Piaseczno dla klimatu

Przedsięwzięcia gminy w zakresie ochrony środowiska i ograniczenia zmian klimatycznych wprowadzenie

Szanowni Państwo,

Podczas Konferencji Narodów Zjednoczo- nych w sprawie zmian klimatu w Paryżu w 2015 r., 195 państw podpisało porozumienie w sprawie realizacji niezwykle ambitnego celu, jakim jest utrzyma- nie wzrostu globalnych średnich temperatur na poziomie znacznie mniejszym niż o 2°C w porównaniu z czasami przedprzemysłowymi. Podpisane porozumienie, zwane Porozumieniem Paryskim, stanowi kamień milowy w podej- mowaniu przez ludzkość działań na rzecz przeciwdziałaniu globalnemu ociepleniu, a w szczególności ograniczeniu emisji dwutlenku węgla do zera już w drugiej poło- wie XXI wieku. W porozumieniu tym uznano ważną rolę miast, władz niższego szczebla, spo- łeczeństwa obywatelskiego oraz sektora prywatnego. Wezwano nas do wzmożenia wysiłków i wspierania działań służących zmniejszeniu emisji; budowania odporno- ści na niekorzystne skutki zmian klimatu i zmniejszania podatności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu oraz podtrzymywania i propagowania współpracy na poziomie regionalnym i międzynarodowym. W naszej gminie już od kilku lat podejmowane są przedsięwzięcia, mające na celu zarówno ograniczanie, jak i adaptację do zmian klimatycznych. Chronimy ist- niejące tereny cenne przyrodniczo, tworzymy nowe zieleńce w terenach zabudowa- nych, zapewniamy warunki życia i miejsca rozrodu zagrożonym gatunkom zwierząt. Wspieramy mieszkańców w zakresie inwestycji w odnawialne źródła energii. Eduku- jemy społeczeństwo. Niniejszą publikacją chcemy pokazać co już robimy jako Piaseczno, a także nadać kierunek naszym dalszym działaniom. Chcielibyśmy też wspierać w działaniach przeciwko zmianom klimatu naszych mieszkańców, ale rów- nież pragniemy, aby mieszkańcy wspierali nas. To jak będzie wyglądał świat za 30 lat, nie zależy tylko od przywódców wielkich mocarstw, ale także od nas samych.

Daniel Putkiewicz Burmistrz Miasta i Gminy Piaseczno

PIASECZNO DLA KLIMATU 3 Zrównoważony rozwój

Sposób zagospodarowania przestrzeni jest niezwykle istotny w kontekście ochrony środowiska oraz zmian klimatycznych. Plany miejscowe są jednym z narzędzi adaptacji do zmian klimatycznych, które dają możliwość efektywnego gospodarowania przestrzenią oraz zaspokajania potrzeb społecznych, z poszanowaniem wartości przyrodniczych i kulturowych.

W procesie sporządzenia planu miejsco- nych terenów otwartych. Aby powstrzymać wego uczestniczy społeczność lokalna, która zjawisko rozproszonej zabudowy należy sta- zapoznając się z rozwiązaniami planistycznymi wiać na rozwój terenów zurbanizowanych nabywa wiedzę m.in. w zakresie ochrony śro- oraz takich, gdzie jest już doprowadzona in- dowiska. Istotny jest również fakt, że na po- frastruktura techniczna. Pozwala to tworzyć trzeby sporządzenia miejscowych planów za- obszary urbanistyczne oparte o intensywnie gospodarowania przestrzennego wykonuje się zagospodarowane i zbliżone struktury prze- szereg analiz m.in. środowiskowych i przyrod- strzenne, powiązane transportem publicznym, niczych by rozpoznać tereny najbardziej cenne. charakteryzujące się krótkimi dystansami, do- Największym wyzwaniem dzisiejszego stępnością do lokalnych usług i miejsc pracy, planowania jest zapobieganie suburbanizacji mieszaniem się funkcji oraz atrakcyjną prze- czyli rozlewaniu się miasta, kosztem natural- strzenią publiczną ukształtowaną w sposób

plany miejscowe na terenie miasta i gminy piaseczno obejmują 61% 97% 48% Rozdział powierzchni powierzchni powierzchni gminy miasta obszarów piaseczno wiejskich

01 PIASECZNO DLA KLIMATU 5 Zrównoważony rozwój Zrównoważony rozwój

nego wprowadza konkretne zapisy dotyczące przydomowych oczyszczalni ścieków czy konsultacje społeczne przy tworzeniu planu Miejscowego ochrony środowiska, poprawy jakości klimatu zakaz likwidacji rowów melioracyjnych oraz czy redukcji zanieczyszczeń. Przede wszystkim zbiorników wodnych, a także obowiązek jest to zakaz lokalizowania przedsięwzięć mo- podłączenia do zbiorczych sieci kanalizacyj- gących znacząco oddziaływać na środowisko. nych i wodociągowych; Takie zamierzenia inwestycyjne dopuszczone • Ochrony powietrza - nakaz podłączania do są jedynie w przypadkach służących zaspoko- zbiorczej sieci ciepłowniczej; jeniu potrzeb mieszkańców gminy. Zapisy pla- • Zapisy wspomagające małą retencję jak np. nów dotyczą m. in.: nakaz zagospodarowywania wód opadowych • Ochrony drzew i zieleni naturalnej - zakaz na własnej nieruchomości. Aby zapewnić jak niszczenia, usuwania, nakaz zachowania etc.; najlepsze warunku wodno-glebowe określa • Ochrony gleb oraz wód powierzchniowych się stopień intensywności zabudowy oraz i podziemnych - zakaz budowania szamb, procent powierzchni biologicznie czynnej.

