ŚREDNIOWIECZE Polskie I Powszechne
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ŚREDNIOWIECZE Polskie i Powszechne Tom 11 (15) Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2019 Rada Naukowa doc. Mgr. Martin Čapský, PhD. (Univerzita Pardubice), dr hab. Janusz Grabowski (Archi‑ wum Główne Akt Dawnych w Warszawie), doc. Mgr. Petr Kozák, PhD. (Slezská univer‑ zita v Opavě), PhDr. Rastislav Kožiak, PhD. (Univerzita Mateja Bela v Banskej Bystrici), dr hab. Joanna Sobiesiak (Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie), prof. dr hab. Sta- nisław A. Sroka (Uniwersytet Jagielloński), dr hab. Sobiesław Szybkowski, prof. UG (Uni‑ wersytet Gdański), dr hab. Grischa Vercamer (Universität Passau), prof. Leontij Wojtowycz (Львівський національний університет імені Івана Франка), dr Marek L. Wójcik (Uniwer‑ sytet Wrocławski) Recenzenci tomu prof. dr hab. Władysław Duczko (Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku), dr Piotr Guzowski (Uniwersytet w Białymstoku), dr hab. Marek A. Janicki (Uni‑ wersytet Warszawski), prof. dr hab. Jerzy Rajman (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie), prof. dr hab. Stanisław Rosik (Uniwersytet Wrocławski), prof. dr hab. Leszek Słupecki (Uniwer‑ sytet Rzeszowski), dr hab. Jarosław Sochacki (Akademia Pomorska w Słupsku), dr hab. Marcin Starzyński (Uniwersytet Jagielloński), dr Janusz Szyszka (Instytut Historii PAN), dr hab. Piotr Węcowski (Uniwersytet Warszawski) Rada Redakcyjna Redaktorzy naczelni: prof. dr hab. Jerzy Sperka (Uniwersytet Śląski w Katowicach), dr hab. Bożena Czwojdrak (Uniwersytet Śląski w Katowicach) Sekretarz: dr Iwona Pietrzyk (Uniwersytet Śląski w Katowicach) Członkowie: dr hab. Jakub Morawiec (Uniwersytet Śląski w Katowicach), dr Katarzyna Niem- czyk (Uniwersytet Śląski w Katowicach), dr Karol Nabiałek (Uniwersytet Śląski w Katowicach) Adres Redakcji Uniwersytet Śląski, Instytut Historii, ul. Bankowa 11, 40-007 Katowice e-mail: [email protected] Kodeks Postępowania Etycznego w naszym czasopiśmie oparty jest na standardach Comittee on Publication Ethics (COPE). Szczegółowe informacje dostępne są na stronie: http://historia. us.edu.pl/index.php?pokaz=showart&id=91 Code of Ethic Practices in our journal is based on standarts Comittee on Publication Ethics (COPE). For more information look: http://historia.us.edu.pl/index.php?pokaz=showart&id=91 Treść Wykaz skrótów instytucji, czasopism, publikacji, serii wydawniczych i wydaw‑ nictw źródłowych stosowanych przez autorów w niniejszym tomie 5 Artykuły Łukasz Neubauer: “[Ne] com Unlaf mid scipum”: A Summary of the Current State of Research with Regard to Olaf Tryggvason’s Assumed Presence at the Battle of Maldon 11 Annett Krakow: The King and His Retainers. Some Notes on Interpolations in the Flateyjarbók Version of Óláfs saga Tryggvasonar en mesta 25 Marta Nowak: Święty cesarz i Słowianie. Znaczenie ideowe wątku polskiego w Żywocie św. Henryka oraz Miracula Sancti Heinrici 51 Karolina Madeja: Kim był książę „Pomorza”, którego pokonał węgierski książę Béla? 67 Karol Nabiałek: Kto założył miasto Częstochowę? Przyczynek do urbanizacji Małopolski w XIV wieku 85 Anna Obara-Pawłowska: Stanowisko Jana Długosza wobec cudzoziemskich władców na tronie polskim 119 Małgorzata Kołacz-Chmiel: W konflikcie z