Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Kwiecie ń, 2013 r.

Zamawiaj ący : Janowiec Wielkopolski Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim ul. Gnie źnie ńska 3

88-430 Janowiec Wielkopolski

Wykonawca:

Green Key ul. Nowy Świat 10a/15 60-583 Pozna ń

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Kierownik projektu: mgr Joanna Masiota

Autorzy opracowania: mgr Joanna Masiota mgr Sylwia Turowska mgr Joanna Walkowiak Kwiecie ń, 2013 r.

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

SPIS TRE ŚCI

I. WST ĘP ...... 5

1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA ...... 5 1.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA ...... 5 1.3. METODA OPRACOWANIA PROGRAMU ...... 7

II. CHARAKTERYSTYKA MIASTA I GMINY ...... 7

2.1. DANE ADMINISTRACYJNE ...... 7 2.2. POŁO śENIE GEOGRAFICZNE ...... 8 2.3. SPOŁECZE ŃSTWO ...... 9 2.3.1. LICZBA LUDNO ŚCI I JEJ ROZMIESZCZENIE ...... 9 2.3.2. PRZYROST NATURALNY ...... 10 2.3.3. STRUKTURA EKONOMICZNA ...... 11 2.4. U śYTKOWANIE TERENU ...... 11 2.5. DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZA ...... 14 2.6. ROLNICTWO...... 16 2.7. TURYSTYKA I REKREACJA ...... 17

III. INFRASTRUKTURA GMINY ...... 18

3.1. GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA ...... 18 3.1.1. ZAOPATRZENIE W WOD Ę ...... 18 3.1.1.1. UJ ĘCIA KOMUNALNE WÓD ZAOPATRUJ ĄCE SIE Ć WODOCI ĄGOW Ą ...... 18 3.1.1.2. SIE Ć WODOCI ĄGOWA ...... 21 3.1.1.3. JAKO ŚĆ WÓD UJMOWANYCH I PRZEZNACZONYCH DO ZAOPATRZENIA MIESZKA ŃCÓW DO CELÓW BYTOWYCH ...... 21 3.1.2. GOSPODARKA ŚCIEKOWA ...... 23 3.1.2.1. SIE Ć KANALIZACYJNA ...... 23 3.1.2.2. ODPROWADZANIE WÓD OPADOWYCH I ROZTOPOWYCH ...... 24 3.1.2.3. SYSTEMY INDYWIDUALNE GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ...... 27 3.1.2.3.1. ZBIORNIKI BEZODPŁYWOWE ...... 27 3.1.2.3.2. PRZYDOMOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW ...... 29 3.1.3. ODPROWADZANIE I OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW ...... 31 3.2. ELEKTROENERGETYKA ...... 32 3.2.1. ŹRÓDŁA ENERGII ODNAWIALNEJ ...... 33 3.3. INSTALACJE EMITUJ ĄCE POLA ELEKTROMAGNETYCZNE ...... 34 3.4. GAZOWNICTWO ...... 35 3.5. CIEPŁOWNICTWO ...... 35 3.6. KOMUNIKACJA ...... 37 3.6.1. DROGI ...... 37 3.6.2. KOLEJ ...... 41 3.7. GOSPODARKA ODPADAMI NA TERENIE MIASTA I GMINY ...... 41

IV. OCENA I ANALIZA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ...... 44

4.1. RZE ŹBA TERENU ...... 44 4.1.1. ZAGRO śENIA POWIERZCHNI ZIEMI ...... 44 4.2. BUDOWA GEOLOGICZNA ...... 45 4.2.1. SUROWCE MINERALNE ...... 45 4.3. GLEBY ...... 48 4.3.1. TYPY GENETYCZNE GLEB ...... 48 4.3.2. FIZYCZNA I CHEMICZNA DEGRADACJA GLEB ...... 49 4.4. WODY PODZIEMNE ...... 54 4.4.1. JAKO ŚĆ WÓD PODZIEMNYCH ...... 56 4.4.2. ŹRÓDŁA PRZEOBRA śEŃ WÓD PODZIEMNYCH ...... 61 4.4.2.1. MIEJSCA POBORU WÓD PODZIEMNYCH JAKO ŹRÓDŁA PRZEOBRA śEŃ ...... 62 4.5. WODY POWIERZCHNIOWE ...... 62

3 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

4.5.1. CIEKI I ZBIORNIKI WODNE ...... 62 4.5.2. SYSTEMY MELIORACYJNE I URZ ĄDZENIA WODNE ...... 63 4.5.3. ZAGRO śENIE POWODZI Ą ...... 64 4.5.4. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH ...... 65 4.6. KLIMAT ...... 68 4.6.1. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE ...... 69 4.6.1.1. STAN CZYSTO ŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO ...... 69 4.6.1.2. ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZE Ń POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO ...... 71 4.6.2. KLIMAT AKUSTYCZNY ...... 76 4.6.3. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE ...... 77 4.6.4. POWA śNE AWARIE PRZEMYSŁOWE (ORAZ ZAGRO śENIA INNE) ...... 78 4.7. RO ŚLINNO ŚĆ ...... 80 4.7.1. ZIELE Ń URZ ĄDZONA ...... 80 4.7.2. FAUNA ...... 81 4.7.3. PRZYRODA CHRONIONA I JEJ ZASOBY ...... 82 4.7.3.1. NATURA 2000 ...... 82 4.7.3.2. POMNIKI PRZYRODY ...... 83 4.7.4. ZAGRO śENIA ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH ...... 88

V. ZAŁO śENIA PROGRAMOWE ...... 89

5.1. WPROWADZENIE ...... 89 5.2. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA I GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI 98

VI. HARMONOGRAM REALIZACYJNY PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 102

VII. KONCPECJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ ...... 107

7.1. ZAŁO śENIA OGÓLNE ...... 107 7.2. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ...... 107

VIII. SYSTEM FINANSOWANIA INWESTYCJI ...... 109

IX. STRATEGIA I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU ...... 115

9.1. ZARZADZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 115 9.1.1. INSTRUMENTY PRAWNE ...... 115 9.1.2. INSTRUMENTY FINANSOWE ...... 116 9.1.3. INSTRUMENTY SPOŁECZNE ...... 116 9.1.4. INSTRUMENTY STRUKTURALNE ...... 117 9.2. MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 118 9.2.1. ZASADY MONITORINGU ...... 118 9.2.2. MONITOROWANIE ZAŁO śONYCH EFEKTÓW EKOLOGICZNYCH ...... 120

WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA ...... 123

SPIS TABEL ...... 126

SPIS RYCIN ...... 127

SPIS WYKRESÓW ...... 127

4 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

I. WST ĘP

1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA

Przedmiotem opracowania jest kolejna aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski, który został uchwalony w 2009 r. przez Rad ę Miejsk ą w Janowcu Wielkopolskim. Podj ęła ona Uchwał ę Nr XXIV/191/09 z dnia 6 lipca 2009 r. w sprawie uchwalenia Aktualizacji programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2008-2011, z perspektyw ą na lata 2012-2015”. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2008 nr 25 poz. 150), Gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa, sporz ądzaj ą gminne programy ochrony środowiska (zwane dalej PO Ś lub Programem) uwzgl ędniaj ąc wymagania polityki ekologicznej pa ństwa, okre ślaj ąc cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki finansowe. Aktualizacja Programu pozwala na przeanalizowanie zmian, jakie zaszły w środowisku przyrodniczym w porównaniu z poprzednimi latami oraz uzupełnienie zada ń, których realizacja przyczyni si ę do ochrony środowiska Gminy. Niniejsze opracowanie prezentuje szeroko rozumian ą problematyk ę ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego miasta i gminy Janowiec Wielkopolski (gmina miejsko - wiejska), poło Ŝonej w powiecie Ŝni ńskim, województwie kujawsko - pomorskim. Obejmuje ono zagadnienia zwi ązane z: − charakterystyk ą obszaru Miasta i Gminy, − analiz ą sytuacji demograficznej i gospodarczej, − analiz ą obecnego stanu środowiska przyrodniczego oraz analiz ą infrastruktury, − prognozowaniem zmian zachodz ących w środowisku przyrodniczym analizowanego obszaru (zagro Ŝenia), − wytyczeniem celów w zakresie ochrony środowiska, − okre śleniem działa ń zmierzaj ących do poprawy stanu środowiska przyrodniczego Miasta i Gminy, − wytyczeniem konkretnych przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z ochron ą środowiska i popraw ą jego stanu, a tak Ŝe okre ślenie harmonogramu ich realizacji, − okre śleniem mo Ŝliwych sposobów finansowania, zało Ŝonych celów i zada ń, − okre śleniem sposobów monitoringu pozwalaj ącego na ocen ę realizacji zało Ŝonego Programu Ochrony Środowiska.

1.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA

Powszechne zainteresowanie problematyk ą ochrony środowiska w ka Ŝdej dziedzinie Ŝycia człowieka wymaga opracowywania syntetycznych dokumentów, które zbieraj ą informacje o stanie środowiska przyrodniczego człowieka oraz wyznaczaj ą konkretne kierunki działa ń, które prowadz ą w konsekwencji do zrównowa Ŝonego rozwoju obszaru. Wa Ŝne jest równie Ŝ, aby prowadzi ć ci ągł ą aktualizacj ę zamierzonych celów, dostosowywa ć je do aktualnej sytuacji i mierzy ć ich stopie ń wykonania. Przeprowadzanie analiz czasowych pozwala okre śli ć obszary, które faktycznie si ę rozwijaj ą, oczywi ście w kierunku

5 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019 ekologicznego rozwoju, a nad którymi trzeba nadal pracowa ć. Słu Ŝą temu raporty z realizacji programów ochrony środowiska, które nale Ŝy sporz ądza ć co dwa lata i przedstawia ć je Radzie Miejskiej oraz Zarz ądowi Powiatu. Na stan środowiska przyrodniczego maj ą nie tylko wpływ zakłady przemysłowe, czy rozwój komunikacji i urbanizacji. Wpływ na ten jak Ŝe dynamiczny i wra Ŝliwy system ma ka Ŝda działalno ść i aktywno ść człowieka, dlatego wa Ŝne jest, aby przeanalizowa ć funkcjonowanie człowieka w środowisku na ró Ŝnych płaszczyznach. Program ochrony środowiska jest wła śnie takim dokumentem, który analizuj ąc stan aktualny środowiska Ŝycia człowieka, proponuje w konsekwencji zasady zrównowaŜonego rozwoju i ochrony środowiska, wskazuje kierunki i hierarchi ę działa ń zmierzaj ących do ich wprowadzenia na terenie Miasta i Gminy. Celem aktualizacji Programu jest przedstawienie wytycznych do racjonalnych działa ń programowych na dalsze lata i poprawa stanu środowiska przyrodniczego miasta i gminy Janowiec Wielkopolski. Zawarte w nim rozwi ązania organizacyjne oraz logistyczno – techniczne przyczyni ą si ę do wła ściwego, zgodnego z zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju gospodarowania zasobami przyrodniczymi. Jest to ju Ŝ kolejna aktualizacji Programu. Pierwsza została wykonana w roku 2008 (uchwała w roku 2009), w stosunku do pierwszego Programu Ochrony Środowiska wykonanego jeszcze w roku 2004. Jak wida ć władze miasta i gminy Janowiec Wielkopolski powa Ŝnie podchodz ą do obowi ązków Gminy w zakresie aktualizacji strategicznych dokumentów gminnych, co pozwala im na bie Ŝą co kontrolowa ć stan środowiska oraz planowa ć na tej podstawie działania słu Ŝą ce ochronie środowiska. Najpilniejszymi do rozwi ązania kwestiami w zakresie racjonalnego gospodarowania w środowisku przyrodniczym s ą problemy gospodarki wodno - ściekowej, stanu czysto ści wód powierzchniowych, rekultywacji powierzchni ziemi. Ponadto na skutek rozwoju Gminy, w zakresie urbanizacji, komunikacji, gospodarki, pojawiaj ą si ę lub raczej intensyfikuj ą problemy, które dotychczas nie oddziaływały w sposób znacz ący na środowisko i mieszka ńców. Takimi problemami s ą np. zanieczyszczenie hałasem lub uszczuplanie terenów otwartych kosztem powstawania nowych osiedli. Powy Ŝsze przesłanki, daj ą podstaw ę do zdefiniowania ekologicznych celów strategicznych miasta i gminy Janowiec Wielkopolski. Natomiast realizacja poszczególnych celów strategicznych w powi ązaniu z aktywnie wdra Ŝanym programem edukacji ekologicznej społecze ństwa powinna zapewni ć tej jednostce zrównowa Ŝony rozwój. Przyj ęcie Programu Ochrony Środowiska jest form ą podejmowania strategicznej decyzji umo Ŝliwiaj ącej realizacj ę kierunków rozwoju tego zakresu działalno ści w okre ślonej perspektywie czasowej. Wynikiem procesu planowania jest dokument zawieraj ący wizj ę rozwoju systemu zarz ądzania ochron ą środowiska, okre ślaj ący opcje i warunki rozwi ąza ń. Jest on tak Ŝe wa Ŝnym środkiem informacji, narz ędziem kontroli i materiałem wykorzystywanym do rozwoju systemu w przyszło ści. Wła ściwy system zarz ądzania ochron ą środowiska musi opiera ć si ę na strategicznych wnioskach, które w tym przypadku s ą przedstawione w postaci dokumentów programowych.

6 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

1.3. METODA OPRACOWANIA PROGRAMU

Analiza istniej ącego stanu środowiska przyrodniczego, ma na celu identyfikacj ę problemów, które dotycz ą miasta i gminy Janowiec Wielkopolski i okre ślenia jaka jest presja człowieka na to środowisko w aspekcie wykorzystywania zasobów przyrodniczych lub rozwijania działalno ści, która oddziałuje na środowisko. Niniejszy Program stanowi szczegółow ą diagnoz ę stanu środowiska przyrodniczego okre ślaj ąc szanse i zagro Ŝenia, przedstawia konkretne działania zmierzaj ące do poprawy jego stanu, ustala harmonogram ich realizacji oraz przedstawia prognoz ę dalszych zmian w środowisku przyrodniczym miasta i gminy Janowiec Wielkopolski w odniesieniu do regionu i kraju. Przy opracowywaniu Programu korzystano takŜe z zapisów zawartych w ni Ŝej wymienionych dokumentach: − Polityce Ekologicznej Państwa w latach 2009 – 2012, z perspektyw ą do roku 2016, − Programie Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2011 - 2014, z perspektyw ą na lata 2015 – 2018 (2011 r.), − Programie Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami dla powiatu Ŝni ńskiego na lata 2008 - 2011, z perspektyw ą na lata 2012 - 2015 (2009 r.), − Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2008-2011, z perspektyw ą na lata 2012-2015. Niniejszy Program opiera si ę na dostępnej bazie danych GUS, WIO Ś w Bydgoszczy, Urz ędu Marszałkowskiego w Toruniu, Starostwa Powiatowego w śninie, Urz ędu Miejskiego w Janowcu Wielkopolskim. Przy opracowaniu Programu wykorzystano materiały i informacje uzyskane tak Ŝe od jednostek działaj ących na omawianym terenie oraz na obszarze województwa kujawsko – pomorskiego (zarz ądców dróg, eksploatatorów sieci infrastruktury, przedsi ębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjnego, zarz ądców instalacji). Dokumentami nadrz ędnymi wobec zaktualizowanego Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski powinny być zaktualizowane dokumenty wy Ŝszego szczebla tj. Powiatowy Program Ochrony Środowiska, Wojewódzki Program Ochrony Środowiska oraz Polityka Ekologiczna Pa ństwa. Do tej pory nie zaktualizowano Powiatowego Programu Ochrony Środowiska.

II. CHARAKTERYSTYKA MIASTA I GMINY

2.1. DANE ADMINISTRACYJNE

Miasto i gmina Janowiec Wielkopolski poło Ŝona jest w południowo-zachodniej cz ęś ci województwa kujawsko - pomorskiego, w zachodniej częś ci powiatu Ŝni ńskiego i jest jedn ą z 6 gmin powiatu. Jednostka zajmuje obszar o powierzchni 130,73 km 2 (w tym miasto zajmuje powierzchni ę 3,04 km 2, a obszar wiejski – 127,69 km 2), granicz ąc: − na zachodzie z Gmin ą Mie ścisko z powiatu wągrowieckiego (województwo wielkopolskie), − na północnym - zachodzie z Gmin ą Damasławek z powiatu wągrowieckiego a na północnym – wschodzie z Gmin ą śnin z powiatu Ŝni ńskiego, − na wschodzie z Gmin ą z powiatu Ŝni ńskiego, − na południu z Gmin ą Mieleszyn z powiatu gnie źnie ńskiego.

7 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Sie ć osadnicz ą tworz ą miasto Janowiec Wielkopolski oraz 27 miejscowo ści, w ramach 22 sołectw (Bielawy, Budzy ń – Puzdrowiec, Dziekczyn, Chrzanowo, – Robertowo, Gącz, Janowiec Wie ś, Juncewo, Kołdr ąb, Laskowo, – Kwasuty, , Obiecanowo, O śno – Wyganowo, Posługowo – Posługówko, Świ ątkowo – Bogdarka, Parcele Świ ątkowskie, – Sarnówko, śalin, Wełna, Włoszanowo, Wybranowo, Zrazim – Pastorówka, śerniki, śuŜoły).

Ryc. 1. Poło Ŝenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na tle s ąsiaduj ących gmin Źródło: geoportal.gov.pl

2.2. POŁO śENIE GEOGRAFICZNE

Zgodnie z fizyczno - geograficzn ą regionalizacj ą Polski, wg J. Kondrackiego, w ogólnym podziale, obszar miasta i gminy Janowiec Wielkopolski jest poło Ŝony w obr ębie nast ępuj ących głównych jednostek: - megaregion – Pozaalpejska Europa Środkowa, - prowincja – Ni Ŝ Środkowoeuropejski, - podprowincja – Pojezierza Południowobałtyckie, - makroregion – Pojezierze Wielkopolskie. W podziale na mezoregiony, obszar miasta i gminy Janowiec Wielkopolski w cało ści znajduje si ę w mezoregionie Pojezierze Gnie źnie ńskie (cz ęść południowa gminy) i Pojezierze Chodzieskie (cz ęść północna gminy).

8 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Ryc. 2. Poło Ŝenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na tle podziału fizyczno - geograficznego Polski Źródło: www.wikipedia.org

2.3. SPOŁECZE ŃSTWO

2.3.1. LICZBA LUDNO ŚCI I JEJ ROZMIESZCZENIE

Liczba ludno ści zamieszkuj ąca Gmin ę wynosiła na koniec roku 2011, 9 373 osób. Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje si ę widoczn ą tendencj ę w zmianach liczby ludno ści Gminy, tendencja jest ujemna. Liczba mieszka ńców obszaru spada ka Ŝdego roku. Pocz ąwszy od roku 2011, ilo ść osób zamieszkuj ących zmalała o 362 osoby.

Tabela 1. Analiza wieloletnia liczby ludno ści w mie ście i gminie Janowiec Wielkopolski Rok Liczba ludno ści 2001 9 735 2002 9 714 2003 9 670 2004 9 626 2005 9 587 2006 9 534 2007 9 525 2008 9 494 2009 9 491

9 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Rok Liczba ludno ści 2010 9 435 2011 9 373 Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim

9800

9700

9600

9500

9400

9300

9200

9100 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Wykres 1. Liczba ludno ści w mie ście i gminie Janowiec Wielkopolski na przestrzeni lat 2001-2011

Liczba mieszka ńców Gminy wykazuje ni Ŝszy od krajowego (122 osoby/km 2 w 2010 r.) wska źnik g ęsto ści zaludnienia. W mie ście i gminie Janowiec Wielkopolski gęsto ść zaludnienia wynosi 71 osób/km 2 (2011 r.). Miasto, jako o środek gminny, skupia przede wszystkim funkcje usługowe, mieszkaniowe i produkcyjne. Wsie głównie pełni ą funkcje zwi ązane z rolnictwem i mieszkalnictwem.

2.3.2. PRZYROST NATURALNY

Analizuj ąc przyrost naturalny miasta i gminy Janowiec Wielkopolski, w roku 2011 jego warto ść była dodatnia. Rozró Ŝni ć jednak nale Ŝy obszar miejski, na którym przyrost naturalny był ujemny oraz obszar wiejski, na którym osi ągn ął dodatni ą warto ść .

Tabela 2. Ruch naturalny ludno ści w mie ście i gminie Janowiec Wielkopolski

Obszar Obszar Ogółem Wska źnik miejski wiejski Gmina

Urodzenia Ŝywe 42 62 104 Zgony 43 47 90

Przyrost naturalny -1 15 14 Źródło: GUS – Bank Danych Lokalnych (2011)

10 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

2.3.3. STRUKTURA EKONOMICZNA

Problem bezrobocia dotyka w znacznym stopniu rejon miasta i gminy Janowiec Wielkopolski. Według danych uzyskanych z PUP w śninie, zarejestrowani bezrobotni, na koniec roku 2012, stanowili 14,16 % bezrobotnych całego powiatu Ŝni ńskiego. W mie ście jest o prawie 120 osób bezrobotnych mniej ni Ŝ na obszarze wiejskim. Liczba bezrobotnych kobiet przewy Ŝsza liczb ę bezrobotnych m ęŜ czyzn.

Tabela 3. Bezrobocie na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Ogółem Jednostka terytorialna W tym kobiet W tym m ęŜ czyzn bezrobotnych Gmina 805 475 330 w tym miasto 344 203 141 w tym obszar wiejski 461 272 189 Ŝni ński 5 682 3 303 2 379 Źródło: PUP w śninie (grudzie ń 2012 r.)

Struktura ekonomiczna ludno ści, według danych z 2011 roku pochodz ących z GUS-u (przy ogólnej liczbie mieszka ńców Gminy 9 306 – faktyczne miejsca zamieszkania, GUS, 2011 r.), przedstawia si ę nast ępuj ąco: − grupa ludno ści w wieku przedprodukcyjnym liczy 1 810 osób, co stanowi 19 % ogólnej liczby mieszka ńców (obszar miejski – 732, obszar wiejski – 1 078), − ludno ść w wieku produkcyjnym liczy 5 992 osób, co stanowi 65 % liczby mieszka ńców Gminy (obszar miejski – 2 661, obszar wiejski – 3 331), − ludno ść w wieku poprodukcyjnym liczy 1 504 osób, co stanowi 16 % ogólnej liczby ludno ści (obszar miejski – 726, obszar wiejski – 778).

2.4. U śYTKOWANIE TERENU

Podstawow ą form ą u Ŝytkowania terenu miasta i gminy Janowiec Wielkopolski jest uŜytkowanie rolnicze. UŜytki rolne zajmuj ą tutaj 11 064 ha, co stanowi prawie 85 % powierzchni Gminy (w tym na obszarze miejskim zajmuj ą 153 ha, a na obszarze wiejskim – 10 911 ha). UŜytki le śne w obr ębie analizowanego obszaru zajmuj ą powierzchni ę 802 ha, co stanowi zaledwie 6 % powierzchni Gminy (w tym w mieście zajmuj ą one 3 ha, a na obszarze wiejskim – 799 ha). Pozostałe tereny w strukturze u Ŝytkowania gruntów zajmuj ą kolejno: grunty zabudowane i zurbanizowane – 4 %, grunty pod wodami 3 %, tereny inne 2 % ogólnej powierzchni, ogólnej powierzchni.

11 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 4. UŜytkowanie ziemi w mie ście i gminie Janowiec Wielkopolski (wg stanu na dzie ń 01.01.2012 r.) Powierzchnia geodezyjna Udział ogółem [ha] w ogólnej Rodzaje gruntów Obszar Obszar powierzchni Razem miejski wiejski [%] Powierzchnia ogólna 304 12 769 13 073 100,00 UŜytki rolne 153 10 911 11 064 84,63 grunty orne 118 9 917 10 035 76,76 sady 8 59 67 0,51 łąki trwałe 19 432 451 3,45 pastwiska trwałe 3 221 224 1,71 grunty rolne zabudowane 3 205 208 1,59 grunty pod stawami 1 2 3 0,02 grunty pod rowami 1 75 76 0,58 UŜytki le śne 3 799 802 6,13 lasy 2 760 762 5,83 grunty zadrzewione i zakrzewione 1 39 40 0,31 Grunty zabudowane 140 419 559 4,28 i zurbanizowane tereny mieszkalne 56 58 114 0,87 tereny przemysłowe 9 3 12 0,09 inne tereny zabudowane 28 4 32 0,24 zurbanizowane tereny 1 0 1 0,01 niezabudowane tereny rekreacyjne - 11 14 25 0,19 wypoczynkowe tereny drogi 26 297 323 2,47 komunikacyjne koleje 9 43 52 0,40 Grunty pod wodami 2 340 342 2,62 powierzchniowymi płyn ącymi 2 340 342 2,62 Tereny inne 6 300 306 2,34 uŜytki ekologiczne 0 0 0 0,00 nieu Ŝytki 6 300 306 2,34 Źródło: Starostwo Powiatowe w śninie

12 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

2 6 Użytki rolne

Użytki leśne 140 153 Grunty zabudowane i zurbanizowane Grunty pod wodami

3 Tereny inne

Wykres 2. Struktura u Ŝytkowania gruntów w mie ście Janowiec Wielkopolski (powierzchnia w ha) Źródło: opracowanie własne

340 300 Użytki rolne 419 799 Użytki leśne

Grunty zabudowane i zurbanizowane 10911 Grunty pod wodami

Tereny inne

Wykres 3. Struktura u Ŝytkowania gruntów na terenie wiejskim gminy Janowiec Wielkopolski (powierzchnia w ha) Źródło: opracowanie własne

13 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

342 306 Użytki rolne 802 559 Użytki leśne

Grunty zabudowane i zurbanizowane 11064 Grunty pod wodami

Tereny inne

Wykres 4. Struktura u Ŝytkowania gruntów w mie ście i gminie Janowiec Wielkopolski (powierzchnia w ha) Źródło: opracowanie własne

2.5. DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZA

Bior ąc pod uwag ę dane Głównego Urz ędu Statystycznego dotycz ące podmiotów gospodarczych zarejestrowanych (stan na rok 2011), na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski działało 675 podmiotów gospodarczych. Więcej podmiotów było zarejestrowanych w mie ście Janowiec Wielkopolski – 59 %, ni Ŝ na pozostałym obszarze Gminy.

14 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 5. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sekcji PKD (2011) Ilo ść Sekcja Obszar Obszar Ogółem miejski wiejski Gmina Ogółem 398 277 675 W sekcji A - rolnictwo, le śnictwo, łowiectwo, rybactwo 6 25 31 W sekcji B – górnictwo i wydobywanie - - - W sekcji C - przetwórstwo przemysłowe 38 22 60 W sekcji D – wytwarzanie i zaopatrywanie w energi ę elektryczn ą, gaz, par ę wodn ą i powietrze do 1 1 2 układów klimatyzacyjnych W sekcji E - dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalno ść zwi ązana 4 - 4 z rekultywacj ą W sekcji F - budownictwo 66 59 125 W sekcji G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów 124 73 197 samochodów, wł ączaj ąc motocykle W sekcji H – transport, gospodarka magazynowa 26 18 44 W sekcji I – działalno ść zwi ązana z zakwaterowaniem i usługami 10 6 16 gastronomicznymi W sekcji J – informacja i komunikacja 4 5 9 W sekcji K – działalno ść finansowa i ubezpieczeniowa 5 5 10 W sekcji L – działalno ść zwi ązana z obsług ą rynku 5 13 18 nieruchomo ści W sekcji M – działalno ść profesjonalna, naukowa i techniczna 25 12 37 W sekcji N – działalno ść w zakresie usług administrowania 8 1 9 i działalno ść wspieraj ąca W sekcji O – administracja publiczna i obrona narodowa, 3 7 10 obowi ązkowe zabezpieczenia społeczne W sekcji P – edukacja 15 3 18 W sekcji Q – opieka zdrowotna i pomoc społeczna 23 6 29 W sekcji R – działalno ść zwi ązana z kultur ą, rozrywk ą i rekreacj ą 10 4 14 W sekcji S – pozostała działalno ść usługowa W sekcji T - gospodarstwa domowe zatrudniaj ące pracowników; 25 17 42 gospodarstwa domowe produkuj ące wyroby i świadcz ące usługi na własne potrzeby Źródło: GUS – Bank Danych Lokalnych (klasyfikacja PKD 2007)

Na terenie gminy Janowiec Wielkopolski najbardziej rozwini ętą działalno ści ą gospodarcz ą jest handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodów, wł ączaj ąc motocykle oraz budownictwo. Wśród najwa Ŝniejszych podmiotów gospodarczych działaj ących na analizowanym terenie wymieni ć nale Ŝy: − Wytwórnia Pasz GOLPASZ – ul. Działkowa 1, Janowiec Wielkopolski, − Tibro JV sp. z o. o. ul. Ko ściuszki 24 Janowiec Wielkopolski,

15 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

− Pałucka Drukarnia Opakowa ń – ul. Zielona 10, Janowiec Wielkopolski.

2.6. ROLNICTWO

Główne kierunki upraw gospodarstw indywidualnych to przede wszystkim zbo Ŝa, a wśród nich głównie jęczmie ń, a dalej, w mniejszym stopniu kukurydza, pszenica czy rzepak. Zdecydowanie mniejsz ą powierzchni ę zajmuj ą uprawy ziemniaków, buraków cukrowych, czy te Ŝ owsa.

Tabela 6. Produkcja rolnicza na terenie Miasta i Gminy

Rodzaj zasiewów Powierzchnia upraw [ha]

jęczmie ń 3 464 kukurydza 1 045 pszenica 1 025 rzepak 980 pszen Ŝyto 850 Ŝyto 800 mieszanka zbo Ŝowa 750 ziemniaki 518 buraki cukrowe 400 owies 215 Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim

Tabela 7. Hodowla zwierz ąt na terenie Miasta i Gminy Obsada gospodarstw Rodzaj hodowli [szt.] trzoda chlewna ogółem 71 400 drób ogółem 13 500 bydło ogółem 3 198 pnie pszczele 90 konie 50 króliki 43 owce 15 kozy 10 Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim

Wśród pogłowia du Ŝych zwierz ąt gospodarskich podkre śli ć nale Ŝy dominacj ę trzody chlewnej. Du Ŝy udział ma tak Ŝe hodowla drobiu. W minimalnym stopniu hoduje si ę owce i króliki.

Zgodnie z danymi Urz ędu Miejskiego na terenie Gminy jest 778 gospodarstw rolnych. Gospodarstwa bardzo małe, poni Ŝej 5 ha gruntów, stanowi ą 41 % ogólnej liczby gospodarstw. Gospodarstwa wi ększe, o powierzchni 5 - 20 ha stanowi ą niewiele mniejszy procent, bo około 40 % wszystkich gospodarstw. Natomiast gospodarstwa du Ŝe, powy Ŝej 20 ha to tylko około 19 % wszystkich gospodarstw rolnych na terenie Gminy.

16 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 8. Zestawienie ilo ści gospodarstw rolnych Grupa obszarowa gospodarstw Liczba gospodarstw < 0,99 ha 77 1 – 4,99 ha 242 5 – 9,99 ha 113 10 – 14,99 ha 129 15 – 19,99 ha 70 20 – 49,99 ha 127 > 50 ha 20 Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim

2.7. TURYSTYKA I REKREACJA

Zasoby przyrodnicze i kulturowe oraz warunki naturalne z rynnami jezior, przepływaj ącą rzek ą Wełną oraz sieci ą szlaków turystycznych umo Ŝliwiaj ą rozwój ró Ŝnorodnych form turystyki, w tym turystki w ędrownej, rowerowej, kajakarskiej, Ŝeglarskiej i wędkarskiej. Rozwojowi turystyki sprzyja tak Ŝe brak uci ąŜ liwego przemysłu oraz połoŜenie Gminy w pobli Ŝu Biskupina i Gniezna. Oferta turystyczna na obszarze Gminy obejmuje m.in. o środek wypoczynkowy w Laskowie, z mo Ŝliwo ści ą korzystania z pola namiotowego oraz kilka gospodarstw agroturystycznych. Okolice Janowca Wielkopolskiego sprzyjaj ą uprawianiu aktywnych form turystyki. Przez teren Gminy przebiegaj ą nast ępuj ące oznakowane szlaki turystyczne: a) szlaki piesze: − zielony „Nad Wełn ą” - szlak rozpoczynaj ący si ę w Janowcu Wielkopolskim i biegn ący wzdłu Ŝ rzeki Wełny a Ŝ do Powidza (o długo ści 9,1 km), − Ŝółty „im. Hipolita Cegielskiego” - trasa szlaku rozpoczyna si ę w Zrazimiu i biegnie do Ławek koło Gniezna (długo ść 15,5 km), b) szlaki rowerowe: − „Janowiecki Szlak Rowerowy” - trasa szlaku przebiega przez Janowiec Wielkopolski, Brudzy ń, Dziekczyn, Wybranowo, Las Brudzy ński, Robertowo i Las Łopie ński, − niebieski „Szlak Czterech Gmin” - łączna długo ść szlaku wynosi 75 km, a na terenie Gminy szlak ten przebiega przez Kołdr ąb, Janowiec, śerniki i Witkowo, c) szlak kajakowy – „szlak kajakowy rzeki Wełny” - szlak ten, o ł ącznej długo ści 17 km, prowadzi rzek ą Wełn ą i przebiega przez Gmin ę rozpoczynaj ąc si ę na Jeziorze Tonowskim i ko ńcz ąc w Wybranowie. W Janowcu Wielkopolskim działa Koło Terenowe PTTK im. Aleksandra Janowskiego, które organizuje imprezy turystyczne oraz udost ępnia turystom sprz ęt kajakowy. Ciekawymi obiektami na terenie Gminy s ą stanowiska archeologiczne. W śród nich znajduj ą si ę: − stanowisko w miejscowo ści Ośno - grodzisko pochodz ące z okresu wczesnego średniowiecza (nr 142/C, data wpisu - 31.05.1983 r.), − stanowisko w miejscowo ści Gącz - grodzisko (nr 144/C, data wpisu - 31.05.1983 r.), − stanowisko w miejscowo ści Kołdr ąb - kopiec grodzisko pochodz ące ze wczesnego średniowiecza (nr 105/C, data wpisu - 18.09.1969 r.).

17 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

III. INFRASTRUKTURA GMINY

3.1. GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA

3.1.1. ZAOPATRZENIE W WOD Ę

3.1.1.1. UJ ĘCIA KOMUNALNE WÓD ZAOPATRUJ ĄCE SIE Ć WODOCI ĄGOW Ą

Na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski eksploatowanych jest pi ęć komunalnych uj ęć wód podziemnych, zlokalizowanych w nast ępuj ących miejscowo ściach: Janowiec Wielkopolski, Bielawy, Tonowo, Laskowo, Obiecanowo. W dalszej cz ęś ci, w tabeli, zamieszczono charakterystyk ę ka Ŝdego uj ęcia wód podziemnych.

W 2011 roku pobrano z eksploatowanych uj ęć wód 626 400 m3 wody (nast ąpił wzrost w porównaniu z rokiem 2010, w którym pobrano 579 900 m3 wody). Woda przeznaczona na cele technologiczne oraz straty wody wyniosły 200 600 m3, co oznacza, Ŝe ilo ść wody dostarczonej (zu Ŝytej) wyniosła 425 800 m3, w tym dostarczona bezpo średnio gospodarstwom domowym wyniosła 385 600 m3, a na cele produkcyjne – 40 200 m3.

18 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 9. Uj ęcia wód na cele komunalne eksploatowane na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Nazwa uj ęcia Studnia Pozwolenie Zaopatrywane UŜytkownik Wielko ść poboru wody Teren ochrony lokalizacja gł ęboko ść / zasoby wodnoprawne miejscowo ści 3 studnie

Nr 1 - 33 m 3 Janowiec Wie ś, Qmaxh = 80 m /h OŚ.6341.12.1.2011 zasoby Q = 60 m 3/h 3 Włoszanowo, Janowiec Qśrd = 1 200 m /d teren ochrony z dn. 30.06.2011 r. Nr 3 - 115 m 3 Posługowo, Kołdr ąb, Wielkopolski Qmad.dob. = 1 800 m /d bezpo średniej wa Ŝne do zasoby Q = 95 m 3/h 3 Wełna, Brudzy ń, miasto Qśr.roczne = 438 000 m /rok 30.06.2021 r. Nr 4 - 31 m Janowiec Wielkopolski zasoby Q = 63 m 3/h 2 studnie 3 Qmaxh = 33 m /h OŚ.6223-6/04 3 Bielawy, Miniszewo, Qśrd = 198 m /d teren ochrony z dn. 01.09.2004 r. Bielawy Nr 1 - 151 m 3 cz ęść miasta Janowiec Nr 2 - 148 m Qmad.dob. = 275 m /d bezpo średniej wa Ŝne do 3 3 Wielkopolski łączne zasoby Q = 33 m /h Qśr.roczne = 73 000 m /rok 31.12.2014 r. gmina 2 studnie 3 Qmaxh = 78,40 m /h Janowiec 3 OŚ.6341.12.2.2011 Nr 1 – 151 m Qśrh = 33,60 m /h Tonowo, Świ ątkowo, Wielkopolski 3 3 teren ochrony z dn. 30.06.2011 r. Tonowo zasoby Q = 60 m /h Qśrd = 551,40 m /d Zrazim i cz ęść 3 bezpo średniej wa Ŝne do Qmax.dob. = 800,60 m /d miejscowo ści śerniki Zakład Usług Nr 2 – 56,5 m 3 30.06.2021 r. 3 Q = 201 261 m /rok Miejskich zasoby Q = 30 m /h śr.roczne ul. Ko ściuszki 24 w okresie 01.05-30.09 3 88-430 Janowiec Qmaxh = 23,5 m /h 3 Wielkopolski Qśrd = 197 m /d 2 studnie Q = 282 m 3/d max.dob. OŚ.6223-4/07 Laskowo, O śno, Gącz Nr 1 - 119 m w pozostałym okresie teren ochrony z dn. 22.06.2007 r. Laskowo zasoby Q = 56 m 3/h 3 oraz miejscowo ść Recz Qmaxh = 19,20 m /h bezpo średniej wa Ŝne do Nr 2 - 120 m 3 z gminy Rogowo Qśrd = 161 m /d 31.12.2016 r. zasoby Q = 75 m 3/h 3 Qmax.dob. = 230 m /d 3 Qmax.roczne = 90 600 m /rok 3 Qśr.roczne = 63 360 m /rok 2 studnie w okresie 01.05-30.09 OŚ.6223-5/07 3 Qmaxh = 29,5 m /h teren ochrony z dn. 22.06.2007 r. Obiecanowo, Zrazim, Obiecanowo Nr 1a – 138 m 3 3 Qśrd = 248 m /d bezpo średniej wa Ŝne do Chrzanowo, śerniki zasoby Q = 64 m /h 3 Qma x.dob. = 354 m /d 31.12.2016 r.

19 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Nazwa uj ęcia Studnia Pozwolenie Zaopatrywane UŜytkownik Wielko ść poboru wody Teren ochrony lokalizacja gł ęboko ść / zasoby wodnoprawne miejscowo ści Nr 2 - 141 m w pozostałym okresie 3 3 wydajno ść Q = 45 m /h Qmaxh = 17,50 m /h 3 Qśrd = 147 m /d 3 Qma x.dob. = 210 m /d 3 Qmax.roczne = 97 200 m /rok 3 Qśr.roczne = 68 070 m /rok w okresie 01.05-30.09 2 studnie 3 Qmaxh = 26,5 m /h 3 OŚ. OŚ.6223-1/08 Nr 1 – 27 m Qśrh = 14,58 m /h 3 3 teren ochrony z dn. 03.03.2008 r. Qśrd = 350 m /d Świ ątkowo b.d. zasoby Q = 4 m /h 3 b.d. bezpo średniej wa Ŝne do Qmax.dob. = 630 m /d Nr 2 - 154 m 3 31.12.2012 r. 3 Qmax.roczne = 50 400 m /rok wydajno ść Q = 30,50 m /h 3 Qśr.roczne = 28 000 m /rok 3 Qhmax = 11 m /h OŚ.6341.36.2011 Janowiec 1 studnia 3 Qdśr = 88 m /h strefa ochrony z dn. 02.02.2011 r. Wielkopolski b.d. Nr 1 - 20,5 m 3 b.d. 3 Qdmax = 110 m /d bezpo średniej wa Ŝne do (dz. nr 186) zasoby - 19 m /h 3 Qmax.rok = 32 120 m /rok 31.01.2022 r. Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim, pozwolenia wodnoprawne

20 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

3.1.1.2. SIE Ć WODOCI ĄGOWA

Wszystkie miejscowo ści w Gminie s ą zwodoci ągowane. Dane na temat sieci wodoci ągowej na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski przedstawia poni Ŝsza tabela.

Tabela 10. Dane dotycz ące wodoci ągów na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Warto ść Informacje Obszar Obszar Ogółem miejski wiejski gmina długo ść czynnej sieci rozdzielczej [km] 18,1 131,0 149,1 w tym rur azbestowych [km] 1 0 6,5 6,5 ilo ść gospodarstw zwodoci ągowanych [szt.] 1 017 923 1 940 woda dostarczona gospodarstwom domowym [dam 3] 198,1 187,5 385,6 ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej [os.] 2 3 866 3 824 7 690 korzystaj ący z instalacji [%] 2 93,9 73,7 82,6 sie ć rozdzielcza na 100 km 2 2 595,4 102,6 114,1 zu Ŝycie wody na 1 mieszka ńca 2 50,4 34,1 41,3 zu Ŝycie wody na 1 korzystaj ącego / odbiorc ę 2 53,8 46,4 50,1 Źródło: ZUM Janowiec Wielkopolski, sprawozdanie M-09 1 Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest 2 GUS

Ogółem, zgodnie za rok 2011, sie ć wodoci ągowa na obszarze wiejskim Gminy liczyła 131 km i korzystało z niej 3 824 mieszka ńców. Natomiast sie ć wodoci ągowa na terenie miasta Janowiec Wielkopolski miała długo ść ponad 18 km i korzystało z niej 3 866 osób. Podsumowuj ąc na terenie całej gminy Janowiec Wielkopolski sieci ą wodoci ągow ą obj ętych w sumie było 82,6 % mieszka ńców. Przeprowadzona inwentaryzacja wyrobów zawieraj ących azbest wykazała, i Ŝ na terenie gminy Janowiec Wielkopolski znajduje si ę ok. 6,5 km rur azbestowo - cementowych w sieci wodoci ągowej. Znajduj ą si ę one na terenie nast ępuj ących miejscowo ści: Laskowo – 3,2 km, Obiecanowo – 2,8 km oraz Włoszanowo – 0,5 km.

