Download Issue File
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
#0# UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI PRZEGLĄD ZACHODNIOPOMORSKI KWARTALNIK SZCZECIN 2017 – ROCZNIK XXXII (LXI) – ZESZYT 2 Komitet Redakcyjny Radosław Skrycki (redaktor naczelny), Eryk Krasucki (zastępca redaktora naczelnego), Tomasz Ślepowroński (sekretarz redakcji), Monika Ogiewa-Sejnota (sekretarz redakcji) Rada Naukowa Tadeusz Białecki (Szczecin), przewodniczący, Ihor Cependa (Iwano-Frankiwsk), Radosław Gaziński (Szczecin), Stanisław Jankowiak (Poznań), Maciej Kowalewski (Szczecin), Kazimierz Kozłowski (Szczecin), Jens Olesen (Greifswald), Czesław Osękowski (Zielona Góra), Martin Schoebel (Greifswald), Wojciech Skóra (Słupsk) Lista recenzentów znajduje się na stronie www.wnus.edu.pl Redaktor naukowy Krzysztof Guzikowski Redaktor językowy Elżbieta Blicharska Skład komputerowy Wiesława Mazurkiewicz Korekta Małgorzata Szczęsna Projekt okładki Ludwik Piosicki Adres redakcji: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych ul. Krakowska 71–79, 71-017 Szczecin e-mail: [email protected] www.przegladzachodniopomorski.pl www.wnus.edu.pl Wersja papierowa jest wersją pierwotną Artykuły dostępne są w bazach indeksacyjnych: CEJSH (http://cejsh.icm.edu.pl), CEEOL (www.ceeol.com) oraz BazHum (bazhum.muzhp.pl) © Copyright by Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2017 ISSN 0552-4245 WYDAWNICTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO Ark. wyd. 13,0. Ark. druk. 14,4. Format B5 Cena zł 22,0 (w tym 5% VAT) SPIS TREŚCI Paweł Migdalski – Elżbieta Kazimierzówna w Szczecinku. Przyczynek do dziejów pamięci stosunków polsko-pomorskich w średniowieczu i ich znaczenia w Polsce Ludowej ................................ 5 Piotr Piętkowski – Chrystianizacja i budowa struktur kościelnych na Pomorzu Zachodnim do przełomu XII i XIII wieku. Zarys problemu 31 Paweł Babij – Jeden z dziesięciu. Pomorskie kontyngenty dla Krzywoustego według relacji Herborda ............................................. 43 Dariusz Wybranowski – Jeszcze raz o taktyce wojen pomorskich Bolesława Krzywoustego oraz okolicznościach ich finału ...................... 67 Dariusz Karczewski – Książę słupski Kazimierz IV (Kaźko) jako luksemburski kandydat do tronu polskiego ...................................... 113 Hadrian Kamiński – Narracja o Polsce i Pomorzu w kronice Thomasa Kantzowa w świetle zapożyczeń z IX księgi Annales Jana Długosza ........................................................................................... 1 2 9 Dariusz Adamczyk – Pieniądz czy strategiczny instrument władzy? Obieg kruszcu w społeczeństwie piastowskim przełomu XI i XII wieku, załamanie w dopływie denarów z Saksonii a ekspansja Bolesława Krzywoustego na Pomorze .................................. 143 Monika Rusakiewicz – Polacy i Pomorzanie w świetle przekazu Augustyna ze Stargardu ........................................................................... 1 6 9 Krzysztof Guzikowski – Rywalizacja i współpraca. Polityka Barnima I (1233–1278) i Bogusława IV wobec Piastów (1278–1309) – zarys problemu ......................................................................................... 181 Jakub Morawiec – Sojusz z Danią w pomorskich planach Bolesława Krzywoustego ......................................................................... 199 Rafał Simiński – Z badań nad polityką zagraniczną księcia wołogoskiego Warcisława IV (1309–1326)...................................................................... 211 TABLE OF CONTENTS Paweł Migdalski – Elżbieta Kazimierzówna (Elisabeth of Poland) in Szczecinek. A Contribution to the History of the Polish-Pomeranian Relations in the Middle Ages and their Significance in Polish People’s Republic .................................................................................................... 5 Piotr Piętkowski – The Christianisation and Creation of the Church Structures in West Pomerania to the Turning Point of 12th century. An Outline of the Issue ............................................................................. 31 Paweł Babij – One in ten. Pomeranian contingents for Bolesław III Krzywousty (Wrymouth) according to Herbord’s account ...................... 43 Dariusz Wybranowski – Once More on the Tactics of Bolesław III Krzywousty (Wrymouth’s) Wars in the Pomerania and the Circum stan ces of their Conclusion .............................................. 67 Dariusz Karczewski – Duke Casimir IV (Kaźko) as Luxembourg’s Candidate for the Polish Throne ............................................................... 113 Hadrian Kamiński – The Narration About Poland and Pomerania in Thomas Kantzow’s Chronicle in the Light of Borrowings from Book IX of Jan Długosz’s Annales .................................................. 