dający poczucie bezpieczeństwa. Idea „miasta Grochowa oraz części wsi Runów. Ochrona we zwartego”, którą Piaseczno chciałoby wdrożyć wskazanych planach polega na wyznaczaniu jest jedną z metod adaptacji miast do zmian terenów o przeznaczeniu leśnym - Ls, rolnym klimatycznych. Działania te mają na celu m.in. - R, zieleni naturalnej - RZ oraz przez wyzna- zredukowanie koszto- i energochłonności czenie granic systemu przyrodniczego Gminy. przesyłu mediów oraz transportu - zarówno Wszystkie te tereny wyłączone są spod prawa ludzi jak i towarów. zabudowy. rozpoczęła działania Szczególne znaczenie ma kreowanie te- zapobiegające tym niekorzystnym zjawiskom, renów publicznych, zwłaszcza placów i ulic, wprowadzając zmiany w polityce przestrzen- o odpowiedniej wielkości i jakości oraz te- nej m.in. w zakresie: renów zieleni i wypoczynku. Ważną częścią • weryfikacji i ograniczenia terenów przezna- procedur planistycznych jest partycypacja czanych pod zabudowę mieszkaniową z uwa- społeczna oraz działania informacyjno-eduka- gi na znaczne rezerwy tych terenów w obo- cyjne skierowane do społeczności lokalnych wiązujących dokumentach planistycznych, w zakresie podstawowych mechanizmów go- • ochrony gruntów rolnych w tym ograniczenie spodarki przestrzennej m.in. w zakresie pro- terenów z przeznaczeniem pod zabudowę blemów ochrony środowiska. Przykładem ta- zagrodową, kich działań były pozaustawowe konsultacje • ochrony i przywrócenia dostępności doliny społeczne zorganizowane dla mieszkańców rzeki Jeziorki oraz innych cieków i zbiorni- Józefosławia, Zalesia Górnego i Chyliczek. ków wodnych. Dzięki procesowi partycypacji społecznej po- Uchwalone zostały plany miejscowe, szerzamy świadomość mieszkańców również których celem jest ochrona przed zabudową w zakresie ochrony środowiska oraz zmian terenów cennych przyrodniczo oraz otwar- klimatycznych. tych przestrzeni np.: MPZP części wsi Hen- Gmina w każdym uchwalonym miejsco- ryków Urocze, części wsi , części wsi wym planie zagospodarowania przestrzen-

6 PIASECZNO DLA KLIMATU PIASECZNO DLA KLIMATU 7 Lasy i obszary chronione

Rola lasów w walce ze zmianami klimatu, na co wskazano w Porozumieniu Paryskim w 2015 roku, jest ogromna. Leśne ekosystemy można nazwać pochłaniaczami gazów cieplarnianych – usuwają one z atmosfery dwutlenek węgla i magazynują go w drewnie, liściach, korowinie i korzeniach. Lasy to także potężne rezerwuary wody, które chronią nas przed powodziami i suszami.

Lasy odgrywają również ważną rolę społeczną poprzez kształtowa- nie korzystnych warunków zdro- wotnych i rekreacyjnych. Nasza gmina jest jedną z naj- bardziej zalesionych gmin aglome- racji warszawskiej. Lasy leżące na terenie gmi- ny w większości stanowią obszar Chojnowskiego Parku Krajobra- zowego (ChPK). Lasy w ChPK są średniowiekowe, co oznacza że wy- stępują drzewostany z XIX wieku, z okresu powojennego, oraz lasy odnowione w normalnym trybie gospodarczym. W naszych lasach 28% 20% przeważa sosna, licznie występuje także dąb, brzoza i topola. Na siedli- skach bagiennych dominuje olsza. Rozdział Wraz z Nadleśnictwem Choj- nów oraz Chojnowskim Parkiem Lesistość Lesistość Krajobrazowym promujemy na- gminy powiatu sze lasy jako atrakcyjne miejsce Piaseczno piaseczyńskiego do uprawiania turystyki pieszej

02 PIASECZNO DLA KLIMATU 9 Lasy i obszary chronione Lasy i obszary chronione

Struktura gatunkowa Znaczna część naszej gminy położona jest drzewostanów w Gminie Piaseczno w obrębie Warszawskiego Obszaru Chronione- go Krajobrazu, w ramach którego wyróżniono obszary należące do strefy szczególnej ochro- 9% 73% ny ekologicznej (dolina rzeki Jeziorki) i ochrony pozostałe sosna urbanistycznej (Zalesie Górne, Zalesie Dolne, Złotokłos, część Henrykowa-Urocze oraz część 7% wsi Kuleszówka). Dolina Jeziorki stanowi istotne brzoza urozmaicenie krajobrazu gminy – jej meandrują- współpracujemy ce koryto z bujnie porośniętymi brzegami prezen- z następującymi instytucjami tuje się wyjątkowo malowniczo. Gmina Piasecz- 11% dąb no wraz z innymi gminami i powiatami zlewni rzeki Jeziorki tworzy Stowarzyszenie „Kraina Jeziorki”, które promuje aktywną turystykę, nadleśnictwo i rowerowej. Są to cenne obszary służące do kalnej społeczności. Co roku odbywa się m.in. w szczególności rowerową. Ponadto na Jeziorce chojnów popularyzacji wiedzy przyrodniczej, kultury rajd terenowy Szlakami Chojnowskiego Parku od kilku lat organizowane są spływy kajakowe. i historii, a także stanowią idealne miejsca do Krajobrazowego, a także konkursy dla dzieci Na terenie naszej gminy znajduje się także (obejmujące zatorfioną rzekę Małą) zostały uświadamiania nam o roli lasów dla lokalnego i młodzieży. W ubiegłych latach przeprowa- pięć rezerwatów przyrody: Biele Chojnowskie włączone do europejskiej sieci Natura 2000. środowiska oraz walki z globalnym ocieple- dziliśmy m.in.: konkurs popularyzujący wiedzę (rezerwat typu florystycznego), Chojnów, Las W naszej gminie jest wiele pomników przy- niem. Naszym celem jest także informowanie o rodzimych oraz obcych i inwazyjnych gatun- Pęcherski, Pilawski Grąd i Uroczysko Stephana rody – 154 drzewa oraz dwa głazy narzutowe. społeczności o zagrożeniach, jakie niesie za kach ssaków „Ssaki Polski”; konkurs promujący (rezerwaty typu leśnego). Połowa pomników przyrody będących drze- sobą nieracjonalna gospodarka zarówno dla różnorodność biologiczną „Wśród lasów i łąk W Woli Gołkowskiej, na terenie parku wami znajduje się na terenie Zalesia Dolnego. ekosystemów leśnych jak i całej różnorodności Chojnowskiego Parku Krajobrazowego”; czy dworskiego, znajduje się podlegający szcze- Mimo silnej urbanizacji naszej gminy przy-