3.1.1.3. JAKO ŚĆ WÓD UJMOWANYCH I PRZEZNACZONYCH DO ZAOPATRZENIA MIESZKA ŃCÓW DO CELÓW BYTOWYCH

Eksploatatorzy uj ęć wód podziemnych zobowi ązani s ą do wykonywania regularnych bada ń jako ści wody na podstawie przepisów ustawy z dnia 07.06.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. 2006, Nr 123, poz. 858 ze zm.) oraz postanowie ń pozwole ń wodnoprawnych. Na terenie gminy Janowiec Wielkopolski za jako ść wody i technologi ę oczyszczania wód odpowiada eksploatator wodoci ągów, czyli Zakład Usług Miejskich w Janowcu Wielkopolskim, który jest zobowi ązany do prowadzenia regularnej, wewn ętrznej kontroli jako ści wód. Zgodnie ze wspomnian ą ustaw ą nadzór nad jako ści ą wody przeznaczonej do spo Ŝycia sprawuje równie Ŝ PPIS w śninie, który prowadzi monitoring jako ści wód przeznaczonych na cele bytowe mieszka ńców. Jako ść wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi powinna i spełnia wymagania Rozporz ądzenia Min. Zdrowia z dnia 29.03.2007 r. w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi (Dz. U. 2007, Nr 61 poz. 417 ze zm.). Oceny przydatno ści wody okre śla si ę dla parametrów fizykochemicznych oraz wska źników mikrobiologicznych. Wymagania,

21 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019 jakim powinna odpowiada ć woda okre ślono w zał ącznikach do ww. rozporz ądzenia. Zakres badanych wska źników jest uzale Ŝniony od formy monitoringu, kontrolny lub przegl ądowy. Jako ść wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi okre ślana jest dla: − wody surowej (woda ujmowana z uj ęcia i wprowadzana do stacji uzdatniania), − wody uzdatnionej podawanej do sieci ze SUW, − wody w punktach czerpania przez konsumentów (woda na sieci wodoci ągowej, woda pobierana z hydrantów, budynków u Ŝyteczno ści publicznej, sklepów, itp.). W 2011 roku, na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski, pod nadzorem Pa ństwowej Inspekcji Sanitarno-Epidemiologicznej w śninie znajdowało si ę 6 wodoci ągów publicznych. Pi ęć wodoci ągów zarz ądzanych jest przez Zakład Usług Miejskich w Janowcu Wielkopolskim, natomiast jeden wodoci ąg (Sarbinowo Drugie) zarz ądzany jest przez Gospodarstwo Rolne Zenon Morawski w Złotnikach (gm. Rogowo). Jako ść wody dostarczanej przez przedmiotowe urz ądzenia odpowiada wymaganiom okre ślonym w Rozporz ądzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29.03.2007 roku w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417 ze zm.) i w zwi ązku z tym Pa ństwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w śninie stwierdził przydatno ść wody do spo Ŝycia. Incydentalnie zdarzały si ę krótkotrwałe przekroczenia najwy Ŝszych dopuszczalnych warto ści parametrów fizykochemicznych, takich jak wska źnik m ętno ści oraz mikrobiologicznych - bakterie grupy coli i enterokoki kałowe. Natomiast w przypadku urz ądzenia wodoci ągowego w Sarbinowie Drugim, w zwi ązku z utrzymuj ącą si ę zwi ększon ą zawarto ści ą manganu w wodzie uzdatnionej podawanej do sieci wydana została decyzja administracyjna nakazuj ąca doprowadzi ć wod ę do jako ści zgodnej z obowi ązuj ącymi przepisami. Obowi ązki decyzji wykonano. Równie Ŝ w przypadku przedmiotowego urz ądzenia w 3 próbkach wody stwierdzono obecno ść bakterii grupy coli, w zwi ązku z powy Ŝszym wydana została decyzja administracyjna nakazuj ąca m.in. wprowadzenie stałej dezynfekcji do czasu uzyskania wyników bada ń wody odpowiadaj ących wymogom wy Ŝej cytowanego Rozporz ądzenia Ministra Zdrowia. Przekroczenia badanych parametrów stwierdzono w przypadku nast ępuj ących urz ądze ń: a) Wodoci ąg Sarbinowo Drugie: − mangan - próbka z dnia 10.02.2011 r., stacja uzdatniania wody woda uzdatniona podawana do sieci (85 µg/l) – wydano decyzj ę administracyjn ą, której obowi ązki wykonano (próbka wody pobrana w dniu 22.02.2011 r.), − bakterie grupy coli – próbki z dnia 10.02.2011 r.(stacja uzdatniania wody – 1 jtk i sie ć wodoci ągowa – 2 jtk), wydano decyzj ę administracyjn ą, której obowi ązki wykonano (próbka wody pobrana w dniu 22.02.2011 r.) i 03.10.2011 r.(stacja uzdatniania wody – 3 jtk) – mimo prowadzenia działa ń naprawczych, tj. płukania i dezynfekcji urz ądze ń uzdatniaj ących utrzymywało si ę ska Ŝenie mikrobiologiczne. W zwi ązku z powy Ŝszym została wydana decyzja administracyjna, której obowi ązki wykonano (próbka wody pobrana w dniu 02.11.2011 r.), b) Wodoci ąg Bielawy: − wska źnik m ętno ści - próbka z dnia 08.02.2011 r., stacja uzdatniania wody woda uzdatniona podawana do sieci (2,3 NTU) - przeprowadzono działania naprawcze polegaj ące na płukaniu urz ądze ń uzdatniaj ących i kontroli działania filtrów, nast ępnie

22 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

wykonano powtórne badania wody, które nie wykazały przekrocze ń (próbka pobrana w dniu 04.03.2011 r.), c) Wodoci ąg Laskowo: − bakterie grupy coli, próbka z dnia 03.10.2011 r., sie ć wodoci ągowa (w Laskowie - 3 i w G ączu – 1 jtk) - przeprowadzono działania naprawcze polegaj ące na płukaniu sieci wodoci ągowej, nast ępnie wykonano powtórne badania wody, które nie wykazały przekrocze ń (próbki pobrane w dniu 14.10.2011 r.), d) Wodoci ąg Tonowo: − enterokoki kałowe - próbka z dnia 08.03.2011 r., sie ć Świ ątkowo (2 jtk) – przeprowadzono działania naprawcze polegaj ące na płukaniu sieci wodoci ągowej, nast ępnie wykonano powtórne badania wody, które nie wykazały przekrocze ń (próbka pobrana w dniu 24.03.2011 r.).

3.1.2. GOSPODARKA ŚCIEKOWA

3.1.2.1. SIE Ć KANALIZACYJNA

Na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski funkcjonuje system zbiorowego odprowadzania ścieków komunalnych poprzez system kanalizacji eksploatowany przez Zakład Usług Miejskich w Janowcu Wielkopolskim. Zgodnie z danymi przedstawionymi przez ZUM na terenie analizowanej jednostki funkcjonuje 38,3 km kanalizacji sanitarnej oraz 15 przepompowni ścieków (na terenie miasta – 8, a na terenie wiejskim – 7).

Tabela 11. Dane dotycz ące kanalizacji na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Warto ść Informacje Obszar Obszar Ogółem miejski wiejski gmina długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej [km] 19,2 19,1 38,3 ilo ść skanalizowanych gospodarstw [szt.] 949 140 1 089 ścieki odprowadzone [dam 3] 2 128 39 167 ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej 3 995 1 482 5 477 korzystaj ący z instalacji [%] 2 80,2 10,2 41,2 sie ć rozdzielcza na 100 km 2 2 631,6 15,0 29,3 Źródło: ZUM Janowiec Wielkopolski (sprawozdanie M-09, 2011) 2 GUS – Bank Danych Lokalnych (2011)

W roku 2011 odprowadzono sieci ą kanalizacyjn ą ł ącznie 167 000 m3 ścieków. bezpo średnio z gospodarstw domowych pochodziło 144 900 m3 ścieków, reszt ę stanowiły ścieki od jednostek działalno ści produkcyjnej – 22 100 m3. Na terenach nie obj ętych systemem kanalizacji gospodarka ściekowa oparta jest o gromadzenie ścieków w zbiornikach bezodpływowych (szambach) oraz okresowe ich opró Ŝnianie i wywo Ŝenie do punktu zlewnego zlokalizowanego na obiekcie oczyszczalni ścieków we Flantrowie. W roku 2011 dowieziono nast ępuj ące ilo ści ścieków komunalnych z poszczególnych sektorów (ł ącznie było to 1 350 m3, w tym z miasta – 370 m3, a z terenów wiejskich – 980 m3):

23 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

− z gospodarstw domowych – 930 m3 (z miasta – 120 m3, z terenów wiejskich – 810 m3), − z budynków u Ŝyteczno ści publicznej – 80 m3 (tylko z terenów wiejskich), − od jednostek prowadz ących działalno ść gospodarcz ą – 340 m3 (z miasta – 250 m3, z terenów wiejskich – 90 m3),

Ścieki do sieci kanalizacyjnej odprowadzane s ą nie tylko z gospodarstw domowych. Korzystaj ą z niej tak Ŝe zakłady zlokalizowane na terenie miasta i gminy. Do podmiotów przemysłowych odprowadzających ścieki o charakterze przemysłowym nale Ŝą : − TIBRO, ul. Ko ściuszki 24 – w roku 2011 odprowadzono 8 717 m3, − Zakłady Przetwórstwa Mi ęsnego Ławniczak, ul. Powsta ńców Wlkp. 28 – w roku 2011 odprowadzono 5 100 m3.

Aglomeracja kanalizacyjna

Dla gminy Janowiec Wielkopolski wyznaczono Aglomerację Janowiec Wielkopolski. Dokument ten został zatwierdzony rozporz ądzeniem Wojewody Kujawsko - Pomorskiego Nr 31/2005 z dnia 24 pa ździernika 2005 r. w sprawie wyznaczenia Aglomeracji Janowiec Wielkopolski (Dz. Urz. Woj. Kuj.-Pom. Nr 117, poz. 2028). W roku 2006 ww. rozporz ądzenie Wojewody uległo zmianie. Ostatecznie rozporz ądzeniem Nr 11/2006 z dnia 3 lutego 2006 r (Dz. Urz. Woj. Kuj.-Pom. Nr 31, poz. 486). Wojewoda Kujawsko - Pomorski ponownie wyznaczył Aglomeracj ę Janowiec Wielkopolski. W ostatecznym kształcie jest to aglomeracja o równowa Ŝnej liczbie mieszka ńców 9 767, z komunaln ą oczyszczalni ą ścieków zlokalizowan ą w miejscowo ści Flantrowo. Obszar aglomeracji obejmuje miejscowo ści z terenu gminy Janowiec Wielkopolski.

3.1.2.2. ODPROWADZANIE WÓD OPADOWYCH I ROZTOPOWYCH

Na terenie miasta Janowiec Wielkopolski w zbiorcz ą sie ć kanalizacyjn ą odprowadzane s ą równie Ŝ wody opadowe i roztopowe z niektórych terenów utwardzonych (głównie ulic, placów). Mog ą wyst ępowa ć odr ębne systemy kanalizacji deszczowej, powstaj ące na terenach zakładów przemysłowych, w trakcie modernizacji dróg itd. Systemy takie nie s ą zewidencjonowane co uniemo Ŝliwia ich dokładne zestawienie.

24 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 12. Wykaz obszarów, z których odprowadzane są wody opadowe i roztopowe Nr decyzji Urz ądzenia Lp. data wydania Podmiot odpowiedzialny Obszar odprowadzania Odbiornik oczyszczaj ące termin obowi ązywania GOLPASZ S.A. ul. PTTK 50 OŚ.6223–11/04/05 87-400 Golub-Dobrzy ń ścieki z terenu zakładu rów melioracji piaskownik, 1. z dn. 26.01.2005 r. Wytwórnia Pasz w Janowcu Wlkp. powierzchnia 2,20 ha szczegółowej separator lamelowy wa Ŝne do 30.06.2006 r. ul. Działkowa 1, 88-430 Janowiec Wlkp. do ziemi (rów pasz drogowe ulic na osiedlu odwadniaj ący), dalej OŚ.6223-12/06/07 Bielawy oraz odcinka ulicy do cieku melioracji separator lamelowy, 2. z dn. 15.01.2007 r. gmina Janowiec Wielkopolski Gnie źnie ńskiej w Janowcu Wlkp, podstawowej „Struga osadnik wa Ŝne do 31.12.2012 r. powierzchnia zlewni 1,83 ha Bielawska” (w km 1+010) z ulic: Pałucka, Południowa, Polna, OŚ.6223-2/07 do cieku melioracji Podmiejska, Parterowa i Plonowa separator lamelowy, 3. z dn. 19.03.2007 r. gmina Janowiec Wielkopolski podstawowej Struga w Janowcu Wlkp. osadnik wa Ŝne do 31.12.2012 r. Bielawska powierzchnia zlewni 1,32 ha separator OŚ.6223-4/08 Polski Koncern Naftowy ORLEN SA teren stacji paliw w Janowcu Wlkp. rów melioracji koalescencyjny 4. z dn. 09.04.2008 r. ul. Chemików 7, 09-411 Płock powierzchnia zlewni 0,246 ha szczegółowej zintegrowany wa Ŝne do 31.12.2017 r. z osadnikiem za po średnictwem OŚ.6223-17/10 rejon osiedla Włoszanowskiego kanalizacji 5. z dn. 05.07.2010 r. gmina Janowiec Wlkp. w Janowcu Wlkp. deszczowej do rzeki dwa piaskowniki wa Ŝne do 30.06.2020 r. powierzchnia zlewni 15,72 ha Wełna w Janowcu Wlkp. za po średnictwem OŚ.6223-18/10 rejon ul. Ko ściuszki w Janowcu kanalizacji 6. z dn. 05.07.2010 r. gmina Janowiec Wlkp. Wlkp. piaskownik deszczowej do wód wa Ŝne do 30.06.2020 r. powierzchnia zlewni 72,04 ha rzeki Wełna OŚ.6223-21/10 AGROPRIM Dariusz Głowski, Zrazim 44, z terenu Zakładu działki nr ew. 72, 73, 7. z dn. 28.06.2010 r. osadnik 88-430 Janowiec Wlkp. - suszarnia warzyw 74, 75 Zrazim wa Ŝne do 30.05.2020 r.

25 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Nr decyzji Urz ądzenia Lp. data wydania Podmiot odpowiedzialny Obszar odprowadzania Odbiornik oczyszczaj ące termin obowi ązywania

za pomoc ą kanalizacji powierzchnie utwardzone OŚ.6341.19.2011 deszczowej do ziemi osadnik piasku, ul. M. Konopnickiej 8. z dn. 04.08.2011 r. gmina Janowiec Wlkp. (rów melioracyjny na separator w Janowcu Wlkp. wa Ŝne do 31.07.2021 r. 2 działkach nr ew. koalescencyjny powierzchnia zlewni 203,66 m 133/1 i 132)

Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskich, Starostwo Powiatowe w śninie, pozwolenia wodnoprawne

26 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

3.1.2.3. SYSTEMY INDYWIDUALNE GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ

Zgodnie z ustaw ą z dn. 10.01.2012 r. Prawo Wodne (Dz. U. 2012, poz. 145 ze zm.) w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacji zbiorczej nie przyniosłaby korzy ści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, nale Ŝy stosowa ć systemy indywidualne lub inne rozwi ązania zapewniaj ące ochron ę środowiska. Do rozwi ąza ń takich zalicza si ę: − zbiorniki bezodpływowe (szamba) - indywidualne gromadzenie ścieków w szczelnych zbiornikach na nieczysto ści ciekłe i okresowym ich wypró Ŝnianiu poprzez pojazdy asenizacyjne, − przydomowe oczyszczalnie ścieków – niewielkich przepustowo ści oczyszczalnie lokalne na potrzeby jednego lub kilku gospodarstw, oparte o ró Ŝne dopuszczalne prawem technologie. Na podstawie ustawy z dn. 13.09.1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. 2012, poz. 391 ze zm.) przył ączenie nieruchomo ści do istniej ącej sieci kanalizacyjnej lub, w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposa Ŝenie nieruchomo ści w zbiornik bezodpływowy nieczysto ści ciekłych lub w przydomow ą oczyszczalni ę ścieków bytowych, przył ączenie nieruchomo ści do sieci kanalizacyjnej nie jest obowi ązkowe, je Ŝeli nieruchomo ść jest wyposa Ŝona w przydomow ą oczyszczalni ę ścieków jest obowi ązkiem wła ściciela nieruchomo ści. Ustawa nakłada na gminy obowi ązek prowadzenia ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli cz ęstotliwo ści ich opró Ŝniania oraz opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej.

3.1.2.3.1. ZBIORNIKI BEZODPŁYWOWE

Ustawa o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach okre śla, Ŝe zbiornik bezodpływowy to instalacja i urz ądzenie przeznaczone do gromadzenia nieczysto ści ciekłych w miejscu ich powstawania. Nie zostały okre ślone prawnie wymagania dotycz ące jako ści prowadzonej ewidencji zbiorników bezodpływowych. Wskazane byłoby jednak zewidencjonowanie zbiorników bezodpływowych w stopniu szczegółowo ści okre ślaj ącym: pojemno ść , ilo ść osób korzystaj ących ze zbiornika, stan techniczny (materiał wykonania, szczelno ść , rok budowy), zawarta umowa na opró Ŝnianie zbiornika. W gminie Janowiec Wielkopolski, zgodnie z urz ędow ą ewidencj ą funkcjonuje 609 zbiorników bezodpływowych. Na terenie Miasta zlokalizowanych jest 36 zbiorników, a na terenie wiejskim Gminy 573 zbiorników.

27 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 13. Ewidencja zbiorników bezodpływowych na terenie Gminy

miejscowo ść ilo ść miejscowo ść ilo ść zbiorników zbiorników ulica (szt.) ulica (szt.) Strzelecka 4 Gącz 12 Ko ściuszki 7 Janowiec Wie ś 16 Gnie źnie ńska 6 Juncewo 91 Zielona 2 Kołdr ąb 30 Staszica 1 Laskowo 36 Śniadeckich 3 Miniszewo 7 3 Maja 5 Obiecanowo 19 Janowiec Pl. Wolno ści 1 Ośno 22 Wielkopolski ZWM 1 Puzdrowiec 6 Pułaskiego 1 Posługowo 32 Kl. Janickiego 1 Świ ątkowo 97 Mły ńska 1 Tonowo 54 Orzeszkowa 1 Wełna 14 Powsta ńców 1 Włoszanowo 17 Wlkp. Parkowa 1 Wybranowo 11 Bielawy 17 Zrazim 40 Brudzy ń 2 śerniki 9 Chrzanowo 16 śuŜoły 12 Flantrowo 13 RAZEM 609 Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim

Wła ścicieli nieruchomo ści na terenie Gminy obowi ązuj ą przepisy Regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy, który został zaktualizowany w zwi ązku ze zmian ą ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach. Nakłada on na wła ścicieli i zarz ądców nieruchomo ści szereg obowi ązków zwi ązanych z gospodark ą odpadami oraz nakłada obowi ązki zwi ązane z gospodark ą nieczysto ściami płynnymi. Analizuj ąc dokument Regulaminu mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe zarówno poprzedni jak i zaktualizowany dokument reguluje w sposób odpowiedni przepisy utrzymania czysto ści i porządku w zakresie post ępowania z nieczysto ściami ciekłymi. Działalno ści ą w zakresie opró Ŝniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczysto ści ciekłych (czyli szlamów ze zbiorników bezodpływowych – kod odpadu 20 03 04) z terenu Gminy zajmuj ą si ę nast ępuj ące podmioty: − Zakład Usług Miejskich, ul. Ko ściuszki 24, 88 - 430 Janowiec Wielkopolski – ścieki odprowadzane do stacji zlewnej we Flantrowie, − Usługi dla rolnictwa Bolesław Synoradzki, Puzdrowiec 6, 88 - 430 Janowiec Wielkopolski - ścieki odprowadzane do stacji zlewnej we Flantrowie, − Przedsi ębiorstwo Wielobran Ŝowe GRA-ROL Bartosz Grajek, Zrazim 31/1, 88 - 430 Janowiec Wielkopolski - ścieki odprowadzane do stacji zlewnej we Flantrowie,

28 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

− Zakład Budowlano – Sprz ętowy Genowefa Najder, ul. Rogozi ńska 12, 62 - 100 Wągrowiec - ścieki odprowadzane do stacji zlewnej we Flantrowie ( ścieki z zakładu TIBRO).

3.1.2.3.2. PRZYDOMOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW

Przydomowe oczyszczalnie ścieków o przepustowo ści zazwyczaj do 5 m3 na dob ę, wykorzystywane na potrzeby gospodarstw domowych lub rolnych w ramach zwykłego korzystania z wód, z których emisja nie wymaga pozwolenia, mog ąca negatywnie oddziaływa ć na środowisko, podlega zgłoszeniu organowi ochrony środowiska. W my śl przepisów ustawy Prawo Budowlane oczyszczalnia podlega zgłoszeniu: − do Starostwa Powiatowego – zgłoszenie budowy (budowa indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajno ści do 7,5 m3 na dob ę nie wymaga uzyskania pozwolenia na budow ę, ale wymaga zgłoszenia wła ściwemu organowi), − do Gminy – zgłoszenie eksploatacji (zgłoszenie planowanej eksploatacji oczyszczalni ścieków nale Ŝy przedło Ŝyć Burmistrzowi, w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne nieb ędące przedsi ębiorcami).

Z danych przekazanych przez Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim, wynika, Ŝe na terenie wiejskim Janowca Wielkopolskiego zostało zgłoszonych 61 oczyszczalni przydomowych.

Tabela 14. Rejestr przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski

Lp. Miejscowo ść / działka Ilo ść Lata zgłosze ń

Bielawy (działka 64) 1 – 2009 1 3 + 2 obiekty bez nr działki +2 rok nieznany 2 – 2010 2 Brudzy ń (działki 39/1, 76/2, 35) 3 1 – 2008 Chrzanowo 3 3 rok nieznany 3 obiekty bez nr działki 4 Flantrowo - 1 obiekt bez nr działki 1 rok nieznany Gącz 2 – 2008 5 3 (działka 116, 100, 114, 96/2) 1 – 2006 Janowiec Wie ś 1 – 2010 6 2 (działki 44, 47) 1 - 2008 1 – 2012 Juncewo 2 – 2010 7 (działki 10/1, 49, 89/1, 167/1, 126, 46) 8 3 – 2006 + 2 obiekty bez nr działki 1 – 2005 + 1 rok nieznany 1 – 2012 Kołdr ąb 1 – 2009 8 (działki 32, 64, 73, 122, 4/5) 6 1 – 2007 + 1 obiekt bez nr działki 1 – 2006 1 - 2005 1 – 2009 9 Laskowo 9 2 – 2007

29 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Lp. Miejscowo ść / działka Ilo ść Lata zgłosze ń (działki 171/1, 121/2, 57, 74,9, 125/3) 3 – 2006 +3 obiekty bez nr działki +3 rok nieznany Ośno 1 – 2010 10 3 (działki 20/1, 49, 67) 2 – 2009 Posługowo 1 – 2006 11 (działki 115, 38) 3 1 – 2011 + 1 obiekt bez nr działki +1 rok nieznany Świ ątkowo 2 – 2010 12 (działki 20, 306/2) 5 1 – 2008 + 3 obiekty bez nr działki + 1 rok nieznany Tonowo 1 – 2010 13 2 (działki 79, 48/1) 1 – 2009 14 Wełna (działka 74) 1 1 – 2010 Włoszanowo 1 – 2010 15 2 (działki 51/2, 60/11) 1 – 2009 Zrazim 1 – 2012 2 – 2010 16 (działki 161, 227, 205/2, 48, 42/1, 9) 7 3 – 2009 +1 obiekt bez nr działki +1 rok nieznany RAZEM 61 Źródło: dane Urz ędu Miejskiego w Janowcu Wielkopolskim

Zaznaczy ć nale Ŝy, Ŝe powy Ŝsza tabela nie wskazuje jednoznacznie dokładnej ilości istniej ących przydomowych oczyszczalni ścieków. Porównuj ąc powy Ŝsze dane oraz dane otrzymane ze Starostwa Powiatowego w śninie mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe wyst ępuj ą w śród nich du Ŝe nie ścisło ści. Przyczyn ą takiego stanu rzeczy jest fakt, Ŝe inwestor nie ma obowi ązku zgłoszenia zakończenia budowy przydomowej oczyszczalni. Ponadto Starosta nie ma obowi ązku prowadzenia ewidencji istniej ących obiektów tego typu. Według danych otrzymanych ze Starostwa Powiatowego w śninie w roku 2012 zgłoszono do budowy 31 przydomowych oczyszczalni ścieków. Nie mo Ŝna jednak stwierdzi ć, czy w śród zgłosze ń znajduj ą si ę oczyszczalnie uwzgl ędnione w rejestrze Urz ędu Miejskiego, (jednak bez przypisanego numeru działki). W powy Ŝszym zestawieniu nie uwzgl ędniono tak Ŝe wydanych decyzji o pozwoleniu na budow ę budynków mieszkalnych wraz z przydomowymi oczyszczalniami ścieków. UŜytkownik przydomowej oczyszczalni ścieków powinien równie Ŝ wiedzie ć, Ŝe przył ączenie nieruchomo ści do sieci kanalizacyjnej nie jest obowi ązkowe, je Ŝeli nieruchomo ść jest wyposa Ŝona w przydomow ą oczyszczalni ę ścieków. Jest to element istotny zarówno dla u Ŝytkownika, jak i gminy. U Ŝytkownik planuj ąc budow ę przydomowej oczyszczalni ścieków powinien zasi ęgn ąć informacji dotycz ących planów skanalizowania jego działki, poniewa Ŝ mo Ŝe spotka ć si ę z odmow ą mo Ŝliwo ści eksploatacji przydomowej oczyszczalni. Gmina natomiast powinna zna ć dokładnie plany skanalizowania poszczególnych miejscowo ści i podł ączenia działek, aby przy zgłoszeniu eksploatacji móc wyda ć sprzeciw dla inwestycji, dla której planuje się skanalizowanie. Wybudowanie oczyszczalni przydomowej i brak odmowy eksploatacji, a w nast ępstwie odmowa podł ączenia działki do kanalizacji mogłaby, bowiem wpływa ć na ekonomiczno ść inwestycji skanalizowania terenu.

30 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

3.1.3. ODPROWADZANIE I OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW

KOMUNALNA OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW

Ścieki komunalne z terenu miasta i gminy Janowiec Wielkopolski odprowadzane s ą do komunalnej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w miejscowo ści Flantrowo. Starosta śni ński wydał dla tego obiektu pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie oczyszczonych ścieków komunalnych rowem melioracyjnym R-Fo do rzeki Wełny (w km 70+637). Pozwoleniem obowi ązuj ącym dla oczyszczalni jest decyzja nr OŚ.6223-4/04 z dnia23.04.2004 r. wydana do ko ńca 2014 roku. Dopuszczalne ilo ści ścieków odprowadzanych do odbiornika, zgodnie z pozwoleniem są nast ępuj ące: 3 − Qśr = 673 m /d, 3 − Qmaxd = 842 m /d, 3 − Qhmax = 71,1 m /h, 3 − Qśrroczne = 276 487 m /rok. 3 − docelowe warto ści s ą natomiast o ponad połow ę wi ększe: Q śr = 1 707 m /d oraz 3 Qhmax =156 m /h.

Tabela 15. Informacja o oczyszczalni ścieków we Flantrowie (2011 r.) Wielko ść Ścieki dopływaj ące Ścieki Ilo ść wytworzonych Liczba ludno ści Liczba Rok oczyszczalni i oczyszczone dowo Ŝone osadów korzystaj ąca 3 RLM 3 3 3 (m /dob ę) (dam = tys.m /rok) (dam ) (tony) z obiektu 373 180 5 477 (do rekultywacji i na 2011 1 707 9 767 z miasta – 128 1 w mie ście – 3 995 cele rolnicze – ze wsi - 39 na wsi – 1 482 59 Mg) Źródło: Sprawozdanie statystyczne OS-5 Sprawozdanie z oczyszczalni ścieków miejskich i wiejskich za rok 2011

Oczyszczalnia ścieków przyjmuje ścieki komunalne i przemysłowe. S ą to ścieki wytwarzane w gospodarstwach domowych oraz ścieki przemysłowe z podmiotów gospodarczych znajduj ących si ę na terenie gminy. Oczyszczalnia we Flantrowie jest oczyszczalni ą typu biologiczno - mechaniczego. Na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski zlokalizowanych jest 15 przepompowni ścieków, z których ścieki surowe spływaj ą do Centralnej Przepompowni, sk ąd trafiaj ą do sieci technologicznej oczyszczalni. Wpływaj ące ścieki po wst ępnym oczyszczeniu na sito-piaskowniku (etap oczyszczania mechanicznego) s ą podawane pompami znajduj ącymi si ę w komorze rozdziału ścieków do komory osadu czynnego. Tam s ą mieszane z osadem czynnym (etap biologiczny) oraz napowietrzane. Z komory osadu czynnego ścieki przepływaj ą do osadnika wtórnego, gdzie nast ępuje rozdzielenie ścieków oczyszczonych od osadu czynnego. Osad czynny z osadników jest zawracany do komory osadu czynnego. Cz ęść osadu w ilości nadmiernej wyprowadzana jest z układu, przechodz ąc przez zag ęszczacz grawitacyjny i pompami kierowana do prasy, a nast ępnie na poletka osadowe. W roku 2011 zako ńczyła si ę modernizacja obiektu oczyszczalni. Obejmowała ona m.in. budow ę sito-piaskownika słu Ŝącego do mechanicznego podczyszczania ścieków, komory osadu czynnego, komory pomiarowej, osadnika wtórnego, przepompowni osadów, stanowiska kraty r ęcznej, zag ęszczacza grawitacyjnego oraz komory rozdziału ścieków. W wyniku modernizacji moc przerobowa oczyszczalni wzrosła z 673 m3/dob ę do

31 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

1 707 m3/dob ę. Ponadto wszystkie przepompownie ścieków działaj ące na terenie Miasta i Gminy, jak i oczyszczalnia, zostały wyposa Ŝone w zintegrowane systemy zdalnego sterowania. W trakcie modernizacji została zainstalowana stacja zlewna, stosowana jako bezobsługowy punkt odbioru ścieków z wozów asenizacyjnych. Zmodernizowany został równie Ŝ zbiornik u średniaj ący poprzez zamontowanie urz ądze ń napowietrzaj ących. Dzi ęki temu istnieje mo Ŝliwo ść odbioru ścieków długo przetrzymywanych w przydomowych szambach, szybko zagniwalnych o podwy Ŝszonych parametrach jako ściowych w stosunku do ścieków komunalnych. Obecnie oczyszczalnia składa si ę niejako z dwóch cz ęś ci: starej i nowej, przy czym dzi ęki zastosowaniu odpowiednich rozwi ąza ń projektowych i konstrukcyjnych cz ęś ci te mog ą pracowa ć wspólnie lub niezale Ŝnie od siebie.

Pod wzgl ędem ładunków zanieczyszcze ń w ściekach, ścieki poddawane oczyszczaniu na obiekcie oczyszczalni s ą zró Ŝnicowane. Najwi ększe obci ąŜ enie ładunkiem stanowi ą ścieki dowo Ŝone pochodz ące z przemysłu (przede wszystkim ubojni i przetwórni mi ęsnych). Du Ŝym st ęŜ eniem i ładunkiem zanieczyszcze ń charakteryzuj ą si ę równie Ŝ ścieki bytowe dowo Ŝone taborem asenizacyjnym. Najmniejsze obci ąŜ enie dla obiektu oczyszczalni stanowi ą ścieki doprowadzane do oczyszczalni sieci ą kanalizacyjn ą.

POZOSTAŁE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW

Na terenie Gminy działaj ą zakłady przemysłowe, które oczyszczaj ą ścieki we własnym zakresie, eksploatuj ąc przyzakładowe oczyszczalnie ścieków. Instalacje tego typu działaj ą w nast ępuj ących przedsi ębiorstwach: − Tibro J V Sp. z o.o. zlokalizowana na ul. Ko ściuszki 24 w janowcu Wielkopolskim, − Zakład Przemysłu Mięsnego Sp. J. Maria Ławniczak, Piotr Ławniczak zlokalizowany na ul. Powsta ńców Wielkopolskich 28 w Janowcu Wielkopolskim. Ponadto oczyszczalni ę ścieków posiada równie Ŝ Dom Pomocy Społecznej zlokalizowany w Tonowie. Oczyszczone ścieki s ą odprowadzane do Wełny poprzez rów melioracyjnych (obowi ązuj ącym pozwoleniem wodnoprawnym jest decyzja O Ś.6223- 10/05/06 z dnia 19.01.2006 r., wa Ŝna do 31.12.2015 r.). Dla tego obiektu zostały określone 3 3 3 3 nast ępuj ące parametry: Qśrd =50 m /d, Q maxd =65 m /d, Q hmax =5,4 m /h, Q roczne =6 299 m /rok.

3.2. ELEKTROENERGETYKA

Główne punkty zasilania (GPZ) w energi ę elektryczn ą 110/15 kV dla gminy Janowiec Wielkopolski to nast ępuj ące główne punkty zasilania: - GPZ śnin – 2 transformatory o ł ącznej mocy 16 MVA, - GPZ Piastowice. Transformacja napi ęcia z 15 kV na 0,4 kV odbywa si ę w ponad 100 stacjach transformatorowych rozmieszczonych na terenie gminy Janowiec Wielkopolski. Sie ć elektroenergetyczna składa si ę głównie z linii napowietrznych oraz niewielkich odcinków podziemnych linii kablowych przebiegaj ących przez teren miasta. Na terenie miasta i gminy zlokalizowanych jest 262,624 km linii energetycznych (228,467 km linii napowietrznych i 34,157 km linii kablowych).

32 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 16. Zestawienie długo ści linii elektroenergetycznych na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Linie 15 kV (km) Linie 0,4 kV (km) Rok napowietrzne kablowe razem napowietrzne kablowe razem 2007 114,046 8,159 122,205 110,308 24,676 134,984 2008 123,702 7,844 131,546 107,068 25,249 132,317 2009 123,702 7,844 131,546 106,181 25,498 131,679 2010 123,702 7,844 131,546 105,769 25,085 130,854 2011 123,702 7,844 131,546 104,765 26,313 131,078 2012 123,702 7,844 131,546 104,765 26,313 131,078 Źródło: Projekt zało Ŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012 – 2027, ENEA Operator Sp. z o. o. Oddział Dystrybucji

Na dzie ń 01.11.2012 r. z energii elektrycznej na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski korzystało 3 194 odbiorców, natomiast zu Ŝycie energii elektrycznej wynosiło 7,934 GWh.

Tabela 17. Zu Ŝycie energii elektrycznej na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski (GWh, stan na 01.11.2012 r.) rok zu Ŝycie energii elektrycznej 2006 10,513 2007 10,571 2008 10,605 2009 10,673 2010 10,653 2011 10,486 2012 7,934 Źródło: Projekt zało Ŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012 – 2027, ENEA Operator Sp. z o. o. Oddział Dystrybucji Bydgoszcz

Sieci wraz z istniej ącymi i modernizowanymi stacjami transformatorowymi zapewniaj ą zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą na potrzeby bytowe i gospodarcze. Obecny system w pełni pokrywa istniej ące zapotrzebowanie, jednak wymaga modernizacji. Przebieg sieci elektroenergetycznych nale Ŝy uwzgl ędnia ć przy planowaniu przestrzennym. Wzdłu Ŝ linii wyznacza si ę pas technologiczny, w obszarze którego obowi ązują ograniczenia w u Ŝytkowaniu i zagospodarowaniu terenu, zwi ązane z lokalizowaniem budynków mieszkalnych i innych przeznaczonych na pobyt stały ludzi, lokalizacj ą budowli zawieraj ących materiały niebezpieczne po Ŝarowo, stref zagro Ŝonych wybuchem oraz konstrukcji wysokich, a tak Ŝe z zalesianiem terenów rolnych. Lokalizacja innych obiektów lub zagospodarowanie terenu strefy mo Ŝe nast ąpi ć za zgod ą i na warunkach gestora sieci.

3.2.1. ŹRÓDŁA ENERGII ODNAWIALNEJ

Na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski istniej ą sprzyjaj ące warunki do rozwoju instalacji pracuj ących w oparciu o energi ę wiatrow ą i produkuj ących energi ę korzystaj ąc siły wiatru. Jednak w chwili obecnej na omawianym terenie nie funkcjonuje Ŝadna elektrownia wiatrowa. Mimo to nale Ŝy nadmieni ć, Ŝe mieszka ńcy s ą zainteresowani

33 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019 pozyskiwaniem tego typu energii. W zwi ązku z czym nale Ŝy bra ć pod uwag ę mo Ŝliwo ść powstania farm wiatrowych na terenie Gminy. W przypadku projektowania lokalizacji farm wiatrowych istotne jest wskazanie uwarunkowa ń, w tym ogranicze ń, uwzgledniaj ących zasady środowiska, co zostało przedstawione w rozdziale

3.3. INSTALACJE EMITUJ ĄCE POLA ELEKTROMAGNETYCZNE

Na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski funkcjonuj ą anteny nadawcze pi ęciu operatorów telefonii komórkowych, zainstalowanych na wysokich obiektach, tak aby wypromieniowywa ć pola elektromagnetyczne na du Ŝe wysoko ści. Wi ększo ść anten znajduje si ę w mie ście.

Tabela 18. Wykaz anten nadawczych na terenie Gminy Lp. Operator Poło Ŝenie nadajnik we Włoszanowie 1 (dz. 59/2) T-MOBILE nadajnik w Janowcu Wielkopolskim 2 (ul. Gnie źnie ńska 29) nadajnik w Janowcu Wielkopolskim 3 (ul. Działkowa 1) ORANGE nadajnik w Janowcu Wielkopolskim 4 (ul. Zielona 1) nadajnik w Janowcu Wielkopolskim 5 (ul. Działkowa 1) PLUS nadajnik w Tonowie 6 (dz. 53/1) 2 nadajniki w Janowcu Wielkopolskim 7 MOBYLAND, AREO 2 (ul. Zielona 1) Źródło: mapa.btsearch.pl

34 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Ryc. 3. Rozmieszczenie anten nadawczych telefonii komórkowej (kolor ró Ŝowy – sie ć T-Mobile, Ŝółty – sie ć Orange, zielony – Plus, niebieski – Mobyland, Areo) Źródło: mapa.btsearch.pl/

3.4. GAZOWNICTWO

Miasto i gmina Janowiec Wielkopolski nie s ą zgazyfikowane. Plany rozwoju i zamierzenia inwestycyjne Pomorskiej Spółki Gazownictwa nie przewiduj ą gazyfikacji tego obszaru. Mieszka ńcy w szerokim zakresie stosuj ą gaz butlowy – propan – butan.

3.5. CIEPŁOWNICTWO

Na terenie Gminy zdecydowana wi ększo ść gospodarstw domowych wykorzystuje ogrzewanie piecowe lub lokalne instalacje c.o. opalane w ęglem. Ponadto źródłem ciepła są lokalne kotłownie w spółdzielniach mieszkaniowych w Janowcu Wielkopolskim i Sarbinowie Drugim oraz kotłownie lokalne – zakładowe. Z tabeli zamieszczonych w dalszej cz ęś ci wynika, Ŝe na terenie miasta i gminy w budynkach u Ŝyteczno ści publicznej, dominuj ącym paliwem jest olej opałowy. Podobnie sytuacja wygl ąda w przypadku podmiotów gospodarczych. Natomiast w budynkach wielorodzinnych wykorzystuje si ę jako paliwo ekogroszek.

