdaresinde İç Denetçi olarak başladığı görevine halen devam etmektedir. 2000 yılında Bolu İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Bölümünde, “Osmanlı - Türk Modernleşmesi ve Bugünkü Durumun Tahlili” adlı tez çalışması ile Yüksek Lisans (Master) yaptı. “Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler”, “Küreselleşme”, “Postmodernite”, “Türk Kültürünün Tarihsel Gelişimi”, “Sahte Belge Düzenlenmesi ve Kullanılmasının Neden ve Sonuçları”, “Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılandırma Çalışmaları” konularında yayınlan- mış ve yayınlanmamış çalışmaları bulunmaktadır. Evli ve iki çocuk babasıdır. İÇİNDEKİLER 1- GİRİŞ............................................................................................................ 7 2- TIMAR SİSTEMİ ......................................................................................... 12 3- VERGİ ÇEŞİTLERİ ...................................................................................
    [Show full text]
  • Sultan-Ogul2020.Pdf
    T.C. HİTİT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI OSMANLI YÖNETİMİNDE KIBRIS’TA ÜÇ KÖYÜN (ALAYKÖY [YEROLAKKO], TÜRKELİ [AYVASIL] VE KIRKLAR [TİMBU]) SOSYO-EKONOMİK DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM TARİHİ (1570-1878) SULTAN OĞUL Yüksek Lisans Tezi Çorum 2020 OSMANLI YÖNETİMİNDE KIBRIS’TA ÜÇ KÖYÜN (ALAYKÖY [YEROLAKKO], TÜRKELİ [AYVASIL] VE KIRKLAR [TİMBU]) SOSYO-EKONOMİK DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM TARİHİ (1570-1878) Sultan OĞUL Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Tez Danışmanı Prof. Dr. Mehmet DEMİRYÜREK Çorum 2020 ÖZET OĞUL, Sultan. Osmanlı Yönetiminde Kıbrıs’ta Üç Köyün (Alayköy [Yerolakko], Türkeli [Ayvasıl] Ve Kırklar [Timbu]) Sosyo-Ekonomik Değişim ve Dönüşüm Tarihi (1570-1878). (Yüksek Lisans), Çorum, 2020. Doğu Akdeniz’de jeopolitik ve jeostratejik öneme sahip olan Kıbrıs Adası, Asya, Afrika ve Avrupa kıtalarının kesiştiği su yolları üzerinde olması bakımından, coğrafi açı- dan çok önemli bir noktadır. Ada, yerleşime açıldığı Neolitik dönemden beri birçok dev- letin uğrak yeri olmuş ve siyasi çekişmelerin odak noktası olma özelliğini daima koru- muştur. Özellikle bakır madeni ile meşhur olan ada, ilk çağlardan itibaren civar memle- ketlerle ticari ve kültürel ilişkiler içerisinde olmuştur. Mısır, Anadolu ve Ortadoğu’da hakimiyet süren çeşitli uygarlıkların ticari, siyasi ve psikolojik üstünlük sağlayabilmeleri açısından kilit bir konumdadır. Coğrafi konumunun yanı sıra önemli yeraltı zenginlikleri ile doğal tabiatı gereği, çevresindeki devletlerin iştahını daima kabartmıştır. Tüm bu se- beplerden dolayı ada, Osmanlı Devleti’nin fetih siyaseti içerisinde önemli bir yer tutmuş- tur. Osmanlı Devleti fetihten hemen sonra 1572 yılında Kıbrıs’ta bir tahrir işlemi yapmış- tır. Yapılan tahririn amacı, vergi ve insan kaynağının belirlenmesi, bölgedeki reayanın sahip olduğu emlak ve arazi kaynaklarının devletçe tespit edilmesidir.