prawem i obyczajem. Przestępczość kobiet chłopskich w świetle późnośredniowiecznych i wczesnonowożytnych źródeł sądowych z obszaru Małopolski 146 Jerzy Sperka: Koligacje rodzinne Przemyślidów opawskich linii raciborskiej z możnowładztwem Królestwa Polskiego do początku XVI wieku 183 Олег Однороженко: Герб роду панів Гербуртів ХІІІ–початку XVII ст. 220 4 Treść Dobrosława Horzela, Marek Walczak: Badania nad sztuką średniowieczną w Polsce po roku 1989 262 Recenzje i polemiki Joanna Sobiesiak: Biografia dla zaawansowanych, czyli uwagi o książce Lukáša Reitingera: Vratislav. První král Čechů. Praha, Argo, 2017, ss. 533 301 Robert T. Tomczak: Praskie studia księcia opolskiego Bolka V – problem iden‑ tyfikacji 316 Maciej Woźny: Który Bolko? Wokół problemu identyfikacji sprawcy napadu na studenta praskiego 330 „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2019, T. 11 (15) ISSN 2353-9720 (wersja elektroniczna) Wykaz skrótów instytucji, czasopism, publikacji, serii wydawniczych i wydawnictw źródłowych stosowanych przez autorów w niniejszym tomie ACI — Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta. T. 1—3. Wyd. B. Ulanowski. Kraków 1902—1918 AGAD — Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie AGZ — Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Ar- chiwum tzw. Bernardyńskiego we Lwowie. T. 1—25. Wyd. O. Pietruski, X. Liske, A. Prochaska. Lwów 1868—1935 AKH — „Archiwum Komisji Historycznej [Polskiej] Akademii Umiejętności” Akta unii — Akta unji Polski z Litwą 1385—1791. Wyd. S. Kutrzeba, W. Sem‑ kowicz. Kraków 1932 AMetrKra — Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie Annales — Joannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae. Lib. 1—11. Ed. S. Gawęda. Warszawa 1997; lib. 11—12. Ed. J. Wyrozum‑ ski. Warszawa 2000—2008 AP — Archiwum Państwowe BCzart — Biblioteka Czartoryskich w Krakowie CDSil — Codex diplomaticus Silesiae. T. 1—36. Breslau 1856—1936 CE — Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 1—3. Wyd. A. Sokołowski, J. Szujski, A. Lewicki. Kraków 1876—1894 CP-H — „Czasopismo Prawno-Historyczne” Inventarium — Inventarium omnium et singulorum privilegiorum […] in Ar- chivo Regni in arce Cracoviens. Wyd. E. Rykaczewski. Lutetiae Parisio‑ rum—Berolini—Posnaniae 1862 KDP — Codex diplomaticus Poloniae. T. 1—3. Wyd. L. Rzyszczewski, A. Mucz- kowski. Warszawa 1847—1858; T. 4. Wyd. M. Bobowski. Warszawa 1887 6 Wykaz skrótów instytucji, czasopism, publikacji, serii wydawniczych i wydawnictw… KDW — Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. T. 1—4. Wyd. I. Zakrzewski. Poznań 1877—1881; T. 5. Wyd. F. Piekosiński. Poznań 1908; T. 6. Wyd. A. Gąsiorowski, H. Kowalewicz. Warszawa—Poznań 1982; T. 7. Wyd. A. Gąsiorowski, R. Walczak. Warszawa—Poznań 1985; T. 8—10. Wyd. A. Gąsiorowski, T. Jasiński. Warszawa—Poznań 1989—1993; T. 11. Wyd. A. Gąsiorowski, T. Jasiński, T. Jurek, I. Skierska. Poznań 1999 KHKM — „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” Kw. Hist. — „Kwartalnik Historyczny” LB — (Długosz Jan) Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis. T. 1—3. Wyd. A. Przezdziecki. W: Opera omnia. T. 7—9. Kraków 1883—1884 LBS — Lehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen Fürstenthümer im Mittelalter. Hrsg. C. Grünhagen, H. Markgraf. T. 1—2. Leipzig 