Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytet Jagielloński

Lot ku nieśmiertelności. Mistrzowskie wizerunki Adama Małysza (sezony 2000/2001 i 2001/2002) i Kamila Stocha (sezony 2012/2013 i 2013/2014) w relacjach Telewizji Polskiej

Tomasz Skupień (Nr albumu 1055180)

Opiekun pracy Prof. dr hab. Kazimierz Wolny-Zmorzyński

Kraków 2014 Reedycja: Jordanów 2018 Niniejsza wersja pracy magisterskiej „Lot ku nieśmiertelności…” została opracowana 4 lata po jej obronie. Od tego czasu wiele wydarzyło się w świecie skoków narciarskich i nie tylko. , ale też i cała drużyna skoczków, w imponującym stylu osiągnęła kolejne laury pod wodzą nowego trenera, Stefana Horngachera. W tym czasie nastąpił także „powrót” Adama Małysza do dyscypliny – został dyrektorem PZN ds. skoków i kombinacji norweskiej.

Poniższa praca w praktycznie niezmienionej formie skupia się na zakładanych w tytule okresach. Dlatego z perspektywy lat pewne przemyślenia mogą wydawać się mniej trafne, niż były formułowane w roku 2014. To jednak pokazuje, jak wiele i jak szybko się zmieniło – i jeszcze ile przed nami. Jej publikacja jest głównie traktowana jako podróż sentymentalna do roku 2014 oraz nastrojów panujących wtedy przed, w trackie i po Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Sochi. Miejmy nadzieję, że po IO w Pjongczang będą podobne, a nawet lepsze odczucia.

Jest to edycja, w której poprawiono błędy znalezione przez lata. Posiada również Aneks 1, w którym pojawiły się materiały dodatkowe do pracy.

Pragnę w szczególny sposób podziękować prof. dr hab. Kazimierzowi Wolnemu-Zmorzyńskiemu opiekunowi mojej pracy za poświęcony czas, wiarę w sukces i wszystkie wskazówki metodyczne i rzeczowe.

A także za wielkie, wielkie pokłady cierpliwości. Autor

Pragnę również bardzo mocno podziękować stronie Flaszka dla Morgensterna, która objęła swoim patronatem medialnym wersję pracy z roku 2018. Dzięki wielkie i nie zmieniajcie się, bo jesteście najlepsi!

2

Wołaj, kiedy Małysz skacze! Statystyczny Polak, początek XXI wieku

Wołaj, kiedy Stoch skacze! Statystyczny Polak, XXI wiek

Kinga Rusin: Gdyby nie było Małysza, nie byłoby Stocha Adam Małysz: Gdyby nie rodzice Stocha, to by go nie było… Dzień Dobry TVN, 01.06.2014

3 SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI ...... 4 WSTĘP ...... 6 ROZDZIAŁ I SPADKOBIERCY MITU DEDALA I IKARA ...... 9 1.1 JAK POZNAĆ SIĘ NA SKOKACH NARCIARSKICH ...... 9 1.2 WALKA O ODLEGŁOŚCI – HISTORIA DYSCYPLINY ...... 13 1.3 LOT NAD LECHICKIM GNIAZDEM ...... 15 1.4 KRÓTKA FIZYKA SKOKÓW NARCIARSKICH ...... 17 1.5 PRZEPIS NA ZAWODY W SKOKACH NARCIARSKICH ...... 18 ROZDZIAŁ II SPORT W CZASACH MEDIÓW ...... 26 2.1 SPORT – KIEDYŚ I DZIŚ ...... 26 2.2 WPŁYW MEDIÓW NA SPORT ...... 27 2.3 POCZĄTKI OBECNOŚCI SPORTU W MEDIACH ...... 32 2.4 WIZERUNEK SPORTOWCA ...... 33 ROZDZIAŁ III DROGA KU WIELKOŚCI ...... 37 3.1 ADAM MAŁYSZ – ORZEŁ Z WISŁY ...... 37 3.1.1 Początki ...... 37 3.1.2 Pierwsze sukcesy ...... 39 3.1.3 Małysz odlatuje rywalom ...... 41 3.1.4 Małyszomania ...... 42 3.1.5 Król dojrzewa ...... 48 3.1.6 Koniec i początek Adama Małysza ...... 51 3.1.7 Małysz mistrzem kierownicy ...... 52 3.2 KAMIL STOCH – RAKIETA Z ZĘBU ...... 55 3.2.1 Początki ...... 55 3.2.2 Pierwsze sukcesy ...... 57 3.2.3 Wzrastanie w cieniu legendy Małysza ...... 57 3.2.4 Sukcesja na tronie ...... 60 3.2.5 Kamil II Złoty ...... 61 ROZDZIAŁ IV WIZERUNEK MISTRZÓW ...... 63 4.1 PUCHAR ŚWIATA W SKOKACH NARCIARSKICH - CZYLI LATAJĄCY CYRK WALTERA HOFERA ...... 63 4.1.1 Adam Małysz – żelazny orzeł ...... 63 4.1.1.1 Sezon 2000/2001 – Skoczek nie z tego świata ...... 63 4.1.1.2 Sezon 2001/2002 – M jak Małysz, H jak Hannawald ...... 70 4.1.2 Kamil Stoch – pierwsza, druga i kolejna krew ...... 78 4.1.2.1 Sezon 2012/2013 – Skazany na sukces ...... 78 4.1.2.2 Sezon 2013/2014 – Jak zostać królem nart ...... 85 4.2 MISTRZOSTWA ŚWIATA – OD ZIMNEGO DO DOLINY PŁOMIENI ...... 101 4.2.1 Lahti 2001 - Słodkie medale Małysza ...... 101 4.2.1.1 Konkurs na skoczni dużej - K116 ...... 101 4.2.1.2 Konkurs na skoczni normalnej - K90 ...... 103 4.2.1.3 Konkursy drużynowe - K116, K90...... 105 4.2.2 Predazzo 2013 - Stoch skacze dla nas ...... 108 4.2.2.1 Konkurs na skoczni normalnej - HS106 ...... 109

4 4.2.2.2 Konkurs na skoczni dużej - HS134 ...... 112 4.2.2.3 Konkurs drużynowy na skoczni dużej - HS134 ...... 117 4.3 IGRZYSKA OLIMPIJSKIE - OD PO SOCHI ...... 122 4.3.1 Salt Lake City 2002 - O dwóch takich… i jednym Ammannie ...... 122 4.3.1.1 Informacje wstępne...... 122 4.3.1.2 Konkurs na skoczni normalnej – K90 ...... 122 4.3.1.3 Konkurs na skoczni dużej – K120 ...... 125 4.3.1.4 Konkurs drużynowy – K120...... 126 4.3.2 Sochi 2014 - Operacja S(t)och(i)...... 128 4.3.2.1 Informacje wstępne...... 128 4.3.2.2 Konkurs na skoczni normalnej – HS106 ...... 129 4.3.2.3 Konkurs na skoczni dużej – HS140 ...... 135 4.3.2.4 Konkurs drużynowy – HS140 ...... 143 4.3.2.5 Olimpijskie post scriptum ...... 146 ZAKOŃCZENIE ...... 149 BIBLIOGRAFIA ...... 155 SPIS ZDJĘĆ, TABEL I WYKRESÓW ...... 199 PODZIĘKOWANIA ...... 203 ANEKS 1 ...... 205

5 WSTĘP

20 marca 2011 roku, w pobliżu słoweńskiej Planicy, u stóp mamuciej skoczni Velikanki, tuż po godzinie 12 czasu polskiego, Adam Małysz po raz ostatni stanął na podium Pucharu Świata w skokach narciarskich. W występie wieńczącym nie tylko sezon 2010/2011, ale też karierę, na trudnym mamucie i przy loteryjnych warunkach, zajął 3. miejsce.1 Tym samym awansował na 3. pozycję w klasyfikacji generalnej pucharu świata kończącego się sezonu.2 Przez kolejny tydzień cała Polska żyła nadchodzącym, uroczystym zakończeniem jego kariery – miało to mieć miejsce 26 marca 2011 roku w Zakopanem. W tym czasie przypominano osiągnięcia z bogatej kariery Orła z Wisły. Zadawano też pytania, co dalej z Małyszem oraz polskimi skokami. Na ten jeden tydzień polskie media zapomniały o tak gorącym wtedy temacie śledztwa smoleńskiego, skupiając uwagę na pożegnaniu mistrza (Szymon Hołownia skomentował to nawet określeniem, że dokonano „beatyfikacji” Adama Małysza przez media).3 Jednak nie o tym jest ta praca. Tego samego dnia, 20 marca 2011 roku, na tym samym podium Pucharu Świata, miejsce zajął inny Polak. Był to Kamil Stoch, który po skoku na 215,5 metra wygrał zawody.4 Przez wielu komentatorów i obserwatorów było to odczytywane jako swoiste przekazanie schedy w polskich skokach – dotychczasowy lider oraz „król” Małysz ustępował miejsca młodemu, ale już doświadczonemu Stochowi. Zdjęcie 1 Kamil Stoch, i Adam Małysz na podium zawodów Pucharu Świata w Planicy Zastanawiano się, na ile Kamil 20.03.2011. Źródło: TVP1 Stoch będzie potrafił zastąpić Adama Małysza i czy polskie skoki będą istnieć bez Orła z Wisły.

1 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3125/2011JP3125RL.pdf, dostęp na 12.05.2014. 2 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3125/2011JP3125WC.pdf, dostęp na 12.05.2014. 3 Źródło: http://www.newsweek.pl/malysz-10-kwietnia-w-biedronce,74376,1,1.html, dostęp na 12.05.2014. 4 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3125/2011JP3125RL.pdf, dostęp na 12.05.2014.

6 Ostatnie dwa sezony dały odpowiedź na te pytania. Kamil Stoch nie zastąpił Adama Małysza – on napisał własną historię. Co prawda zdobywając tytuł mistrza świata w Val di Fiemme, stając dwukrotnie na ostatnim podium klasyfikacji generalnej Pucharu Świata (3. i 1. miejsce) i wygrywając do tej pory 13 konkursów indywidualnych, nawiązał do największych czasów Orła z Wisły. Ale zdobywając dwa złote medale na Igrzyskach Olimpijskich w Sochi, osiągnął to, czego Adam Małysz, pomimo czterech startów na igrzyskach, nigdy nie zdobył. I to na pewno nie wszystko, co Rakieta z Zębu5, bo tak się o nim mówi, ma jeszcze do powiedzenia na światowych skoczniach. Wizerunek Adama Małysza był już wielokrotnie analizowany na różnych płaszczyznach, nie tylko tej medialnej. Od jego nazwiska powstało pojęcie małyszomanii – zjawiska socjologicznego, w którym postać Małysza została przez Polaków wyniesiona ponad obraz zwykłego sportowca osiągającego sukcesy, a stała się symbolem pewnej epoki, nowej nadziei oraz prawdziwych wartości. W stosunku do Kamila Stocha takich analiz na szeroką skalę jeszcze nie przeprowadzano. Sukcesy tego młodego zawodnika, pomimo że równie spektakularne jak Adama Małysza, nie wywołują już takiego poruszenia. Celem niniejszy pracy będzie próba porównania wizerunku dwóch polskich mistrzów nart w relacjach Telewizji Polskiej. Pod uwagę zostaną wzięte sezony: dla Adama Małysza 2000/2001 i 2001/2002, a dla Kamila Stocha 2012/2013 i 2013/2014. W tych okresach każdy z zawodników występował w Pucharze Świata, na Mistrzostwach Świata i Igrzyskach Olimpijskich, osiągając bardzo dobre wyniki. W trakcie tych zawodów został zbudowany wizerunek każdego z nich. Można byłoby założyć, że oba były kreowane w podobny sposób i próbowały odwoływać się do podobnych wartości. Jako materiał badawczy posłużą relacje telewizyjne z poszczególnych zawodów realizowane przez Telewizję Polską. Metodą przyjętą podczas pracy będzie metoda opisowo- historyczna. Pracę podzielono na 4 rozdziały. W pierwszym zarysowana zostanie teoria oraz historia skoków narciarskich. W nim pojawi się też wyjaśnienie niektórych pojęć, używanych w następnych częściach pracy. W drugim rozdziale będzie przedstawiona teoria dotycząca wizerunku: czym jest, co się na niego składa. Zostanie także poruszona kwestia wpływu transmisji telewizyjnych na zawody sportowe, a tym samym na wizerunek zawodników biorących w nich udział. W kolejnym, trzecim rozdziale, zaprezentowane

5 Źródło: http://sport.wp.pl/kat,1039867,title,Kamil-Stoch-podwojna-zlota-Rakieta-z- Zebu,wid,16410321,wiadomosc.html?ticaid=112b64&_ticrsn=3, dostęp na 12.05.2014.

7 będą krótkie biografie Adama Małysza oraz Kamila Stocha. Ostatni, czwarty rozdział, zawierać będzie analizę materiałów wideo. W zakończeniu praca zostanie podsumowana – poprzez wykazanie podobieństw i różnic w wizerunkach Adama Małysza i Kamila Stocha.

8 ROZDZIAŁ I Spadkobiercy mitu Dedala i Ikara

W niniejszej pracy analizowane będą postacie skoczków narciarskich. Dyscyplina przez nich uprawiana należy do jednych z bardziej widowiskowych. To właśnie o skokach na nartach Włodzimierz Szaranowicz, znany komentator oraz szef TVP Sport, mówi, że jest „spełnieniem mitu o Dedalu i Ikarze”6. W tym rozdziale przedstawię pokrótce historię tej dyscypliny sportu, wkład naszych rodaków w nią oraz zasady i pojęcia, których znajomość ułatwi dalszą lekturę pracy.

1.1 Jak poznać się na skokach narciarskich Według encyklopedii A-Z skoki narciarskie to „konkurencja narciarska polegająca na wykonywaniu przez narciarzy skoków ze specjalnej skoczni narciarskiej; oceniane na podstawie długości oraz stylu wykonanego skoku”.7 Są one jedną z dyscyplin włączonych do działań Międzynarodowej Federacji Narciarskiej (FIS). Skoki odbywają się na obiektach zwanych skoczniami narciarskimi. Współcześnie wyróżnia się następujące elementy ich budowy: 1. najazd – u jego szczytu zamontowane są belki startowe, z których ruszają zawodnicy (maksymalnie co 40 cm). Jury zawodów w zależności od warunków panujących na skoczni ustawiają dłuższy lub krótszy najazd. Prowadzą przez niego tory najazdowe, w których poruszają się narty zawodnika. W zimie mogą być przygotowane ze sztucznego śniegu, lodu (według obecnych wymagań muszą posiadać system chłodzenia) lub sztucznego materiału (np. porcelany).8 Najazd ma być tak zaprojektowany, by uzyskiwane na nim prędkości umożliwiały osiągnięcie maksymalnej możliwej na danej skoczni odległości. Zakończony jest tzw. progiem. Na nim dochodzi do odbicia zawodnika.9 W 2006 roku podczas zawodów Pucharu Świata w szwajcarskim Engelbergu dokonano pomiarów trajektorii lotu zawodników. Wykazały one spadek prędkości najazdowej niezbędnej do uzyskania

6 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=8q-IfjFdCqo, dostęp na 12.05.2014. 7 A-Zetka: encyklopedia PWN, pod. red. prowadzący Andrzej Krupa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006. 8 THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION RULES (ICR) BOOK III , FIS, OCTOBER 2013, s. 55, źródło: http://www.fis- ski.com/mm/Document/documentlibrary/Skijumping/03/19/96/ICRSkiJumping2013_English.pdf, dostęp na 18.04.2014. 9 Tamże, s. 48.

9 tej samej odległości co kiedyś przy wyższej prędkości. Tym samym spowodowało to zmiany w filozofii projektowania i budowania skoczni narciarskich.10 2. strefa lądowania – zaczyna się za progiem. Składa się z następujących elementów: buli (wybrzuszenia tuż za progiem), strefy lądowania (miejsca, gdzie jest możliwe lądowanie), przejścia (strefy, gdzie zeskok zaczyna się wypłaszczać) i wybiegu (prostej, na której zawodnik wytraca prędkość). Wzdłuż niej są ustawione punkty pomiaru prędkości wiatru na skoczni.11 Są na nim także wyznaczone następujące linie: - punkt K – zwany też punktem konstrukcyjnym lub (rzadziej) kalkulacyjnym; oznaczony jest czerwoną linią; - pomniejsze linie oznaczające kolejne linie między punktem K a HS; - HS – hill size, rozmiar skoczni – druga czerwona linia. Oznacza ona miejsce, gdzie według założeń kończy się strefa lądowania na skoczni. W przypadku jej przekroczenia przez zawodnika zbiera się jury zawodów.12 - linia upadku – wyznaczona jest na wybiegu. Do momentu jej przekroczenia zawodnik nie powinien upaść13 3. wieża sędziowska – obiekt znajdujący się koło strefy lądowania. W nim przebywają sędziowie (w osobnych kabinach) oceniający lot zawodnika.14 4. gniazdo trenerskie – miejsce przy progu skoczni na podwyższeniu, gdzie stoją trenerzy zawodnika, dając mu znak do startu.15 Zawody FIS są dopuszczalne tylko na skoczniach posiadających odpowiednią homologację FIS (wydawaną na 5 lat)16. Obiekty, na których są organizowane zawody rangi Igrzysk Olimpijskich, Mistrzostw Świata czy Pucharu Świta, muszą posiadać wyciąg oraz specjalne, ogrzewane pomieszczenie dla zawodników na szczycie skoczni.17 Skocznie narciarskie dzieli się obecnie według odległości HS. W tym podziale wyróżniamy: - małą skocznię – HS do 49 m,

10 H. Gasser, Standards for the Construction of Jumping Hills - 2012, June 2012, s. 10, źródło: http://www.fis- ski.com/mm/Document/documentlibrary/Skijumping/03/20/22/StandardsfortheConstructionofJumpingHills2 012_english_English.pdf, dostęp na 21.04.2014. 11 THE INTERNATIONAL SKI…, dz. cyt., s. 53. 12 H. Gasser, Standards for the Construction of Jumping Hills…, dz. cyt., s. 5. 13 THE INTERNATIONAL SKI…, dz. cyt., s. 57. 14 Tamże, s. 48. 15 Tamże, s. 49. 16 Tamże, s. 51. 17 H. Gasser, Standards for the Construction of Jumping Hills…, dz. cyt., s. 23.

10 - średnią skocznię – HS 50 m – 84 m, - normalną skocznię – HS 85 m – 109 m – na tych obiektach rzadko odbywają się zawody rangi Pucharu Świata; zawody na takiej skoczni są w planie każdych mistrzostw i igrzysk, - dużą skocznię – HS 110 m i więcej – najczęściej zawody Pucharu Świata odbywają się na tych skoczniach, - skocznię do lotów narciarskich (tzw. mamut) – HS 185 i więcej18. Na świecie istnieje obecnie sześć takich obiektów: Tabela 1 Wykaz skoczni mamucich na świecie/źródło: opracowanie własne. Kraj Miasto Nazwa skoczni Punkt K HS Rekord Uwagi Norwegia Vikersund19 K195 HS225 246,5 m Nieoficjalny rekord świata w długości lotu (, 11.02.2011)20 Słowenia Planica21 Letalnica K185 HS215 239 m W przebudowie Niemcy Oberstdorf22 Heini-Klopfer- K185 HS213 225,5 m - Skiflugschanze Tauplitz23 K185 HS200 215,5 - Czechy Harrachov24 Čerťák K185 HS205 214,5 m - USA Ironwood25 Copper Peak K145 HS158 158,0 m Nieczynna od 1994 r., zwyczajowo uznawana za mamucią

18 THE INTERNATIONAL SKI…, dz. cyt., s. 44. 19 Źródło: http://www.skisprungschanzen.com/DE/Schanzen/NOR-Norwegen/06-Buskerud/Vikersund/0005- Skiflygingsbakke/, dostęp na 03.05.2014. 20 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=RaMmyD_sXwk, dostęp na 29.05.2014. 21 Źródło: http://www.skisprungschanzen.com/DE/Schanzen/SLO-Slowenien/Planica/0475-Letalnica/, dostęp na 03.05.2014. 22 Źródło: http://www.skisprungschanzen.com/DE/Schanzen/GER-Deutschland/BY-Bayern//0002- Skiflugschanze/, dostęp na 03.05.2014. 23 Źródło: http://www.skisprungschanzen.com/DE/Schanzen/AUT-%C3%96sterreich/ST- Steiermark/Bad+Mitterndorf/0031-Tauplitz/, dostęp na 03.05.2014. 24 Źródło: http://www.skisprungschanzen.com/DE/Schanzen/CZE-Tschechien/L- Region+Reichenberg/Harrachov/0149-Adidas+Arena+-+%C4%8Cer%C5%A5%C3%A1k/, dostęp na 03.05.2014. 25 Źródło: http://www.skisprungschanzen.com/DE/Schanzen/USA-Vereinigte+Staaten/MI- Michigan/Ironwood/0575-Copper+Peak/, dostęp na 03.05.2014.

11 Międzynarodowe zawody w skokach narciarskich są przeprowadzane przez FIS. W jego ramach są organizowane, bądź współorganizowane rozgrywki takie jak: - Igrzyska Olimpijskie; - Mistrzostwa Świata w narciarstwie klasycznym – są to zawody otwarte dla każdej Narodowej Federacji Narciarskiej zrzeszonej w FIS, organizowane w każdy nieparzysty rok. W czasie ich trwania nie są organizowane inne zawody rangi FIS. Ich organizatorzy są wybierani na 5 lat przed imprezą. W trakcie Mistrzostw Świata, oprócz skoków, odbywają się także zawody w biegach narciarskich.26 - Mistrzostwa Świata w lotach narciarskich – są organizowane w latach parzystych. Ich organizatorzy są wybierani na 4 lata przed imprezą.27 Gdy startował Adam Małysz, same zawody trwały 3 dni i składały się z 6 rund indywidualnych (suma wyników z tych dni wyłaniała mistrza). Obecnie zawody indywidualne są przeprowadzane przez pierwsze dwa dni. Trzeciego odbywa się konkurs drużynowy.28 - Mistrzostwa Świata Juniorów; - Puchar Świata – zimowy cykl zawodów dla mężczyzn i od niedawna kobiet (różnice: rodzaj skoczni, wyższe belki najazdowe, mniejsze wygrane). Więcej na jego temat zostanie napisane w dalszej części pracy;29 - Letnie Grand Prix – zawody na skoczniach krytych igielitem, odbywają się między 15 czerwca a 15 października. Obowiązują w nich podobne zasady jak w zimowym Pucharze Świata, odbywa się jednak mniej konkursów oraz nagrody dla zawodników są niższe.30 - Puchar Kontynentalny – są to zawody niższej rangi niż Puchar Świata, również posiada edycję dla pań i panów. Punkty za zawody i klasyfikacja generalna jest ustalana na tych samych zasadach, co w Pucharze Świata. Zawody odbywają się na tych samych obiektach, co Puchar Świata, a także na tych starających o obecność w głównym cyklu (za wyjątkiem

26 RULES FOR THE ORGANIZATION OF FIS WORLD CHAMPIONSHIPS, FIS 2000, s. 7, źródło: http://www.sportresult.com/fis/rules, dostęp na 18.04.2014. 27 Tamże, s. 7. 28 THE INTERNATIONAL SKI…, dz. cyt., s. 70. 29 RULES FOR THE FIS SKI JUMPING WORLD CUP (LASDIES), EDITION 2013/2014, s. 6., źródło: http://www.fis-ski.com/mm/Document/documentlibrary/Skijumping/03/20/44/WCRGLJ-Ladies-1314_E-D- withcover_Neutral.pdf, dostęp na 21.04.2014. 30 RULES FOR THE FIS SKI JUMPING WORLD CUP (MEN), EDITION 2013/2014, s. 13., źródło: http://www.fis-ski.com/mm/Document/documentlibrary/Skijumping/03/20/44/WCRGLJ-Men-1314_E-D- withcover_Neutral.pdf, dostęp na 21.04.2014.

12 mamutów). W odróżnieniu od Pucharu Świata, zawodnicy w Pucharze Kontynentalnym skaczą z wyższych rozbiegów (są to zawodnicy słabsi, głównie młodzież oraz seniorzy).31

1.2 Walka o odległości – historia dyscypliny Marcin Wójcik z kabaretu Ani Mru Mru w skeczu Małysz opowiadał, że „pierwsze skoki narciarskie odbyły się Norwegii, bardzo dawno temu. Nawet najstarsi górale norwescy nie pamiętają, kiedy to było”.32 Pomimo tego, że był to tylko skecz kabaretowy, sporo prawdy historycznej pojawiło się w tym zdaniu – faktycznie dokładna data początku skakania na nartach nie jest znana. Przyjmuje się, że korzenie tej dyscypliny, podobnie jak innych narciarskich konkurencji klasycznych, znajdują się w Norwegii - a ściślej w okolicach Telemarku, jednej z krain tego państwa (innym miejscem uważanym za kolebkę skoków są wzgórza Holmenkollen). Pierwsze udokumentowane wzmianki o skokach pochodzą już z XI wieku (m.in. w norweskich sagach o Wikingach). Kolejne źródła, z XVIII wieku, wskazują, że szkolenie skoczków miało miejsce w ramach szkolenia wojskowego (co ciekawe, skok nie był wyhamowany przez zawodnika, tylko kończył się wjazdem do stodoły pełnej słomy). Jednym z pierwszych skoczków w pełnym tego słowa znaczeniu był żyjący w XIX wieku Sondre Nordheim (między innymi pierwszy, oficjalny rekordzista świata - długość skoku wynosiła 19 metrów). 33 Około 1860 roku odbyły się pierwsze oficjalne zawody w skokach narciarskich, w których dominowali zawodnicy z Telemarku. Zachwycali zwłaszcza pięknym lądowaniem z wypadem, które do dziś jest praktykowane. Style lotu w tym czasie były różne – od skoków z podkurczonymi nogami, po z wyprostowaną sylwetką. Pierwsza skocznia z prawdziwego zdarzenia została zbudowana pod koniec XIX wieku, w Holmenkolen (do dziś, z nowym już obiektem, nazywane jest kolebką skoków). Skoki szybko zaczęły zdobywać popularność, wychodząc najpierw poza Norwegię, a potem Skandynawię.34 Zwykle rozgrywano pojedyncze konkursy. Jednym z pierwszych cykli zawodów, który przetrwał do dziś i uchodzi za bardzo prestiżowy, jest Turniej Czterech Skoczni.

31 RULES FOR THE FIS SKI JUMPING CONTINENTAL CUP, FIS 2013/2014, źródło: www.http://www.fis-ski.com/mm/Document/documentlibrary/Skijumping/03/20/03/COCJ- Men_1314_finalversion_Neutral.pdf, dostęp na 18.04.2014. 32 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=8lPnUe-h_1Q, dostęp na 04.04.2014. 33 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza… Polscy skoczkowie (1924-2002), FALL, 2003, ss. 21-23. 34 Tamże, ss. 21-23.

13 Pomysł na jego organizację pojawił się w roku 1949, pierwsze zawody przeprowadzono w roku 1953. Polega on na tym, że zawodnicy w krótkim okresie rywalizują na czterech skoczniach – dwóch niemieckich: Oberstdorfie, Garmisch-Partenkirchen i dwóch austriackich: Innsbrucku i . Sumy punktów (za noty) uzyskiwane w tych zawodach określają klasyfikację Turnieju. Najczęściej w historii na najwyższym stopniu podium Turnieju stawał Fin (pięć). Jedynym Polakiem, który go wygrał, był Adam Małysz, zaś jedynym skoczkiem, który wygrał wszystkie cztery konkursy, był .35 Na podobnych zasadach w latach 1997-2010 był rozgrywany Turniej Nordycki – gdzie do noty łącznej wliczano noty poszczególnych zawodów na skoczniach w Skandynawii. W jego historii najwięcej razy wygrywał cały cykl Adam Małysz. 36 Od roku 1979 rozgrywa się Puchar Świata – całosezonowy cykl zawodów, w których za odpowiednie miejsca zawodnicy zdobywają punkty wliczane do klasyfikacji generalnej. Na koniec sezonu najlepszy zawodnik otrzymuje kryształową kulę. Pierwszym zwycięzcą był Austriak , w tym samym sezonie trzecie miejsce na podium zajął Polak, Stanisław Bobak z Zębu. Jak do tej pory najwięcej wygranych Pucharów mają Matti Nykänen oraz Adam Małysz (cztery). W klasyfikacji skoczków-zwycięzców poszczególnych zawodów prowadzi (51 zwycięstw), drugi jest Matti Nykänen (46 zwycięstw), a trzeci Adam Małysz (39 zwycięstw.)37 Skoki narciarskie zadebiutowały na Igrzyskach Olimpijskich w roku 1924, w Chamonix (jeden konkurs). Pierwszym mistrzem olimpijskim został, po dwóch skokach na odległość 49 metrów, Norweg Jacob Thullin Thams. W tych zawodach wystartowało dwóch Polaków – Andrzej Krzeptowski, zajął 21. miejsce, Franciszek Bujak zaś miał poważny upadek na treningu.38 W 1936 roku na zawodach olimpijskich w Garmisch-Partenkirchen Stanisław Marusarz zajął 5. miejsce, które do czasów Wojciecha Fortuny było najlepszym polskim wynikiem w skokach na igrzyskach.39 W w roku 1972 Fortuna nie był wymieniany jako pretendent do medalu. Do kadry został włączony w ostatnim momencie, po dobrych skokach w Zakopanem. Już na skoczni normalnej (5. miejsce) pokazał się z dobrej strony (tam całe podium zajęli Japończycy). 11 lutego 1972 roku odbyły się zawody na Okurayamie. W pierwszej serii Fortuna osiągnął 111 metrów, czym

35 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=5307, dostęp na 02.05.2014. 36 Źródło: http://www.skokinarciarskie.pl/index.php?a=cykle&b=contents&cykl=nt&id=28, dostęp na 03.05.2014. 37 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=5367, dostęp na 02.05.2014. 38 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 15. 39 Tamże, s. 16.

14 znokautował rywali. Drugi skok miał zdecydowanie słabszy – 87,5 metra - ale wynik wystarczył, by o 0,1 punktu wygrać złoto.40 Kolejne polskie medale w skokach miały przyjść dopiero w XXI wieku. Jest kilka ważnych dat dotyczących obecności skoków narciarskich na Igrzyskach. W roku 1964, w Innsbrucku, zadebiutowały dwa konkursy – jeden na skoczni K70 (normalny), drugi K90 (duża). W roku 1988 w Calgary wprowadzono zawody drużynowe. W roku 1994 nastąpiła zmiana w rozmiarach skoczni – w jako skocznia duża zadebiutował obiekt o punkcie K120, a jako normalna K90 (dwa konkursy indywidualne i jeden drużynowy na dużym obiekcie). Zaś podczas ostatnich igrzysk w Sochi na skoczni K95 po raz pierwszy rywalizowały panie.41

1.3 Lot nad lechickim gniazdem W Polsce pierwszy odnotowany konkurs skoków miał miejsce 19 stycznia 1908 roku. Co ciekawe, było to we Lwowie. Wygrał go Leszek Pawłowski. Zakopane, dziś miasto głównie kojarzone ze skokami, zetknęło się z nimi w roku 1910. Wtedy to na Kalatówkach wybudowano pierwszą małą skocznię (można na niej było skakać do 14 metrów). Był to jednak obiekt tymczasowy. Pierwsze Mistrzostwa Polski w skokach odbyły się w roku 1920, na śnieżnej skoczni na zboczach Antałówki. Wygrał je Leszek Pawłowski (co ciekawe, 6. miejsce na tych zawodach zajęła kobieta, Elżbieta Michalewska). Jednak ciągle brakowało skoczni dużej.42 Pierwszy duży obiekt (wtedy nazywany nie skocznią, ale „wielką odskocznią”) w naszym kraju powstał w Tatrach, w Dolinie Jaworzynki (należącej do rodziny Łuszczków z Zębu). Otwarto go 8 marca 1921 roku. Pierwsze duże zawody, jakie na niej rozegrano, to II Związkowe Zawody o Mistrzostwo Polski. Wygrał je Andrzej Krzeptowski, skokiem na 14 metrów. Obiekt modernizowano wielokrotnie, co zwiększało jego możliwości. Między innymi w 1923 przekroczono na nim 30 metrów. Z czasem jednak zaczął tracić na znaczeniu i odchodził w zapomnienie. Rozebrano go w roku 1930 (dziś nie pozostało po niej nic).43

40 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 18. 41 SKIING – ski jumping: participation during the history of the Olympic Winter Games, International Olympic Committee, November 2011, s. 3, źródło: http://www.olympic.org/Assets/OSC%20Section/pdf/QR_sports_winter/Sports_Olympiques_ski_saut_%C3 %A0_ski_eng.pdf, dostęp na 21.04.2014. 42 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza… dz. cyt., ss. 24-27. 43 Tamże, s. 23-24.

15 W 1925 zbudowano skocznię na zboczu Krokwi. Był to obiekt większy i nowocześniejszy niż ten w Dolinie Jaworzynki. Jego projektantami byli Karol Stryjeński (który oprócz skoczni zaprojektował też schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich; od 1932 do 1989 skocznia nosiła jego imię) oraz Szwed Sellstroemem.44 Pierwsze zawody odbyły się 22 marca 1925 roku. Wygrał je Stanisław Gąsienica-Sieczka, z rekordem 36 metrów.45 W sezonie 1928/29 odbyły się w Zakopanem pierwsze zawody FIS (z których później narodziły się Mistrzostwa Świata w narciarstwie klasycznym). Skoki przeprowadzono na Wielkiej Krokwi.46 Kolejna tego typu impreza, już wtedy jako Narciarskie Mistrzostwa FISu, odbyła się w roku 1939. Jednym z faworytów był Stanisław Marusarz, co przyciągnęło do Zakopanego rzesze kibiców (podobnie jak na zawody Pucharu Świata w ubiegłych latach). Ostatnie, jak do tej pory, mistrzostwa miały miejsce w roku 196247 (wtedy wicemistrzem na skoczni K65 został Polak, Antoni Łaciak).48 Od tego czasu Zakopane wielokrotnie zgłaszało chęć organizacji imprezy tej rangi, jednak nigdy nie udało się osiągnąć celu. W tym czasie pojawiało się całe pokolenie skoczków, których nazwiska do dziś są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych w historii polskiego narciarstwa klasycznego. Pierwszym takim zawodnikiem był Bronisław Czech, urodzony w 1908 roku. Uprawiał on między innymi biegi, skoki oraz kombinację norweską. Olimpijczyk, z sukcesami na arenie polskiej, jak i międzynarodowej (np. wielokrotne mistrzostwo Polski w różnych konkurencjach), rekordzista świata w długości skoku (1931; 79,5 metra). Zmarł w wieku 36 lat, w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu.49 W podobnym czasie co Czech debiutował Stanisław Marusarz. Na świat przyszedł w 1913 roku, ze sportem związał się za młodu. Jego kariera trwała 30 lat – według obliczeń oddał 10.000 skoków (w przeliczeniu na kilometry, było ich ponad 700), startował na pięciu Igrzyskach Olimpijskich, wielokrotnie zdobywał Mistrzostwa Polski i wygrywał zagraniczne zawody; w 1938 roku był wicemistrzem świata w Lahti. Wokół jego osoby powstała legenda – publiczność kochała go za charakter i klasę, rywale za tak długie startowanie (z czasem zaczął być nazywany „Dziadkiem” - określenie oznaczające góralski szacunek). Zmarł w roku 1991. Na jego cześć przemianowano nazwę Wielkiej Krokwi – obiektu, który lubił

44 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza… dz. cyt., s. 28. 45 Tamże, ss. 31-32. 46 Tamże, ss. 31-36. 47 Tamże, ss. 31-39. 48 Tamże, s. 142. 49 Tamże, ss. 32-39.