35 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 19. Systemy grzewcze stosowane w obiektach uŜyteczności publicznej na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Rodzaj paliwa u Ŝywany Zainstalowana moc Nazwa obiektu do ogrzewania Ilo ść zu Ŝytego paliwa źródła ciepła budynku (kW) Urz ąd Miejski olej opałowy 16.300 l 140 Janowiec Wielkopolski Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury ekogroszek 9 t 50 Janowiec Wielkopolski Ośrodek Zdrowia olej opałowy 16.540 l 120 Janowiec Wielkopolski Szkoła Podstawowa 550 węgiel 105 t Janowiec Wielkopolski 240 Szkoła Podstawowa węgiel 22 t 100 Świ ątkowo Szkoła Podstawowa węgiel 8 t 45 śerniki Szkoła Podstawowa olej opałowy 6 050 l 50 Laskowo Szkoła Podstawowa węgiel 19 t 22 Sarbinowo Drugie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych olej opałowy 25 t 2 x 170 Janowiec Wielkopolski Remiza OSP Biblioteka Kotłownia Urz ędu Publiczna Janowiec olej opałowy - Miejskiego Wielkopolski Gimnazjum Publiczne Piec wspólny ze węgiel 92 t Janowiec Wielkopolski Szkoł ą Podstawow ą Posterunek Policji olej opałowy 3 800 l 28 Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy olej opałowy 1,5 t 20 Społecznej Janowiec Wielkopolski Poczta Polska olej opałowy Brak danych Brak danych Dom Dziecka Kołdr ąb olej opałowy 21 000 l 100 Przedszkole Samorz ądowe olej opałowy 11 600 l 50 Janowiec Wielkopolski Źródło: Projekt zało Ŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012 – 2027, ENEA Operator Sp. z o. o. Oddział Dystrybucji Bydgoszcz

Tabela 20. Systemy grzewcze stosowane w podmiotach gospodarczych na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski rodzaj paliwa zainstalowana moc ilo ść zu Ŝytego paliwa w nazwa zakładu uŜywany do źródła ciepła ci ągu roku ogrzewania (kw) Zakłady Przemysłu 22 Mi ęsnego M.P. olej opałowy 11 t 50 Ławniczak Sp. J. TIBRO J.V. olej opałowy 200 t 100 olej opałowy Golpasz S.A. 199.500 l 700 gaz Pałucka Drukarnia olej opałowy 17 000 l 160 Opakowa ń Źródło: Projekt zało Ŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012 – 2027, ENEA Operator Sp. z o. o. Oddział Dystrybucji Bydgoszcz

36 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 21. Systemy grzewcze stosowane w budynkach wielorodzinnych na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski zainstalowana moc ilo ść mieszka ńców nazwa budynku rodzaj paliwa u Ŝywany źródła ciepła zamieszkuj ących adres do ogrzewania (kW) budynek 3 Maja 22 Olej opałowy 170 58 Gnie źnie ńska 8 38 Gnie źnie ńska 8a 43 Gnie źnie ńska 8b 28 Ekogroszek 600 Gnie źnie ńska 10 37 Gnie źnie ńska 10a 51 Gnie źnie ńska 12 47 Bielawska 7 56 ekogroszek 200 Bielawska 9 48 Kr ęta 2 43 Kr ęta 5 109 ekogroszek Kr ęta 10 880 34 miał Kr ęta 10a 70 Kr ęta 12 68 Źródło: Projekt zało Ŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012 – 2027, ENEA Operator Sp. z o. o. Oddział Dystrybucji Bydgoszcz

Na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski nie planuje si ę budowania zbiorczych systemów ciepłowniczych.

3.6. KOMUNIKACJA

3.6.1. DROGI

Sie ć drogow ą na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski tworz ą ogólnodost ępne drogi publiczne, które ze wzgl ędu na funkcj ę jak ą pełni ą, dzieli si ę na nast ępuj ące kategorie: powiatowe i gminne. Zarz ądcami dróg, do wła ściwo ści, których nale Ŝą sprawy z zakresu planowania budowy, modernizacji, utrzymania i ochrony dróg, s ą nast ępuj ące jednostki: − dróg powiatowych – Zarz ąd Dróg Powiatowych w śninie, − dróg gminnych – Burmistrz Janowca Wielkopolskiego. Opis ci ągów komunikacyjnych znajduje si ę w dalszej cz ęś ci opracowania.

DROGI POWIATOWE

Przez teren gminy Janowiec Wielkopolski przebiega 18 odcinków dróg powiatowych, których ł ączna długo ść wynosi 89,425 km. Stan dróg, zarz ądzaj ący drogami powiatowymi ocenia w wi ększo ści jako zły. Niewiele odcinków zostało ocenionych w kategorii średniej i dobrej jako ści.

37 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 22. Wykaz dróg powiatowych na terenie Gminy Długo ść na Lp. Numer drogi Relacja drogi Stan drogi terenie Gminy 1 1941 C Górki Zagajne – Juncewo – śerniki 8,498 dobry 2 2303 C Sielec - Juncewo 0,529 zły 3 2312 C Bogdarka – Świ ątkowo 3,545 zły 4 2314 C śnin – Janowiec Wielkopolski 9,972 średni 5 2315 C Damasławek – Mieleszyn 3,331 + 8,516 dobry / średni 6 2316 C śuŜoły – Chrzanowo 1,760 zły 7 2317 C Mirkowice – Włoszanowo 5,577 zły 8 2318 C Brudzy ń – Janowiec Wielkopolski 2,175 zły 9 2319 C Świ ątkowo – Tonowo 3,838 zły 10 2320 C Wybranowo – Janowiec Wielkopolski 4,635 zły 11 2321 C śerniki – Wiewiórczyn 4,722 średni 12 2323 C Wełna – Wiewiórczyn 2,857 dobry Janowiec Wielkopolski – Posługowo - 13 2325 C 6,623 średni Kołdr ąb 14 2326 C Janowiec Wielkopolski – Rogowo 5,250 + 1,054 zły / dobry 15 2328 C Janowiec Wielkopolski – Rzym 7,354 średni 16 2329 C Łopienno – Miniszewo 3,152 zły 17 2330 C Laskowo - Recz 3,964 zły 18 2331 C Ośno – granica województwa 2,073 zły Źródło: Zarz ąd Dróg Powiatowych w śninie

DROGI GMINNE

Przez teren gminy Janowiec Wielkopolski, przebiega ponad 77 km dróg gminnych (42 odcinki dróg). Odcinki dróg gminnych przebiegaj ące przez Gmin ę przedstawia tabela.

38 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 23. Ewidencja dróg gminnych Lp. Nazwa drogi Nr drogi Długo ść (w km) Rodzaj nawierzchni 1 Gącz – gr. gminy Popowo Tomkowe 130401 C 3,70 gruntowa 2 gr. gminy Mi ędzylesie – śuŜoły 130402 C 0,80 gruntowa 3 gr. gminy Mi ędzylesie – Brudzy ń 130403 C 1,10 brukowa, gruntowa 4 gr. gminy Gruntowice – Zrazim 130404 C 1,80 asfaltowa 5 gr. gminy Gołaszewo – Janowiec Wielkopolski 130405 C 2,30 gruntowa, tłuczniowa 6 Ośno – gr. gminy Popowo Tomkowe 130406 C 1,70 asfaltowa, gruntowa 7 Ośno – Dobijewo gr. gminy 130407 C 1,80 gruntowa 8 Gącz – Kwasuty 130408 C 1,70 brukowa, gruntowa 9 laskowo – gr. gminy Łopienno 130409 C 1,10 asfaltowa, gruntowa 10 gr. gminy D ąbrowa – Chrzanowo 130410 C 1,50 gruntowa, tłuczniowa 11 Janowiec Wielkopolski – Flantrowo II gr. województwa 130411 C 1,60 asfaltowa, gruntowa 12 gr. gminy Gorzewo – gr. województwa Janowiec 130412 C 3,70 gruntowa, tłuczniowa 13 gr. gminy Zakrzewo – Wybranowo 130413 C 1,20 tłuczniowa 14 gr. gminy Damasławek – Obiecanowo 130414 C 1,10 gruntowa 15 gr. gminy Piotrkowice – Juncewo 130415 C 2,30 wzmocniona, powierzchniowe utrwalenie, asfaltowa 16 Wybranowo – wie ś 130416 C 0,80 gruntowa, tłuczniowa 17 laskowo – gr. gminy Dobijewo 130417 C 2,30 asfaltowa 18 Kołdr ąb – Sarbinowo II 130418 C 3,70 asfaltowa 19 Gącz – wie ś 130419 C 0,50 tłuczniowa 20 Bielawy – wie ś 130420 C 0,50 tłuczniowa 21 Chrzanowo – Zrazim – śerniki POM 130421 C 1,90 tłuczniowa 22 Tonowo – śalin 130422 C 2,90 asfaltowa, gruntowa 23 Zrazim – wie ś 130423 C 1,00 gruntowa, tłuczniowa 24 Świ ątkowo – Tonowo 130424 C 4,60 tłuczniowa 25 Wełna – Posługowo – Kołdr ąb 130425 C 2,60 gruntowa, tłuczniowa 26 janowiec Wie ś – Posługowo 130426 C 2,10 brukowa, gruntowa 27 Bielawy – Kołdr ąb 130427 C 3,00 tłuczniowa 28 Zrazim – kol. pod Włoszanowem 130428 C 1,70 wzmocniona, powierzchniowe utrwalenie, asfaltowa 29 śerniki POM – Tonowo 130429 C 1,50 gruntowa 30 Gącz – Ośno 130430 C 2,30 asfaltowa 31 śuŜoły – Zrazim 130431 C 2,75 gruntowa, tłuczniowa

39 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Lp. Nazwa drogi Nr drogi Długo ść (w km) Rodzaj nawierzchni 32 Włoszanowo – Zrazim 130432 C 1,90 tłuczniowa 33 Bielawy – Gącz 130433 C 1,40 gruntowa, tłuczniowa 34 Chrzanowo – Świ ątkowo 130434 C 2,30 gruntowa, tłuczniowa 35 Juncewo – wie ś 130435 C 0,70 ŜuŜlowa 36 Juncewo – Świ ątkowo 130436 C 3,00 wzmocniona, powierzchniowe utrwalenie 37 Ustaszewo – Świ ątkowo 130437 C 1,70 asfaltowa, tłuczniowa 38 Świ ątkowo – Uścikowo 130438 C 0,40 asfaltowa, gruntowa 39 Kaczkowo – Tonowo 130439 C 1,50 gruntowa 40 dr. powiatowa – Tonowo 130440 C 0,70 gruntowa 41 Świ ątkowo – parcele 130441 C 1,20 asfaltowa 42 Tonowo - Wiewiórczyn 130442 C 0,90 gruntowa Razem 77,25 Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim

40 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

3.6.2. KOLEJ

Przez teren miasta i gminy Janowiec Wielkopolski przebiegają dwa odcinki linii kolejowej: - Ole śnica – Chojnice , na której odbywa si ę ruch towarowy, - Janowiec Wielkopolski – Skoki – nieprzejezdna. Od 24 czerwca 2000 roku zlikwidowano odcinek linii kolejowej Ole śnica - Chojnice na trasie: - Nakło n. Noteci ą. W zwi ązku z tym w chwili obecnej Ogólnopolskie Stowarzyszenie Samorz ądów na Rzecz Kolei Lokalnych prowadzi działania mające nad celu przywrócenie ruchu poci ągów pasa Ŝerskich na tej linii poprzez uruchomienie innego transportu – autobusy szynowe.

3.7. GOSPODARKA ODPADAMI NA TERENIE MIASTA I GMINY

Gospodarka odpadami prowadzona była dot ąd zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski, opracowanym w 2004 roku i aktualizowanym w 2008 roku. Od stycznia 2012 roku zacz ęła obowi ązywa ć znowelizowana ustawa o utrzymaniu porz ądku i czysto ści w gminie, która to nakłada na gminy inne, bardziej systemowe i szersze obowi ązki w zakresie gospodarki odpadami, a dokumentem strategicznym w tym wzgl ędzie staje si ę obecnie Regulamin utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy Janowiec Wielkopolski, który został zaktualizowany zgodnie z wojewódzkim planem gospodarki odpadami. Zezwolenie na prowadzenie działalno ści w zakresie odbierania odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści z terenu miasta i gminy Janowiec Wielkopolski posiadają obecnie cztery podmioty; − REMONDIS Sanitech Pozna ń, Sp. z o.o., Oddział W ągrowiec, − Zakład oczyszczania Miasta Sp. z o.o. z siedzib ą w Świdnicy, ul. Metalowców 4, 58- 100 Świdnica, − Zakład Usług Miejskich w Janowcu Wielkopolskim, ul. Ko ściuszki 24, 88-430 Janowiec Wielkopolski, − Przedsi ębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 22, 88-400 śnin. Zgodnie ze sprawozdaniem statystycznym SG-01 za rok 2011 w gminie, zbiórk ą odpadów obj ętych jest 1 170 budynków mieszkalnych (z czego w mie ście – 593 budynki i na terenie wiejskim – 577 budynków). W roku 2011 zebrano ł ącznie (bez odpadów selekcjonowanych) 628,48 Mg odpadów komunalnych, z czego z gospodarstw domowych – 590 Mg (z terenu miasta – 502,33 Mg, a z terenu wiejskiego – 87,67 Mg). Selektywna zbiórka odpadów jest wa Ŝnym składnikiem gospodarki odpadami komunalnymi na terenie analizowanej jednostki. Zgodnie ze sprawozdaniem SG-01 za rok 2011 ilo ść zebranych odpadów komunalnych segregowanych przez Gmin ę wynosiła 140,7 Mg (w mie ście – 65,5 Mg, na obszarze wiejskim –75,2 Mg), w tym: − papier i tektura – 1,2 Mg (tylko na obszarze Miasta), − szkło – 102,1 Mg (w mie ście – 43,7 Mg, obszar wiejski – 58,4 Mg), − tworzywa sztuczne – 37,4 Mg (w mie ście – 20,6 Mg, obszar wiejski – 16,8 Mg).

Na terenie Gminy funkcjonuje zamkni ęte i obecnie rekultywowane składowisko odpadów komunalnych. Zlokalizowane jest na dz. ew. nr 235/2 w miejscowo ści Zrazim.

41 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Składowisko le Ŝy w odległo ści 3 km od miasta Janowiec Wielkopolski i około 400 m od drogi Janowiec Wielkopolski – śnin. Składowisko odpadów było uruchomione w 1960 roku i działało do roku 2009. Jego powierzchnia wynosi 3 ha i jest całkowicie wykorzystana. Pojemno ść składowiska natomiast wynosi 62 885 m3 (co daje nagromadzenie 16 350 Mg odpadów). Obiekt posiada tylko uszczelnienie naturalne, w podło Ŝu składowiska znajduje si ę Ŝwir oraz glina.

Ryc. 4. Lokalizacja składowiska odpadów na terenie gminy Janowiec Wielkopolski Źródło: opracowanie własne na podstawie geoportal.gov.pl

Zgodnie z kart ą składowiska za rok 2011 na składowisku odpadów nagromadzonych zostało 62 885 m3 odpadów komunalnych, w tym: − niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych (20 03 01) – 15 255,1 Mg, − odpadów z czyszczenia ulic i placów (20 03 03) – 411 Mg, − skratek (19 08 01) – 20 Mg, − ustabilizowanych komunalnych osadów ściekowych (19 08 05) – 664 Mg.

Tabela 24. Decyzje administracyjne dot. zamkni ętego składowiska odpadów (na podstawie karty składowiska za 2011 rok) OŚ.V.8624-OŚ.VIII-8620-4/23/89 z dnia 11.08.1989 r. decyzja lokalizacyjna wydana przez Wojewod ę Bydgoskiego decyzja zatwierdzaj ąca instrukcj ę OŚ 7643-S z dnia 04.02.2003 r. eksploatacji wydana przez Starost ę śni ńskiego (zatwierdzenie kierunków rekultywacji) wykonany dnia 30.06.2002 r. przegl ąd ekologiczny przez Biuro Projektowe EKOTER Bydgoszcz

OŚ 7164-7/10 z dnia 08.06.2010 r. zgoda na zamkni ęcie składowiska wydana przez Starost ę śni ńskiego Źródło: na podstawie karty składowiska za 2011 r.

42 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

W celu wspólnego wykonywania zada ń publicznych w zakresie gospodarki odpadami w roku 2008 gmina Janowiec Wielkopolski zawarła porozumienie mi ędzygminne z gminami: − z powiatu Ŝni ńskiego: Gmina śnin, Gmina G ąsawa, Gmina Rogowo, Gmina Janowiec Wlkp., Gmina Łabiszyn, − z powiatu nakielskiego: Gmina Kcynia, Gmina Nakło nad Noteci ą, Gmina Szubin, − z powiatu mogile ńskiego Gmina D ąbrowa. Porozumienie zawarto w celu przygotowania i realizacji przez gmin ę śnin, jako wiod ącą w tym Zwi ązku, zadania publicznego pod nazw ą „Budowa Regionalnego Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych - Pałuki w miejscowo ści Wawrzynki gm. śnin”. Na mocy uchwały Rady Miejskiej w śninie nr XIII/118/2011 z dn. 29.11.2011r. utworzono wraz z Zakładem Usług Komunalnych „USKOM” Sp. z o.o. w Mławie, ul. Płocka 102, 06–500 Mława spółk ę kapitałow ą działaj ącą w formie spółki z ograniczon ą odpowiedzialno ści ą, w której Gmina śnin będzie udziałowcem mniejszo ściowym. Celem działania spółki jest wykonanie postanowie ń zawartej pomi ędzy udziałowcami umowy o partnerstwie publiczno - prywatnym dotycz ącej realizacji przedsi ęwzi ęcia p.n. „Budowa zakładu odzysku odpadów komunalnych wchodz ącego w skład planowanego regionalnego zakładu unieszkodliwiania odpadów komunalnych, w miejscowo ści Wawrzynki, gmina śnin”. Składowisko odpadów komunalnych w Wawrzynkach zostało wniesione przez gmin ę śnin aportem do nowej spółki utworzonej w wyniku przeprowadzonego post ępowania o partnerstwie publiczno - prywatnym, które zako ńczyło si ę dnia 02.01.2012 r. podpisaniem umowy. Na bazie powy Ŝszego powstał Zakład Odzysku Odpadów Komunalnych w Wawrzynkach zarz ądzany przez nowy podmiot – Spółk ę „USKOM śNIN”. Przedmiotem działalno ści Spółki, zgodnie z uchwał ą Rady Miejskiej nr XIII/118/2011 z dn. 29.11.2011 r. jest 1. Ograniczenie składowania masy odpadów w szczególno ści ulegaj ących biologicznemu rozkładowi do nie wi ęcej ni Ŝ 50 % wagowo całkowitej masy odpadów do dn. 16.07.2013r. oraz do nie wi ęcej ni Ŝ 35 % wagowo całkowitej masy odpadów do dn. 16.07.2020r. w stosunku do masy wytworzonej w 1995 r., nie tylko z terenu Gminy śnin, ale równie Ŝ z planowanego obszaru, z którego mog ą pochodzi ć odpady obejmuj ącego teren gmin wchodz ących w skład Porozumienia Mi ędzygminnego, czyli gmin: śnin, G ąsawa, Rogowo, Janowiec Wlkp., Łabiszyn, Nakło n. Noteci ą, Kcynia, Szubin, D ąbrowa, 2. Ograniczenie masy składowanych odpadów przez Zakład, o co najmniej 50 % masy przyj ętych odpadów, 3. Osi ągni ęcie przewidzianych przepisami prawa wymaga ń dotycz ących poziomu odzysku odpadów spełniaj ących kryterium dopuszczenia odpadów do składowania na składowisku odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne, 4. Odbiór i transport odpadów posegregowanych odpadów, transport przekształconych odpadów i wykorzystanie posortowanych oraz przekształconych odpadów, jak równie Ŝ innych rezultatów działania zakładu odzysku odpadów komunalnych w sposób umo Ŝliwiaj ący ograniczenie składowania masy odpadów w szczególno ści ulegaj ących biologicznemu rozkładowi. Spółka USKOM jest równie Ŝ odpowiedzialna za finansowanie lub współfinansowanie budowy zakładu odzysku odpadów komunalnych wchodz ącego w skład planowanego RZUOK Wawrzynki oraz finansowanie rozbudowy składowiska odpadów. Cały Regionalny Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych obejmuje grunty wsi Wawrzynki i Januszkowo, w tym działki ewidencyjne nr 168, 169/1, 170, 173/1, 50/1, 177/2.

43 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

IV. OCENA I ANALIZA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

4.1. RZE ŹBA TERENU

Pod wzgl ędem geomorfologii teren Gminy stanowi wysoczyzn ę polodowcow ą z szeregiem długich rynien jeziornych przedstawiaj ących typowe cechy rze źby młodoglacjalnej. Wi ększ ą cz ęść obszaru Gminy obejmuje morena denna płaska z deniwelacjami w granicach 2 m i nachyleniu ok. 5 % oraz morena denna falista z wysoko ściami wzgl ędnymi 2 – 5 m. Nachylenia terenu wynosz ą tu ok. 10 %. W obr ębie moreny dennej falistej spotyka si ę liczne zagł ębienia o gł ęboko ści 1 – 3 m. Charakterystycznymi formami s ą rynny jeziorne wyst ępuj ące na kontakcie z moren ą denn ą. Wybitn ą form ą krajobrazow ą jest dolina rzeki Wełny wykorzystuj ąca rynny glacjalne i poszerzaj ąca si ę w okolicach Janowca Wielkopolskiego do ok. 3 km. Zagł ębienia powstałe w wyniku wytapiania si ę brył martwego lodu równie Ŝ licznie wyst ępuj ą w granicach gminy. Ich dna wypełnione s ą torfem lub wod ą.

4.1.1. ZAGRO śENIA POWIERZCHNI ZIEMI

Zagro Ŝeniami dla powierzchni ziemi mog ą by ć procesy geodynamiczne czyli ruchy masowe ziemi, zwi ązane przede wszystkim z działaniem sił przyrody, takimi jak gwałtowne opady deszczu, intensywne topnienie śniegu, podnoszenie si ę poziomu wód gruntowych oraz wezbrania rzek. Oprócz procesów naturalnych maj ących wpływ na powierzchni ę ziemi, na terenie Gminy obserwuje si ę tak Ŝe wpływ działalno ści człowieka. Wyra Ŝa si ę on poprzez eksploatacj ę kopalin, która powoduje zazwyczaj rozległe powierzchniowe zmiany terenu w formie wyrobisk oraz zmiany w pionowym ukształtowaniu rze źby, a to zwi ększa podatno ść na erozj ę odkrytych warstw ziemi i mo Ŝe powodowa ć obni Ŝenie poziomu wód gruntowych. Istotne jest odpowiednie przygotowanie procesu wydobycia, a tak Ŝe wła ściwa rekultywacja po zako ńczonej eksploatacji. Nadkład mas ziemnych, który powstaje w zwi ązku z prowadzon ą eksploatacj ą powinien by ć wykorzystywany w procesie rekultywacji wyrobiska poeksploatacyjnego i posłu Ŝyć do złagodzenia i umacniania skarp. Kierunek rekultywacji dla eksploatowanych złóŜ będzie musiał zosta ć okre ślony ju Ŝ na etapie 50 % wydobycia kopaliny ze zło Ŝa). Przekształcenia powierzchni ziemi maj ą równie Ŝ miejsce podczas zabiegów agrotechnicznych zwi ązanych z upraw ą ziemi. Zmiany i przekształcenia nast ąpiły tak Ŝe podczas budowy dróg, a tak Ŝe budowy sieci infrastrukturalnych i systemów melioracyjnych, a tak Ŝe innych obiektów, takich jak np. składowisko odpadów. W ramach prowadzonej rekultywacji składowiska odpadów komunalnych w Zrazimiu, przeprowadzono ju Ŝ nast ępuj ące działania: − wyrównano górn ą powierzchni ę składowiska, − splantowano i złagodzono nachylenie skarp, − wykonano cz ęś ciowo warstw ę wyrównawcz ą. Rekultywacja b ędzie prowadzona w kierunku rolno – le śnym.

44 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

4.2. BUDOWA GEOLOGICZNA

Na terenie Gminy rozpoznano utwory jury, kredy, trzeciorz ędu i czwartorz ędu. Jura dolna wykształcona jest z iłowców pstrych, iłowców marglistych przekładanych miejscami piaskowcami grubo i średnioziarnistych. Pojawiaj ą si ę tak Ŝe łupki ciemne i szare przekładane szarymi piaskowcami. Ich mi ąŜ szo ść jest rz ędu 400 – 500 m. Jura środkowa wykształcona jest w postaci piaskowców z przekładkami mułowców, iłowców oraz wapieni i dolomitów. Jur ę górn ą reprezentuj ą margle i wapienie margliste. W dolnej cz ęś ci reprezentuj ą je zapiaszczone mułowce, iłowce oraz piaski drobnoziarniste, miejscami pylaste. Ich mi ąŜ szo ść jest rz ędu 200 m. Kreda górna wyst ępuje w postaci margli i wapieni marglistych, margli ilastych. Na stropie utworów kredowych wyst ępuj ą utwory trzeciorz ędowe. Trzeciorz ęd starszy reprezentuj ą iły toru ńskie eocenu z wkładkami mułków mi ąŜ szo ści kilku do kilkunastu metrów. Utwory trzeciorz ędu młodszego zalegaj ą zwart ą pokryw ą na terenie całej Gminy. S ą to mioce ńskie piaski drobno i średnioziarniste, iły ciemne z wkładkami w ęgla brunatnego mi ąŜ szo ści 2 – 3 m, lokalnie do 16 m. Mi ąŜ szo ść ogólna miocenu zawiera si ę w granicach 70 – 100 m, lokalnie 10. Najmłodszymi utworami trzeciorz ędowymi s ą tzw. iły pozna ńskie pliocenu, sporadycznie z wkładkami piasków. Mi ąŜ szo ść pliocenu jest rz ędu 20 – 80 m, strop zalega na gł ęboko ściach 35 – 75 m. Utwory czwartorz ędowe pokrywaj ą cały obszar Gminy płaszczem o mi ąŜ szo ści 25 – 70 m, lokalnie 20 i 114 m. Osady te stanowi ą głównie wynik akumulacji glacjalnej. Charakteryzuj ą si ę du Ŝą zmienno ści ą frakcji w pionie i poziomie, przy czym zachowały si ę akumulaty zasadniczo dwóch ostatnich zlodowace ń: środkowopolskiego i bałtyckiego. Wy Ŝej zalega seria utworów rzecznych i fluwioglacjalnych. Młodsze utwory to poziom glin zlodowacenia środkowopolskiego. Okres mi ędzylodowcowy pozostawił po sobie piaski, Ŝwiry, iły, muły, mi ąŜ szo ści kilku - kilkunastu metrów. Ostatnie zlodowacenie bałtyckie pozostawiło po sobie gliny stadiału leszczy ńskiego i stadiału pozna ńskiego. Mi ędzy ci ągami moren w obr ębie wysoczyzny polodowcowej wyst ępuj ą od powierzchni piaski akumulacji lodowcowej. Najmłodsze utwory holoce ńskie zalegaj ą głównie w rynnach jeziernych i dolinie rzeki Wełny. S ą to piaski i mady rzeczne oraz torfy. Mi ąŜ szo ść utworów holoce ńskich w rynnach i dolinach si ęga 10 m. Ł ączna mi ąŜ szo ść utworów wypełniaj ących rynny (holocen i fluwioglacjał) si ęga 20 m.

4.2.1. SUROWCE MINERALNE

Na obszarze Gminy nie wyst ępuj ą bogate zasoby surowców mineralnych, wyst ępuj ące zło Ŝa zwi ązane są z wyst ępowaniem piasków i Ŝwirów oraz torfów i soli kamiennej. Starosta śni ński wydał na terenie Gminy koncesj ę na wydobywanie kopaliny pospolitej w postaci kruszywa naturalnego, piasku (numer koncesji 3/W/2012, wydana decyzj ą nr O Ś.6522.77.2012 z dnia 01.10.2012 r., koncesja wa Ŝna do dnia 31.12.2037 r.). Posiada ją Kopalnia Piasku i świru zarejestrowana w gminie Pako ść , a koncesja dotyczy zło Ŝa śuŜoły II/2 (lokalizacja na terenie działek 110/5, 137/7). Powierzchnia tego zło Ŝa wynosi 1,93 ha. Eksploatacja na tym zło Ŝu jest prowadzona metod ą odkrywkow ą. Innymi obowi ązuj ącymi koncesjami na terenie Gminy s ą:

45 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 25. Wykaz koncesji wydanych na terenie Gminy Pow. zło Ŝa, obszaru Wielko ść Okres Nr Podmiot Rodzaj Zło Ŝe górniczego zasobów obowi ązywania koncesji odpowiedzialny kopaliny (teren geologicznych koncesji górniczy) POL-PETRO Zrazim I Sp. z o.o. 7/09 (dz. nr ul. Pi ątkowska piasek 9 903 m2 109 154,93 ton do 15.07.2034 r. 252) 186 61-693 Pozna ń śuŜoły I Teofil Kustosz 2/W/ (dz. nr 2 Wojdal 10 piasek 19 868,88 m 110 501,00 ton do 01.04.2036 r. 2011 110/2, 88-170 Pako ść 137/2) śuŜoły II/2 Teofil Kustosz 3/W/ 2 1 066 691,2 (dz. nr Wojdal 10 piasek 19 269 m do 31.12.2037 r. 2012 ton 110/5, 88-170 Pako ść 137/7) Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim

46 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 26. Wykaz złó Ŝ kopalin na terenie gminy Janowiec Wielkopolski Średnie Stan Rodzaj Powierzchnia Lp. Nazwa zło Ŝa Poło Ŝenie Rodzaj kopaliny Rekultywacja parametry Stratygrafia zagospodarowania eksploatacji [ha] zło Ŝa [m] grubo ść nakładu – b.d. strop – perm - zło Ŝe rozpoznane otworowy miąŜ szo ść cechsztyn 1 DAMASŁAWEK Damasławek sole kamienne 1 328,00 - wst ępnie ługowniczy zło Ŝa – b.d. sp ąg – perm -

głęboko ść cechsztyn sp ągu – 1 800 grubo ść strop – nakładu – 0,70 czwartorz ęd - zło Ŝe rozpoznane odkrywkowy mi ąŜ szo ść holocen 2 JANOWIEC I Janowiec I torfy 0,89 - szczegółowo wgł ębny zło Ŝa – 2,20 sp ąg – gł ęboko ść czwartorz ęd - sp ągu – 2,86 plejstocen grubo ść strop – kruszywa nakładu – 0,80 czwartorz ęd - Zrazim naturalne zło Ŝe rozpoznane odkrywkowy mi ąŜ szo ść holocen 3 ZRAZIM I 0,99 wodny (dz. 252) zło Ŝa piasków szczegółowo wgł ębny zło Ŝa – 6,75 sp ąg – budowlanych gł ęboko ść czwartorz ęd - sp ągu – 7,50 plejstocen grubo ść strop – kruszywa nakładu – 1,67 czwartorz ęd - śuŜoły naturalne zło Ŝe odkrywkowy mi ąŜ szo ść holocen 4 śUśOŁY I (dz. 110/2, 1,99 nie ustalony zło Ŝa piasków zagospodarowane wgł ębny zło Ŝa – 3,60 sp ąg – 137/2) budowlanych gł ęboko ść czwartorz ęd - sp ągu – 5,20 plejstocen Źródło: www.pgi.gov.pl

47 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

4.3. GLEBY

4.3.1. TYPY GENETYCZNE GLEB

Wykształcenie typów glebowych na obszarze obj ętym opracowaniem zdeterminowane jest budow ą geologiczn ą, a zwłaszcza litologi ą osadów powierzchniowych. Ze wzgl ędu na uwarunkowania glebowo - rolnicze w klasyfikacji Instytutu Uprawy, Nawo Ŝenia i Gleboznawstwa w Puławach Gmina zaliczona została do dwóch regionów: śni ńsko - Mogile ńskiego (cz ęść północna) i Rogowsko - Trzemesze ńskiego (cz ęść południowa). Na terenie Gminy przewa Ŝaj ą gleby wytworzone w glinach mniej lub wi ęcej spiaszczonych. Wi ększo ść wykazuje niewielk ą 20 – 30 cm warstw ę humusow ą o odczynie słabokwa śnym. Stosunki wodne w wi ększo ści gleb gliniastych s ą prawidłowe lub uregulowane w drodze melioracji. Wi ększo ść gleb gliniastych w klasach III - IV bonitacji wykazuje wysoki stopie ń zbielicowania. Czarne ziemie towarzysz ą glebom wytworzonym z glin i zajmuj ą obni Ŝenia terenowe. Czarne ziemie wytworzone w jednolitych glinach odznaczaj ą si ę mniejsz ą przydatno ści ą w uŜytkowaniu polowym. Wysok ą sprawno ść posiadaj ą jedynie gleby klas I - II utworzone z piasków gliniastych strukturalnych. L Ŝejsze odmiany czarnych ziem wyst ępuj ą w sąsiedztwie piaszczystych utworów wodno-lodowcowych. Wśród gleb wytworzonych w piaskach i Ŝwirach rozró Ŝni ć mo Ŝna gleby piaszczyste naglinowe i gleby piaszczyste lite, tworz ące zwarte obszary obramowuj ące m.in. kraw ędzie niektórych jezior, a tak Ŝe gleby piaszczyste tworz ące niewielkie areały na wzniesieniach terenu. Gleby torfowe i mułowo - bagienne wyst ępuj ą w dolinach cieków i jezior oraz w zagł ębieniach bezodpływowych. U Ŝytkowane s ą jako ł ąki, rzadziej pastwiska, przy czym warto ść u Ŝytkowa okre ślana jest na ogół V - VI klas ą bonitacji u Ŝytków zielonych. Tworzywem tych gleb s ą torfy dolinne.

Tabela 27. Klasy bonitacyjne u Ŝytków rolnych na terenie Gminy Klasa I II IIIa IIIb IVa IVb V VI VI Z razem bonitacji grunty - 248,835 2491,8718 2497,8105 2701,3431 1118,7425 775,265 109,2673 - 9943,2567 orne

sady - 7,02 38,94 23,63 16,79 10,41 6,77 1,1 - 104,66

łąki - 11,0292 85,6062 298,0087 88,3903 27,2441 - 511,2785 pastwiska - 0,26 14,54 153,9098 74,2429 15,0007 - 257,9534

Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim

Z zestawienia wynika, Ŝe na obszarze gminy Janowiec Wielkopolski przewa Ŝaj ą średniej jako ści gleby - gleby klasy bonitacyjnej III i IV. mniejsz ą powierzchni ę stanowi ą gleby klas II, V i VI. Gleby klasy I nie wyst ępuj ą wcale. Gleby wytworzone z glin spiaszczonych do piasków gliniastych mocnych, b ądź z piasków słabogliniastych pod ścielonych glin ą, wzgl ędnie piasków całkowitych i lu źnych tworz ą kompleks 4-Ŝytni bardzo słaby, 5-Ŝytni dobry, 6-Ŝytni słaby ze stosunkowo du Ŝym

48 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019 udziałem kompleksu 2-pszennego dobrego. Gleby wyst ępuj ące na obszarze gminy Janowiec Wielkopolski zaliczane s ą do typu płowych (77 %), częś ciowo czarnych ziem (10 %) i rdzawych (9 %).

4.3.2. FIZYCZNA I CHEMICZNA DEGRADACJA GLEB

Gleby nara Ŝone s ą na degradacj ę w zwi ązku z rozwojem rolnictwa i sieci osadniczej. Ulegaj ą one zarówno degradacji chemicznej, jak i fizycznej. Stan i jako ść gleb s ą uzale Ŝnione od kompleksowego oddziaływania czynników naturalnych i antropogenicznych. Do najwa Ŝniejszych zagro Ŝeń zasobów glebowych mo Ŝna zaliczy ć: − oddziaływanie eksploatowanych dróg, które wpływa na jako ść gleb wokół odcinków dróg o du Ŝym nat ęŜ eniu ruchu, − oddziaływanie wokół baz paliw, − niszczenie gleb na terenach zwi ązanych z przemysłem wydobywczym, − uŜytkowanie rolnicze, − rozbudowa terenów miejskich, zmniejszanie powierzchni biologicznie czynnej, wprowadzanie terenów nieprzepuszczalnych.

Naturalna odporno ść gleb na chemiczne czynniki niszcz ące zwi ązana jest ści śle z typem gleb. Najmniejsz ą odporno ść na tego typu zagro Ŝenia wykazuj ą gleby lu źne i słabo gliniaste, ubogie w składniki pokarmowe, a wi ęc głównie gleby bielicowe. Gleby brunatne, zasobne w składniki pokarmowe i wod ę, s ą odporne na zagro Ŝenia chemiczne. Działania antropogeniczne powoduj ą przechodzenie zwi ązków biogennych i innych zanieczyszcze ń bezpo średnio do gleby, wód podziemnych i powierzchniowych. Do zwi ększenia degradacji przyczyniaj ą si ę tak Ŝe rze źba terenu oraz warunki atmosferyczne. Jednym z głównych czynników zmian z strukturze chemicznej gleb jest rolnicze uŜytkowanie, które mo Ŝe powodowa ć nadmierne przechodzenie składników pokarmowych, takich jak fosfor, potas i magnez do gleby, a tym samym dalej do wód powierzchniowych i podziemnych powoduj ąc eutrofizacj ę. Niewła ściwe uŜywanie nawozów naturalnych i mineralnych mo Ŝe spowodować powa Ŝne straty w środowisku. Okr ęgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza w Bydgoszczy, na przestrzeni ostatnich lat nie zawierała z Gmin ą umów dotycz ących monitoringu gleb u Ŝytkowanych rolniczo. Przedstawione wyniki bada ń pochodz ą z bada ń wykonywanych na indywidualne zlecenia rolników. W ostatnich trzech latach przebadano 751 próbek w ramach 39 gospodarstw.

Tabela 28. Zestawienie bada ń prowadzonych na terenie Gminy w latach 2009-2011 przebadana ilo ść miejscowo ść powierzchnia ilo ść próbek gospodarstw (ha) Chrzanowo 16 4 1 Juncewo 69,39 20 4 Świ ątkowo 76,49 26 3 Bielawy 63,9 16 2 Gącz 399 125 2 Janowiec Wie ś 22,08 11 1

49 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

przebadana ilo ść miejscowo ść powierzchnia ilo ść próbek gospodarstw (ha) Kołdr ąb 39,22 14 1 Obiecanowo 76 19 2 Ośno 50 16 1 Posługowo 149,49 61 4 śerniki 36,7 12 4 Brudzy ń 258,6 70 2 Flantrowo 848,5 236 4 Janowiec Wlkp. 15,11 7 1 Laskowo 25 15 1 Miniszewo 232,11 62 1 Tonowo 59,04 18 3 Włoszanowo 28 7 1 śuŜoły 41 12 1 Ogółem gmina 2505,63 751 39 Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Bydgoszczy

50 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 29. Wyniki bada ń odczynu i potrzeby wapniowania gleb na terenie Gminy odczyn potrzeby wapnowania ilo ść miejscowo ść bardzo lekko próbek kwa śny oboj ętny zasadowy konieczne potrzebne wskazane ograniczone zb ędne kwa śny kwa śny Chrzanowo 4 0 0 1 2 1 0 0 0 1 3 Juncewo 20 0 6 9 4 1 0 3 6 4 7 Świ ątkowo 26 2 5 6 7 6 2 3 4 3 14 Bielawy 16 0 2 8 4 2 0 2 1 1 12 Gącz 125 6 18 44 29 28 4 8 10 21 82 Janowiec Wie ś 11 0 2 2 4 3 0 0 1 2 8 Kołdr ąb 14 1 1 6 3 3 1 1 0 0 12 Obiecanowo 19 3 6 8 2 0 6 3 5 3 2 Ośno 16 0 0 7 9 0 0 0 0 2 14 Posługowo 61 7 18 25 10 1 8 15 7 15 16 śerniki 12 0 1 2 4 5 0 1 0 2 9 Brudzy ń 70 2 17 25 22 4 2 5 13 7 43 Flantrowo 236 1 34 91 69 41 2 12 27 35 160 Janowiec Wlkp. 7 1 3 3 0 0 1 1 2 2 1 Laskowo 15 0 3 7 3 2 0 2 4 4 5 Miniszewo 62 1 18 23 14 6 0 2 14 11 35 Tonowo 18 0 2 7 4 5 0 1 1 3 13 Włoszanowo 7 2 2 3 0 0 1 2 3 1 0 śuŜoły 12 2 5 5 0 0 2 4 1 5 0 ogółem gmina 751 28 143 282 190 108 29 65 99 122 436 % dla gminy 100% 3,73 19,04 37,55 25,30 14,38 3,86 8,66 13,18 16,25 58,06 Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Bydgoszczy

Wi ększo ść przebadanych próbek charakteryzowała si ę odczynem lekko kwa śnym (37,5 % przebadanych próbek) oraz odczynem oboj ętnym (25,3 % przebadanych próbek). Natomiast najmniej próbek odznaczało si ę odczynem bardzo kwa śnym (3,7 % przebadanych próbek). Potrzeby wapnowania przebadanych gleb w większo ści s ą zb ędne.

51 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 30. Zawarto ść fosforu, potasu i magnezu w glebach na terenie Gminy zawarto ść fosforu zawarto ść potasu zawarto ść magnezu ilo ść miejscowo ść bardzo bardzo bardzo bardzo bardzo bardzo próbek niska średnia wysoka niska średnia wysoka niska średnia wysoka niska wysoka niska wysoka niska wysoka Chrzanowo 4 0 0 3 0 1 0 1 3 0 0 0 3 1 0 0 Juncewo 20 0 5 1 6 8 0 8 6 5 1 0 3 8 7 2 Świ ątkowo 26 0 0 4 7 15 0 9 13 3 1 7 4 12 1 2 Bielawy 16 0 0 1 3 12 0 6 7 1 2 1 2 9 2 2 Gącz 125 0 5 26 32 62 5 50 45 16 9 4 23 59 25 14 Janowiec 11 0 0 2 2 7 0 3 7 1 0 0 1 8 2 0 Wie ś Kołdr ąb 14 0 1 1 6 6 0 6 6 1 1 0 1 12 0 1 Obiecanowo 19 3 7 3 1 5 2 8 6 2 1 10 5 4 0 0 Ośno 16 0 0 1 4 11 0 1 11 3 1 0 1 5 5 5 Posługowo 61 1 7 21 15 17 11 39 9 2 0 7 25 22 5 2 śerniki 12 0 2 4 2 4 1 9 2 0 0 0 7 2 2 1 Brudzy ń 70 0 10 17 16 27 0 1 23 26 20 0 9 43 13 5 Flantrowo 236 0 20 41 46 129 4 56 107 52 17 5 33 117 54 27 Janowiec 7 1 4 1 0 1 6 0 1 0 0 0 1 5 1 0 Wlkp. Laskowo 15 0 1 6 5 3 5 8 2 0 0 0 5 6 3 1 Miniszewo 62 4 11 14 19 14 6 21 18 10 7 0 5 42 11 4 Tonowo 18 0 6 4 3 5 1 10 6 1 0 1 6 5 6 0 Włoszanowo 7 0 1 3 1 2 0 0 1 5 1 1 4 2 0 0 śuŜoły 12 2 6 3 1 0 10 2 0 0 0 2 4 5 1 0 ogółem 751 11 86 156 169 329 51 238 273 128 61 38 142 367 138 66 gmina % dla gminy 100% 1,46 11,45 20,77 22,50 43,81 6,79 31,69 36,35 17,04 8,12 5,06 18,91 48,87 18,38 8,79 Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Bydgoszczy

52 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Wi ększo ść przebadanych próbek charakteryzowała si ę bardzo wysok ą zawarto ści ą fosforu (ponad 40 % przebadanych próbek). Najwi ęcej próbek (36,3 %) charakteryzowało si ę średni ą zawarto ści ą potasu. Tak samo wygl ądała sytuacja w przypadku bada ń dotycz ących zawarto ści magnezu. Najwi ęcej próbek (ponad 48 %) charakteryzowało si ę średni ą zawarto ści ą magnezu.