Warszawa biologicznej. konkurs ornitologiczny „Szkolny Karmnik – zi- gólnej ochronie użytek ekologiczny – jest to roda odgrywa w niej dużą rolę. Lasy Chojnow- 3 We współpracy z Nadleśnictwem Choj- mowe zwyczaje ptaków,” w którym należało zbiornik wodny o powierzchni 1,6 ha. Jako ze- skie, rezerwaty, piękna i dzika rzeka Jeziorka, Obory 5 nów oraz ChPK organizujemy wiele działań, wykazać się znajomością głosów ptaków, ro- spól przyrodniczo-krajobrazowy chronione są stawy, łąki czy śródlądowe wydmy, to miejsca Konstancin-Jeziorna 4 Warszawa które służą edukacji przyrodniczo-leśnej lo- dzajów pożywienia czy tras przelotów. też Górki Szymona. Stawy w Żabieńcu (położo- które pokrywają dużą część naszej gminy i któ- Jeziorka 2 ne w dolinie rzeki Czarnej) oraz Łąki Soleckie re koniecznie musimy chronić. Warszawa Piaseczno Czarnów Chojnowski Park Krajobrazowy Góra 3 Żabieniec granica Parku Kalwaria Obory 5 9 Konstancin-Jeziorna 4 Pilawa granica otuliny Parku Warszawa Jesówka 7 Jeziorka Wólka tereny zabudowane 2 obszary Pęcherska Zalesie Piaseczno Chojnów rezerwaty przyrody Czarnów Chojnowski Park Krajobrazowy 6 Górne chronione Góra 1 154 2 szlak turystyczny Żabieniec Kalwaria granica Parku “Gonna sosna” Góra 9 w gminie park pomnikowe obszary Bogatki 10 Pilawa granica otuliny Parku Kalwaria rzeki Jazgarzew Jesówka krajobrazowy drzewa Natura 2000 7 tereny zabudowane piaseczno Grochowa drogi Wólka Krupia Pęcherska Zalesie rezerwaty przyrody Wólka linie kolejowe 6 Górne Chojnów Baniocha Piskórka szlak turystyczny pomniki przyrody 8 Góra “Gonna sosna” Tarczyn Bogatki 10 Łoś przyrodniku, nie przegap! Kalwaria rzeki 11 Leśna Polana Zielona Pilawa Grochowa drogi Rezerwaty przyrody: Krupia Tarczynka Prażmów Nowy Wólka linie kolejowe 1. Chojnów Piskórka 1 1 pomniki przyrody Wągrodno 2. Obory 8 5 1 Skierniewice Tarczyn Radom 3. Łęgi Oborskie Łoś przyrodniku, nie przegap! zespół obszar 11 4. Skarpa Oborska Leśna Polana Zielona Pilawa rezerwatów użytek 5. Łyczyńskie Olszyny przyrodniczo - chronionego Rezerwaty przyrody: Prażmów 6. Biele Chojnowskie przyrody ekologiczny Tarczynka Prażmów Nowy krajobrazowy krajobrazu 7. Pilawski Grąd 1. Chojnów 8. Łoś 2. Obory 9. Uroczysko Stephana Skierniewice Wągrodno Radom 3. Łęgi Oborskie 10. Las Pęcherski 4. Skarpa Oborska 11. Skarpa Jeziorki Źródło: www.parkiotwock.pl5. Łyczyńskie Olszyny Grójec Prażmów 6. Biele Chojnowskie 7. Pilawski Grąd 8. Łoś 9. Uroczysko Stephana 10. Las Pęcherski 11. Skarpa Jeziorki 10 PIASECZNO DLA KLIMATU Grójec PIASECZNO DLA KLIMATU 11 Zieleń miejska

Tereny zieleni w mieście odgrywają dzisiaj istotną rolę. To nie tylko parki, ale również zieleńce, skwery, ogródki działkowe, cmentarze a także parki kieszonkowe, których ideą jest wprowadzenie zieleni na małym fragmencie gruntu, zazwyczaj między działkami zabudowanymi.

Zieleń miejska, tzw. zieleń urządzona, wpływa pozytywnie na klimat miasta. Chociaż służy mieszkańcom jako tereny rekre- acyjne, nie jest to jedyna jej funkcja. Oczywiście nie do przecenienia jest jej wartość estetyczna, jednak zie- leń miejska wpływa na jakość życia mieszkańców w dużo większym stopniu. Odpowiednio zaprojekto- wana może zmniejszyć siłę wiatru, nawilża powietrze i obniża tempe- raturę, która w miesiącach letnich jest dużo bardziej uciążliwa w mie- ście niż na wsi – właśnie z powodu Park Miejski im. Ksiązt Mazowieckich mniejszej ilości zielonych terenów.

4 8 tys. m2 24 300 Rozdział zrewitalizowane pow. zieleńca na rogu tyle duŻych drzew drzew posadzono parki ulic młynarskiej posadziliŚmy na tylko w jeden i warszawskiej skwrze kisiela miesiąc

Park Miejski im. Ksiązt Mazowieckich 03 PIASECZNO DLA KLIMATU 13 zieleń miejska zieleń miejska