16 najbardziej ze wszystkich.50 Nie można też nie wspomnieć o innym nazwisku, Wojciecha Fortuny. Do czasów Justyny Kowalczyk, Kamila Stocha i Zbigniewa Bródki był on jedynym polskim złotym medalistą zimowych Igrzysk Olimpijskich. Swój tytuł wywalczył podczas Olimpiady w roku 1972, dokładnie 11 lutego. Na skoczni dużej (wtedy o punkcie K90) w pierwszej serii osiągnął odległość 111 metrów, w drugiej miał wynik słabszy blisko o 25 metrów. Pozwoliło to jednak o 0,1 punktu wyprzedzić Szwajcara Waltera Steinera. Na skoczni normalnej zajął też wysokie miejsce – był 6. Jednak po tych Igrzyskach nie zdołał już powtórzyć tak wielkiego sukcesu.51

1.4 Krótka fizyka skoków narciarskich Dlaczego skoczek narciarski może skakać? Jego narty pełnią rolę podobną do skrzydeł u szybowca (to one mają zasadniczy wpływ na jego siłę nośną).52 Zawodnicy, aby skoczyć, muszą rozpędzić się na rozbiegu – wtedy nabierają prędkości (na ugiętych nogach; tym samym ich środek ciężkości jest położony bardzo nisko). U końca rozbiegu znajduje się próg. Tam następuje wybicie – podniesienie środka ciężkości, wypchnięcie bioder do przodu oraz ustawienie nart do pozycji V. W tym momencie dochodzi też do wytracenia prędkości, którą skoczek uzyskał na rozbiegu – wyskakując zawodnik dociska narty do torów, pojawia się tarcie i utrata prędkości. W czasie lotu skoczek musi utrzymać swoje ciało w stałym nachyleniu do nart.53 W czasie skoku skoczek w powietrzu natrafia na różne ruchy powietrza. Najgorsze dla zawodników są te silne z tyłu skoczni (w żargonie mówi się o wietrze w plecy). Najlepszy wiatr to ten pod narty – zwiększa się dzięki niemu siła nośna (zgodnie z prawem Bernuliego, które mówi o tym, że siła nośna jest wyższa, im większa jest różnica między tym, jak powietrze opływa dolną i górną powierzchnię nart).54 W powietrzu skoczek musi przyjąć odpowiednią pozycję, umożliwiającą uzyskanie jak najdłuższej odległości. Dawniej skakano różnymi stylami, jednak przede wszystkim narty w nich były ułożone równolegle przy sobie. Skoczkom zdarzało skakać się z wyciągniętymi dłońmi przed siebie lub nawet nimi machając.55 Istniał też tzw. styl kropelkowy, w którym zawodnik starał się przyjąć pozycję najbardziej przypominającą

50 Tamże, ss. 46-51. 51 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza… dz. cyt., ss., 217-224. 52 K. Ernst, Gdzie Ikar nie może, tam Małysza pośle, „Wiedza i Życie”, luty 2002, s. 33. 53 Tamże, s. 33. 54 Tamże, s. 34. 55 K. Ernst, Gdzie Ikar nie może, tam Małysza pośle, „Wiedza i Życie”, luty 2002, s. 34.

17 lecącą kroplę wody.56 Obecnie skoczkowie skaczą tzw. stylem V, spopularyzowanym przez Szweda Jana Bokoleva (który miał przez niego zaniżane noty przez sędziów, jednak wygrywał zawody pokonując rywali o wiele metrów). Polega on na tym, że narty układają się w literę V (ich czuby zostają rozsunięte). Tym samym ciało skoczka między nimi tworzy dodatkową powierzchnię nośną.57 Po fazie lotu następuje lądowanie. Prędkość skoczka w tym momencie jest większa, niż ta, którą miał na początku – tym samym jest to bardzo niebezpieczna faza. Preferowanym lądowaniem jest tzw. lądowanie z telemarkiem – czyli wypadem jednej nogi przed drugą. Jednak im dłuższy skok, tym ciężej wylądować w ten sposób – zeskok zaczyna robić się wtedy płaski i większe siły działają na skoczka, „wciskając” go.58 Już na całkiem płaskim terenie znajduje się wyznaczona linia, do której skoczek nie może się wywrócić.

1.5 Przepis na zawody w skokach narciarskich Zawody indywidualne Zawodnicy, którzy mają startować w zawodach organizowanych przez FIS, muszą posiadać licencję tej organizacji. Jest to dokument wystawiany na rok.59 Sprzęt zawodników musi być zgodny z wymogami określonymi przez Federację.60 Wśród skoczków można wyznaczyć dwie kategorie zawodników – juniorzy (do 20 lat) oraz seniorzy (powyżej 20). W zawodach rangi Igrzysk Olimpijskich, Mistrzostw Świata, Pucharu Świata, mogą startować wszyscy zawodnicy (w jednej kategorii seniorów), jednak muszą mieć co najmniej 16 lat (obecnie urodzeni w lub po 1998 roku; ale wyjątkowo dopuszczani są młodsi zawodnicy).61 W Mistrzostwach Świata juniorów mogą startować tylko zawodnicy poniżej 20 lat.62 Istnieją też tzw. zawody weteranów, w których skaczą zawodnicy, którzy zakończyli oficjalną karierę skoczków narciarskich.63 Do zawodów mogą przystąpić sportowcy, którzy zdobywali punkty w Letniej Grand Prix, poprzednim Pucharze Świata lub poprzednim i obecnym Pucharze

56 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza… dz. cyt., s. 76. 57 K. Ernst, Gdzie Ikar nie może…, dz. cyt., . 35. 58 Tamże, s. 35. 59 THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION…dz. cyt., s. 6. 60 Tamże, s. 22. 61 RULES FOR THE FIS SKI JUMPING WORLD CUP (MEN), EDITION 2013/2014… dz. cyt., , s. 2. 62 THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION…dz. cyt., s. 43. 63 Źródło: http://www.skijumpeast.com/masters/imcrslts.htm#INTRO, dostęp na 02.05.2014.

18 Kontynentalnym.64 FIS określa pewne kwoty startowe dla każdego kraju, które wyznaczają, ilu zawodników maksymalnie może brać udział w konkursie z danego państwa. Aby zawody mogły być zaliczane do klasyfikacji generalnej, musi pojawić się przynajmniej 8 różnych reprezentacji krajowych Związków Narciarskich.65 Według zasad, na zawody w skokach składają się: oficjalny trening, kwalifikacje, runda próbna przed zawodami oraz dwie rundy oceniane.66 Przed każdymi zawodami są przeprowadzane kwalifikacje. W ich wyniku do pierwszej rundy zostaje dopuszczonych 50 zawodników.67 W kwalifikacjach udziału nie musi brać czołówka Pucharu Świata.68 Zawodnik, który upadł w ich czasie, ale skoczył 90% długości najdłuższego skoku kwalifikacji, może wziąć udział w zawodach, nawet jeśli zajął miejsce poza 50.69 Do drugiej rundy awansuje 30. zawodników z najwyższymi wynikami po pierwszej serii. Według regulaminu, ma się ona zacząć 15 minut po pierwszej.70 Czołowej 30. są przyznawane punkty za miejsce w zawodach według następujących wytycznych: Tabela 2. Ilość punktów do klasyfikacji generalnej za poszczególne miejsca w konkursach Pucharu Świata Miejsce Punkty Miejsce Punkty 1. 100 16. 15 2. 80 17. 14 3. 60 18. 13 4. 50 19. 12 5. 45 20. 11 6. 40 21. 10 7. 36 22. 9 8. 32 23. 8 9. 29 24. 7 10. 26 25. 6 11. 24 26. 5 12. 22 27. 4 13. 20 28. 3 14. 18 29. 2 15. 16 30. 1 Źródło: THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION RULES (ICR) BOOK III SKI JUMPING, FIS, OCTOBER 2013, s. 59-68, źródło: http://www.fisski.com/mm/Document/documentlibrary/ Skijumping/03/19/96/ICRSkiJumping2013_English.pdf, dostęp na 18.04.2014.

64 R U L E S „RUHRGAS“ FIS World Cup Ski-Jumping 2000/2001, źródło: http://www.sportresult.com/fis/rules, s. 1, dostęp na 18.04.2014. 65 R U L E S „RUHRGAS“…, dz. cyt., s. 2. 66 Tamże, s. 5. 67 Tamże, s. 5. 68 Tamże, s. 6. 69 Tamże, s. 6. 70 Tamże, s. 6.

19 Punkty te zapisują się i sumują w tzw. klasyfikacji generalnej sezonu. Osoba, która w trakcie sezonu prowadzi w niej, podczas zawodów zakłada „żółtą koszulkę lidera”. Na koniec zawodnik z najwyższą ilością punktów zostaje zwycięzcą klasyfikacji, za co odbiera specjalną nagrodę, tzw. kryształową kulę (trofeum o wartości od 2500 do 5000 franków szwajcarskich, wytwarzane przez jedną firmę na świecie – niemiecką Joska71). Mała kryształowa kula jest przyznawana zawodnikowi, który zdobył najwięcej punktów w tzw. klasyfikacji lotów (punkty zdobyte na skoczniach mamucich).72 Podczas rozgrywania Turnieju Czterech Skoczni w pierwszej serii obowiązuje system KO (od 1996 roku).73 W kwalifikacjach do konkursu wszyscy zawodnicy mają oceniane skoki. Kolejność ich startu jest ustalona zgodnie z kolejnością uzyskanych wyników. Jeśli któryś zawodnik z czołówki Pucharu Świata nie wystartuje, zajmuje on w kwalifikacjach ostatnie miejsce. W pierwszej rundzie startuje 50 zawodników, podzielonych na 25 par, w których rywalizują. Zwycięzca każdej pary przechodzi do finałowej rundy. Listę 30. finalistów uzupełniają nazwiska 5 zawodników, którzy byli tzw. „lucky looser” (szczęśliwi przegrani), czyli odpadli w bezpośredniej rywalizacji, ale mieli najwyższe noty wśród przegranych.74 Nad bezpiecznym przebiegiem zawodów ze strony FIS czuwa Jury – w jego skład wchodzą Delegat Techniczny, szef zawodów oraz asystent Delegata Technicznego. To od ich decyzji zależy, z jakiego rozbiegu zostaną przeprowadzone zawody, czy zawody mają być przerwane/odwołane, czy konieczna będzie zmiana belki startowej w czasie serii. W przypadku zbliżenia się zawodnika do rozmiaru skoczni jury ma obowiązek spotkać się i sprawdzić, czy skoki w takich warunkach są nadal bezpieczne. Ustala też tzw. korytarz powietrzny (wartość wskazań pomiarów wiatrów), w których zawodnik może oddawać skok.75 Skocznia przed zawodami Pucharu Świata ma być dostępna na treningach dzień wcześniej, zaś na Igrzyskach Olimpijskich i Mistrzostwach Świata trzy dni wcześniej.76 Zawodnik oczekujący na skok czeka na zapalenie żółtego światła. Kiedy się ono pojawi, może zająć miejsce na belce. Jeśli po 45 sekundach nie zapali się zielone światło, zawodnik musi zejść z belki i zaczekać na ponowne żółte światło. Zielone światło oznacza, że na skoczni są warunki, by zawodnik mógł oddać skok. Na ruszenie z belki ma 10

71 Źródło: http://www.winterszus.pl/2013/11/ps-skad-sie-bierze-krysztaowa-kula.html, dostęp na 02.05.2014. 72 R U L E S „RUHRGAS“…, dz. cyt., s. 10. 73 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=5307, dostęp na 02.05.2014. 74 R U L E S „RUHRGAS“…, dz. cyt., s. 7. 75 THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION…, dz. cyt., s. 32. 76 Tamże, s. 58.

20 sekund. Później zapala się czerwone światło, a jeśli zawodnik nie ruszył, może zostać zdyskwalifikowany.77 Oprócz zawodów indywidualnych, w skokach odbywają się zawody drużynowe. W ich trakcie startują czteroosobowe drużyny z każdego kraju. Każda seria jest podzielona na cztery grupy zawodników (w każdej pojawia się po jednym reprezentancie danego państwa). Do noty łącznej wchodzi suma not wszystkich czterech zawodników; do drugiej serii awansuje 8 najlepszych drużyn. W czasie poszczególnych grup można zmieniać belki startowe.78 Od 2012 roku są przeprowadzane tzw. konkursy drużynowe mieszane. Występują w nim dwie zawodniczki i dwóch zawodników z danego kraju.79 W zawodach drużynowych punktowane jest 6 pierwszych miejsc: Tabela 3. Ilość punktów do klasyfikacji generalnej za poszczególne miejsca w konkursach drużynowych Pucharu Świata Miejsce Punkty Miejsce Punkty 1. 200 4. 100 2. 160 5. 90 3. 120 6. 80 Źródło: THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION RULES (ICR) BOOK III SKI JUMPING, FIS, OCTOBER 2013, s. 59-68, http://www.fis-ski.com/mm/Document/documentlibrary/ Skijumping/03/19/96/ICRSkiJumping2013_English.pdf, dostęp na 18.04.2014.

Podobnie jak w konkursie zawodników indywidualnych, sumy punktów za poszczególne zawody zostają zsumowane w klasyfikacji narodów, w której są ujęte poszczególne kraje. Wlicza się do niej także wyniki indywidualne - punkty zawodników. Podczas finału zwycięska drużyna również otrzymuje kryształową kulę.80 Zgodnie z zasadami organizacji konkursów, jakość transmisji telewizyjnej musi być jak najwyższa. Relacja ma się pojawiać na kanale zapewniającym jak najlepszą oglądalność; dobrze mają być widoczne reklamy sponsorów. Transmisja musi też zawierać logo, datę oraz wyniki zawodów.81 Nagrodami w konkursach mogą być medale, statuetki, dyplomy, czeki oraz gotówka. Nagrody za rekordy są zakazane.82 Pula nagród dla konkursu wynosi 71.800 franków szwajcarskich podzielonych między 30 zawodników. Za

77 THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION…, dz. cyt., 54. 78 Tamże, s. 69. 79 RULES FOR THE FIS SKI JUMPING WORLD CUP (MEN)…, dz. cyt., s. 5. 80 R U L E S „RUHRGAS“…, dz. cyt., s. 3. 81 THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION RULES Edition 2000, s. 10, źródło: http://www.sportresult.com/fis/rules, dostęp na 18.04.2014. 82 Tamże, s. 13.

21 I miejsce jest 10000 franków, drugie 8000 a trzecie 6000. W zawodach drużynowych za I miejsce jest 30000 franków, za drugie 22000, a za trzecie 18000.83

Ocena skoku narciarskiego Na notę zawodnika składają się punkty uzyskane:84 - za odległość – odległość uzyskana przez zawodnika to odległość od progu skoczni do punku, w którym ląduje skoczek (kiedy jego dwie stopy dotkną ziemi). Pomiar jest zaokrąglany do 0,5 metra. Za osiągnięcie punktu K zawodnik otrzymuje 60 punktów. Każdy metr poniżej tego punktu to odejmowane punkty, zaś każdy punkt powyżej to punkty dodawane. (Wyjątkiem są zawody na skoczni mamuciej – tam za punkt K jest przyznawanych 120 punktów85). Dla poszczególnych skoczni punkty są przyznawane według poniższej tabeli: Tabela 4. Punkty za 1 metr w zależności od rodzaju skoczni Punkt K Punkt za metr 20 – 24 4.8 25 - 29 4.4 30 – 34 4.0 35 – 39 3.6 40 – 49 3.2 50 – 59 2.8 60 – 69 2.4 70 – 79 2.2 80 – 99 2.0 100 i więcej 1.8 170 i więcej 1.2 Źródło: THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION RULES (ICR) BOOK III SKI JUMPING, FIS, OCTOBER 2013, s. 59-68, http://www.fis- ski.com/mm/Document/documentlibrary/Skijumping/03/19/96/ICRSkiJumping2013_English.pdf, dostęp na 18.04.2014.

W zawodach rangi Igrzysk Olimpijskich, Mistrzostw Świata, Pucharu Świata i im podobnym mierzenie odległości odbywa się za pomocą systemów wideo. Polega to na tym, że zeskok jest obserwowany przez cztery kamery. W specjalnym pomieszczeniu operator przegląda te nagrania, wybierając najlepsze ujęcie (na którym najlepiej widać miejsce

83 RULES FOR THE FIS SKI JUMPING WORLD CUP (MEN)…, dz. cyt., s. 9. 84 THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION RULES…, dz. cyt., ss. 59-68. 85 Tamże, s. 70.

22 lądowania). Tam określa się, dzięki specjalnym oznaczeniom w programie komputerowym, odległość zawodnika i podaje się ją do wiadomości publicznej. Dla skoków przed i poza obszarem lądowania przeprowadza się mierzenie ręczne.86 Według krajowych przepisów pomiar wideo musi mieć miejsce też dla zawodów rangi Mistrzostw Polski Seniorów oraz Olimpiady Młodzieży.87 Istnieją też osoby odpowiedzialne za ręczny pomiar odległości. Stoją one koło zeskoku, w miejscach oznaczających kolejne metry pomiaru. Ich obecność jest niezbędna w sytuacji awarii aparatury pomiarowej lub zbyt krótkiego albo zbyt długiego skoku zawodnika.88 - za styl – styl zawodnika oceniany jest od jego wyjścia z progu do momentu przejazdu linii upadku. Skok jest oceniany przez pięciu sędziów, pochodzących z różnych krajów. Zawodnik może maksymalnie dostać 60 punktów za styl – 3 noty po 20 punktów (najwyższą i najniższą notę się odrzuca). Każdy sędzia przed zostaniem sędzią na zawodach FIS musi mieć przynajmniej 3-letnie doświadczenie krajowe, a potem 2-letni okres kandydacki. Kandydat zaczynający okres kwalifikacyjny nie może mieć więcej niż 43 lata. FIS bezwzględnie wymaga oceniania obiektywnego i zgodnego z zasadami.89 Skok ocenia się w następujących kategoriach: - lot - lądowanie (najwyżej oceniane jest z tzw. telemarkiem – czyli jedną nogą przed drugą) - dojazd po lądowaniu do linii upadku (upadek przed nią kosztuje zawodnika 7 punktów) - *Wind/Gate Compensation System – od 2011 w zawodach wykorzystuje się system belka/wiatr. Polega on na tym, że zawodnikowi dolicza się/odejmuje punkty za wiatr oraz belkę startową. Punkty za wiatr są obliczane w stosunku do warunków panujących na skoczni. Ogólnie za wiatr sprzyjający, pod narty, zawodnikowi są odejmowane punkty, a za wiatr z tyłu, w plecy, dodawane. Istnieje też możliwość obniżania/podwyższania belek startowych w trakcie zawodów. Za każde wydłużenie najazdu zawodnik dostaje ujemne punkty, za obniżenie dodatnie. Belkę może obniżyć jury (z powodu warunków panujących na skoczni) oraz trener (w takim przypadku prośba o obniżenie musi być zgłoszona przed

86 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=2Ev5KjO4Ne0&list=PLcChztYl- OQMy0Cgq6unoASBZjE7q0wz7, dostęp na 29.04.2014. 87 Wytyczne sportowe PZN na rok 2013/2104, źródło: http://pzn.pl/gfx/pzn/files/dokumenty/wytyczne_sportowe_2013-2014.pdf, dostęp na 30.04.2014, s. 10. 88 THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION RULES (ICR)…, dz. cyt., s.39. 89 Tamże, s.37.

23 rozpoczęciem próby przez zawodnika). W sezonie 2012/2013 można było dowolnie obniżać belkę, co często było wykorzystywane do zagrywek taktycznych (często przez takie praktyki konkursy traciły na atrakcyjności). Od sezonu 2013/2014 wprowadzono zapis, że kompensata za obniżoną belkę przysługuje tylko gdy zawodnik osiągnie w swoim skoku co najmniej 95% HS skoczni.90 Nieoficjalne wyniki zawodów są prezentowane tuż po zawodach. 15 minut później (jest to czas, w którym można zgłaszać protesty co do wyników zawodów) publikowane są ostateczne wyniki. Na Igrzyskach Olimpijskich musi to nastąpić w ciągu 5 minut po zakończeniu konkursu. Najważniejsze różnice w przeprowadzaniu zawodów w skokach narciarskich za czasów: - Adama Małysza (lata 2000-2002): z kwalifikacji była zwolniona pierwsza 15. Pucharu Świata91; w czasie dekoracji na podium pojawiała się pierwsza szóstka zawodników danego konkursu; podczas Mistrzostw Świata w Lotach był rozgrywany tylko konkurs indywidualny92; w tych sezonach każdy kraj mógł maksymalnie wystawić 8 zawodników (minimalnie 2), jednak zależało to od tego, jaką kwotę przydzielił mu FIS93; dopuszczano w strojach zawodników pewne „luzy”; - Kamila Stocha (lata 2012-2014): z kwalifikacji jest zwolniona pierwsza 10. Pucharu Świata; istnieje system belka/wiatr; w czasie dekoracji na podium pojawia się pierwsza trójka zawodników danego konkursu; podczas Mistrzostw Świata w Lotach jest rozgrywany konkurs indywidualny i drużynowy94; na skoczniach mamucich liczba zawodników występujących w I serii wynosi 40 (10 Pucharu Świat i 30 z kwalifikacji); w ostatnich zawodach w sezonie, na skoczni mamuciej, do pierwszej rundy wchodzi tylko 30. klasyfikacji Pucharu;95 obecnie długość nart skoczka nie może przekraczać 145% jego wysokości; strój skoczka musi być wykonany z jednego kawałka materiału i mieć wszędzie taka samą przepuszczalność powietrza; według obecnych przepisów musi być ściśle dopasowany do ciała skoczka.96

90 THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION RULES (ICR)…, dz. cyt., s. 71. 91 R U L E S „RUHRGAS“…, dz. cyt., s. 6. 92 RULES FOR THE ORGANIZATION OF FIS WORLD CHAMPIONSHIPS…, dz. cyt. , s. 7. 93 R U L E S „RUHRGAS“…, dz. cyt., s. 3. 94 RULES FOR THE FIS SKI JUMPING WORLD CUP (MEN)…, dz. cyt., s. 8. 95 Tamże. , s. 8. 96 SPECIFICATIONS FOR COMPETITION EQUIPMENT AND COMMERCIAL MARKINGS, FIS 2013/2014, źródło: http://www.fis- ski.com/mm/Document/documentlibrary/NordicCombined/04/30/53/Competitionequipment_1314_30.09.201 3_clean_English-1_Neutral.pdf, dostęp na 18.04.2014.

24 2. 3.

4.

OPISY ZDJĘĆ: Zdjęcie 2. Skocznia narciarska w Dolinie Jaworzynki w Tatrach/źródło: skijumping.pl Zdjęcie 3. Wojciech Fortuna i Stanisław Marusarz/źródło: skijumping.pl Zdjęcie 4. , 1939, zawody FIS/ źródło: fotokresy.pl

25 ROZDZIAŁ II Sport w czasach mediów

2.1 Sport – kiedyś i dziś U swego zarania sport był uznawany za triumf umysłu i woli człowieka nad słabym ciałem. Miało ono być przez niego odpowiednio kształtowane, uczone godnych naśladowania postaw w duchu etyki. W czasach nam bliższych - rolę sportu sprecyzowano jako kształtowanie charakteru - ciągle kładąc nacisk na jego etyczny charakter. Ostatnie lata prowadzą jednak do zmian w postrzeganiu sportu, ukazując, że nie zawsze musi on prowadzić do szlachetnych i etycznych postaw.1 Dziś bardziej mówi się o tym, że sport miast być etyczny, stał się bardziej estetyczny – kult ciała prowadzi do zmiany wyglądu zawodników2, wprowadzania elementów erotycznych do rozgrywek oraz obserwuje się negatywny wpływ sportu zawodowego na zdrowie zawodników.3 Korzenie sportu można wskazać w prostej dychotomii. Anne Cooper-Chen wyróżnia w życiu człowieka dwie kategorie - jedną jest praca, a drugą zabawa. Swój podział pogłębia wobec tej drugiej kategorii – dzieli ją na tę bez reguł i z regułami. Na kolejnym poziomie zabawę wyposażoną w pewne zasady dzieli znów na dwie gry: bez współzawodnictwa oraz ze współzawodnictwem. Idąc jeszcze dalej przy tej ostatniej kategorii wyróżnia dwie różne postacie – widza (który może grę obserwować w mass mediach albo na żywo) oraz gracza (który może być albo indywidualny, albo zespołowy).4 Inną genezę sportu przedstawia Manfred Schneider – przyjął on, że dzisiejszy sport zajął miejsce dawnych wojen.5 Dla zwykłych ludzi sport jest szansą na oderwanie się od dnia codziennego. Zapewnia emocje inne od tych, które mają na co dzień, potrafi także dać poczucie uczestnictwa, przynależności do czegoś wspaniałego. 6 Współczesny sport może zostać podzielony w następujący sposób: - sport szkolny,

1 W. Welsch, Sport – przez pryzmat estetyki, a nawet widziany jako sztuka?, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, Kraków 2003, s. 301. 2 Tamże, s. 304. 3 Tamże, s. 305. 4 A. Cooper-Chen, Światowe zawody, rozrywka i czas wolny, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, Kraków 2003, s. 214. 5 M. Schneider, Erotyka sportu telewizyjnego [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, Kraków 2003, s. 83. 6 A. Sznajder, Marketing sportu, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008, s. 88.

26 - sporty wyczynowy (jego można podzielić zaś na amatorski i profesjonalny), - sport masowy (dla wszystkich), - sport dla niepełnosprawnych7. Inny podział współczesnego sportu wprowadza takie kategorie jak: - model sportu w pełni amatorskiego (uprawiany amatorsko, bez wynagrodzenia dla zawodników, np. sport rekreacyjny, sport w szkole, regionalne kluby sportowe), - model sportu nie w pełni amatorskiego (zawodnicy poświęcają więcej czasu na trening niż w przypadku sportu amatorskiego, otrzymują też wsparcie finansowe w postaci chociażby stypendiów), - model sportu nie w pełni zawodowego (sportowcy poświęcają bardzo dużo czasu na trening, uzyskają też coraz większe wsparcie ze strony klubów, związków, itp.), - model sportu w pełni zawodowego (sportowcy mają umowy z klubami, osiągają też wyniki na najwyższym poziomie).8

2.2 Wpływ mediów na sport Imprezy sportowe są dziś jednymi z ostatnich przedstawicieli tzw. „wielkich narracji” w mediach.9 Zarazem stały się formą spektaklu („teatralizacja”), tworzonego z jednego strony przez sportowców, ale z drugiej strony przez ludzi odpowiedzialnych za ich przekaz medialny.10 Opowieści, jakimi stają się wydarzenia sportowe, wychodzą często poza świat mediów, stają się czymś więcej. Wpływają bezpośrednio na to, jak postrzegamy świat, jakie modele osobowości preferujemy.11 Stało się tak chociażby ze skokami narciarskimi – uczyniono z nich wielką epopeję, w której następuje walka zwykłych ludzi (stających się herosami) z siłami natury.12 Dzisiejszy przekaz medialny sportu dąży do „całkowitego pokrycia” – pokazania każdego szczegółu rozgrywki, z różnej perspektyw, z różnym komentarzem.13 To właśnie fakt, że media podjęły się relacjonowania sportu, zwiększył jego potencjał marketingowy

7 A. Sznajder, Marketing sportu, dz. cyt., s. 15. 8 Tamże, s. 16. 9 A. Gwóźdź, Media i sport. Wprowadzenie, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, Kraków 2003, s. 7. 10 Tamże, s. 8. 11 Tamże, s. 13. 12 Por. A. Gwóźdź, Media i sport. Wprowadzenie, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, Kraków 2003, s. 13. 13H. U. Gumbrecht, Piękno sportu zespołowego [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, Kraków 2003, s. 147.

27 i sponsoringowy – jako nośnika pewnych treści reklamowych.14 Media konstruują symbolikę, jaką możemy przypisać danemu sportowcowi, snują wokół niego pewną opowieść. Coś takiego stało się właśnie wokół Adama Małysza. Jak uważa Andrzej Gwóźdź, media wokół jego osoby stworzyły opowieść o „skoczku narciarskim, którego heroizm trudno wyczytać z jego konstrukcji psychofizycznej”15.16 Media zmieniają oblicze współczesnego sportu. Wprowadzają swój porządek w jego porządek. Może to przybierać formę chociażby tego, że rozgrywki w mediach pojawiają się w pewien regularny sposób, zależny od ramówek stacji (cykliczność).17 Media sprawiły, że wydarzenia sportowego nie przeżywa się tylko raz – dzięki możliwości zapisu cyfrowego można w dowolnym momencie wracać do danej imprezy, analizując dokładnie uzyskany z niej zapis (przez powtórki, efekty slow motion, jakość HD)18, a także materiały dodatkowe19. Przykładem może być serwis sport.tvp.pl, który umożliwia dostęp do materiałów wideo z ostatnich Zimowych Igrzysku w Sochi (co było pomocne w tworzeniu kolejnych części niniejszej pracy). Fakt możliwości powrotu do tych materiałów serwis wykorzystał do swojej promocji, reklamując się hasłem „przeżyć to jeszcze raz”20. Dziś w przekazach najważniejszych imprez dominuje jakość HD. Oprócz podstawy – czystego przekazu, na ekranie pojawia się wiele dodatkowych informacji – statystyki, wykresy, wizualizacje. Do tego dochodzi wielość kamer, które jednocześnie pokazują obraz z wielu ujęć. Dostęp do nich jest możliwy już nawet z poziomu zwykłego telewizora z odpowiednim pakietem. Dodatkowo popularne są powtórki w zwolnieniach – dzięki wysokiej ilości klatek na sekundę używanych do rejestracji jest możliwe takie zwolnienie obrazu, by każdy, nawet najmniejszy szczegół, mógł być obejrzany dokładnie i pod

14 Źródło: http://www.sponsoring.pl/publikacje.php?raport=19&t=Media,_gwiazdy_i_zagrozenia_w_sponsoringu_sport owym, dostęp na 04.04.2014. 15 A. Gwóźdź, Media i sport. Wprowadzenie…, dz. cyt., s. 9. 16 Co trafnie oddały też słowa gangstera Ramzesa, postaci z filmu Olafa Lubaszenki E=mc2, granej przez Cezarego Pazurę. W jednej z ostatnich scen tłumaczy swojemu ochroniarzowi wzór E=mc2 jako energia równa masie pomnożonej przez kwadrat prędkości świata. Ochroniarz, aby sobie uprościć, porównuje Arnolda Schwarzeneggera i Woody’ego Allena „duży człowiek - dużo energii, mały człowiek - mało energii”. Kontrargumentem ze strony Ramzesa jest właśnie postać Adama Małysza – „ćwierć Schwarzeneggera, a pary ma od zarąbania”. Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=xD0BrAWAlgw&feature=youtu.be&t=1h25m4s, dostęp na 02.05.2014. 17 A. Gwóźdź, Media i sport. Wprowadzenie, dz. cyt., s. 7. 18 Tamże, s. 13. 19 Tamże, s. 9. 20 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi, dostęp na 12.03.2013.

28 każdym kątem.21 Zabieg ten prowadzi też do tego, że ciało sportowca w przekazie jest postrzegane jako doskonała maszyneria, boski dar, coś wielkiego oraz idealnego.22 Dla mediów sport to bardzo ważny element ramówek, na co wskazuje jego pozycja w programie, zwłaszcza w stosunku do innych, rozrywkowych audycji. Chociażby codziennie po wydaniach programów informacyjnych pojawia się na wielu kanałach osobny program, podsumowujący wydarzenia sportowe danego dnia. Również znaczący jest fakt, że ważne transmisje sportowe wymuszają zmiany dotychczasowych, stałych ramówek, i często w stopniu bardzo nieplanowanym (na przykład przeciągające się konkursy Pucharu Świata w skokach spowodowane niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi przesuwają godzinę emisji serwisu informacyjnego).23 Niektórzy badacze porównują relacje medialne sportu do telenoweli. Wskazują tu takie cechy jak rozproszony charakter, nakierowanie na widzów reprezentujących konkretną płeć oraz zastosowanie wielu strategii dyskursu.24 Sport jest serialem – nie ma on końca i zawsze następuje ciąg dalszy.25 Opowieść, którą snuje, podobnie jak w telenoweli, dotyczy osobistej walki bohatera, napięć społecznych i konfliktów moralnych. Występują w niej walczące ze sobą siły – dobro-zło, bohater pozytywny-bohater negatywny.26 Podobieństwo do telenoweli można też wskazać w tym jak odbiorca sportu identyfikuje się z bohaterami oglądanej opowieści. Zachodzi tu bowiem podobny proces, jak w przypadku widzów i postaci z telenowel – odbiorca zaczyna odnosić się do bohatera jak do osoby bliskiej, kogoś, kogo zaprasza do swojego świata.27 Co w jednym z wywiadów potwierdził sam Adam Małysz - „[kibice] sądzą, że jestem ich dobrym znajomym. Przecież goszczę na ekranie ich telewizora. Magia telewizji sprawia, że jestem dla nich swój. Ale to tylko magia”.28 Oprócz pozytywnych stron, mariaż mediów i sportu niesie ze sobą negatywne skutki. Sponsorzy chętniej łożą fundusze na te dyscypliny, z których relacje czy wzmianki o nich mają dużą szansę pojawienia się w mediach (a co za tym idzie, sponsor też może

21 M. Morse, Sport w telewizji: powtórka i przedstawienie na ekranie, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, Kraków 2003, s. 30. 22 Tamże, s. 45. 23 Tamże, s. 52. 24 A. Rosa, J. Friedman, Sport telewizyjny jako zmas(s)kulinizowany kult dystrakcji [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, Kraków 2003, s. 61. 25 Tamże, s. 65. 26 Tamże, s. 68. 27 Tamże, s. 67. 28 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, Wydawnictwo M, Kraków 2004, s. 125.

29 w nich zaistnieć). Bardziej chętnie wybierają relacje na żywo – które posiadają odpowiednią dramaturgię oraz nieznany koniec. Wielkie pieniądze zainwestowane w promocję mogą prowadzić do tego, że sponsorzy, wraz z mediami, wpływają na charakter rozgrywki, zmieniają ją, jej przepisy. Współcześnie występuje też znacząca komercjalizacja sportu oraz presja osiągania jak najlepszego wyniku – co może prowadzić do zakazanego dopingu (może on być „sponsorowany” przez firmy promujące się poprzez dany sport).29 Odbiór rozgrywki sportowej poprzez uczestniczenie w niej jako widz na stadionie jest zupełnie inny, niż jej odbiór przed ekranem telewizora. Widz będący na stadionie obserwuje ją z jednego punktu, nie ma komentarza oraz nie może stosować takich udogodnień jak powtórki - widz telewizyjny posiada takie możliwości. Jednak to obecność na trybunach daje więcej satysfakcji, większe emocje, pozwala się cieszyć się radością tłumu, a także bliskością sportowca.30 31 Bezpośredni udział w wydarzeniu niesie ze sobą większą integrację z innymi kibicami i poczucie wspólnoty (ale też często pojawia się podział na kibiców jednej drużyny i drugiej). Kibicowanie w tłumie daje szansę przeżycia większej ekscytacji i pełnego poddania się instynktownym zachowaniom tłumu (śpiewanie, okrzyki).32 Widz przed telewizorem raczej odbiera przekaz sportu w samotności, w zaciszu domu. Jest to odbiór bardziej kameralny, bywa też i mniej emocjonalny. Telewidz może jednak skoncentrować się na wybranej akcji, otrzymać z ekranu większą ilości danych statystycznych. Z drugiej jednak strony nie może wybierać tego, co chce zobaczyć z całości wydarzenia (a jest to możliwe, gdy zasiada się na widowni).33 Te dwa sposoby odbioru sportu połączyło śledzenie wydarzeń sportowych przed ekranem, ale w miejscach takich jak puby czy strefy kibica. Obecność większej ilości kibiców, którzy się nie znają, rodzi atmosferę momentami bardzo zbliżoną do tej na

29 Źródło: http://www.sponsoring.pl/publikacje.php?raport=19&t=Media,_gwiazdy_i_zagrozenia_w_sponsoringu_sport owym, dostęp na 04.04.2014. 30 M. Schneider, Erotyka sportu telewizyjnego…, dz. cyt., s. 147. 31 Z własnego, krótkiego dziennikarskiego doświadczenia autor może potwierdzić, że oglądanie skoków narciarskich dla samej rozgrywki wystarczające jest przed telewizorem. Jednak dla poczucia pełnych emocji obecność na skoczni, zwłaszcza w charakterze dziennikarza sportowego, jest nie do przecenienia. 32 M. Morse, Sport w telewizji: powtórka i przedstawienie…, dz. cyt., s. 28. 33 S. Birrell, John W. Loy, jun, Sport w mediach: gorący i zimny, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, Kraków 2003, s. 242.

30 trybunach aren sportowych (jednak ciągle przed ekranem; przykład: kibicowanie w Wiśle za czasów Adama Małysza, a ostatnio Kamilowi Stochowi w Zębie).34 Jednak sportowcy, którym się kibicuje, nie zawsze wygrywają. Andrzej Sznajder w kontekście zachowań kibiców sportowych w stosunku do wyniku danego sportowca przedstawia (za Robertem Cialdini) klasyfikację postaw. Kibice mogą albo kąpać się w cudzej chwale (czyli przyjmować sukces zawodników za swój, w pewien sposób w nim partycypować; wynika to z chęci brania udziału w czymś pozytywnym), albo odcinać się od porażek (czyli odwracać się od idola po porażce; w ludzkiej naturze bowiem leży uciekanie od negatywnych bodźców).35 Dobrym przykładem są tutaj politycy, którzy najczęściej pojawiają się w kontekście sportu wtedy, kiedy zawodnik święci tryumfy (czego najświeższym przykładem jest chociażby wizyta premiera Donalda Tuska podczas relacji ze skoków w rodzinnym mieście Kamila Stocha36, Zębie czy szerokie obietnice budowy krytego toru dla łyżwiarzy po zdobyciu złotego medalu przez Zbigniewa Bródkę na Igrzyskach w Sochi37).38 Relacja sportowa w telewizji zaczyna się zazwyczaj wcześniej niż sama rozgrywka, którą poprzedza wprowadzenie, przygotowane przez dziennikarzy – zawiera ono przedstawienie faktów historycznych, obiektu, na którym będą się toczyć zawody, zawodników, dotychczasowego stanu rozgrywki. Potem następuje właściwa część relacji – zawody sportowe, najczęściej są one komentowane. W ich trakcie można się spotkać nie tylko z ujęciami z aren, ale też tego, co się w międzyczasie dzieje na trybunach, prezentuje się również wypowiedzi zawodników (często pełne emocji, które nie zdążyły opaść po występie). Na zakończenie pojawia się ponownie studio, podczas którego dane zawody zostają podsumowane, najlepsze momenty spotkania - omówione, a założenia na przyszłość - przedstawione. Następuje także zaproszenie widzów na kolejne zawody.39 Ważnym elementem relacji jest komentarz. Komentatorzy tłumaczą to, co się dzieje na ekranie, przyciągają uwagę rozproszonego widza. Zapełniają też tzw. martwy czas – momenty, kiedy akurat nie trwa rozgrywka (przerwy w zawodach, mniej ciekawa partia).