W przypadku rolnictwa erozja i degradacja gleb najcz ęś ciej powi ązana jest z niewła ściwym nawo Ŝeniem mineralnym i organicznym, nieprawidłow ą upraw ą, likwidacj ą zakrzacze ń i zadrzewie ń śródpolnych. Dla gleb Gminy problemem s ą równie Ŝ zanieczyszczenia pyłowe, których źródłem jest głównie rozwijaj ący si ę transport drogowy. Z komunikacj ą samochodow ą zwi ązane s ą takie zanieczyszczenia jak: substancje ropopochodne, metale ci ęŜ kie, zwi ązki azotu, węglowodory i inne, takie jak sól stosowana w czasie zimy, detergenty itp. Zanieczyszczenia te wyst ępuj ą w pasach przyległych do dróg powoduj ąc lokalne zanieczyszczenia gruntu, a w przypadku gruntów podatnych na infiltracj ę, równie Ŝ środowiska wodnego. Zanieczyszczenia mog ą spływa ć z powierzchni dróg do rowów i dalej do rzek. Z terenów utwardzonych cz ęsto odprowadzane s ą do ziemi wody opadowe i roztopowe. Mog ą by ć wprowadzane do odbiorników wówczas kiedy spełniaj ą nast ępuj ące parametry: zawiesina ogólna – 100 mg/l, substancje ropopochodne – 15 mg/l. Urz ądzeniami do oczyszczania wód opadowych i roztopowych powinny by ć jednak separatory i inne filtry oraz osadniki. Gleby gminy Janowiec Wielkopolski charakteryzuj ą si ę jednak niskim stopniem zanieczyszczenia. Pomimo jednostkowych i niewielkich powierzchniowo obszarów gleb zanieczyszczonych róŜnymi substancjami chemicznymi, stan ich czysto ści nale Ŝy okre śli ć jako naturalny i niski, a wi ęc zapewniaj ący zdrow ą produkcj ę ro ślinn ą.

Najwa Ŝniejszymi zabiegami, które mog ą ograniczy ć degradacj ę fizyczn ą gleb są przede wszystkim: − ograniczenie przeznaczania gleb na cele nierolnicze i niele śne, − zapobieganie procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych i le śnych oraz szkodom w produkcji rolniczej lub le śnej oraz w drzewostanach powstaj ącym wskutek działalno ści nierolniczej lub niele śnej, − rekultywacja i zagospodarowanie gruntów na cele rolnicze, − zachowanie torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych, odpowiednia melioracja (zarówno odwodnienia, jak i nawodnienia), − przywracanie i poprawianie warto ści u Ŝytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów le śnych wskutek działalno ści niele śnej, a tak Ŝe zapobieganie obni Ŝania produktywno ści gruntów le śnych, − rekultywacja gruntów po eksploatacji odkrywkowej. Do najwa Ŝniejszych elementów, które nale Ŝy analizowa ć, aby zapewni ć wła ściw ą chemiczn ą jako ść gleb zaliczy ć trzeba: − wła ściwe jako ściowo i ilo ściowo zu Ŝycie środków ochrony ro ślin, − wła ściwe jako ściowo i ilo ściowo zu Ŝycie nawozów mineralnych, − wła ściwe lokalizowanie pól uprawnych w stosunku do wód powierzchniowych, − wła ściw ą gospodark ę wodno - ściekow ą oraz system usuwania zwierz ęcych odchodów.

53 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Przed wskazaniem terenów z niskimi klasami gleb i obszarów zagro Ŝonych erozj ą gleb do zalesienia konieczne jest ich dokładne rozpoznanie przyrodnicze. Nale Ŝy ka Ŝdorazowo dostosowa ć gatunki ro ślinno ści do siedliska oraz klasy gleb, aby nie zuba Ŝać zasobów glebowych gminy, ani nie wprowadza ć gatunków obcych florze rodzimej, mog ących wypiera ć rodzime gatunki.

4.4. WODY PODZIEMNE

Na terenie Gminy mo Ŝna wyró Ŝni ć 2 strefy o odmiennych warunkach gruntowo - wodnych: stref ę rzeki Wełny i rynien glacjalnych i stref ę wysoczyzny polodowcowej. W pierwszej z wymienionych stref wyró Ŝni ć mo Ŝna dwie podstrefy, tj. obszar wyst ępowania pierwszego poziomu wód gruntowych na gł ęboko ści do 1 m. S ą to tereny najni Ŝej poło Ŝone w stosunku do rzeki Wełny, zatopione i zabagnione, pokryte sieci ą rowów melioracyjnych. Druga podstrefa wi ąŜ e si ę z wyst ępowaniem pierwszego zwierciadła wód na gł ęboko ści 2 – 3 m, przy czym wody s ą pod nieznacznym ci śnieniem. Strefa wyst ępuj ąca w obr ębie wysoczyzny zbudowanej z utworów lodowcowych i wodnolodowcowych charakteryzuje si ę du Ŝą zmienno ści ą litologiczn ą. Wody gromadz ą si ę w wyst ępuj ących na zmiennej gł ęboko ści przewarstwieniach piaszczystych i Ŝwirowych, przy czym wody gruntowe I-go poziomu nie stanowi ą ci ągłego poziomu. Płytsze ni Ŝ 2 m wody wyst ępuj ą w ni Ŝszych cz ęś ciach zboczy i na niskich terasach. Gł ębszym wyst ępowaniem wód I-go poziomu charakteryzuj ą si ę obszary zbudowane z piasków zwałowych. Z punktu widzenia hydrogeologicznego wyró Ŝni ć mo Ŝna dwa zbiorniki wód podziemnych, a mianowicie dolinne i śródmorenowe. Poziom dolinny (dolin rzecznych i rynien glacjalnych) ogranicza si ę do w ąskich pasów terenu. Wodono śne s ą tu piaski rzeczne holocenu (mi ąŜ szo ść 10 m) spoczywaj ące na utworach fluwioglacjalnych. Zwierciadło wody jest swobodne i wyst ępuje przewa Ŝnie na gł ęboko ści do 2 m (lokalnie do 5 m). Wydajno ść wynosi ok. 10 m3/h. Wody te mog ą mie ć zanieczyszczenia organiczne. Zbiornik wysoczyzny morenowej zwany zbiornikiem równiny kujawskiej, typu elewacji płaskiej, składa si ę z 2 - 3 horyzontów wodono śnych. Mi ąŜ szo ść ogólna serii glin i piasków przewarstwiaj ących jest zró Ŝnicowana. Ogólnie mi ąŜ szo ść tej serii waha si ę w granicach 25 – 75 m. Mi ąŜ szo ść warstw piaszczystych - kilka, kilkana ście metrów. Wody wyst ępuj ą na gł ęboko ściach od kilkunastu do 60 m. Wydajno ść waha si ę od kilku do ponad 20 m3/h (lokalnie do 60 m3/h). Trzeciorz ędowy poziom wód podziemnych jest jednoznaczny z poziomem mioce ńskim. Wodono śne utwory miocenu zalegaj ą pod przykryciem iłów plioce ńskich stanowi ących dobr ą izolacj ę. Mi ąŜ szo ść utworów mioce ńskich 70 – 100 m, lokalnie mniej. Mi ąŜ szo ść wodono śnych warstw piaszczystych wynosi kilka do kilkunastu metrów (lokalnie do 30 – 45 m). Zwierciadło wody wyst ępuje na gł ęboko ści 60 – 150 m. Wydajno ść waha si ę od 10 do 64 m3/h. Obszary wyst ępowania zasobów wód podziemnych o najwy Ŝszej warto ści u Ŝytkowej powinny podlega ć szczególnej ochronie, zwłaszcza na terenach pozbawionych osadów izoluj ących warstw ę wodono śną od powierzchni terenu. Z tego wzgl ędu wydzielono tzw. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych, o zasobach znacz ących w skali kraju, wymagaj ące ochrony prawnej.

54 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Na cz ęś ci obszaru gminy Janowiec Wielkopolski znajduje si ę GZWP nr 143. Zbiornik nr 143 o nazwie Subzbiornik Inowrocław - Gniezno zawiera wody trzeciorz ędowe, wymagaj ące wysokiej ochrony (OWO). Zbiornik zajmuje ogóln ą powierzchni ę 200 km 2. Średnia gł ęboko ść uj ęć zlokalizowanych na tym obszarze wynosi 120 m, a szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynosz ą 96 tys. m3/dob ę. Wody zbiornika obejmują swym zasi ęgiem obszary Gmin: G ąsawa (cz ęść zachodnia gminy), Janowiec Wielkopolski (cz ęść północno - wschodnia gminy), Rogowo (prawie cały obszar gminy bez południowo - zachodniego skrawka gminy) oraz śnin (centralny obszar gminy). Na południe od gminy Janowiec Wielkopolski przebiega granica tego samego GZWP.

Ryc. 5. Poło Ŝenie gminy Janowiec Wielkopolski na tle GZWP Źródło: www.psh.gov.pl

55 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

4.4.1. JAKO ŚĆ WÓD PODZIEMNYCH

Wody podziemne, jako główne źródło zaopatrzenia w wod ę pitną dla ludno ści, musz ą by ć pod szczególn ą ochron ą. Ze wzgl ędu na stosunkowo powolne zmiany w ich jako ści, i co za tym idzie, rozci ągni ęcie w czasie odpowiedzi na zagro Ŝenia antropopresyjne, monitoring jako ści musi by ć prowadzony na wszystkich wyznaczonych jednolitych cz ęś ciach wód podziemnych. Monitoring wód podziemnych jest systemem kontrolnym oceny dynamiki antropogenicznych przemian wód podziemnych. Polega na prowadzeniu w wybranych, charakterystycznych punktach powtarzalnych bada ń jako ści oraz interpretacji wyników w aspekcie ochrony środowiska wodnego. Jego celem jest wspomaganie działa ń zmierzaj ących do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych na wody podziemne. Oceny jako ści wód podziemnych w punktach pomiarowych dokonuje si ę w oparciu o Rozporz ądzenie Min. Środowiska z dn. 23.07.2008 r., w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Monitoring wód podziemnych uwzgl ędnia tak Ŝe obszary zagro Ŝone zanieczyszczeniami zwi ązanymi z eksploatacj ą składowisk odpadów. Zakres bada ń wód podziemnych realizowany jest wg Rozporz ądzenia Min. Środowiska z dn. 09.12.2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220, poz. 1858 oraz rozporz ądzenie zmieniaj ące Dz. U. Nr 238, poz. 1588).

Gmina Janowiec Wielkopolski poło Ŝona jest na obszarze dwóch jednolitych cz ęś ci wód podziemnych. Wi ększa powierzchnia gminy poło Ŝona jest w granicach JCWPd nr 42, jednak niewielki fragment północnej cz ęś ci gminy le Ŝy w zasi ęgu JCWPd nr 43. JCWPd nr 42 charakteryzuje si ę wodami zwykłe o mineralizacji do 1 g/l, wyst ępuj ącymi do gł ęboko ści ok. 200 m w utworach wodono śnych czwartorz ędu, neogenu i paleogenu oraz kredy. Powierzchnia jednostki wynosi 4 023,14 km 2. Struktur ę hydrogeologiczn ą systemu tworzy zró Ŝnicowany przestrzennie układ warstw poziomów pi ętra czwartorz ędowego i neoge ńsko – paleoge ńskiego (cały obszar JCWPd) oraz pi ętra kredowego (południowa cz ęść JCWPd). JCWPd nr 43 charakteryzuje si ę wyst ępowaniem wód w utworach czwartorz ędowych tworz ących jeden poziom wodono śny o zró Ŝnicowanym wykształceniu wyst ępuj ący na cz ęś ci obszaru JCWPd. Poziom mioce ński wyst ępuje na całym obszarze, cz ęsto maj ąc kontakt hydrauliczny z poziomem czwartorz ędowym. W cz ęś ci północno - wschodniej wyst ępuj ą wody podziemne w utworach kredowych. W omawianej JCWPd wyst ępuj ą wody porowe w utworach piaszczystych oraz wody szczelinowe w utworach w ęglanowych. Cech ą szczególn ą JCWPd jest wyst ępowanie w rejonie północno - wschodnim wód zasolonych w utworach trzeciorz ędowych, przy braku izolacji lokalnie nast ępuje acsenzja wód zasolonych (wznosz ący ruch wody podziemnej w środowisku skalnym pod wpływem ró Ŝnicy wysoko ści hydraulicznych) do poziomów plejstoce ńskich.

56 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Ryc. 6. Poło Ŝenie gminy Janowiec Wielkopolski na tle JCWPd 42 i JCWPd 43 Źródło: www.gios.gov.pl

57 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Ryc. 7. Poło Ŝenie punktów monitoringu ilo ściowego i chemicznego w pobli Ŝu gminy Janowiec Wielkopolski Źródło: www.gios.gov.pl

Wody podziemne, w ramach monitoringu ilo ściowego i chemicznego były badane na terenie wymienionych cz ęś ci wód w 2011 roku, jednak nie ma jeszcze dost ępnych szczegółowych danych monitoringowych z tego okresu. Najbardziej aktualne dane monitoringowe dla wszystkich JCWPd pochodz ą z roku 2010, ale dotycz ą przede wszystkim punktów poło Ŝonych poza granicami analizowanej jednostki. Wody podziemne w granicach JCWPd 42 w ramach monitoringu wód w zasi ęgu województwa kujawsko – pomorskiego badane były w 2 punktach, Świ ątkowie oraz Dochanowie. Klasa jako ści wód we wskazanych punktach okre ślona została jako III. Mimo takiej oceny w punktach, ogólny stan chemiczny JCWPd okre ślony został jako dobry. Wody podziemne w granicach JCWPd 43 w celu oceny stanu ilo ściowego badane były w 4 punktach, natomiast w ramach monitoringu chemicznego badane były w 8 punktach Wszystkie punkty wytypowane do oceny stanu poło Ŝone były z znacznej odległo ści od miasta i gminy Janowiec Wielkopolski.

58 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Sie ć lokalna – monitoring składowiska odpadów

Sie ć monitoringowa na składowisku odpadów w Zrazimiu obejmuje system monitorowania wód podziemnych oparty o trzy piezometry P1, P2 i P3. Jako ść wód podziemnych z piezometrów okre ślono na podstawie wytycznych zawartych w Rozporz ądzeniu Min. Środowiska z dn. 23.07.2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. 2008, Nr 143, poz. 896). W powy Ŝszym rozporz ądzeniu wyró Ŝnia si ę pi ęć klas jako ści wód: I (wody bardzo dobrej jako ści), II (wody dobrej jako ści), III (wody zadowalaj ącej jako ści), IV (wody niezadowalaj ącej jako ści) oraz V (wody złej jako ści). Według Rozporz ądzenia klasy jako ści wód podziemnych I, II i III oznaczaj ą dobry stan chemiczny, natomiast IV oraz V oznaczają słaby stan chemiczny. Powy Ŝsze rozporz ądzenie zostało opracowane na potrzeby ustawy Prawo wodne, podczas gdy monitoring składowisk jest prowadzony na podstawie Rozporz ądzenia z dn. 09.12.2002 r. (Dz. U. 2002, Nr 220, poz. 1858), będącego aktem wykonawczym do ustawy o odpadach. Wyniki bada ń monitoringowych składowiska odpadów w Zrazimiu zostały opracowane na podstawie raportu z monitoringu składowiska za rok 2011.

59 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2019 z perspektyw ą do roku 2019

Tabela 31. Wyniki bada ń wód podziemnych na składowisku odpadów w Zrazimiu w roku 2011 Wyniki monitoringu z poszczególnych piezometrów P3 P1 P2 Oznaczenie Jednostka (dane tylko jednej serii (warto ści średnie z roku, (warto ści średnie z roku, pomiarowej, w II serii z dwóch prób) z dwóch prób) piezometr suchy) Odczyn (pH) - 7,25 7,72 7,76 Przewodno ść elektryczna wła ściwa (PEW) µS/cm 2 534 931 850 Ołów (Pb) mg/l <0,0040 <0,0040 <0,0040 Kadm (Cd) mg/l <0,00030 <0,00030 <0,00030 Mied ź (Cu) mg/l 0,00345 <0,0020 <0,0020 Cynk (Zn) mg/l <0,050 <0,050 <0,050 Chrom (VI) mg/l <0,010 <0,010 <0,010 Rt ęć (Hg) mg/l <0,000050 <0,000050 <0,000050 Ogólny w ęgiel organiczny (OWO) mg/l 12,55 2,25 4,0 Suma wielopier ścieniowych w ęglowodorów mg/l <0,000017 <0,000017 <0,000017 aromatycznych (WWA) Źródło: sprawozdanie z monitoringu I klasa jako ści dobry stan II klasa jako ści chemiczny III klasa jako ści IV klasa jako ści słaby stan V klasa jako ści chemiczny brak warto ści dopuszczalnej

60 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Wody podziemne w najbli Ŝszym otoczeniu składowiska odpadów komunalnych w Zrazimiu w 2011 roku monitorowane były za pomoc ą piezometrów: P1, P2 oraz P3. W drugiej serii pomiarowej nie stwierdzono obecno ści wody w piezometrze P3, w związku z czym nie istniała mo Ŝliwo ść poboru próbek i przeprowadzenia bada ń Iaboratoryjnych. Analiza wyników bada ń próbek wód podziemnych z rejonu monitorowanego składowiska wskazuje na podwy Ŝszone st ęŜ enia ogólnego węgla organicznego w piezometrze P1, piastuj ące si ę w IV klasie jako ści wody. Równie Ŝ na poziomie klasy IV kształtowała si ę w tym piezometrze warto ść przewodno ści elektrolitycznej wła ściwej w drugiej serii badawczej. Natomiast w pierwszej serii pomiarowej warto ść tego parametru oscylowała w granicach klasy II. W pozostałych piezometrach (P2, P3) przewodno ść elektrolityczna wła ściwa równie Ŝ osi ągn ęła poziom klasy II. Pozostałe badane wska źniki posiadały warto ści na poziomie wła ściwym dla wód I klasy jako ści. W latach 2008 - 2011 wody podziemne w rejonie badanego obiektu charakteryzowały si ę odczynem pH w granicach od 7,2 do 8,14, warto ści ą przewodno ści elektrolitycznej wła ściwej kształtuj ąca si ę w przedziale od 445 do 2 777 µS/cm oraz zawarto ści ą ogólnego węgIa organicznego na poziomie od warto ści poni Ŝej granicy wykrywalno ści do 22,4 mg C/I. Na podstawie analizy porównawczej wyników z 2011 r. oraz wyników z lat ubiegłych, stwierdzono w piezometrze P1 wzrost warto ści przewodno ści elektrolitycznej wła ściwej oraz wzrost koncentracji ogólnego węgla organicznego. W piezometrze P3 obserwuje si ę sytuacj ę odwrotn ą i odnotowano spadek warto ści obydwu tych parametrów. Reszta analizowanych parametrów posiadała warto ści na zbli Ŝonym poziomie co do rz ędu wielko ści.

4.4.2. ŹRÓDŁA PRZEOBRA śEŃ WÓD PODZIEMNYCH

Wody podziemne, podobnie jak wody powierzchniowe, stale podlegaj ą antropopresji. Mog ą by ć nara Ŝone na ró Ŝnego rodzaju czynniki degraduj ące, wpływaj ące na ich jako ść i zasobno ść . Wśród potencjalnych i rzeczywistych źródeł zanieczyszcze ń wód podziemnych wyst ępuj ących na terenie miasta i gminy mo Ŝna wyliczy ć: − komunalne: składowisko odpadów, tak Ŝe „dzikie wysypiska”, oczyszczalnia ścieków (zrzut ścieków), uj ęcia wód podziemnych (w przypadku zamierzonego zanieczyszczenia uj ęcia), − transportowe: stacje paliw, szlaki komunikacyjne, obszary magazynowo – składowe, − rolnicze: nawozy, pestycydy i środki ochrony ro ślin, gnojownie przy gospodarstwach rolnych, składowanie obornika bez płyt obornikowych, − atmosferyczne: zwi ązane z emisj ą zanieczyszcze ń do atmosfery i ich opadem, − naturalne. Z pierwszej grupy nale Ŝy wymieni ć składowisko odpadów w m. Zrazim, wymienione w rozdziale 3.7. Du Ŝe zagro Ŝenie drugiej grupy stanowi ą wszystkie stacje benzynowe oraz transport materiałów niebezpiecznych drog ą samochodow ą. Ostatnie trzy wymienione grupy zanieczyszcze ń maj ą charakter wielkoobszarowy. Zanieczyszczenia grupy trzeciej zwi ązane s ą przede wszystkim z rolnictwem. Niewykorzystane w procesach produkcji nawozy oraz środki ochrony ro ślin czy te Ŝ pestycydy infiltruj ą w gł ąb ziemi, stwarzaj ąc istotne źródła zanieczyszczenia przede wszystkim w rejonach zasilania wód podziemnych. Zanieczyszczenia rolnicze mog ą objawia ć si ę ponadnormatywnymi st ęŜ eniami zwi ązków azotu w wodach podziemnych, jednak do tej pory

61 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019 na terenie analizowanej jednostki nie wyznaczono obszarów nara Ŝonych na zanieczyszczenia zwi ązkami azotu.

4.4.2.1. MIEJSCA POBORU WÓD PODZIEMNYCH JAKO ŹRÓDŁA PRZEOBRA śEŃ

W celu ograniczenia wpływu na zasób i jako ść wód podziemnych ujmowanych na cele komunalne i zaopatrzenia ludno ści w wod ę pitn ą, wprowadza si ę strefy ochrony wokół uj ęć wód podziemnych. Strefy ochronne wokół poszczególnych uj ęć wody podziemnej ustanawia dyrektor regionalnego zarz ądu gospodarki wodnej lub w przypadku wyznaczenia tylko terenu ochrony bezpo średniej – organ wydaj ący pozwolenie wodnoprawne (Starosta), wskazuj ąc zakazy, nakazy, ograniczenia oraz obszary, na których obowiązuj ą. Konieczno ść ustanowienia terenów ochronnych wynika z analizy warunków hydrogeologicznych rejonów uj ęcia. Zadaniem tych terenów jest pełne zabezpieczenie terenu uj ęcia oraz obszaru oddziaływania na uj ęcie przed przypadkowym lub umy ślnym zanieczyszczeniem, co mo Ŝe doprowadzi ć do pogorszenia jako ści zasobów wodnych. Na terenie ochrony bezpo średniej zabronione jest u Ŝytkowanie gruntów do celów niezwi ązanych z eksploatacj ą uj ęcia wody. Na terenie ochrony bezpo średniej uj ęć wód nale Ŝy: − odprowadza ć wody opadowe w sposób uniemo Ŝliwiaj ący przedostawanie si ę ich do urz ądze ń słu Ŝą cych do poboru wody, − zagospodarowa ć teren zieleni ą, − odprowadza ć poza granic ę terenu ochrony bezpo średniej ścieki z urz ądze ń sanitarnych, przeznaczonych do u Ŝytku osób zatrudnionych przy obsłudze urz ądze ń słu Ŝą cych do poboru wody, − ograniczy ć do niezb ędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy obsłudze urz ądze ń słu Ŝą cych do poboru wody. Teren ochrony bezpo średniej nale Ŝy ogrodzi ć, a jego granice przebiegaj ące przez wody powierzchniowe oznaczy ć za pomoc ą rozmieszczonych w widocznych miejscach stałych znaków, a na ogrodzeniu oraz znakach nale Ŝy umie ści ć tablice zawieraj ące informacje o uj ęciu wody i zakazie wst ępu osób nieupowa Ŝnionych.

4.5. WODY POWIERZCHNIOWE

4.5.1. CIEKI I ZBIORNIKI WODNE

System hydrologiczny Gminy jest rozwini ęty, nale Ŝy do dorzecza Odry. Przez skrajnie północn ą cz ęść Gminy przebiega dział wodny II-go rz ędu rozgraniczaj ący zlewni ę rzeki Wełny od zlewni rzeki Noteci. Głównymi ciekami Gminy s ą: − Potok U ścikowski (3,5 km na terenie Gminy), − Struga Bielawska (5,867 km na terenie Gminy), − Wełna (12,41 km na terenie Gminy). Na terenie Gminy wyst ępuj ą 3 jeziora, których ł ączna powierzchnia wynosi 312,24 ha. Najwi ększym jest Jezioro Tonowskie o powierzchni ponad 191 ha. Mniejszym jest Jezioro

62 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Kołdr ąbskie o powierzchni ponad 93 ha. Najmniejszym naturalnym zbiornikiem wodnym jest Jezioro Łopienno, zajmuj ące ponad 27 ha.

4.5.2. SYSTEMY MELIORACYJNE I URZ ĄDZENIA WODNE

Na terenie gminy Janowiec Wielkopolski, według sprawozdania ze stanu ilo ściowego oraz utrzymania wód i urz ądze ń melioracji wodnych za rok 2011, powierzchnia obszaru zmeliorowanego wynosi ponad 6 834 ha. Zmeliorowane grunty orne zajmuj ą powierzchni ę 6 449 ha, natomiast trwałe uŜytki zielone ponad 385 ha. Rowy melioracyjne ci ągn ą si ę na długo ści prawie 187 km. Na rzece Wełnie zlokalizowany jest jaz, b ędący jedynym tego typu obiektem w Gminie. Poło Ŝony jest w 78 km cieku, w miejscowo ści śerniki. Jaz słu Ŝy do retencjonowania wody, a jego stan ZMiUW ocenia na bardzo dobry.

Tabela 32. Wykaz powierzchni zmeliorowanych na terenie Gminy Powierzchnia gruntów zmeliorowanych (ha) Długo ść rowów Miejscowo ść grunty orne uŜytki zielone melioracyjnych (km) Wybranowo I 128,95 5,21 2,923 Wybranowo II 32,40 - - Wybranówko 20,44 - - Puzdrowiec 25,04 2,08 1,320 Brudzy ń 495,08 13,51 4,052 Włoszanowo 117,63 21,30 6,249 Zrazim – śuŜoły 356,99 44,07 29,027 śuŜoły 43,87 7,00 7,860 Chrzanowo 150,92 12,12 5,562 Obiecanowo 90,61 4,93 5,820 Juncewo 571,45 36,25 11,803 Świ ątkowo 777,77 28,92 12,190 śerniki 78,71 2,08 4,660 Tonowo 463,17 8,35 10,246 Flantrowo 108,16 30,03 19,555 Bielawy 195,85 7,76 2,622 Wełna 13,86 34,43 9,045 Posługowo I 687,73 0,88 7,047 Posługowo II 125,39 - 0,975 Sipiorka 541,77 45,03 6,855 Miniszewo 256,92 3,36 3,325 Sarbinowo 157,25 11,52 1,595 Gącz - Ośno 1 009,94 66,51 34,069 Źródło: Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych

Tabela 33. Wykaz decyzji na wykonanie urz ądze ń wodnych na terenie Gminy Nr decyzji Lp. Wła ściciel Lokalizacja Opis obiektu Funkcja Data wydania staw rybny o profilu zbiornik wodny hodowlanym z mo Ŝliwo ści ą dz. ew. 142 powierzchnia - 0,68 ha wykorzystywania wody do OŚ.6224-16/09 osoba obr ęb pojemno ść u Ŝytkowa – 1. 3 uzupełniaj ącego 07.12.2009 prywatna ewidencyjny 19 000 m nawadniania gruntów Tonowo rz ędna zwierciadła wody - rolnych za pomoc ą 102,68 m deszczowni szpulowej

63 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Nr decyzji Lp. Wła ściciel Lokalizacja Opis obiektu Funkcja Data wydania Zbiornik nr 1 - 0,30 ha pojemno ść - 800 m 3 dz. ew. 4/3 średnia głęboko ść napełnienia zbiornik do celów OŚ.6224-22/10 osoba obr ęb - 2,60 m retencjonowania wód 2. 09.05.2011 prywatna ewidencyjny Zbiornik nr 2 - 0,09 ha powierzchniowych Flantrowo pojemno ść – 2 400 m3 i gruntowych średnia głęboko ść napełnienia - 2,66 m Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim, Starostwo Powiatowe w śninie

4.5.3. ZAGRO śENIE POWODZI Ą

Jak wynika z danych Zarz ądu Melioracji i Urz ądze ń Wodnych cieki przepływaj ące przez Gmin ę stwarzaj ą du Ŝe zagro Ŝenie powodziowe. Oznacza to, Ŝe mog ą wyst ąpi ć lokalne podtopienia w przypadku nagłego podniesienia si ę poziomu wody w ciekach przebiegaj ących przez teren Gminy w wyniku wyst ąpienia nieprzewidzianych zjawisk meteorologicznych, takich jak: intensywne opady atmosferyczne, zlodowacenie powierzchni koryta rzeki, gwałtowne topnienie pokrywy śnie Ŝnej. Zagro Ŝenie to mo Ŝe wyst ąpi ć jako podtopienia pastwisk i ł ąk wzdłu Ŝ cieków.

Ryc. 8. Obszary zagro Ŝone podtopieniami w gminie Janowiec Wielkopolski Źródło: www.kzgw.gov.pl

64 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

4.5.4. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH

Obecnie zakres i cz ęstotliwo ść wykonywanych bada ń wód powierzchniowych opiera si ę na nast ępuj ących rozporz ądzeniach: − rozporz ądzenie Min. Środowiska z dn. 09.11.2011 r., w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jako ści jednolitych wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jako ści dla substancji priorytetowych (Dz. U. Nr 257, poz. 1545), − rozporz ądzenie Min. Zdrowia z dn. 08.04.2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jako ści ą wody w k ąpielisku i miejscu wykorzystywanym do k ąpieli (Dz. U. Nr 86, poz. 478).

Zlewnia Wełny jest obszarem rolniczym, w zwi ązku z czym spływy powierzchniowe stanowi ą istotne źródło zanieczyszczenia jej wód. Drugim czynnikiem kształtuj ącym jako ść wód Wełny są zanieczyszczenia z Janowca Wielkopolskiego odprowadzaj ącego bezpo średnio do niej swoje ścieki.

Tabela 34. Wyniki monitoringu rzek na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski numer WIO Ś klasa czysto ści nazwa cieku kilometra Ŝ nazwa punktu lata bada ń punktu wód pon. Janowca 1996 Wełna 63 52105 Wielkopolskiego 2001 wodowskaz 1996 nie Wełna 69 52106 Janowiec odpowiadaj ące Wielkopolski 2001 normom pow. Jeziora 1996 Wełna 75 50102 śernickiego 2001 Źródło: WIO Ś Bydgoszcz

W ostatnich latach na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski nie prowadzono bada ń monitoringowych wód powierzchniowych. Obiektem badanym w latach 1989 oraz 1993 – 2006 było jezioro Tonowskie. Ocena kategorii podatno ści jeziora na degradacj ę została okre ślona jako poza kategori ą, natomiast klasa czysto ści – poza klas ą.

Tabela 35. Wyniki monitoringu jezior z terenu miasta i gminy Janowiec Wielkopolski kategoria podatno ści nazwa jeziora klasa czysto ści lata bada ń jeziora na degradacj ę 1989 Tonowskie poza kategori ą poza klas ą 1993 - 2006 Źródło: WIO Ś Bydgoszcz

65 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Ryc. 9. Monitoring jezior na terenie powiatu Ŝni ńskiego Źródło: WIO Ś Bydgoszcz

W roku 2011 na terenie gminy Janowiec Wielkopolski nie funkcjonowało Ŝadne kąpielisko, a jedynie miejsce wykorzystywane do k ąpieli w Laskowie (Jezioro Łopienno), którego organizatorem był Burmistrz Janowca Wielkopolskiego. Przeprowadzone badania próbek wody z tego jeziora nie wykazały przekrocze ń mikrobiologicznych.

66 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

W przypadku wód powierzchniowych, ze wzgl ędu na charakter Gminy jedn ą z wa Ŝnych przyczyn zanieczyszcze ń jest eutrofizacja, która jest efektem spływaj ących zanieczyszcze ń obszarowych zwi ązanych z rolniczym wykorzystaniem zlewni oraz cz ęsto słab ą naturaln ą odporno ści ą na czynniki degradacyjne. W rolnictwie do źródeł zanieczyszcze ń obszarowych wód nale Ŝy zaliczy ć środki chemiczne (nawozy sztuczne, środki ochrony ro ślin) oraz rolnicze wykorzystanie ścieków. Rozmiar zagro Ŝeń dla środowiska wodnego spowodowany spływami powierzchniowymi z pól zale Ŝy od fizjografii zlewni oraz sposobu ich zagospodarowania. Wi ększo ść powierzchni Gminy to głównie pola uprawne poddawane zabiegom agrotechnicznym. Przy braku barier biogeochemicznych w postaci zieleni redukuj ącej zanieczyszczenia, tereny rolne mog ą stanowi ć zagro Ŝenie dla środowiska wodnego. DuŜym obci ąŜ eniem dla środowiska wodnego, a w szczególno ści dla rzeki Wełny jest zrzut oczyszczonych ścieków z oczyszczalni ścieków we Flantrowie. Oczyszczone ścieki nie mog ą wywoływa ć zmian fizycznych, chemicznych i biologicznych. Nale Ŝy tak sterowa ć technologi ą oczyszczania ścieków, aby umo Ŝliwi ć prawidłowe funkcjonowanie ekosystemu wodnego i spełnienie przez wody okre ślonych dla nich wymaga ń jako ściowych, zwi ązanych z ich u Ŝytkowaniem. Zrzut wód nie mo Ŝe powodowa ć zmian w naturalnej biocenozie, zmian mętno ści wody, jej barwy i zapachu, a tak Ŝe formowania si ę piany czy gromadzenia osadów. Oczyszczone ścieki nie mog ą zawiera ć nast ępuj ących zanieczyszcze ń: − odpadów, zanieczyszcze ń pływaj ących, − DDT, PCB oraz innych zwi ązków chemicznych, − chorobotwórczych drobnoustrojów. Dla tego obiektu okre ślone zostały warto ści dopuszczalne wska źników zanieczyszcze ń, jakie nale Ŝy spełnia ć przy wprowadzaniu wód do odbiornika: 3 − BZT 5 - 25 mg O2/dm (lub 70 - 90% redukcji), 3 − ChZT - 125 mg O2/dm (lub 75% redukcji), − zawiesina og. - 35 mg/dm 3 (lub 90% redukcji).

Tabela 36. Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach na oczyszczalni we Flantrowie (2011 r.) Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach w ściekach surowych w ściekach oczyszczonych Rodzaje zanieczyszcze ń (dopływaj ących) (odpływaj ących) kg/rok kg/rok

BZT 5 92 049 3 389 ChZT 179 242 15 821 Zawiesiny 103 980 3 410 Źródło: Sprawozdanie statystyczne OS-5 Sprawozdanie z oczyszczalni ścieków miejskich i wiejskich za rok 2011

Rzeka Wełna jest odbiornikiem ścieków równie Ŝ z innych miast i mniejszych miejscowo ści, na przykład w górnym biegu jest odbiornikiem ścieków z Gniezna (ok. 9 500 m3/d) oraz z oczyszczalni w Rogowie (ok. 270 m3/d). W dalszym biegu Wełna przyjmuje ścieki oczyszczone z Sarbinowa ilo ści ok. 50 m3/d oraz ścieki z Domu Pomocy Społecznej w Tonowie ok. 19,2 m3/d.

Ponadto bezpo średnio do wód powierzchniowych, lub po średnio poprzez odprowadzanie do gruntu, odprowadzane s ą wody opadowe i roztopowe. Wody opadowe i roztopowe mog ą by ć wprowadzane do odbiorników wówczas kiedy spełniaj ą nast ępuj ące parametry: zawiesina ogólna – 100 mg/l, substancje ropopochodne – 15 mg/l. Spływaj ące

67 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019 zanieczyszczenia z dróg i placów mog ą stanowi ć znaczne zagro Ŝenie dla jako ści wód i gleb. Urz ądzeniami do oczyszczania wód opadowych i roztopowych s ą separatory i inne filtry oraz osadniki. Na terenie Gminy na obszarach nie obj ętych kanalizacj ą ścieki gromadzone w zbiornikach bezodpływowych i wywo Ŝone na oczyszczalni ę komunaln ą. Stan techniczny szamb nie jest znany. Mo Ŝna zakłada ć, Ŝe cz ęść z nich mo Ŝe stanowi ć zagro Ŝenie dla środowiska gruntowo – wodnego. Zagro Ŝeniem dla stanu czysto ści wód mog ą by ć tak Ŝe ścieki pohodowlane (odcieki z obornika, czy te Ŝ gnojowica). Zanieczyszczenia te mog ą przedostawa ć si ę do wód powierzchniowych poprzez spływy wód opadowych, systemy drena Ŝowe, rowy melioracyjne oraz płytkie wody gruntowe maj ące kontakt z wodami powierzchniowymi. Do wód wgł ębnych zanieczyszczenia mog ą przedosta ć si ę poprzez infiltracj ę oraz kontakt hydrauliczny z wodami powierzchniowym. Zagro Ŝeniem mog ą by ć gospodarstwa rolne funkcjonuj ące na analizowanym obszarze. Na stan jako ści wód mog ą mie ć wi ęc wpływ tak Ŝe przemysłowe fermy tuczu trzody chlewnej. Stanowi ą one potencjalne zagro Ŝenie dla środowiska. Ich działalno ść wi ąŜ e si ę z koncentracj ą w jednym miejscu znacznych ilo ści nawozów naturalnych (obornika, gnojowicy, gnojówki). Do omawianych obiektów na terenie gminy Janowiec Wielkopolski nale Ŝą : Ferma Macior Włoszanowo i Ferma Tuczu Puzdrowiec nale Ŝą ce do Gospodarstwa Rolnego Jana Pawlaka Flantrowo 30. Gospodarstwo Rolne z siedzib ą we Włoszanowie zlokalizowane jest na gruntach o łącznej powierzchni 1 068,34 ha poło Ŝonych na terenie miejscowo ści Flantrowo, Brudzy ń, Puzdrowiec, Zrazim i Włoszanowo i zajmuje si ę chowem i hodowl ą świ ń oraz produkcj ą ro ślinn ą. Na prowadzenie instalacji Gospodarstwo uzyskało pozwolenia zintegrowane, którego zapisy nakładaj ą na prowadz ącego obowi ązki zwi ązane z ochron ą wód podziemnych, powierzchniowych oraz gleb.

4.6. KLIMAT

Pod wzgl ędem klimatycznym Gmina wchodzi w skład klimatu wielkich dolin. Według R. Gumi ńskiego Gmina le Ŝy w tzw. środkowej dzielnicy rolniczo - klimatycznej charakteryzuj ącej si ę najmniejszymi w skali kraju opadami atmosferycznymi, które wynosz ą tu średnio 478 mm/rok. Okres wegetacyjny trwa 210 - 220 dni, przy czym ok. 100 - 110 dni jest z przymrozkami. Dni z pokryw ą śnie Ŝną jest ok. 38 - 60. Średnia temperatura roku wynosi ok. 7,5 oC. Najcieplejszym miesi ącem jest lipiec z temperatur ą 17,5 - 18 oC, najchłodniejszym stycze ń - 3oC. Zima i lato trwaj ą średnio ok. 90 dni, a okres bezprzymrozkowy średnio 165 - 175 dni. Średnia wilgotno ść wynosi ok. 82 %, przy czym najwi ększe warto ści notuje si ę od listopada do lutego, najmniejsze w czerwcu. Najwy Ŝsze zachmurzenie notuje si ę w listopadzie. Najmniejsze wyst ępuje we wrze śniu. Dni pogodnych jest w roku 37 - 40, pochmurnych ok. 135. Dominuj ącym kierunkiem wiatru jest zachodni (18,7 %) i południowo - zachodni (16,9 %). Z punktu widzenia higieny atmosfery sytuacja w Gminie przedstawia si ę na ogół korzystnie, głównie ze wzgl ędu na brak przemysłu, który byłby źródłem generowania zwi ązków zanieczyszczaj ących powietrze atmosferyczne. Uci ąŜ liwo ści maj ą charakter głównie lokalny i na ogół nie wykraczaj ą poza granice własno ści obiektów.

68 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

4.6.1. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE

4.6.1.1. STAN CZYSTO ŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO

Według rocznej oceny jako ści powietrza w województwie kujawsko - pomorskim za rok 2011, w strefie kujawsko - pomorskiej, do której zaliczana jest gmina Janowiec

Wielkopolski nie stwierdzono przekrocze ń NO 2, SO 2, PM 2,5 , CO, Pb, kadmu, niklu i benzenu. Tym samym jest to strefa A, czyli strefa gdzie st ęŜ enia zanieczyszczenia nie przekraczaj ą odpowiednich poziomów dopuszczalnych. Ze wzgl ędu na poziom pyłu PM10, benzo(a)pirenu oraz ozonu stref ę kujawsko – pomorsk ą zaliczono do strefy C, czyli st ęŜ enia zanieczyszcze ń na terenie strefy przekraczaj ą poziomy dopuszczalne powi ększone o margines tolerancji. Klasyfikacja stref ze wzgl ędu na ochron ą ro ślin okazała si ę bardzo korzystna dla

strefy kujawsko - pomorskiej ze wzgl ędu na SO 2 i NO x, poniewa Ŝ uzyskała klas ę A. Natomiast w przypadku ozonu strefa ta otrzymała klas ę C na podstawie wyników pomiarów ze stacji spoza województwa kujawsko - pomorskiego - Krzy Ŝówka w województwie wielkopolskim. Na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski nie prowadzi si ę bada ń monitoringowych jako ści powietrza atmosferycznego. Najbli Ŝsze stacje monitoringowe, w obr ębie powiatu Ŝni ńskiego znajduj ą si ę w śninie (gmina śnin) oraz w miejscowo ściach Piechcin, Sadłogoszcz i Wolice (gmina Barcin).