Skwer Kisiela Plac zabaw przy Al. Róż Górki Szymona

Zdajemy sobie sprawę, że nasza gmina Nie zapominamy o terenach wiejskich, a przede wszystkim miasto Piaseczno, jest które w naszej gminie także zabudowują się obszarem silnie zurbanizowanym. Zieleni w rekordowym tempie. Zagospodarowali- w naszym mieście nigdy nie będzie za dużo. śmy m.in. teren przy świetlicy w Mieszko- Mieszkańców w Piasecznie przybywa i nie wie oraz teren rekreacyjny w Bobrowcu. zanosi się żeby ten trend się zmienił. Z tego Zieleni miejskiej potrzeba nam więcej. powodu inwestujemy sporą część naszego O ile na terenie silnie zurbanizowanym, gdzie budżetu na urządzanie zieleni miejskiej. w przestrzeni przeważają budynki wieloro- W ostatnich latach zrewitalizowaliśmy dzinne, jest to kwestia klimatu i rekreacji, Park im. Książąt Mazowieckich (wcześniej o tyle na terenach mniej zurbanizowanych Skwer przy Jarząbka znany jako Park Miejski lub Chyliczkowski) ważną rolę odgrywa funkcja rekreacyjna oraz Skwer Kisiela (tylko tu posadziliśmy i społeczna zieleni urządzonej. Górki Szymona 24 duże drzewa), wybudowaliśmy Park Za- chodni przy Alei Róż, a także zieleniec na Nowa zieleń urządzona w gminie Piaseczno rogu ulic Młynarskiej i Warszawskiej, który zajmuje powierzchnię 8000 m2. Założyliśmy 1. Zrewitalizowany Park 6. Łąka kwietna przy ulicy Nadarzyńskiej łąkę kwietną przy ulicy Nadarzyńskiej. Po- im. Książąt Mazowieckich nadto na małym, nieużytkowanym gruncie na skrzyżowaniu ulic Wenus i Wilanow- 7. Pierwszy w gminie park kieszonkowy skiej w Józefosławiu sami mieszkańcy przy 2. Zrewitalizowany Skwer Kisiela u zbiegu ulic Wenus i Wilanowskiej wsparciu samorządu stworzyli pierwszy w Józefosławiu Park przy ul. Ogrodowej w Józefosławiu w gminie park kieszonkowy. Planujemy 3. Park Zachodni przy Alei Róż stworzenie Traktu nad Perełką – pierwsza jego część powstała i stanowi ścieżkę dla pie- 8. Pierwsza część Traktu nad Perełką - ścieżka dla pieszych i rowerzystów szych i rowerzystów prowadzącą ze Skweru 4. Zieleniec na rogu ulic Młynarskiej Kisiela do Parku. i Warszawskiej o powierzchni 8000 m2 Zrewitalizowaliśmy Górki Szymona, 9. Rewitalizacja Górek Szymona jedno z ulubionych miejsc rekreacyjnych mieszkańców znajdujące się na południu 5. Zagospodarowanie zieleni miasta. na terenach wiejskich m.in. teren 10. Kontynuacja prac w parku W Gołkowie-Letnisku kontynuujemy przy świetlicy w Mieszkowie przy stacji kolei wąskotorowej zagospodarowywanie dawnego parku przy oraz teren rekreacyjny w Bobrowcu w Gołkowie-Letnisku Trakt nad Perełką stacji kolei wąskotorowej.

14 PIASECZNO DLA KLIMATU PIASECZNO DLA KLIMATU 15 Zwierzęta

Mieszkańcami naszej gminy są także zwierzęta i chociaż nie zawsze ich obecność jest przez nas zauważana, mamy obowiązek otoczyć je opieką i ochroną.

W zakresie ochrony dzikich zwierząt nawią- zaliśmy współpracę z jedną z fundacji niosących im pomoc. Dzięki temu ranne lub zagrożone dziki, sarny, jeże i inne zwierzęta z terenu na- szej gminy zostają przewożone m.in. do ośrod- ka rehabilitacji zwierząt, ośrodka hodowli zwierząt czy zagrody adaptacyjnej. Gmina zapewnia też miejsca lęgowe dla ptaków. Na naszym terenie wisi już ponad 300 skrzynek lęgowych m.in. dla szpaków, sikor, nu- rogęsi i puszczyków oraz 20 budek dla jerzyków. Nie zapominamy także o bocianach, którym kon- serwujemy gniazda. Również nietoperzom za- ganizujemy Akcję Żaba zapewniając w okresie pewniamy schronienia w postaci 30 budek. rozrodczym ochronę płazom. Przy ruchliwych Z Mazowieckim Zespołem Parków Krajo- drogach przecinających trasy wędrówek pła- brazowych oraz Nadleśnictwem Chojnów or- zów stawiane są płotki uniemożliwiające tym 450 300 30 Rozdział interwencji skrzynek lęgowych budek dla fundacji Animal dla szpaków, sikor, nietoperzy rescue polska nurogęsi i puszczyków

04 PIASECZNO DLA KLIMATU 17 zwierzęta zwierzęta

cy, dzięki czemu odłowione na terenie Gminy bezpłatne czipowanie Piaseczno bezdomne zwierzęta odwożone współpracujemy i sterylizacja zwierząt są do Schroniska „Na Paluchu”, gdzie zyskały z piaseczyńską kartą miejską z następującymi profesjonalną, całodobową opiekę. Warszaw- instytucjami skie schronisko słynie z dobrych warunków, w których przebywają zwierzęta, z ogromnej ilości wolontariuszy, a także ze skutecznych niewielkim zwierzętom przekraczanie dróg. W 2018 roku przystąpiliśmy do Manifestu adopcji. Przy pomocy zapór zwierzęta kierowane są Gmin Przyjaznych Pszczołom. Sadzimy rośliny W walce z bezdomnością zwierząt wiemy w kierunku wkopanych w ziemię pojemników, i drzewa miododajne, prowadzimy akcje eduka- jak ważne są działania prewencyjne. Do ta- do których wpadają, a młodzież z Gimnazjum cyjne w przedszkolach i szkołach, organizujemy kich należy czipowanie i sterylizacja zwierząt. w Zalesiu Górnym i Szkoły Podstawowej w Gło- pikniki o pszczołach i miodzie oraz sadzimy Dzięki czipom zwierzęta szybko wracają do skowie bezpiecznie przenosi je na drugą stronę w mieście łąki kwietne. Zbudowaliśmy miejską swoich właścicieli, a dzięki sterylizacji ich roz- drogi. Wśród ratowanych gatunków znajdu- pasiekę, w której stanęły gminne ule. Na skwe- mnażanie jest ograniczone. ją się m.in.: ropucha szara, żaba zielona, żaba rze przy Młynarskiej postawiliśmy tablicę edu- Od lutego 2019 roku każdy kto po- trawna, żaba moczarowa, grzebiuszka ziemna, kacyjną o owadach zapylających. siada Piaseczyńską Kartę Mieszkańca lub kumak nizinny oraz rzekotka drzewna. Akcja Dokładamy również starań, aby zapewnić Piaseczyńską Kartę Dużej Rodziny (oraz uświadamia lokalnej społeczności jak duże nie- bezpieczeństwo i godne warunki bezpańskim książeczkę zdrowia z aktualnymi szczepie- bezpieczeństwa dla bioróżnorodności płyną zwierzętom z terenu naszej gminy. niami zwierzęcia) może bezpłatnie zaczipo- z intensyfikacji ruchu kołowego i fragmentacji We wrześniu 2017 roku podpisaliśmy wać i wysterylizować swojego czworonoga siedlisk. z m.st. Warszawa porozumienie o współpra- w jednym z 12-tu gabinetów znajdujących się na terenie naszej gminy. Ich aktualna lista znajduje się na stronie piaseczno.eu. W 2018 roku w ramach akcji wszczepiono 856 czi- pów oraz wykonano 441 zabiegów steryli- zacji lub kastracji. Naszym założeniem jest maksymalne ograniczanie bezdomności wśród zwierząt.