34 M. Morse, Sport w telewizji: powtórka i przedstawienie…, dz. cyt., s. 29. 35 A. Sznajder, Marketing sportu, dz. cyt., ss. 86-87. 36 Źródło: http://www.bojcorka.pl/n/576/zab-szczesliwy-do-granic-goralom-w-kibicowaniu-kamilowi- stochowi-pomogl-nawet-premier-donald-tusk-zdjecia, dostęp na 14.03.2013. 37 Źródło: http://www.przegladsportowy.pl/igrzyska-olimpijskie/soczi-2014,mistrz-olimpijski-zbigniew- brodka-ubolewa-z-powodu-braku-hali-lodowej,artykul,422114,1,1047.html, dostęp na 03.05.2014. 38 A. Sznajder, Marketing sportu, dz. cyt., s. 87. 39 Por. Britta Neitzel, Piłka nożna – grana i opowiadania, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, Kraków 2003, s. 261.

31 Zadaniem komentującego jest także zwerbalizowanie tego, co się dzieje na ekranie, zbudowanie odpowiedniego napięcia i podsycanie emocji u odbiorców. W komentarzu radiowym dochodzi zaś aspekt „bycia oczami widza”.40 Włodzimierz Szaranowicz przy okazji Igrzysk Olimpijskich w Sochi przyznał, że nastąpił znaczący rozwój w dziedzinie komentarzu, przede wszystkim w kwestiach technicznych (dostępność do informacji, lepsza widoczność zawodów).41 Można wskazać dwa rodzaje komentatorów: - „komentator od kolorowania”, czyli taki, który przedstawia aspekt historyczny danej konkurencji, dawne wyniki, dane statystyczne, - „komentator merytoryczny”, czyli taki, który prowadzi bieżącą narrację do gry i ułatwia odbiorcy nadążenie za nią.42

2.3 Początki obecności sportu w mediach Już od swego początku imprezy sportowe, zwłaszcza tak ważne jak Igrzyska Olimpijskie, przyciągały media, które przeprowadzały z nich relacje. Najpierw wykorzystywane były zdjęcia (relacje w prasie), potem korzystano także z radia. Na przykład już w roku 1849, czyli 5 lat po wynalezieniu, wykorzystywano telegraf do rozpowszechniania wyników wyścigów konnych, regat i walk bokserskich.43 Pierwsza transmisja sportowego wydarzenia nadana na żywo miała miejsce w lipcu 1921 roku. Była to walka bokserska Dempsey-Carpentier, która miała miejsce w Jersey City. W 1926 roku, w czechosłowackim radiu można było usłyszeć transmisje meczów piłki nożnej, a w BBC transmisje m.in. z rozgrywek w rugby. W lutym 1927 roku Polskie Radio przeprowadziło bezpośrednią relację z międzynarodowych narciarskich Mistrzostw Polski w Zakopanem.44 Z czasem pojawiały relacje filmowe oraz telewizyjne. Już w latach 30. powstawały specjalne filmy, które były podsumowaniem (często bardzo artystycznym) różnych imprez. Między innymi podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Garmisch-Partenkirchen został nakręcony film Juegend der Welt w reżyserii Cala Jungasa. Pomimo aspektu propagandowego (film był kręcony w czasach rządów nazistów), wywalczył między

40 M. Morse, Sport w telewizji: powtórka i przedstawienie…, dz. cyt., s. 38. 41 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14016594/scenariusz-szaranowicza-o-zloto-powalczy, dostęp na 17.04.2014. 42 A. Rosa, J. Friedman, Sport telewizyjny jako zmas(s)kulinizowany kult dystrakcji [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, Kraków 2003, s. 64. 43 S. Birrell, John W. Loy, jun, Sport w mediach…, dz. cyt., s. 229. 44 A. Gwóźdź, Media i sport. Wprowadzenie, dz. cyt., s. 14.

32 innymi nagrodę na festiwalu Biennale w Wenecji.45 Podobna relacja została przygotowana z letnich Igrzysk w Berlinie, tym razem przez Leni Riefenstahl – film nosił tytuł Olimpiada (autorka „dopuściła się” w nim pewnej manipulacji – niektóre ujęcia zawodów zostały dokręcone po samych zawodach; powodem był brak ekipy oraz odpowiednich warunków do nagrywania w czasie trwania rywalizacji). Również i te zawody są uznawane przez specjalistów za pierwsze, podczas których użyto telewizji jako narzędzia relacji. W tym czasie ciągle była ona jeszcze wynalazkiem, którego możliwości poznawano, a nie realnym medium przekazującym informacje. Jednak już wtedy w kilku miejscach w III Rzeszy (w 28 tzw. izbach telewizyjnych) można było oglądać na małych telewizorach relacje ze zmagań sportowców.46 Telewizja w międzynarodowym wymiarze Igrzyska Olimpijskie zaczęła transmitować dopiero po II wojnie światowej. Dotyczy to igrzysk w Rzymie w roku 1960. Cztery lata później, podczas igrzysk w Tokio, użyto transmisji poprzez satelitę, zaś w roku 1968 sygnał docierał do Europy już zza oceanu – z Igrzysk w Meksyku.47

2.4 Wizerunek sportowca Dzisiejszy sport niewiele ma wspólnego z tym chociażby z czasów barona Pierre’a de Coubertina. Podlega silnej profesjonalizacji i komercjalizacji. To już nie jest miła zabawa, której celem było kształtowanie hartu ducha i ciała – to rywalizacja o konkretne cele ekonomiczne.48 Jednocześnie sport stał się elementem show-biznesu.49 Co za tym idzie, sport zaczyna korzystać z narzędzi marketingowych, kiedyś zarezerwowanych dla firm, które chciały sprzedawać swoje produkty.50 Wizerunek to pewnego rodzaju subiektywne wyobrażenie odbiorcy. Powstaje ono poprzez doświadczenie konkretnych osób w kontakcie z danym obiektem, świadomych działań wokół obiektu, prowadzących do tworzenia pożądanego obrazu czy wpływu liderów opinii.51 Wizerunek powstaje w momencie, kiedy informacje o danej osobie zostają rozpowszechnione przez media. Bardzo ważne jest, jak wygląda autoprezentacja osoby, dla której ma być on wykreowany. Bada się go, analizując opinię publiczną. Justyna Salomon twierdzi, że dzisiaj media „szukają osób nieszablonowych”, z barwnym

45 A. Gwóźdź, Media i sport. Wprowadzenie, dz. cyt., s. 10. 46 Tamże, s. 15. 47 Tamże, s. 17. 48 A. Sznajder, Marketing sportu, dz. cyt., s. 9. 49 Tamże, s. 9. 50 A. Sznajder, Marketing sportu, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008, s. 10. 51 K. Huber, Image czyli jak być gwiazdą na rynku, Business Press Ltd. Warszawa 1994, s. 8.

33 i sprawnym językiem, obdarzone odpowiednią osobowością. Takie osoby muszą posiadać własny, niepowtarzalny styl.52 Sebastian Bartosik z Agencji Sport PR zaproponował w 2005 roku Medialny Dekalog Gwiazdy Sportu. Znalazło się w nim 10 uniwersalnym zasad, dzięki którym sportowcy mogą efektywnie budować swój wizerunek w kontakcie z mediami: 1. Widzowie potrzebują nie tylko widowiska sportowego, ale też tego, by sam sportowiec posiadał rozpoznawalny wizerunek, 2. W wizerunek warto inwestować od początku kariery, jeszcze przed wielkimi sukcesami, 3. Należy być sportowcem otwartym i przyjaźnie nastawionym do mediów, 4. Sponsorzy najchętniej finansują sportowców charakterystycznych, rozpoznawalnych, oryginalnych i posiadających zdolności medialne, 5. Wizerunek sportowca należy budować wieloma kanałami (zachowanie codzienne, akcje społeczne, itp.). W tych działaniach warto być odkrywczym, z niestandardowymi pomysłami, które mogą pozytywnie zaskakiwać opinię publiczną, 6. Na wizerunek sportowca nie pracuje tylko zawodnik, ale kadra, w której trenuje, jego trenerzy, członkowie związków, itp., 7. Patos jest wskazany w budowaniu wizerunku, 8. Sponsorów należy dobierać starannie – ich wizerunek może wpływać na wizerunek sportowca, 9. Dobry wizerunek może nie tylko pomagać w czasie kariery, ale także być dobrym sposobem na funkcjonowanie po jej zakończeniu, 10. Należy wystrzegać się błędów przy tworzeniu wizerunków – nawet jeden może doprowadzić do jego zniszczenia. Warto więc wspierać się radami specjalistów od jego kreowania.53 W dzisiejszym świecie jednym z najważniejszych kryterium uznania przez społeczeństwo są sukcesy. Wyraźnie jest to widoczne w kontekście sportowców. Dodatkowo można wskazać też kategorię bycia kimś ponadprzeciętnym, ponad zwykłym

52 J. Salomon, Kreowanie wizerunku sportowców, [w:] Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, nr 3 marzec 2013, ss. 32-34. 53 Źródło: http://www.prelite.pl/download/Z2Z4L3ByZWxpdGUvcGwvZGVmYXVsdF9vcGlzeS8xNTAvMS8x/piar.p l_nr1_06_wizerunek_gwiazdy_sportu.pdf, dostęp na 06.03.2014.

34 człowiekiem, pokonującym bariery i ograniczenia, zdobywającym najwyższe laury. Tworzy się wtedy pojęcie bohatera sportowego.54 Halina Zdebska wyróżnia następujące elementy, które muszą się złożyć na postać takiego bohatera: - uzyskanie wysokiego poziomu w uprawianej dyscyplinie, - popularność towarzysząca danej dyscyplinie sportowej, - normy moralne zawodnika w świetle jego działalności w sporcie, jak i w życiu pozasportowym, - „obudowanie efektów działalności sportowej doskonałością w innych dziedzinach życia”55 Cechy te nie mogą występować w pojedynkę. Jednak trudno jest ustalić ich mieszankę, prowadzącą do powstania bohatera sportowego. Bohater sportowy powstaje na tle kultury, w której występuje. „Odpowiada na zapotrzebowanie czasów, w których żyje, a z drugiej strony – czasy te poszukują i kreują odpowiedni typ bohatera”. Jest to typ bohatera, który istnieje realnie, ale jest też uosobieniem pewnych nienamacalnych wartości – choćby etycznych.56 Halina Zdebska w 2005 roku (czyli rok przed Zimowymi Igrzyskami Olimpijskim w Turynie) uważała, że zdobycie wtedy złota przez Adama Małysza byłoby dla niego „utrwaleniem statusu bohatera sportowego”, a tym samym wpisaniem się na trwałe do historii sportu.57 Patrząc na dalszy przebieg kariery skoczka z Wisły, można zaryzykować stwierdzenie, że pomimo braku tego krążka, wywalczył już to miejsce. Chociaż jak sam Orzeł z Wisły przyznawał, zamieniłby wiele swoich innych medali i sukcesów na jedno złoto olimpijskie.58 W przypadku Kamila Stocha można mówić już o pełnym, a nawet podwójnym potwierdzeniu swojego miejsca w historii – bo aż dwoma złotymi krążkami z Sochi. Media dziś zmuszają zawodników sportowych, by nie tylko byli atletami, herosami walczącymi o najwyższe cele. Muszą zabierać głos, stawiać diagnozy, wypowiadać się przed kamerami – przede wszystkim w kontekście zawodów, ale też i innych tematów

54 H. Zdebska, Rola sportowców wysokokwalifikowanych w życiu społecznym. Adam Małysz jako bohater sportowy, [w:] Sporty zimowe. Strategia rozwoju – badania naukowe, Studia i Monografie nr 31, pod. red. Szymona Krasickiego, Kraków 2005, s. 51. 55 Tamże, s. 52. 56 Tamże, s. 55. 57 Tamże, s. 31. 58 Źródło: http://www.polskieradio.pl/177/3203/Artykul/1045247,Soczi-2014-Malysz-zamienilby-swoje- cztery-medale-na-jeden-zloty, dostęp na 03.04.2014.

35 (np. polityka, życie prywatne). W większości przypadków prowadzi to do tego, że wypowiadane przez nich sądy, opinie są często pozbawione charakteru i znaczenia.59 Gwiazdy sportu zatrudnia się w reklamach najczęściej w celu skojarzenia ich sukcesu z danym produktem. Powinny to być osoby otwarte dla mediów, jak i publiczności, sympatyczne, pracowite, pewne siebie, itp. Wizerunek sportowca powinien być też zbliżony do wizerunku, jaki ma/chce mieć marka. Dzięki temu potencjalny odbiorca łatwiej identyfikuje się z nią.60 Sportowiec w reklamie może występować w dwóch rolach. Pierwsza to rola eksperta, specjalisty z danej branży. Tutaj można wskazać jako produkty reklamowane te, które odbiorcy kojarzą się ze sportem – obuwie, ubiór, sprzęt. Sportowiec może także być postawiony w roli „idola” (jeśli jest odpowiednio popularny). Wtedy niekoniecznie musi reklamować produkt związany ze sportem. Rekomenduje on dany produkt siłą swojej popularności oraz autorytetu.61 Może także występować jako ambasador marki. Takie postępowanie zakłada, że dany sportowiec zostanie mocno skojarzony z daną marką – poprzez korzystanie z niej, mówienie o niej, a także uczestniczenie w akcjach organizowanych przez producenta marki.62

59 M. Schneider, Erotyka sportu telewizyjnego…, dz. cyt., s. 81. 60 Źródło: http://www.sponsoring.pl/publikacje.php?raport=19&t=Media,_gwiazdy_i_zagrozenia_w_sponsoringu_sport owym, dostęp na 04.04.2014., dostęp na 04.04.2014. 61 A. Sznajder, Marketing sportu, dz. cyt., s. 31. 62 Tamże, s. 35.

36 ROZDZIAŁ III Droga ku wielkości

W niniejszym rozdziale zaprezentowane zostaną krótkie sylwetki omawianych sportowców – Adama Małysza i Kamila Stocha.

3.1 Adam Małysz – Orzeł z Wisły 3.1.1 Początki Adam Henryk Małysz urodził się 3 grudnia 1977 roku w Wiśle.1 Jego rodzicami są Jan (pracował w klubie sportowym) i Ewa Małyszowie (pracowała w domu towarowym)2, którzy oprócz niego mają starszą o dwa lata córkę, Iwonę. Przyszły mistrz świata najlepszy kontakt w dzieciństwie miał ze swoją Zdjęcie 5. Adam Małysz/Źródło: gwizdek24.se.pl babcią.3 W jego rodzinie od wielu pokoleń sport był obecny (między innymi pradziadek, Andrzej Szturc, przed II wojną światową wybudował w Wiśle skocznię o punkcie konstrukcyjnym K504). Adam Małysz był dzieckiem żywiołowym, ale przy tym mało chorującym.5 Do szkoły podstawowej uczęszczał do placówki położonej w Wiśle Głębce. Nie był uczniem wyróżniającym się, jednak nie miał problemów z nauką6 (najbardziej przepadał za geografią7). W klasie był najmniejszy, przez co traktowano go jak „klasową maskotkę”.8 Kolejnym etapem nauczania przyszłego zdobywcy Pucharów Świata było Technikum Mechaniczne w Ustroniu, które ukończył z tytułem blacharza-dekarza9 (jak

1 Źródło: http://www.malysz.pl/biografia.html, dostęp na 06.03.2014. 2 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, Wydawnictwo M, Kraków 2004, s. 61. 3 Tamże, s. 63. 4 Tamże, s. 167. 5 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza… dz. cyt., s. 260. 6 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt. 66. 7 Tamże, s. 129. 8 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt. s. 260. 9 W. Trzcionka, Bohaterów dwóch, [w]: "Kalendarz Cieszyński 2002", Cieszyn 2001, s. 298., dostęp: http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=65542&from=publication

37 przyznał po latach, nauczyciele byli wyrozumiali dla niego z powodu skoków narciarskich10). Pracy w zawodzie jednak nie podjął. Swoje wykształcenie dopełnił dopiero w 2010 roku – po Igrzyskach Olimpijskich w Vancouver – podszedł do egzaminu maturalnego.11 Zdobywając wykształcenie, uczestniczył w treningu sportowym. Pierwszy raz na nartach zaczął jeździć w wieku 6 lat. Rok później wystartował w swoich pierwszych „oficjalnych” zawodach (w rodzinnej Wiśle, na skoczni 10-metrowej; zajął w nich drugie miejsce po skokach na 9 i 11 metrów, przy czym w drugiej próbie upadł; w zawodach tych startowało w sumie dwóch zawodników, drugim był znajomy Małysza, Włodzimierz Wąsowicz)12. Potem wstąpił do Klubu Sportowego Wisła Start (w późniejszych latach znanego jak Wisła-Ustronianka)13. Początkowo miał uprawiać kombinację norweską (połączenie biegów oraz skoków narciarskich14). Jego pierwszym trenerem został Jan Szturc, wujek ze strony matki15 (do którego często zwracał się o pomoc później, w czasie trwania profesjonalnej kariery, zwłaszcza gdy miał załamania formy16). Początki uprawiania sportu nie były łatwe, główne problemy dotyczyły sprzętu. Sam Małysz opowiadał, jak podczas jednego z treningów skakał w za dużych butach, co skończyło się tym, że zaraz po wyjściu z progu stracił swój sprzęt i musiał lądować w samych skarpetkach.17 Do 1991 roku skakał stylem klasycznym, potem przyszła ciężka praca nad zdobywającym coraz większą popularność stylem V.18 Jako kombinator norweski Małysz zdobył tytuł Mistrza Polski juniorów w roku 1991, potem startował też w zawodach seniorskich (między innymi w Pucharze Świata).19 Szybko zdecydowano jednak, że Małysz nie posiada warunków do uprawiania biegów – z powodu swojego niskiego wzrostu oraz drobnej budowy ciała. Dlatego postanowił skupić się tylko na skokach.20 W 1993 roku na Mistrzostwach Polski juniorów na skoczni Skalite

10 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, Wydawnictwo M, Kraków 2004, s. 16. 11 Źródło: http://www.skijumping.pl/wiadomosci/14950/Adam-Malysz-Wtedy-zrozumialem-cierpienia- wszystkich-maturzystow/, dostęp na 06.03.2014. 12 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 11. 13 Źródło: http://wisla.ustronianka.com.pl/6,klub-sportowy-wisla-start-w-wisle.html, dostęp na 06.03.2014. 14Źródło: http://www.fis- ski.com/mm/Document/documentlibrary/NordicCombined/03/19/10/ICRNordicCombined2013- clean_English.pdf dostęp na 06.03.2014. 15 W. Trzcionka, Bohaterów dwóch, dz. cyt., s. 299. 16 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 146. 17 Tamże, s. 12. 18 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 260. 19 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 13. 20 Rozumiem decyzję Adama, wywiad z Janem Szturcem, , Fakt Sport nr 1/2011, str. 12.

38 w Szczyrku, zdobył trzecie miejsce (wygrał wtedy Wojciech Skupień).21 W roku 1994 na Średniej Krokwi zdobył pierwszy medal w karierze seniorskiej.22 Jesienią tego samego roku został włączony do kardy narodowej skoczków narciarskich. Trenerem był wtedy Czech, Pavel Mikeska – o którym mówi się, że swoją pracą wyciągnął polskie skoki z głębokiego kryzysu lat 90.23 W 1995 roku Adam Małysz wystartował w pierwszych zawodach Pucharu Świata w skokach narciarskich – trener Mikeska, wraz z sąsiadami, sfinansowali wyjazd Adama do Insbrucku, na jeden z konkursów Turnieju Czterech Skoczni. Zajął tam 17. miejsce.24

3.1.2 Pierwsze sukcesy Ważnym punktem w karierze Adama Małysza były Mistrzostwa Świata Juniorów w Galivare w 1995 roku. Już wtedy prezentował wysoką formę (choć medalu nie przywiózł). Zaraz po tej imprezie udał się na Mistrzostwa Świata seniorów w kanadyjskim Thunder Bay. Ostatecznie zajął 10. miejsce na skoczni normalniej i 11. na dużej.25 Dzięki dobrej postawie został zauważony przez świat skoków narciarskich.26 W 1996 roku dobrze prezentował się w skandynawskiej części Pucharu Świata. Na skoczni w Lahti zajął trzecie miejsce na skoczni normalnej i czwarte na dużej, zaś w szwedzkim Falun był drugi27 (w tym sezonie stał także na podium w amerykańskim Iron Mountain28). Pierwsze zwycięstwo w zawodach pucharu świata Adam Małysz odniósł 17 marca 1996 roku. Miało to miejsce na skoczni Holmenkollen w (Norwegia). W zawodach tych na drugim miejscu uplasował się ostatecznie Fin Janne Ahonen, a na trzecim . Zwycięstwo w Oslo było znaczącym elementem legendy Adama Małysza. Po pierwsze, w tym konkursie pokonał swojego wielkiego idola, Jensa Weissfloga29 (który wtedy zakończył karierę30). Po drugie, w późniejszych latach wygrywał tam jeszcze czterokrotnie, zyskując sobie miano „króla Holmenkollen”. Po trzecie, to właśnie po zawodach na tej skoczni, podczas Mistrzostw Świata w Oslo w 2011,

21 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 168. 22 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 260. 23 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 261. 24 Wzloty i upadki króla Adama IV Małysza, „Gazeta Sport”, nr 10 (516), 05.03.2007, s. 4. 25 Materiał archiwalny: https://www.youtube.com/watch?v=kWeBaBJtPIg, dostęp na 03.04.2014. 26 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 17. 27 Tamże, s. 18. 28 Wzloty i upadki króla Adama IV Małysza, „Gazeta Sport”, nr 10 (516), 05.03.2007, s. 4. 29 Z podium na dno, Fakt Sport nr 1/2011, str. 7. 30 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 18.

39 ogłosił zakończenie swojej kariery.31 Dzięki dobrej postawie w sezonie 1995/96 zajął wysokie 7. miejsce w klasyfikacji generalnej PŚ.32 Równolegle do budowania formy sportowej, Adam Małysz budował też swoje życie prywatne. W 1997 roku wstąpił w związek małżeński z Izabelą Polok. Został on zawarty w ewangelickim kościele Piotra i Pawła w Wiśle (Adam Małysz jest ewangelikiem, zaś jego żona katoliczką). W tym samym roku, 31 października, na świat przyszła także jego córka, Karolina.33 Do 1997 roku wygrał jeszcze zawody w Sapporo oraz próbę przedolimpijską w Hakubie34. W tym czasie był typowany jako jeden z zawodników mogących zdobyć medale na XVIII Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w w 1998. Jednak nie stało się tak – w kolejnym sezonie Adam Małysz, jak i cała kadra skoczków, prezentował się słabo35. Również relacje z ówczesnym trenerem, Pavlem Mikeską, nie były dobre36 (zawodnicy bali się trenera, który kadrę prowadził żelazną ręką37). Adam Małysz rozważał zakończenie kariery i powrót do zawodu dekarza – w przemyśle budowlanym bowiem panowała wtedy dobra koniunktura.38 W tym czasie w mediach, które już wcześniej zaczęły interesować się sukcesami Małysza, pojawiały się głosy, że wina za słabsze wyniki zawodnika z Wisły leży w tym, że założył rodzinę.39 Po czasach Pavla Mikeski rozbitą reprezentacją zajął się w 1999 roku Apoloniusz Tajner. Zmienił filozofię pracy z zespołem – do współpracy zaprosił między innymi fizjologa Jerzego Żołędzia oraz psychologa Jana Blecharza (który już wcześniej współpracował z Adamem Małyszem)40. Praca w tym zespole zaczęła przynosić efekty. Już na koniec sezonu 1999/2000 Adam Małysz wrócił na podium zawodów Pucharu Świata (w Iron Mountain)41, dobrze też pokazał się na Mistrzostwach Świata w lotach narciarskich w Vikersund.42

31 Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=UEFy2QP75nY, dostęp na 03.05.2014. 32 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 261. 33 W. Trzcionka, Bohaterów dwóch, dz. cyt., s. 299. 34 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 27. 35 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=2086, http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=316, dostęp na 03.05.2014. 36 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 19. 37 Tamże, s. 144. 38 B. Kuraś, Z żebra Adama, „Gazeta Wyborcza”, nr 69.8101, 24 marca 2014, s. 11. 39 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 262. 40 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 18. 41 Narodził się król skoczni, Fakt Sport nr 1/2011, str. 8. 42 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 18.

40 3.1.3 Małysz odlatuje rywalom Przełomowym momentem dla kariery Adama Małysza był 49. Turniej Czterech Skoczni w sezonie 2000/2001. Początkowo jednak nic na to nie wskazywało. Sezon zaczął się od dyskwalifikacji skoczka z Wisły w kwalifikacjach do inauguracyjnych zawodów w Kuopio (powodem były za długie narty). Potem kilka następnych konkursów zostało odwołanych z powodu problemów z aurą. Polska kadra w tym czasie trenowała w „mitycznym” Ramsau43, na skoczni K90 Mattensprunganlage (w opiniach wielu zawodników był to obiekt idealny do trenowania; w późniejszych latach Adam Małysz wielokrotnie wracał na tę skocznię, co pomagało mu ponownie uzyskać wybitną formę).44 Pierwszy konkurs 49. Turnieju Czterech Skoczni miał miejsce 29 grudnia 2000 roku, w niemieckim Garmisch-Partenkirchen. Małysz zajął w nim czwarte miejsce. W każdym kolejnym występie uzyskiwał coraz lepsze pozycje, czego efektem było przesuwanie się w klasyfikacji Turnieju. W poszczególnych skokach ustanawiał też rekordy skoczni, odlatując wszystkim rywalom.45 Ostatecznie jako pierwszy Polak wygrał ten prestiżowy cykl. Osiągnął wtedy jedną z rekordowych przewag nad drugim zawodnikiem cyklu, Janne Ahonenem – 104,4 punktu.46 Znana też była historia o tym, co się stało z nagrodą rzeczową, jaką zdobył w konkursie – samochód Audi A4. Z powodu wysokich opłat za przywóz samochodu do kraju, Małysz go nie sprowadził. Firma Audi przekazała mu w zamian jego równowartość w gotówce (której połowa i tak trafiła na konto urzędu skarbowego).47 Wraz z sukcesami, przyszła też tzw. małyszomania (o której więcej w punkcie 3.1.4). Po Turnieju Małysz zaczął dominować w Pucharze Świata. Walkę o pierwsze miejsce toczył z wcześniejszym zdobywcą kryształowej kuli, Niemcem Martinem Schmittem. Kolejną ważną imprezą sezonu były Mistrzostwa Świata w Lahti. Tam Małysz jechał jako jeden z głównych faworytów.48 W pierwszym konkursie, na skoczni dużej, zajął drugie miejsce, ustępując tylko Martinowi Schmittowi. W kolejnej potyczce, na skoczni normalnej, okazał się lepszy od Niemca.49 Końcówka sezonu należała już do Małysza. Pewnie zdobył pierwszą kryształową kulę.

43 Odleciał rywalom, Fakt Sport nr 1/2011, str. 9. 44 Źródło: http://www.skisprungschanzen.com/EN/Ski+Jumps/AUT-Austria/ST-Styria/Ramsau/0061- Mattensprunganlage/, dostęp na 07.03.2014. 45 R. Lniarski, M. Szadkowski, Biało-czerwony puchar świata,„Gazeta Wyborcza”, nr 69.8101, 24 marca 2014, s. 35. 46 Odleciał rywalom, Fakt Sport nr 1/2011, str. 9. 47 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, Wydawnictwo M, Kraków 2004, s. 92. 48 Tamże, s. 31. 49 Tamże, s. 32.

41 Następny sezon 2001/2002, również należał do Orła z Wisły, choć już nie wgrywał w takim stylu, jak rok wcześniej. Jego głównym rywalem był inny Niemiec, Sven Hannavald. Najważniejsza impreza sezonu miała miejsce w 2002 roku – były nią Igrzyska Olimpijskie w Salt Lake City. Adam Małysz był jednym z głównych faworytów do złota (jedynym polskim złotym medalistą był dotąd Wojciech Fortuna). Nieoczekiwanie dwa razy wygrał Szwajcar, Simon Amman, Małysz zaś był 3. i 2. To jednak Orzeł w Wisły utrzymał wysoką formę do końca sezonu i zdobył drugą kryształową kulę.50 Sezon 2002/2003 Adam Małysz zaczął zajmując miejsca w czołówce zawodów, jednak nie wygrywał. Plasował się zwykle w pierwszej 10-15, od czasu do czasu stając na podium Pucharu Świata (chociażby w Zakopanem - dwa razy 3. miejsce).51 Najważniejszą imprezą sezonu były Mistrzostwa Świata w Predazzo. Adam Małysz w trakcie przygotowań do nich opuścił zawody w . Na zawody nie jechał jako jeden z faworytów, w tym czasie lepszą formę prezentowali chociażby Fin Matti Hautamaeki czy Sven Hannavald. Adam Małysz okazał się jednak bezkonkurencyjny na tych zawodach. Wygrał oba starty indywidualne – na normalnej i dużej skoczni, w każdym konkursie bijąc rekordy skoczni.52 Po tych zawodach zaczął odrabiać straty do lidera Hannavalda, wygrywając kolejne zawody. Tym samym po raz trzeci z rzędu zdobył kryształową kulę (jako pierwszy człowiek w historii dokonał tego wyczynu).53

3.1.4 Małyszomania W pierwszych trzech sezonach wielkiej kariery Adama Małysza, pojawiło się zjawisko zwane „małyszomanią”. Według Mariusza Czubaja była ona tzw. mitem totalnym. Ożywiała ona zbiorowe wyobrażenia na rozmaitych polach, które nie były ze sportem związane.54 Adam Małysz stał się obiektem wielkiego zainteresowania ze strony kibiców, ale także i przeciętych Polaków, którzy do tej pory nie interesowali się skokami narciarskimi. Relacje ze skoków narciarskich oglądały rekordowe widownie. Jednym z rekordów jest wynik, jaki osiągnęło TVP podczas transmisji zawodów na dużej skoczni w Salt Lake City – 13,2 miliona widzów. Zawsze wysoką oglądalność osiągały również zawody

50 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3207/3207WC.pdf, dostęp na 03.05.2014. 51 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2003/JP/3011/3011WC.pdf, dostęp na 03.05.2014. 52 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1159, http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1161, dostęp na 03.05.2014. 53 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2003/JP/3011/3011WC.pdf, dostęp na 03.05.2014. 54 M. Czubaj, Show Małysza – mit totalny, [w:] 30 najważniejszych programów TV w Polsce , red. Wiesław Godzic, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2005, s. 113.

42 w Zakopanem.55 Mariusz Czubaj zauważa także pewien paradoks – sukcesy Adama Małysza sprawiły, że skoki narciarskie, sport wybitnie nietelegeniczny, na przekór temu stał się jedną z najpopularniejszych dyscyplin oglądanych w telewizji.56 Dzięki Małyszowi zawody Pucharu Świata w Zakopanem, po okresie bycia imprezą, która przyciągała w latach 90. nielicznych kibiców, stały się prawdziwym festynem. Na przykład w 2002 na trybuny, które mogły pomieścić 30.000 osób, weszło ich 40.000. Podobny tłum otaczał Wielką Krokiew poza ogrodzeniem (np. na czubkach okolicznych drzew).57 Zainteresowanie sukcesami Adama Małysza tłumaczone jest jako pewnego rodzaju panaceum, lek na ówczesną sytuację w Polsce. Był to okres stagnacji gospodarczej oraz niekończącej się walki elit politycznych o władzę połączonej z licznymi aferami. Serial zwany Adam Małysz odciągnął ludzi od tych problemów, potrafił pokazać, że istnieje coś lepszego, że Polak może zdobywać tak wysokie miejsca w zawodach.58 Kibicował nie tylko tłum – ale i postacie z pierwszych stron gazet. Jednymi z pierwszych byli politycy, którzy szybko pojawili się na skoczniach świata, dopingując Orłowi z Wisły. Miedzy innymi byli to ówczesny premier Jerzy Buzek (w 2002 roku wręczał Małyszowi kryształową Kulę), czy prezydent Aleksander Kwaśniewski (często osobiście przyjeżdżał na zakopiańskie zawody Pucharu Świata). W trakcie olimpijskich zawodów w Salt Lake City zostały przerwane, na czas skoków mistrza z Wisły, obrady Sejmu RP.59 W kontekście właśnie polityków ciekawy żart Prima Aprilisowy zgotowała w 2001 roku redakcja Przekroju. W numerze na 1 kwietnia zamieścili artykuł Jacka Hugo-Badera oraz Jerzego Skoczylasa pod tytułem Fantom na deskach. Kulisy projektu „ORŁA LOT”. W tekście pojawiła się sugestia, że Adam Małysz tak naprawdę nie istnieje, tylko jest to specjalny hologram imitujący człowieka (dlatego tak daleko odlatywał rywalom, bo jest skoczkiem nie z tego świata). Wszystko dlatego, tłumaczą autorzy, by ratować prestiż rządu Jerzego Buzka oraz odciągnąć opinię publiczną od problemów trapiących polskie społeczeństwo.60 Adam Małysz nierzadko gościł w głównych wydaniach wiadomości – przede wszystkim w kontekście sukcesów, ale też w mniej sportowych informacjach (np. relacje

55 M. Czubaj, Show Małysza – mit totalny, dz. cyt., s. 115 56 Tamże, s. 116. 57 B. Kuraś, Z żebra Adama,„Gazeta Wyborcza”, dz. cyt., s. 11. 58 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 272. 59 Wybuchła Małyszoamnia, Fakt Sport nr 1/2011, str. 13. 60 J. Hugo-Bader, J. Skoczylas, Fantom na deskach. Kulisy projektu „ORŁA CIEŃ”, „Przekrój”, nr 13/2910, 1 kwietnia 2001, s. 10.

43 o jego stanie zdrowia, kiedy był przeziębiony).61 Dziennikarze pisywali o nim „Król Adam I”, „Polski Król Przestworzy.” Łączyli go także z szeroko rozumianą kulturą masową – mówiono o nim „Superman”, „Batman z Wisły”. Określano go także słowem Mistrz, które przyjęło się jako stała peryfraza (Mariusz Czubaj zauważa, że podobnie działo się tylko z Janem Pawłem II – Papież pisane z dużej litery oznaczało postać Karola Wojtyły na tronie Piotrowym62). Jednak Adam Małysz na początku swojej kariery potrafił „zachować dystans do transmisji sportowych ze sobą w roli głównej”. Popularność nie zmieniła jego charakteru. Mariusz Czubaj porównywał go też do prezydenta Lecha Wałęsy – jako osoby nie pasującej do świata telewizji, gdyż „ma w zwyczaju dokonywać destrukcji telewizyjnej konwencji”. Przez cały okres swojej kariery wyznawał zasadę „dwóch równych skoków”, nie był też zbyt wylewny w opowieściach, do których go prowokowano.63 Małysz stał się także obiektem „marketingowym”: pojawiał się na różnego rodzaju gadżetach, do tego był twarzą kilku kampanii reklamowych (w tym czasie między innymi Goplany64, Idei65, firmy Veka66 oraz Winiary67). Jak uważa Andrzej Sznajder, doprowadziło to do dużego rozproszenia, którego efektem był brak możliwości skojarzenia skoczka z Wisły z daną marką. Było to z jednej strony złe dla tych marek – mogły odnieść niższy efekt niż by zamierzały, z drugiej mogło być szkodliwe dla wizerunku samego Małysza.68 Jednak dr Paweł Wójcik uważa, że Małyszowi coś takiego nie grozi, gdyż stał się silnym symbolem sukcesu. Marką, która najbardziej została skojarzona z Adamem, był niewątpliwie producent napoju energetycznego Red Bull – na początku XXI wieku co trzeci Polak rozpoznawał logo na kasku Orła z Wisły.69 Małyszomania sięgnęła też przemysłu spożywczego. Między innymi w pewnym czasie można było kupić ciastko „małyszówkę” – na kruchym spodzie i z bananem w kształcie skoczni. W tym czasie w Wiśle pojawiła się też rzeźba Adama Małysza wykonania z białej czekolady.70 Wielką popularnością cieszyła się mityczna bułka z bananem – danie, które ponoć miał jeść Adam przed skokami.71 W pierwszej fali

61 M. Czubaj, Show Małysza – mit totalny, dz. cyt., s. 114. 62 Tamże, s. 113. 63 Tamże, s. 118. 64 Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=QzYz0vn340U, dostęp na 03.02.2014. 65 Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=poYwmo-pweg, dostęp na 03.02.2014. 66 Źródło: http://www.veka.pl/content/malysz.html, dostęp na 14.03.2014. 67 Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=GuvVCM3aSuM, dostęp na 03.02.2014. 68 A. Sznajder, Marketing sportu, dz. cyt., s. 35. 69 Źródło: http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/malysz-doda-ci-skrzydel, dostęp na 08.04.2014. 70 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 259. 71 Tamże, s. 266.