1 2 9 Dariusz Adamczyk – Money or a Strategic Instrument of Power? The Circulation of Precious Metals in the Piast Society at the Turn of the 12th Century, the Collapse of the Inflow of Denier from Saxony and Bolesław Krzywousty (Wrymouth) Expansion to Pomerania ........... 143 Monika Rusakiewicz – Poles and Pomeranians in the Accounts of Augustine of Stargard .......................................................................... 1 6 9 Krzysztof Guzikowski – Rivalry and Cooperation. The Policies of Barnim I (1233–1278) and Bogusław IV (Bogislaw IV) (1278–1309) Regarding the House of Piast – an Outline of the Issue ........................... 181 Jakub Morawiec – The Alliance with Denmark in Bolesław III Krzywousty (Wrymouth’s) Plans for Pomerania ...................................... 1 9 9 Rafał Simiński – From the Research on the Foreign Policy of Warcisław (Wartislaw) IV, Duke of Pomerania-Wolgast (1309–1326) 211 #1# #0# DOI: 10.18276/pz.2017.2-01 PRZEGLĄD ZACHODNIOPOMORSKI ROCZNIK XXXII (LXI) ROK 2017 ZESZYT 2 Paweł Migdalski Uniwersytet Szczeciński e-mail: [email protected] ElżbiEta KazimiErzówna w SzczEcinKu. Przyczynek do dziEjów Pamięci StoSunKów Polsko-Pomorskich w śrEdniowiEczu i ich znaczEnia w PolScE ludowEj Słowa kluczowe: Elżbieta Piastówna, polska myśl zachodnia, polityka historyczna, Ziemie Odzyskane, pamięć kulturowa Keywords: Elżbieta Piastówna (Elisabeth of Poland), Polish plans for the western border, historical policy, Recovered Territories, cultural memory Druga wojna światowa stanowi jedną z najważniejszych cezur w dziejach Pomo- rza Zachodniego – w jej wyniku większa część tych ziem znalazła się w Polsce. Dawna ludność musiała opuścić dotychczasowe siedziby, a jej miejsce zajęli pol- scy osadnicy. Wraz z ich przybyciem rozpoczął się wieloletni proces oswajania tego regionu – jego dziedzictwa materialnego i duchowego. W działaniach tych udział brali politycy wszystkich opcji, działacze społeczni i kulturalni, krajo- znawcy, naukowcy i kler, gdyż, jak pisał Piotr Madajczyk, rozwijana wówczas myśl zachodnia i cele narodowe były ważniejsze niż system polityczny i cele par- tyjne1. „Część historyków, zwłaszcza regionalistów [ale też publicystów, dzienni- karzy, literatów – dop. P.M.], bardziej ulegających oficjalnej propagandzie, tropiła gorliwie owe związki z Polską, zapominając że kraina ta przez pięćset z górą 1 P. Madajczyk, Polska myśl zachodnia w polityce komunistów polskich, „Przegląd Zachodni” 1997, z. 3, s. 15–36. 6 Paweł Migdalski lat była niemiecka”2. W ten sposób tworzono mitologię Ziem Odzyskanych, na które – jak wówczas głoszono – powróciliśmy po pokonaniu odwiecznego nie- mieckiego wroga prącego ku wschodowi3. Jedną z narracji tego mitu na Pomorzu Zachodnim był przekaz o pobycie w Szczecinku polskiej królewny, najstarszej córki Kazimierza Wielkiego i Aldony – Elżbiety, od 1343 roku żony Bogusława V, księcia wołogosko-słupskiego, pochowanej w klasztorze augustianów-eremi- tów w Marientronie – Świątkach, obecnie dzielnicy Szczecinka. Ślub królewny, jak podkreślano w literaturze, miał być wzmocnieniem sojuszu ostatniego Piasta z władcą Pomorza i być wyraźnym świadectwem jego polityki północno-zachod- niej4. Celem niniejszego artykułu jest prześledzenie rozwoju narracji o Elżbiecie Kazimierzównie w Szczecinku w okresie Polski Ludowej. Pierwsze elementy pamięci o Elżbiecie pojawiają się tuż po wojnie. Wów- czas to, jako jeden z pierwszych etapów polonizacji przestrzeni, przypisywano polskie nazewnictwo miejscowościom i ulicom. Już w czerwcu 1945 roku sekre- tarz generalny Instytutu Zachodniego w Poznaniu Zdzisław Rajewski opracował program przemianowania ulic w miastach Ziem Odzyskanych, które miały upa- miętniać w reprezentacyjnych dzielnicach miejscowości imiona Piastów, ksią- żąt pomorskich oraz naczelników plemion zachodniej Słowiańszczyzny, a także polskich królów i wodzów5. Przed wojną w Szczecinku istniała ulica zasłużonej dla miasta, żyjącej w XVII wieku księżnej Jadwigi Brunszwickiej (żona księcia 2 E. Rymar, Dziedzictwo piśmiennicze księstwa Gryfitów ze szczególnym uwzględnieniem ob- szaru państwa polskiego, „Bibliotekarz Zachodniopomorski” 2000, nr 4 (41), s. 26. 3 Na temat mitu tzw. Ziem Odzyskanych zob. G. Strauchold, Myśl zachodnia i jej realizacja w Polsce Ludowej w latach 1945–1957, Toruń 2003; P. Migdalski, Nazwy jako środek kreowa- nia mitu Ziem Odzyskanych na przykładzie Rejonu Pamięci Narodowej Cedynia-Gozdowice-Sie- kierki, w: Nazwa dokumentem przeszłości regionu, red. J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, W. Kucharski, Wrocław 2010, s. 65–68; P. Przybyła, Narracje (i) infrastruktury. „Mit Ziem Odzy- skanych” w pamięci politycznej wczesnej Polski Ludowej (na przykładzie Góry św. Anny i Ślęży), Poznań 2016, s. 11 i n. O pojęciu Ziem Odzyskanych zob.: J. Jasiński, Kwestia pojęcia Ziemie Odzyskane, w: Ziemie Odzyskane / Ziemie Zachodnie i Północne 1945–2005. 60 lat