Działania gminy piaseczno na rzecz zwierząt

1. Nawiązanie współpracy 6. Przystąpienie do Manifestu z Fundacją Animal Rescue Polska Gmin Przyjaznych Pszczołom. w zakresie ochrony dzikich zwierząt. 7. Opieka nad bezdomnymi zwierzętami 2. Zapewnienie miejsc lęgowych dla ptaków. z terenu gminy.

3. Konserwacja bocianich gniazd. 8. Porozumienie o współpracy ze Schroniskiem „Na Paluchu”. 4. 30 budek dla nietoperzy. 9. Darmowe czipowanie i sterylizacja 5. Akcja Żaba. zwierząt. Gminne pszczółki, fot. Marcin Borkowski Gminne pszczółki, fot. Marcin Borkowski

18 PIASECZNO DLA KLIMATU PIASECZNO DLA KLIMATU 19 Woda

W Piasecznie mamy doskonałą kranówkę. Nasza woda pozyskiwana jest z trzeciorzędowych i czwartorzędowych ujęć głębinowych. Wszystkie badania i raporty pokazują, że możemy ją pić bezpośrednio z kranów, bez konieczności dodatkowego filtrowania. Mamy rozbudowaną sieć wodociągów, a w mieście stanęło już pierwsze poidełko. Picie wody z kranu jest nie tylko tańsze i zdrowsze niż z jednorazowego plastiku, ale przede wszystkim jest ekologiczne, gdyż nie generuje odpadów w postaci butelek PET.

Piaseczyńskie Przedsiębiorstwo Wodocią- gów i Kanalizacji (PWiK) wciąż rozbudowuje sieć kanalizacyjną.

Naszym priorytetem jest, aby coraz więk- sza liczba domów była podłączona do kanalizacji dlatego też mamy jeden z bar- dziej preferencyjnych systemów pod- łączania się do sieci - spółka pokrywa koszty administracyjne związane z opraco- waniem warunków technicznych, wykona- niem projektu oraz odbiorem technicznym przyłącza kanalizacyjnego.

Rozdział

05 PIASECZNO DLA KLIMATU 21 woda woda

lekich krajów. Mimo wielu naszych inwesty- cji w stacje uzdatniania wody, zdarza się, że w upalne dni brakuje jej w kranach. Apele o nie- podlewanie ogródków i oszczędzanie wody pit- nej są już normą w całym kraju. Z drugiej strony wystarczy intensywny, choć krótki deszcz, żeby nasze ulice zamieniły się w rwące potoki. Jest to problem, z którym każde miasto i gmina będą musiały się zmierzyć. Piaseczno również. Inwe- Budowa kanalizacji w Runowie KANAŁ stujemy więc w kanalizację deszczową, jednak PEREŁKI jej optymalizacja w warunkach miejskich jest bardzo skomplikowana. W celu zwiększenia PRZEBUDOWANY możliwości odprowadzania wód opadowych DLA OPTYMALIZACJI KANALIZACJI przebudowaliśmy m.in. kanał Perełki, która DESZCZOWEJ kilka lat temu udowodniła, że woda jest żywio- łem mogącym nieść znaczne zniszczenia. Odprowadzanie wód jest jednak rozwiąza- niem krótkotrwałym. Nadmiaru wody spowo- dowanego nawalnymi deszczami nie należy się Rozbudowa SUW Bobrowiec pozbywać, ale go zagospodarowywać. Dzięki rozbudowanej sieci wodociągowej mieszkań- cy naszej gminy są dziś zabezpieczeni przed brakami wody, ale mając na uwadze zmiany klimatyczne zasadne jest jej oszczędzanie i re- Dlaczego to ważne dla klimatu? Ścieki, że zdecydowanie bardziej ekologiczna. Dzięki tencjonowanie. Dlatego zamierzamy zachęcać które trafiają do rury kanalizacyjnej płyną do rozbudowie sieci kanalizacyjnej w dużej części tych mieszkańców, którzy posiadają ogródki, oczyszczalni, a stamtąd już oczyszczone wy- gminy mieszkańcy zaprzestali praktyk polega- do gromadzenia deszczówki. Wystarczy becz- puszczane są do rzeki. Dzięki kanalizacji ścieki jących na celowym rozszczelnianiu szamb czy ka pod rynną, ale można też zamontować zbior- Rozbudowa SUW Żeromskiego są transportowane do oczyszczalni bez ko- odprowadzaniu domowych ścieków do rowów nik na wody opadowe w ziemi. Taką darmową nieczności wykorzystania szambiarek, a to do- czy na niezabudowane sąsiednie działki. Takie wodą można podlewać rośliny, ale także spłuki- liczbą domów podłączonych do kanalizacji, dalej datkowy plus w ochronie klimatu. Kanalizacja praktyki skażały glebę oraz wody gruntowe. wać toalety, czy zmywać chodniki. wraz z PWiK musimy inwestować w rozwiązania jest rozwiązaniem tańszym dla mieszkańców Gospodarka wodna to poważny problem. Chociaż nasza gmina może pochwalić się do- korzystne dla klimatu, ale również takie, które od regularnego opróżniania szamba. Jest tak- Powodzie i susze przestały być specyfiką da- brymi wynikami badań wody pitnej oraz znaczną będą zapobiegać skutkom jego zmian.