44 małyszomanii wielu młodych chłopców zgłaszało się do klubów sportowych, by tak jak Adam móc skakać na nartach.72 Jednym z elementów tzw. małyszomanii była także niesamowita popularność gry komputerowej Deluxe Ski Jump. Ten prosty program stworzony przez fińskiego programistę, Jussiego Koskela szybko trafił na polskie komputery. Na 32 skoczniach świata można było prowadzić rozgrywkę o zwycięstwo w Pucharze Świata. W grę można było zagrać dosłownie wszędzie (szkoły, zakłady pracy, itp.) i tak też się działo.73 W czym należy szukać początku fenomenu Adama Małysza w tym czasie? Halina Zdebska wskazuje na następujące elementy kariery skoczka, którymi zbudował swój wizerunek:74 - Adam Małysz prezentował wysoką, często zadziwiającą formę, zwłaszcza w pierwszej części swojej wielkiej kariery (sezony 2000/2001 i kolejne dwa), kiedy wygrywał gdzie, jak i z kim chciał oraz „przeskakiwał skocznie” – jak chociażby podczas pamiętnego skoku w Willingen z 2001 roku na odległość 151,5 metra)75; - Adam Małysz stał się wyrazem społecznej tęsknoty za sprawiedliwością (dzięki wymierności i porównywalności swoich osiągnięć); - Adam Małysz był zwycięskim reprezentantem kraju – jego sukcesy były skojarzone z biało-czerwonymi barwami, orłem, czyli symbolami polskości; Polacy łaknęli takich zwycięstw; tym samym jego sukcesy stawały się sukcesami całego narodu. Miało to też niestety drugą stronę – często w momencie porażek kibice odcinali się od niego, narzekali; - Adam Małysz był także symbolem etycznym – grał fair play, według zasad, podchodził też z szacunkiem wobec rywali. Halina Zdebska podaje przykład wypowiedzi Małysza po zawodach w Harrachovie, gdzie zwrócił uwagę polskim kibicom, którzy wygwizdywali jego ówczesnych wielkich rywali – Martina Schmitta i Svena Hannavalda; - jedną z głównych cech Adama Małysza była i jest skromność – nigdy nie stawiał na gwiazdorstwo, nie próbował udawać innej osoby, niż był w rzeczywistości. W pierwszej fazie kariery, jak zauważa Zdebska, pomagały mu także nieporadne wystąpienia medialne, które pokazywały go jako normalnego człowieka

72 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 266. 73 Źródło: http://hatak.pl/artykuly/retrogranie-deluxe-ski-jump-2-1, dostęp na 07.03.2014. 74 H. Zdebska, Rola sportowców wysokokwalifikowanych…, dz. cyt., ss. 53 – 55. 75 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=140, dostęp na 03.04.2014.

45 i zjednywały mu publiczność; podkreślono też jego zżycie z rodziną i hołdowanie wartościom rodzinnym; - według autorki pomógł także fakt, że skoki narciarskie od zawsze były w Polsce popularne – o czym świadczą dawne sukcesy takich zawodników jak Stanisław Marusarz, Bronisław Czech czy chociażby liczna widownia na zawodach w skokach (na przykład w okresie międzywojennym pod Wielką Krokwią zawody potrafiło oglądać po 30 tysięcy widzów); Można także wskazać inne przyczyny popularności Adama. Jan Szturc, pierwszy trener Adama a prywatnie wujek, na początku jego kariery ocenił, że Adam jest dobrze poukładany. Podkreślił też fakt, że potrafił zachować właściwy dystans do swoich sukcesów, stawiać się obok nich.76 Adamowi Małyszowi można też przypisać rzadką zdolność jednoczenia Polaków – narodu wewnętrznie bardzo skonfliktowanego. Można było znaleźć przykłady wskazujące, że zwaśnieni kibice piłkarscy czy nawet lokalne społeczności potrafiły ramię w ramię kibicować Małyszowi.77 W trakcie wielkiego wybuchu małyszomanii dochodziło do incydentów z jednym z największych rywali Adama Małysza, Svenem Hannavaldem. Ten niemiecki skoczek w sezonie 2001/2002 zaprezentował wielką formę. Między innymi wygrał wszystkie cztery konkursy Turnieju Czterech Skoczni, potem też zaciekle walczył z Adamem Małyszem w Pucharze Świata oraz na Igrzyskach Olimpijskich. Stał się liderem kadry oraz zajął miejsce głównego przeciwnika Orła z Wisły (sezon wcześniej był to też Niemiec, ). Styl, w jakim wygrywał, był imponujący, jednak miał problemy w okazywaniu radości czy złości po zawodach. W każdym z przypadków był bardzo mocno ekspresywny, przechodząc ze skrajności w skrajność. Wśród polskich kibiców pojawiały się głosy niechęci wobec tego skoczka. Podczas zakopiańskich konkursów był wygwizdywany przez publiczność. Do przykrego incydentu doszło w Harrahovie w 2002, podczas lotów narciarskich. Z tłumu kibiców (gdzie było bardzo dużo Polaków) w stronę zawodnika jadącego na górę skoczni poleciało kilka śnieżek, które go trafiły. Polska opinia publiczna nie przepadała za Hannavaldem. Próbowano takiemu stanowi rzeczy zaradzić. Między innymi Adam Małysz prosił kibiców o szacunek dla rywala, były także gesty pojednania polsko-niemieckiego, np. doszło do wymiany młodych zawodników z Polski i Niemiec. Także Sven i Adam podczas finału Pucharu Świata w Planicy w 2002 roku, wymienili się na podium narodowymi flagami. W kolejnym

76 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 273. 77 M. Czubaj, Orzeł w goglach, „Polityka”, nr 4 (2334), 26 stycznia 2002, s. 16.

46 sezonie nastawienie kibiców do skoczka z Niemiec zmieniło się. Między innymi podczas jednego z konkursów zakopiańskich, w 2003 roku, był przyjmowany już o wiele lepiej – pomimo wielkiego sukcesu - ustanowienia rekordu skoczni (140 metrów), czym zdetronizował poprzedniego rekordzistę - Małysza.78 Jednak ten sezon znów należał do Adama. Zaś dla Svena był końcem kariery – problemy zdrowotne, anoreksja i depresja, doprowadziły do tego, że musiał zakończyć przygodę z nartami.79 Po latach opowiadał, że dobrze wspomina te konkursy i walkę z Adamem Małyszem, że do tej pory cieszy się popularnością i rozpoznawalnością wśród Polaków.80 W czasach wybuchu małyszomanii swoją popularność święcił również zespół Golec uOrkiestra (gra on muzykę folk – czyli łączenie muzyki popularnej z elementami muzyki różnych grup etnicznych81). Zadebiutował on w roku 1999. Został stworzony przez braci-bliźniaków, Pawła i Łukasza Golców, a także ich rodzinę i znajomych.82 Powstał w Milówce – wsi, która leży u podnóża Baraniej Góry. Z drugiej strony Baraniej Góry jest położona Wisła – rodzinne miasto Adama Małysza.83 Debiutancka płyta zespołu wyszła w roku 1999. Hitem była Lornetka (rok później zdobywają za nią Fryderyka 199984). W jesieni 2000 roku wydali drugą płytę, z której zimą popularne stały się Słodycze. Były one puszczane na prośbę Adama Małysza podczas zawodów Pucharu Świata85, grywane także podczas Mistrzostw Świata w Lahti dla każdego polskiego skoczka86 (przed zawodami organizatorzy zwrócili się do związków krajowych z zapytaniem o utwory, które miałyby być prezentowane. Decyzję o wyborze Słodyczy podjął sam Małysz87). Adam Małysz przyznał, że lubi muzykę braci Golców, szczególnie za jej teksty. Sami bracia Golcowie także aktywnie pokazywali swoje kibicowanie skoczkowi z Wisły.88 W efekcie zostali ze sobą w medialnym odbiorze połączeni.

78 Por.: https://www.youtube.com/watch?v=XF5Hri5R8TE, dostęp na 04.04.2014. 79 M. Serafin, Poczet skoczków świata. Wydarzenia, biografie, statystyki, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2005, ss. 31-41. 80 Źródło: http://sport.tvp.pl/14246151/skoki/skoki-ps/wideo/hannawald-milo-wspominam-walke-z- malyszem-w-zakopanem, dostęp na 07.05.2014 81 M. Trębaczewska, Między folklorem a folkiem. Muzyczna konstrukcja nowych tradycji we współczesnej Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011, s. 89. 82 Źródło: http://golec.pl/tak-bylo/, dostęp na 07.01.2014. 83 Źródło: http://www.wisla.pl/Miasto,2/Informacje_podstawowe,3, dostęp na 03.05.2014. 84 Źródło: http://www.zpav.pl/fryderyk/nominowani/index.php?year=1999, dostęp na 11.01.2014. 85 Źródło: http://golec.pl/tak-bylo/, dostęp na 07.01.2014. 86 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza… dz. cyt., s. 270. 87 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=6nc_nF4Milc, dostęp na 07.04.2014. 88 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 100.

47 W lutym 2001 roku Golcowie wystąpili na zimowej Uniwersjadzie w Zakopanem z hymnem Zwycięstwo.89 Rok później zmodyfikowali piosenkę, wprowadzając do niej osobę Adama Małysza.90 Nowa wersja została dwukrotnie odśpiewana podczas gali wręczenia Wiktorów – gdzie Adam Małysz zdobył aż 3 statuetki.91 Zwycięstwo do końca kariery Adama Małysza pozostało piosenką najbardziej z nim kojarzoną.

3.1.5 Król dojrzewa Załamanie formy Adama Małysza miało miejsce w sezonie 2003/2004. Początkowo zajmował wysokie miejsca, jednak później jego dyspozycja spadła. Pojawił się również kryzys w sztabie szkoleniowym – odeszli z niego miedzy innymi fizjolog Żołądź oraz psycholog Blecharz (powodem były pieniądze, jakich nie otrzymali za poprzednie sezony od Polskiego Związku Narciarskiego).92 Forma Orła z Wisły spadała. Sezon, w pewnym stopniu symbolicznie, zakończył się upadkiem Adama podczas treningu przed zawodami Pucharu Świata w Salt Lake City (27 lutego 2004 roku). Po skoku na 115,5 metra stracił równowagę i upadł na zeskok. Na chwilę stracił przytomność, zranił także twarz oraz złamał nos.93 Z tego powodu nie dokończył tego sezonu, ostatecznie zajmując 12. miejsce.94 Po nieszczęśliwym sezonie zakończyła się również praca Apoloniusza Tajnera w roli trenera Adama Małysza. Jego miejsce zajął dotychczasowy trener kadry B, Austriak . 95 Najważniejszą imprezą sezonu 2004/2005 były Mistrzostwa Świata w Oberstdorfie. Małysz miał tam bronić dwóch złotych medali z Predazzo. Pomimo wygrania dwóch konkursów w Zakopanem Orzeł z Wisły zajmował dalekie miejsca w konkursach.96 Ostatecznie w sezonie zajął czwarte miejsce w klasyfikacji generalnej.97 Kolejny sezon, 2005/2006, również nie należał do udanych. Napięta sytuacja w kadrze oraz słabe wyniki na początku sezonu (m.in. wycofał się wtedy z Turnieju Czterech Skoczni) nie pomogły Małyszowi w czasie Igrzysk Olimpijskich w Turynie. Zajął tam 7. i 14. miejsce. Ostatecznie sezon zakończył na 9. miejscu, zaś PZN

89 Źródło: http://www.rmf24.pl/sport/news-uniwersjada-rozpoczeta,nId,185060, dostęp na 14.01.2014. 90 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=55XCVbdVx6g, dostęp na 03.05.2014. 91 Źródło: http://www.wprost.pl/ar/24126/Malysz-z-Wiktorami/, dostęp na 14.01.2014, http://golec.pl/wp- content/uploads/2013/10/9zwyciestwo.pdf, dostęp na 11.01.2014. 92 Mistrz jest wyczerpany, Fakt Sport nr 1/2011, str. 14. 93 Por.: http://www.youtube.com/watch?v=qnLyeJiCMDw, dostęp na 03.05.2014. 94 Mistrz jest wyczerpany, Fakt Sport nr 1/2011, str. 14. 95 Kuttin za Tajnera, Fakt Sport nr 1/2011, str. 14. 96 Tamże, str. 14. 97 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2005/JP/3131/2005JP3131WC.pdf, dostęp na 03.05.2014.

48 zrezygnował z współpracy z Kuttinem98. Po latach Małysz ocenił, że ten kryzys formy był do przewidzenia i musiał kiedyś przyjść, jednak dobrze oceniał dwa lata współpracy z Kuttinem.99 Nowym trenerem miał zostać doświadczony Fin, Hannu Lepistö. Wcześniej prowadził (często do najwyższych trofeów) takich zawodników jak Matti Nykänen, Janne Ahonen, Martin Höllwarth.100 Jak się okazało, Adam Małysz był kolejnym takim zawodnikiem (a według zapowiedzi samego Hannu, ostatnim). W sezonie 2006/2007 Małysz regularnie stawał na podium – choć początkowo w Pucharze Świata dominowali tacy zawodnicy jak Andres Jacobsen (zwycięzca 53. Turnieju Czterech Skoczni)101 i debiutujący Gregor Schlierenzauer (dla którego Adam Małysz był idolem102). Sytuacja zmieniła się podczas Mistrzostw Świata w narciarstwie klasycznym w Sapporo. Adam Małysz już od początku prezentował tam wysoką formę, jednak pierwszy konkurs, na skoczni dużej zakończył dopiero na 4. miejscu103 (uznał to za jedną ze swoich największych porażek104). Jednak zawody na skoczni normalnej były już popisem Polaka. W pierwszej serii skoczył 102 metry, w drugiej 99,5 i w sumie nad drugim zawodnikiem uzyskał przewagę 21,5 punktu. Tym samym stał się skoczkiem wszechczasów – z największą ilością indywidualnych medali na Mistrzostwach Świata. Pierwszą osobą, która mu wtedy pogratulowała, był Kamil Stoch (11. w tych zawodach).105 Po Sapporo, podobnie jak w roku 2003, Adam Małysz zaczął gonić czołówkę Pucharu Świata – Polak był trzeci, a liderem wciąż Norweg Anders Jacobsen.106 Adam objął prowadzenie już przed zawodami w Oslo, jednak w czasie loteryjnego konkursu na starym Holmenkollen dostał boczny podmuch wiatru i musiał bronić się przed upadkiem. Na miejsce lidera klasyfikacji generalnej powrócił Jacobsen, mając 14 punktów przewagi nad Orłem z Wisły. W kończący sezon weekend w Planicy odbyły się aż trzy konkursy w lotach narciarskich. Adam Małysz wygrał wszystkie i ostatecznie zdobył po raz czwarty Puchar Świata.107 Tym samym wyrównał osiągnięcie Fina Matti Nykaenena (też wygrał

98 Małysz zapomniał jak się skakać, Fakt Sport nr 1/2011, str. 16. 99 Jak wylądowałem na 102. m, pomyślałem: „Udało się!”, „Gazeta Sport”, nr 10 (516), 05.03.2007, s. 2. 100 Na ratunek Lepistoe, Fakt Sport nr 1/2011, str. 16. 101 J. Pindera, Dogonić Jacobsena, „Rzeczpospolita”, nr 59 (7656), 10-110 marca 2007, s. A20. 102 D. Wołowski, Małysz obiecuje atak, „Gazeta Wyborcza”, nr 2. 5312, 3 stycznia 2007, s. 28. 103 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2007/JP/3115/2007JP3115RL.pdf, dostęp na 03.05.2014. 104 Jak wylądowałem na 102. m, pomyślałem: „Udało się!”, „Gazeta Sport”, nr 10 (516), 05.03.2007, s. 2. 105 Tamże, s. 2. 106 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2007/JP/3073/2007JP3073WC.pdf, dostęp na 03.05.2014. 107 Adam wrócił na tron, Fakt Sport nr 1/2011, str. 18.

49 cztery razy). Apoloniusz Tajner oceniał wtedy, że przed Adamem są jeszcze trzy lata wielkich sukcesów.108 Kolejny sezon, 2007/2008, ponownie nie należał do udanych. Adam Małysz przez długi czas nie odnosił sukcesów, plasując się w drugiej dziesiątce zawodów. Z powodu tych wyników Polski Związek Narciarski postanowił skończyć współpracę z Trenerem Lepistö (również w złej atmosferze).109 Na jego miejsce zatrudniono jego dotychczasowego asystenta, byłego skoczka Łukasza Kruczka. Ten jednak też nie potrafił dobrze poprowadzić Adama. Małysz poważnie rozważał zakończenie kariery.110 W połowie sezonu, przed Mistrzostwami Świata w czeskim Libercu, Małysz zwrócił się o pomoc do Hannu Lepistö. Były trener zgodził się. Wkrótce powstał „Team Małysz” – trener wyłącznie dla Adama, zaś resztę kadry prowadził Łukasz Kruczek. Taka forma pracy zaczęła przynosić efekty – pod koniec sezonu Małysz znów pojawiał się w czołówce.111 Główną imprezą sezonu 2009/2010 były zimowe Igrzyska w Vancouver. Tam Adam Małysz, prowadzony przez Lepistö, zdobył dwa srebrne medale, ustępując znów tylko Simonowi Ammannowi.112 Sezon zakończył w klasyfikacji generalnej na 5. miejscu (nie wygrał ani jednego konkursu).113 Sezon 2010/2011 okazał się być ostatnim sezonem w karierze skoczka z Wisły. Sam przyznawał w wywiadach, ze chciał zakończyć wtedy, kiedy był na szczycie - i tak też się stało. Na Mistrzostwach Świata w Oslo wywalczył brąz na skoczni normalnej. W tym samym konkursie wysokie 6. miejsce zajął Kamil Stoch. Dzięki dobrej postawie w Pucharze Świata Małysz zajął ostatecznie 3. miejsce.114 W tym sezonie miało też miejsce kilka symbolicznych wydarzeń. Wygrał wtedy swój ostatni konkurs Pucharu Świata w Zakopanem115. Podczas kolejnego upadł. Zawodnikowi nic się nie stało, ale ze skoczni musiał być zwieziony na specjalnych noszach (kibicie odśpiewali mu „Nic się nie stało, Adamie”)116. Ten sam konkurs wygrał

108 D. Chrabałowski, Przed Adamem trzy tłuste lata, „Super Expres”, nr 73 (4834), s. 23. 109 Trener Małysza zapłacił za błąd, Fakt Sport nr 1/2011, str. 19. 110 Trenerem kolega ze skoczni, Fakt Sport nr 1/2011, str. 20. 111 Powstał team Małysz, Fakt Sport nr 1/2011, str. 21. 112 To były igrzyska dwóch przyjaciół, Fakt Sport nr 1/2011, str. 27. 113 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2010/JP/3051/2010JP3051WC.pdf, dostęp na 03.05.2014. 114 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3087/2011JP3087RL.pdf, dostęp na 03.05.2014. 115 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3101/2011JP3101RL.pdf, dostęp na 03.05.2014. 116 Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=cZz0rRTv_w4, dostęp na 03.05.2014.

50 zaś drugi bohater niniejszej pracy, Kamil Stoch. Triumfował w tym sezonie również w Klingenthal117 oraz podczas finałowych zawodów w Planicy.118

3.1.6 Koniec i początek Adama Małysza Ostatnim konkursem Adama Małysza były zawody Pucharu Świata na słoweńskiej Velikance – jednej z największych skoczni świata. 20 marca 2011 roku odbyły się zawody wieńczące sezon 2010/2011. Adam Małysz już wcześniej w Oslo ogłosił zakończenie kariery119, dlatego zawody w Planicy nabrały specjalnego charakteru. Konkurs miał tylko jedną serię i był ciągle przerywany przez silny wiatr. Nie przeszkodził on Adamowi Małyszowi w osiągnięciu podium Pucharu Świata na koniec kariery - w zawodach zajął 3. miejsce, za Kamilem Stochem oraz Robertem Kranjec.120 W ostatecznej klasyfikacji Pucharu Świata po tym konkursie awansował na 3. miejsce. Podczas tych zawodów skakał na specjalnych nartach, na których producent napisał pożegnanie. Tydzień później, 26 marca 2011, odbyło się uroczyste pożegnanie Adama Małysza na Wielkiej Krokwi. Zorganizowano zawody Adam Bull’s Eye – skok do celu. W ich trakcie zawodnicy mieli nie osiągać jak najdalszych odległości, ale jak najbliżej tych, które wcześniej wylosowali. Niestety, same zawody nie doszły do skutku. Tuż przed nimi nad Zakopanem przeszła śnieżyca, uniemożliwiająca przeprowadzenie zawodów. Jednak Wielka Krokiew znów przypominała piknik jak podczas Pucharu Świata.121 W tym czasie przygotowywano wiele podsumowań kariery Adama Małysza. Jednym z nich było zestawienie (przez TNS OBOP) wyników pokazujących oglądalność relacji z zawodów i przychodów uzyskanych przez nadawcę - Telewizję Polską.

117 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=3044, dostęp na 03.05.2014. 118 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=3061, dostęp na 03.05.2014. 119 K. Wolnicki, Małysz Kończy Karierę, Przegląd Sportowy, nr 52 (4 III), 2011. 120 Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=v2sblhyUqTk, dostęp na 03.05.2014. 121 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=13266, dostęp na 03.05.2014.

51 Wykres 1 Średnie widownie zimowych transmisji skoków narciarskich w latach 1999-2011

2010/2011 3865

2009/2010 3383

2008/2009 3553

2007/2008 3853

2006/2007 4874

2005/2006 4274

Sezony 2004/2005 5360

2003/2004 4898

2002/2003 6618

2001/2002 6669

2000/2001 5147

1999/2000 1612

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 Oglądalność w tysiącach widzów

▪ pierwsze miejsce Adama Małysza w klasyfikacji generalnej ▪ pozostałe miejsca Adama Małysza w klasyfikacji generalnej Żródło: TNS OBOP.

Wielokrotnie w tym czasie konkursom udawało się osiągać widownię powyżej 10 milionów widzów, co w polskich warunkach zdarza się rzadko. W latach 1999-2011 z samych reklam i plansz sponsorskich wykupionych podczas konkursów skoków (bez odliczania rabatów) TVP mogła zarobić 272 mln złotych.122

3.1.7 Małysz mistrzem kierownicy Adam Małysz po zakończeniu kariery skoczka rozpoczął karierę kierowcy rajdowego. Został częścią Orlen Team, w jego barwach między innymi startując w jednym z najtrudniejszych i najbardziej prestiżowych rajdów świata – Dakarze (w 2012 był 41, w 2013 - 16, a w 2014 - 11).123 1 kwietnia 2014 roku w sieci pojawiło się żartobliwe

122 Leć Adam, leć! Podsumowanie ery Adama Małysza w telewizji, źródło: http://obop- arch.tnsglobal.pl/uploads/6679/TNS_OBOP_kariera_Malysza_w_TV_podsumowanie.doc, dostęp na 21.04.2014. 123 B. Kuraś, Z żebra Adama,„Gazeta Wyborcza”, nr 69.8101, 24 marca 2014, s. 11.

52 nagranie, w którym Adam Małysz początkowo udawał taksówkarza wożącego ludzi po Warszawie, a następnie brał ich na przejażdżkę po mieście swoją wyścigówką.124 Po Igrzyskach Olimpijskich w Sochi przeprowadzono badanie Pentagon Sport.Barometr+. Respondenci mieli w nimi określić, który sportowiec jest dla nich rozpoznawalny. W wynikach okazało się, że tym najbardziej rozpoznawalnym jest ciągle Adam Małysz, który wyprzedził Agnieszkę Radwańską i Justynę Kowalczyk.125 Adam Małysz jest wyznania ewangelickiego. Sam siebie określa jako osobę wierzącą, ale „nie do końca praktykującą” (kwestia częstych wyjazdów).126 W czasie podróży po świecie zdarzało mu się odwiedzać różne miejsca kultu, nie tylko związane z chrześcjaństwem.127 Wiele zawdzięcza Bogu, także w wielu przypadkach (jak na przykład przy okazji upadku na skoczni w Salt Lake City), dostrzega jego obronne działanie.128 Bardzo doceniał w czasie swojej kariery sygnały od fanów, że ci modlą się o jego dobre i bezpieczne starty.129 Upadek w Zakopanem w 2011 roku traktuje jako palec Boży i wskazanie, że pora już kończyć swoją karierę.130 Chciał spotkać się z papieżem, Janem Pawłem II, jednak spotkanie to się nie udało – miał kilka propozycji, jednak wszystkie zakładały obecność mediów, itp.131 Co ciekawe, sam Papież również interesował się skokami Małysza – już w 2001 roku pojawiały się informacje, że Jan Paweł II gratuluje skoczkowi sukcesów. Istnieje też opowieść, jakoby w 2003 roku, podczas Mistrzostw Świata w Predazzo, papież opóźnił oficjalny obiad, gdyż w tym czasie oglądał skoki narciarskie.132

124 Źródło: http://www.sport.pl/Rajd/10,131934,15720232,Adam_Malysz_nabil_warszawiakow_w_butelke__Wozil_ich .html, dostęp na 03.05.2014. 125 Źródło: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/adam-malysz-najpopularniejszym-polskim-sportowcem- mocno-w-gore-kowalczyk-stoch-i-zyla, dostęp na 03.05.2014. 126 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 83. 127 Tamże, s. 84. 128 Tamże, s. 84. 129 Tamże, s. 111. 130 Kamil Wolnicki, Popłyną mi łzy, Przegląd Sportowy, nr 52 (4 III), 2011. 131 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 85. 132 Źródło: http://www.skijumping.pl/wiadomosci/17709/Jan-Pawel-II---papiez-ktory-skakal-na-nartach/, dostęp na 27.042014.

53

6. 7.

8. 9.

OPIS OBRAZÓW: Zdjęcie 6 Adam Małysz podczas zawodów Pucharu Świata w Oslo, 1996/źródło: polsatsport.pl Zdjęcie 7 Adam i Iza Małysz podczas wesela, rok 1997/źródło: skijumping.pl Zdjęcie 8 Okładka Przekroju z 01.04.2001 Zdjęcie 9 Adam Małysz z medalem IO w Vancouver w 2010 roku/źródło: gazeta.pl

54 3.2 Kamil Stoch – Rakieta z Zębu 3.2.1 Początki Kamil Wiktor Stoch133 przyszedł na świat 25 maja 1987 roku w Zakopanem134. Nazwisko Stoch jest popularne na Podhalu, dla rozróżnienia poszczególnym gałęziom nadaje się różne przydomki – Kamil pochodzi z tych zwanych Kaspercokami.135 Od najmłodszych lat mieszkał w miejscowości Ząb – najwyżej położonej miejscowości w Polsce136 (pochodzili z niej: inny znany skoczek narciarski, w sezonie 1979/1980 trzeci zawodnik klasyfikacji generalnej Pucharu Świata, nieżyjący już Stanisław Bobak137 oraz Zdjęcie 10 Kamil Stoch/źródło: fis.com mistrz w biegach narciarskich z 1978 roku, Józef Łuszczek138). Jego rodzicami są Bronisław i Krystyna Stochowie (ojciec jest psychologiem, matka ukończyła resocjalizację i pracuje w Urzędzie Miasta Zakopane). Oprócz Kamila państwo Stochowie doczekali się także dwóch starszych córek – Anny (która wyszła za libańskiego Palestyńczyka Ramima) i Natalii (która ma męża Krzysztofa)139. Dom rodzinny ukształtował Kamila Stocha na człowieka głęboko wierzącego, o czym często wspomina w czasie wywiadów i czego się nie wstydzi.140 Chociażby w czasie Igrzysk Olimpijskich w Sochi internet obiegły zdjęcia Kamila służącego przed zawodami do mszy świętej.141 Swoją przygodę z nartami Kamil Stoch zaczął już w wieku 3 lat.142 Wtedy ojciec zabrał go po raz pierwszy na stok, z którego przyszły Mistrz Olimpijski już za pierwszym razem bez problemu zjechał na nartach. Rodzice, widząc w nim potencjał, postanowili

133 K. Pytlakowska, Leć, Kamil, leć!, „VIVA”, nr 5 (445), 2014, s. 46. 134 Źródło: http://www.kamilstoch.com.pl/tresc.php?id=2, dostęp na 03.04.2014. 135 B. Kuraś, Ząb leży bliżej nieba,„Gazeta Wyborcza”, nr 670.8102, 25 marca 2014, s. 8. 136 Tamże, s. 8. 137 B. Kuraś, Z żebra Adama, dz. cyt., s. 11. 138 B. Kuraś, Ząb leży bliżej nieba, dz. cyt., s. 8. 139 B. Kuraś, Mistrz i jego wszyscy bliscy,„Gazeta Wyborcza”, nr 71.8103, 26 marca 2014, s. 8. 140 Tamże, s. 8. 141 Źródło: http://wpolityce.pl/polityka/185255-polscy-skoczkowie-wymodlili-sukces-w-soczi-podczas- sobotniej-mszy-pierwsze-czytanie-maciej-kot-psalm-jan-ziobro-drugie-czytanie-kamil-stoch, dostęp na 31.03.2014. 142 Źrodło: http://www.kamilstoch.com.pl/tresc.php?id=2&PHPSESSID=bc1934cfc2d72957d22b17988d2749e0, dostęp na 18.03.2014.

55 ukierunkować go w stronę sportów zimowych. Rok później zaczął wykazywać zainteresowanie skokami narciarskimi. W wieku siedmiu lat wygrał swoje pierwsze zawody w tej dyscyplinie.143 Kamil Stoch pierwsze kroki stawiał w Ludowym Klubie Sportowym utworzonym w 1995 roku w Zębie przez nauczycielkę wychowania fizycznego, panią Jadwigę Staszek.144 Podobnie jak Adam Małysz początkowo trenował kombinację norweską.145 I podobnie jak Adam miał problemy z za dużym sprzętem – jedyny kask w klubie był za duży na Kamila i ciągle spadał mu na oczy.146 Stoch najpierw uczęszczał do szkoły w Zębie. Z opowieści kolegów szkolnych i nauczycieli wyłania się obraz dziecka ruchliwego („wszędzie go było pełno”). Jednak wśród rówieśników, podobnie jak Małysz, był jednym z najmniejszych dzieci.147 W tym czasie jego idolem był Andreas „Goldi” Goldberger.148 W latach 90. koledzy klubowi nadali Stochowi przezwisko Funaki – od , wybitnego skoczka japońskiego, złotego medalisty Igrzysk Olimpijskich w Nagano.149 Kolejnym etapem w jego nauce był Zespół Szkół Mistrzostwa Sportowego w Zakopanem, którą ukończył w 2006 roku. Po niej dopełnił swoją edukację na Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie, którą ukończył w 2011 roku z tytułem magistra wychowania fizycznego.150 W roku 1999 zadebiutował jako przedskoczek na Wielkiej Krokwi w ramach Pucharu Świata w kombinacji norweskiej – skoczył wtedy 128 metrów (i był to dłuższy skok od tych, które były oddawane przez zawodników w konkursie).151 Po tym wyczynie udzielił wywiadu Telewizji Polskiej152, w którym opowiadał o planach zostania mistrzem olimpijskim w przyszłości. W 2014 to nagranie stało się jednym z chętniej oglądanych i cytowanych, sam zaś Kamil Stoch nie ukrywał, że oglądając je po latach, czuł się trochę zawstydzony.153

143 K. Pytlakowska, Leć, Kamil, leć!, „VIVA”, nr 5 (445), 2014, s. 46. 144 B. Kuraś, Mistrz i jego wszyscy bliscy,„Gazeta Wyborcza”, nr 71.8103, 26 marca 2014, s. 8. 145 Tamże, s. 8. 146 Tamże, s. 8. 147 K. Pytlakowska, Leć, Kamil, leć!, dz. cyt., s. 46. 148 B. Kuraś, Ząb leży bliżej nieba, dz. cyt., s. 8. 149 B. Kuraś, Z żebra Adama, dz. cyt., s. 11. 150 Źródło: http://www.tvp.info/4023311/magazyn/po-godzinach/stochmistrz/, dostęp na 31.03.2014. 151 R. Lniarski, M. Szadkowski, Biało-czerwony puchar świata,„Gazeta Wyborcza”, nr 69.8101, 24 marca 2014, s. 34. 152 Źródło: http://sport.tvp.pl/10257051/maly-kamil-stoch-wielkie-marzenia, dostęp na 31.03.2014. 153 Źródło: http://www.sport.pl/soczi2014/10,134682,15438290,Soczi_2014__Stoch_o_filmie_z_dziecinstwa__Czuje_si e.html, dostęp na 31.03.2014.

56 W 1999 roku, Kamil został przekonany do trenowania wyłącznie skoków narciarskich. W tym okresie jego trenerem był Zbigniew Klimowski154, były skoczek i olimpijczyk z , który prowadząc kadrę młodzików, ze Stochem w składzie, podkreślał, że chce wychować następców Adama Małysza155.

3.2.2 Pierwsze sukcesy W roku 1998 Kamil Stoch wygrał mistrzostwa świata młodzików w Garmisch-Partenkirchen.156 W sezonie 2000/2001, kiedy to Adam Małysz zaczynał swoją wielką karierę, Kamil Stoch z różnym szczęściem debiutował w Pucharze Kontynentalnym. Również Mistrzostwa Świata juniorów w Karpaczu nie przyniosły efektów – zajmował miejsca pod koniec stawki. Ale już w 2002 roku zdominował konkursy VIII Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Zakopanem, wygrywając zawody zarówno na obiekcie K65, jak K85.157 Kolejne sezony przynosiły następne udane występy w karierze juniorskiej. Wygrywał konkursy niższych rang, jak choćby mistrzostwa Tatrzańskiego Związku Narciarskiego w kategorii juniorów.158 W 2004 roku w norweskim Strynie zdobył w drużynie srebro159 na Mistrzostwach Świata juniorów. W tym czasie to jednak Mateusz Rutkowski160, złoty medalista z tych Mistrzostw, był typowany na następcę Adama Małysza. Szybko jednak jego kariera potoczyła się w złym kierunku (między innymi przez problemy z alkoholem), czego efektem było zniknięcie Mateusza z kadry skoczków.161 Rok później Stoch znów został medalistą w drużynie na mistrzostwach juniorów, tym razem w fińskim Rovaniemi162 oraz prawie zdobył medal163 (upadek przy lądowaniu pozbawił go tej szansy).164

3.2.3 Wzrastanie w cieniu legendy Małysza W roku 2004 Kamil Stoch zadebiutował w zawodach Pucharu Świata. Miało to miejsce w Zakopanem. Zajął wtedy, po skoku na 105,5 metra, 49. miejsce. W tych samych

154 Źródło: http://www.tvp.info/4023311/magazyn/po-godzinach/stochmistrz/, dostęp na 31.03.2014. 155 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 254-256. 156 B. Kuraś, Ząb leży bliżej nieba,„Gazeta Wyborcza”, nr 670.8102, 25 marca 2014, s. 8. 157 Źródło: http://www.sportmlodziezowy.pl/medalisci/2002zima.htm, dostęp na 31.03.2014. 158 Źródło: http://www.kamilstoch.com.pl/tresc.php?id=2, dostęp na 04.05.2014. 159 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2004/JP/3045/2004JP3045RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. 160 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2004/JP/3046/2004JP3046RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. 161 Źródło: http://www.skijumping.pl/wiadomosci/17633/Bracia-ze-Skrzypnego/, dostęp na 01.04.2014. 162 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2005/JP/3034/2005JP3034RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. 163 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2005/JP/3035/2005JP3035RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. 164 P. Wilkowicz, Rozejm z samym sobą, „Życie Warszawy”, nr 28, 4 luty 2011.