    [Show full text]
  • KLASİK DÖNEM OSMANLI VERGİ SİSTEMİ Ve VERGİ TÜRLERİ
    KLASİK DÖNEM OSMANLI VERGİ SİSTEMİ ve VERGİ TÜRLERİ Hazırlayan Cengiz BECERMEN (Eski Vergi Müfettişi) Kamu Yönetimi Uzmanı Vergi Müfettişleri Derneği Genel Merkezi Cihan Sok. No: 13/7 Sıhhiye / ANKARA Tel: (0312) 231 80 19 Fax: (0312) 231 80 65 e-mail: [email protected] www.vmd.org.tr Mizanpaj & Kapak Tasarımı Aren Reklam Tanıtım Dış Tic. Ltd. Şti. Dr. Mediha Eldem Sok. No: 38/15 Kızılay/ANKARA Tel: (0312) 430 70 81 www.arentanitim.com.tr Baskı EPAMAT Basım Yayın Ambalaj Reklam Promosyon Ltd. Şti. İvedik OSB Merkez Sanayi Sitesi 538. Sok. No: 35 İvedik/ANKARA Tel: (0312) 394 48 63 CENGİZ BECERMEN Yazar, 1964 yılında Kars’ın Kağızman ilçesinde doğdu. İlk, orta ve lise eği- timini Bitlis’te tamamladı. 1982 yılında başladığı Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümünden 1986 yılında mezun oldu. 1990 yılın- da Maliye Bakanlığında Vergi Müfettişi olarak göreve başladı. 1991-1995 yılları arasında Malatya’da, 1995-2000 yılları arasında Bolu’da ve 2000-2007 yılları arasında Ankara’da görev yaptı. 2008 yılı başında Bursa İl Özel İdaresinde İç Denetçi olarak başladığı görevine halen devam etmektedir. 2000 yılında Bolu İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Bölümünde, “Osmanlı - Türk Modernleşmesi ve Bugünkü Durumun Tahlili” adlı tez çalışması ile Yüksek Lisans (Master) yaptı. “Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler”, “Küreselleşme”, “Postmodernite”, “Türk Kültürünün Tarihsel Gelişimi”, “Sahte Belge Düzenlenmesi ve Kullanılmasının Neden ve Sonuçları”, “Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılandırma Çalışmaları”
    [Show full text]
  • Instaurarea Dominaţiei Otomane !N Ţinutul Lipovei !N Lumina Codului De Legi (Kanunname), Din 1554
    INSTAURAREA DOMINAŢIEI OTOMANE !N ŢINUTUL LIPOVEI !N LUMINA CODULUI DE LEGI (KANUNNAME), DIN 1554 Ideea după care epoca dominaţiei otomane asupra Banatului ar fi general cunoscută a început să cîştige tot mai mu'lt teren în istoriografia românească 1 • Parcurgerea mai atentă a studiilor publicate pînă acum2 impune iaidoiptlatre0i 'llln.iei concluzii diif€1l"irte, ou ,toafte că în uitima vireme s-au înregistrat progrese în acţiunea de a pune în circuitul ştiinţific o serie de izvoare narative şi documentare osmane3• Şi dacă ar fi să de­ finim stadiul actual al cercetărilor asupra istoriei eialetului Timişoara, nu am exagera poate, afirmînd că în ciuda cîtorva încercări de a prezenta aspecte bine delimitate din punct de vedere tematic şi cronologie", dis- 1 Vezi Th. N. Trâpcea, Aspecte principale privind istoria paşalîcului de la Timişoara, în StAI, XX/1972, p. 14. 2 Dintre acestea menţionăm lucrarea lui P. Drăgălian, Din istoria Banatului Sevei-în, partea a II-a şi partea a III-a, Caransebeş, 1902, cartea depăşită, cuprinzînd erori; Tr. Birăescu, Banatul sub turci, Timişoara 1934; I. Totoiu, Contribuţii la problema stăpinirii turceşti în Banat şi în Crişana, în Studii, XII, 1/1960, p. 5-35 care încearcă să prezinte una din formele noului regim de proprietate introdus de cuceritori. Capitolele redactate de I. Totoiu pentru tratatul de IstRom, II, 1962, p. 806-817 şi III, 1964, p. 35-39 referitoare la raialele şi paşalîcurile de pe terito­ riul Ţărilor Române în secolul al XVI-iea şi la paşalîcurile de Timi!joara şi Oradea în secolul al XVII-lea cuprind foarte multe generalităţi valabile în egală măsură atît pentru regimul dominaţiei otomane din Dobrogea, Banat şi Cri~ana.
    [Show full text]
  • Kanun and Sharia: Ottoman Land Law in Şeyhülislam Fatwas from Kanunname of Budin to the Kanunname-I Cedid
    View metadata, citation and similar papers at core.ac.uk brought to you by CORE provided by Istanbul Sehir University Repository KANUN AND SHARIA: OTTOMAN LAND LAW IN ŞEYHÜLİSLAM FATWAS FROM KANUNNAME OF BUDİN TO THE KANUNNAME-İ CEDİD BÜNYAMİN PUNAR İSTANBUL ŞEHİR UNIVERSITY AUGUST 2015 KANUN AND SHARIA: OTTOMAN LAND LAW IN ŞEYHÜLİSLAM FATWAS FROM KANUNNAME OF BUDİN TO THE KANUNNAME-İ CEDİD A THESIS SUBMITTED TO THE GRADUATE SCHOOL OF SOCIAL SCIENCES OF İSTANBUL ŞEHİR UNIVERSITY BY BUNYAMİN PUNAR IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF ARTS IN HISTORY AUGUST 2015 ABSTRACT KANUN AND SHARIA: OTTOMAN LAND LAW IN ŞEYHÜLİSLAM FATWAS FROM KANUNNAME OF BUDİN TO THE KANUNNAME-İ CEDİD PUNAR, BÜNYAMİN. MA, Department of History. Advisor: Assist. Prof. Abdurrahman Atçıl August 2015, 126 Pages This study explores the question of Islamic character of the Ottoman land law through scrutinizing the administration of proprietary claims on the land in the şeyhülislam fatwas. It also tracks the changes in the fatwas related to the proprietary claims on the land. ʿUlamaʾ views had a central role in the Ottoman land law from the beginning. First land codes were done either on the direction of their consultancies or directly by them. Therefore, as şeyhülislams were the head of that ulema, their fatwas played significant roles on the land issues. Basics of the Ottoman thinking on the land system was first set by Ebussuud from a sharia-centred perspective. Later şeyhülislams mainly remained loyal to Ebussuud’s doctrine and built the land law upon that base. However, new circumstances forced some little but important changes on the proprietary claims on the lands.
    [Show full text]