W PONAD W PONAD Łap deszczówkę gospodarstwa domowe zamierzamy zachęcać na terenie 90% 70% Gminy piaseczno do sieci do sieci tych mieszkańców, podłączone są wodociągowej kanalizacyjnej którzy posiadają ogródki, do gromadzenia deszczówki

22 PIASECZNO DLA KLIMATU PIASECZNO DLA KLIMATU 23 Powietrze

Problem ochrony powietrza jest aktualnie jednym z największych wyzwań, jakie stoją przed polskimi samorządami. Niestety na terenie naszej gminy również stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów

niebezpiecznych dla zdrowia substancji m.in. pyłów PM10 i PM2,5, w związku z czym podejmujemy szereg działań mających za zadanie ograniczenie zanieczyszczeń powietrza.

W zakresie zwalczania zanieczyszczeń po- Kontrole palenisk wietrza pochodzących z lokalnych kotłowni domowych przez straż miejską najbardziej efektywnymi działaniami są kon- trole palenisk domowych, których dokonują funkcjonariusze Straży Miejskiej. W przypadku spalania niedozwolonych substancji nakłada- ne są mandaty. Funkcjonariusze mają również możliwość pobierania z palenisk próbek popio- łów, które następnie są analizowane przez wy- specjalizowaną firmę. Jednocześnie dostrzegając potrzebę wspar- cia mieszkańców w wymianie lokalnych źródeł ciepła na paliwa stałe na bardziej przyjazne śro- dowisku źródła ciepła już od 2014 roku z budże- tu gminy przyznawane są dotacje do wymiany starych kotłów węglowych na ekologiczne pie- ce gazowe, olejowe i elektryczne. W latach 2016 - 2019 dofinansowaliśmy także instalacje so- Rozdział larne i pompy ciepła, natomiast w latach 2018 sowanie z rządowego programu „Mój prąd” - 2019 fotowoltaikę. Obserwowany jest stały i „Czyste powietrze”, który obejmuje nie tylko wzrost zainteresowania udzielanymi dotacjami. inwestycje związane z wymianą źródła ciepła Ponadto mieszkańcy gminy są informowani i OZE, ale także termomodernizację budynków. w zakresie możliwości ubiegania się o dofinan- Szczegółowych informacji w zakresie możliwo-

06 PIASECZNO DLA KLIMATU 25 powietrze powietrze

Liczba dotacji udzielonych w latach Liczba dotacji udzielonych w latach 2014 - 2019 z budżetu Gminy Piaseczno 2016 - 2019 z budżetu Gminy Piaseczno system do pomiaru zanieczyszczeń powietrza do wymiany pieca do odnawialnych źródeł energii dziaŁający na terenie gminy Piaseczno

Ilość Ilość 35 stacji monitoringowych portal z treścią informacyjną 60 80 77 52 50 70 50 60 40 50 31 30 40 29 30 20 19 20 16 10 6 10 aplikacja na telefon 3 6 0 0 do października Lata do października Lata 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2016 2017 2018 2019 Pomiary zanieczyszczeń ści uzyskania dofinansowania do przyjaznych Warto również zauważyć, że na terenie środowisku źródeł energii lub inwestycji popra- Gminy Piaseczno funkcjonuje system do po- PM10, PM2,5, NOX, SOX, O3, wiających efektywność energetyczną, w tym miaru zanieczyszczeń powietrza. Składa się on metale ciężkie dostępnych dla mieszkańców Gminy Piaseczno m.in. z 35 stacji monitoringowych oraz panelu (ołów, kadm, nikiel, dotacji zewnętrznych i gminnych można uzy- informacyjnego z lokalizacją stacji i danymi po- arsen) skać w działającym od początku października miarowymi. Dla bardziej dociekliwych opraco- 2019 r. punkcie konsultacyjnym „Piaseczno wano szczegółowe wykresy liniowe dla każdej dla klimatu”. z badanych substancji oraz bazę wiedzy pozwa- lającą na uzupełnienie wiadomości z dziedziny panel informacyjny zawierający m.in. lokalizacje stacji i dane pomiarowe ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami. Wszyscy zainteresowani ww. tematyką mogą ściągnąć aplikację na telefon (wymagany sys- tem Android), a osoby prowadzące własne strony internetowe lub blogi mają możliwość pobrania bezpłatnego widgetu z aktualnym in- deksem jakości powietrza. Ponadto formularz kontaktowy umożliwia zgłaszanie nieprawidło- wości w funkcjonowaniu systemu, uwag tech- nicznych czy awarii.

Punkt edukacyjno – konsultacyjny „piaseczno dla klimatu”

26 PIASECZNO DLA KLIMATU PIASECZNO DLA KLIMATU 27 powietrze powietrze

DZIAŁANIA EDUKACYJNE GMINY W ZAKESIE OCHRONY POWIETRZA

7 26 33 tys. edycji pikniku konkursów ulotek naukowego dla dzieci i broszur „Dzień energii” i młodzieży informacyjnych

W celu złagodzenia szkodliwego wpływu Gmina Piaseczno zapewnia także cało- wiekowych: przedszkolaków, dzieci i młodzie- przychodni rejonowych, ośrodków zdrowia, zanieczyszczeń powietrza w ciągach komuni- rocznie bezpłatne przejazdy liniami autobu- ży szkolnej oraz osób dorosłych. Dostrzega- Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Spo- kacyjnych wprowadzana jest zieleń izolacyjna, sowymi w całości obsługiwanymi przez gminę jąc potrzebę edukacji ekologicznej zarówno łecznej oraz delegatur Urzędu Miasta i Gminy a od wiosny do jesieni w okresie bez deszczu oraz okazjonalnie bezpłatne przejazdy liniami starszych mieszkańców Gminy Piaseczno jak Piaseczno, w których istnieje wysokie praw- ulice zmywane są na mokro. kursującymi na terenie Gminy Piaseczno na i osób niechętnie integrujących się z lokalną dopodobieństwo obsługi klientów z ww. grup Działania gminy obejmują także poprawę mocy porozumienia zawartego między gminą społecznością materiały informacyjne dotyczą- społecznych (np. Wydział Świadczeń Społecz- efektywności energetycznej, w tym m.in. przygo- a Zarządem Transportu Miejskiego w Warsza- ce tematyki ochrony powietrza (plakaty, ulotki, nych, Wydział Polityki Mieszkaniowej, Wydział towanie dokumentacji oraz wykonanie termo- wie. Dzięki udziale w programie Warszawa+ broszury informacyjne) przekazane zostają do Spraw Społecznych). modernizacji budynków znajdujących się w za- nasi mieszkańcy korzystają z dużo tańszych sobach gminy oraz modernizację oświetlenia biletów okresowych. Od lipca 2019 w gminie ulicznego przez wymianę na bardziej efektywne Zainwestowaliśmy także w system wypo- Piaseczno działa pierwsza energetycznie oprawy oświetleniowe w techno- życzania rowerów miejskich. Ponadto buduje- Stacja do ładowania logii LED. Ponadto w miejscowych planach zago- my nowe ścieżki rowerowe i ustawiamy nowe samochodów elektrycznych spodarowania przestrzennego uwzględniane są stojaki na rowery. zapisy zakazujące realizacji nowych indywidual- Prowadzimy edukację w zakresie ochro- nych źródeł ciepła na paliwa stałe. ny powietrza skierowaną do wszystkich grup