Tabela 37. Wyniki bada ń jako ści powietrza ze stacji monitoringowych na terenie powiatu Ŝni ńskiego instytucja st ęŜ enie roczne metoda lokalizacja wykonuj ąca rodzaj (ug/m 3) wykonywania stacji pomiary zanieczyszczenia pomiarów 2009 r. 2010 r. 2011 r. w 2011 r. śnin manualna pył zaw. PM 10 45,3 41,2 32,0 WIO Ś ul. Potockiego pasywna benzen - - 2,0 manualna SO 2,4 3,0 2,1 Piechcin 2 Lafarge manualna pył zaw. PM 10 33,6 22,2 23,9 Cement S.A. automatyczna SO 6,4 6,5 5,3 Sadłogoszcz 2 Cementownia automatyczna pył zaw. PM 10 19,7 15,3 16,4 Kujawy manualna SO 2,5 2,8 2,0 Wolice 2 manualna pył zaw. PM 10 12,7 13,9 13,8 Źródło: WIOS Bydgoszcz

Tabela 38. Normowane st ęŜ enia zanieczyszcze ń powietrza w 2011 roku ze stałych stacji pomiarowych na terenie powiatu Ŝni ńskiego lokalizacja SO 2 Benzen Pył PM10 stacji (ug/m 3) okres percentyl 1 h 24 h Rok 24 h Rok uśrednienia S90,4 warto ść 350 125 5 50 50 40 dopuszczalna Piechcin - 3 50 41,8 23,9 Sadłogoszcz 21 8 36 25,6 16,4 śnin 2,0 156 60,2 32,0

69 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

lokalizacja SO 2 Benzen Pył PM10 stacji (ug/m 3) ul. Potockiego Wolice - 3 34 26,8 13,8 Źródło: WIOS Bydgoszcz

Tabela 39. Emisja energetyczna zanieczyszcze ń z województwa kujawsko – pomorskiego w 2011 r. na trenie powiatu Ŝni ńskiego Zu Ŝycie paliwa z pozostałych Emisja z podmiotów, które podały ich wielko ść podmiotów, które nie podały Tona/rok wielko ści emisji obszar pyły ze węgiel gaz olej pyły SO NO CO CO spalania kamienny ziemny opałowy 2 2 2 pozostałe paliw (Mg) (tys.m3) (Mg) Ŝni ński 111,2 53,1 80,5 29 261,5 70,0 0,8 651,3 433,4 679,4

Źródło: WIOS Bydgoszcz

Tabela 40. Emisja technologiczna zanieczyszcze ń z województwa kujawsko – pomorskiego w 2011 roku na terenie powiatu Ŝni ńskiego

Emisja z podmiotów, które podały ich wielko ść (Mg/rok)

obszar pyły ze pyły węglowo - węglowo - subst.

SO 2 NO 2 CO CO 2 spalani pozo- dory alifa- dory aroma- charakter- a paliw stałe tyczne tyczne rystyczne Ŝni ński 623,7 2 211,7 1 856,1 1 422 515,7 5,5 187,4 1,4 2,7 248,2 Źródło: WIOS Bydgoszcz

Tabela 41. Wyniki bada ń monitoringowych jako ści powietrza Metoda St ęŜ enie średnie Lokalizacja Rodzaj wykonywania roczne stanowiska zanieczyszczenia pomiarów (g/m³)

SO 2 4,3

NO 2 20,7 pył zaw. PM10 43,4 benzo-a-piren * 0,0141 Nakło ołów * 0,14 manualna ul. P. Skargi chrom * kadm * 0,0036 nikiel * 0,0046 arsen * 0,0092 benzen 6,9 * - w pyle zawieszonym PM10 źródło Źródło: WIOS Bydgoszcz

70 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

4.6.1.2. ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZE Ń POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO

Na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski najistotniejsze zanieczyszczenia to emisje energetyczne z gospodarstw domowych korzystaj ących z tradycyjnych źródeł energii, z zakładów produkcyjnych i obiektów komunalnych. Uci ąŜ liwo ść jednak Ŝe charakteryzuje si ę wahaniami sezonowymi. W sezonach grzewczych wzrost zanieczyszcze ń zwi ązany jest ze spalaniem w ęgla w paleniskach domowych, poniewa Ŝ wi ększo ść mieszka ń w gminie ogrzewana jest nadal paliwami stałymi, głównie w ęglem kamiennym. Wpływ na stan czysto ści powietrza atmosferycznego w mie ście i gminie ma równie Ŝ emisja ze źródeł mobilnych. Dotyczy to bezpo średniego otoczenia dróg powiatowych, zwłaszcza na terenie zawartej zabudowy miejscowo ści. Uci ąŜ liwe mog ą by ć emisje odorów z gospodarstw rolnych oraz zakładów przetwórstwa rolno – spo Ŝywczego, a tak Ŝe oczyszczalni ścieków, w szczególno ści w letniej porze roku.

Tabela 42. Pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza (aktualnie obowi ązuj ące) Nr decyzji Emisja Nazwa zakładu / Rodzaj data wydania Emitor roczna lokalizacja zanieczyszczenia data obowi ązywania [Mg/rok] Pył ogółem 0,3136 Zakład Przemysłu Pył zawieszony PM10 0,3136 Komora Mi ęsnego M.P. Dwutlenek azotu 0,1066 wędzarnicza OŚ.7644-5/04 Ławniczak sp. j. Dwutlenek siarki 0,0638 typu ATMOS z dnia 19.10.2004 r. ul. Powsta ńców Tlenek w ęgla 0,3738 podł ączona wa Ŝna do 31.12.2013 r. Wielkopolskich 28 Fenol 0,054 odpowiednio 88-430 Janowiec do emitora E-1 Krezol 0,108 Wielkopolski Węglowodory 1,206 alifatyczne Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim, Starostwo Powiatowe w śninie

W dalszej cz ęś ci zamieszczono tabel ę, w której zestawiono rzeczywiste (a nie ich poziomy dopuszczalne) ilo ści emitowanych substancji maj ące wpływ na jako ść powietrza w Gminie.

71 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 43. Zakłady korzystaj ące ze środowiska – emituj ące substancje do powietrza z instalacji o mocy poniŜej 5 MW (2011 rok) Zu Ŝycie paliwa Lp. Nazwa i adres podmiotu Rodzaj instalacji / urz ądzenia I półrocze II półrocze kotły opalane w ęglem kamiennym Zakład Usług Miejskich kocioł z rusztem stałym, z ci ągiem naturalnym, o nominalnej 8,8 5,8 1 Ko ściuszki 24 mocy cieplnej <= 5 MW 88-430 Janowiec Wielkopolski kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 2,6 1,6 olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) Urz ąd Miejski Janowiec Wielkopolski kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 2 Gnie źnie ńska 3 8,57 5,71 olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) 88-430 Janowiec Wielkopolski Jan Pawlak Gospodarstwo Rolne kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 3 Flantrowo 30 A/1 11,2 10,2 olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) 88-430 Janowiec Wielkopolski M. P. Ławniczak Zakład Przemysłu Mi ęsnego S.J. kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 4 22,797 20,488 Powsta ńców Wielkopolskich 28 olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) 88-430 Janowiec Wielkopolski kotły opalane paliwem gazowym nominalna moc cieplna Dariusz Głowski Agroprim <= 5 MW 10,025 4,63 5 Zrazim 44 gaz płynny propan butan 88-430 Janowiec Wielkopolski kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 132,566 68,21 olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) Alina i Sławomir Tokarscy Propex S.C. kotły opalane w ęglem kamiennym Przedsi ębiorstwo kocioł z rusztem mechanicznym, bez urz ądzenia 1,4 5,2 6 Produkcyjno Handlowo Usługowe odpylaj ącego, o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW Zielona 9 kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane drewnem - 9,1 88-430 Janowiec Wielkopolski PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. kotły opalane w ęglem kamiennym ul. Targowa 74 7 kocioł z rusztem stałym, z ci ągiem naturalnym, o nominalnej - 0,25 03-734 Warszawa mocy cieplnej <= 5 MW Janowiec Wielkopolski budynek socjalny Komenda Wojewódzka Policji kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 8 1,6 1,25 ul. Szkolna 7; 88-430 Janowiec Wielkopolski olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%)

72 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Zu Ŝycie paliwa Lp. Nazwa i adres podmiotu Rodzaj instalacji / urz ądzenia I półrocze II półrocze Jerzy Zieli ński i Wspólnicy S.J. Przedsi ębiorstwo Wielobran Ŝowe kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 9 4,38 3,74 Bielawska 6 olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) 88-430 Janowiec Wielkopolski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 10 11,47 7,56 Gnie źnie ńska 4 olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) 88-430 Janowiec Wielkopolski kotły opalane paliwem gazowym nominalna moc cieplna <= 5 MW 0,5 0,5 Kazimierz Sadowski Sadpol Przedsi ębiorstwo gaz płynny propan butan Handlowo Usługowe Złom Przetwarzanie kocioł z rusztem stałym, z ci ągiem 11 Odpadów Niebezpiecznych i Transport naturalnym, o nominalnej mocy cieplnej 0,44 0,6 Nowa 1 kotły opalane <= 5 MW 88-430 Janowiec Wielkopolski węglem kamiennym kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 0,6 0,9 MW opalane drewnem Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Janowcu Wielkopolskim kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 12 17,28 9,64 3 Maja 30 olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) 88-430 Janowiec Wielkopolski Miejsko Gminny O środek Pomocy Społecznej w Janowcu Wielkopolskim kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 13 1,77 1,26 Strzelecka 8 olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) 88-430 Janowiec Wielkopolski Szkoła Podstawowa w Sarbinowie Drugim kotły opalane w ęglem kamiennym 14 Sarbinowo Drugie 11 kocioł z rusztem stałym, z ci ągiem naturalnym, o nominalnej - 10,32 88-430 Janowiec Wielkopolski mocy cieplnej <= 5 MW Szkoła Podstawowa w Świ ątkowie kotły opalane w ęglem kamiennym 15 Świ ątkowo 57 kocioł z rusztem stałym, z ci ągiem naturalnym, o nominalnej - 9 88-430 Janowiec Wielkopolski mocy cieplnej <= 5 MW Publiczne Gimnazjum w Janowcu Wielkopolskim kotły opalane w ęglem kamiennym 16 Szkolna 8 kocioł z rusztem mechanicznym, bez urz ądzenia - 6,9 88-430 Janowiec Wielkopolski odpylaj ącego, o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW

73 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Zu Ŝycie paliwa Lp. Nazwa i adres podmiotu Rodzaj instalacji / urz ądzenia I półrocze II półrocze Przedszkole Samorz ądowe kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 17 Szkolna 2 - 3,86 olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) 88-430 Janowiec Wielkopolski Wytwórnia Pasz kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 18 ul. Działkowa 1 106,44 96,11 olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) 88 – 430 Janowiec Wielkoposlki A. W. Haliszczak San Vit S.J. kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 19 Miodowa 6a, 62-200 Gniezno 8,744 - olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) Zielona 10, 88-430 Janowiec Wielkopolski Poczta Polska S.A. Rakowiecka 26/ 00-940 Warszawa kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 20 4,59 2,81 UP Janowiec Wielkopolski olej lekki (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 0,5%) Gnie źnie ńska 1, 88-430 Janowiec Wielkopolski Pałucki Bank Spółdzielczy kotły o nominalnej mocy cieplnej <= 5 MW opalane olejem 21 Kolejowa 19, 62-100 W ągrowiec 5,08 2,58 olej opałowy (zawarto ść siarki nie wi ększa ni Ŝ 1%) Oddział Janowiec Wielkopolski Źródło: Urz ąd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego – na podstawie wnoszonych opłat za korzystanie ze środowiska (2011) węgiel kamienny [Mg] gaz ziemny wysokometanowy [hm 3] drewno [Mg] gaz płynny propan-butan [Mg] koks [Mg] gaz ziemny zaazotowany [hm 3] olej [Mg]

Tabela 44. Zakłady korzystaj ące ze środowiska – emituj ące substancje do powietrza z instalacji o mocy powyŜej 5 MW (2011 rok) Wielko ść rocznej emisji Lp. Nazwa i adres podmiotu Rodzaj instalacji / urz ądzenia Rodzaj emitowanej substancji I półrocze II półrocze Amoniak 3 560 3 110 Jan Pawlak Gospodarstwo Rolne obiekt we Włoszanowie Kw. nieorganiczne, ich sole 107 93 Flantrowo 30 A/1 i bezwodniki 1 88-430 Janowiec Wielkopolski Amoniak 4 670 3 605 obiekt w Puzdrowcu Kw. nieorganiczne, ich sole Hodowla Trzody Chlewnej 140 108 i bezwodniki Orlen S.A. Polski Koncern Naftowy 2 Chemików 7 Stacja Paliw nr 1047 Węglowodory alifatyczne i pochodne 15,297604 17,888335 09-411 Płock 3 M. P. Ławniczak Komora w ędzarnicza Aldehydy pier ścieniowe, aromatyczne 1,2 1,2

74 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Wielko ść rocznej emisji Lp. Nazwa i adres podmiotu Rodzaj instalacji / urz ądzenia Rodzaj emitowanej substancji I półrocze II półrocze Zakład Przemysłu Mi ęsnego S.J. i ich pochodne Powsta ńców Wielkopolskich 28 Alkohole pier ścieniowe, aromatyczne 2,34 2,34 88-430 Janowiec Wielkopolski i ich pochodne Pyły pozostałe 6 6 Tlenek w ęgla 7,92 7,92 Węglowodory alifatyczne i pochodne 26,4 26,4 Dwutlenek siarki 53,975 38,295 Dwutlenek w ęgla 66,96195 47,50845 Dom Pomocy Społecznej 4 Tonowo 52 Kotłownia Pyły ze spalania paliw 73,049 51,827 88-430 Janowiec Wielkopolski Tlenek w ęgla 24,35 17,276

Tlenki azotu (w przeliczeniu na NO 2) 202,915 143,965 TIBRO Jv Sp. z o.o. Ketony i ich pochodne 5,44 12,09 5 Ko ściuszki 24 Drukarka offsetowa Węglowodory pier ścieniowe, 5,44 12,09 88-430 Janowiec Wielkopolski aromatyczne i pochodne Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. 6 Aleje Jerozolimskie 181 Włoszanowo 59/2 Wodorofluorow ęglowodory - 0,2 02-222 Warszawa Źródło: Urz ąd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego – na podstawie wnoszonych opłat za korzystanie ze środowiska (2011)

Wielko ść emisji CO 2, CH 4, N 2O [Mg], pozostałe substancje [kg]

75 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

4.6.2. KLIMAT AKUSTYCZNY

Post ępuj ąca urbanizacja i rozwój komunikacji drogowej powoduj ą, Ŝe z ka Ŝdym dniem zwi ększaj ą si ę uci ąŜ liwo ści wynikaj ące ze stałego narastania hałasu. Maj ą one wpływ na stan psychiczny i zdrowie człowieka. Zagro Ŝenie hałasem i wibracjami charakteryzuje si ę mnogo ści ą źródeł i powszechno ści ą wyst ępowania. Najbardziej uci ąŜ liwymi emitorami hałasu i wibracji, maj ącymi zasadniczy wpływ na klimat akustyczny środowiska, s ą: trasy komunikacyjne (pojazdy samochodowe, motocykle, ci ągniki, poci ągi), zakłady produkcyjne, place budowy oraz miejsca publiczne takie jak: centra handlowe, deptaki, skwery oraz inne miejsca zbiorowego nagromadzenia ludno ści. Hałas jest obecnie traktowany jako jeden z czynników zanieczyszczaj ących środowisko. Do oceny akustycznej środowiska stosuje si ę poziom równowa Ŝny d źwi ęku

(L Aeq ), który jest u średnionym poziomem d źwi ęku w funkcji czasu. Poziom ten mierzony jest w decybelach. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku uzale Ŝnione s ą od źródła hałasu, pory dnia oraz przeznaczenia terenu. Na terenach zabudowy zagrodowej dopuszczalny poziom d źwi ęku w porze dziennej wynosi wzdłu Ŝ dróg 60 dB (w porze nocnej 50 dB), a od pozostałych obiektów w porze dziennej 50 dB, a w porze nocnej 40 dB. Klimat akustyczny na tym terenie, w najwi ększym stopniu kształtuj ą źródła komunikacyjne - główne trasy ruchu samochodowego. Układ drogowy w gminie tworz ą: 18 dróg powiatowych i 43 drogi gminne, dla których nie prowadzi si ę Ŝadnych bada ń monitoringowych. Brak dróg wojewódzkich i krajowych przebiegaj ących przez teren miasta i gminy pozwala stwierdzi ć, Ŝe poziom emisji hałasu kształtuje si ę na niskich poziomach, ze wzgl ędu na brak głównych tranzytowych szlaków komunikacyjnych przez które odbywa si ę ruch samochodów ci ęŜ arowych, które generuj ą najwi ększe nat ęŜ enie hałasu. Mimo to głównym powodem uci ąŜ liwej emisji hałasu, jest stale wzrastaj ące nat ęŜ enie ruchu pojazdów na terenie gminy, stale wzrasta ilo ść rejestrowanych pojazdów. Uci ąŜ liwo ść ze strony zakładów produkcyjnych czy usługowych moŜe wynika ć z braku zachowania standardów i dopuszczalnych norm, odpowiedzialno ść za negatywne oddziaływania nale Ŝy przede wszystkim do u Ŝytkowników urz ądze ń, instalacji będących źródłami hałasu. Źródła te nie mog ą powodowa ć przekraczania standardów jako ści środowiska poza terenem, do którego zarz ądzaj ący ma tytuł prawny.

Tabela 45. Decyzje o dopuszczalnych poziomach hałasu Nr decyzji Dopuszczalny poziom data wydania Podmiot odpowiedzialny hałasu data obowi ązywania „GOLPASZ” S.A. OŚ.7648-1/07 ul. PTTK 50 Zmiana decyzji: 87-400 Golub-Dobrzy ń w porze dnia - do 55 dB OŚ.6241.1.2011 Wytwórnia pasz z dnia 15.03.2011 r. w Janowcu Wielkopolskim w porze nocnej – 45 dB wa Ŝna do 31.12.2015 r. ul. Działkowa 1 88-430 Janowiec Wielkopolski Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim, Starostwo Powiatowe w śninie

76 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

4.6.3. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE

Do promieniowania niejonizuj ącego mo Ŝemy zaliczy ć promieniowanie radiowe, mikrofalowe, podczerwone, a tak Ŝe światło widzialne. Znacz ące oddziaływanie na środowisko pól elektromagnetycznych wyst ępuje: - w pa śmie 50 Hz od urz ądze ń i sieci energetycznych; źródłem najwi ększych oddziaływa ń mog ących powodowa ć przekroczenia poziomów dopuszczalnych s ą napowietrzne linie elektroenergetyczne wysokiego napi ęcia 110 kV, 220 kV i 400 kV oraz zwi ązane z nimi stacje elektroenergetyczne, - w pa śmie od 300 MHz do 40000 MHz od urz ądze ń radiokomunikacyjnych, radiolokacyjnych i radionawigacyjnych. Najwi ększy udział w emisji maj ą stacje bazowe telefonii komórkowej ze swoimi antenami sektorowymi i antenami radiolinii (antena sektorowa słuŜy do komunikacji z telefonem komórkowym, natomiast antena radiolinii słu Ŝy do komunikacji mi ędzy stacjami bazowymi). Istniej ące sieci telefonii komórkowej wykorzystuj ą nast ępuj ące zakresy cz ęstotliwo ści: ok. 900 MHz (sie ć GSM 900), około 1 800 MHz (sie ć GSM 1 800) oraz ok. 2 100 MHz (sie ć UMTS). - w pa śmie 50 Hz od urz ądze ń elektrycznych pracuj ących w zakładach pracy i gospodarstwach domowych. Wi ększo ść urz ądze ń jest zasilana z sieci energetycznej. W tej kategorii wyst ępuje lawinowy wzrost liczby źródeł, a ewidencja ich nie jest mo Ŝliwa. Brak jest wiarygodnych informacji na temat oddziaływania na zdrowie i środowisko przy ekspozycjach długoletnich na promieniowanie elektromagnetyczne. W roku 2010 WIO Ś wykonywał na terenie miasta Janowiec Wielkopolski (ul. Staszica 10) pomiary promieniowania elektromagnetycznego. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów nat ęŜ enia pola elektromagnetycznego w punkcie pomiarowym. W krajowych przepisach dopuszcza si ę wyst ępowanie pochodz ących od linii elektroenergetycznych pól elektrycznych o nat ęŜ eniach mniejszych od 1 kV/m m. in. na obszarach zabudowy mieszkaniowej. Z punktu widzenia ochrony środowiska człowieka istotne wi ęc mog ą by ć linie i stacje elektroenergetyczne o napi ęciach znamionowych równych co najmniej 110 kV, b ądź wy Ŝszych. Zasi ęg promieniowania mog ącego wpływa ć niekorzystnie na człowieka si ęga do 40 m po obu stronach linii. Trzeba te Ŝ wzi ąć pod uwag ę, Ŝe napowietrzne linie elektroenergetyczne, zarówno wysokiego, jak i średniego napi ęcia, mog ą oddziaływa ć niekorzystnie na ptaki, które rozbijaj ą si ę o linie, a tak Ŝe wpływa ć niekorzystnie na krajobraz. Linie 110 kV s ą źródłami pola elektromagnetycznego mog ącego powodowa ć przekroczenie warto ści dopuszczalnych na terenach zamieszkałych. Najwi ększa warto ść nat ęŜ enia pola elektrycznego jaka mo Ŝe wyst ąpi ć pod lini ą lub w jej pobli Ŝu nie przekracza tutaj 3 kV/m. Najwi ększa warto ść nat ęŜ enia pola elektrycznego, jaka mo Ŝe wyst ąpi ć pod lini ą 220 kV lub w jej pobli Ŝu nie przekracza 6 kV/m. Maksymalne warto ści nat ęŜ enia pola elektrycznego pod lini ą 400 kV, na wysoko ści 1,8 m od powierzchni ziemi, wynosz ą 10 kV/m. Przez teren Gminy linie te przebiegaj ą bezkolizyjnie, nie stwarzaj ąc zagro Ŝenia polem elektromagnetycznym dla ludzi w środowisku. Obiektami, o istotnym z punktu widzenia ochrony środowiska, oddziaływaniu mog ą by ć tak Ŝe stacje bazowe telefonii komórkowych, anteny nadawcze. Wpływ stacji bazowych telefonii komórkowej na zdrowie i samopoczucie człowieka nie jest jeszcze dokładnie

77 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019 rozpoznany, jednak traktuje si ę je jako obiekty potencjalnie niebezpieczne. W praktyce, w otoczeniu anten stacji bazowych GSM, znajduj ących si ę w miastach, pola o warto ściach wy Ŝszych od dopuszczalnych w praktyce wyst ępuj ą w odległo ści do 25 metrów od anten na wysoko ści zainstalowania tych anten. Poniewa Ŝ anteny s ą instalowane na dachach wysokich budynków lub na specjalnie stawianych wie Ŝach, prawdopodobnie nie stwarzaj ą one zagro Ŝenia dla mieszka ńców. Mog ą jednak stanowi ć zagro Ŝenie dla ptaków oraz wpływa ć niekorzystnie na krajobraz. Na terenie Gminy zlokalizowanych jest kilka anten nadawczych telefonii komórkowej. Według analizy rozkładu pól elektromagnetycznych, obszar przekrocze ń dopuszczalnego poziomu elektromagnetycznego promieniowania niejonizuj ącego o g ęsto ści mocy 0,1 W/m 2 (szkodliwego dla zdrowia ludzi), wyst ępowa ć będzie na znacznych wysoko ściach: powy Ŝej 20 m n.p.t. i maksymalnym zasi ęgu do 71 m od anten (ł ącznie dla wszystkich stacji bazowych), a wi ęc w miejscach niedost ępnych dla przebywania tam ludzi. Aby ograniczy ć uci ąŜ liwo ści promieniowania elektromagnetycznego koniecznym jest podejmowanie niezb ędnych działa ń polegaj ących na analizie wpływu na środowisko nowych obiektów emituj ących promieniowanie elektromagnetyczne (na etapie wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i pozwole ń na budow ę). Inwestorzy s ą zobowi ązani do wykonywania pomiarów kontrolnych promieniowania przenikaj ącego do środowiska w otoczeniu stacji. Pomiary kontrolne rzeczywistego rozkładu g ęsto ści mocy promieniowania powinny by ć przeprowadzane bezpo średnio po pierwszym uruchomieniu instalacji i ka Ŝdorazowo w razie istotnej zmiany warunków pracy urządze ń mog ących mie ć wpływ na zmian ę poziomów elektromagnetycznego promieniowania niejonizuj ącego wytwarzanego przez to urz ądzenia. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku reguluje rozporz ądzenie Min. Środowiska z dn. 30.10.2003 r. (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).

4.6.4. POWA śNE AWARIE PRZEMYSŁOWE (ORAZ ZAGRO śENIA INNE)

Powa Ŝne awarie obejmuj ą skutki dla środowiska powstałe w wyniku awarii przemysłowych i transportowych z udziałem niebezpiecznych substancji chemicznych. Zapobieganie powa Ŝnym awariom w odniesieniu do przemysłu wykorzystuj ącego niebezpieczne substancje chemiczne ma ogromne znaczenie ekonomiczne i decyduje o jego wizerunku i akceptacji w społecze ństwie. W ustawie z dn. 27.04.2001 r. – Prawo ochrony środowiska, okre ślone zostały podstawowe zasady zapobiegania i przeciwdziałania powa Ŝnym awariom przemysłowym, podmioty, których dotycz ą wprowadzone przepisy, oraz ich obowi ązki i zadania, a tak Ŝe główne procedury i dokumenty. W przypadku wyst ąpienia awarii Gmina oraz inne organy administracji maj ą obowi ązek zabezpieczenia środowiska przed awariami. Główne obowi ązki „administracyjne” ci ąŜą tutaj na władzach wojewódzkich i Stra Ŝy Po Ŝarnej, działania bezpo średnie z pewno ści ą na prowadz ących działalno ść , która mo Ŝe spowodowa ć awari ę, w ustawie okre ślonych jako „prowadz ący zakład o zwi ększonym lub du Ŝym ryzyku”. Na terenie Gminy nie funkcjonuj ą jednak zakłady okre ślone jako zakłady o zwi ększonym lub du Ŝym ryzyku. Nale Ŝy liczy ć si ę jednak z tym, Ŝe strefa potencjalnego zagro Ŝenia mo Ŝe przekroczy ć teren zakładów działaj ących na terenie Gminy, tworz ąc bezpo średnie zagro Ŝenie dla ludzi i wymagaj ąc znacznego zaanga Ŝowania słu Ŝb ratowniczych.

78 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Innym typem zagro Ŝeń na terenie Gminy s ą zagro Ŝenia pochodz ące z komunikacji. W efekcie du Ŝego i stale rosn ącego nat ęŜ enia przewozów materiałów, stanu technicznego dróg oraz niejednokrotnie fatalnego stanu technicznego taboru ci ęŜ arowego ro śnie ryzyko zagro Ŝenia. Bior ąc to pod uwag ę, za potencjalne źródło awarii mo Ŝna uzna ć drogi oraz stacje paliw jako miejsca wypadków drogowych i zagro Ŝeń produktami ropopochodnymi dla gleb i wód. W ostatnich latach na terenie miasta i gminy nie zanotowano zdarze ń o znamionach powa Ŝnych awarii. Na terenie Gminy zagro Ŝenie po Ŝarowe i wybuchowe stanowi ą zbiorniki paliw płynnych znajduj ące si ę na nast ępuj ących stacjach: − Orlen Stacja Paliw Bliska, ul. Gnie źnie ńska 22 w Janowcu Wielkopolskim − Zieli ński Jerzy i Wspólnicy Sp. J. Przedsi ębiorstwo Wielobran Ŝowe, ul. Bielawska 6 w Janowcu Wielkopolskim, − Handel Obwo źny Gazem Andrzej Tabatowski, ul. Spółdzielcza 3 w Janowcu Wielkopolskim, − Andrzej Kordzi ński ANKOR w miejscowo ści Wełna 2. Skutkami zagro Ŝenia po Ŝarowego ze strony awarii na tego typu obiektach to zagro Ŝenie Ŝycia i zdrowia, straty w gospodarce. W przypadku wyst ąpienia po Ŝarów i wybuchów zbiorników niezb ędna będzie ewakuacja zamieszkałej w pobli Ŝu ludno ści oraz nast ąpi ą utrudnienia w ruchu kołowym. Ryzyko wyst ąpienia tego typu zagro Ŝenia okre śla si ę jako prawdopodobne. Najwi ększe zagro Ŝenie po Ŝarowe budynków mieszkalnych wyst ępuje w starych cz ęś ciach w rejonach miasta ze star ą zabudow ą Janowca Wielkopolskiego, spowodowane jest to m.in.: brakiem oddziele ń przeciwpo Ŝarowych pomi ędzy budynkami, zastosowaniem do budowy palnych elementów konstrukcji budowlanych takich jak stropy, konstrukcje no śne dachów wraz z pokryciem, klatki schodowe, ścianki działowe, przechowywanie palnych materiałów w piwnicach oraz na poddaszach, adaptacja poddaszy, strychów na pomieszczenia mieszkalne, niezachowanie terminów przeglądów instalacji stanowi ących uzbrojenie budynku (kominowej, elektrycznej). ZagroŜenie po Ŝarowe w budynkach mieszkalnych wzrasta na terenie całej Gminy w okresie grzewczym. Wi ększo ść mieszka ń i domów posiada tradycyjny system ogrzewania tj. piece opalane w ęgIem lub centralne ogrzewanie opalane równie Ŝ węglem. W tym przypadku najcz ęstszymi przyczynami po Ŝarów są po Ŝary sadzy w przewodach kominowych spowodowane brakiem okresowych przegl ądów kominiarskich. W celu ogrzania mieszka ń stosuje si ę ró Ŝnego rodzaju urz ądzenia grzewcze zasilane energi ą elektryczn ą za pomoc ą przestarzałych instalacji nieprzystosowanych do takich obci ąŜ eń. Brak przegl ądów kominiarskich i stara instalacja elektryczna stwarza du Ŝe zagro Ŝenie po Ŝarowe. Ryzyko wyst ąpienia tego typu zagro Ŝenia okre śla się jako wysoce prawdopodobne. Zagro Ŝenie, po cz ęś ci wi ąŜ e si ę tak Ŝe z transportem materiałów niebezpiecznych. W transporcie drogowym mo Ŝe wyst ąpi ć zagro Ŝenie ze strony dowolnego materiału niebezpiecznego. Przy zmiennym charakterze zagro Ŝenia i jego ró Ŝnorodno ści, mo Ŝe by ć on ustalony dopiero podczas akcji ratowniczej. Zagro Ŝenie materiałami niebezpiecznymi jest stosunkowo niewielkie, niemniej jednak odbywaj ą si ę regularne transporty przewo Ŝą ce etyIen, olej nap ędowy, gaz LPG i gaz w butlach do stacji paliw. Zagro Ŝenie Ŝycia i zdrowia, straty sanitarne (ofiary w Iudziach), ska Ŝenia środowiska, ograniczenia komunikacyjne to niektóre mo Ŝliwe skutki zagro Ŝeń tego rodzaju. Ryzyko powstania zagro Ŝenia chemiczno - ekologicznego w komunikacji drogowej okre śla si ę jako prawdopodobne. Innym typem zagro Ŝeń s ą zagro Ŝenia naturalne. Najwi ększym zagro Ŝeniem tego typu jest zagro Ŝenie meteorologiczne, w tym mo Ŝliwo ść wyst ępowania gwałtownych zjawisk atmosferycznych takich jak burze, wichury, du Ŝe opady śniegu i nawalne deszcze. Mog ą one

79 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019 wyst ąpi ć na obszarze całej Gminy. Skutki to lokalne utrudnienia w przejezdno ści dróg, uszkodzenia napowietrznych linii energetycznych i telefonicznych, zalanie upraw i podtopienia budynków gospodarskich, uszkodzenia budynków, ofiary śmiertelne ludno ści. Ryzyko wyst ąpienia gwałtownych zjawisk atmosferycznych okre śla si ę jako prawdopodobne. Zaka Ŝenia biologiczne mog ą spowodowa ć ogniska epidemii. Rozmiary zaka Ŝeń biologicznych trudno przewidzie ć. Istnieje mo Ŝliwo ść wyst ąpienia epidemii przede wszystkim wokół skupisk zwierz ąt gospodarskich. Ryzyko wyst ępowania tego typu zagro Ŝenia okre śla si ę jako prawdopodobne.

4.7. RO ŚLINNO ŚĆ

Gmina posiada niski wska źnik lesisto ści. Lasy skupiają si ę głównie w zachodniej cz ęś ci Gminy. Niski wska źnik lesisto ści ma ścisły zwi ązek z urodzajnymi glebami pokrywaj ącymi Gmin ę, które wykorzystywane s ą dla potrzeb gospodarki rolnej. W lasach dominuj ą siedliska boru mieszanego świe Ŝego, lasu mieszanego i świe Ŝego. W dolinach rzek i rynnach jeziornych dominuj ą siedliska olsowe. W borach mieszanych świe Ŝych, lasach mieszanych i świe Ŝych dominuj ącym gatunkiem jest sosna (40 – 70 %) z pojedynczymi domieszkami świerka, d ębu, brzozy. Niewielka cz ęść lasów zaliczona została do ochronnych, wodochronnych. Wa Ŝną rol ę ekologiczn ą w krajobrazie rolniczym oraz funkcj ę ochronn ą przed ró Ŝnymi formami erozji pełni ą zadrzewienia. Najcz ęś ciej wyst ępuj ą w obni Ŝeniach wytopiskowych w obr ębie gruntów ornych oraz w obr ębie trwałych u Ŝytków zielonych oraz wzdłu Ŝ ci ągów komunikacyjnych lub pieszych. Znacz ącą rolę w kształtowaniu środowiska odgrywaj ą tak Ŝe ekosystemy niele śne wyst ępuj ące w postaci zbiorowisk naturalnych, półnaturalnych oraz zieleni urz ądzonej. Zbiorowiska naturalne to głownie zespoły ro ślinno ści wodnej, błotnej i szuwarowej wyst ępuj ącej w rynnach jeziornych, w otoczeniu oczek wodnych i dolinach cieków. Przez teren Gminy Janowiec Wielkopolski przebiega równie Ŝ korytarz ekologiczny wyznaczony przez Zakład Bada ń Ssaków PAN, pod nazw ą Pojezierze śni ńskie, który nale Ŝy uwzgl ędnia ć w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, np. w opracowaniach ekofizjograficznych, MPZP, maj ąc na uwadze jego specyfik ę.

4.7.1. ZIELE Ń URZ ĄDZONA

Przez poj ęcie zieleni urz ądzonej nale Ŝy rozumie ć ziele ń planowan ą, której układ, fizjonomia oraz ró Ŝnorodno ść s ą efektem przemy ślanych działa ń człowieka. Formy zieleni urz ądzonej mo Ŝna traktowa ć jako ekosystemy sztuczne, których przetrwanie cz ęsto uzale Ŝnione jest od ingerencji człowieka. Do form zieleni urz ądzonej zalicza si ę: parki, parki podworskie, czy te Ŝ zespoły parkowo - pałacowe, cmentarze, skwery, ziele ńce, kwietniki, aleje i szpalery, klomby, ogródki działkowe, ziele ń obiektów sportowych, ale tak Ŝe zielone dachy itp. Na terenie Gminy na uwag ę zasługuje Park Miejski zlokalizowany w pobli Ŝu rzeki Wełny. Przy dawnych dworach lub ich ruinach zachowała si ę, cho ć w ró Ŝnym stanie, ziele ń parkowa. Parki podworskie znajduj ą si ę w nast ępuj ących miejscowo ściach: Laskowo,

80 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Chrzanowo, Obiecanowo, Tonowo, Włoszanowo, Brudzy ń, Sarbinowo i Świ ątkowo. Znajduj ą si ę w nich najcenniejsze okazy przyrody obj ęte ochron ą prawn ą, same parki podlegaj ą ochronie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Według danych GUS do terenów o charakterze zieleni urz ądzonej, których piel ęgnowane i utrzymywane le Ŝy w gestii jednostek samorz ądowych na terenie Gminy zaliczy ć nale Ŝy park spacerowo – wypoczynkowy – 1 obiekt o powierzchni 3,2 ha. Ponadto w roku 2011 pozyskano z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu kwot ę 10 000 zł na zadanie pn.: „Nasadzenia zieleni w ciągu dróg gminnych na terenie gminy Janowiec Wielkopolski”.

4.7.2. FAUNA

Oś przyrodnicz ą Gminy stanowi dolina rzeki Wełny wraz z systemem jezior przepływowych. Jest to najbardziej ekologicznie warto ściowy system na tym obszarze. Jeziora zasiedlaj ą pospolite krajowe ryby. Ich liczebno ść i skład gatunkowy zale Ŝy od wielko ści i typu troficznego zbiornika oraz gospodarki rybackiej i w ędkarskiej. Na obszarze województwa wyst ępuj ą tak Ŝe wszystkie charakterystyczne dla Ni Ŝu Polski gatunki płazów. Spo śród płazów licznie wyst ępuje traszka zwyczajna. Z gatunków ropuch pospolicie i licznie wyst ępuje ropucha szara. Z krajobrazem rolniczym zwi ązana jest grzebiuszka ziemna. Mniejsze zbiorniki wody zasiedla kumak nizinny, który jest gatunkiem gin ącym, a przyczyn ą jest wysychanie w sezonie małych zbiorników. śaby reprezentuj ą dwie grupy: Ŝaby brunatne i zielone. Pierwsz ą grup ę stanowi pospolita na wilgotnych ł ąkach, pastwiskach, w olsach i ł ęgach Ŝaba trawna oraz zasiedlaj ąca wilgotne ł ąki, lasy i bory mieszane Ŝaba moczarowa. Drug ą grup ę tworz ą Ŝaby zielone, których biotop stanowi ą ró Ŝne typy zbiorników wodnych. Obserwuje si ę spadek liczebno ści płazów, a jedn ą z przyczyn jest obni Ŝenie poziomu wód gruntowych, które spowodowało zanik koniecznych dla rozrodu płazów zbiorników wody. Zjawisko to widoczne jest na terenach rolniczych, stanowi ących do niedawna rezerwuar zasobów wi ększo ści gatunków płazów. Wyst ępuj ą tu tak Ŝe wszystkie charakterystyczne ni Ŝowe gatunki gadów. Znane jest stanowisko Ŝółwia błotnego, z innych gadów pospolita jest jaszczurka zwinka, wyst ępuj ąca najcz ęś ciej na nasłonecznionych stokach, polanach, czy trawiastych zr ębach. Z kolei jaszczurka Ŝyworodna bytuje w niskiej ro ślinno ści na terenach wilgotnych, skrajach lasów. Pospolitym gatunkiem wilgotnych partii lasów i borów mieszanych jest beznoga jaszczurka - padalec. Nad śródle śnymi zbiornikami wodnymi, zwłaszcza na torfowiskach i podmokłych łąkach oraz na skrajach lasów bytuje zaskroniec zwyczajny. Najrzadziej wyst ępuj ącym gatunkiem w ęŜ a, znanym jedynie z kilku stanowisk, jest gniewosz plamisty. Charakterystycznym elementem krajobrazu Gminy s ą liczne jeziora. Zale Ŝnie od wielko ści, rozwoju ro ślinno ści, stopnia eutrofizacji i charakteru najbli Ŝszego otoczenia tworz ą one ró Ŝne warunki zasiedlaj ącym je ptakom. Licznie wyst ępuj ą tak Ŝe ptaki zwi ązane ze środowiskiem synantropijnym, a tak Ŝe ogrodami warzywnymi, sadami, zakrzewieniami i zadrzewieniami oraz zabudow ą miejsk ą. Istotn ą grup ę zwierz ąt stanowi ą równie Ŝ owady, jednak ich stopie ń rozpoznania jest słaby.

81 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

4.7.3. PRZYRODA CHRONIONA I JEJ ZASOBY

Ustawa z dn. 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2009 r. Nr 151 poz. 1220, ze zm.) przedstawia poszczególne formy ochrony przyrody, na które składaj ą si ę formy wielkoobszarowe takie jak obszar NATURA 2000 oraz formy indywidualnej ochrony takie jak pomniki przyrody.