1881—1883 MGH S — Monumenta Germaniae Historica. Seria Scriptores. T. 1—31. Han‑ noverae 1826—1913 Mies. Her. — „Miesięcznik Heraldyczny” MK — Metryka Koronna w AGAD MPH — Monumenta Poloniae Historica. T. 1—6. Lwów 1864—Kraków 1893 MPHn — Monumenta Poloniae Historica. Nova series. T. 1—14. Warszawa 1946—2008 MPV — Monumenta Poloniae Vaticana. T. 1—6. Wyd. J. Ptaśnik; T. 8. Wyd. E. Długopolski; T. 9. Wyd. S. Szczur; T. 10. Wyd. M.D. Kowalski. Kraków 1913—2002 MRPS — Matricularum Regni Poloniae Summaria. T. 1—4, 5/1. Wyd. T. Wierzbowski; T. 5/2. Wyd. J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska- -Kurasiowa. Warszawa 1905—1919, 1961 (literę „S”, która oznacza Sup- plementum, należy dodać po nr. tomu) Prz. Hist. — „Przegląd Historyczny” PSB — Polski słownik biograficzny Rachunki Jagiełły i Jadwigi — Rachunki dworu króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi z lat 1388—1420. Wyd. F. Piekosiński. Kraków 1896 RBM — Regesta diplomatica nec non epistolaria Bohemiae et Moraviae. T. 4—6. Ed. J. Emler, B. Mendl, M. Lihnartová. Pragae 1892—1954 RHer — „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego” Rocz. Hist. — „Roczniki Historyczne” Roczniki — Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Pol- skiego. Ks. 1—12. Tłum. J. Mrukówna. Warszawa 1981—2006 SHGKr — Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. Cz. 1—4. Oprac. W. Bukowski, J. Kurtyka, J. Laber‑ schek, A. Marzec, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, J. Wiśniewski, M. Wilamowski, M. Wolski, M. Zdanek. Wrocław—Kraków 1980—2009 SPPP — Starodawne prawa polskiego pomniki Wykaz skrótów instytucji, czasopism, publikacji, serii wydawniczych i wydawnictw… 7 St. Hist. — „Studia Historyczne” St. Źr. — „Studia Źródłoznawcze” UrzPod — Urzędnicy podolscy XIV—XVIII wieku. Oprac. E. Janas, W. Kła- czewski, J. Kurtyka, A. Sochacka. Kórnik 1998 UrzRus — Urzędnicy województwa ruskiego XIV—XVIII wieku. Spisy. Oprac. K. Przyboś. Wrocław 1987 UrzWp — Urzędnicy wielkopolscy XII—XV wieku. Spisy. Oprac. M. Bielińska, A. Gąsiorowski, J. Łojko. Wrocław 1985 Zap. Hist. — „Zapiski Historyczne” ZDKK — Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej. Cz. 1—2. Wyd. S. Kuraś. Lublin 1965—1973 ZDM — Zbiór dokumentów małopolskich. Cz. 1—8. Wyd. S. Kuraś, I. Sułkowska-Kuraś. Kraków—Wrocław 1962—1975 ZDPaul — Zbiór dokumentów zakonu oo. paulinów w Polsce. T. 1. Wyd. J. Fijałek; T. 2. Wyd. J. Zbudniewek. Kraków 1938—Warszawa 2004 ZNUJ — „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” Artykuły „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2019, T. 11 (15) ISSN 2353-9720 (wersja elektroniczna) DOI: https://doi.org/10.31261/SPiP.2019.15.01 Łukasz Neubauer https://orcid.org/0000-0002-2320-0115 Faculty of Humanities, Koszalin University of Technology “[Ne] com Unlaf mid scipum” A Summary of the Current State of Research with Regard to Olaf Tryggvason’s Assumed Presence at the Battle of Maldon In the fourteenth year of King Æthelred’s reign (978—1013 and 1014—1016), most likely on 10th or 11th August 991,1 a sizeable fleet of viking ships sailed into the tidal estuary of the river Pant (today known as the Blackwater) near the town of Maldon. There the host of seaborne attackers appears to have moored their vessels near or at Northey Island