57 zawodach Adam Małysz uplasował się na drugim miejscu.165 Szybko jednak forma Kamila Stocha rosła, częściej pojawiał się w kadrze na zawody Pucharu Świata (choć bardziej jako wsparcie drużyny, niż zawodnik punktujący indywidualnie).166 11 lutego 2005 roku, podczas indywidualnego konkursu na skoczni HS140 we włoskim Pragelato (próba przedolimpijska), zajął wysokie 7. miejsce, po raz pierwszy zdobywając punkty do klasyfikacji generalnej. Jednocześnie był wtedy pierwszym polskim zawodnikiem od wielu lat167, który w konkursach Pucharu Świata zajął wyższe miejsce niż Adam Małysz (wtedy Orzeł z Wisły był 9.)168 Kolejne konkursy miały miejsce podczas Mistrzostw Świata w Oberstdorfie. Startował wtedy indywidualnie na dużej skoczni (zajął 37. miejsce)169, skakał również w drużynie.170 Jednak w rozgrywkach wewnątrzkrajowych był coraz bliżej Adama Małysza – między innymi na Mistrzostwach Polski zajmował 3. miejsce (Szczyrk)171 oraz 2. (Zakopane).172 W kolejnym sezonie 2005/2006, olimpijskim, prezentował dobrą formę podczas Letniego Grand Prix (zajął 11. miejsce173). W zimie coraz częściej udawało mu się awansować do punktowanej 30. Pucharu Świata, zajmował jednak odległe miejsca (najwyższe, 15., podczas jednego z zakopiańskich konkursów). Na Igrzyskach Olimpijskich w Pragelato w konkursie indywidualnym był 16. i 26.174 W sezonie 2006/2007 forma Stocha nadal rosła, jednak częściej plasował się poza 10. niż w niej. Podczas Mistrzostw Świata w Sapporo zajął 13. i 11 miejsce. Bardzo emocjonalnie podchodził w tym czasie do startów. Nierzadko zdarzało mu się wtedy płakać po konkursach, w których uzyskiwał słabsze wyniki.175 Tak było chociażby po zdobyciu 11. pozycji na normalnej skoczni podczas MŚ w Sapporo w 2007 roku.176 Po tych samych

165 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2004/JP/3057/3057RL4.pdf, dostęp na 31.03.2014. 166 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73228&type=result&category=WC&season=2005&sort=&discipli ne=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 04.05.2014. 167 Źródło: http://www.rmf24.pl/sport/news-pragelato-kamil-stoch-7-adam-malysz-9,nId,153184, dostęp na 04.05.2014. 168 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2005/JP/3078/2005JP3078RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. 169 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2005/JP/3069/2005JP3069RL.pdf, dostęp na 04.05.2014. 170 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73228&type=result&category=WSC&season=ALL&sort=&discipl ine=ALL&Submit=Search, dostęp na 05.05.2014. 171 Źródło: http://skijumping.pl/wyniki.php?id_zawodow=966, dostęp na 04.05.2014. 172 Źródło: http://skijumping.pl/wyniki.php?id_zawodow=994, dostęp na 04.05.2014. 173 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2006/JP/3087/2006JP3087STGP.pdf, dostęp na 04.05.2014. 174 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73228&type=result&category=ALL&season=2006&sort=&discipl ine=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 04.05.2014. 175 P. Wilkowicz, Rozejm z samym sobą, „Życie Warszawy”, dz. cyt.. 176 Jak wylądowałem na 102. m, pomyślałem: „Udało się!”, „Gazeta Sport”, dz. cyt.

58 zawodach przyznał, że chciałby osiągnąć w życiu podobne sukcesy, jak Adam Małysz (który wtedy został Mistrzem Świata).177 W sezonie 2007/2008 po raz pierwszy wygrał zawody Letniego Grand Prix – było to 3 października 2007 roku, w niemieckim Oberhofie. Już wtedy był postrzegany jako realny następca Orła z Wisły.178 W lipcu 2008 roku doznał kontuzji barku, która na kilka miesięcy wyłączyła go z treningów.179 W kolejnym sezonie, 2008/2009, mógł sprawić niespodziankę na Mistrzostwach Świata w czeskim Libercu. W konkursie na skoczni normalnej zajął wysokie, 4. miejsce (Adam Małysz był dopiero 22.), do medalu stracił tylko 2 metry.180 W tym sezonie stanął też po raz pierwszy na podium Pucharu Świata – razem z drużyną wywalczył drugie miejsce podczas konkursu lotów w słoweńskiej Planicy.181 Udało mu się także zdobyć tytuł Mistrza Polski na skoczni dużej.182 Sezon 2009/2010 był kolejnym sezonem olimpijskim w karierze Stocha. W Vancouver indywidualnie zajmował 27. i 16. miejsce183, w całym cyklu Pucharu Świata zajął 24 pozycję184, był też już bardzo mocnym filarem w drużynie, ciągle jednak drugim po Adamie Małyszu. Wkrótce miało to jednak ulec zmianie. W 2010 roku Kamil Stoch zmienił swój stan cywilny. Ze swoją żoną, Ewą Bilan chodził do jednej szkoły (ona była dwa lata starsza od niego). Poznali się jednak naprawdę w 2006 roku, podczas zawodów w Planicy (Ewa była fotografem). Po trzech latach znajomości, w 2009 roku, Kamil w Planicy oświadczył się jej185. Pobrali się 7 sierpnia 2010 roku na Bachledówce.186 Żona Kamila Stocha, Ewa, obecnie pracuje jako fotograf (z wykształcenia jest artystą fotografem).187 Zajmuje się także prowadzeniem promocji dla Kamila oraz dwóch jego kolegów z kadry skoczków.188

177 Wzloty i upadki króla Adama IV Małysza, „Gazeta Sport”, dz. cyt., s. 4. 178 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2008/JP/3064/2008JP3064RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. 179 Źródło: http://www.skijumping.pl/wiadomosci/9560/Kamil-Stoch-juz-skacze/, dostęp na 05.05.2014. 180 Źródło: http://chomikuj.pl/pawlus_1995/skoki+narciarskie/skoki/Felieton+o+zawodach+na+K- 90,1780122052.avi(video), dostęp na 05.05.2014. 181 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=2564, dostęp na 05.05.2014. 182 Źródło: http://skijumping.pl/wiadomosci/10194/Kamil-Stoch-Mistrzem-Polski-z-nowym-rekordem- skoczni/, dostęp na 05.05.2014. 183 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73228&type=result&category=ALL&season=2010&sort=&discipl ine=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 05.05.2014. 184 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2010/JP/3051/2010JP3051WC.pdf, dostęp na 05.05.2014. 185 B. Kuraś, Mistrz i jego wszyscy bliscy,„Gazeta Wyborcza”, dz. cyt., s. 9. 186 K. Pytlakowska, Leć, Kamil, leć!, dz. cyt., s. 46. 187 Źródło: http://www.ewabilanstoch.pl/omnie.php, dostęp na 05.05.2014. 188 K. Pytlakowska, Leć, Kamil, leć!, dz. cyt., s. 46; https://www.facebook.com/evenementy?fref=photo

59 3.2.4 Sukcesja na tronie W sezonie 2010/2011 Kamil Stoch wyraźnie zaczął zbliżać się do czołówki Pucharu Świata, osiągając coraz lepsze wyniki.189 Tym samym coraz mocniejsze stawały się określenia, że jest następcą Adama Małysza. Sam zainteresowany powtarzał, że nie lubi tego określenia. Wolał mówić, że jest Kamilem Stochem, skoczkiem. Jednak media i fani często porównywali go do Orła z Wisły. Mogło mieć na to wpływ kilka wydarzeń, które poprzedziły zakończenie kariery przez Adama Małysza, a zarazem wybuch wielkiej formy u Kamila Stocha.190 Pierwszym z nich były zawody Pucharu Świata w Skokach Narciarskich w Zakopanem 23 stycznia 2011. Wieńczyły one weekend ze skokami w polskiej stolicy Tatr – w piątkowym konkursie swoje 39. zwycięstwo i ostatnie w karierze odniósł Adam Małysz191, w sobotnim triumfował Simon Ammann192. Niedzielny konkurs miał być w oczach widzów 40. wiktorią Orła z Wisły. Zanim jednak skok oddał Małysz, swoją próbę wykonał Kamil Stoch – wtedy 13. zawodnik klasyfikacji Pucharu Świata.193 Uzyskał odległość 123 metrów i prowadził. Adam Małysz, z racji 4. miejsca w klasyfikacji, skakał później. Podczas pierwszego skoku na odległość 120 metrów194, w złych warunkach pogodowych (gęsto padający śnieg), Adam Małysz nie ustał próby i upadł. Przez pewien czas nie podnosił się; służby medyczne zwiozły go z zeskoku w toboganie. Publika żegnała go śpiewem „Nic się nie stało, Adam, nic się nie stało”. Pierwsza seria zakończyła się prowadzeniem Stocha oraz oczekiwaniem na wieści o Adamie Małyszu. W drugiej Adam Małysz nie wystartował, zaś Kamil Stoch wykorzystał swoją okazję – skokiem na 128 metrów zapewnił sobie pierwsze zwycięstwo w zawodach Pucharu Świata.195 Drugim takim wydarzeniem były zawody w . Od zakopiańskiego weekendu Stoch cały czas plasował się w czołówce zawodów. 2 lutego 2011 roku wygrał zawody na skoczni HS140. Adam Małysz uplasował się w nich na 7. miejscu.196 Z równie dobrej strony pokazał się na Mistrzostwach Świata w Oslo. Na skoczni normalnej zajął 6. miejsce, był też dużą podporą dla drużyny. A na koniec sezonu wygrał wieńczące go

189 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73228&type=result&category=ALL&season=2011&sort=&discipl ine=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 05.05.2014. 190 B. Kuraś, Z żebra Adama,„Gazeta Wyborcza”, dz. cyt., s. 10. 191 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3101/2011JP3101RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. 192 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3102/2011JP3102RL.pdf, dostęp na 31.02.2014. 193 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3102/2011JP3102WC.pdf, dostęp na 31.03.2014. 194 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3009/2011JP3009RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. 195 B. Kuraś, Z żebra Adama,„Gazeta Wyborcza”, dz. cyt., s. 10. 196 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3056/2011JP3056RL.pdf, dostęp na 05.05.2014.

60 zawody w Planicy, przed Robertem Kranjcem oraz kończącym karierę Adamem Małyszem (o czym było szerzej wspomniane we wstępie do niniejszej pracy).197 Pierwszy sezon po odejściu Adama Małysza był dla Kamila Stocha debiutem w roli lidera kadry. Po dobrych i równych startach, m.in. zwycięstwach w Zakopanem i Val di Fiemme, zajął w klasyfikacji generalnej 5. miejsce.198 Trochę gorzej poszło mu w czasie Mistrzostw Świata w lotach narciarskich w Vikersund (gdzie był początkowo jednym z faworytów) – z powodu błędów oraz loteryjnej pogody zajął tam dopiero 10. miejsce.199 W kraju był zaś najlepiej skaczącym zawodnikiem (m.in. tytuł Mistrza)200.

3.2.5 Kamil II Złoty Sezon 2012/2013 zaczął się od dalekich miejsc tak Kamila, jak i reszty drużyny. Szybko jednak rozwiązano problemy, które trapiły zespół i Kamil już w Engelbergu stawał na podium Pucharu Świata. Potem ciągle utrzymywał się w czołówce. Szczyt formy przyszedł na Mistrzostwa Świata w Predazzo, gdzie udało mu się zdobyć złoto na dużej skoczni indywidualnie i brąz w drużynie. Po Mistrzostwach wygrywał jeszcze zawody w Koupio oraz . Ostatecznie sezon zakończył na 3. miejscu w klasyfikacji generalnej.201 W sezonie 2013/2014 zawody Pucharu Świata wygrywało aż trzech Polaków – 6 razy Kamil Stoch oraz po razie Krzysztof Biegun (inauguracja w Klihgntehla202) i Jan Ziobro (pierwszy konkurs w Engelbergu, drugi był wtedy Kamil Stoch203; następnego dnia wygrał Stoch, a Ziobro był trzeci204). Najważniejszą imprezą sezonu były Igrzyska Olimpijskie w Sochi, gdzie Kamil Stoch zdobył dwa złote medale. Sezon 2013/2014 skoczek z Zębu zakończył na pierwszym miejscu w klasyfikacji generalnej.

197 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73228&type=result&category=ALL&season=2011&sort=&discipl ine=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 05.05.2014. 198 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2012/JP/3199/2012JP3199WC.pdf, dostęp na 05.05.2014. 199 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3489, dostęp na 05.05.2014. 200 Źródło: http://www.skokinarciarskie.pl/aktualnosci/9981,Kamil_Stoch_mistrzem_Polski, dostęp na 05.05.2014. 201 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2013/JP/3907/2013JP3907WC.pdf, dostęp na 05.05.2014 202 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3829/2014JP3829RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. 203 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3949/2014JP3949RL.pdf, dostęp na 31.03.3014. 204 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3950/2014JP3950RL.pdf, dostęp na 31.03.2014.

61

11. 12.

13. 14.

OPIS ZDJĘĆ: Zdjęcie 11 Kamil Stoch w wieku 12 lat/źródło: rmf24.pl Zdjęcie 12 Kamil Stoch podczas wygranej w Zakopanym w 2011 roku/źródło: nowiny24.pl Zdjęcie 13 Kamil Stoch i Ewa Bilan-Stoch, zdjęcie ślubne/źródło: olimpiada.interia.pl Zdjęcie 14 Adam Małysz i Kamil Stoch, 2011/źródło: sport.dziennik.pl

62 ROZDZIAŁ IV Wizerunek mistrzów

W niniejszym rozdziale analizie pod kątem budowania wizerunku zostaną poddane wybrane materiały wideo z badanych sezonów każdego z zawodników. Podzielono je na trzy osobne kategorie – zawody Pucharu Świata, Mistrzostwa Świata oraz Igrzyska Olimpijskie.

4.1 Puchar Świata w skokach narciarskich - czyli latający cyrk Waltera Hofera1 Ze względu na ograniczoną ilość materiałów archiwalnych dotyczących poszczególnych sezonów dokładniej analizie zostaną poddane tylko te, do których udało się dotrzeć.

4.1.1 Adam Małysz – żelazny orzeł

4.1.1.1 Sezon 2000/2001 – Skoczek nie z tego świata W sezonie 2000/2001 zaplanowano 26 konkursów indywidualnych oraz cztery drużynowe. Miały się także odbyć Mistrzostwa Świata w fińskim Lahti.2 Już pod koniec poprzedniego sezonu Adam Małysz pokazywał, że przychodzi znów do dobrej formy. Zajmował miejsca w pierwszej 15. Pucharu Świata.3 Sezon 2000/2001 rozpoczął się od aż 4 konkursów w fińskim Kuopio. Adam Małysz został wtedy po kwalifikacjach do pierwszego konkursu (które wygrał) zdyskwalifikowany przez zbyt długie narty.4 Według późniejszych relacji, Małysz miał sobie sam potem skracać te narty, piłując je całą noc. Istniały jednak podejrzenia, że tak naprawdę dyskwalifikacja była celowym działaniem władz zawodów, a Małysz miał dobre narty.5 W kolejnych dwóch zawodach na tej samej skoczni był 26. i 11.6

1 Teoria poruszona w drugim rozdziale przedstawiała porównanie relacji sportowej do serialu. Charakter Pucharu Świata w skokach narciarskich potwierdza tę tezę (cykliczność, budowanie napięcia, dobrzy-źli bohaterowie). Dlatego w tytule tego podrozdziału nawiązałem do serialu Latający Cyrk Monty Pythona. Walter Hofer jest zaś dyrektorem zawodów Pucharu Świata w skokach od roku 1992. Por. http://hatak.pl/artykuly/latajacy-cyrk-waltera-hofera, dostęp na 08.05.2014. 2 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=37284&type=result&category=WC&season=2001&sort=&discipli ne=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 08.05.2014. 3 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=37284&type=result&category=ALL&season=2000&sort=&discipl ine=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 25.04.2014. 4 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=979, dostęp na 25.04.2014. 5 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=y_dhXnaosMY , dostęp na 25.04.2014. 6 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=0BgQ1rZUoMM, dostęp na 26.04.2014.

63 Przez parę następnych tygodni zawody, z powodu zbyt silnych wiatrów i braku śniegu, nie odbywały się. Zawodnicy wrócili do skakania dopiero w 49. Turnieju Czterech Skoczni, pokazywanym przez Telewizję Polską. Przed turniejem pojawiały się informacje, że Małysz jest w bardzo dobrej formie, w co jednak dziennikarze i komentatorzy nie wierzyli.7 Ale już podczas treningów przed pierwszymi zawodami w niemieckim Oberstdorfie Orzeł z Wisły skakał daleko. W konkursie zaś, przeprowadzonym 29 grudnia 2000 roku, zajął 4. miejsce (przez chwilę był rekordzistą skoczni – 132,5 metra, poprawione chwilę później przez liderującego wówczas w Pucharze Świata oraz będącego głównym faworytem Turnieju Niemca Martina Schmitta; do innych faworytów zaliczano Fina Janne Ahonena czy Japończyka ).8 Drugi konkurs miał miejsce 1 stycznia 2001 roku w Garmisch-Partenkirchen. Był on transmitowany w Telewizji Polskiej, a komentował go Krzysztof Miklas. W pierwszej serii Adam Małysz w parze rywalizował ze Schmittem (ten zrezygnował ze startu w kwalifikacjach; istniało podejrzenie, że była to celowa zagrywka, by podnieść atmosferę przed zawodami). Pojedynek ten wygrał Małysz (skokiem na 117 metrów). W czasie tej transmisji Krzysztof Miklas skupiał się głównie nad sensacyjnym wejściem Małysza do światowej czołówki. Stwierdził w trakcie transmisji, że narciarski świat w parę dni przypomniał sobie o Małyszu. Określał go mianem skromnego chłopaka z Wisły, z rodziną, ale ustabilizowanego i pewnego. W drugim skoku Małyszowi udało się osiągnąć w Garmisch-Partenkirchen aż 129,5 metra9, co pozostało rekordem skoczni do momentu jej przebudowy kilka lat później. Po rekordowym skoku Miklas ocenił go, jako piękny, noworoczny prezent dla polskiego sportu.10 Ostatecznie Małysz zajął w tym konkursie 3. miejsce i był coraz wyżej w klasyfikacji turnieju.11 Trzeci konkurs odbył się 4 stycznia 2001 roku w Innsbrucku. Orzeł z Wisły wygrał te zawody z przewagą 44,9 punktu nad drugim Janne Ahonenem. Objął też wtedy prowadzenie w klasyfikacji całego turnieju (miał dużą przewagę nad drugim w klasyfikacji japończykiem Noriakim Kasai). Na skoczniach zaczęło się też wtedy pojawiać coraz

7 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=XqujWurlJ2g, dostęp na 25.04.2014. 8 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=0BgQ1rZUoMM, dostęp na 26.04.2014. 9 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=984, dostęp na 25.04.2014. 10 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=cXjn1iHfwmc, dostęp na 25.04.2014. 11 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=136, dostęp na 08.05.2014.

64 więcej kibiców z Polski.12 Po tym konkursie Adam Małysz przyznał, że kontakty z dziennikarzami stresują go, zwłaszcza po przeszłych doświadczeniach. Mówił też o słynnej bułce z bananem przed każdym skokiem. Że jak chciał zjeść przed konkursem, to już zabrakło – gdyż wszyscy jego rywale próbowali tej samej „diety”. 13 Finałowy konkurs odbył się tradycyjnie 6 stycznia 2001 roku, w austriackim Bischofshofen. Komentował go również Miklas. Transmisja z niego przybrała bardzo uroczysty charakter, między innymi w przerwach TVP łączyło się z rodzinną miejscowością Małysza, Wisłą. Pod skocznię zaś bardzo licznie przybyli polscy dziennikarze. W pierwszej serii Adam Małysz walczył w parze właśnie z Noriakim Kasai. Polak skoczył 127 metrów, zdecydowanie wyprzedzając rywali. Tuż po skoku razem z naszym skoczkiem był widoczny doktor Żołądź, psycholog – ten sam, który pomógł zbudować Małyszowi wielką formę oraz pomagał przy wywiadach (jako tłumacz oraz wsparcie). 14 W czasie przerwy na dłużej połączono się z Wisłą, gdzie dziennikarz TVP, Janusz Zadura, rozmawiał o Małyszu z kibicami stojącymi w centrum miasteczka pod specjalnym telebimem. Nie mieli oni wątpliwości, kto jest najlepszy – Adam Małysz. Zapewnili, że powitają go gorąco, imprezą, tak jak olimpijczyka. Rozmawiano także z rodziną, przyjaciółmi Adama (w specjalnym studio zaaranżowanym w Urzędzie Miasta). Dziennikarz pytał między innymi Izabelę Małysz o to, co mąż mówił jej wczoraj. Ona odpowiedziała, że będzie walczył i że jest bardzo spokojny. Pytano też, czy zmieni się ich życie po tym, jak wróci. Żona odpowiedziała, że już Adam nie ma czasu dla niej, a po powrocie będzie go pewnie mieć coraz mniej. Wypowiadała się również matka, babka, teściowa – były bardzo zdenerwowane obecnością kamer (dziennikarz skracał dystans, zwracając się do nich po imieniu; co ważne, już wtedy częściej w czasie samych transmisji do Adama Małysza i o nim mówiono stosując jego imię niż formę „pan”; zdarzało się też mówić o nim „Nasz Adam”). Rodzina opowiadała, że stała się rozpoznawalna przez sukcesy Adama, że ludzie im gratulują.15 Po wejściach w Wiśle (co ciekawe, nie były one poprzedzone pasmem reklamowym), transmisja wróciła do Bischofshofen. Przed drugą serią Krzysztof Miklas przytoczył słowa jednej z niemieckich gazet o Małyszu – „obiekt latający, Adam Małysz”.

12 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=202, dostęp na 08.05.2014. 13 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=fLOg4aMn7GQ, dostęp na 25.04.2014. 14 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=YyhsaJbwcxk, dostęp na 25.04.2014. 15 Tamże.

65 Opowiadał też, że Małysz jest na ustach wszystkich. Przez to on, jako polski komentator, musi sam udzielać wielu informacji zagranicznym dziennikarzom na temat naszych skoczków. Wspominał o tym, że przed transmisją były problemy z łącznością z Warszawą (sama transmisja też nie posiadała wysokiej jakości dźwięku). Zwrócił uwagę kibiców, że wśród transparentów na skoczni jest jeden z napisałem „Nie ma mocnych na Małysza”. Wyraził zdanie, że Batman z Wisły będzie się liczył na Mistrzostwach Świata w Lahti, a może i potem podczas Igrzysk Olimpijskich. Przytoczył opowieść o tym, że zagraniczni przedstawiciele innych ekip też chcą wiedzieć, jak to się dzieje, że Małysz aż tak dobrze skacze. Liczył, że tylko jeden skoczek może w czasie tych zawodów pobić rekord skoczni – i jest to Małysz.16 Rozpoczęcie drugiej serii znacząco opóźniało się, więc ponownie połączono się z Wisłą. Tam dziennikarz rozmawiał z Łukaszem Kruczkiem, znajomym Małysza ze skoczni (a późniejszym trenerem kadry, w tym Kamila Stocha). Opowiedział, jak to Małysz miał dawniej problemy z wywiadami, z mediami, ale że już udało mu się nauczyć dawać z nimi radę. 17 Transmisja kolejny raz wróciła na skocznię, na drugą serię. Często w jej trakcje Krzysztof Miklas podkreślał spokój Małysza oraz rolę sztabu w stworzeniu jego formy. W drugim skoku Orzeł z Wisły osiągnął 134 metry, czym wyraźnie pokonał rywali. Wywołało to wielki wybuch radości u komentatora; stwierdził też, że pewnie w Polsce teraz wszyscy się cieszą, „bo tak pięknie Polacy jeszcze nigdy nie skakali”. W Wiśle wybuchła wielka euforia, Izabela Małysz zapytana, jaki prezent chce dostać od męża, powiedziała, że jego powrót będzie najlepszym.18 Transmisja wróciła ponownie do Austrii. Podczas dekoracji na podium Adam Małysz miał polską flagę. W ujęciach z dekoracji często operator pokazywał wielki księżyc nad skocznią, dlatego Krzysztof Miklas porównał, że Małysz tak latał na skoczni, jak Twardowski na księżyc. Komentator cały turniej w wykonaniu Adama oceniał „jako cudowny, wspaniały, brak słów”. Sugerował też, że Małysz był źle potraktowany w Kuopio (dyskwalifikacja), gdyż tym, którzy do tej pory wygrywali, nie było to „w smak”.19 Izabela Małysz w Wiśle zapytana, kto będzie jeździć samochodem (Audi A4 QUATRO), który Adam zdobył za zwycięstwo, odpowiedziała, że mąż. Głos zabrał też

16 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=YyhsaJbwcxk, dostęp na 25.04.2014. 17 Tamże. 18 Tamże. 19 Tamże.

66 burmistrz miasta, Jan Poloczek, który pogratulował Adamowi. Powiedział, że są pomysły, jak miasto wykorzysta te sukcesy (promocja przez sport, rozbudowa skoczni w Wiśle- Malince). Nazwał Małysza największym sportowcem, jakiego wydała Wisła. W czasie kolejnej rozmowy z rodziną dowiedziano się, że kaczka jest ulubionym daniem Adama Małysza.20 Po zawodach, w wywiadzie, przeprowadzonym przez Krzysztofa Miklasa, Małysz podziękował wszystkim, którzy mu pomogli. Był spięty, ale też szczęśliwy. Wypowiedział się też Apoloniusz Tajner, mówił pewniej niż jego podopieczny, powiedział, że za sukcesem Adama stoi cały zespół. Określił, że Adam jest jak tygrys na progu i jastrząb w powietrzu – i że się to składa na Polskiego Orła, czyli Małysza. Wypowiadali się też Jan Blecharz i Jerzy Żołądź, stwierdzili, że to wielki sukces organizacyjny Polskiego Związku Narciarskiego. Miklas na koniec ocenił, że sukces Małysza to ważny element dla całej Polski, dla Polaków, ważne dla poczucia narodowej tożsamości.21 Po konkursie oceniano wygraną jako kolejny wielki sukces polskich skoków od czasów Wojciecha Fortuny. 22 Po Turnieju Czterech Skoczni następne konkursy miały miejsce w czeskim Harrachovie, blisko granicy z Polską. Przybyło tam wielu kibiców z naszego kraju. Adam Małysz wygrał dwukrotnie - latał daleko, był w formie (choć komentator, Krzysztof Miklas próbował sugerować, że władze FIS chcą Małysza ukrócić). Zastanawiano się, czy Małysz swoją postawą podciągnie całą kadrę, która w tym czasie nie skakała dobrze. Został porównany do oszlifowanego diamentu i nazwany wyznacznikiem stylu skoku narciarskiego. Po incydencie, kiedy Polski kibic wdarł się na zeskok pogratulować Małyszowi, Miklas uznał, że kibiców należy od Adama izolować. W czasie tych transmisji pojawił się też nieco inny obraz Schmitta – jako zawodnika bardziej sympatycznego (ale ciągle rywala Małysza).23 Koszulkę lidera Pucharu Świata Adam Małysz w tym sezonie uzyskał w czasie konkursów Pucharu Świata w amerykańskim Salt Lake City (była to próba przedolimpijska, którą Małysz wygrał). Udało się to między innymi dzięki temu, że wtedy jego największy rywal, zeszłoroczny zdobywca Pucharu Świata, Martin Schmitt, nie przyjechał do USA.24 Kolejnym etapem rywalizacji skoczków była odległa Japonia. W pierwszym konkursie w Hakubie Adam Małysz miał upadek podczas pierwszej serii.

20 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=YyhsaJbwcxk, dostęp na 25.04.2014. 21 Tamże. 22 Tamże. 23 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=8kyBvHCVF5E, dostęp na 25.04.2014. 24 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Y5OtP_bav08, dostęp na 25.04.2014.

67 W drugiej skoczył jednak bardzo dobrze i zajął 8. miejsce. Ten konkurs wygrał rywal Małysza, Schmitt, który objął znów prowadzenie w klasyfikacji. Kolejne zawody miały miejsce w Sapporo (tam gdzie w 1972 roku Wojciech Fortuna zdobywał złoto olimpijskie). Małysz wygrał w imponującym stylu, ponownie obejmując prowadzenie w Pucharze. W transmisjach z tych konkursów padało tez porównanie, że to, czego dokonują inni skoczkowie, blednie w stosunku do ostatnich osiągnięć Adama Małysza, że jest on prawdziwą sensacją tego sezonu. Przytoczono słowa ekspertów, którzy mówili, że każdy konkurs to właściwe dwa konkursy – jeden dla Adama Małysza, drugi dla innych. Potrafił wygrywać z przewagą 30-punktową nad rywalami; mówiło się, że przeskakuje skocznię. Panowała też opinia, że Małysz woli skakać w trudniejszych warunkach, z wiatrem z tyłu skoczni. 25 3 i 4 lutego 2001 roku odbyły się konkursy Pucharu Świata w Willingen, ostatnia próba przed Mistrzostwami Świata. Jednocześnie miało to miejsce w rodzinnej miejscowości Martina Schmitta, zaś skocznia, na której walczyli zawodnicy, jest nazywana „największym obiektem dużym na świecie”. W pierwszej serii pierwszego konkursu końcówka, z Małyszem na czele, skakała w trudnych warunkach. Adam Małysz zajął po niej 8. miejsce (122 metry), jego największy rywal, Martin Schmitt, był dopiero 48. Prowadził Fin, Risto Jussilainen. Warunki w drugiej serii poprawiły się, jury ustawiło też wyższą belkę. Małysz to wykorzystał, poleciał bardzo wysoko i z trudem wylądował na 151,5 m (rekord skoczni w miejscu, gdzie było ciężko wylądować i gdzie były problemy z odczytem odległości). Skok ten budował legendę Adama Małysz. Komentujący wtedy zawody, Stanisław Snopek, ocenił, że Małysz nie pokazał lwiego, tylko orli pazur, że przeskoczył skocznię. Ostatecznie w zawodach zajął 2. miejsce.26 Drugiego dnia był już bezkonkurencyjny na skoczni. W czasie transmisji Stanisław Snopek mówił między innymi, że Adam Małysz koncentruje się tylko na najbliższym skoku, nie próbuje wybiegać myślami zbyt daleko w przyszłość.27 Kolejnym etapem sezonu były Mistrzostwa Świata w Lahti (opisane w punkcie 4.2.1). Po nich Małysz był chory. Pojawiła się nawet plotka o chorobie wenerycznej. Nie było to prawdą – na zawodach nabawił się zapalenia pęcherza moczowego28; jego stan zdrowia niepokoił komentatorów, kibiców, media. Ale Adam Małysz startował. Jak tłumaczył Krzysztof Miklas, by nie zawieść kibiców. W tym czasie według ocen

25 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=0BgQ1rZUoMM, dostęp na 26.04.2014. 26 Tamże. 27 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Uz1mGfenEOw, dostęp na 09.50.2014. 28 M. Kurzajewski, S. Szczęsny, Adam Małysz. Moje życie, dz. cyt., s. 55.

68 ekspertów miał przez najbliższe 3-4 sezony być nadal w światowej czołówce. Podczas lotów w niemieckim Oberstdorfie przegrał ze Schmittem, co komentator Krzysztof Miklas podsumował stwierdzeniem, że publiczność na trybunach się ucieszyła, a my się zmartwiliśmy. Usprawiedliwiając Małysza, zaznaczył, że Polak walczy z chorobą i nawet w takim stanie potrafi stanąć na podium. Kibice często śpiewali hymn po konkursie, nawet gdy Małysz go nie wygrywał.29 Po lotach zawodnicy przenieśli się do Skandynawii, by tam rozegrać tzw. turniej nordycki. Adam Małysz wygrał w Falun.30 Zwycięstwo w klasyfikacji generalnej zapewnił sobie 9 marca 2001 roku, podczas konkursu w Trondheim. Po pierwszej serii zajmował 4. miejsce, w drugiej próbie skoczył 138,5 metra, o 2,5 metra bijąc dotychczasowy rekord. (z trudem ten skok ustał). Trener Apoloniusz Tajner na widok tak dalekiego skoku złapał się za głowę. Małysz wygrał ten konkurs i było to jego 10. zwycięstwo w karierze. W TVP zawody komentował Stanisław Snopek. Ocenił, że Adam w pięknym stylu przypieczętował zdobycie Pucharu, zaś w studiu został nazwany geniuszem skoków narciarskich.31 Zwyciężył też w następnym konkursie w Oslo.32 18 marca 2001 roku, w Planicy w zawodach indywidualnych był 4.33 Stanął jednak na najwyższym stopniu podium klasyfikacji generalnej, odbierając pierwszy Puchar Świata z rąk prezydenta Polski, Aleksandra Kwaśniewskiego, który w wywiadzie po zawodach przyznał, że śledził uważnie skoki. Najbardziej z tego sezonu podobał mu się skok z Willingen na 151,5 m. Stwierdził, że w polskim społeczeństwie jest głód sukcesów, a skoki są niezwykle spektakularne i odbywają się w pięknych miejscach. Nazwał Małysza wybitnym sportowcem. Sam zainteresowany, Małysz, znów skromnie przyznał, że widok tylu kibiców z kraju (dopingujących nie tylko jego, ale i innych zawodników) i to, że dekorował go sam prezydent Kwaśniewski, to było coś niesamowitego. Został również poproszony o wskazanie dwóch najlepszych swoich skoków. Wskazał ten rekordowy z Willingen, ale ocenił, że ze wszystkich występów jest zadowolony. Został zapytany też o to, jak się czuje jako bohater narodowy – Małysz zaprzeczył temu określeniu, stwierdził,

29 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=CNWb55b2glw, dostęp na 25.04.2014. 30 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=BKQvdqdbTPE, dostęp na 25.04.2014. 31 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=D8qjplsQ1M4, dostęp na 25.04.2014. Jako ciekawostkę warto także posłuchać innych komentarzy do tego skoku – z telewizji EUROSPORT w wykonaniu Davida Goldstroma (https://www.youtube.com/watch?v=wz_-J3SAIhs) oraz z Polskiego Radia w wykonaniu rzecz jasna Tomasza Zimocha (https://www.youtube.com/watch?v=TcJkinuEobE). 32 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=223, dostęp na 09.05.2014. 33 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 271.; https://www.youtube.com/watch?v=PXxNu6Vgi7c https://www.youtube.com/watch?v=LOtfA3jHgKE

69 że nie chce być tak postrzegany. Popularność ocenił jako męczącą. Co ciekawe, w tym wywiadzie, przeprowadzanym przez Bartosza Hellera, dziennikarz mówił do Adama, używając formy grzecznościowej „pan”.34 Po sezonie w opiniach rywali Małysza przeważały same pochlebne słowa o Orle z Wisły. Martin Schmitt, główny konkurent, określił go jako skoczka niesamowitego, prawdziwego mistrza. Ocenił, że Małysz skakał w tym sezonie niewiarygodnie daleko. Fin Risto Jussilainen nazwał go genialnym. Austriak powiedział, że Małysz w tym sezonie był największym mistrzem na świecie i że może kiedyś uda się go pokonać.35 Według danych TNS OBOP w tym sezonie średnia oglądalność zawodów w Telewizji Polskiej wynosiła 5 147 000 osób.36 Zjawisko małyszomanii, opisane w punkcie 3.1.4, nabierało coraz większego zasięgu.

4.1.1.2 Sezon 2001/2002 – M jak Małysz, H jak Hannawald Adam Małysz do kolejnego sezonu przystąpił jako główny faworyt oraz jeszcze większa nadzieja polskich kibiców (m.in. przed sezonem wygrał cykl letniego Grand Prix). Zwłaszcza, że w trakcie sezonu zimowego miało odbyć się wiele ważnych imprez - Turniej Czterech Skoczni, Igrzyska Olimpijskie i Mistrzostwa Świata w lotach narciarskich. W Pucharze Świata planowano rozegrać 27 konkursów, w tym 22 indywidualne i 5 drużynowych. Sezon 2001/2002 Adam Małysz zaczął od kolejnych wysokich lokat w Pucharze Świata i prowadzenia w klasyfikacji generalnej (6 wygranych konkursów na 9 poprzedzających Turniej Czterech Skoczni).37 Początkowo rywalizował ponownie z Martinem Schmittem, Sven Hannawald zajmował dalsze miejsca (ale już się budziła w nim forma); , główne zaskoczenie sezonu, zajmował odleglejsze pozycje.38 Sezon zaczął się w Kuopio, 23 listopada 2001 roku. W pierwszym konkursie triumfował Adam Małysz, w drugim był drugi. Początek sezonu sugerował, że Polak ciągle jest w świetnej formie. TVP transmitowała występy, komentował je znów Krzysztof Miklas. Kibice nadal chętnie jeździli na zawody, nawet do odległej Finlandii. Pierwszy skok konkursowy Małysza w sezonie nie był wyśmienity (123,5 metra), ale pozwalał mu

34 Źródło: http://chomikuj.pl/pawlus_1995/skoki+narciarskie/skoki/Planica+2001+- +wywiad+z+Kwa*c5*9bniewskim+i+Ma*c5*82yszem,1780122079.mpeg, dostęp na 28.04.2014. 35 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Cyt07uMdFVA, dostęp na 25.04.2014. 36 Leć Adam, leć! Podsumowanie ery Adama Małysza w telewizji, dz. cyt. 37 Wzloty i upadki króla Adama IV Małysza, „Gazeta Sport”, dz. cyt., s. 4. 38 Źródło: http://chomikuj.pl/pawlus_1995/skoki+narciarskie/2001- 2002+Podsumowanie+sezonu,1566517361.avi(video), dostęp na 27.04.2014.