4.7.3.1. NATURA 2000 1

Gmina Janowiec Wielkopolski nie jest obj ęta obszarami NATURA 2000. Najbli Ŝsze tereny Natura 2000 znajduj ą si ę na wschód (Ostoja Barci ńsko - Gąsawska – Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk) i na południowy - zachód (Stawy Kiszkowskie – Projektowany Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk) od granicy Gminy. Ostoja Barcińsko – Gąsawska to jeden z najwi ększych na Pałukach kompleksu le śnego otaczaj ącego rynn ę z jeziorami poł ączonymi rzekami - Gąsawk ą i Noteci ą. Obejmuje górny bieg rzeki G ąsawki wraz z jej odcinkiem źródliskowym oraz ci ąg gł ęboko wci ętych dolin ł ącz ących si ę z dolin ą Noteci. Stanowi rynn ę, której rozszerzenia wypełnia j ą liczne jeziora. Strome zbocza dolin zajmuj ą lasy gr ądowe, a tak Ŝe na niewielkich powierzchniach świetliste d ąbrowy. Wzdłu Ŝ brzegów G ąsawki obecne s ą niewielki płaty zarastaj ących torfowisk przej ściowych; w śródle śnych obni Ŝeniach małe płaty torfowisk wysokich. W zbiornikach wodnych kształtuj ą si ę zbiorowiska wodne ze zwi ązku Nymphaeion . W północnej cz ęś ci, na ł ąkach na zachód od Barcina odnotowano wyst ępowanie Ostericum palustre . Miejscami odsłoni ęte zbocza zajmuj ą murawy kserotermiczne. Najwa Ŝniejszym zagro Ŝeniem dla obszaru jest presja turystyczna i rozwój o środków wypoczynkowych wokół jezior. Obszar Stawy Kiszkowskie obejmuje fragment doliny Małej Wełny oraz niewielkiego dopływu w okolicach Kiszkowa, wzdłu Ŝ których wybudowano w latach 80. XX wieku dwa kompleksy stawów rybnych. U Ŝytkowanie stawów w pierwszym kompleksie jest kłopotliwe ze wzgl ędu na trudno ści z utrzymaniem odpowiedniej ilo ści wody. Cz ęś ciowo s ą one uŜytkowane gospodarczo (produkcja karpia), a na cz ęś ci z nich s ą utrzymywane płytkie rozlewiska, silnie zaro śni ęte ro ślinno ści ą szuwarow ą i zaro ślami wierzbowymi. Natomiast wi ększo ść stawów z drugiego kompleksu jest w du Ŝym stopniu zaro śni ęta ro ślinno ści ą szuwarow ą, niektóre, zwłaszcza te mniejsze, nawet w cało ści. Prowadzona jest na nich ekstensywna gospodarka rybacka. Ze wzgl ędu na deficyty wody w niektóre lata, poziom wody obni Ŝa si ę nawet o kilkadziesi ąt centymetrów lub stawy pozostaj ą nie napełnione. Groble w obydwu kompleksach stawowych poro śni ęte s ą ro ślinno ści ą trawiast ą, cz ęsto o kserotermicznym charakterze oraz w jego bezpo średniej blisko ści brak jest wi ększych kompleksów le śnych. Podstawowym zagro Ŝeniem dla tego obszaru NATURA 2000 jest deficyt wody w stawach w okresie wiosenno - letnim, zwłaszcza na najwa Ŝniejszej ostoi kumaka nizinnego - nieu Ŝytkowanych gospodarczo dwóch stawach przy samej wsi Kiszkowo. Pozostałe zagro Ŝenia to wypalanie ro ślinno ści, zanieczyszczenie wody, zabudowa mieszkaniowa, wydeptywanie ro ślinno ści.

1 Na podstawie Standardowego Formularza Danych dla obszarów specjalnej ochrony (OSO) dla obszarów spełniaj ących kryteria obszarów o znaczeniu wspólnotowym (OZW) i dla specjalnych obszarów ochrony (SOO)

82 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Ryc. 10. Zasi ęg obszarów NATURA 2000 w s ąsiedztwie gminy Janowiec Wielkopolski Źródło: ekoportal.gov.pl, ekomapa

4.7.3.2. POMNIKI PRZYRODY

Pomnikami przyrody na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski są pojedyncze drzewa oraz skupiska drzew o szczególnej warto ści przyrodniczej i krajobrazowej. Wśród chronionych gatunków s ą: d ąb szypułkowy, buk zwyczajny, sosna zwyczajna. Wszystkie pomniki na terenie Gminy zostały wprowadzone uchwałami Rady Miejskiej. W 2012 r. Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim ogłosił akcj ę „Poszukiwania pomników przyrody na terenie gminy Janowiec Wielkopolski”. Akcja miała na celu odnalezienie ciekawych elementów przyrody o Ŝywionej i nieo Ŝywionej o szczególnej warto ści przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, wyró Ŝniaj ącymi je w śród innych tworów; okazałych rozmiarów drzew, krzewów gatunków rodzimych lub obcych, gazów narzutowych. Komisja rolnictwa i ochrony środowiska Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim po wizji Iokalnej drzew proponowanych do ustanowienia jako pomniki przyrody zaakceptowała 14 drzew. Obecnie trwa procedura zmierzaj ąca do ustanowienia drzew jako pomniki przyrody (zaopiniowanie przez RDO Ś).

83 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 46. Ewidencja pomników przyrody na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Wysoko ść Obwód Obowi ązuj ąca podstawa prawna wraz z oznaczeniem miejsca Lp. Poło Ŝenie Nazwa (m) (cm) ogłoszenia aktu prawnego Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 1 Dąb szypułkowy "Zagłoba" 20 495 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 2 Dąb szypułkowy "Batory" 21 350 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Dąb szypułkowy Brudzy ń 290 Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 3 "Lech, Czech i Rus" 16 działka nr 3139/1 275 220 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. trzy strzały w jednym pniu Dąb szypułkowy 273 Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 4 "Bartosz, Ko ściuszko, Stach" 16 210 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. trzy strzały w jednym pniu 323 Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 5 Dąb szypułkowy "Jagiełło 18 319 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 6 Dąb szypułkowy " Śmiały" 17 455 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 7 Dąb szypułkowy "Maryi" 16 335 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 8 Dąb szypułkowy "Piast" 18 357 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 9 Dąb szypułkowy "Mieszko" 18 270 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 10 Dąb szypułkowy "Sobieski" 22 418 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 11 Dąb szypułkowy "Zawisza" 24 429 działka nr 3140/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Dąb szypułkowy Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 12 23 473 działka nr 3140/1 "Kazimierz Wielki" (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 13 Dąb szypułkowy "Zbyszko” 26 422 działka nr 3140/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 14 Dąb szypułkowy "Chrobry" 20 530 działka nr 3140/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 15 Buk zwyczajny "Kmicic" 22 312, 448 działka nr 3138/3 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 16 Dąb szypułkowy "Ziemowit" 20 388 działka nr 3138/3 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702.

84 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Wysoko ść Obwód Obowi ązuj ąca podstawa prawna wraz z oznaczeniem miejsca Lp. Poło Ŝenie Nazwa (m) (cm) ogłoszenia aktu prawnego Brudzy ń Uchwała Nr XI/121/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 17 Sosna zwyczajna "Rzepicha" 17 490 działka nr 3141/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom. z 2004 r. Nr 44, poz. 702. Brudzy ń Uchwała Nr XVI/158/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 18 Dąb szypułkowy "Łokietek" 19 359 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom z 2004 r. Nr 101, poz. 1749). Brudzy ń Uchwała Nr XVI/158/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 19 Dąb szypułkowy "Jarema" 18 340 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom z 2004 r. Nr 101, poz. 1749). Brudzy ń Uchwała Nr XVI/158/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 20 Dąb szypułkowy "Jurand" 21 510 działka nr 3139/1 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom z 2004 r. Nr 101, poz. 1749). Brudzy ń Uchwała Nr XVI/158/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 21 Dąb szypułkowy "Mickiewicz" 17 371 działka nr 3139/2 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom z 2004 r. Nr 101, poz. 1749). Brudzy ń Uchwała Nr XVI/158/04 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 22 Klon jawor "Chopin" 18 352 działka nr 70 (Dz. Urz. Woj. Kuj-Pom z 2004 r. Nr 101, poz. 1749). Brudzy ń Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 23 Dąb szypułkowy "Antoni" 20 334 działka nr 65/43 (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Brudzy ń Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 24 Dąb szypułkowy "Witos" 20 374 dzialka nr 65/43 (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Brudzy ń Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 25 Jesion wyniosły "Boryna" 21 347 działka nr 65/43 (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Brudzy ń Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 26 Jodła pospolita "Emilia" 19 227 działka nr 65/43 (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Brudzy ń Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 27 Dąb szypułkowy "Gustaw" 20 383 działka nr 65/43 (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Brudzy ń Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 28 Jesion wyniosły "Drzymała" 20 325 działka nr 65/43 (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Brudzyn Modrzew europejski Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 29 19 232 działka nr 65/43 "J ędrzej Śniadecki" (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Brudzyn Modrzew europejski Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 30 19 196 działka nr 65/43 Klemens Janicki (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Brudzy ń Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 31 Robinia akacjowa "Katarzyna" 17 242 działka nr 65/43 (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Brudzy ń Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 32 Jesion "Stanislaw Mikołajczyk" 18 298 działka nr 65/43 (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Brudzy ń Dąb szypułkowy Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 33 19 322 działka nr 65/43 "Czesław Danielewicz". (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777)

85 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Wysoko ść Obwód Obowi ązuj ąca podstawa prawna wraz z oznaczeniem miejsca Lp. Poło Ŝenie Nazwa (m) (cm) ogłoszenia aktu prawnego Brudzy ń Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 34 Dąb szypułkowy "Mikołaj Rej 19 307 działka nr 65/43 (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Brudzy ń Klon zwyczajny "Jan Uchwała Nr XXV/235/05 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim 35 18 364 działka nr 65/43 Kochanowski" (Dz. Urz. Woj. Kuj- Pom z 2005 r. Nr 98, poz.1777) Janowiec 36 Wielkopolski działka Lipa drobnolistna 20 350 Rejestr wojewódzki nr 994 nr 382 Janowiec 37 Wielkopolski działka Lipa drobnolistna 23 330 Rejestr wojewódzki nr 994 nr 382 Janowiec 38 Wielkopolski działka Lipa drobnolistna 18 300 Rejestr wojewódzki nr 994 nr 382 Laskowo 39 Lipa drobnolistna 25 460 Rejestr wojewódzki nr 995 działka nr 85 Laskowo 40 Lipa drobnolistna 23 410 Rejestr wojewódzki nr 995 działka nr 85 Laskowo 41 Lipa drobnolistna 18 300 Rejestr wojewódzki nr 995 działka nr 85 Laskowo 42 Lipa drobnolistna 19 300 Rejestr wojewódzki nr 995 działka nr 85 Laskowo 43 Klon polny 18 272 Rejestr wojewódzki nr 995 działka nr 85 Laskowo 44 Klon polny 17 240 Rejestr wojewódzki nr 995 działka nr 85 Laskowo 45 Grab zwyczajny 20 240 Rejestr wojewódzki nr 995 działka nr 85 Laskowo 46 Grab zwyczajny 21 220 Rejestr wojewódzki nr 995 działka nr 85 Obiecanowo 47 Dąb szypułkowy 20 315 Rejestr wojewódzki nr 996 działka nr 69/25 Obiecanowo 48 Jesion wyniosły 22 310 Rejestr wojewódzki nr 996 działka nr 69/25 Świ ątkowo 49 Jesion wyniosły 24 338 Rejestr wojewódzki nr 285 działka nr 141/2

86 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Wysoko ść Obwód Obowi ązuj ąca podstawa prawna wraz z oznaczeniem miejsca Lp. Poło Ŝenie Nazwa (m) (cm) ogłoszenia aktu prawnego Świ ątkowo 50 Jesion wyniosły 23 320 Rejestr wojewódzki nr 285 działka nr 141/2 Świ ątkowo 51 Topola czarna 24 348 Rejestr wojewódzki nr 285 działka nr 141/2 Tonowo 52 Lipa drobnolistna 19 196 Rejestr wojewódzki nr 286 działka nr 196 Brudzy ń 53 Głaz narzutowy - 750 Rejestr wojewódzki nr 283 działka nr 65/43 Miniszewo 54 Głaz narzutowy - 885 Rejestr wojewódzki nr 284 działka nr 81/1 Źródło: Urz ąd Miejski w Janowcu Wielkopolskim

87 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

4.7.4. ZAGRO śENIA ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH

Układ siedlisk, struktura wiekowa i gatunkowa drzewostanów sprawia, Ŝe ich zagro Ŝenie za strony czynników biotycznych jest stosunkowo niewielkie. Czynnikami maj ącymi wpływ na zdrowotno ść lasu s ą opady, szczególnie w okresie wegetacyjnym – jako czynnik stymuluj ący wzrost i rozwój drzewostanów oraz szkodliwe działanie grzybów, owadów i ssaków. Okresy suche przyczyniaj ą si ę do zamierania drzewostanów. W osłabionych fizjologicznie drzewostanach mog ą rozwija ć si ę grzyby patogeniczne prowadz ące do usychania drzew. Innym czynnikiem zagra Ŝaj ącym terenom le śnym s ą silne wiatry oraz po Ŝary: − po Ŝary ziemne czyli po Ŝary warstwy próchnicy, murszu lub gleby torfowej, podczas których spala si ę warstwa pod powierzchni ą ziemi niszcz ąc korzenie drzew, − po Ŝary przyziemne to po Ŝary warstwy ro ślinnej oraz poszycia i runa Ie śnego, − po Ŝary wierzchołkowe (koronne) powstaj ą, gdy po Ŝary przyziemne dosi ęgn ą koron drzew lub od wyładowania atmosferycznego. Zagro Ŝenie po Ŝarowe Iasów uzale Ŝnione jest przede wszystkim od pory roku. Szczególnie du Ŝe wyst ępuje w okresie wczesnowiosennym przy małej wilgotności ściółki oraz w czasie dłu Ŝszych okresach posuchy. Poza tym zagro Ŝenie dla obszarów le śnych stwarza bezpo średnie s ąsiedztwo szlaków komunikacyjnych drogowych oraz penetracja terenów przez ludno ść . Zagro Ŝenie rozprzestrzeniania si ę po Ŝarów mo Ŝe spowodowa ć straty w gospodarce Ie śno - uprawowej i zwierzyny Ie śnej oraz zagro Ŝenie dla gospodarstw rolnych i Iudno ści zamieszkałej w pobli Ŝu. Ryzyko wyst ąpienia po Ŝaru na terenach Ie śnych okre śla si ę jako wysoce prawdopodobne. Negatywnie na stan fauny i flory mog ą tak Ŝe wpływa ć procesy przestrzenne przemian krajobrazu, w tym najbardziej rozpowszechniony - fragmentacja siedlisk. Fragmentacja polega na rozpadzie zwartego dotychczas obszaru (siedlisk, ekosystemów lub typów uŜytkowania gruntu) na mniejsze cz ęś ci (fragmenty). W jej efekcie zdecydowanie zwi ększa si ę liczba płatów i długo ść granic krajobrazowych, zmniejsza natomiast zwarto ść krajobrazu. Fragmentacja jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych procesów transformacji, prowadz ącym do zmniejszania bioró Ŝnorodno ści oraz przy śpieszenia lokalnego zanikania ro ślin i zwierz ąt. Ze wzrostem fragmentacji ze wzgl ędu na zanik siedlisk oraz bariery przestrzenne zmniejsza si ę tak Ŝe rozproszenie zwierz ąt i ich migracje, co przyczynia si ę do redukcji gatunków, powoduj ąc zmniejszenie bioró Ŝnorodno ści gatunkowej w śród fauny. Wszystkie podejmowane działania powinny d ąŜ yć do minimalizacja tych procesów. Wa Ŝne jest planowanie przestrzenne, rozwój obszarów biologicznie czynnych, ł ącz ące racje gospodarcze, potrzeby i mo Ŝliwo ści z kwestiami ekologicznymi i mo Ŝliwo ściami środowiska. Projektowane inwestycje i działania powinny by ć poł ączone z planowaniem sieci ekologicznych, tak by spełniały potrzeb ę utrzymania „ł ączno ści” siedlisk. Ponadto jak ju Ŝ wspomniano na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski istniej ą sprzyjaj ące warunki do rozwoju instalacji pracuj ących w oparciu o energi ę wiatrow ą i produkuj ących energi ę korzystaj ąc siły wiatru. Powstawanie tego typu instalacji mo Ŝe stanowi ć zagro Ŝenie dla istniej ącej fauny i flory, w zwi ązku z czym zwraca si ę uwag ę na fakt, iŜ przy planowaniu lokalizacji elektrowni wiatrowych nale Ŝy zwróci ć uwag ę na obszary szczególnie cenne przyrodniczo, które powinny zostać wył ączone z mo Ŝliwej lokalizacji turbin wiatrowych. S ą to przede wszystkim tereny uj ęte w Studium kierunków i zagospodarowania przestrzennego gminy Janowiec Wielkopolski w uwarunkowaniach przyrodniczych. Stanowi ą je:

88 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

1) tereny i obiekty obj ęte formami ochrony przyrody (pomniki przyrody), 2) wa Ŝne elementy systemu przyrodniczego: − lasy i zadrzewienia, − ro ślinno ść ł ąkowa i pastwiska, − ziele ń parkowa, − zabytkowe zało Ŝenia parkowe i cmentarne, − ci ągi ekologiczne, − wody stoj ące i płyn ące. Jako miejsce lokalizacji elektrowni wiatrowych naleŜałoby tak Ŝe wykluczy ć strefy ochrony konserwatorskiej oraz ochrony ekspozycji krajobrazu. Tak Ŝe wszelkie prace modernizacyjne zwi ązane z budynkami np. termomodernizacje, mog ą stanowi ć zagro Ŝenie dla fauny. Prace modernizacyjne, w tym planowane termomodernizacje musz ą by ć prowadzone z uwzgl ędnieniem potencjalnie wyst ępuj ących na terenie obiektów chronionych gatunków ptaków. Jak podaje Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska „przed rozpocz ęciem prac remontowych zarz ądca powinien wykona ć ekspertyz ę przyrodnicz ą stwierdzaj ącą obecno ść lub brak chronionych gatunków ptaków i nietoperzy w danym obiekcie budowlanym.

V. ZAŁO ŻENIA PROGRAMOWE

5.1. WPROWADZENIE

We wcze śniejszych rozdziałach przeprowadzono analiz ę stanu środowiska oraz uwarunkowa ń społeczno - gospodarczych na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski. Szczegółowo omówiono poszczególne elementy środowiska, towarzysz ące im zagro Ŝenia zwi ązane m.in. z działalno ści ą człowieka, w tym z funkcjonowaniem ró Ŝnych obiektów i instalacji. Konsekwencj ą dokonanej analizy i zidentyfikowanych zagro Ŝeń jest zaproponowanie działa ń zmierzaj ących do naprawy niekorzystnego stanu środowiska i stworzenie w mie ście i gminie warunków do zrównowa Ŝonego rozwoju. W celu realizacji przyj ętego zało Ŝenia konieczne jest zastosowanie głównych zasad polityki ekologicznej w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska. Wymaga to wyznaczenia: − celów ekologicznych po osi ągni ęciu których, ma nast ąpi ć poprawa stanu i jako ści danego elementu środowiska, − kierunków działa ń słu Ŝą cych do osi ągni ęcia wyznaczonych celów ekologicznych (kierunki priorytetowe w ramach celów strategicznych), − zada ń ekologicznych, czyli konkretnych przedsi ęwzi ęć prowadz ących do realizacji wyznaczonych kierunków działa ń w ramach danego celu ekologicznego. Poprzez realizacj ę zada ń ekologicznych mo Ŝna b ędzie osi ągn ąć wymiern ą popraw ę środowiska przyrodniczego, mierzon ą za pomoc ą wska źników środowiskowych (mierników realizacji). Cele, zadania, limity i okresy ich uzyskania wynikaj ą przede wszystkim z opracowanych i zatwierdzonych dokumentów, takich jak: − Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2009 - 2012, z perspektyw ą do roku 2016, − Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko

89 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

– pomorskiego na lata 2011 - 2014 z perspektyw ą na lata 2015 - 2018, − Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu Ŝni ńskiego na lata 2008 - 2011, z perspektyw ą na lata 2012 – 2015, − Program Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski (aktualizowany w roku 2008). Program Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski oparty zostanie wi ęc o postanowienia wy Ŝej wymienionych dokumentów oraz o postanowienia wynikaj ące z dokumentów planistycznych, koncepcji i innych opracowa ń lokalnych, z uwzgl ędnieniem wymogów wynikaj ących z obowi ązuj ących przepisów.

Poni Ŝej przedstawiono cele i kierunki działa ń dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska. Ich realizacja zło Ŝy si ę na wypełnianie zada ń okre ślonych w Polityce Ekologicznej Pa ństwa oraz Programie ochrony środowiska województwa kujawsko - pomorskiego oraz innych dokumentów strategicznych, co powinno prowadzi ć do zrównowa Ŝonego rozwoju całego obszaru. Osi ągni ęcie okre ślonych celów w ramach wyznaczonych kierunków działań, powinno by ć realizowane za pomoc ą konkretnych zada ń ekologicznych, które okre ślono szczegółowo w harmonogramie realizacyjnym Programu Ochrony Środowiska. Wiele z zaproponowanych zada ń w zało Ŝeniu powinno by ć realizowanych wła śnie przez Gmin ę lub przez jednostki działaj ące na tym terenie oraz w regionie. Burmistrz Janowca Wielkopolskiego będzie w nich pełni ć funkcje nadzoru działalno ści, b ędzie wspiera ć działalno ść w charakterze administracyjnym lub b ędzie to bezpo średni współudział, jedynie w konkretnym zadaniach będzie współfinansowa ć lub finansowa ć zało Ŝone zadania. Nawi ązuj ąc do Polityki Ekologicznej Pa ństwa, Program Ochrony Środowiska powinien realizowa ć zawarte w niej nast ępuj ące priorytety ekologiczne: I. Działania systemowe: 1. Uwzgl ędnianie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych - kryteria rozwoju zrównowa Ŝonego powinny by ć uwzgl ędnione we wszystkich dokumentach strategicznych. 2. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska - tworzenie rozwi ąza ń prawno - ekonomicznych sprzyjaj ących rozwojowi gospodarczemu, kontrola przestrzegania prawa przez podmioty działaj ące na rynku. 3. Zarz ądzanie środowiskowe - jak najszersze przyst ępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy w śród społecze ństwa o tym systemie i tworzenie korzy ści ekonomicznych dla firm i instytucji b ędących w systemie. 4. Udział społecze ństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska - podnoszenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa, zgodnie z zasad ą „my śl globalnie, działaj lokalnie”. 5. Rozwój bada ń i post ęp techniczny - zwi ększenie roli placówek badawczych we wdra Ŝaniu ekoinnowacji w przemy śle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalaj ącego stanu systemu monitoringu środowiska. 6. Odpowiedzialno ść za szkody w środowisku - stworzenie systemu prewencyjnego, maj ącego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizuj ącego mo Ŝliwo ść wyst ąpienia szkody. 7. Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym - przywrócenie wła ściwej roli planowania przestrzennego, w szczególno ści dotyczy to miejscowych planów

90 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

zagospodarowania przestrzennego, które powinny by ć podstaw ą lokalizacji nowych inwestycji. II. Ochrona zasobów naturalnych: 1. Ochrona przyrody - zachowanie bogatej ró Ŝnorodno ści biologicznej polskiej przyrody: na poziomie wewn ątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym), wraz z umo Ŝliwieniem zrównowa Ŝonego rozwoju gospodarczego kraju, który w sposób niekonfliktowy współistnieje z ró Ŝnorodno ści ą biologiczn ą. 2. Ochrona i zrównowa Ŝony rozwój lasów - racjonalne u Ŝytkowanie zasobów le śnych przez kształtowanie ich wła ściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego, rozwijanie idei trwale zrównowa Ŝonej i wielofunkcyjnej gospodarki le śnej. 3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wody - racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych, aby chroni ć od deficytów wody i zabezpieczy ć przed skutkami powodzi oraz zwi ększenie retencji wodnej, skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem. 4. Ochrona powierzchni ziemi - rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i le śnych, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, ł ąkowych i wodno - błotnych przez czynniki antropogenie, zwi ększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracaj ąc im funkcj ę przyrodnicz ą, rekreacyjn ą lub rolnicz ą. 5. Gospodarowanie zasobami geologicznymi - racjonalizacja zaopatrzenia ludno ści oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wod ę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochron ą przed ilo ściow ą i jako ściow ą degradacj ą. III. Poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego - celem działa ń w obszarze zdrowia środowiskowego jest dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszka ńców w wyniku wspólnych działa ń sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami b ędącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powoduj ących zanieczyszczenie środowiska. 1. Jako ść powietrza - dąŜ enie do spełnienia zobowi ąza ń wynikaj ących z Traktatu Akcesyjnego oraz z dwóch dyrektyw unijnych: Dyrektywy LCP i CAFE. 2. Ochrona wód - utrzymanie lub osi ągni ęcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym równie Ŝ zachowanie i przywracanie ci ągło ści ekologicznej cieków. 3. Oddziaływania hałasu i pól elektromagnetycznych - dokonanie wiarygodnej oceny nara Ŝania społecze ństwa na ponadnormatywny hałas i pola elektromagnetyczne i podj ęcie kroków do zmniejszenia tego zagro Ŝenia tam, gdzie jest ono najwi ększe. 4. Substancje chemiczne w środowisku - stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporz ądzenia REACH. Jako naczeln ą zasad ę ochrony środowiska województwa kujawsko - pomorskiego, podobnie jak polityki ekologicznej pa ństwa, przyjmuje si ę sformułowan ą w Konstytucji RP zasad ę zrównowa Ŝonego rozwoju. Lista celi i priorytetów województwa jest podzielona na nast ępuj ące elementy: cele ekologiczne – priorytety ekologiczne oraz kierunki działa ń (gminne zało Ŝenia powinny opiera ć si ę na celach strategicznych wojewódzkiego Programu Ochrony Środowiska) – w poni Ŝszym zestawieniu wskazano głównie wytyczne, które bezpo średnio odnosz ą si ę do miasta i gminy Janowiec Wielkopolski i sytuacji oraz problemów środowiskowych istniej ących na tym terenie, a tak Ŝe odnosz ących si ę do jednostek samorz ądu terytorialnego:

91 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

I. Cele ekologiczny – Poprawa jako ści środowiska 1. Poprawa jako ści wód: − na uj ęciach czynnych uwzgl ędnienie ich stratygrafii i litologii rzutuj ących na przenikanie zanieczyszcze ń z powierzchni ziemi, a tym samym ochron ę warstwy wodono śnej, − systematyczna likwidacja nieczynnych uj ęć , aby poprzez nieeksploatowane studnie nie dochodziło do ska Ŝenia u Ŝytkowej warstwy wodono śnej, − realizacja inwestycji, zapisanych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych, w zakresie budowy, rozbudowy, modernizacji oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacji zbiorczej w aglomeracjach o RLM powy Ŝej, poni Ŝej 2 000 mieszka ńców, − wspieranie realizacji projektów w zakresie zagospodarowania komunalnych osadów ściekowych, w tym w kierunku ich termicznego przekształcania, − wspieranie budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków lub innych odpowiednich rozwi ąza ń zapewniaj ących ten sam poziom ochrony środowiska w miejscach gdzie nie jest mo Ŝliwa technicznie lub jest nieuzasadniona ekonomicznie budowa sieci kanalizacyjnej, − budowa i rozbudowa systemów odbioru wód opadowych i roztopowych oraz ich oczyszczanie; − wspieranie działa ń kontrolnych w zakresie likwidacji punktowych i obszarowych źródeł emisji nieoczyszczonych ścieków do środowiska wodnego i do ziemi, − analiza wyników monitoringu jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, wytyczanie kierunków naprawczych dla poprawy złej jako ści wód, − identyfikacja potencjalnych źródeł zanieczyszcze ń, − edukacja ekologiczna społecze ństwa zakresie potrzeb i mo Ŝliwo ści d ąŜ enia do ochrony stanu jako ści wód powierzchniowych i podziemnych, − realizacja zało Ŝeń Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej w gospodarce rolnej, − wspieranie działa ń inwestycyjnych, których wynikiem b ędzie eliminacja emisji zanieczyszcze ń przemysłowych do środowiska wodnego i do ziemi, w tym substancji szczególnie szkodliwych oraz powoduj ących zasolenie, − inicjowanie i wspieranie działa ń inwestycyjnych, których wynikiem b ędzie poprawa jako ści wód przeznaczonych do spo Ŝycia, − inicjowanie, wspieranie opracowania i wdra Ŝania programów naprawczych dla jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych sklasyfikowanych poni Ŝej stanu dobrego ze szczególnym uwzgl ędnieniem tych, posiadaj ących zły stan ekologiczny, − realizacja zada ń inwestycyjnych zapisanych w dokumentach planistycznych wynikaj ących z wdra Ŝania Ramowej Dyrektywy Wodnej. 2. Poprawa jako ści powietrza atmosferycznego i ochrona klimatu: − analiza wyników monitoringu jako ści powietrza atmosferycznego według ocen rocznych, okre ślanie kierunków działa ń naprawczych dla stref nale Ŝą cych do klasy C oraz analiza skuteczno ści wdra Ŝanych programów naprawczych, a tak Ŝe sporz ądzanie i wdra Ŝanie programów naprawczych dla stref zaklasyfikowanych do klasy C, − podejmowanie działa ń w celu zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska poprzez utrzymywaniu poziomu substancji w powietrzu poniŜej lub co najwy Ŝej na poziomie celu długoterminowego,

92 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

− wyznaczanie stref ograniczonej dost ępno ści komunikacji w miastach, a zwłaszcza w miastach du Ŝych, centrach zabytkowych i szpitalnych w poł ączeniu z wła ściwie prowadzon ą polityk ą parkingow ą, − budowa obwodnic ze szczególnym uwzgl ędnieniem miejscowo ści, przez które przebiegaj ą główne drogi, − ograniczenie, docelowo eliminacja niskiej emisji ze źródeł komunalnych w miastach i terenach zwartej zabudowy mieszkaniowej poprzez: sukcesywn ą budow ę sieci gazowej, zast ępowanie paliw wysokoemisyjnych paliwami ekologicznymi (paliwami niskoemisyjnymi) energi ą ze źródeł zbiorczych lub energi ą ze źródeł odnawialnych oraz promocj ę budownictwa energooszcz ędnego, − wspieranie w uzyskaniu oraz promocja jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych uzyskuj ących certyfikat ISO, − edukacja ekologiczna w zakresie potrzeb i mo Ŝliwo ści d ąŜ enia do ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu m.in. poprzez oszcz ędno ść energii elektrycznej, promowanie stosowania niskoemisyjnych lub odnawialnych źródeł energii, biopaliw itp. 3. Poprawa klimatu akustycznego: − wspieranie działa ń prowadz ących do eliminacji b ądź ograniczenia do poziomów dopuszczalnych emisji hałasu przemysłowego, − wspieranie realizacji inwestycji wpływaj ących na zmniejszenie uci ąŜliwo ści hałasu komunikacyjnego – budow ę obwodnic, budow ę i przebudow ę dróg, realizacja elementów technicznych zieleni izolacyjnej, itp., − kontynuacja działa ń monitoruj ących u Ŝywanie spalinowego sprz ętu motorowodnego na wodach powierzchniowych, − monitorowanie przestrzegania zasad strefowania terenów w planowaniu przestrzennym w odniesieniu do nowo zagospodarowywanych terenów, 4. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi: − monitorowanie przestrzegania zasad ochrony ludzi przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych w planowaniu przestrzennym w odniesieniu do terenów przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą i miejsc dost ępnych dla ludno ści. 5. Ochrona przed powa Ŝnymi awariami i powa Ŝnymi awariami przemysłowymi oraz zapobieganie szkodom w środowisku: − edukacja ekologiczna w celu wykreowania wła ściwych zachowa ń społecze ństwa w sytuacjach wyst ąpienia zagro Ŝeń środowiska powodowanych wyst ąpieniem zdarze ń o znamionach powa Ŝnych awarii, − wyznaczanie bezpiecznych miejsc parkingowych dla pojazdów przewo Ŝą cych substancje niebezpieczne, − wspieranie Jednostek Ratowniczo-Ga śniczych w doposa Ŝaniu w specjalistyczny sprz ęt ratownictwa technicznego, − zapobieganie bezpo średnim zagro Ŝeniom wyst ąpienia szkody w środowisku i szkodom w środowisku, − w przypadku wyst ąpienia szkody w środowisku - egzekwowanie od podmiotów korzystaj ących środowiska obowi ązku podj ęcia działa ń naprawczych, działa ń zapobiegawczych oraz naprawy elementów przyrodniczych do przywrócenia stanu pocz ątkowego oraz usuni ęcia zagro Ŝenia dla zdrowia ludzi. 6. Zarz ądzanie środowiskiem w aspekcie ochrony zdrowia:

93 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

− wdra Ŝanie strategicznego programu rz ądowego „ Środowisko, a zdrowie”, zgodnego z wytycznymi Europejskiego Biura Światowej Organizacji Zdrowia, − stwarzanie i doskonalenie dost ępnych systemów informacyjnych dla celów monitoringu „ Środowiskowych zagro Ŝeń zdrowia i ich skutków”, − wprowadzenie ekologicznych systemów grzewczych w miastach, w których notuje si ę przekroczenia dopuszczalnych poziomów substancji, w celu zmniejszenia zapadalno ści na choroby układu oddechowego, − ochrona Głównych Zbiorników Wód Podziemnych jako jedynych rezerwuarów czystych wód podziemnych, − przyspieszenie budowy systemów oczyszczania i odprowadzania ścieków na terenach wiejskich, − łagodzenie istniej ących nieprawidłowo ści lokalizacyjnych przez budow ę ekranów akustycznych i innych zabezpiecze ń, − restrukturyzacja produkcji rolniczej na obszarach o glebach nadmiernie zanieczyszczonych substancjami chemicznymi, − opracowanie i wdra Ŝanie zintegrowanych programów edukacji ekologicznej, zdrowotnej i konsumenckiej, II. Cel ekologiczny: Zrównowa Ŝone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii 1. Materiałochłonno ść , wodochłonno ść , energochłonno ść i odpadowo ść : − wspieranie działa ń zmierzaj ących do zmniejszenia zu Ŝycia wody i podniesienia efektywno ści wykorzystania energii w gospodarce komunalnej, − wspieranie działa ń maj ących na celu minimalizacj ę i ograniczanie ilo ści powstawania odpadów, − wspieranie projektowania i realizacji energooszcz ędnego budownictwa, − zwi ększenie sprawno ści wytwarzania energii i zmniejszenia strat energii w przesyle. 2. Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzi ą i skutkami suszy: − realizacja działa ń zmierzaj ących do obni Ŝenia zagro Ŝenia powodziowego wynikaj ących z wdra Ŝania Dyrektywy 2007/60/WE w sprawie oceny i zarz ądzania ryzykiem powodziowym, − tworzenie warunków do szerokiego korzystania z wód (rekreacja, energetyka, Ŝegluga, modernizacja i rozwój śródl ądowych dróg wodnych,) przy niepogarszaniu ich jako ści, − realizacja programu małej retencji, programu ochrony przeciwpowodziowej województwa kujawsko - pomorskiego, − przebudowa, rozbudowa, budowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych, − monitoring wła ściwego utrzymania wód i urz ądze ń wodnych, − utrzymanie koryt rzecznych, − modernizacja urz ądze ń wodnych melioracji podstawowych poprzez udra Ŝnianie rzek i kanałów dla ryb dwu środowiskowych, − poprawa warunków do korzystania z wód (tworzenie rezerw wodnych) oraz ochrona obszarów wodno - błotnych, − wyznaczenie obszarów zalewowych i polderów, − budowa, przebudowa i modernizacja melioracji szczegółowych (w tym tworzenie zasobów wodnych poprzez nawadnianie).

94 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

3. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych: − sporz ądzenie analizy dotycz ącej wyznaczenia terenów dla lokalizacji instalacji OZE, − intensyfikacja wykorzystania mechanizmów wsparcia rozwoju OZE z prowadzeniem działa ń edukacyjnych oraz popularyzacyjnych, − wspieranie i aktywizacja samorz ądów gminnych w kierunku wykorzystania lokalnych zasobów dla zwi ększenia ilo ści energii uzyskiwanej ze źródeł odnawialnych, − realizacja przedsi ęwzi ęć z zakresu małej retencji (hydroelektrownie) z zachowaniem dro Ŝno ści korytarzy ekologicznych. III. Cel ekologiczny: Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów przyrodniczych 1. Ochrona przyrody i krajobrazu: − dostosowanie re Ŝimów ochronnych na obszarach chronionych do potrzeb ochrony przyrody i krajobrazu oraz do zamierze ń rozwoju społeczno-gospodarczego, − realizacja powszechnej inwentaryzacji przyrodniczej ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów chronionych i korytarzy ekologicznych, − utrzymanie ró Ŝnorodno ści siedlisk przyrodniczych oraz gatunków i ich siedlisk, − ochrona krajobrazu otwartego przed inwestycjami dysharmonijnymi, − wprowadzenie programu udro Ŝnienia rzek w celu umo Ŝliwienia migracji organizmów wodnych, − intensyfikacja wdra Ŝania i promocji programów rolno środowiskowych, − poprawa stanu zniszczonych cennych przyrodniczo ekosystemów, zwłaszcza dolin rzecznych oraz siedlisk, w tym wodno-błotnych i le śnych, − wspieranie kompleksowych bada ń florystycznych, faunistycznych i krajobrazowych oraz rozwój systemu wymiany informacji przyrodniczej, − sukcesywna rewaloryzacja parków podworskich i miejskich, − przeciwdziałanie wprowadzaniu gatunków obcej flory i fauny. 2. Ochrona i zrównowa Ŝony rozwój lasów: − zwi ększanie lesisto ści województwa w wyniku dalszego zalesienia gruntów porolnych, − uwzgl ędnianie uwarunkowa ń przyrodniczo-krajobrazowych w planowaniu nowych zalesie ń, − działania na rzecz dostosowania składu gatunkowego drzewostanów do siedlisk poprzez ograniczenia nasadze ń sosny na rzecz gatunków li ściastych, − zwi ększenie stabilno ści ekosystemów le śnych poprzez zró Ŝnicowanie struktury pionowej drzewostanów, urozmaicenie formy zmieszania, − racjonalne rekreacyjne udost ępnianie lasów, − tworzenie spójnych kompleksów le śnych szczególnie w obszarze korytarzy ekologicznych i wododziałów, − kontynuowanie przebudowy drzewostanów zniekształconych lub uszkodzonych w wyniku działalno ści człowieka, − kontynuowanie i rozwijanie monitoringu środowiska le śnego w celu rozpoznania stanu lasu przeciwdziałania po Ŝarom, rozwojowi szkodników i chorób. 3. Ochrona powierzchni ziemi i gleb: − prowadzenie działa ń prewencyjnych w zakresie przeciwdziałania wył ączania z uŜytkowania rolniczego gleb o wysokich walorach u Ŝytkowych,

95 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

− przestrzeganie zasad dobrej praktyki rolniczej w zakresie ochrony gleb uŜytkowanych rolniczo, − ograniczanie procesów erozji wodnej i wietrznej, − rekultywacja gleb zdegradowanych metodami biologicznymi i technicznymi, − wdra Ŝanie programów rolno środowiskowych uwzgl ędniaj ących działania prewencyjne, − prowadzenie bie Ŝą cej rekultywacji i zagospodarowania gruntów zdegradowanych, w tym terenów poprzemysłowych, − przestrzeganie i egzekwowanie wymogu rekultywacji terenów poeksploatacyjnych, − preferowanie rekultywacji terenów poeksploatacyjnych w kierunku le śnym i wodnym. 4. Ochrona zasobów kopalin: − unikanie lokalizacji inwestycji strategicznych na terenach złó Ŝ kopalin, − ograniczanie tendencji polegaj ącej na eksploatacji kopalin (w szczególno ści piasków i Ŝwirów) z małych złó Ŝ o powierzchni do 2 ha, − zast ępowanie kopalin surowcami z innych źródeł, w szczególno ści surowcami odtwarzalnymi i odzyskiwanymi z odpadów, − przeciwdziałanie nielegalnej eksploatacji kopalin. IV. Cel ekologiczny: Działania systemowe w ochronie środowiska 1. Edukacja ekologiczna i udział społecze ństwa w ochronie środowiska: − opracowanie i wdra Ŝanie programów szkolnych z zakresu ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego, − szkolenie kadry nauczycielskiej oraz organizatorów turystyki i wypoczynku w zakresie tre ści i metodyki przekazywania wiedzy ekologicznej, − podnoszenie świadomo ści ekologicznej decydentów, − przygotowywanie i publikowanie rzetelnej łatwo dost ępnej informacji o stanie i zagro Ŝeniach środowiska, − prowadzenie skutecznej edukacji ekologicznej, realizacja szeregu działalno ści promuj ących tematyk ę ekologiczn ą – organizacja wydarze ń i imprez, prowadzenie działalno ści wydawniczej i promocyjnej, w tym w oparciu o produkty markowe regionu, − tworzenie i rozwijanie bazy dydaktycznej edukacji ekologicznej, − opracowywanie i realizacja programu regionalnego z zakresu edukacji ekologicznej oraz programów dla szczebla powiatowego i gminnego, − rozwijanie współpracy w organizacjami pozarz ądowymi wraz z zapewnieniem im udziału w działaniach edukacyjnych oraz podejmowaniu decyzji dotycz ących środowiska. 2. Rozwój bada ń i post ęp techniczny: − zwi ększenie środków finansowych kierowanych na potrzeby rozwoju szkolnictwa wy Ŝszego i instytucji naukowo-badawczych regionu zajmuj ących si ę problematyk ą ochrony środowiska poł ączona z racjonalizacj ą ich wydatkowania, − zwi ększenie wagi opinii i doradztwa naukowych środowisk z zakresu nauk przyrodniczych i ochrony środowiska w procesie podejmowania decyzji administracyjnych, − wsparcie dla przedsi ębiorstw wdra Ŝaj ących i stosuj ących rozwi ązania technologiczne o innowacyjnym charakterze. 3. Planowanie przestrzenne w ochronie środowiska:

96 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

− uwzgl ędnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymaga ń ochrony środowiska, − przestrzeganie zasad ładu przestrzennego i ochrony krajobrazu, − przestrzeganie zasad strefowania poszczególnych funkcji terenu (np. mieszkaniowa, usługowa, produkcyjna), − ograniczenie rozpraszania budownictwa i jego koncentracja, intensyfikacja wykorzystania terenów w ramach istniej ącego zainwestowania, w szczególno ści budownictwa mieszkaniowego, − przestrzeganie w planach miejscowych optymalizacji ustale ń dotycz ących ochrony środowiska w tym odprowadzenie ścieków do kanalizacji, podł ączenie zabudowy do sieci ciepłowniczej, gazowej, b ądź stosowanie źródeł energii odnawialnej, − zalecanie w planach miejscowych okre ślania poziomów docelowych substancji w powietrzu celem ograniczenia „niskiej emisji”, − uwzgl ędnianie w polityce przestrzennej progów poziomu „chłonno ści” środowiskowa i „pojemno ści” przestrzennej, − wyznaczenie korytarzy ekologicznych rangi ponadlokalnej dla potrzeb opracowa ń ekofizjograficznych i prognoz oddziaływania na środowisko oraz ich zagospodarowanie zgodnie ze specyfik ą, − prowadzenie efektywnego monitoringu obecnych i planowanych zmian zachodz ących w środowisku, − planowanie obiektów energetyki wiatrowej w maksymalnym odizolowaniu od obiektów przeznaczonych na stały pobyt ludzi, − prowadzenie analiz scenariuszowych i budowanie modeli zmian funkcji przestrzeni w relacji do istniej ących i potencjalnych zagro Ŝeń środowiskowych, − ograniczanie zagospodarowania na terenach zagro Ŝonych powodzi ą. 4. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska: − stosowanie w systemie zamówie ń publicznych oraz publicznych dotacji i dofinansowa ń preferencji dla przedsi ębiorstw o proekologicznym podej ściu w ramach prowadzonych działalno ści (stosowanie systemów zarz ądzania środowiskowego, certyfikacja działalno ści), − promocja i wsparcie dla zastosowania w przedsi ęwzi ęciach i procesach koncepcji najlepszych dost ępnych technik (BAT), − wsparcie dla jednostek publicznych i podmiotów gospodarczych uzyskuj ących certyfikaty norm ISO, − stosowanie innowacyjnych pro środowiskowych rozwi ąza ń w inwestycjach finansowanych ze środków publicznych, − rekompensowanie samorz ądom lokalnym strat w środowisku na skutek realizowanych inwestycji. Zgodnie z zasad ą sporz ądzania strategicznych dokumentacji, Program powinien równie Ŝ nawi ązywa ć do zapisów powiatowego programu ochrony środowiska. Program ten w swoich zapisach zawiera wiele wytycznych, które bezpo średnio powinno si ę wykorzysta ć w harmonogramie dla Gminy, w tym mi ędzy innymi: 1. Gospodarka wodno – ściekowa - wzrost efektywno ści wykorzystania zasobów wodnych i surowcowych na cele gospodarcze, zwi ększenie efektywno ści energetycznej gospodarki, zapobieganie oraz ograniczanie powstawania odpadów u źródła ilo ści a tak Ŝe zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko,

97 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

2. Zasoby przyrodnicze - zachowanie dla przyszłych pokole ń terenów o wyró Ŝniaj ących si ę w skali regionu walorach przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych. 3. Powierzchnia ziemi – ochrona zasobów glebowych przed degradacj ą i nieracjonalnym u Ŝytkowaniem, 4. Wody powierzchniowe i podziemne - zapewnienie wystarczaj ącej ilo ści wody o odpowiedniej jako ści u Ŝytkowej oraz ochrona przed powodzi ą, 5. Powietrze atmosferyczne - spełnienie wymaga ń prawnych i standardów emisyjnych w zakresie jako ści powietrza oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu, 6. Hałas – poprawa jako ści klimatu akustycznego, 7. Pole elektromagnetyczne - ochrona mieszka ńców przed polami elektromagnetycznymi, 8. Racjonalne u Ŝytkowanie zasobów naturalnych – ochrona zasobów złó Ŝ poprzez ich racjonaln ą eksploatacj ę i minimalizowanie degradacji środowiska, 9. Edukacja ekologiczna – stałe podnoszenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa i zapewnienie jej szerokiego dost ępu do informacji o środowisku i jego ochronie, 10. Przeciwdziałanie powa Ŝnym awariom - ograniczenie skutków powa Ŝnych awarii w odniesieniu do ludzi oraz środowiska, zmniejszanie ryzyka wyst ąpienia powa Ŝnych awarii przemysłowych poprzez nadzór nad wszystkimi instalacjami b ędącymi potencjalnymi źródłami takich awarii, d ąŜ enie do zminimalizowania ryzyka wyst ąpienia powa Ŝnej awarii w tym awarii b ędącej nast ępstwem transportu substancji niebezpiecznych, d ąŜ enie do zminimalizowania ryzyka wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej poprzez pełn ą identyfikacj ę zakładów o du Ŝym ryzyku i zakładów o podwy Ŝszonym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii.