Dzień bez samochodu

Dzień energii

28 PIASECZNO DLA KLIMATU PIASECZNO DLA KLIMATU 29 Odpady

Temat odpadów to obecnie ogromny problem – zarówno dla środowiska, jak i dla mieszkańców. Wszechobecny plastik zalewa naszą planetę, a składowiska odpadów zanieczyszczają wody gruntowe, powierzchniowe oraz glebę. Wzrost koszów zagospodarowania odpadów stał się istotną i problematyczną kwestią zarówno dla mieszkańców jak i wszystkich gmin.

Dlatego tak ważna jest segrega- wydana cja odpadów. Od 1 kwietnia 2019 r. przez gminę weszły w życie nowe zasady segrega- broszura cji odpadów w całym kraju. Wydział informacyjna Gospodarki Odpadami przeprowa- dził kampanię informacyjną o no- dotycząca wych zasadach segregacji odpadów nowych i związanej z tym zmianie stawek za zasad odbiór i zagospodarowanie odpadów. segregacji Gmina Piaseczno prowadzi odpadów Punkt Selektywnej Zbiórki Odpa- dów Komunalnych (PSZOK) przy ul. Technicznej 6, gdzie mieszkańcy

43,6% 5 30-50% o tyle poziom recyclingu nowych miejskich kompostowanie osiągnięty w gminie Rozdział punktów zmniejsza ilość piaseczno w roku Elektroodpadów odpadów na 2018 składowiskach

07 PIASECZNO DLA KLIMATU 31 odpady odpady

Masa odpadów komunalnych W kilku lokalizacjach na terenie Gminy Pia- Poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia papieru, metalu, odebranych w 2018 r. seczno zainstalowane zostały Miejskie Punkty tworzyw sztucznych i szkła osiągniętych przez Gminę Piaseczno w latach 2013-2018 bezpośrednio z nieruchomości (Mg) Elektroodpadów, gdzie samodzielnie można na tle wielkości tych poziomów wynikających z przepisów prawa

oddać zużyte baterie, żarówki, opakowania po Poziom {%) 961,280 3 962,290 tonerach atramentowych, telefony komórko- 60 komunalne odpady zmieszane odpady wielkogabarytowe opakowaniowe we, dyskietki, płyty CD/DVD, kasety VHS. 50 50 Należy podkreślić, iż nadrzędnym celem 43,6% 1 031,350 Poziom Gminy Piaseczno jest prowadzenie działań 40 opakowania 40 37,3 38,0 wynikający z szklane rozporządzenia mających przekonać mieszkańców do prowa- 32,2 30,6 29,0 30% Ministra dzenia segregacji odpadów w sposób umożli- 30 Środowiska 265,210 odpady wiający osiągnięcie poziomów recyklingu nie 20 18 remontowo 20 16 mniejszych niż wymagane przepisami prawa. 14 Poziom -budowlane 13 osiągnięty przez i rozbiórkowe Możemy się pochwalić, że w latach 2013 – 10 Gminę Piaseczno 2018 Gmina Piaseczno osiągała wyższe pozio- 15,513 my niż wynikające z Rozporządzenia Ministra 0 Lata zużyty sprzęt 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 elektryczny Środowiska z 14 grudnia 2016 r. w sprawie po- 14 060,230 i elektroniczny ziomów recyklingu, przygotowania do ponow- zmieszane odpady nego użycia i odzysku innymi metodami niektó- darki odpadami. Przede wszystkim starajmy się trudną, wymaga jedynie minimalnego zaan- komunalne 3 085,350 odpady ulegajace rych frakcji odpadów komunalnych. Będziemy ograniczyć ilość wytwarzanych odpadów. gażowania i wyrobienia w sobie codziennych biodegrafdacji dążyć, aby w kolejnych latach przekraczać po- My w urzędzie już zaczęliśmy proeko- nawyków. Jest ona wyrazem poszanowania ziomy recyklingu określone przepisami prawa. logiczną gospodarkę odpadami zamieniając środowiska i racjonalnego gospodarowania mogą oddać odpady posegregowane jak i pro- Chcielibyśmy w ciągu 10 lat osiągnąć ambitny plastikowe butelki z wodą na szklane. Podob- zasobami naturalnymi. blematyczne, takie jak: zużyte opony, tekstylia, cel jakim jest 100% recyklingu odpadów z te- nie można robić we własnym gospodarstwie odpady remontowe, budowlane i rozbiórkowe, renu naszej gminy. Aby to osiągnąć, musimy domowym wybierając podczas zakupów pro- czy zużyte baterie i akumulatory. zmienić sposób myślenia i podejścia do gospo- dukty w opakowaniach nadających się do re- cyklingu i pakując je w torby wielokrotnego użytku. Kompostując bioodpady zredukujemy akcja informująca o nowych zasadach segregacji odpadów o 30-50% ilość odpadów przekazanych do obejmowała następujące działania składowania. Każdy ma wpływ na ilość wytwarzanych 1. Artykuły informacyjne w prasie lokalnej 5. Prelekcje dla uczniów szkół odpadów. Stosując kilka prostych zasad moż- i na stronie internetowej Gminy. podstawowych poświęcone właściwemu na sprawić, że nie tylko będzie ich mniej ale postępowaniu z odpadami. także, że zostaną racjonalnie zagospodarowa- 2. Wysyłanie bezpośrednio do ne. Segregacja odpadów nie jest czynnością Akcja „Sprzątania świata” 2018 mieszkańców broszur informacyjnych. 6. Piaseczyński Test Wiedzy o Odpadach, który miał na celu sprawdzić zdobytą podział odpadów komunalnych w gminiE piaseczno 3. Spotkania informacyjne organizowanych przez dzieci wiedza z zakresu gospodarki wspólnie z sołtysami. odpadami.