70 być w czołówce zawodów. Komentator uspokajał sytuację, mówił, że to dopiero początek sezonu, że nie ma co się tym sugerować. Stwierdził, że Adam był w nowej roli w tym sezonie – we wcześniejszym przebijał się do czołówki, teraz musiał bronić swojej pozycji. Drugi skok w konkursie Polaka był lepszy. Krzysztof Miklas ocenił, że wygrana Orła z Wisły była rekompensatą za zeszłoroczne krzywdy na tej skoczni (gdzie na początku sezonu był zdyskwalifikowany).39 W czasie transmisji komentator wyrażał też nadzieję, że uda się nam, czyli Polakom, dobrze zorganizować zawody Pucharu Świata w Zakopanem. Przytoczył też przykład, jak Małysz rozpoznawalny jest za zagranicą – jedna z lokalnych gazet w Kuopio opisała, jako jedno z trzech najważniejszych wydarzeń przed Pucharem Świata, przyjazd Adama Małysza (pozostałe dwa to była wizyta Świętego Mikołaja oraz premiera filmu Harry Potter i Kamień Filozoficzny). Finowie nazywali też Adama Małysza latającą wiewiórką, wyrażali wielki podziw dla jego osiągnięć.40 Kolejne zawody odbyły się w niemieckim Titisee-Neustadt. Małysz często był przedstawiany w kadrze – jak szedł na skok, przygotowywał się do niego, itp. Na zawody przyjechało wielu Polaków, mieli ze sobą flagi z napisami, olbrzymie transparenty dopingujące skoczka. Pierwszy konkurs wygrał w podobnym stylu, co w poprzednim sezonie – z olbrzymią przewagą nad Martinem Schmittem (w obu skokach o kilka metrów przeskakiwał rywali). W drugim był drugi, za Schmittem (komentator Krzysztof Miklas przyjął ten wynik jakby z rozczarowaniem).41 Martin Schmitt po zawodach w wywiadzie przyznawał, że Adam Małysz ma imponujący spokój i też by taki chciał w sobie wypracować.42 W Villah, na skoczni normalnej, podczas zawodów Pucharu Świata Małysz osiągnął 99,5 m, co było rekordem skoczni (kolejny razy wygrał w imponującym stylu). Co ciekawe, w zawodach drużynowych, na tej samej skoczni, Polska zajęła 3. miejsce (w składzie Robert Mateja, Wojciech Skupień, Łukasz Kruczek oraz właśnie Małysz). Po tych zawodach , austriacki mistrz skoków, oceniał, że Małysz jest zawodnikiem z innego świata, dominującym wyraźnie i posiadającym psychiczną przewagę na rywalami. 43

39 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=rGNWatcpxIU, dostęp na 29.04.2014. 40 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=KKpj10epPWw, dostęp na 29.04.2014. 41 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=2jOt5yiyV4o, dostęp na 29.04.2014. 42 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=A8Bx_Y3mioo, dostęp na 29.04.2014. 43 Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=KRVYblCOSGU, dostęp na 27.04.2014.

71 Po pierwszych zawodach w Engelbergu pojawiła się opinia, że Orzeł z Wisły został skrzywdzony (skakał najdalej, ale nie znalazł się na podium).44 W drugim konkursie Małysz miał zdecydowanie więcej szczęścia. Po tych zawodach komentator TVP, Krzysztof Miklas mówił, że Małysz jest największym skoczkiem świata.45 Polak wygrał też dwa konkursy w Predazzo46 – za rok to tam miały odbywać się Mistrzostwa Świata.47 Na zawodach tych pojawiło się mało kibiców, gdyż odbywały się one tuż przed świętami (a wtedy jeszcze, dwa lata przed wejściem do Unii Europejskiej, wyjazdy zagranicę nie były tak łatwe). W tym czasie krążyła informacja, że z kadrą Polaków chce skakać na treningach Andreas Goldberger. Jednak Apoloniusz Tajner się nie zgodził – aby nie ujawniać tajników skoków. W ocenie Krzysztofa Miklasa Małysz potrafi radzić sobie w każdych warunkach, umiał bronić pozycji i walczyć o miejsce, że posiada „dynamit, procę w nogach” (bardzo silne wybicie). Adam Małysz w tych konkursach bił rekordy obiektu.48 W czasie zawodów zauważalny był wzrost formy Simona Ammanna.49 Przed świętami Bożego Narodzenia Małysz w klasyfikacji Pucharu Świata miał 411 punktów przewagi nad drugim Svenem Hannawaldem.50 Podczas 50. Turnieju Czterech Skoczni, wygranego w sposób bezapelacyjny przez Svena Hannawalda (cztery wygrane konkursy), forma Adama Małysza opadła. Przed zawodami był on typowany na głównego faworyta, jednak problemy z pozycja dojazdową sprawiły, że plasował się poza podium (ostatecznie zajął 4. miejsce). U kibiców pojawił się duży niepokój co do formy Małysza na Igrzyska Olimpijskie.51 Tymczasem zwycięską passę (od Turnieju Czterech Skoczni do Willingen) podtrzymywał Sven Hannawald.52 Ważnym punktem powrotu Małysza do formy były konkursy Pucharu Świata w Zakopanem w dniach od 18 do 20 stycznia 2002 roku (wróciły do stolicy Tatr po kilku latach przerwy)53. Bilety były wyprzedane już w grudniu 2001 roku. Pojawiła się na nich jedna z najliczniejszych widowni w dziejach zawodów Pucharu Świata (szacunkowo

44 Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=bYwfGrU0hg0, dostęp na 29.04.2014. 45 Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=GQ2rkWKpmCE, dostęp na 29.04.2014. 46 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3171/3171RL.pdf, dostęp na 28.04.2014. 47 Źródło: http://chomikuj.pl/pawlus_1995/skoki+narciarskie/2001- 2002+Podsumowanie+sezonu,1566517361.avi(video), dostep na 27.04.2014. 48 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=WCyaqMv0pBI, dostęp na 28.04.2014. 49 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=6is7_3Oftxk, dostęp na 28.04.2014. 50 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3172/3172WC.pdf, dostęp na 28.04.2014. 51 Źródło: http://chomikuj.pl/pawlus_1995/skoki+narciarskie/2001- 2002+Podsumowanie+sezonu,1566517361.avi(video), dostep na 27.04.2014. 52 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=23169&type=result&category=ALL&season=2002&sort=&discipl ine=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 09.05.2014. 53 Źródło: http://www.worldcup-zakopane.pl/pl/wyniki.html, dostęp na 26.04.2014.

72 zawody mogło oglądać nawet 160.000 ludzi). Kibice oczekiwali, że Adamowi Małyszowi uda się wtedy przerwać zwycięską passę Svena Hannawalda (pojedynek kreowano na „świętą wojnę”). 54 Zawody dla TVP komentował Włodzimierz Szaranowicz. W pierwszy dzień na skoczni pojawił się kolorowy tłum kibiców, wśród nich był „kibic numer jeden” – prezydent Aleksander Kwaśniewski wraz z małżonką. Wśród kibiców zjawili się też ludzie z baru „U Bociana” – baru w Wiśle, gdzie oglądano skoki Adama (a fakt ten nagłośniły media). W trakcie konkursu zorganizowano audiotele, w którym pytano widzów przed telewizorami, kto wygra zawody. Wiatr wpływał na wyniki konkursu. Włodzimierz Szaranowicz porównywał atmosferę panującą w Zakopanem do olimpijskiej. Adam był głównym bohaterem tej relacji, często o nim mówiono, często towarzyszyła mu kamera. Sobotni konkurs nie spełnił jednak oczekiwań tak widzów, jak i organizatorów. Wygrał go Matti Hautamaeki, drugi był Hannawald (Adam Małysz zajął siódme miejsce). Doszło też do kilku incydentów organizacyjnych – między innymi było zbyt wielu kibiców na samej skoczni, w pewnym momencie nie wytrzymały też barierki oddzielające sektory. Niektórzy kibice dostali się pod próg Wielkiej Krokwi, fleszami oślepiając zawodników.55 Po konkursie Maciej Kurzajewski przeprowadził wywiad z Małyszem. Orzeł z Wisły stwierdził, że to warunki zdecydowały o wynikach. W tym wywiadzie wypowiadał się już swobodniej, był mniej stremowany obecnością mediów.56 Drugi, niedzielny konkurs, miał zupełnie inny przebieg. Organizatorzy poprawili zabezpieczenia na skoczni; pod skocznią i w jej okolicach było jeszcze więcej kibiców bez biletów. Konkurs ponownie komentował Włodzimierz Szaranowicz (znów w jego trakcie przeprowadzono audiotele). Wśród zawodników zauważalna była wielka mobilizacja, zwłaszcza Adam Małysz chciał wypaść lepiej niż w sobotę. Po pierwszym skoku na 131 metrów prowadził, co wywołało szaleństwo na trybunach, jednak Hannawald (przyjmowany gwizdami przez publikę, w odróżnieniu do ciepło przyjętego Martina Schmitta57) był blisko Polaka. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że napięcie będzie do końca, że Adam wraca do swoich wspaniałych momentów i sukces całej imprezy spoczywa na jego barkach. Komentator bardzo mocno akcentował, że Hannawald przegrał już dwa konkursy i że jest do zatrzymania. W drugiej serii Małysz skoczył bliżej niż Niemiec, ale to wystarczyło, by o 0,6 punktu wygrać zawody. Kiedy pojawił się wynik,

54 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=P7WG2A08vDc, dostęp na 28.04.2014. 55 M. Czubaj, Orzeł w goglach, „Polityka”, dz. cyt., s. 17. 56 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=P7WG2A08vDc, dostęp na 28.04.2014. 57 M. Czubaj, Orzeł w goglach, „Polityka”, dz. cyt., s. 17.

73 prezydent Kwaśniewski aż spojrzał w niebo i uniósł ręce w podzięce, Adam uklęknął i ucałował śnieg na zeskoku Wielkiej Krokwi, a kibice naprawdę oszaleli z radości. Sven Hannawald pogratulował Małyszowi. Włodzimierz Szaranowicz w tym czasie mówił dużo o nadchodzących Igrzyskach, że Małysz wraca z formą na nie i że jest w gronie faworytów. Apoloniusz Tajner stwierdził po zawodach, że taki wynik należał się publiczności zakopiańskiej i że teraz zawodnicy jadą trenować za granicę, bo w Polsce będą im przeszkadzać kibice. Adam Małysz, uradowany zwycięstwem, mówił, że Polska przyniosła mu szczęście, a Pan Bóg pozwolił mu uwierzyć, że może wygrać. Podkreślił znaczenie rodziny i ekipy trenerskiej w swoim sukcesie. Cieszył się też, że tak dopingowano Schmitta. Był zadowolony z dwóch równych skoków (bardziej niż z wygrania Turnieju Czterech Skoczni). Podziękował kibicom, że tak licznie przybyli na zawody.58 Najważniejszą imprezą sezonu były Igrzyska Olimpijskie w Salt Lake City (opisane w 4.3.1). Po nich zawodnicy wrócili do Pucharu Świata. W pierwszym konkursie w Lahti Adam Małysz zajął drugie miejsce.59 Kolejnym etapem były Mistrzostwa Świata w lotach w czeskim Harrachovie. W TVP wspólnie komentowali je Krzysztof Miklas i Stanisław Snopek. Głównymi faworytami byli Sven Hannawald, Matti Hautamaeki, a także Adam Małysz. Podobnie jak rok temu, przyjechało wielu polskich kibiców. Z planowanych czterech serii, odbyły się tylko dwie. Po pierwszej prowadził Hannawald, Małysz po skoku na 184 m. zajmował 5. miejsce.60 Przed drugą próbą Orzeł z Wisły długo siedział na belce. Wiatr był zmienny i w takich trudnych warunkach osiągnął tylko 142 metry (popełnił także błąd na progu). Po skoku ironiczne bił brawo za puszczenie go w tak trudnych warunkach. Ostatecznie zawody skończył na 28. miejscu.61 Ale polscy (i nie tylko) widzowie gorąco mu kibicowali.62 Po Igrzyskach Olimpijskich Adam Małysz utrzymywał się w czołówce Pucharu Świata. Drugą kryształową kulę zapewnił sobie 15 marca 2002 roku, zajmując drugie miejsce w Trondheim (Hannawald był wtedy trzeci).63 Sezon zakończył się 24 marca 2002 roku w Planicy. Konkurs indywidualny został odwołany (w serii próbnej Małysz uzyskał aż 223,5, o 1,5 metra mniej niż rekord skoczni).

58 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=PquqjIdRsA0, dostęp na 28.04.2014. 59 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=961, dostęp na 09.05.2014. 60 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3001/3001RL1.pdf, dostęp na 30.04.2014. 61 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3001/3001RL4.pdf, dostęp na 30.04.2014. 62 Źródło: http://www.youtube.com/watch?v=6hFRFlmjzUc, dostęp na 29.04.2014. 63 Wzloty i upadki króla Adama IV Małysza, „Gazeta Sport”, dz. cyt., s. 4.

74 Kryształową Kulę odebrał w rąk ówczesnego premiera Polski, Leszka Millera. Razem ze Svenem (który zajął drugie miejsce w klasyfikacji generalnej) wymienili się flagami stojąc na podium. W czasie transmisji z tego wydarzenia Włodzimierz Szaranowicz określił, że Adam Małysz „jest ostatnim romantycznym bohaterem Polski, który zarazem przeniósł nas do twardej rzeczywistości świata, gdzie liczą się tylko zdobywcy, zwycięzcy. Że nasze oczekiwania przenieśliśmy na tego drobnego sportowca. Sukces Małysza to sukces nowej, przyszłej Polski – symbol przeskoku w wielkim stylu do lepszego świata.”64 Mariusz Czubaj zauważa w tym sezonie pewne zmiany w akcentowaniu sukcesów Adama Małysza. Pierwszy sezon, 2000/2001 był bardziej przedstawieniem „cudowności zdarzenia” sukcesów skoczka z Wisły. Kolejny sezon stanął pod znakiem batalii Adama Małysza i Svena Hannawadla – wpisującej się w stereotypową „wojnę” pomiędzy Polską a Niemcami.65 W tym sezonie zauważalna jest poprawa sposóbu wypowiadania się Adama Małysza (zabiera głos z większą pewnością siebie).66 Według danych TNS OBOP średnia oglądalność cyklu 2001/2002 wynosiła 6,7 mln widzów.67

64 Źródła: http://www.youtube.com/watch?v=6hFRFlmjzUc, dostęp na 30.04.2014. 65 M. Czubaj, Show Małysza – mit totalny, dz. cyt., s. 114. 66 Źródło: http://chomikuj.pl/pawlus_1995/skoki+narciarskie/2001- 2002+Podsumowanie+sezonu,1566517361.avi(video), dostęp na 27.04.2014. 67 Leć Adam, leć! Podsumowanie ery Adama Małysza w telewizji, źródło: http://obop- arch.tnsglobal.pl/uploads/6679/TNS_OBOP_kariera_Malysza_w_TV_podsumowanie.doc, dostęp na 21.04.2014.

75

SEZON 2001/2002

15. 16.

17.

18. 19.

Opisy zdjęć: Zdjęcie 15 Adam Małysz, Bischofshofen, 06.01.2001/źródło: TVP1. Zdjęcie 16 Rodzina A. Małysza w Wiśle podczas finału Turnieju Czterech Skoczni/źródło: TVP1 Zdjęcie 17 Rysunkowy żart o Adamie Małyszu/Źródło: humor.sadurski.com Zdjęcie 18 Wyniki Turnieju Czterech Skoczni 2000/2001 /źródło: TVP1. Zdjęcie 19 Adam Małysz i Aleksander Kwaśniewski, Planica 2001/źródło: TVP1.

76 SEZON 2001/2002

20. 21.

22.

23. 24.

Opisy zdjęć: Zdjęcie 20 Adam Małysz na podium w Kuopio, 23.11.2001/źródło: http://sport.interia.pl/. Zdjęcie 21 Sven Hannawald po zwycięstwie w Turnieju Czterech Skoczni/źródło: bild.de. Zdjęcie 22 Rysunkowy żart o Adamie Małyszu/Źródło: humor.sadurski.com Zdjęcie 23 Adam Małysz całuje śnieg po zwycięstwie w Zakopanym w 2002 roku/źródło: http://parafotomania.pl/?m=201103. Zdjęcie 24 Adam Małysz i Sven Hannawald z flagami, Planica 2002/źródło: TVP1.

77 4.1.2 Kamil Stoch – pierwsza, druga i kolejna krew

4.1.2.1 Sezon 2012/2013 – Skazany na sukces Był to drugi sezon, kiedy Kamil Stoch występował w roli lidera kadry (wiele osób, kibiców i ekspertów liczyło, że nawiąże do sukcesów Adama Małysza). Nastąpiły wtedy znaczące zmiany w przepisach dotyczących sprzętu, m.in. wprowadzono bardziej obcisłe stroje. Dla zawodników nie były one dobre i z trudem przyzwyczaili się do nich. Trener Kruczek przed sezonem chciał utrzymać taki sam trend wznoszący jak w sezonie poprzednim.68 Liczono nie tylko na udane skoki Kamila (który dobrze skakał latem), ale i reszty drużyny. Sam Stoch przyznawał, że chce osiągać lepsze wyniki niż w zeszłym roku, rozwijać się - ale też nic nie mógł obiecać. Zapewnił, że będzie dawał z siebie wszystko w czasie konkursów. Przyznał, że pracował nad tzw. „sportową złością po przegranej” - teraz potrafi bardziej nad nią zapanować i przekuć w coś lepszego.69 Kamil w tych początkowych wypowiedziach wydaje się jeszcze trochę spięty, mało żartuje, jest bardziej poważny, odpowiada też raczej zdawkowo, ale konkretnie. Co zauważalne, często ucieka od kamery wzrokiem.70 Zimowy sezon 2012/2013 zaczął się dla Kamila Stocha źle. W konkursie otwierającym w Lillehammer zajął 30. miejsce.71 Komentując go nie wiedział za bardzo, jakie popełnia błędy, jednak był dobrej myśli, że w kolejnych pójdzie lepiej; nie zrzucał winy za te wyniki na wiatr.72 W drugim konkursie nie zakwalifikował się do finałowej rundy.73 Stoch kompletnie nie wiedział, w czym leży problem, wydawał się bardzo bezradny.74 Po tym weekendzie zaczęły pojawiać się głosy, że Łukasz Kruczek nie radzi sobie na stanowisku trenera i powinien odejść. Jednak skoczkowie murem stanęli za swoim trenerem. Kolejny weekend w Kussamo wydawał się potwierdzać regres polskiej drużyny – nie tylko Kamil Stoch (który nie zakwalifikował się do konkursu, a na treningu zaliczył

68 Źródło: http://sport.tvp.pl/9076970/skoki/skoki-ps/wideo/kruczek-musimy-utrzymac-poziom-z- poprzedniego-sezonu, dostęp na 30.04.2014. 69 Źródło; http://sport.tvp.pl/9077218/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-cel-lepszy-wynik-niz-w-ubieglym-sezonie, dostęp na 30.04.2014. 70 Źródło: http://sport.tvp.pl/9195343/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-nie-dostane-zwyciestwa-za-darmo, dostęp na 30.04.2014. 71 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=15387, dostęp na 05.05.2014. 72 Źródło: http://sport.tvp.pl/9212176/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-pierwszy-konkurs-nie-byl-taki-jak- chcialem, dostęp na 05.05.2014. 73 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=15394, dostęp na 05.05.2014. 74 Źródło: http://sport.tvp.pl/9225598/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-nie-wiem-co-sie-dzieje, dostęp na 05.05.2014.

78 upadek), ale i pozostali Polacy skakali słabo.75 Podjęto decyzje o tym, że Kamil Stoch oraz Piotr Żyła opuszczą próbę przedolimpijską w Krasnej Polanie i pojadą trenować do Ramsau.76 Po tym treningu pojawiła się kolejna nadzieja, że z formą naszych zawodników może być lepiej.77 Forma Kamila, ale i całej drużyny potwierdziła się w Engelbergu. W pierwszym konkursie po powrocie Kamil Stoch latał bardzo daleko, po pierwszej serii prowadząc (jego skok na 132,5 m wywołał prawdziwy wybuch emocji u komentujących zawody Marka Rudzińskiego oraz Sebastiana Szczęsnego)78. Ostatecznie zajął drugie miejsce. Komentujący Sebastian Szczęsny ocenił, ze był to „come back w wielkim stylu”.79 Kamil po zawodach był bardzo szczęśliwy i z dystansem podchodził do tego, co się wydarzyło wcześniej. Przyznał, że nie chodziło mu o wynik w zawodach, ale chciał oddać dobre skoki. Podziękował kibicom, którzy wierzyli w zawodników.80 W drugim konkursie był 7. po pierwszej serii81, a w finałowej spadł na 14. (przez wiatr i źle ustawiony rozbieg).82 Po świętach Bożego Narodzenia skoczkowie wrócili do zawodów Pucharu Świata, jednocześnie rozpoczął się też 61. Turniej Czterech Skoczni. Kamil był polskim faworytem do zwycięstwa w tych zawodach, sam też czuł się pewnie przed nimi. W pierwszym konkursie zajął 13. miejsce. W drugim, w Garmisch-Partenkirchen, w pierwszej serii popisał się fenomenalnym skokiem na 142 metry. Wygrał w parze z Simonem Ammannem. Ostatecznie zajął 6. miejsce w konkursie.83 W Insbrucku stanął na podium zawodów,84 w Bischofshofen był 4. Turniej zakończył na 4. miejscu (podium przegrał o zaledwie 2 punkty, czyli niewiele ponad metr).85 Po Turnieju trener Kruczek

75 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=15413, dostęp na 05.05.2014. 76 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=15441, dostęp na 05.05.2014. 77 Źródło: http://sport.tvp.pl/9422128/skoki/skoki-ps/wideo/czy-ramsau-odmienilo-polskich-skoczkow, dostęp na 05.05.2014. 78 Źródło: http://sport.tvp.pl/9444145/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-engelbergu-hs137-skok-stocha-i-seria- 1325-m, dostęp na 05.05.2014. 79 Źródło: http://sport.tvp.pl/9444365/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-engelbergu-hs137-skok-stocha-ii-seria-134- m, dostęp na 05.05.2014. 80 Źródło: http://sport.tvp.pl/9445784/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-o-swoich-skokach-latalo-sie-wysmienicie, dostęp na 05.05.2014. 81 Źródło: http://sport.tvp.pl/9451764/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-engelbergu-hs-137-skok-stocha-i-seria-131- m, dostęp na 05.05.2014. 82 Źródło: http://sport.tvp.pl/9451945/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-engelbergu-hs137-skok-stocha-ii-seria- 1235-m, dostęp na 05.05.2014. 83 Źródło: http://sport.tvp.pl/9600177/skoki/skoki-ps/wideo/kapitalny-skok-stocha, dostęp na 06.05.2014. 84 Źródło: http://sport.tvp.pl/9639288/skoki/skoki-ps/wideo/tcs--skok-kamila-stocha-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. 85 Źródło: http://sport.tvp.pl/skoki/skoki-ps/wideo/turniej-czterech-skoczni-bischofshofen-ii-seria/9661982, dostęp na 06.05.2014.

79 ocenił, że był to dobry cykl (wysokie miejsca Kamila oraz Macieja Kota) i że w nadchodzących zawodach w Polsce powinno być jeszcze lepiej.86 W naszym kraju rozgrywano wtedy trzy konkursy – jeden w Wiśle (indywidualny) i dwa w Zakopanem (drużynowy i indywidualny). Wiślański konkurs debiutował w zawodach Pucharu Świata. Kamil Stoch zajął w nim 7. miejsce, choć oczekiwania i kibiców (którzy licznie przybyli pod skocznię imienia Adama Małysza) i komentatorów były wyższe.87 W tych zawodach wyżej od niego uplasował się inny zawodnik z Polski, Piotr Żyła. W tym momencie na chwilę skupię się właśnie na tej postaci. Urodził 16 stycznia 1987 roku, w Wiśle. Jego żona jest kuzynką Adama Małysza. Swoje starty zaczął już w wieku 8 lat. Od roku 2005 do 2010 skakał w kadrze narodowej, potem został z niej wycofany. Po indywidualnym treningu pod okiem Jana Szturca wrócił do kadry, skacząc coraz lepiej.88 W sezonie 2012/2013 był jednym z lepiej dysponowanych skoczków w reprezentacji Polski (między innymi ustanawiając krajowy rekord długości lotu podczas zawodów w Vikersund – 232,5 mtera)89. Jednak został bardziej zauważony przez kibiców i media w kontekście swoich wypowiedzi. Już przed zawodami w Wiśle można było widzieć u Żyły bardzo luźne, często mało przemyślane, ale zabawne sentencje (jak chociażby w Zakopanem w 2012 roku, gdzie dzięki Martinowi Kochowi awansował do II serii zawodów. Po nich obiecał, że mu za to „flaszkę postawi”90). Po zawodach w Wiśle udzielił wywiadu Telewizji Polskiej w bardzo podobnym tonie, między innymi tłumacząc skok przez pojęcia „garbika i fajeczki”. Był w tym wywiadzie bardzo luźny, dużo się śmiał, wywołując też śmiech u dziennikarza, Sebastiana Szczęsnego.91 Z czasem po tym wywiadzie Piotr Żyła stał się osobą bardzo rozpoznawalną w sieci. Cytaty z jego wypowiedzi zaczęły być kultowe (powstawały na ich podstawie memy, skecze kabaretowe92, piosenki93). Jego profil na Facebooku (prowadzony przez niego samego, czego efektem bywały wpisy bardzo niepoprawne językowo) zyskiwał coraz więcej

86 Źródło: http://sport.tvp.pl/9667788/skoki/skoki-ps/wideo/kruczek-w-polsce-nie-bedziemy-goscinni, dostęp na 06.05.2014. 87 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=WDBKSNbUMqQ, dostęp na 06.05.2014. 88 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73232&type=result, dostęp na 06.05.2014 89 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=biVc_DnHdwI, dostęp na 06.05.2014. 90 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=dqyuq-7lrn4, dostęp na 06.05.2014. 91 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=schRu0HzenI&src_vid=JpstJ_JaE50&feature=iv&annotation_id=annotat ion_98166, dostęp na 06.05.2014, 92 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=2agZ0OatEew, dostęp na 06.05.2014. 93 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Qw2P2NuUGuI, dostęp na 06.05.2014.

80 fanów.94 Stał się pewnego rodzaju celebrytą kadry, często „atakowanym” przez media95. Po zakończeniu sezonu wystąpił także w kilku reklamach (między innymi paluszków Beskidzkich96) oraz w programie u Kuby Wojewódzkiego.97 Swoją postawą w pewnym stopniu odciągnął uwagę mediów i kibiców (m.in. wygrywając konkurs w Oslo oraz później stając na podium Pucharu Świata)98 od Kamila Stocha, zwłaszcza kiedy ten osiągał słabsze wyniki. Wracając do Kamila Stocha i zakopiańskich konkursów - podczas konkursu drużynowego nasza ekipa zajęła drugie miejsce (niewiele brakowało do historycznego zwycięstwa). Polacy walczyli równo, Kamil był zaś liderem drużyny. Zakopane ponownie zmieniło się w wielki rodzinny piknik.99 Kamil po zawodach ocenił, że był to dobry konkurs, z dobrym wynikiem, ale w ciężkich warunkach. Podziękował kibicom za to, że przyjechali znów do Zakopanego.100 Dzień później w konkursie indywidualnym był trzeci.101 Przed kolejnymi zawodami w Sapporo był dobrej myśli - tam zajął 9. i 5. miejsca, piął się coraz wyżej w klasyfikacji generalnej sezonu.102 Kolejne zawody miały miejsce na obecnie największym mamucie świata, norweskim Vikersdund. Loty dla Kamila były przyjemnością, oceniał, że najwięcej sił zostawia sobie jednak na później. Przyznał, że podczas lotów nie błyszczy, ale stara się robić swoje.103 Oceniał swoje skoki dobrze, ale trochę jeszcze zabrakło do podium.104 Udało mu się jednak w trakcie tych konkursów wyrównać rekord Polski Piotra Żyły – w czasie pierwszego konkursu skoczył 232,5 metra.105

94 Źródło: https://www.facebook.com/pages/Piotr-%C5%BBy%C5%82a-Official/419219738138922, dostęp na 06.05.2014. 95 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=dRTmuwGCNqY, dostęp na 06.05.2014. 96 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=rziAAnbyu0U, dostęp na 06.05.2014. 97 Źródło: http://kuba.tvn.pl/aktualnosci,836,n/kasia-sokolowska-i-piotr-zyla-u-kuby,82347.html, dostęp na 06.05.2014. 98 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=z_NwIy4rtYo, dostęp na 06.05.2014. 99 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=LmxbRfE2UmA, dostęp na 06.05.2014. 100 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=1S952pHNUS8, dostęp na 06.05.2014. 101 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3581, dostęp na 09.05.2014. 102 Źródło: http://sport.tvp.pl/9765070/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-przed-sapporo-utrzymac-forme-z- zakopanego, dostęp na 06.05.2014. 103 Źródło: http://sport.tvp.pl/9871727/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-nie-wierze-ze-ktos-pobije-rekord, dostęp na 06.05.2014. 104 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=3vbsrNIjdAk&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc- lhBP, dostęp na 06.05.2014. 105 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=MMe9hUTpK34, dostęp na 06.05.2014.

81 Kolejny etap Pucharu Świata miał miejsce na skoczni mamuciej w Harrachovie. Kamil był dobrze nastawiony do lotów na tym obiekcie.106 Zajął ostatecznie 9. i 8. miejsce. Podobnie jak za czasów Adama Małysza, przyjechało wielu kibiców z Polski.107 Weekend w Willingen był ciężki dla polskich skoczków. Kamil Stoch miał początkowo problemy ze sprzętem, nie oddawał też wybitnych skoków, choć sam skoczek, jak ciągle powtarzał, nie był z nich niezadowolony i uważał, że jest szansa poprawy.108 W drużynie Polacy zajęli 5. miejsce.109 Indywidualny konkurs został odwołany, Kamil ocenił, że jest mu z tego powodu przykro, bo chciał poskakać.110 W Klinghenthal w treningach przed zawodami pojawiły się problemy z pozycją dojazdową Stocha, jednak mówił, że będzie ją analizował. Obiecał, że to się da poprawić ze skoku na skok.111 W samym konkursie Kamil Stoch po pierwszej serii był 18. W drugiej został jednak zdyskwalifikowany przez kombinezon.112 Widać było, że jest rozczarowany tym, co się stało, nie był z tego zadowolony, wywiadu udzielał w goglach na oczach, a w głosie słychać było złość.113 Na ostatnich zawodach przed Mistrzostwami Świata w Predazzo kadra A nie pojawiła się na mamucie w Oberstdorfie. Szanse skakania dostali młodsi zawodnicy: Krzysztof Biegun, Klemens Murańka, Bartłomiej Kłusek oraz Jan Ziobro.114 Po Mistrzostwach Świata (opisanych w punkcie 4.2.2) zawody Pucharu Świata przeniosły się do Skandynawii. Strata do trzeciego miejsca w klasyfikacji generalnej u Kamila Stocha wynosiła wtedy 130 punktów. Kamil nauczony doświadczeniami z zeszłego roku, nie chciał za wszelką cenę gonić tego wyniku. Zdobyte medale

106 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=3vbsrNIjdAk&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc- lhBP, dostęp na 06.05.2014. 107 Źródło: http://sport.tvp.pl/9972813/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-harrachovie-skok-stocha-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. 108 Źródło: http://sport.tvp.pl/10029312/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-nie-skakalem-rewelacyjnie-w-sobote- bedzie-lepiej, dostęp na 06.05.2014. 109 Źródło: http://sport.tvp.pl/10037539/skoki/skoki-ps/wideo/kamil-stoch-podsumowuje-konkurs- druzynowy-w-willingen, dostęp na 06.05.2014. 110 Źródło: http://sport.tvp.pl/10044747/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-o-willingen-z-natura-nie-wygramy, dostęp na 06.06.2014. 111 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=PES03b3wMPU&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc- lhBP&index=164, dostęp na 06.05.2014. 112 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=x6_uqcd9i8U&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 113 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Ci7PhrTBMYQ&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 114 Źródło: http://www.skokinarciarskie.pl/aktualnosci/10657,PS_Oberstdorf_Freitag_zwycieza_Biegun_punktuje, dostęp na 06.05.2014.

82 w Predazzo ocenił jako wkład w budowę pewności siebie.115 W konkursie drużynowym zespół stanął na podium – zdobywając 3. miejsce. Kamil ocenił ten konkurs na pięć z minusem.116 W konkursie indywidualnym na tej samej skoczni dzień później po pierwszej serii zajmował 2. miejsce. W czasie relacji był postrzegany jako lider, mistrz.117 Drugi skok miał słabszy i ostatecznie zajął 5. miejsce (co nie zmieniało faktu, że należy do ścisłej, światowej czołówki).118 Kamil miał niedosyt po konkursie. Ale mówił, że taki jest ten sport, że błędy mogły wynikać z lekkiej eksplotacji ciała, zbyt dużych emocji. Powiedział, że cel gonienia czołówki Pucharu Świata jest bardziej celem mediów niż jego samego i on będzie robił swoje.119 W kolejnym konkursie, w Kuopio, Kamil był nie do pokonania. W pierwszej serii uzyskał 135 metrów, potwierdzając swoją mistrzowską klasę120. W drugiej skoczył 129, co zapewniło mu wygraną. Po wylądowaniu widać było, jak w radości polski skoczek wykonuje fragment układu tanecznego z teledysku do internetowego hitu Gangnam style. To było pierwsze zwycięstwo w tym sezonie i to bardzo dominujące nad rywalami. Jednak świętować ten i inne sukcesy, jak przyznał po zawodach, miał dopiero po zakończeniu sezonu.121 Cieszył się z tej wygranej, oceniał, że sobie na nią zapracował, że sport taki jest. Wytłumaczył też, dlaczego zatańczył Gangnam Style – był to zakład z żoną, że jeśli skoczy daleko, to wykona taniec. Miał to już zrobić w I serii, ale zapomniał, więc zatańczył w drugiej.122 Wygrał też w Trondheim – po pierwszej serii był 3.123, ale skokiem na 140 metrów zapewnił sobie wygraną124. Kamil był bardzo szczęśliwy po kolejnym zwycięstwie. Ocenił pierwszy skok jako słabszy, bo brakowało mu energii. Ale coś zjadł

115 Źródło: http://sport.tvp.pl/10331535/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-podium-w-ps-jest-szansa-ale, dostęp na 06.05.2014. 116 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=zY- vuPAmGeM&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 117 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=WgBJLhIehIA, dostęp na 06.05.2014. 118 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=QKAz5qd1M78, dostęp na 06.05.2014. 119 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=h03kM4GoJV0&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 120 Źródło: http://sport.tvp.pl/13499414/skoki/skoki-ps/wideo/kuopio-konkurs-indywidualny-skok-stocha-i- seria, dostęp na 06.05.2014. 121 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=3rtOysemBI4, dostśp na 06.05.2014. 122 Źródło: http://sport.tvp.pl/10399182/kamil-stoch-fanem-gangnam-style, dostęp na 06.05.2014. 123 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=yCreBCzIxeM, dostęp na 06.05.2014. 124 Źródło: http://sport.tvp.pl/10411940/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-trondheim-skok-stocha-ii-seria, dostęp na 06.05.2014.

83 (tu się uśmiechnął), więc było lepiej. Ucieszył się też z informacji, że znalazł się w klasyfikacji generalnej na podium dzięki temu konkursowi. 125 Ostatni konkurs miał miejsce w Oslo – miejscu, gdzie zawsze jest dużo polskich kibiców. Po pierwszej serii Kamil126 był na drugim miejscu, tuż za nim po fenomenalnym skoku znalazł się Piotr Żyła.127 W drugiej serii Żyła dobrze skoczył i ex aequo z Gregorem Schlierenzauerem zajmował 1. miejsce.128 Kamil oddał słabszy skok (miał znacząco obniżoną belkę na prośbę trenera) i znalazł się poza za podium, na 4. miejscu.129 Po konkursie Kamil ocenił, że „przesadzili z obniżonym rozbiegiem”. Cieszył się ze zwycięstwa Piotra, ocenił, że to jest to, na co czekaliśmy. Przyznał, że jest bardziej zadowolony z tego, niż by sam wygrał. Cieszył się na loty w Planicy.130 Ocenił, że sukces poszczególnych zawodników to sukces całej drużyny, że Piotr jest dobrym kolegą, pozytywną częścią drużyny, a czwarte miejsce to też miejsce.131 Piotr Żyła zaś stwierdził, „że jakby nie patrzyć, Polak musi wygrać w Holmenkollen”.132 Ostatni weekend sezonu miał miejsce w Planicy. Kamil Stoch zajmował tam 11. i 8. miejsce, Piotr Żyła stanął zaś na podium (3. miejsce) w pierwszym konkursie. Drużynowo zajęli Polacy 4. pozycję. W czasie tego weekendu Stoch walczył z Severinem Freundem o miejsce na podium klasyfikacji generalnej do ostatniego konkursu sezonu, z którego wyszedł zwycięsko. Na koniec Marek Rudziński ocenił, że to był bardzo dobry sezon i z nadzieją można patrzeć na następny, w tym na Igrzyska Olimpijskie w Sochi.133 Na podsumowanie sezonu Kamil Stoch udzielił wywiadu TVP. Ironicznie odniósł się do tego, jak media na początku sezonu mówiły o wynikach i poziomie zawodników,

125 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=FTib73KwRv0&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 126 Źródło: http://sport.tvp.pl/10428160/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-oslo-skok-stocha-i-seria, dostęp na 06.05.2014. 127 Źródło: http://sport.tvp.pl/10428131/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-oslo-skok-zyly-i-seria, dostęp na 06.05.2014. 128 Źródło: http://sport.tvp.pl/10428402/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-oslo-skok-zyly-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. 129 Źródło: http://sport.tvp.pl/10428441/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-oslo-skok-stocha-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. 130 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=P2CasdlgZMo&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 131 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=u_T7tcXdVpQ&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 132 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=dLoPJzKv6Ms&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na06.05.2014. 133 Źródło: http://sport.tvp.pl/10507588/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-na-trzecim-stopniu-podium, dostęp na 06.05.2014.