Aktualizowany Program Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski powinien równie Ŝ uwzgl ędnia ć zapisy dotychczas obowi ązuj ącego Programu Ochrony Środowiska, poniewa Ŝ wa Ŝnym aspektem prowadzenia polityki ochrony środowiska jest ci ągło ść podejmowanych działa ń.

5.2. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA I GMINY JANOWIEC WIELKOPOLSKI

Harmonogram realizacyjny Programu Ochrony Środowiska zakłada realizacj ę działa ń Gminy, zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami prawnymi oraz planowanymi przez jednostk ę inwestycjami. Obowi ązki samorz ądu gminnego wynikaj ą bezpo średnio z nast ępuj ących ustaw: − ustawy o samorz ądzie gminnym, − ustawy Prawo ochrony środowiska, − ustawy Prawo Wodne, − ustawy o odpadach, − ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach, − ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, − ustawy o ochronie przyrody.

98 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Przy sporz ądzaniu celi strategicznych w zakresie szeroko poj ętej ochrony środowiska dla gminy Janowiec Wielkopolski opierano si ę na zapisach wspomnianych ustaw, jednak w wi ększo ści do harmonogramu wprowadzano zaplanowane przez Gmin ę inwestycje i przedsi ęwzi ęcia. Zapisane w harmonogramie realizacyjnym działania wynikaj ące bezpo średnio z ustaw, to zadania, na które w szczególno ści organy Gminy powinny zwróci ć uwag ę, ze wzgl ędu na problemy w danym zakresie b ądź niedoci ągni ęcia administracyjne lub finansowe.

Głównymi celami strategicznymi dla gminy Janowiec Wielkopolski, w nawi ązaniu do prowadzonej obecnie polityki zrównowa Ŝonego rozwoju (obowi ązuj ącego dot ąd Programu Ochrony Środowiska) s ą nast ępuj ące kierunki: 1. Cel ekologiczny: modernizacja i rozbudowa infrastruktury wodno – ściekowej dla zapewnienia lepszej ochrony środowiska oraz poprawy warunków Ŝycia mieszka ńców. 2. Cel ekologiczny: zachowanie, wła ściwe wykorzystanie oraz odnawianie i przywracanie do stanu wła ściwego składników przyrody. 3. Cel ekologiczny: ograniczenie przekształce ń ziemi w wyniku procesów naturalnych oraz antropogenicznych. 4. Cel ekologiczny: zapewnienie wystarczaj ącej ilo ści wody o odpowiedniej jako ści u Ŝytkowej oraz ochrona przed powodzi ą. 5. Cel ekologiczny: utrzymanie standardów jako ści powietrza, redukcja emisji pyłów gazów i odorów. 6. Cel ekologiczny: zminimalizowanie uci ąŜ liwego hałasu i utrzymanie jak najlepszej jako ści stanu akustycznego środowiska. 7. Cel ekologiczny: ochrona mieszka ńców przed polami elektromagnetycznym. 8. Cel ekologiczny: racjonalizacja zu Ŝycia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych. 9. Cel ekologiczny: upowszechnienie idei ekorozwoju we wszystkich sferach Ŝycia oraz wdro Ŝenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej. 10. Cel ekologiczny: minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach najwi ększego oddziaływania na środowisko i zapewnienie bezpiecze ństwa chemicznego lub biologicznego. 11. Cel ekologiczny: gospodarka odpadami.

Najwa Ŝniejszymi kwestiami dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski w ramach prowadzonych działa ń s ą inwestycje w zakresie gospodarki wodno – ściekowej, drogownictwa oraz innych sieci infrastruktury oraz monitoringu składowiska odpadów. Wszelkie inne działania, ju Ŝ pozainwestycyjne, zwi ązane s ą z prowadzeniem rejestrów, ewidencji, kontrolami oraz prowadzeniem post ępowa ń administracyjnych.

Wyznaczone cele ekologiczne, a w ich ramach kierunki działa ń (wymienione w tabeli harmonogramu), jakie nale Ŝy podj ąć w zakresie ochrony środowiska na terenie Gminy Janowiec Wielkopolski, stanowi ą podstaw ę dla realizacji konkretnych zada ń ekologicznych na przestrzeni kilkunastu lat. Zadania zostały wyznaczone na podstawie analizy stanu środowiska przyrodniczego na tym terenie, przewidywanych kierunków rozwoju oraz informacji w zakresie planowanych inwestycji (w dziedzinie ochrony środowiska), które przekazane zostały przez Urz ąd Miejski oraz instytucje i podmioty zajmuj ące si ę ochron ą środowiska w całym regionie.

99 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Cele strategiczne i kierunki działa ń okre ślono jako obowi ązuj ące w czasie krótkoterminowego i długoterminowego harmonogramu Programu Ochrony Środowiska (w rzeczywisto ści od roku 2013 do roku 2015, wraz z perspektyw ą do roku 2019). Z uwagi na szeroki zakres przedsi ęwzi ęć koniecznych do osi ągni ęcia wyznaczonych celów, spo śród wszystkich zada ń ekologicznych wybrano pewn ą grup ę zada ń, któr ą nale Ŝy realizowa ć w pierwszej kolejno ści. Ich zestawienie stanowi krótkookresowy harmonogram (4 – letni, w latach 2012 - 2015) i s ą to przede wszystkich konkretne inwestycje infrastrukturalne. Cz ęść pozostałych zada ń ekologicznych b ędzie realizowana w okresie długoterminowym (8 – letnim, do roku 2019), w ramach długookresowego harmonogramu znajduj ą si ę zadania wymagaj ące kontynuacji, np. edukacja ekologiczna, szkolenia, kontrole, monitoring itd.).

W ramach wyznaczonego harmonogramu realizacyjnego, zadania podzielono na zadania własne Urz ędu Miejskiego (zadania Gminy) i zadania koordynowane (wspólne z innymi jednostkami oraz innymi podmiotami zajmuj ącymi si ę działaniami proekologicznymi oraz infrastruktur ą zapewniaj ącą ochron ę środowiska). W harmonogramie nie zamieszczano zada ń, jakie prowadzone s ą na terenie Gminy, tylko i wył ącznie przez inne ni Ŝ Gmina organy ochrony środowiska i instytucje, takie jak np. WIO Ś, RZGW, Lasy Pa ństwowe, RDO Ś. Zadania własne Gminy to przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji Gminy. Natomiast zadania koordynowane to pozostałe zadania zwi ązane z ochron ą środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które s ą finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, b ądź instytucji działaj ących na terenie Gminy, ale podległych bezpo średnio organom powiatowym, wojewódzkim, b ądź centralnym. Nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe szeroko poj ęta ochrona środowiska oraz działania maj ące prowadzi ć do zrównowa Ŝonego rozwoju nie s ą tylko zadaniami realizowanymi na poziomie lokalnym, przez samorz ąd gminny. Działania Gminy Janowiec Wielkopolski są ukierunkowane poprzez działania prowadzone na szczeblu krajowym, wojewódzkim oraz regionalnym przez takie jednostki i instytucje, jak: Ministerstwo Środowiska, Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, Marszałka, Wojewod ę i Sejmik Województwa Kujawsko - Pomorskiego, Regionaln ą Dyrekcj ę Lasów Państwowych (Nadle śnictwa, Le śnictwa), Agencj ę Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, O środki Edukacji Ekologicznej, Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej, Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, Pa ństwow ą Stra Ŝ Po Ŝarn ą, Inspekcj ę Ruchu Drogowego, zarz ądców dróg wszystkich kategorii, organy nadzoru budowlanego, inspekcj ę sanitarn ą, zarz ądzaj ący składowiskami odpadów oraz innymi instalacjami, Starostwo Powiatowe, podmioty gospodarcze, czy te Ŝ wła ścicieli gruntów. Proces zarz ądzania środowiskiem w postaci planowania konkretnych inwestycji spoczywa niew ątpliwie głównie na władzach samorz ądowych. Maj ąc na uwadze spójno ść koordynacji działa ń pomi ędzy poszczególnymi szczeblami władz samorz ądowych i rz ądowych, a tak Ŝe współprac ę z pozostałymi partnerami, zarz ądzanie środowiskiem gminy Janowiec Wielkopolski przy pomocy Programu Ochrony Środowiska wymaga ć b ędzie ustalenia roli i zakresu działania poszczególnych podmiotów zaanga Ŝowanych w jego realizacj ę, struktury organizacji Programu oraz systemu monitoringu. Władze Gminy pełni ą w odniesieniu do Programu kilka funkcji. Jedn ą z wa Ŝniejszych jest funkcja regulacyjna, na któr ą składaj ą si ę akty prawa lokalnego – uchwały oraz decyzje

100 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019 administracyjne zwi ązane odpowiednio z okre ślonymi obszarami zagadnie ń środowiskowych. Władze pełni ą równie Ŝ funkcje wykonawcze i kontrolne. Po Ŝą dane jest, aby władze Gminy pełniły równie Ŝ funkcje wspieraj ące dla podmiotów zaanga Ŝowanych w rozwój obszaru oraz funkcje kreuj ące działania ukierunkowane na popraw ę środowiska przyrodniczego. Do podstawowych instrumentów prawnych odnosz ących si ę do zagadnie ń ochrony środowiska nale Ŝą : standardy i normy środowiskowe, pozwolenia i odpowiedzialno ść administracyjna, karna i cywilna. Głównymi instrumentami finansowymi s ą opłaty ekologiczne, kary, fundusze celowe, ulgi podatkowe. W śród instrumentów o charakterze społecznym wyró Ŝnia si ę dost ęp do informacji, komunikacj ę społeczn ą, edukacj ę i promocj ę ekologiczn ą.

101 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

VI. HARMONOGRAM REALIZACYJNY PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

Koszty realizacji w poszczególnych latach [zł] Termin Podmiot Cele i zadania 2013 2014 2015 2016 - 2019 realizacji odpowiedzialny Źródła finansowania Cel ekologiczny: modernizacja i rozbudowa infrastruktury wodno – ściekowej dla zapewnienia lepszej ochrony środowiska oraz poprawy warunków Ŝycia mieszka ńców podpisano umow ę o dofinansowanie z PROW na lata 2007 – 2013 w ramach działania „Podstawowe usługi dla gospodarki Rozbudowa magazynu osadu odwodnionego w oczyszczalni i ludno ści wiejskiej na kwot ę 1 756 000,00 zł ( Środki własne 2007 - 2013 Gmina ścieków we Flantrowie oraz stacji uzdatniania wody w Laskowie Gminy 1 609 097,40 zł) Środki własne gminy, środki z PROW Modernizacja przepompowni ścieków w Brudzyniu wraz 80 000 z wymian ą urz ądze ń technologicznych i rozbiórk ą budynków po 2013 Gmina dawnej podczyszczalni - dotacja celowa dla zakładu Środki własne gminy bud Ŝetowego Zagospodarowanie osadów na oczyszczalni ścieków - 1 000 000 500 000 2014 - 2015 Gmina Wykorzystanie osadów zgodnie z prawem ochrony środowiska Środki własne gminy Budowa przykanalików o warto ści pow. 3 500,00 zł na terenie 30 000 Gminy Janowiec Wlkp. - dotacja celowa dla zakładu 2013 Gmina bud Ŝetowego Środki własne gminy Aktualizacja ewidencji zbiorników bezodpływowych oraz koszty administracyjne oczyszczalni przydomowych kontynuacja działa ń w zakresie ich zadanie ci ągłe Gmina kontroli technicznej oraz cz ęstotliwo ści opró Ŝniania. Środki własne gminy

Cel ekologiczny: zachowanie, wła ściwe wykorzystanie oraz odnawianie i przywracanie do stanu wła ściwego składników przyrody

organizacje społeczne, Ustanawianie (wraz z opracowaniem dokumentacji) nowych brak szczegółowych danych kosztowych stowarzyszenia, form ochrony przyrody (np. pomników przyrody), planów zadanie ci ągłe RDO Ś, Rada Miejska, ochrony oraz ich wdra Ŝanie. środki własne jednostek realizuj ących Ministerstwo brak szczegółowych danych kosztowych Utrzymanie zieleni w mie ście i gminie. zadanie ci ągłe Gmina środki własne Gminy Tworzenie i realizacja kompleksowych i długoterminowych brak danych kosztowych planów zalesiania terenów z niskimi klasami gleb, obszarów zadanie ci ągłe Gmina, ODR zagro Ŝonych erozj ą gleb (uwzgl ędnianie zalesie ń w MPZP). środki własne jednostek realizuj ących

102 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Koszty realizacji w poszczególnych latach [zł] Termin Podmiot Cele i zadania 2013 2014 2015 2016 - 2019 realizacji odpowiedzialny Źródła finansowania Kontrola wydawania pozwole ń na wycink ę drzew przez koszty administracyjne zadanie ci ągłe Gmina mieszka ńców (wizja lokalna). środki własne Gminy Realizacja Programu opieki nad zwierz ętami, w tym wydatki brak szczegółowych danych kosztowych zadanie ci ągłe Gmina zwi ązane z bezdomnymi zwierz ętami. Środki własne Gminy Cel ekologiczny: ograniczenie przekształce ń ziemi w wyniku procesów naturalnych oraz antropogenicznych

Wydatki zwi ązane z utrzymaniem czysto ści na terenie miasta brak szczegółowych danych kosztowych 2012 / corocznie Gmina i gminy Środki własne Gminy

Ochrona gleb najlepszych kompleksów w MPZP przed koszty administracyjne zadanie ci ągłe Gmina zabudowaniem Środki własne Gminy Gmina, prywatni Kontrolowanie działa ń zmierzaj ących do rekultywacji miejsc koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń, koszty administracyjne wła ściciele eksploatacji surowców mineralnych, tak Ŝe likwidacja miejsc zadanie ci ągłe środki własne Gminy, wła ścicieli nieruchomo ści, nieruchomo ści, nielegalnej eksploatacji kopalin. przedsi ębiorstwa prowadz ące działalno ść wydobywcz ą przedsi ębiorstwa Stopniowe opracowywanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z zało Ŝeniami koszty administracyjne Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania zadanie ci ągłe Gmina przestrzennego wraz z prowadzeniem procedury strategicznej Środki własne Gminy oceny oddziaływania projektów MPZP. Cel ekologiczny: zapewnienie wystarczaj ącej ilo ści wody o odpowiedniej jako ści u Ŝytkowej oraz ochrona przed powodzi ą Edukacja ekologiczna rolników w zakresie wdra Ŝania Kodeksu brak szczegółowych danych kosztowych Gmina (szkolenia), zadanie ci ągłe Dobrych Praktyk Rolniczych. środki własne jednostek realizuj ących sołtysi Prowadzenie corocznych działa ń zwi ązanych z konserwacj ą, brak szczegółowych danych kosztowych modernizacj ą i odbudow ą urz ądze ń wodnych, rowów, Gmina, ZMiUW, przepustów, studzienek, oczyszczaniem przepustów drogowych zadanie ci ągłe spółka wodna, i wylotów drenarskich, poprzedzone corocznym przeglądem środki własne Gminy, jednostek realizuj ących wła ściciele gruntów stanu technicznego urz ądze ń melioracyjnych. Ochrona terenów zalewowych przed wprowadzeniem koszty administracyjne zabudowy, uwzgl ędnianie terenów zalewowych w miejscowych zadanie ci ągłe Gmina planach zagospodarowania przestrzennego (uwzgl ędniaj ąc środki własne Gminy zapisy Opracowa ń ekofizjograficznych, uregulowa ń RZGW).

103 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Koszty realizacji w poszczególnych latach [zł] Termin Podmiot Cele i zadania 2013 2014 2015 2016 - 2019 realizacji odpowiedzialny Źródła finansowania Realizacja planu ochrony przed powodzi ą w przypadku jej brak szczegółowych danych kosztowych Gmina, ZMiUW, wyst ąpienia. Współpraca z podmiotami odpowiedzialnymi za w razie potrzeb środki własne jednostek realizuj ących RZGW, UW, Powiat stan infrastruktury przeciwpowodziowej. brak szczegółowych danych kosztowych Melioracje wodne zadanie ci ągłe Gmina, spółka wodna środki własne jednostek realizuj ących Cel ekologiczny: utrzymanie standardów jako ści powietrza, redukcja emisji pyłów gazów brak danych kosztowych, ze wzgl ędu na brak planów operator sieci gazowej Gazyfikacja miasta i gminy zadanie ci ągłe Pomorska Spółka środki własne Gminy, środki zewn ętrzne Gazownicza, Gmina Wprowadzanie energii odnawialnej na terenie miasta i gminy koszty administracyjne (promocja kolektorów słonecznych, biomasy, elektrowni zadanie ci ągłe Gmina, inwestorzy Gmina, przedsi ębiorcy, organizacje wiatrowych) 20 000 Dokumentacja projektowa w zakresie budowy dróg 2013 Gmina Środki własne Gminy 30 000 Przebudowa ulicy Gnie źnie ńskiej w Janowcu Wlkp. 2013 Gmina Środki własne Gminy 1 046 200 676 200 Przebudowa drogi Włoszanowo - Zrazim 2014 - 2015 Gmina Środki własne Gminy

Modernizacje dróg powiatowych, w tym: zadania: 3, 4, zadanie 1 zadanie 2 1. przebudowa odcinka drogi Damasławek – Mieleszyn 5 (2315C) na odcinku 2,918 km, 2. przebudowa odcinka drogi śnin – Janowiec Wielkopolski (2314C) na odcinku 10,069 km, Zarz ąd Dróg Powiatowych nie okre ślił kosztów 3. przebudowa odcinka drogi Janowiec Wielkopolski – 2012-2018 ZDP Rogowo (2326C) na odcinku 5,25 km, 4. przebudowa odcinka drogi Bogdarka – Świ ątkowo (2312C) na odcinku 3,545 km, środki własne jednostek realizuj ących 5. przebudowa odcinka drogi Laskowo – Recz (2330C) na odcinku 3,964 km. Cel ekologiczny: zminimalizowanie uci ąŜ liwego hałasu i utrzymanie jak najlepszej jako ści stanu akustycznego środowiska

104 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Koszty realizacji w poszczególnych latach [zł] Termin Podmiot Cele i zadania 2013 2014 2015 2016 - 2019 realizacji odpowiedzialny Źródła finansowania Modernizacja dróg (optymalizacja przebiegu tras komunikacyjnych oraz optymalizacja płynno ści ruchu, tworzenie zgodnie z zało Ŝeniami poszczególnych zarz ądców dróg zabezpiecze ń akustycznych). Wprowadzanie zapisów dotycz ących standardów akustycznych koszty administracyjne zadanie ci ągłe Gmina w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. środki własne Gminy Cel ekologiczny: ochrona mieszka ńców przed polami elektromagnetycznym Lokalizowanie emitorów pól elektromagnetycznych koszty administracyjne zadanie ci ągłe Gmina w nawi ązaniu do obszarów zabudowy mieszkaniowej. środki własne jednostek realizuj ących Wprowadzanie zapisów dotycz ących standardów emisji pól koszty administracyjne elektromagnetycznych w miejscowych planach zadanie ci ągłe Gmina środki własne Gminy zagospodarowania przestrzennego. Cel ekologiczny: racjonalizacja zu Ŝycia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych

Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej w systemach brak danych kosztowych ze wzgl ędu na szeroki zakres zada ń przedsi ębiorstwa, przesyłowych, poprawy parametrów energetycznych budynków, w ramach działalno ści ró Ŝnych operatorów sieci infrastruktury zadanie ci ągłe ZUM, operatorzy podnoszenie sprawno ści wytwarzania energii, zmniejszenie strat gazowi wody na sieciach przesyłowych. środki własne jednostki realizuj ącej, dotacje, kredyty

Cel ekologiczny: upowszechnienie idei ekorozwoju we wszystkich sferach Ŝycia oraz wdro Ŝenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej Realizacja szkole ń obejmuj ących zagadnienia środowiskowe dla brak szczegółowych danych kosztowych Gmina, Powiat, pracowników Urz ędu Miejskiego, rolników, mieszka ńców zadanie ci ągłe Nadle śnictwa, ODR, (w zakresie: gospodarki wodnej, ściekowej, gospodarki środki własne Gminy, ODR, środki WFO ŚiGW organizacje odpadami, nawo Ŝenia, itp.). brak szczegółowych danych kosztowych Demonta Ŝ, transport, unieszkodliwienie azbestu zadanie ci ągłe Gmina środki WFO ŚiGW Prowadzenie edukacji ekologicznej poprzez konkursy, festyny, brak szczegółowych danych kosztowych Gmina, Powiat, zadanie ci ągłe pikniki o tematyce ekologicznej. środki własne Gminy, środki zewn ętrzne, WFO ŚiGW Nadle śnictwa, szkoły Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska oraz b.d. co 4 lata Gmina opracowywanie raportów z realizacji PO Ś (co 2 lata). środki własne Gminy Informowanie mieszka ńców o prowadzonych post ępowaniach, koszty administracyjne zadanie ci ągłe Gmina

105 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Koszty realizacji w poszczególnych latach [zł] Termin Podmiot Cele i zadania 2013 2014 2015 2016 - 2019 realizacji odpowiedzialny Źródła finansowania wydawanych decyzjach, prowadzonych inwestycjach, opracowywanych planach i programach oraz jako ści środowiska środki własne Gminy na terenie Gminy (BIP, tablica ogłosze ń, lokalna prasa, itd.). Cel ekologiczny: minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach najwi ększego oddziaływania na środowisko i zapewnienie bezpiecze ństwa chemicznego lub biologicznego Współpraca przy realizacji powiatowego planu zarz ądzania koszty zale Ŝne od podj ętych działa ń zadanie ci ągłe Gmina, Powiat, ryzykiem. środki własne jednostki realizuj ącej w razie potrzeb KPPSP Uwzgl ędnianie zagadnie ń zagro Ŝenia powa Ŝnymi awariami koszty administracyjne w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz zadanie ci ągłe Gmina wydawanych decyzjach. środki własne Gminy

Cel ekologiczny: Gospodarka odpadami

Zadania z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi będą wynika ć z ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach. Okre ślone przez ustaw ę obowi ązki Gminy b ędą stopniowo i zgodnie z obowi ązuj ącymi terminami realizowane przez miasto i gmin ę Janowiec Wielkopolski

106 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

VII. KONCPECJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

7.1. ZAŁO śENIA OGÓLNE

Edukacja ekologiczna znalazła stosown ą rang ę zarówno w Konstytucji RP jak i sektorowych uregulowaniach prawnych, przede wszystkim w ustawach: Prawo ochrony środowiska, o ochronie przyrody i w ustawie o systemie o światy. Istotne znaczenie dla edukacji ekologicznej wynika równie Ŝ z podpisanych przez Polsk ę dokumentów mi ędzynarodowych przede wszystkim Agendy 21. Podstawowym celem edukacji ekologicznej jest upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach Ŝycia oraz wdro Ŝenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej. Wa Ŝnym celem jest równie Ŝ kształtowanie pełnej świadomo ści i budzenie zainteresowania społecze ństwa sprawami środowiska, rozpatruj ąc jego walory w ramach ekonomii, ekologii i warto ści społecznych. Ponadto nale Ŝy umo Ŝliwi ć ka Ŝdemu człowiekowi zdobywanie wiedzy i umiej ętno ści niezb ędnych dla poprawy stanu środowiska i zach ęca ć mieszka ńców do anga Ŝowania si ę w sprawy ochrony środowiska i wła ściwego korzystania z jego zasobów.

7.2. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

Edukacja ekologiczna jest koncepcj ą kształcenia i wychowywania społecze ństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem „my śle ć globalnie, działa ć lokalnie” . Wa Ŝnym elementem jest ł ączenie wiedzy przyrodniczej z humanistyczn ą oraz działaniami praktycznymi. Potrzeba wdro Ŝenia ekorozwoju, m. in. poprzez edukacj ę ekologiczn ą, pojmowanego jako całokształt harmonijnych działań człowieka, korzystaj ącego z zasobów środowiska przyrodniczego w sposób racjonalny, odpowiedzialny oraz gwarantuj ący ich zachowanie dla przyszłych pokole ń jest obecnie spraw ą piln ą, godn ą stawiania jej ponad wszelkimi podziałami. Dlatego te Ŝ edukacyjne działania proekologiczne powinny integrowa ć całe społecze ństwo. Obejmuje ona uwzgl ędnianie, we wszystkich działaniach, tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska. Zagadnienia szeroko poj ętej ekologii, powinny dociera ć do wszystkich grup społecznych i wiekowych. W zwi ązku z tym wa Ŝne jest znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w jak najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywa ć informacj ę ekologiczn ą. Niewiele osób rozumie, jaki wpływ na stan i jako ść środowiska maj ą zachowania poszczególnych osób, rodzin i grup społecznych, jak równie Ŝ ich przyzwyczajenia, styl Ŝycia, sposoby wypoczynku lub od Ŝywiania. Dlatego te Ŝ edukacja ekologiczna, wspomagaj ąca zrozumienie zale Ŝno ści mi ędzy człowiekiem, jego wytworami i przyrod ą, obejmowa ć musi wszystkich ludzi bez wyj ątku, w pierwszej kolejno ści najmłodszych, którzy mog ą skutecznie przekazywa ć osobom starszym wzorce zachowa ń proekologicznych. Jedynie wspólny wysiłek wszystkich ludzi razem i ka Ŝdego z osobna, podejmowany codziennie, w ka Ŝdym miejscu: w domu, w pracy, podczas wypoczynku, jest w stanie zahamowa ć degradacj ę środowiska, wpłyn ąć na popraw ę jako ści naszego Ŝycia i zdrowia oraz zapewni ć perspektywy godziwego Ŝycia przyszłym pokoleniom.

107 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Przewidziany do realizacji program edukacji ekologicznej powinien zawiera ć nast ępuj ące zagadnienia: - potrzeb ę edukacji ekologicznej, - uwzgl ędnianie we wszystkich działaniach tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska, - znalezienie i zró Ŝnicowanie form i tre ści przekazu, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywa ć informacj ę ekologiczn ą, - podział mieszka ńców na grupy, do których trafia ć b ędą odpowiednio przygotowane formy edukacyjne (np. pracowników samorządowych, dziennikarzy i nauczycieli, dzieci i młodzie Ŝ, dorosłych mieszka ńców oraz przedsi ębiorców). Nale Ŝy równocze śnie wyznaczy ć cele i efekty, jakie ma przynie ść prowadzona akcja edukacyjno - informacyjna. Wła ściwie opracowany program edukacji ekologicznej powinien równie Ŝ uwzgl ędnia ć nakłady finansowe oraz mo Ŝliwo ści finansowania zadań edukacyjnych przewidzianych harmonogramem programu. Istotna jest równie Ŝ spójno ść tego programu z zało Ŝeniami programów edukacyjnych wy Ŝszych szczebli (powiatowym i wojewódzkim).

Gmina Janowiec Wielkopolski corocznie organizuje wiele działa ń i organizuje liczne akcje w zakresie edukacji ekologicznej. Wiele zada ń wiąŜ e si ę z gospodark ą odpadami. Corocznie na terenie Gminy organizowana jest zbiórka tzw. „elektro śmieci” czyli zu Ŝytego sprz ętu elektrycznego i elektromagnetycznego oraz opon samochodowych. W roku 2012 w trakcie tych zbiórek zebrano 16,5 Mg opon oraz 2,8 Mg elektroodpadów. W szkołach prowadzone s ą zaj ęcia, akcje oraz organizowane s ą konkursy maj ące na celu informowanie dzieci i młodzie Ŝy o aktualnych problemach zwi ązanych z ochron ą środowiska. Ponadto corocznie Janowiec Wielkopolski organizuje Miejsko – Gminny Konkurs Ekologiczny dofinansowywany z WFO ŚiGW w Toruniu. Gmina prowadzi równie Ŝ na bie Ŝą co działania informacyjne dla mieszka ńców, np. z zakresu wła ściwego post ępowania z odpadami niebezpiecznymi, jak na przykład azbestem. Podczas ró Ŝnych konkursów i akcji ekologicznych warto jest pogł ębia ć znajomo ść problemów środowiskowych zwi ązanych z odpadami komunalnymi, pokaza ć korzy ści płyn ące ze zbiórki makulatury oraz innych surowców wtórnych, kształci ć umiej ętno ści ograniczenia ilo ści odpadów wytwarzanych w domu oraz aktywnego udziału w działaniach na rzecz środowiska. Działacze zajmuj ący si ę tematyk ą ochrony środowiska powinni równie Ŝ zwróci ć uwag ę na problem spalania odpadów w gospodarstwach domowych. U świadamiaj ąc szkodliwo ść , jaka wynika z wprowadzania do atmosfery substancji pochodz ących ze spalania w nieprzystosowanych do tego urz ądzeniach, mog ą doprowadzi ć do mierzalnej poprawy faktycznego stanu środowiska przyrodniczego w skali regionu. Akcje ekologiczne powinny by ć prowadzone cyklicznie oraz anga Ŝowa ć coraz wi ęcej mieszka ńców. Aby propagowa ć postawy ekologiczne nale Ŝy informowa ć społecze ństwo np. za pomoc ą rozdawania ulotek informacyjnych, b ądź poprzez udost ępnianie informacji w Internecie. W dobie informatyzacji społecze ństwa, ekologiczny serwis internetowy byłby bardziej przyst ępny, na przykład dla młodzie Ŝy. Serwis ten mógłby zawiera ć informacje przydatne dla mieszka ńców gminy i regionu w zakresie obowi ązków mieszka ńców, odno śnie gospodarki odpadami i prawidłowego gospodarowania nimi. Wa Ŝne jest tak Ŝe aby Gmina działała wspólnie z innymi jednostkami w zakresie ochrony środowiska, gospodarki odpadami i infrastruktury komunalnej. Współpraca pozwala na osi ągni ęcie szerszych celów, pozyskanie wi ększych środków finansowych na inwestycje.

108 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

VIII. SYSTEM FINANSOWANIA INWESTYCJI

MI ĘDZYNARODOWE I KRAJOWE PROGRAMY PROMUJ ĄCE ROZWÓJ ZRÓWNOWA śONY, INTEGRACJ Ę I WSPÓŁPRAC Ę MI ĘDZYNARODOW Ą

W zwi ązku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej samorz ądy gminne maj ą mo Ŝliwo ści i szanse na lepszy rozwój gospodarczy zgodny z ide ą ekorozwoju. Uzyskanie funduszy pochodz ących ze źródeł unijnych b ądź innych organizacji mi ędzynarodowych jest obecnie mo Ŝliwe poprzez przyst ępowanie zainteresowanych stron do konkretnych programów i projektów. W obecnych warunkach gospodarczych kraju, s ą to cz ęsto jedyne źródła finansowania i realizacji inwestycji. Bardzo wa Ŝnym jest, aby władze lokalne podejmowały próby uzyskania tych funduszy, a tym samym wykorzystały szans ę na rozwój zrównowa Ŝony swojego regionu i polepszenie w nim warunków Ŝycia ludno ści. Poni Ŝej przedstawiono wybrane programy dotycz ące działa ń w zakresie ochrony oraz kształtowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, dzi ęki którym mo Ŝliwe jest uzyskanie środków na konkretne projekty rozwojowe.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (2007 - 2013)

Głównym celem programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska przyrodniczego, zdrowia, zachowaniu to Ŝsamo ści kulturowej i rozwijaniu spójno ści terytorialnej. Źródłem finansowania projektów s ą środki Funduszu Spójno ści i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wzrost atrakcyjno ści Polski i regionów b ędzie osi ągni ęty dzi ęki inwestycjom w sze ściu obszarach – transportu, środowiska, energetyki, kultury, ochrony zdrowia i szkolnictwa wy Ŝszego – poprzez realizacj ę nast ępuj ących celów szczegółowych programu: 1. Budowa infrastruktury zapewniaj ącej, Ŝe rozwój gospodarczy Polski b ędzie dokonywał si ę przy równoczesnym zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego. 2. Zwi ększenie dost ępno ści głównych o środków gospodarczych w Polsce poprzez powi ązanie ich sieci ą autostrad i dróg ekspresowych oraz alternatywnych wobec transportu drogowego środków transportu. 3. Zapewnienie długookresowego bezpiecze ństwa energetycznego Polski poprzez dywersyfikacj ę dostaw, zmniejszenie energochłonno ści gospodarki i rozwój odnawialnych źródeł energii. 4. Wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim dla zwi ększenia atrakcyjno ści Polski. 5. Wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia zasobów pracy. 6. Rozwój nowoczesnych o środków akademickich, w tym kształc ących specjalistów w zakresie nowoczesnych technologii.

Do głównych priorytetów POIi Ś zalicza si ę:

I. Gospodark ę wodno - ściekow ą II. Gospodark ę odpadami i ochron ę powierzchni ziemi III. Zarz ądzanie zasobami i przeciwdziałanie zagro Ŝeniom środowiska

109 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

IV. Przedsi ęwzi ęcia dostosowuj ące przedsi ębiorstwa do wymogów ochrony środowiska V. Ochron ę przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych VI. Drogow ą i lotnicz ą sie ć TEN-T VII. Transport przyjazny środowisku VIII. Bezpiecze ństwo transportu i krajowe sieci transportowe IX. Infrastruktur ę energetyczn ą przyjazn ą środowisku i efektywno ść energetyczn ą X. Bezpiecze ństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii XI. Kultur ę i dziedzictwo kulturowe XII. Bezpiecze ństwo zdrowotne i popraw ę efektywno ści systemu ochrony zdrowia XIII. Infrastruktur ę szkolnictwa wy Ŝszego

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko oraz Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka realizuj ą cele Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO). Instytucj ą Zarz ądzaj ącą w obu tych programach jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

Program Operacyjny Europa Środkowa (2007 – 2013)

Głównym celem programu jest wzmocnienie spójno ści terytorialnej, promowanie wewn ętrznej integracji oraz poprawa konkurencyjno ści obszaru Europy Środkowej. Cele cz ąstkowe przyczyniaj ące si ę do realizacji celu głównego to: 1. Podnoszenie konkurencyjno ści obszaru Europy Środkowej poprzez wzmacnianie struktur innowacyjno ści i dost ępno ści. 2. Poprawa równomiernego i zrównowa Ŝonego terytorialnego rozwoju poprzez podniesienie jako ści środowiska oraz rozwój atrakcyjnych miast i regionów w obszarze Europy Środkowej.

Jednym z najwa Ŝniejszych priorytetów programu, który w szczególny sposób porusza aspekt środowiskowy jest priorytet 3 – Odpowiedzialne korzystanie ze środowiska. Priorytet ten wspiera ć b ędzie wykorzystanie źródeł energii odnawialnej oraz wzrost efektywno ści energetycznej na przestrzeni obszaru współpracy. Obszarami interwencji omawianego priorytetu s ą: 1. Rozwój środowiska wysokiej jako ści poprzez zarz ądzanie naturalnymi zasobami i dziedzictwem. 2. Redukcja ryzyka i wpływu zagro Ŝeń naturalnych i wywołanych działalno ści ą człowieka. 3. Wspieranie wykorzystywania źródeł energii odnawialnej i zwi ększania efektywno ści energetycznej. 4. Wspieranie ekologicznych (przyjaznych środowisku) technologii i działa ń. Podstawowymi grupami docelowymi są wszyscy krajowi, regionalni, lokalni decydenci oraz instytucje działaj ące w obszarze środowiska, zarz ądzania zasobami naturalnymi, gospodarki wodnej, zarz ądzania zagro Ŝeniami środowiskowymi, efektywno ści energetycznej takie jak: władze lokalne i regionalne, środowiskowe grupy interesu, stowarzyszenia środowiskowe, instytuty stosowanych bada ń środowiskowych, stowarzyszenia, dostawcy energii, jak i wszystkie grupy obywateli i ich przedstawiciele działaj ący w danym obszarze interwencji.

110 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Program Unii Europejskiej „Inteligentna Energia dla Europy (IEE)”

Program Unii Europejskiej „Inteligentna Energia dla Europy (IEE)” to cz ęść Programu Ramowego na rzecz Konkurencyjno ści i Innowacji na lata 2007 – 2013. Głównymi celami IEE jest przede wszystkim: 1. Promowanie wydajno ści energetycznej oraz racjonalnego wykorzystania zasobów energetycznych. 2. Promowanie nowych i odnawialnych źródeł energii i wspieranie ró Ŝnorodno ści energetycznej. 3. Promowanie wydajno ści energetycznej oraz zastosowania nowych i odnawialnych źródeł energii w transporcie.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (2007 - 2013)

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich składa si ę z czterech osi priorytetowych, w ramach których realizowane s ą działania w ró Ŝnych kierunkach. Zgodnie z ka Ŝdą osi ą Program ma na celu: 1. Popraw ę konkurencyjno ści sektora rolnego i le śnego: − szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i le śnictwie, − ułatwianie startu młodym rolnikom, − renty strukturalne, − korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów, − modernizacja gospodarstw rolnych, − zwi ększanie warto ści dodanej podstawowej produkcji rolnej i le śnej, − poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwi ązanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i le śnictwa, − przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wyst ąpienia kl ęsk Ŝywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działa ń zapobiegawczych, − uczestnictwo rolników w systemach jako ści Ŝywno ści, − działania informacyjne i promocyjne, − grupy producentów rolnych, 2. Popraw ę środowiska naturalnego i obszarów wiejskich: − wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), − program rolno środowiskowy, − zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych ni Ŝ rolne, − odtwarzanie potencjału produkcji le śnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych, 3. Popraw ę jako ści Ŝycia na obszarach wiejskich i ró Ŝnicowanie gospodarki wiejskiej: − ró Ŝnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej, − tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw, − podstawowe usługi dla gospodarki i ludno ści wiejskiej, − odnowa i rozwój wsi, 4. Realizacj ę osi LEADER: − wdra Ŝanie lokalnych strategii rozwoju, − wdra Ŝanie projektów współpracy,

111 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

− funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiej ętno ści i aktywizacja.