4. Działania edukacyjne skierowane 7. Działania edukacyjne podczas imprez tworzywa bio- odpady odpady sztuczne papier szkło do dzieci. Przedszkolaki brały udział plenerowych, m.in. podczas Pikniku odpady zmieszane zielone i metale w spektaklu teatralnym pt. „Segregacja Pszczelego CUD Miód na Skwerze Kisiela odpadów to żaden kosmos”. czy Pikniku Rodzinnego w Józefosławiu.

32 PIASECZNO DLA KLIMATU PIASECZNO DLA KLIMATU 33 Gmina zrównoważona energetycznie

Już wiemy jak bardzo ważne jest dbanie o tereny zielone, powietrze i wodę. W obliczu wyzwań związanych z adaptacją miast do zmian klimatycznych, koniecznością zapewnienia mieszkańcom dostępu do czystego powietrza oraz taniej i czystej energii, Gmina Piaseczno idzie krok dalej. Podejmujemy działania, które w perspektywie najbliższych 10 lat, doprowadzą do powstania na terenie naszej gminy efektywnie energetycznego systemu z wykorzystaniem wysokosprawnej kogeneracji i odnawialnych źródeł energii wraz z dalszą rozbudową sieci ciepłowniczej.

W 2019 roku rozpoczeliśmy prace przygotowawcze nad przekształceniem istniejącego systemu ciepłowniczego w system efektywny energetycznie. Po- wstała koncepcja budowy kilku nieza- leżnych źródeł ciepła, w szczególności w bezpośrednim sąsiedztwie oczysz- czalni ścieków. Działania te pozwolą na sprostanie zmieniającym się wymaga-

25% 28 tys. 67 tys. 76 MW Rozdział ton rocznie MWh rocznie domów w mieście o ponad tyle planowana planowana ogrzewanych jest zmniejszy się produkcja energii moc systemu paliwem stałym ciepłowniczego emisja CO2 elektrycznej

08 PIASECZNO DLA KLIMATU 35 Gmina zrównoważona energetycznie Gmina zrównoważona energetycznie

niom rynku energetycznego w Polsce oraz efektywny energetycznie system ciepłowniczy w Piasecznie Etapy przekształcania zaspokoją przyszłe potrzeby zaopatrzenia istniejącego systemu w ciepło i energię elektryczną Gminy Pia- ciepłowniczego w system seczno. W każdym z niezależnych źródeł PC-U Piaseczno Lokalizacja 3 do sieci efektywny energetycznie energii będzie produkowana zarówno ener- energetycznej gia cieplna jak i energia elektryczna z wy- korzystaniem wysokosprawnej kogeneracji oraz odnawialnego źródła energii. prąd W pierwszej kolejności zostanie prze- etap 1 kształcona istniejąca ciepłownia miejska w elektrociepłownię, w której zlokalizowa- Kogeneracja prąd Kogeneracja Kotłownia szczytowa na będzie jednostka funkcjonująca w wyso- ciepło kosprawnej kogeneracji czyli jednczesnym przekształcenie wytwarzaniu ciepła i prądu. Ponadto, zain- Kotłownia ciepło ciepło istniejącej ciepłowni szczytowa stalowane będą dwa szczytowe jednostki miejskiej w elektro- ciepło ciepłownię gazowe, pracujące jedynie podczas duże- go zapotrzebowania na ciepło (w sezonie Kolektory grzewczym). słoneczne Jako drugie źródło energii powstanie na terenie miejskiej oczyszczalni ścieków ciepło do miejskiej sieci elektrociepłownia oparta o wysokosprawną ciepłowniczej kogenerację gazową wraz z pompami ciepła, etap 2 wykorzystującymi ciepło odpadowe z wody PWiK Lokalizacja 4 zrzutowej z oczyszczalni ścieków. Dodatko- wo planowana jest instalacja wysokospraw- ciepło utworzenie na terenie miejskiej nej kogeneracji zasilanej biogazem pozy- oczyszczalni ścieków skanym z osadów czynnych z oczyszczalni Oczyszczalnia Elektro- ścieków. ścieków Biogazownia ciepło ciepłowni Uzupełnieniem systemu będą dwa nie- ciepło zależne źródła energii zlokalizowane w róż- Kotłownia szczytowa

nych częściach miasta, wyposażone w jed- biogaz

biogaz prąd nostki funkcjonujące w wysokosprawnej kogeneracji zasilanej gazem ziemnym oraz Kotłownia Kogeneracja szczytowa instalacje kolektorów słonecznych i paneli etap 3 fotowoltaicznych. Kogeneracja W efekcie planowanych zmian, powsta- Kogeneracja prąd Fotowoltaika nie zdecentralizowany system ciepłowniczy ciepło uzupełnienie systemu o sumarycznej mocy nominalnej 76 MW. Tak o dwie jednostki zasilane: przekształcony system ciepłowniczy, składa-

1.gazem ziemnym jący się z kilku niezależnych elektrociepłow- ciepło prąd 2. energią osad do sieci ni pracujących w oparciu o odnawialne źró- Suszarnia energetycznej słoneczną dła energii, zapewni stały dostęp do taniej osadów i czystej energii dla mieszkańców i lokalnych przedsiębiorców z Gminy Piaseczno.

36 PIASECZNO DLA KLIMATU PIASECZNO DLA KLIMATU 37 Notatki Urząd Miasta i Gminy Piaseczno ul. Kościuszki 5 05-500 Piaseczno tel.: 22 70 17 500 fax: 22 756 70 49 [email protected]

Zdjęcia pochodzą z archiwum Biura Promocji i Kultury. Zdjęcia, wizualizacje, mapy umieszczane za zgodą właścicieli praw autorskich.

Wszelkie prawa zastrzeżone

Listopad 2019