84 i jak teraz mówią. Ocenił, że polskie skoki przechodzą teraz złoty czas. Mówił, żeby cieszyć się z tych wyników. Zauważył, że w tym sezonie osiągnął „co nieco” (na co dziennikarz wyliczył jego sukcesy). Obiecał, że nie osiądzie na laurach, że chce jeszcze więcej. Przyznał, że na początku sezonu była złość i frustracja, zespół trochę się pogubił, zwłaszcza w kwestiach sprzętu. Ogólnie zauważył, że polskie skoki ruszyły do przodu, w końcu utworzyła się drużyna, a nie jak do tej pory tryumfował tylko jeden zawodnik. Przyznał, że jego życie nie zmieniło się, że nie odczuwa „stochomanii”. Cieszy się z popularności skoków. Ocenił też, że Łukasz Kruczek to jeden z najlepszych trenerów na świecie i nie wyobraża sobie przyszłego sezonu bez tej ekipy.134 Po zakończeniu sezonu odbywały się jeszcze Mistrzostwa Polski w Wiśle. Wygrał je niespodziewanie , drugie miejsce zajął Kamil Stoch.135 W tym sezonie oglądalność Pucharu Świata wynosiła w Telewizji Polskiej średnio 3,84 mln widzów.136

4.1.2.2 Sezon 2013/2014 – Jak zostać królem nart Przygotowania do sezon 2013/2014 Kamil Stoch ocenił dobrze, do poprawy zostały tylko drobne szczegóły. Nie chciał sobie nic zakładać, stawiał na rozwój, coraz lepsze wyniki, obiecał nie poprzestawać na tym, co osiągnął, wspinać się coraz wyżej.137 Wiedział, że nadzieje opinii publicznej były duże, zwłaszcza w kontekście Igrzysk Olimpijskich, jednak starał się nie dopuszczać tej presji do siebie.138 Sezon miał swój początek, po raz pierwszy w historii, w niemieckim Klingenthal. Treningi i kwalifikacje przed pierwszym konkursem drużynowym pokazywały, że Polacy są w dobrej formie. Stoch oceniał, że wszystko jest dobrze, że wyciągnęli wnioski z przeszłości, uczą się na błędach. Kamil prosił o wstrzemięźliwość w ocenie, szczególnie media. Ale cieszył się z tak dobrego początku.139

134 Źródło: http://sport.tvp.pl/10508407/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-skoki-w-polsce-przechodza-zloty-okres, dostęp na 06.05.2014. 135 Źródło: http://www.skokinarciarskie.pl/aktualnosci/10892,MP_Wisla_Maciej_Kot_mistrzem_Polski, dostęp na 06.05.2014. 136 Źródło: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/skoki-narciarskie-dzieki-sukcesom-stocha-i-zyly-zyskaly- pol-mln-widzow, dostęp na 07.05.2014. 137 Źródło: http://sport.tvp.pl/12843050/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-jestem-bardzo-zadowolony-z- przygotowan, dostęp na 06.05.2014. 138 Źródło: http://sport.tvp.pl/13111774/skoki/skoki-ps/wideo/popsuta-zabawa-polskich-skoczkow, dostęp na 06.05.2014. 139 Źródło: http://sport.tvp.pl/13108357/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-uczymy-sie-na-bledach-ale-prosze-o- cierpliwosc, dostęp na 06.05.2014.

85 Pierwszym konkursem był konkurs drużynowy, Polacy zajęli 4. miejsce (po jednej serii; drugą przerwano po dalekim locie Piotra Żyły – na 145 metrów140).141 Konkurs indywidualny był bardzo loteryjny - ze względu na silny wiatr. Pierwsza i jedyna seria przeciągała się w nieskończoność. Prowadzenie w niej objął na początku Polak, Krzysztof Biegun, po skoku na 142,5 metra. Do końca konkursu nikt nie skoczył dalej (m.in. Norweg Andreas Bardal i Gregor Schlierenzauer, dwaj najwyżej sklasyfikowani zawodnicy poprzedniego sezonu, wycofali się ze swoich skoków142)143. Kamil Stoch był dopiero 37., co było sporym zaskoczeniem (pozostali Polacy uplasowali się wyżej od niego)144. Tym samym pierwszym liderem tej edycji Pucharu Świata został Krzysztof Biegun (utrzymał to jeszcze przez dwa następne konkursy).145 Kolejne zawody miały miejsce w Kuusamo. Tam Kamil Stoch zajął 10. miejsce – pierwszy skok miał przeciętny, drugi o wiele lepszy146. Po zawodach cieszył się z wyniku oraz z tego, że zdobył w końcu punkty Pucharu Świata.147 Ocenił, że jeszcze brakuje mu skoków. Przyznał, że cieszył się, że między zawodami mógł wrócić do domu, żeby „móc się przytulić do żony”. Wie też, że kibice mają nadzieję na wyniki, i to wysokie w jego wykonaniu - ale na razie młodsi koledzy go wyręczają. Ocenił, że na wygrywanie jeszcze ma czas.148 Kolejne zawody miały miejsce w norweskim Lillehammer. Po raz pierwszy polska drużyna wystartowała wtedy w konkursie drużynowym mieszanym w składzie: Magdalena Pałasz, Joanna Szwab, Maciej Kot i Kamil Stoch. Zajęli oni ostatnie, 14. miejsce.149

140 Źródło: http://sport.tvp.pl/13109928/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-klingenthal-konkurs-druzynowy-zyla- przeskoczyl-skocznie, dostęp na 06.05.2014. 141 Źródło: http://sport.tvp.pl/13111774/skoki/skoki-ps/wideo/popsuta-zabawa-polskich-skoczkow, dostęp na 06.05.2014. 142 Źródło: http://sport.tvp.pl/13125423/skoki/skoki-ps/wideo/goraco-po-klingenthal-kontrowersje-na- inauguracje-ps, dostęp na 06.05.2014. 143 Źródło: http://sport.tvp.pl/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-klingenthal-konkurs-indywidualny-zwycieski-skok- bieguna/13117239, dostęp na 06.05.2014. 144 Źródło: http://sport.tvp.pl/13117414/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-klingenthal-konkurs-indywidualny-kamil- stoch-fatalnie-117-m, dostęp na 06.05.2014. 145 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3809/2014JP3809WC.pdf, dostęp na 09.05.2014. 146 Źródło: http://sport.tvp.pl/13151940/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-kuusamo-daleki-skok-kamila-stocha-129- m, dostęp na 06.05.2014. 147 Źródło: http://sport.tvp.pl/13152868/skoki/skoki-ps/wideo/bez-podium-w-kuusamo-ale-sa-powody-do- dumy, dostęp na 06.05.2014. 148 Źródło: http://sport.tvp.pl/13239331/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-to-nie-jest-jeszcze-najwyzsza-forma, dostęp na 06.05.2014. 149 Źródło: http://www.skokinarciarskie.pl/aktualnosci/11242,PS_Lillehammer_Japonia_wygrywa_Polska_poza_finalem , dostęp na 06.05.2014.

86 W konkursie indywidualnym panów Stoch zajął na obiekcie normalnym 20. miejsce,150 a na dużym był 18.151 (po awansie z 30. miejsca152).153 Po konkursie Kamil zdawał sobie sprawę z błędów, które zrobił, ale nie oceniał źle wyniku. Dodał, że woli skakać na większych obiektach. Ocenił, że brakuje przede wszystkim „spokoju i luzu w kadrze”. Porównał obecną sytuację do tej z zeszłego sezonu (punkt 4.1.2.1), gdzie początkowo też były problemy, a potem wszystko potoczyło się bardzo dobrze. Przyznał, że ma dużą motywację do walki i gdyby jej nie miał, to by nie startował.154 Wielu dziennikarzy zastanawiało się, co się dzieje z formą Kamila Stocha. Ludzie ze sztabu zapewniali, że będzie dobrze. Łukasz Kruczek mówił, że przyjęli taktykę powolnego i spokojnego rozpędzania się zawodników w celu zdobywania jak najlepszych miejsc.155 Przed zawodami w Titisee-Neustadt kadra spokojnie trenowała w Zakopanem; według przekazów płynących ze sztabu poprawiono pewne elementy.156 Stoch też pozytywnie oceniał efekty tych skoków, między innymi mówiąc o poprawie pozycji dojazdowej.157 Podczas zawodów w Titisee-Neustadt forma zawodników przyszła już w kwalifikacjach - Stoch wygrał je. Oceniał, że to nie były jeszcze „super skoki”, ale już coraz lepsze.158 W pierwszej serii pierwszego konkursu skoczył 137 metrów i zajmował 8. miejsce.159 W drugim osiągnął 141,5 m, dzięki czemu zajął wysokie 2. miejsce (przegrał tylko z Thomasem Morgensternem). W ocenie komentującego zawody Sebastiana Szczęsnego tym skokiem postraszył rywali oraz pokazał, że potrafi skakać niemalże

150 Źródło: http://sport.tvp.pl/13253368/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-lillehammer-konkurs-na-skoczni- normalnej-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. 151 Źródło: http://sport.tvp.pl/13259814/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-lillehammer-stoch-poprawia-sie-w- drugiej-serii-129-m, dostęp na 06.05.2014. 152 Źródło: http://sport.tvp.pl/13259636/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-lillehammer-nieudany-skok-stocha-w-i- serii-120-m, dostęp na 06.05.2014. 153 154 Źródło: http://sport.tvp.pl/13254139/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-trzeba-sie-bardziej-wyluzowac, dostęp na 06.05.2014. 155 Źródło: http://sport.tvp.pl/13270846/skoki/skoki-ps/wideo/kruczek-o-stochu-zero-powodow-do- zmartwien, http://sport.tvp.pl/13270776/skoki/skoki-ps/wideo/fijas-o-skokach-stocha-nie-trafia-na-dobre- warunki, dostęp na 06.05.2014. 156 Źródło: http://sport.tvp.pl/13295228/skoki/skoki-ps/wideo/skoczkowie-utrwalali-forme-w-zakopanem, dostęp na 06.05.2014. 157 Źródło: http://sport.tvp.pl/13294849/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-udalo-sie-osiagnac-stabilizacje, dostęp na 06.05.2014. 158 Źródło: http://sport.tvp.pl/13318302/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-wiecej-pewnosci-siebie-i-luzu-efekty- widac, dostęp na 06.05.2014. 159 Źródło: http://sport.tvp.pl/13328366/skoki/skoki-ps/wideo/ps-titiseeneustadt-udany-skok-stocha-i-seria- 137-m, dostęp na 06.05.2014.

87 perfekcyjne.160 Kamil był zadowolony z tych skoków, dobrze się czuł, i fizycznie, i psychicznie. Docenił także rolę polskich kibiców.161 W drugim konkursie skakał równie daleko (142,5 i 138,5 m), dzięki czemu wygrał zawody pewnie i awansował na 4. miejsce w klasyfikacji generalnej.162 W tym samym konkursie poważnie upadł – na kilka zawodów wycofał się z rywalizacji.163 Po konkursie Kamil Stoch ocenił, że skoki sprawiają mu wiele radości. Mówił, że wszystko było dobrze, że był błysk, tylko trzeba było być cierpliwym. Podziękował licznie przybyłym kibicom z Polski.164 Cieszył się również, że dostaje wysokie noty za styl. Przyznał, że chce oddawać dwa najlepsze skoki w danym momencie. Wie, że dużo zależy od niego, ale też i od rywali.165 W Engelbergu znów działo się wiele. W pierwszym konkursie Kamil Stoch zajął drugie miejsce, zaś nieoczekiwanie wygrał Jan Ziobro (wyrównując rekord skoczni – 141 metrów). Pierwszym, który Ziobrze pogratulował, był Kamil. Stoch dzięki 2. miejscu wyprzedził o 8. punktów Gregora Schlierenzauera i objął prowadzenie w klasyfikacji Pucharu Świata.166 Stoch był przeszczęśliwy, czuł wcześniej, że to będzie dobry dzień, ocenił, że pierwszy skok nie był dobry, brakowało swobody. Stwierdził, że Polacy są w tym momencie w gronie jednych z najlepszych na świecie. Prosił media, by nie „podkręcały atmosfery”. Ocenił, że jednym z jego marzeń była koszulka lidera Pucharu Świata. Przyznał, że spodziewał się, że Janek może go przeskoczyć, życzył mu wygranej i że to bardzo miłe uczucie. Cieszył go sukces kolegi z reprezentacji.167 Drugi konkurs również przyniósł nieoczekiwane rozstrzygnięcia. Wygrał Kamil Stoch, zaś Jan Ziobro tym razem zajął 3. miejsce.168 Stoch po zawodach był znów bardzo szczęśliwy. Spodziewał się, że tak może być, że polska drużyna jest mocna. Ogólnie ocenił, że „fajna

160 Źródło: http://sport.tvp.pl/13328643/skoki/skoki-ps/wideo/titiseeneustadt-mistrzowski-skok-stocha-ii- seria-1415-m, dostęp na 06.05.2014. 161 Źródło: http://sport.tvp.pl/13329407/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-teraz-bedzie-juz-tylko-lepiej, dostęp na 06.05.2014. 162 Źródło: http://sport.tvp.pl/13336675/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-titiseeneustadt-konkurs-niedzielny-ii- seria, dostęp na 06.05.2014. 163 Źródło: http://sport.tvp.pl/13336153/skoki/skoki-ps/wideo/ps-titiseeneustadt-upadek-morgensterna, dostęp na 06.05.2014. 164 Źródło: http://sport.tvp.pl/13337775/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-wrocil-ten-blysk-i-teraz-juz-samo-idzie, dostęp na 06.05.2014. 165 Źródło: http://sport.tvp.pl/13397182/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-nie-napalam-sie-na-wygrywanie, dostęp na 06.05.2014. 166 Źródło: http://sport.tvp.pl/13410808/skoki/skoki-ps/wideo/ps-engelberg-1-konkurs-indywidualny, dostęp na 06.05.2014. 167 Źródło: http://sport.tvp.pl/13409701/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-koszulka-lidera-byla-moim-marzeniem, dostęp na 06.05.2014. 168 Źródło: http://sport.tvp.pl/13417828/skoki/skoki-ps/wideo/ps-engelberg-2-konkurs-indywidualny, dostęp na 06.05.2014.

88 zima”. Dobrze nie ocenił żadnego ze swoich skoków, ale stwierdził, że dalej powinno być jeszcze lepiej.169 Po świątecznej przerwie Kamil Stoch jechał na Turniej Czterech Skoczni jako jeden z głównych jego faworytów. Ocenił jednak, że trzeba spokojnie pracować i jedzie tam zrobić swoje. wiedział, że podczas Turnieju trzeba być w dobrej formie. Cieszył się za to, że mógł w czasie świąt odpocząć w gronie rodziny, a także wypocząć duchowo.170 Pierwszy konkurs Turnieju Czterech Skoczni miał miejsce tradycyjnie w Oberstdorfie. Kamil Stoch zajął w nim dopiero 13. miejsce.171 Po konkursie ocenił, że był spięty przed pierwszym skokiem. W mniejszym stopniu zrzucał winę na wiatr. Obiecywał, że z walki o podium w Turnieju nie będzie rezygnował; ocenił, że eksperci mogą być zawiedzeni jego wynikiem. Zażartował, że dopiero przed Igrzyskami Olimpijskimi w Sochi dziennikarze będą podkręcać ciśnienie. Przyznał, że w takiej sytuacji nie da się całkowicie odciąć od stresu.172 Drugi konkurs tradycyjnie odbył się w Garmisch-Partenkirchen 1 stycznia 2014 roku. W kwalifikacjach 31 grudnia 2013 roku Kamil Stoch zajął drugie miejsce. Zapytany po nich, jak skoczkowie będą świętować Nowy Rok, odpowiedział, że będzie mała impreza na Sylwestra, „ale nie przesadnie, po piwku i do spania”. Podsumowując rok 2013 za najważniejsze wydarzenia dla niego uznał Mistrzostwo Świata w Predazzo, podium w klasyfikacji generalnej oraz żółtą koszulkę lidera w obecnym sezonie. W 2014 roku chciał pokazać się jak najlepiej, zwłaszcza podczas Igrzysk Olimpijskich.173 W samym konkursie Stoch też nie wskoczył na podium, zajął 7. miejsce.174 Ciągle dobrze oceniał swój występ w Turnieju. Zapytany o mały kryzys w kadrze odpowiedział, że nie zawsze da się wygrywać, może faktycznie jest „jakaś obniżka, ale jeszcze cały sezon przed nimi”.175 Między zawodami Turnieju pojawił się w sieci wywiad, jakiego udzielił Kamil portalowi Przeglądu Sportowego. Wykazał się wtedy dużym poczuciem humoru, gdyż na

169 Źródło: http://sport.tvp.pl/13418166/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-wiedzialem-ze-znowu-bedzie-podium, dostęp na 06.05.2014. 170 Źródło: http://sport.tvp.pl/13463304/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-przed-tcs-jade-tam-zrobic-swoje, dostęp na 06.05.2014. 171 Źródło: http://sport.tvp.pl/13481564/skoki/skoki-ps/wideo/turniej-czterech-skoczni-oberstdorf. dostęp na 06.05.2014. 172 Źródło: http://sport.tvp.pl/13481615/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-dla-tvp-wciaz-jest-szansa-na-dobry- wynik, dostęp na 06.05.2014. 173 Źródło: http://sport.tvp.pl/13501666/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-o-kwalifikacjach-to-byla-mala-petarda, dostęp na 06.05.2014. 174 Źródło: http://sport.tvp.pl/13509158/skoki/skoki-ps/wideo/turniej-czterech-skoczni- garmischpartenkirchen, dostęp na 06.05.2014. 175 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=1bJytoPkW08&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014.

89 pytanie, co go „kręci”, odpowiedział, cytując popularną „bohaterkę” Internetu, Oksanę176 – „nauka, takie takie”.177 Trzeci konkurs miał miejsce tradycyjnie w Insbrucku. Z powodu złych warunków, (silnego wiatru), przeprowadzono tylko jedną serię. Na 3. miejscu podium znalazł się w tym konkursie Stoch.178 Znów cieszył się z wyniku, nie chciał też oceniać decyzji Jury. Jego plan na kolejne zawody był prosty – robić to, co do tej pory. O koszulce lidera Pucharu Świata powiedział, że nie chce jej oddać nikomu.179 W ostatnim konkursie zajął 8. miejsce, a w całym Turnieju 7. Wygrał .180 Turniej Kamil Stoch ocenił jako zaskakujący, zwłaszcza w kontekście jego zwycięzcy. Przyznał, że trochę obawiał się o koszulkę lidera – cały czas gonił go Simon Ammann, ale udało mu się ja obronić. Przyznał, że początek Turnieju był dla niego ciężki – z powodów zdrowotnych, do tego doszła presja mediów i kibiców.181 Po Turnieju skoczkowie mieli zawody na mamucie w Kulm. Były to jedyne zawody w lotach w tym sezonie. Podczas drugiego treningu kolejny poważny upadek miał Thomas Morgnestren.182 Kamil Stoch zajmował 6.183 i 9.184 miejsce, ale dzięki temu obronił pozycję lidera klasyfikacji generalnej (z przewagą 11 punktów na Schlierenzauerem185). Podczas pierwszego konkursu triumfował Noriaki Kasai, zostając najstarszym zwycięzcą zawodów Pucharu Świata w historii186. Młodzi zawodnicy oddali mu szacunek, kłaniając się przed nim. W drugim najlepszy był Słoweniec . To

176 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=FIzH7fjZF2Q, dostęp na 09.05.2014. 177 Źródło: http://wideo.przegladsportowy.pl/wideo,co-kreci-kamila-stocha,wideo,77115,1,1060.html, dostęp na 06.05.2014. 178 Źródło: http://sport.tvp.pl/13544935/skoki/skoki-ps/wideo/turniej-czterech-skoczni-innsbruck, dostęp na 06.05.2014. 179 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=5ODZ4BMy_dg&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 180 Źródło: http://sport.tvp.pl/13560074/skoki/skoki-ps/wideo/turniej-czterech-skoczni-bischofshofen- konkurs, dostęp na 06.05.2014. 181 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=MtJ9ZnoZ3aw&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 182 Źródło: http://sport.tvp.pl/13609077/skoki/skoki-ps/wideo/bad-mitterndorf-koszmarny-upadek- morgensterna, dostęp na 06.05.2014. 183 Źródło: http://sport.tvp.pl/13621375/skoki/skoki-ps/wideo/ps-tauplitzbad-mitterndorf-1-konkurs, dostęp na 06.05.2014. 184 Źródło: http://sport.tvp.pl/skoki/skoki-ps/wideo/ps-tauplitzbad-mitterndorf-2-konkurs/13628121, dostęp na 06.05.2014. 185 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3798/2014JP3798WC.pdf, dostęp na 06.05.2014. 186 Źródło: http://data.fis-ski.com/global-links/statistics/winner- age.html?place=&season=§or=JP&youngold=old&gender=M&category=WC&racenation=&competnati on=&discipline=&Submit=Search, dostęp na 06.05.2014.

90 właśnie z tymi zawodnikami Kamil Stoch rywalizował o złote medale na Igrzyskach Olimpijskich w Sochi. Puchar Świata ponownie zawitał do Polski, znów na 3 konkursy – dwa indywidualne (Wisła i Zakopane) i jeden drużynowy (Zakopane). Wiatr wpływał na wyniki zawodów. Przed konkursami znów były duże nadzieje na dobry start, zwłaszcza w kontekście Kamila Stocha. W Wiśle po pierwszej serii prowadził Jan Ziobro, Stoch był dopiero 5. W drugiej serii Kamil poprawił wynik i zajął 2. miejsce, przegrywając tylko z Niemcem, Andreasem Wellingerem. Jan Ziobro nie utrzymał prowadzenia i zajął miejsce 6.187 W wywiadzie po zawodach Stoch podziękował kibicom za przybycie i doping. Zapytany przez Macieja Kurzajewskiego, czy najwyższa forma wróciła, Stoch odpowiedział, że są jeszcze rezerwy. Jednak po jego sposobie wypowiedzi można było zauważyć, że skoczek jest negatywnie nastawiony do swojego rozmówcy. Na pytanie o to, dlaczego zostaje w kraju, a nie leci do Sapporo, odpowiedział, że taki jest plan i że ufa trenerowi. Na stwierdzenie dziennikarza, że cieszy postawa polskich zawodników, których aż siedmiu weszło do drugiej serii, odpowiedział bardzo ironicznie „no coś podobnego”188.189 W zakopiańskim konkursie drużynowym po pierwszej serii polska drużyna była na 3. miejscu190. Kamilowi znów kibicowały tysiące ludzi. W drugiej serii pojawiły się problemy z wiatrem przed skokiem Kamila. Skok Polaka okazał się za krótki, by obronić miejsce na podium. Widać było, że był to bolesny moment dla Kamila.191 Na drugi dzień miejsce miał konkurs indywidualny, przeciągany przez niekorzystne warunki (wiatr oraz silny deszcz, który niszczył tory najazdowe). Stoch zajął 17. miejsce, lecz długo czekał na swój skok. O konkursie, ze względu na jego przebieg, mówiono, że był farsą. W czasie tych oraz wcześniejszych konkursów pojawiły się u Kamila Stocha problemy z lądowaniem.192

187 Źródło: http://sport.tvp.pl/13673188/skoki/skoki-ps/wideo/ps-wisla-konkurs, dostęp na 06.05.2014. 188 Interpretuje ten fakt jako odniesienie Kamila Stocha do krytyki, jaka spadła na drużynę na początku sezonu, a potem media mówiły coś zupełnie innego. (przyp. Autora). 189 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=- 8oeM1c_BmI&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 190 Źródło: http://sport.tvp.pl/13695049/skoki/skoki-ps/wideo/ps-zakopane-konkurs-druzynowy-i-seria, dostęp na 06.05.2014. 191 Źródło: http://sport.tvp.pl/13695272/skoki/skoki-ps/wideo/ps-zakopane-konkurs-druzynowy-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. 192 Źródło: http://sport.tvp.pl/13702645/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-zakopanem-czyli-trzygodzinna- katastrofa, dostęp na 06.05.2014.

91 Po konkursach w Polsce kadra A została w kraju, by trenować. Puchar Świata udał się na zawody w Sapporo. Tam Peter Prevc odebrał nieobecnemu Stochowi pozycję lidera klasyfikacji generalnej (zajmując 1. i 2. miejsce).193 Ostatnimi konkursami przed Igrzyskami w Sochi były zawody w Willingen. Tam Kamil Stoch pojawił się jako wicelider klasyfikacji generalnej. Wygrał oba konkursy, znacząco triumfując nad przeciwnikami.194 Dzięki temu wrócił na miejsce lidera klasyfikacji generalnej PŚ.195 Po konkursach oceniał, że czuł się bardzo dobrze, że mógł się tam bawić. Pierwszy z nich uznał za loteryjny. Na pytanie, czy zależy mu na odzyskaniu koszulki lidera, odpowiedział, że nie. Na pytanie o presję mówił, że trzeba się skupić na skokach, to się odetnie od presji.196 Mówił, „że robi swoje, a o resztę niech się martwią rywale”. Zapytany o Sochi odpowiedział, że trzeba wierzyć w siebie i do zawodów podchodzić dobrze, z pozytywną dawką energii. Podziękował całemu sztabowi za dotychczasową pracę, a zwycięstwa w Willingen zadedykował: pierwsze ojcu, a drugie żonie. Ocenił, że te igrzyska będą wielkim przeżyciem dla niego.197 Po Igrzyskach Olimpijskich w Sochi (omówionych w punkcie 4.3.3). nastąpił powrót do zawodów Pucharu Świata. Stoch miał niewielką przewagę nad Prevcem. Na zawodach pojawił się w ciekawej czapce – grubej, wełnianej, ale posiadającej elementy czapki góralskiej.198 Pierwsze zawody miały miejsce w szwedzkim Falun, były próbą przed Mistrzostwami Świata w przyszłym sezonie. Przed tymi zawodami Stoch był wypoczęty, cieszył się, że media go tak nie porwały po Sochi. Wiedział, że jeszcze jest dużo do zrobienia. Obiecał, że będzie walczył, że nikt mu nie da nic za darmo. Powtórzył, że ma szacunek do rywali.199 Jednak po Igrzyskach był jeszcze bardziej pełen energii i chęci walki. Uściślił też odpowiedź na pytanie, że nic nie musi po Sochi – nikt go do tej pracy nie zmusza. Skacze, bo ma chęć, energię, chce się rozwijać, czuje się bardziej

193 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3873/2014JP3873WC.pdf, dostęp na 06.05.2014. 194 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3842/2014JP3842RL.pdf, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3843/2014JP3843RL.pdf, dostęp na 06.05.2014. 195 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3843/2014JP3843WC.pdf, dostęp na 06.05.2014. 196 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Dn91duJV0Y0&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 197 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=aSuLrLzm29w&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 198 Źródło: http://sport.tvp.pl/14146314/skoki/skoki-ps/wideo/plan-soczi-wykonany-czas-na-puchar-swiata, dostęp na 06.05.2014. 199 Źródło: http://sport.tvp.pl/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-przed-falun-mam-szacunek-do-rywali/14144042, dostęp na 06.05.2014.

92 zmotywowany, chce osiągnąć, co się da. Sukcesami w Sochi spełnił swoje marzenie, ale wie, że do wygrania jest jeszcze sporo. Oceniał, że jest kilku kandydatów do zdobycia kuli. Decydujące będzie to, jak kto podejdzie do nadchodzących zawodów.200 W konkursie zajął 4. miejsce. (po pierwszej serii był 13., ale po rekordowym skoku w drugiej serii awansował na 4.). Wygrał Niemiec Freund, przed Peterm Prevcem i Noriaki Kasai.201 Tym samym Kamil stracił prowadzenie w klasyfikacji generalnej na rzecz Prevca.202 Po zawodach stwierdził, że jest u niego sportowa złość, że zepsuł pierwszy skok, ale też nie można zawsze wygrywać. „Nic nie jest stracone, zabawa trwa” - ocenił. Cieszył się, że wygrał ktoś inny, bo potem będzie twarda rywalizacja, a kibice i zawodnicy się nie znudzą.203 Kolejne zawody w Skandynawii miały miejsce w fińskim Lahti, gdzie odbyły się aż 3 konkursy. W konkursie indywidualnym Kamil Stoch stanął na podium – zajął 3. miejsce i znacząco zmniejszył swoją stratę do Petera Prevca.204 Wygrał ponownie Niemiec, . Po zawodach Stoch oceniał swoje skoki dobrze, ale odczuwał skutki długiego sezonu. Przyznał, że gdyby liczył punkty Pucharu Świata, to mógłby wypaść gorzej. Na pytanie, jaka jest różnica między jego skokami, a skokami Petera Prevca, odpowiedział, żeby zapytać ekspertów. Dziennikarz zasugerował, że on, jako podwójny mistrz olimpijski, jest najlepszym ekspertem. Na to Stoch, że on tu tylko skacze, a ekspertem jest ktoś inny.205 Eksperci natomiast po tym konkursie ocenili, że walka o kulę rozegra się między Prevcem, Freundem i Stochem.206 W konkursie drużynowym w Lahti polska drużyna w składzie Kubacki, Kot, Ziobro i Stoch zajęła dopiero 7. miejsce.207 Kamil ocenił, że rywalizacja w nim była na bardzo wysokim poziomie, swoje skoki uznał za dobre.208 Komentatorzy Marek Rudziński

200 Źródło: http://sport.tvp.pl/14160068/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-po-soczi-jestem-jeszcze-bardziej- napedzony, dostęp na 06.05.2014. 201 Źródło: http://sport.tvp.pl/14174661/skoki/skoki-ps/wideo/ps-falun-konkurs-indywidualny, dostęp na 06.05.2014. 202 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3954/2014JP3954WC.pdf, dostęp na 06.05.2014. 203 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=uoA0d5YiSxM&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. 204 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3810/2014JP3810WC.pdf, dostęp na 07.05.2014. 205 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=7vLdUACo53w&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. 206 Źródło: http://sport.tvp.pl/14216471/skoki/skoki-ps/wideo/rudzinski-i-szczesny-slaba-postawa-polakow- zaczyna-martwic, dostęp na 07.05.2014. 207 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3891, dostęp na 07.05.2014. 208 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=b8G3r_8gqK4&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014.

93 i Sebastian Szczęsny oceniali jednak, że taka słaba postawa naszej drużyny martwi (Stoch równy, ale reszta słabsza).209 Trzeci konkurs był znów konkursem indywidualnym. Po pierwszej serii Stoch zajmował drugie miejsce, za Severinem Freudem.210 Kamil po dalekim skoku w drugiej serii, który był wysoko oceniony, ale po którym miał problemy (po wylądowaniu złapał się za brzuch) wygrał zawody i odzyskał żółtą koszulkę lidera.211 W wywiadzie wytłumaczył, że to zgięcie było efektem ukłucia przy lądowaniu („usiadł tyłkiem na bucie”), ale odpoczął i jest dobrze. Ocenił, że oba skoki były dobre.212 Kolejne zawody miały miejsce w Kuopio. W ich trakcie w studio TVP pojawił się gość specjalny – Sven Hannawald. O Kamilu Stochu powiedział, że trzymał kciuki, żeby pojawił się taki następca Adama Małysza. Docenił osiągnięcia Stocha w Sochi i stwierdził, że skacze teraz najlepiej na świecie.213 Tymczasem w konkursie Kamil objął prowadzenie już w pierwszym skoku214, w drugim tylko potwierdził wynik. Zwracano uwagę, ze pojawił się automatyzm skoku u Stocha.215 Po konkursie zwycięzca powiedział, że skoki coraz bardziej go kręcą, cieszył się z dobrego miejsca. Czuł, że złapał drugi oddech i że będzie skakał najlepiej, jak potrafi.216 Ocenił, że jest coraz mocniejszy psychicznie. Na pytanie o przewagę nad Prevcem - 103 punkty – stwierdził z uśmiechem, że można sobie raz zrobić wolne. Dodał, że nie skupia się na powiększaniu różnicy w punktach.217 W Trondheim Stoch w trudnych warunkach zajął 9. miejsce (jego główny rywal, Prevc, nie wszedł do drugiej serii); zawody wygrał Andreas Bardal.218 Ostatni konkurs w Norwegii miał miejsce na skoczni Holmenkollen. Tam Rakiecie z Zębu udało się zająć

209 Źródło: http://sport.tvp.pl/skoki/skoki-ps/wideo/rudzinski-i-szczesny-slaba-postawa-polakow-zaczyna- martwic/14216471, dostęp na 07.05.2014. 210 Źródło: http://sport.tvp.pl/14222466/skoki/skoki-ps/wideo/ps-lahti-skok-stocha-i-seria, dostęp na 07.05.2014. 211 Źródło: http://sport.tvp.pl/14222970/skoki/skoki-ps/wideo/ps-lahti-ii-konkurs-indywidualny, dostęp na 07.05.2014. 212 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=_eiBai8WmRM&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp 07.05.2014. 213 Źródło: http://sport.tvp.pl/14246935/skoki/skoki-ps/wideo/wyjatkowy-gosc-w-studiu-tvp, dostęp na 07.05.2014. 214 Źródło:, http://sport.tvp.pl/14246544/skoki/skoki-ps/wideo/ps-kuopio-skok-stocha-i-seria, dostęp na 07.05.2014. 215 Źródło: http://sport.tvp.pl/14247990/skoki/skoki-ps/wideo/ps-kuopio-konkurs-indywidualny, dostęp na 07.05.2014. 216 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=zKMpV8KdMvw&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. 217 Źródło: http://sport.tvp.pl/14258667/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-przewaga-nad-prevcem-moge-sobie- zrobic-wolne, dostęp na 07.05.2014. 218 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3896, dostęp na 07.05.2014.

94 miejsce na podium – był 3., konkurs wygrał Freund. Znów pod skocznią pojawiły się tłumy cieszących się Polaków.219 Wywiadu po konkursie Stoch udzielił już w autokarze jadącym na lotnisko. Był zadowolony z wyniku i pracy. Miło mu było, że pojawiło się tylu kibiców z Polski. Przeprosił, że nie mógł poświęcić im czasu, gdyż spieszył się z kadrą na samolot. Dalej nie myślał o Pucharze, kolejnym celem były Mistrzostwa Świata w lotach. Przyznał, że czuje się lotnikiem, zaś z konkursów w Skandynawii jest bardzo zadowolony. W autokarze jechali także koledzy z kadry, którzy trochę Kamila rozpraszali.220 Po Skandynawii skoczkowie udali się do czeskiego Harrachova na konkursy Mistrzostw Świata w lotach. Kamil Stoch był typowany na jednego z faworytów (do tej pory Polska ma tylko jeden medal na tej imprezie, brąz Piotra Fijasa z 1979 roku z Planicy221). Ponownie pod skocznią pojawiło się wielu Polaków. Warunki pogodowe umożliwiły przeprowadzenie tylko jednego konkursu, po którym Kamil Stoch zajął 5. miejsce. Wygrał Severin Freund przed Andreasem Bardalem i Peterem Prevcem, czwarty był inny bohater sezonu, Noriaki Kasai.222 Kamil Stoch dziękował za wsparcie kibiców, wiedział, że musi walczyć, że te skoki tu nie były dobre.223 Nie był całkiem niezadowolony z wyniku, ale czuł duży niedosyt. Konkurs drużynowy został również odwołany.224 Ostatni weekend zawodów miał miejsce w słoweńskiej Planicy – tym razem nie na skoczni mamuciej, która jest przebudowywana, ale obiekcie HS139225. Kamil przed tymi zawodami miał 168 punktów przewagi nad Prevcem i raczej istniała mała szansa, że straci Puchar.226 Stoch przed końcem sezonu był tak nastawiony, że mógłby jeszcze dłużej skakać. Cieszył się na myśl o tych zawodach. Dziękował kolegom i rodzinie, że w czasie

219 Źródło: http://sport.tvp.pl/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-oslo-konkurs-indywidualny/14321958, dostęp na 07.05.2014. 220 Źródło: http://sport.tvp.pl/14321041/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-przepraszam-ale-mi-przeszkadzaja, dostęp na 07.05.2014. 221 Źródło: http://www.skokinarciarskie.pl/index.php?a=wyniki&b=wyniki&cykl=ms_loty&sezon=1979&konkurs_id=2 010&seria=4, dostęp na 07.05.2014. 222 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3912, dostęp na 07.05.2014. 223 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=kY- fDkG561k&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. 224 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=YppziF94z_w&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, https://www.youtube.com/watch?v=CPVRW-fmVpY&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP dostęp na 07.05.2014. 225 Źródło: http://www.skisprungschanzen.com/DE/Schanzen/SLO-Slowenien/Planica/0476-Velikanka/, dostęp na 07.05.2014. 226 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3895/2014JP3895WC.pdf, dostęp na 07.05.2014.