Program współpracy mi ędzyregionalnej INTERREG IVC

Program INTERREG IVC jest realizowany w ramach celu Europejskiej Współpracy Terytorialnej wspieranej w zgodzie z zało Ŝeniami polityki Funduszy Strukturalnych na lata 2007 - 2013. Ogólnym celem Programu INTERREG IVC, skupiaj ącego si ę równie Ŝ na współpracy mi ędzyregionalnej, jest poprawa skuteczno ść polityki rozwoju regionalnego w obszarach: innowacji, gospodarki opartej na wiedzy, ochrony środowiska i zapobiegania ryzyku, a tak Ŝe wkład w unowocze śnianie gospodarki oraz wzrost konkurencyjno ści w Europie. Cel ten nale Ŝy realizowa ć poprzez wymian ę, współdzielenie oraz transfer do świadcze ń, wiedzy i dobrych praktyk. Promuj ąc ogólnoeuropejsk ą współprac ę, INTERREG IVC wspiera władze regionalne i lokalne w postrzeganiu współpracy mi ędzyregionalnej jako środka rozwoju poprzez dost ęp do do świadcze ń innych. Program INTERREG IVC jest finansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR). Program opiera si ę na dwóch priorytetach tematycznych powi ązanych z agendami z Lizbony i Goteborga, z których najwa Ŝniejszym w analizowanym aspekcie jest priorytet 2 – Środowisko naturalne i zapobieganie ryzyku. Do głównych zagadnie ń zawartych w tym priorytecie nale Ŝą : 1. Ryzyko naturalne i technologiczne. 2. Gospodarka wodna. 3. Gospodarka odpadami. 4. Ró Ŝnorodno ść biologiczna i zachowanie dziedzictwa naturalnego. 5. Energia i zrównowa Ŝony transport. 6. Dziedzictwo kulturowe i krajobraz.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko - Pomorskiego (2007 - 2013)

Cel główny RPO jest to Ŝsamy ze strategi ą województwa i wynika z unijnych i krajowych dokumentów strategicznych. W swoich zało Ŝeniach cel główny obejmuje całokształt przedstawionych w analizie społeczno - gospodarczej stosunków społecznych, ekonomicznych, warunków pracy, zamieszkiwania i obsługi ludno ści (m.in. dost ępno ść usług dla ludno ści w sferze: bytowej, o światy, kultury, ochrony zdrowia, rekreacji i wypoczynku), a tak Ŝe warunków tworzonych przez walory i niedostatki środowiska przyrodniczego oraz ład przestrzenny i funkcjonalno ść zagospodarowania terenów. Zarówno podniesienie poziomu gospodarczej i społecznej konkurencyjno ści regionu, jak i poprawa jako ści Ŝycia ludno ści uwzgl ędnia ć musi u Ŝytkowanie zasobów naturalnych zgodnie z zasadami ekorozwoju. Celem głównym Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko - Pomorskiego w latach 2007 - 2013 jest tworzenie warunków dla poprawy konkurencyjno ści województwa oraz spójno ści społeczno-gospodarczej i przestrzennej jego obszaru. Cele szczegółowe programu to: 1. Zwi ększenie atrakcyjno ści województwa kujawsko-pomorskiego jako obszaru aktywno ści gospodarczej, lokalizacji inwestycji, jako obszaru atrakcyjnego dla zamieszkania i wypoczynku zarówno dla mieszka ńców regionu, jak i turystów. 2. Zwi ększenie konkurencyjno ści gospodarki regionu.

112 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

3. Poprawa poziomu i jako ści Ŝycia mieszka ńców. Cele programu b ędą realizowane poprzez ukierunkowane działania okre ślane jako osie priorytetowe. Kujawsko – Pomorski RPO dzieli si ę na osiem osi priorytetowych, w śród których znajduj ą się: − Oś priorytetowa 1 - Rozwój infrastruktury technicznej: infrastruktura drogowa, infrastruktura transportu publicznego, infrastruktura kolejowa, infrastruktura portu lotniczego, − Oś priorytetowa 2 - Zachowanie i racjonalne u Ŝytkowanie środowiska: rozwój infrastruktury wodno-ściekowej, gospodarka odpadami, rozwój infrastruktury w zakresie ochrony powietrza, infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku, rozwój infrastruktury bezpiecze ństwa powodziowego i przeciwdziałanie zagro Ŝeniom środowiska, ochrona i promocja zasobów przyrodniczych, − Oś priorytetowa 3 - Rozwój infrastruktury społecznej: rozwój infrastruktury edukacyjnej, rozwój infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rozwój infrastruktury kultury, − Oś priorytetowa 4 - Rozwój infrastruktury społecze ństwa informacyjnego: rozwój infrastruktury ICT, rozwój usług i aplikacji dla ludno ści, rozwój komercyjnych e- usług, − Oś priorytetowa 5 - Wzmocnienie konkurencyjno ści przedsi ębiorstw: rozwój instytucji otoczenia biznesu, wsparcie inwestycji przedsi ębiorstw, wspieranie przedsi ębiorstw w zakresie dostosowania do wymogów ochrony środowiska, wzmocnienie regionalnego potencjału bada ń i rozwoju technologii, promocja i rozwój markowych produktów, kompleksowe uzbrojenie terenów pod inwestycje, − Oś priorytetowa 6 - Wsparcie rozwoju turystyki: rozwój usług turystycznych w oparciu o zasoby przyrodnicze, rozwój usług turystycznych i uzdrowiskowych, − Oś priorytetowa 7 - Wspieranie przemian w miastach i w obszarach wymagaj ących odnowy: rewitalizacja zdegradowanych dzielnic miast, adaptacja do nowych funkcji społeczno-gospodarczych terenów poprzemysłowych i powojskowych, − Oś priorytetowa 8 - Pomoc techniczna: wsparcie procesu zarz ądzania i wdra Ŝania RPO, działania informacyjne i promocyjne.

Realizacja zało Ŝeń i celów wymienionych w Programie Ochrony Środowiska wymaga znacznych nakładów finansowych. Zdaj ąc sobie z tego spraw ę nale Ŝy d ąŜ yć do zwi ększania wpływów do bud Ŝetu Gminy. Innym źródłem finansowania zada ń w zakresie gospodarki odpadami, gospodarki wodno - ściekowej i szeroko rozumianej ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego na terenie gminy Janowiec Wielkopolski powinny by ć tak Ŝe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Narodowy FO ŚiGW, Wojewódzki FO ŚiGW). Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oferuje mo Ŝliwo ść dofinansowania szerokiej gamy projektów w ramach ró Ŝnych programów priorytetowych ogłaszanych cz ęsto jako konkursy (stan na grudzie ń 2012 roku), Jest on tak Ŝe podmiotem, który koordynuje dofinansowanie z innych instrumentów finansowych. Zgodnie z obowi ązuj ącą Strategi ą NFO ŚiGW wyznaczono na kolejne lata nast ępuj ące priorytety: − Priorytet 1 - ochrona i zrównowa Ŝone gospodarowanie zasobami wodnymi, − Priorytet 2 - racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi, − Priorytet 3 - ochrona atmosfery,

113 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

− Priorytet 4 - ochrona ró Ŝnorodno ści biologicznej i funkcji ekosystemów.

Natomiast Kujawsko – Pomorski Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu , na rok 2013 ustalił nast ępuj ącą list ę zada ń priorytetowych (stan na grudzie ń 2012 roku): 1. Ochrona wód i gospodarka wodna: a) realizacja zada ń z terenu województwa kujawsko-pomorskiego umieszczonych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych, b) budowa lub modernizacja oczyszczalni o przepustowo ści ponad 5 m3/dob ę oraz budowa systemów kanalizacji sanitarnej nie umieszczonych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych ze szczególnym uwzgl ędnieniem: terenów głównych zbiorników wód podziemnych i obszarów ich zasilania, obszarów prawnie chronionych, zlewni rzek b ędących źródłem zaopatrzenia w wod ę pitn ą, c) budowa lub modernizacja instalacji lub urz ądze ń ochrony przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji, d) budowa lub modernizacja komunalnych uj ęć wody oraz stacji uzdatniania wody. 2. Gospodarka odpadami: a) realizacja zada ń wynikaj ących z Krajowego planu gospodarki odpadami i wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, b) wspieranie systemów gospodarowania odpadami, c) wspieranie technik i technologii ograniczaj ących ilo ść wytwarzanych odpadów. 3. Ochrona powietrza: a) wspomaganie działa ń wskazanych w programach ochrony powietrza, b) ograniczenie niskiej emisji w miejscowo ściach posiadaj ących status uzdrowiska, c) wspieranie działa ń dotycz ących wykorzystania odnawialnych źródeł energii, d) działania zwi ązane ze zwi ększeniem efektywno ści energetycznej w tym termomodernizacja budynków. 4. Ochrona przyrody: a) dofinansowywanie ochrony przyrody, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów Natura 2000, b) dofinansowanie programów kompensacji przyrodniczej. 5. Edukacja ekologiczna: a) wspieranie programów realizowanych przez regionalne i lokalne Centra Edukacji Ekologicznej i organizacje ekologiczne, b) dofinansowywanie działa ń edukacyjnych i konkursów dotycz ących ochrony środowiska skierowanych do dzieci i młodzie Ŝy. 6. Powa Ŝne awarie: a) dofinansowywanie słu Ŝb ratownictwa chemiczno-ekologicznego. 7. Monitoring: a) dofinansowywanie bada ń jako ści elementów środowiska realizowanych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego w ramach pa ństwowego monitoringu środowiska.

Jednostki samorz ądowe mog ą korzysta ć tak Ŝe z dotacji i preferencyjnych kredytów, oferowanych oraz finansowanych ze środków Banku Ochrony Środowiska. Wśród wielu mo Ŝliwych źródeł finansowania inwestycji, jednostki samorz ądowe, ka Ŝdorazowo i indywidualnie powinny dopasowywa ć system mo Ŝliwo ści finansowania do danej inwestycji i przedsi ęwzi ęcia.

114 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

IX. STRATEGIA I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU

9.1. ZARZADZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA

Warunkiem realizacji Programu Ochrony Środowiska jest ustalenie systemu zarz ądzania tym Programem. Zarz ądzanie Programem odbywa si ę z uwzgl ędnieniem zasad zrównowa Ŝonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarz ądzania zgodne z kompetencjami i obowi ązkami podmiotów zarz ądzaj ących. W odniesieniu do gminnego Programu Ochrony Środowiska jednostk ą, na której spoczywa ć b ędą główne zadania zarz ądzania tym Programem b ędzie miasto i gmina Janowiec Wielkopolski, jednak cało ściowe zarz ądzanie środowiskiem w Mie ście i Gminie będzie odbywa ć si ę na kilku szczeblach. Oprócz szczebla gminnego s ą jeszcze szczeble powiatowy i wojewódzki, obejmuj ące działania podejmowane w skali powiatu i województwa, a tak Ŝe szczeble jednostek organizacyjnych, obejmuj ących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystaj ące ze środowiska. Na ka Ŝdą z tych jednostek nało Ŝone s ą ró Ŝne (czasami zbie Ŝne) obowi ązki. Na innych zasadach odbywa si ę zarz ądzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystaj ących ze środowiska. Kieruj ą si ę one głównie rachunkiem (efektami) ekonomicznym i zasadami konkurencji rynkowej, cho ć powszechne staje si ę tak Ŝe uwzgl ędnianie głosu opinii społecznej. Na tym szczeblu zarz ądzane środowiskiem odbywa si ę przez: − dotrzymywanie wymaga ń stawianych przez przepisy prawa, − porz ądkowanie technologii i re Ŝimów obsługi urz ądze ń, − modernizacje stosowanych technologii, − eliminowanie technologii uci ąŜ liwych dla środowiska, − instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska, − stał ą kontrole zanieczyszcze ń. Instytucje działaj ące w ramach administracji, a odpowiedzialne za wykonanie i egzekwowanie prawa maj ą głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez: − racjonalne planowanie przestrzenne, − kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, − porz ądkowanie działalno ści zwi ązanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska, − instalowanie urz ądze ń i instalacji ochrony środowiska. Instrumenty słu Ŝą ce do zarz ądzania Programem Ochrony Środowiska wynikaj ą z obowi ązuj ących aktów prawnych (np. Prawo ochrony środowiska, ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach, itp.) i mo Ŝna je podzieli ć na instrumenty prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne.

9.1.1. INSTRUMENTY PRAWNE

Do instrumentów prawnych zaliczamy: − pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane, − decyzje zwi ązane z gospodark ą odpadami, − koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacje surowców mineralnych,

115 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

− raporty oddziaływania na środowisko planowanych czy istniej ących inwestycji, − uchwały zatwierdzaj ące plany zagospodarowania przestrzennego, − decyzje ustalaj ące lokalizacj ę inwestycji celu publicznego lub warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, − decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsi ęwzi ęć , − strategiczne oceny oddziaływania inwestycji oraz opracowywanych planów i programów na środowiska. Szczególnym instrumentem prawnym jest od niedawna monitoring, czyli kontrola jako ści stanu środowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badania jako ści środowiska, jak te Ŝ w odniesieniu do ilo ści zasobów środowiska. Obecnie, wprowadzenie bada ń monitoringowych jako obowi ązuj ących, czyni ą je instrumentem o znaczeniu prawym.

9.1.2. INSTRUMENTY FINANSOWE

Do instrumentów finansowych zaliczamy: − opłaty za korzystanie ze środowiska – za emisje zanieczyszcze ń do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, za składowanie odpadów, za powierzchni ę, z której odprowadzane s ą ścieki, − administracyjne kary pieni ęŜ ne, − odpowiedzialno ść cywilna, karna i administracyjna, − kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska, − pomoc publiczna na ochron ę środowiska w postaci preferencyjnych po Ŝyczek i kredytów, dotacji, odrocze ń, rozło Ŝenia na raty i umorze ń płatno ści wobec bud Ŝetu pa ństwa i funduszy ekologicznych, zwolnie ń i ulg podatkowych.

9.1.3. INSTRUMENTY SPOŁECZNE

Uzgodnienia ze społecze ństwem poprzez udział społecze ństwa w podejmowaniu decyzji i uchwalaniu dokumentacji są wa Ŝnym elementem skutecznego zarz ądzania, opartego o zasady zrównowa Ŝonego rozwoju i uwzgl ędnianie racji społecznych. Mo Ŝna je podzieli ć na: 1. Narz ędzia dla usprawnienia współpracy i budowania partnerstwa tzw. „uczenie si ę poprzez działanie”. Mo Ŝna w nich wyró Ŝni ć dwie kategorie dotycz ące: − działa ń samorz ądów (dokształcanie profesjonalne i system szkole ń, interdyscyplinarny model pracy, współpraca i partnerstwo w systemach sieciowych), − powi ąza ń mi ędzy władzami samorz ądowymi a społecze ństwem (udział społecze ństwa w zarz ądzaniu poprzez system konsultacji i debat publicznych, wprowadzenie mechanizmów, tzw. budowania świadomo ści – kampanie edukacyjne). 2. Narz ędzia dla formułowania, integrowania i wdro Ŝenia polityk środowiskowych: − środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty, − strategie i plany działa ń, − systemy zarz ądzania środowiskiem, − ocena wpływu na środowisko (udział społecze ństwa w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko),

116 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

− ocena strategii środowiskowych. 3. Narz ędzia wł ączaj ące mechanizmy rynkowe w realizacje zrównowa Ŝonego rozwoju: − opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska), − regulacje cenowe, − regulacje u Ŝytkowania, oceny inwestycji, − środowiskowe zalecenia dla bud Ŝetowania, − kryteria środowiskowe w procedurach przetargowych. 4. Narz ędzia dla pomiaru, oceny i monitorowania skutków zrównowa Ŝonego rozwoju: − wska źniki równowagi środowiskowej, − ustalenie wyra źnych celów operacyjnych, − monitorowanie skuteczno ści procesów zarz ądzania.

Kolejnym, bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Pod tym poj ęciem nale Ŝy rozumie ć ró Ŝnorodne działania, które zmierzaj ą do kształtowania świadomo ści ekologicznej społecze ństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków. Podstaw ą jest tu rzetelne i ci ągłe przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie si ę władz samorz ądów lokalnych ze społecze ństwem na drodze podejmowanych działa ń inwestycyjnych.

Wa Ŝna dla ochrony środowiska jest równie Ŝ współpraca pomi ędzy powiatowymi i gminnymi słu Ŝbami ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami gospodarczymi. Wzajemne relacje powinny opiera ć si ę na partnerstwie, które b ędą prowadziły do wspólnej realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć . Pozarz ądowe organizacje ekologiczne mog ą zajmowa ć si ę zarówno działaniami planistycznymi (np. opracowywa ć operaty ochrony przyrody dla Nadle śnictw), prowadzi ć konstruktywne, fachowe programy ochrony ró Ŝnych gatunków czy typów siedlisk, realizowa ć pro środowiskowe inwestycje (np. zwi ązane z alternatywnymi źródłami energii), itp. Tradycyjn ą rol ą organizacji jest te Ŝ prowadzenie kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska i monitoringu i wł ączanie si ę do strategicznych ocen oddziaływania inwestycji i projektów na środowisko.

Niezb ędne jest, aby prowadzona komunikacja społeczna obj ęła swym zasi ęgiem wszystkie grupy społecze ństwa. Bardzo wa Ŝną spraw ą jest wła ściwe, rzetelne i odpowiednio wcze śniejsze informowanie tych mieszka ńców, których planowane inwestycje b ędą dotyczyły w sposób bezpo średni. Podmioty zajmuj ące si ę rozwojem lokalnym oraz podmioty gospodarcze nie mog ą dopu ści ć do zaistnienia sytuacji, kiedy to mieszka ńcy dowiaduj ą si ę o planowanych zamierzeniach z „innych” źródeł np. prasy. W takim przypadku wielokrotnie zajm ą oni postaw ę negatywn ą w stosunku do planowanej inwestycji. Edukacja i informacja z komunikacj ą s ą ze sob ą ści śle powi ązane, bowiem dobra i wła ściwa informacja pot ęguje proces edukacji.

9.1.4. INSTRUMENTY STRUKTURALNE

Do instrumentów strukturalnych nale Ŝą wszelkie programy strategiczne np. strategie rozwoju, plany rozwoju lokalnego wraz z programami sektorowymi, a tak Ŝe program ochrony środowiska, i to one wytyczaj ą główne tendencje i kierunki działa ń w ramach rozwoju

117 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019 gospodarczego, społecznego, infrastrukturalnego i ochrony środowiska. Nadrz ędnym dokumentem powinna by ć Strategia Rozwoju Gminy, któr ą miasto i gmina Janowiec Wielkopolski ju Ŝ posiada (Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012 - 2022). Dokument ten jest baz ą dla opracowania programów sektorowych np. dotycz ących rozwoju obszarów wiejskich, przemysłu, ochrony zdrowia, turystyki, ochrony środowiska, itp. W programach tych powinny by ć uwzgl ędnione z jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej wytyczone pewne ramy tego rozwoju, warunkowane trosk ą o stan środowiska. Oznacza to, Ŝe ochrona środowiska na terenie Gminy wymaga podejmowania pewnych działa ń w okre ślonych dziedzinach gospodarki, jak i codziennego Ŝycia jego mieszka ńców. Ka Ŝda Gmina decyduje o kształtowaniu swojej przestrzeni geograficznej, sposobie zarz ądzania środowiskiem i tworzeniem lepszego modelu Ŝycia swoich mieszka ńców. Program Ochrony Środowiska jest jednym z elementów prowadzenia ekorozwoju gminy, który powinien nawi ązywa ć do: − Polityki Ekologicznej Polski, − programów ekologicznych wy Ŝszego szczebla, − lokalnych warto ści zasobów i zagro Ŝenia środowiskowego, − lokalnej świadomo ści, ch ęci i mo Ŝliwo ści działania. Lokalny rozwój powinien nast ępowa ć bez degradacji zasobów przyrody i jej ekosystemów oraz uwzgl ędnia ć warunki przyrodnicze i społeczne. Podstawowe zało Ŝenie ekorozwoju wymaga zast ąpienia filozofii maksymalnego zysku, filozofi ą wspólnego interesu. Dlatego tak wa Ŝne jest współdziałanie samorz ądu gminnego i mieszka ńców Miasta i Gminy. Wła śnie w Gminie, wspólny interes jest szczególnie wa Ŝny i musi uwzgl ędnia ć potrzeby wszystkich mieszka ńców. Jest to model Ŝycia, w którym ludzie staraj ą si ę Ŝyć w zgodzie z przyrod ą i mie ć wpływ na otaczaj ącą ich rzeczywisto ść społeczn ą i gospodarcz ą. Dobre warunki środowiskowe wpływaj ą na rozwój gospodarczy Miasta i Gminy i popraw ę warunków zdrowotnych. Drog ą ich osi ągni ęcia powinien by ć program ekorozwoju Gminy, którego cz ęś ci ą jest aktualizowany Program Ochrony Środowiska oraz przestrzeganie jego zało Ŝeń.

9.2. MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

9.2.1. ZASADY MONITORINGU

W procesie wdra Ŝania Programu wa Ŝna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zada ń w nim wyznaczonych z punktu widzenia osi ągni ęcia zało Ŝonych celów. Z tego wzgl ędu wa Ŝne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie, którego b ędzie mo Ŝliwe dokonanie oceny procesu wdra Ŝania oraz b ędą mogły by ć dokonane modyfikacje Programu. Monitoring powinien by ć sprawowany w nast ępuj ących zakresach: − monitoring środowiska, − monitoring programu, − monitoring odczu ć społecznych.

118 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Monitoring środowiska System kontroli środowiska, jest narz ędziem wspomagaj ącym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarz ądzania środowiskiem. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działa ń na rzecz ochrony środowiska i mo Ŝe by ć traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska. Jest jednym z najwa Ŝniejszych kryteriów, na podstawie, których tworzona jest nowa polityka. Mierniki efektów ekologicznych s ą w znacznym stopniu dost ępne jako wielko ści mierzone w ramach istniej ących systemów kontroli i monitoringu. Pomiary poziomów emisji i immisji zanieczyszcze ń do powietrza atmosferycznego, zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, s ą wykonywane w ramach działalno ści np. WIO Ś, PIG, a przyrost obszarów aktywnych przyrodniczo (lasów, łąk, terenów parkowych, form ochrony przyrody) znany jest instytucjom takim jak np. Urz ąd Miejski, RDLP, RDO Ś, zarz ądcom parków i innym.

Monitoring Programu Najwa Ŝniejszym wska źnikiem jest monitorowanie realizacji poszczególnych zada ń. Rada Miejska b ędzie oceniała, co dwa lata stopie ń wdro Ŝenia Programu, natomiast na bie Ŝą co b ędzie kontrolowany post ęp w zakresie wykonania przedsi ęwzi ęć zdefiniowanych w Programie. Okresowa ocena realizacji przedsi ęwzi ęć przewidzianych do realizacji w harmonogramie PO Ś i analiza wyników tej oceny b ędą stanowiły wkład dla listy przedsi ęwzi ęć , obejmuj ących kolejne okresy realizacji zada ń. Cykl ten będzie si ę powtarzał, co ka Ŝde dwa lata, co zapewni ci ągły nadzór nad wykonaniem Programu. W przypadku nie osi ągni ęcia zaplanowanych zamierze ń nale Ŝy dokona ć analizy sytuacji i pozna ć jej przyczyny. Powodem mog ą by ć np. brak czasu, środków finansowych, zasobów ludzkich lub te Ŝ zmiana kolejno ści przewidzianych w Programie zada ń priorytetowych. W cyklach czteroletnich b ędzie oceniany stopie ń realizacji celów ekologicznych (okre ślonych w tym dokumencie do ko ńca 2015 roku). Ocena ta b ędzie baz ą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymaga ń zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, a dotycz ących okresu, na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu ochrony środowiska. Na poni Ŝszym schemacie przedstawiono harmonogram monitoringu realizacji Programu.

Tabela 47. Harmonogram monitoringu i sprawozda ń z Programu Monitoring 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Monitoring stanu środowiska Mierniki efektywno ści Programu Ocena za lata za lata za lata za lata realizacji listy 2010-2011 2012-2013 2014-2015 2016-2017 przedsi ęwzi ęć Raporty z realizacji Programu Aktualizacja Programu

Ochrony Środowiska

119 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Monitoring odczu ć społecznych Monitoring odczu ć społecznych jest sprawowany na podstawie bada ń opinii społecznej i specjalistycznych opracowa ń słu Ŝą cych jako ściowej ocenie udziału społecze ństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a tak Ŝe ocenie odbioru przez społecze ństwo efektów Programu, mi ędzy innymi przez ilo ść i jako ść interwencji zgłaszanych do organów kontrolnych w stosunku na naruszania norm środowiskowych.

9.2.2. MONITOROWANIE ZAŁO śONYCH EFEKTÓW EKOLOGICZNYCH

W ocenie post ępu wdra Ŝania Programu Ochrony Środowiska oraz jego faktycznego wpływu na środowisko pomocna jest analiza i monitorowanie załoŜonych efektów ekologicznych. Powinno by ć ono realizowane przy pomocy wska źników (mierników) stanu środowiska i zmian presji na środowisko, a tak Ŝe na wska źnikach świadomo ści społecznej. W tabeli zamieszczonej poni Ŝej zaproponowano najistotniejsze wska źniki, przyjmuj ąc, Ŝe lista ta nie jest wyczerpuj ąca i mo Ŝe by ć modyfikowana.

Tabela 48. Wska źniki monitorowania efektywno ści Programu Poszczególne lata Poniesione nakłady Jedno- finansowe – obowi ązywania Programu Źródło informacji Wska źnik stka % wykorzystania o wska źnikach miary zało Ŝonych nakładów (lata 2012 - 2015) finansowych Zasoby przyrodnicze % powierzchni Gminy obj ętej prawn ą % pow. RDO Ś, Gmina, GUS ochron ą przyrody liczba pomników przyrody szt. RDO Ś, Gmina % powierzchni Gminy obj ęty u Ŝytkami % pow. RDLP, GUS, Gmina le śnymi roczna powierzchnia nasadze ń / ha Gminy, Nadle śnictwo zalesie ń ilo ść wykonanych działa ń szt,/ ha Gmina piel ęgnacyjnych parków Powierzchnia ziemi powierzchnia terenów ha Gmina, Powiat zrekultywowanych powierzchnia obszarów ha Gmina, Powiat eksploatowanych złó Ŝ ha / powierzchnia gruntów ornych Gmina, Powiat % pow. Okr ęgowa Stacja udział gleb kwa śnych i bardzo % Chemiczno – Rolnicza, kwa śnych WIO Ś Okr ęgowa Stacja udział poszczególnych klas % pow. Chemiczno – Rolnicza, bonitacyjnych gleb (grunty orne) Powiat powierzchnia gleb ochronnych ha Gmina Wody powierzchniowe i podziemne klasa jako ść cieków wodnych WIO Ś, PSSE wód klasa jako ść wód w zbiornikach wodnych WIO Ś, PSSE wód przekraczane wska źniki w wodach rodzaj WIO Ś, PSSE powierzchniowych klasa jako ść wód podziemnych WIO Ś, PIG wód przekraczane wska źniki rodzaj WIO Ś, PIG, PSSE, ZUM

120 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Poszczególne lata Poniesione nakłady Jedno- finansowe – obowi ązywania Programu Źródło informacji Wska źnik stka % wykorzystania o wska źnikach miary zało Ŝonych nakładów (lata 2012 - 2015) finansowych przekraczane wska źniki rodzaj Gmina w monitoringu składowiska odpadów liczba uj ęć wody komunalnych szt. Gmina, ZUM m3/d wydajno ść uj ęć wody Gmina, ZUM m3/rok długo ść sieci wodoci ągowej km Gmina, ZUM, GUS liczba przył ączy wodoci ągowych szt. Gmina, ZUM, GUS % procent mieszka ńców obj ętych sieci ą ogółu Gmina, ZUM, GUS wodoci ągow ą miesz. długo ść zlikwidowanej sieci km Gmina, ZUM z materiałów azbestowych % udział ludno ści obsługiwanej przez ogółu Gmina, ZUM, GUS oczyszczalnie ścieków miesz. długo ść sieci kanalizacyjnej km Gmina, ZUM, GUS długo ść sieci kanalizacji deszczowej km Gmina, ZUM liczba przył ączy kanalizacyjnych szt. Gmina, ZUM, GUS liczba szamb szt. Gmina liczba przydomowych oczyszczalni szt. Gmina, Powiat ścieków ilo ść odprowadzonych ścieków dam 3 ZUM, GUS, Gmina ilo ść wytworzonych osadów Mg ZUM, GUS, Gmina ściekowych, w tym wykorzystanych ilo ść ładunków zanieczyszcze ń w ściekach dopływaj ących do kg/rok ZUM oczyszczalni ilo ść ładunków zanieczyszcze ń w ściekach odpływaj ących kg/rok ZUM z oczyszczalni powierzchnia gruntów ha / Gmina, ZUM, Spółka Wodna zmeliorowanych % pow. ilo ść zmodernizowanych urz ądze ń szt. / Gmina, ZUM, Spółka Wodna wodnych km Powietrze atmosferyczne roczna emisja zanieczyszcze ń z zakładów produkcyjnych / Mg/rok Urz ąd Marszałkowski transportu ilo ść zakładów przekraczaj ących szt. WIO Ś dopuszczalne poziomy emisji jako ść powietrza w strefie ocena WIO Ś przekraczane wska źniki jako ści rodzaj WIO Ś powietrza ilo ść przeprowadzonych szt. Gmina termomodernizacji ilo ść funkcjonuj ących kotłowni szt. Gmina zbiorczych Hałas ilo ść zakładów przekraczaj ących szt. WIO Ś dopuszczalne poziomy emisji ilo ść przekrocze ń dopuszczalnych poziomów hałasu na trasach szt. WIO Ś, zarz ądcy dróg, GPR komunikacyjnych Pola elektromagnetyczne ilo ść emitorów pól elektromagnetycznych: liniowych, szt. Powiat, Gmina, WIO Ś punktowych wielko ść zanotowanej emisji WIO Ś

121 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Poszczególne lata Poniesione nakłady Jedno- finansowe – obowi ązywania Programu Źródło informacji Wska źnik stka % wykorzystania o wska źnikach miary zało Ŝonych nakładów (lata 2012 - 2015) finansowych Racjonalne uŜytkowanie zasobów naturalnych ilo ść zu Ŝytej wody m3 - na 1 mieszka ńca na rok Gmina, ZUM, GUS osoba - na 1 korzystaj ącego na rok zu Ŝycie energii kW Zakład Energetyczny, GUS - na 1 mieszka ńca na rok liczba instalacji działaj ących szt. WIO Ś, Gmina, GUS w oparciu o energi ę odnawialn ą Edukacja ekologiczna liczba projektów zrealizowanych na Gmina, Powiat, organizacje, szt. rzecz ochrony środowiska Nadle śnictwo ilo ść ście Ŝek przyrodniczo – szt. Powiat, Gmina dydaktycznych Powa Ŝne awarie Gmina, Powiat, WIO Ś, KP ilo ść sytuacji awaryjnych szt. PSP ilo ść wyemitowanych substancji Mg, l KP PSP, WIO Ś niebezpiecznych ilo ść zakładów o zwi ększonym ryzyku szt. Gmina, WIO Ś wyst ąpienia powa Ŝnej awarii długo ść przesyłowych ruroci ągów km Gmina, eksploatatorzy sieci

122 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA

Wybrane akty prawne:

Stan prawny na stycze ń 2013 r.

Regulacje prawne w zakresie ochrony środowiska zawarte s ą w wielu ustawach i aktach wykonawczych (rozporz ądzeniach). Do najwa Ŝniejszych z nich, w kontek ście realizacji niniejszego Programu, nale Ŝy zaliczy ć: − ustawa z dn. 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U 2008 r. Nr 25 poz. 150 ze zm.), − ustawa z dn. 10.01.2012 r. Prawo Wodne (Dz. U. 2012, poz. 145 ze zm.), − ustawa z dn. 06.04.2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2009 r. Nr 151 poz. 1220 ze zm.), − ustawa z dn. 13.09.1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminie (Dz. U. 2012 r. poz. 391), − ustawa z dn. 07.06.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. 2006 r., Nr 123, poz. 858 ze zm.), − rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dn. 29.03.2007 r. w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi (Dz. U. 2007, Nr 61 poz. 417 ze zm.), − rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dn. 08.04.2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jako ści ą wody w k ąpieliskach i miejscu wykorzystywanym do k ąpieli (Dz. U. 2011 r., Nr 86 poz. 478), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dn. 24.08.2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2012 r., Nr 0, poz. 1031), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dn. 22.12.2004 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. 2004 r. Nr 283 poz. 2841 aktualnie nie obowi ązuje), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dn. 24.07.2006 r. w sprawie warunków, jakie nale Ŝy spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2006 r. Nr 137 poz. 984), − Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dn. 23.07.2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. 2008 r. Nr 143 poz. 896), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dn. 14.06.2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2007 r. Nr 120 poz. 826), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dn. 30.10.2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. 2003 r. Nr 192 poz. 1883), − rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dn. 30.12.2002 r. w sprawie powa Ŝnych awarii obj ętych obowi ązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. 2003 r. Nr 5 poz. 58), − rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dn. 27.10.2008 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. 2008 r. Nr 198 poz. 1226).

123 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Literatura i wybrane dokumenty programowe:

− Wytyczne sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzie ń 2002 r., − Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016, − Program Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2011 - 2014, z perspektyw ą na lata 2015 – 2018 (2011 r.), − Program Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu śni ńskiego na lata 2008 - 2011, z perspektyw ą na lata 2012 - 2015 (2009 r.), − Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami miasta i gminy Janowiec Wielkopolski (2008 r.), − Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012 - 2022, − Wieloletnia Prognoza Finansowa Gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2013 – 2020, − Bud Ŝet Gminy Janowiec Wielkopolski na 2013 rok, − Raporty o stanie środowiska województwa kujawsko - pomorskiego, WIO Ś Bydgoszcz, − Strategia działania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska I Gospodarki Wodnej na lata 2013-2016 z perspektyw ą do 2020 r. (wrzesie ń 2012 r.) − Projekt zało Ŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Janowiec Wielkopolski na lata 2012 – 2027, Westmor Consulting Agata Drzewiecka, 2012 r.

Dost ępne strony internetowe:

www.sejm.gov.pl www.gios.gov.pl www.stat.gov.pl www.wios.bydgoszcz.pl natura2000.gdos.gov.pl www.bazakolejowa.pl www.nfosigw.gov.pl www.janowiec.wlkp.bip.net.pl www.wfosigw.torun.pl www.bip.powiat.znin.pl

Materiały w posiadaniu Urz ędu Miejski w Janowcu Wielkopolskim:

− decyzje, − pozwolenia, − umowy, − raporty i sprawozdania ilo ściowe, − opracowania, − statystyki, − uchwały.

124 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Materiały przekazane przez instytucje:

- Urz ąd Marszałkowski w Toruniu, - Starostwo Powiatowe w śninie, - Zarz ąd Dróg Powiatowych w śninie, - Zakład Usług Miejskich w Janowcu Wielkopolskim, - Pomorsk ą Spółk ę Gazownicz ą Sp. z o.o.

125 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

SPIS TABEL

Tabela 1. Analiza wieloletnia liczby ludno ści ...... 9 Tabela 2. Ruch naturalny ludno ści ...... 10 Tabela 3. Bezrobocie na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski ...... 11 Tabela 4. U Ŝytkowanie ziemi w mie ście i gminie Janowiec Wielkopolski ...... 12 Tabela 5. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON ...... 15 Tabela 6. Produkcja rolnicza na terenie Miasta i Gminy ...... 16 Tabela 7. Hodowla zwierz ąt na terenie Miasta i Gminy ...... 16 Tabela 8. Zestawienie ilo ści gospodarstw rolnych ...... 17 Tabela 9. Uj ęcia wód na cele komunalne eksploatowane na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski ...... 19 Tabela 10. Dane dotycz ące wodoci ągów ...... 21 Tabela 11. Dane dotycz ące kanalizacji ...... 23 Tabela 12. Wykaz obszarów, z których odprowadzane są wody opadowe i roztopowe ...... 25 Tabela 13. Ewidencja zbiorników bezodpływowych na terenie Gminy ...... 28 Tabela 14. Rejestr przydomowych oczyszczalni ścieków ...... 29 Tabela 15. Informacja o oczyszczalni ścieków we Flantrowie (2011 r.) ...... 31 Tabela 16. Zestawienie długo ści linii elektroenergetycznych ...... 33 Tabela 17. Zu Ŝycie energii elektrycznej ...... 33 Tabela 18. Wykaz anten nadawczych na terenie Gminy ...... 34 Tabela 19. Systemy grzewcze stosowane w obiektach uŜyteczno ści publicznej ...... 36 Tabela 20. Systemy grzewcze stosowane w podmiotach gospodarczych ...... 36 Tabela 21. Systemy grzewcze stosowane w budynkach wielorodzinnych ...... 37 Tabela 22. Wykaz dróg powiatowych na terenie Gminy...... 38 Tabela 23. Ewidencja dróg gminnych ...... 39 Tabela 24. Decyzje administracyjne dot. zamkni ętego składowiska odpadów (na podstawie karty składowiska za 2011 rok) ...... 42 Tabela 25. Wykaz koncesji wydanych na terenie Gminy ...... 46 Tabela 26. Wykaz złó Ŝ kopalin na terenie gminy Janowiec Wielkopolski ...... 47 Tabela 27. Klasy bonitacyjne u Ŝytków rolnych na terenie Gminy ...... 48 Tabela 28. Zestawienie bada ń prowadzonych na terenie Gminy w latach 2009-2011 ...... 49 Tabela 29. Wyniki bada ń odczynu i potrzeby wapniowania gleb na terenie Gminy ...... 51 Tabela 30. Zawarto ść fosforu, potasu i magnezu w glebach na terenie Gminy ...... 52 Tabela 31. Wyniki bada ń wód podziemnych na składowisku odpadów w Zrazimiu w roku 2011 ...... 60 Tabela 32. Wykaz powierzchni zmeliorowanych na terenie Gminy ...... 63 Tabela 33. Wykaz decyzji na wykonanie urz ądze ń wodnych na terenie Gminy ...... 63 Tabela 34. Wyniki monitoringu rzek na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski ...... 65 Tabela 35. Wyniki monitoringu jezior z terenu miasta i gminy Janowiec Wielkopolski ...... 65 Tabela 36. Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach na oczyszczalni we Flantrowie (2011 r.) ....67 Tabela 37. Wyniki bada ń jako ści powietrza ze stacji monitoringowych ...... 69 Tabela 38. Normowane st ęŜ enia zanieczyszcze ń powietrza w 2011 roku ze stałych stacji pomiarowych na terenie powiatu Ŝni ńskiego ...... 69 Tabela 39. Emisja energetyczna zanieczyszcze ń z województwa kujawsko – pomorskiego w 2011 r. na trenie powiatu Ŝni ńskiego ...... 70 Tabela 40. Emisja technologiczna zanieczyszcze ń z województwa kujawsko – pomorskiego w 2011 roku na terenie powiatu Ŝni ńskiego ...... 70 Tabela 41. Wyniki bada ń monitoringowych jako ści powietrza ...... 70 Tabela 42. Pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza ...... 71 Tabela 43. Zakłady korzystaj ące ze środowiska – emituj ące substancje do powietrza z instalacji o mocy poni Ŝej 5 MW (2011 rok) ...... 72 Tabela 44. Zakłady korzystaj ące ze środowiska – emituj ące substancje do powietrza z instalacji o mocy powy Ŝej 5 MW (2011 rok) ...... 74 Tabela 45. Decyzje o dopuszczalnych poziomach hałasu ...... 76

126 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Janowiec Wielkopolski Green Key na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 - 2019

Tabela 46. Ewidencja pomników przyrody na terenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski ...... 84 Tabela 47. Harmonogram monitoringu i sprawozda ń z Programu ...... 119 Tabela 48. Wska źniki monitorowania efektywno ści Programu ...... 120

SPIS RYCIN

Ryc. 1. Poło Ŝenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na tle s ąsiaduj ących gmin ...... 8 Ryc. 2. Poło Ŝenie miasta i gminy Janowiec Wielkopolski na tle podziału fizyczno - geograficznego Polski ...... 9 Ryc. 3. Rozmieszczenie anten nadawczych telefonii komórkowej (kolor ró Ŝowy – sie ć T- Mobile, Ŝółty – sie ć Orange, zielony – Plus, niebieski – Mobyland, Areo) ...... 35 Ryc. 4. Lokalizacja składowiska odpadów na terenie gminy Janowiec Wielkopolski ...... 42 Ryc. 5. Poło Ŝenie gminy Janowiec Wielkopolski na tle GZWP...... 55 Ryc. 6. Poło Ŝenie gminy Janowiec Wielkopolski na tle JCWPd 42 i JCWPd 43 ...... 57 Ryc. 7. Poło Ŝenie punktów monitoringu ilo ściowego i chemicznego w pobli Ŝu gminy Janowiec Wielkopolski...... 58 Ryc. 8. Obszary zagro Ŝone podtopieniami w gminie Janowiec Wielkopolski ...... 64 Ryc. 9. Monitoring jezior na terenie powiatu Ŝni ńskiego...... 66 Ryc. 10. Zasi ęg obszarów NATURA 2000 w s ąsiedztwie gminy Janowiec Wielkopolski ...... 83

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Liczba ludno ści w mie ście i gminie Janowiec Wielkopolski na przestrzeni lat 2001- 2011 ...... 10 Wykres 2. Struktura u Ŝytkowania gruntów w mie ście Janowiec Wielkopolski (powierzchnia w ha) ...... 13 Wykres 3. Struktura u Ŝytkowania gruntów na terenie wiejskim gminy Janowiec Wielkopolski (powierzchnia w ha) ...... 13 Wykres 4. Struktura u Ŝytkowania gruntów w mie ście i gminie Janowiec Wielkopolski (powierzchnia w ha) ...... 14

127