95 wolnego między Harrachovem a Planicą nie poruszali w czasie rozmów z nim tematu kuli.227 W pierwszym indywidualnym konkursie (na trybunach było wielu Polaków) Kamil zajął 4. miejsce, wygrał go nadal fenomenalny Freund. Prevc zajął 3. miejsce.228 Po tych zawodach Stoch zapewnił sobie Kulę, zaś Freund prześcignął Prevca w klasyfikacji generalnej.229 Po otrzymaniu gratulacji od dziennikarza Kamil odpowiedział „Bóg zapłać”. Cieszył się z 4. miejsca, cieszył się, że spełniło się jego marzenie. Ocenił, że jest to najtrudniejsze trofeum do wywalczenia, bo trzeba być najlepszym przez długi okres. Na pytanie, czy Adamowi Małyszowi nigdy nie zazdrościł wyników, odpowiedział że nie, że musiał czekać spokojnie, aż kiedyś przyjdzie pora na niego. Ciągle też nie docierał do niego fakt zdobycia tego trofeum. Dziękował kibicom z Zębu, swojemu fanklubowi z Proszowic. Przyznał, że dużo dobrej energii czerpie z zainteresowania fanów skokami.230 Cieszył się też, że tyle doświadczył, i złego, i dobrego - to go ukształtowało.231 W sobotę odbył się konkurs drużynowy. Nasza ekipa nie była stawiania wśród faworytów.232 Po pierwszej serii zajmowała 5. miejsce233 (chociaż w pierwszym skoku Piotr Żyła ustanowił nowy rekord skoczni – 141 metrów234). W drugiej serii polscy zawodnicy skakali lepiej, a rywale trochę słabiej niż w pierwszej, dzięki czemu udało się zająć drugie miejsce (o 0,3 punktu przed Norwegią).235 Stoch ocenił, że należało się drużynie to drugie miejsce.236 23 marca 2014 roku odbył się ostatni konkurs indywidualny. Po pierwszej serii prowadził Kamil Stoch, w drugiej skoczył słabiej od rywali (którzy bili rekordy skoczni)

227 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=HYV3YZXEhvE&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. 228 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3944/2014JP3944RL.pdf, dostęp na 07.05.2014. 229 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3944/2014JP3944WC.pdf, dostęp na 07.05.2014. 230 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=- wNjwRLvpUk&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. 231 Źródło: http://sport.tvp.pl/14484366/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-dlugo-czekalem-na-ten-sukces, dostęp na 07.05.2014. 232 Źródło: http://sport.tvp.pl/14493593/skoki/skoki-ps/wideo/szczesny-o-zwyciestwo-bedzie-trudno-ale, dostęp na 07.05.2014. 233 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3946/2014JP3946RL1.pdf, dostęp na 07.05.2014. 234 Źródło: http://sport.tvp.pl/14494383/skoki/skoki-ps/wideo/ps-planica-niesamowity-rekord-skoczni-piotra- zyly, dostęp na 07.05.2014. 235 Źródło: http://sport.tvp.pl/14495394/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-planicy-konkurs-druzynowy, dostęp na 07.05.2014. 236 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=1KEIsFqy2Zk&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014.

96 i skończył zawody o 0,1 punktu za podium, znów na 4. miejscu.237 O skokach mówił, że były dobre, ale tym razem nie cieszył się z 4. miejsca, chciał wejść na podium, zakończyć sezon mocnym akcentem. Stwierdził też, żartując, że za chwilę przypną mu kulę do nogi.238 Po zawodach z rąk prezesa Polskiego Komitetu Olimpijskiego Andrzeja Kraśnickiego odebrał Kryształową Kulę. Nad drugim, Słoweńcem Peterem Prevcem, osiągnął 108 punktów przewagi, nad trzecim Niemcem Severinem Freundem 117. Podczas obierania Kuli na trybunach, jak za czasów Adama Małysza, panował szał polskich kibiców. W radości Kamil ucałował trofeum. W tych chwilach towarzyszyli mu najbliżsi – ojciec oraz żona.239 Po zawodach określił, że kula nie smakuje tak dobrze jak usta jego żony. Zapytany, co widzi w trofeum, odpowiedział, że widzi w niej pracę całego sztabu, rodziny, żony, wszystkie wyrzeczenia, żeby mógł się realizować. Wie, że teraz czeka go więcej pracy, żeby się rozwijać. Na szczęście nie wygrał wszystkiego, co się dało – i ciągle można zrobić coś więcej. Podziękował mediom za pracę na rzecz skoczków, wszystkim kibicom, Polonii, całej drużynie, sztabowi, trenerom.240 Kamil po zakończeniu sezonu przyznał, że cieszy się, że nie wybuchło coś podobnego do małyszomanii – „stochomania”.241 Na zakończenie sezonu, zapytany, co jeszcze może zmienić, poprawić, odpowiedział, że jest jeszcze wiele do zrobienia, „na przykład potomstwo”.242 Cieszył się, ze doszedł do takiej formy i że tyle udało mu się zdobyć. Podświadomie wiedział, co może zdobyć, ale myślał, co ma zrobić w danej chwili. Przyznał, że miał trudny okres w czasie Turnieju Czterech Skoczni, ale to było normalne; wierzył, że będzie dobrze. Powiedział, że jego życie po tych sukcesach nie zmieniło się za bardzo, może tylko częściej udziela wywiadów – ale wie, że to część jego pracy i trzeba ją wykonać. Przyznał, że gdy po raz pierwszy założył koszulkę lidera Pucharu Świata, to liczył, kto o ile punktów go goni, co go kosztowało trochę energii. Potem „zluzował i zrobiło się o wiele lepiej”. Jego celem teraz jest kolejny sezon, a nie to, ile będzie skakał (będzie skakał, dopóki będzie to mu sprawiało radość). Przyznał, że sukces sportowy

237 Źródło: http://sport.tvp.pl/14504888/skoki/skoki-ps/wideo/ps-planica-skok-kamila-stocha-ii-seria, dostęp na 07.05.2014. 238 Źródło: http://sport.tvp.pl/14504953/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-na-skoczni-byla-loteria-nie-sfarcilo-sie, dostęp na 07.05.2014. 239 L. Błażyński, Kryształowy Kamil Stoch, „Przegląd Sportowy”,nr 69, 24 marca 2014, s. 18. 240 Źródło: http://sport.tvp.pl/14509009/skoki/skoki-ps/wideo/co-zobaczyl-stoch-w-krysztalowej-kuli, dostęp na 07.05.2014. 241 L. Błażyński, Stoch: Nie chcę się budzić z tego snu, „Przegląd Sportowy”,nr 69, 24 marca 2014, s. 20. 242 Dostęp: http://sport.tvn24.pl/sporty-zimowe,130/stoch-jest-jeszcze-duzo-do-zrobienia-na-przyklad- potomstwo,410677.html, dostęp na 31.03.2014.h

97 kosztuje sporo wyrzeczeń, nie liczy nawet, ile czasu spędza poza domem. To go boli, że z rodziną i żoną się nie widuje. Kulę zadedykował sobie, swojej rodzinie oraz całemu sztabowi szkoleniowemu.243 Po powrocie do Polski w Zębie odbyło się uroczyste powitanie Kamila Stocha.244 W tym sezonie oglądalność Pucharu Świata wynosiła w Telewizji Polskiej średnio 4,36 mln widzów. Najwyższą oglądalność osiągnął pierwszy konkursu Turnieju Czterech Skoczni w Oberstdorfie - 6 897 056 widzów.245

243 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=- sljGz2dVNQ&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP , dostęp na 07.05.2014. 244 Źródło: http://sport.tvp.pl/14531950/skoki/skoki-ps/wideo/zab-dziekuje-stochowi-stoch-dziekuje-kibicom, dostęp na 07.05.2014. 245 Źródło: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/4-4-mln-widzow-ogladalo-skoki-narciarskie-w-tvp1-hitem- zawody-w-oberstdorfie, dostęp na 07.05.2014.

98

SEZON 2012/2013

25. 26.

27. 28.

29. 30.

Opisy zdjęć: Zdjęcie 25 Polska kadra w Lillehammer/źródło: http://skijumping.pl. Zdjęcie 26 Podium konkursu drużynowego w Zakopanym/ źródło: http://skijumping.pl. Zdjęcie 27 Jeden z memów z postacią Piotra Żyły/źródło: kwejk.pl. Zdjęcie 28 Lot Kamila Stocha na 232,5 metra w Vikersund/źródło: TVP1. Zdjęcie 29 Kamil Stoch tańczy Gangnam Style/źródło: TVP1. Zdjęcie 30 Podium Pucharu Świata sezonu 2012/2013/źródło: http://skijumping.pl.

99

SEZON 2013/2014

31. 32.

33.

34. 35.

Opisy zdjęć: Zdjęcie 31 Jedna z grafik komentująca sensacyjną wygraną Krzysztofa Bieguna/ źródło: http://demotywatory.pl. Zdjęcie 32 Jan Ziobro i Kamil Stoch na podium w Engelbergu/źródło: http://skijumping.pl. Zdjęcie 33 Kamil Stoch po drugim zwycięstwie w Willingen/źródło: ORF EINS. Zdjęcie 34 Czapka Kamila Stocha w sezonie 2013/2014/źrodło: www.tygodnikpodhalanski.pl. Zdjęcie 35 Kamil Stoch z kryształową kulą za sezon 2013/2014/źródło: polskieradio.pl.

100 4.2 Mistrzostwa Świata – od zimnego Lahti do Doliny Płomieni

4.2.1 Lahti 2001 - Słodkie medale Małysza Już przed wojną polski skoczek, Stanisław Marusarz, zdobywał w Lahti medal Mistrzostw Świata. W 1938 roku stanął na podium ze srebrnym medalem i rekordem skoczni (67 metrów). Przegrał tylko z Norwegiem Asbjørnem Ruudem (przez niższe noty sędziowskie). W sezonie 2000/2001 również i tam miały odbyć się zawody mistrzowskie. Jednym z głównych faworytów, prezentującym wtedy formę nie z tego świata, był Adam Małysz.246

4.2.1.1 Konkurs na skoczni dużej - K116 Konkurs na obiekcie o punkcie konstrukcyjnym K116 miał mieć początkowo miejsce w niedzielę 18 lutego 2001 roku. Z powodu silnego wiatru przesunięto go na dzień następny, 19 lutego (między innymi przez poważny upadek Austriaka Andreasa Goldbergera podczas niedzielnych prób). Jari Puikonnen, znany skoczek finlandzki, oceniał wtedy, że tylko dzięki wiatrowi będzie można pokonać Małysza. Na widowni zawody oglądało 15.000 widzów, a przed telewizorami miliony na całym świecie. Małysz był także wtedy rekordzistą obiektu – po skoku w treningu na 130,5 metra247. Zawody dla Telewizji Polskiej komentował wtedy Krzysztof Miklas. Konkurs odbywał się w padającym śniegu, ale przy stabilnym wietrze. Głównymi rywali Adama byli Janne Ahonnen i Martin Schmit. W trakcie relacji komentator wspominał o wydarzeniach z przeszłości (medal Stanisława Marusarza). Prowadził on narrację rzeczową, oceniającą to, co się dzieje na ekranie, ale przypominał też o faktach z historii skoków. W trakcie relacji realizator często pokazywał ujęcia Adama Małysza oczekującego na skok. Komentator co chwilę zaś sugerował zdenerwowanie i swoje, jak i widzów. Adam Małysz skakał jako ostatni zawodnik pierwszej serii. W czasie samego skoku komentator milczał, radosny okrzyk „wspaniały skok!” pojawił się dopiero tuż przed lądowaniem Adama na 126 metrze. Ocenił, że nie ma wątpliwości, że Adam jest królem pierwszej serii i w takim duchu wypowiedział się o następnej. Użył stwierdzenia, że Adam ma już pół medalu i trzeba sięgnąć po drugą połówkę. Po pierwszej serii finałowa trójka miała dużą przewagę nad pozostałymi uczestnikami (została nazywana wielką trójką).248

246 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 266. 247 Tamże., s. 267. 248 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=w83sRVIQeQ8, dostęp na 07.04.2014.

101 Do drugiej serii awansowali z Polaków, oprócz Małysza, też Wojciech Skupień oraz Robert Mateja.249 Podczas ich skoków organizatorzy emitowali Słodycze Golec Orkiestry. Warunki w drugiej rundzie poprawiły się, śnieg przestał padać, wiatr nie wiał tak mocno. Komentarz Krzysztofa Miklasa powoli budował napięcie. Operatorzy fińskiej telewizji oprócz Adama pokazywali też innych faworytów konkursu. Miklas zastanawiał się, czy Adam ogląda skoki rywali, czy też spokojnie przygotowuje się do swoich. Pod koniec drugiej serii, komentator początkowo pomylił się kilka razy przy podawaniu faktów z życia fińskiego skoczka, Jani Soininena. Zaraz wytłumaczył się jednak, że jest to efekt nerwowego oczekiwania na skok Małysza. W drugiej kolejce Martin Schmitt poleciał na 131 metrów, ustanawiając nowy rekord skoczni. Miklas był pełen uznania dla skoku Niemca. Komentator przed skokiem Ahonena głęboko odetchnął, a potem powiedział, „jakie wielkie emocje”. Fiński skoczek skoczył 125,5 metra i był za Schmittem. Tuż przed skokiem Orła z Wisły było wiadomo, że czeka go niezwykle trudne zadanie, biorąc pod uwagę to, co zrobił Schmitt. Komentator ocenił, że Adam siedząc na belce, był spokojny. Ponownie w czasie skoku nie komentował go, dopiero przy lądowaniu w euforii krzyczał, że to coś niesamowitego. Przyznał, że się bał, że Adam nie wytrzyma presji. Drugi skok Małysza był odległy, 128,5 metra, jednak nie wystarczający, włącznie z notami, by pokonać Niemca. Tym samym to Schmitt cieszył się w Lahti na dużej skoczni ze złota, a Małysz był srebrny. Brąz wywalczył wtedy Janne Ahonen. Adam zaraz po skoku pogratulował złota Schmittowi.250 Krzysztof Miklas po ogłoszeniu wyników stracił radość w głosie, ale zaraz przyznał, że to i tak jest wielki sukces polskiego sportu, dodając, że wszyscy kreowali Małysza na złotego medalistę. Ocenił, że w sporcie nie można rozdawać medali zbyt wcześnie. Ale stwierdził, że kolejna szansa dla Małysza pojawi się na skoczni średniej (co ważne dla porównania, nie dawano szans drużynie skoczków w konkursach drużynowych). Wielokrotnie w czasie, kiedy operator pokazywał cieszącego się Schmitta, komentator podkreślał wagę tego sukcesu.251 Na chwilę relacja wróciła do studia, gdzie prowadzący, Piotr Dębowski, lekko zawiedzionym głosem informował o tym, że nie udało się zdobyć złota. Ale zaraz dodawał, że każdy medal zdobyty na Mistrzostwach Świata to będzie sukces. Wspomniał o presji, jaka ciążyła na Małyszu w ostatnim czasie. Po chwili nastąpiło łączenie

249 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1295, dostęp na 07.04.2014. 250 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=w83sRVIQeQ8, dostęp na 07.04.2014. 251 Tamże.

102 telefoniczne z wujkiem Adama i jego pierwszym trenerem, Janem Szturcem, który dobrze ocenił obie próby. Komentujący w studio zauważył, że Adam był przed każdym skokiem spokojny, co trener potwierdził. Zastanawiano się też, jak potoczą się kolejne niedzielne zawody.252 W czasie dekoracji zawodników na podium Miklas zastanawiał się, czy aby przypadkiem Adam Małysz nie dostał za niskich not za swój skok i przez to nie przegrał medalu. 253 W kraju przyjęto medal z radością. Pojawiały się jednak głosy u niektórych dziennikarzy, że jest to porażka, gdyż Małysz nie zdobył złota.254 Po zawodach Adam Małysz udzielił wywiadu TVP. Pytającym był Stanisław Snopek. Adam Małysz był spięty podczas wywiadu. Powtarzał, że chciał oddać dwa równe skoki, jednak dobrze zdawał sobie sprawę, że niektórzy w kraju będą niezadowoleni z tego wyniku. Dokonał także drobnego przejęzyczenia („kibice będą zawiedzieni”). Mówił, że tak bywa w zawodach i że trzeba po prostu startować dalej. Przyznał też, że woli skakać przy świetle dziennym (zawody były organizowane przy sztucznym świetle).255

4.2.1.2 Konkurs na skoczni normalnej - K90 Konkurs na obiekcie K90 odbył się 23 lutego 2001 roku. Przed zawodami Adam Małysz zapowiadał, że będzie walczył o złoto na tym obiekcie. Konkurs był komentowany tym razem przez Włodzimierza Szaranowicza.256 Komentarz Szaranowicza (a urzędowo jeszcze Vladimira Šaranovića257) był bardziej emocjonalny niż Krzysztofa Miklasa. W jego trakcie pojawiało się kilka charakterystycznych powiedzonek komentatora258, jak chociażby „fighter”. W pierwszej serii zdarzyła się podobna sytuacja jak na obiekcie dużym. Prowadzenie w niej osiągnął Martin Schmitt – skacząc 91,5 metra. Adam Małysz był drugi, ze skokiem na 89,5. Włodzimierz Szaranowicz ocenił skok Orła z Wisły jako dobry. Zauważył też, że aby Adam mógł pokonać Schmitta, potrzebny będzie skok o 3 metry dłuższy niż Niemca.259 W drugiej serii podwyższono rozbieg, dzięki czemu skoki stały się dłuższe. Szaranowicz zaczął budować napięcie przed skokiem Adama. Ocenił, że wiatr nie jest

252 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=w83sRVIQeQ8, dostęp na 07.04.2014. 253 Tamże. 254 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., , s. 269. 255 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=n0_jxzfUhE8, dostęp na 08.04.2014. 256 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=6nc_nF4Milc, dostęp na 07.04.2014. 257 Źródło: http://wywiadowcy.pl/wlodzimierz-szaranowicz/, dostęp na 09.05.2014. 258 Więcej, wypisanych z „przymrużeniem oka”, można odnaleźć w artykule Włodzimierz Szaranowicz http://nonsensopedia.wikia.com/wiki/Szaranowicz, dostęp na 07.04.2014. 259 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=6nc_nF4Milc, dostęp na 07.04.2014.

103 sprzyjający, ale Małysz musi powalczyć. W czasie skoku zamilkł, by tuż po lądowaniu wydać okrzyk radości. Adam Małysz też cieszył się, jadąc po wybiegu skoczni. Szaranowicz określił jego skok jako fenomenalny. Adam Małysz, skacząc przedostatni, uzyskał aż 98 metrów. Martin Schmitt skoczył tylko 90,5 i tym samym to Polak wygrał zawody (choć Szaranowicz nie był pewien). 260 Jako pierwszy Małyszowi z gratulacjami pośpieszył Wojciech Skupień, który uniósł Orła z Wisły w górę. Po chwili pojawiła się reszta sztabu z gratulacjami. Włodzimierz Szaranowicz komentując konkurs, ocenił, że jest to nawiązanie do historycznych startów m.in. Józefa Łuszczka i Wojciecha Fortuny. Przyznał się też, że tak dawno nie bał się podczas transmisji, jak tym razem. W czasie dekoracji pozdrowił także Wisłę, rodzinne miasto Adama Małysza. 261 Po zawodach Włodzimierz Szaranowicz przeprowadził wywiad z Adamem Małyszem, pod skocznią (na której wyłączono już światła i tylko oświetleniowiec telewizji mógł coś na to poradzić). Skoczek stwierdził, że ci Polacy, którzy po konkursie na dużej skoczni są zawiedzeni, teraz są pewnie szczęśliwi. Wypowiedział się, że pierwszy skok trochę zepsuł i w drugim „musiał iść na całość”. Z wyniku był ogromnie zadowolony. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że aby oddać taki skok jak w drugiej serii, tak wszystko kontrolować, trzeba być mistrzem. Adam Małysz odpowiedział na to, że nie wie, czy tak wszystko kontroluje. Ocenił po prostu, że ten drugi skok świadczy po prostu o tym, że teraz dobrze skacze. Stwierdził też, że pod względem wytrzymania presji trudniejsza dla niego była pierwsza próba. Pomyślał sobie przed drugim skokiem: „na dużej skoczni to Martin czekał na dole jak wygrał, teraz to on będzie czekał”. Zapytany o to, czy Martin po skoku coś mu powiedział, odpowiedział, że Niemiec pogratulował mu bardzo serdecznie. W czasie wywiadu Adam był szczęśliwy, jednak bardzo stremowany całą sytuacją. Starał się dokładnie ważyć każde słowo. Potwierdził też, że nie byłoby tego sukcesu, gdyby nie ekipa, która wokół niego powstała. W innym wywiadzie, już po Mistrzostwach Świata, oceniał swoje starty. Widać było jednak straszną nieporadność Orła z Wisły w formułowaniu swoich myśli. Często przerywał, powtarzał pewne wyrazy. 262 Według badań zawody te w naszym kraju oglądało 10,5 miliona widzów.263

260 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=6nc_nF4Milc, dostęp na 07.04.2014. 261 Tamże. 262 Tamże. 263 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza… dz. cyt., s. 270.

104 4.2.1.3 Konkursy drużynowe - K116, K90 Na Mistrzostwach Świata w Lahti odbyły się dwa konkursy drużynowe – jeden na skoczni dużej, a drugi na normalnej (po raz pierwszy w historii). Pierwsze zawody, na skoczni dużej, odbyły się 21 lutego 2001. Polska drużyna wystartowała w składzie Marcin Bachleda, Wojciech Skupień, Robert Mateja i Adam Małysz. Zajęła 8. miejsce na 11 startujących drużyn. Wygrał zespół z Niemiec, przed Finami i Austrią264. Drugie zawody, na skoczni normalnej, miały miejsce 25 lutego 2001 roku. W ekipie Polaków Marcina Bachledę zastąpił Tomasz Pochwała (zajęli 5. miejsce). Tym razem triumfowała Austria, przed Finlandią i Niemcami.265 Adam Małysz w obu konkursach był głównym filarem drużyny, zdobywającym znaczną część punktów. W przekazie medialnym z tych imprez można odnieść wrażenie, że na pozostałych liczono na tyle, by jak najmniej swoim skokami stracili do czołówki. Małysz uzyskiwał jedne z najwyższych łącznych punktacji.266 Po Mistrzostwach Świata TVP przygotowało specjalną relację z powitania Adama Małysza na lotnisku Okęcie. Oprócz przywitania przez fanów, było także specjalne studio, w którym rozmawiało z nim dwoje dziennikarzy – Magdalena Olszewska i Piotr Sobczyński. Przed spotkaniem z mistrzem redaktor Olszewska opowiadała o swoim wywiadzie z Małyszem, który przeprowadzała przed Mistrzostwami. Rozmawiała z nim o życiu, o jego rodzinie. Wrażenia po rozmowie były takie, że Adam jest osobą skromną, pełną uroku, spokoju. Redaktor Sobczyński zauważył, że prostolinijność Adama jeszcze bardziej uwypukla się w jego zestawieniu z ówczesnymi gwiazdorami sportu (których dokładnie miał na myśli – nie wspomniał). Razem zgodzili się, że już wtedy Adam Małysz wykroczył poza zjawisko sportowe, a stał się społecznym oraz kulturalnym. Potem w studiu pojawił się główny bohater – Adam Małysz. Widać było jego zdenerwowanie sytuacją oraz niepewność. W wywiadzie podkreślił, że jest zadowolony z wyniku na skoczni dużej, zwłaszcza w kontekście panujących warunków. W czasie wywiadu padło pytanie o łzy. Redaktorzy zapewnili, że wszyscy je mieli po zawodach na skoczni normalnej. Sam Małysz przyznał, że też je miał (jednak większe tuż po zawodach niż w momencie wręczenia medalu). Po chwili w studiu pojawił się też i trener Adama Małysza, Apoloniusz Tajner. Niektóre pytania ze strony dziennikarzy były mocno

264 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1296, dostęp na 07.04.2014. 265 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1298, dostęp na 07.04.2014. 266 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=SF6KN4Hfn-U, dostęp na 07.04.2014.

105 naprowadzające na odpowiedź (np. pytanie o panujący mróz). Zapytany o załamanie formy po pierwszych sukcesach w latach 90. odpowiedział, że taki kryzys musiał przyjść, aby móc osiągnąć to, co wtedy.267 Przed zakończeniem Mistrzostw w Lahti Poczta Polska wprowadziła do obiegu specjalne znaczki z Adamem Małyszem, które stały się hitem. Nakład wyniósł dwa miliony sztuk i bardzo szybko zniknął ze stanu. Oprócz niego pojawiła się też specjalna koperta oraz stemple z datą zdobycia przez Małysza złotego medalu w Lahti. Adam Małysz tym samym stał się pierwszym polskim sportowcem, który pojawił się na znaczku pocztowym wyemitowanym poza serią.268 W ramach tzw. żartów o Adamie Małyszu można było znaleźć też ten odnoszący się do znaczków: Pewnego dnia koleżanka przychodzi do Jasia, by pooglądać jego znaczki. Nagle zobaczyła, że jeden znaczek leży pod słoikiem. - Jasiu dlaczego ten znaczek jest pod słoikiem? - zapytała. - Bo ten znaczek jest z Małyszem i boję się, żeby mi nie wyfrunął.269

267 Tamże. 268 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza…, dz. cyt., s. 271. 269 Źródło: http://www.sp17.republika.pl/Szkolne%20Beranie/gazeta_9.html, dostęp na 09.05.2014.

106 LAHTI 2001

36. 37.

38.

39. 40.

Opisy zdjęć: Zdjęcie 36 Adam Małysz oczekujący na skok podczas I serii konkursu na skoczni dużej w Lahti/źródło: TVP 1. Zdjęcie 37 Adam Małysz udziela wywiadu po zawodach na skocznie normalej/źródło: TVP1. Zdjęcie 38 Znaczek z Adamem Małyszem/źródło: Poczta Polska Zdjęcie 39 Adam Małysz ze złotym medalem Mistrzostw Świata/źródło: sport.tvp.pl. Zdjęcie 40 Adam Małysz i Martin Schmitt ze złotym medalem Mistrzostw Świata/źródło: http://adammalysz.keep.pl/.

107 4.2.2 Predazzo 2013 - Stoch skacze dla nas We włoskiej miejscowości Predazzo, położonej w Val di Fiemme (Dolinie Płomieni), znajduje się kompleks skoczni Trampolino Dal Ben. Powstał on z myślą o Mistrzostwach Świata w narciarstwie klasycznym w 1991 roku.270 Wtedy w konkursie na dużym obiekcie złoto zdobył Jugosłowianin Franci Petek271, na średnim triumfował Heinz Kutin272 (późniejszy trener polskiej kadry narodowej), zaś drużynowo mistrzostwo zdobyła reprezentacja Austrii.273 W późniejszych latach odbywały się tam między innymi zawody rangi Pucharu Świata. W 2003 roku Mistrzostwa Świata ponownie zagościły na tych obiektach (między 22 a 28 lutego 2003 roku). Dla skoków narciarskich rozegrano trzy konkursy – na skoczni dużej (indywidualny i drużynowy) oraz na normalnej (indywidualny). W drużynowym konkursie Polska zajęła 7. miejsce (mistrzami była Finlandia; nasi skakali w składzie Robert Mateja, Tomisław Tajner, Marcin Bachleda oraz Adam Małysz)274. Zaś indywidualnie nie do pokonania był Adam Małysz – wygrał oba konkursy, bijąc przy okazji rekordy obu skoczni.275 10 lat później, w dniach od 21 lutego do 2 marca 2013, Mistrzostwa Świata ponownie zagościły do Włoch. Było to już po zakończeniu kariery przez Orła z Wisły, jednak pamięć przeszłych wydarzeń była ciągle żywa wśród kibiców. Liczono przede wszystkim na Kamila Stocha – zawodnik ten prezentował w sezonie wysoką formę, a także wygrał próbę przed mistrzostwami rok wcześniej.276 Jednak pojawiło się więcej zawodników, którzy mogliby zdobyć medal.277

270 Źródło: http://www.skisprungschanzen.com/PL/Skocznie/ITA-W%C5%82ochy/Predazzo/0605/, dostęp na 08.04.2014. 271 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=33164&raceid=303, dostęp na 08.04.2014. 272 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=33164&raceid=304, dostęp na 08.04.2014. 273 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=33164&raceid=1289, dostęp na 08.04.2014. 274 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1160, dostęp na 08.04.2014. 275 Źródła: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1159, http://data.fis-ski.com/pdf/2003/JP/3107/3107RL4.pdf. Oglądaj: finałowy skok Małysza z II serii konkursu na dużej skoczni: https://www.youtube.com/watch?v=q0T56PpB_Yk, finałowy skok Małysza z II serii konkursu na skoczni normalnej: https://www.youtube.com/watch?v=upQ170xDfIA, dostęp na 08.04.2014. 276 Źródło: http://data.fis-ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3365, dostęp na 08.04.2014. 277 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=sHEygsypO54&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014.

108 Jako ciekawostkę może podać fakt, że Polacy przygotowywali i prowadzili oprawę artystyczną tych mistrzostw.278 Dzięki temu jednym z hitów, który można było usłyszeć w czasie transmisji, była piosenka Ona tańczy dla mnie.279

4.2.2.1 Konkurs na skoczni normalnej - HS106 Konkurs na skoczni normalnej HS106 odbył się 23 lutego 2013 roku. Do zawodów przystąpiło 50 zawodników, wyłonionych w kwalifikacjach. Polskę reprezentowali Kamil Stoch, Maciej Kot, i Piotr Żyła. Jako główny faworyt widziany był lider Pucharu Świata, Gregor Schlierenzauer. Na treningu przed zawodami jeden z lepszych skoków oddał Kamil Stoch. Wśród faworytów byli wymieniani też Andreas Bardal, , Peter Prevc. Niektórzy komentatorzy wskazywali również na Dawida Kubackiego jako jednego z pretendentów do medalu (przez jego dobrą postawę w treningach). Pozostali Polacy też skakali dobrze.280 Zawody były transmitowanie między innymi przez Telewizję Polską i komentowane przez duet – Włodzimierz Szaranowicz (który w roku 2003 również komentował Mistrzostwa Świata) oraz Marek Rudziński.281 Rekordzistą skoczni był wtedy w dalszym ciągu Adam Małysz, który podczas Mistrzostw w 2003 roku skoczył w drugiej serii 107,5 metra.282 Relacja była przeplatana wspomnieniami o tym, co wydarzyło się 10 lat temu. Już na początku relacji Włodzimierz Szaranowicz mówił, jak wielki sukces odniósł Adam Małysz (między innymi, że wtedy te zawody oglądało 12 milionów ludzi). W kontekście serii próbnej, która była przed zawodami (a w której Polacy dobrze wypadli) komentatorzy mieli pewien rodzaj optymizmu, że te zawody mogą zakończyć się bardzo dobrym wynikiem dla biało-czerwonych. 283 Do momentu skoku Dawida Kubackiego kilkukrotnie była o nim mowa jako o pretendencie do medalu. Jednak po próbie na 93,5 metra nie zdołał awansować do drugiej serii (zajął 31. miejsce), był to jego najsłabszy skok jak do tej pory na trwających mistrzostwach, czym wywołał lekki zawód u komentatorów. Rzeczowo te zawody komentował Marek Rudziński, Włodzimierz Szaranowicz pełnił rolę „bajkoopowiadacza”.

278 Źródło: http://www.pzn.pl/strefa-pzn/aktualnosci/art202,polacy-poprowadza-mistrzostwa-swiata-w- narciarstwie-klasycznym.html, dostęp na 09.08.2014. 279 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=ojGIL756wV4, dostęp na 09.05.2014. 280 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2013/JP/3801/2013JP3801RTRIA.pdf, dostęp na 08.04.2014. 281 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=c8gvcd7RICY&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFuLKKnw, dostęp na 08.04.2014. 282 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2013/JP/3801/2013JP3801RL.pdf, dostęp na 08.04.2014. 283 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=c8gvcd7RICY&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFuLKKnw, dostęp na 08.04.2014.

109 W trakcie relacji ocenili też nowy system kompensaty punktowej (omówiony w punkcie 1.5), uznając, że w bardzo znaczący sposób wpływa na wyniki sportowca. Powodem tych wniosków były taktyczne decyzje trenerów, którzy przy silnym wietrze obniżali belkę (tym samym zawodnik dostawał dodatkowe punkty za skok).284 Pierwszy skok Kamila został oceniony przez komentatorów dobrze. Nasz skoczek skoczył 102 metry i po pierwszej serii zajmował 2. miejsce. Od tego momentu komentatorzy zaczęli budować jeszcze większe napięcie. Do końca zostało jeszcze 5. zawodników. Po każdym słabszym skoku komentatorzy cieszyli się, że Kamil idzie wyżej w klasyfikacji. Po pierwszej serii wysoko w klasyfikacji był też Maciej Kot. Główny faworyt, Gregor Schlierenzauer, był 3.285 W drugiej serii śnieg zaczął padać coraz intensywniej. Od początku była akcentowana niewielka strata Kamila do prowadzącego Bardala. Ponownie wspominano zwycięstwo Adama Małysza sprzed lat, akcentując przede wszystkim przewagę, z jaką to zrobił (16 punktów). W drugiej serii były także rozmowy z polskimi skoczkami po ich skokach. Oceniali swoje próby oraz to, jakie szanse może mieć Kamil Stoch. Pod koniec drugiej dziesiątki Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że w obecnie panujących warunkach (wiatr z tyłu skoczni), czołowa trójka, w tym Kamil Stoch, dadzą radę (przywołał też przykład Adama Małysza jako człowieka, który lubił skakać w takich warunkach). Stwierdził, z rosnącym napięciem w głosie, że czekamy na rozstrzygnięcie tego konkursu. Marek Rudziński odwołał się do kibiców, stwierdzając, że pewnie jest cieplej, nie tylko w kabinie komentatorów, ale i sercach widzów.286 Im bliżej skoku Stocha, tym większe napięcie. Finałową trójkę otwierał Gregor Schlierenzauer i objął prowadzenie po swoim skoku. Kolejny był Kamil Stoch. Włodzimierz Szaranowicz określił, że teraz ruszamy do boju. Szybko przypomniano dotychczasowe starty Kamila na Mistrzostwach Świata (z każdymi Mistrzostwami zajmował coraz to wyższe miejsca). Marek Rudziński zauważył, że idąc za prawami logiki, teraz powinien być w finałowej trójce. Stoch, by objąć prowadzenie, miał skoczyć 101,5 metra. Marek Rudziński podczas wyjścia z progu skoczka nawiązał do słynnego zadania „Leć, Adam, leć” mówiąc „Leć Kamil, leć jak najdalej”. Niestety, skok Stocha nie był tak odległy, poza tym zawodnik miał problemy przy lądowaniu. W tym momencie Kamil znalazł się na 7. miejscu i stracił szanse na medal. Euforia u komentatorów

284 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=c8gvcd7RICY&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFuLKKnw, dostęp na 08.04.2014. 285 Tamże. 286 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=u-LCupOEoXU&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFuLKKnw, dostęp na 09.05.02014.

110 zamieniła się w smutek. Szaranowicz żałował tego wyniku. Zawody wygrał prowadzący po pierwszej serii Bardal. Na podium znaleźli się też Gregor Schlierenzauer i Peter Prevc. Kamil Stoch zajął ostatecznie 8. miejsce, Maciej Kot 11., a Piotr Żyła 23. Pod koniec relacji pokazano Kamila Stocha gratulującego swoim rywalom, jednak z jego postury można wywnioskować, że jest w kiepskim nastroju psychicznym. Komentatorzy podsumowali konkurs jako bardzo emocjonujący, zapowiadający się dla nas dobrze, ale którego koniec był trochę mniej przyjemny. Przyznali, że Kamil zepsuł drugi skok. Ale Włodzimierz Szaranowicz zaznaczył, że jest szansa na rewanż 28 lutego, na skoczni dużej.287 Zaraz po konkursie Kamil Stoch udzielił krótkiego wywiadu Telewizji Polskiej. Widać w nim, jak skoczek z trudem wypowiada słowa, głos co chwilę mu się łamie. Jednak przyznał, że to był jego błąd i „zawalił skok”. Przyznał też, że jest bardzo zły o to na siebie. Dziennikarz, Sebastian Szczęsny, próbując pocieszyć Stocha, powiedział, że te Mistrzostwa Świata jeszcze się nie skończyły, co Kamil krótko potwierdził. Przyznał też, że coś nie wyszło, jednak jeszcze wtedy nie wiedział co. Po chwili zrezygnowany Kamil skończył wywiad.288 W wywiadzie po konkursie Łukasz Kruczek przyznał, że Kamil popełnił błąd – nie za duży, ale wystarczający na tej skoczni. Dodał jednak, że wierzy w zawodnika, choć wie, że przechodzi teraz trudne chwile - ale się pozbiera.289 Następnego dnia Kamil Stoch udzielił drugiego wywiadu dla Telewizji Polskiej. Tym razem był już bardziej spokojny i na „chłodno” analizował, co się stało. Przyznał, że już po wyjściu z progu w skoku finałowym wiedział, że nie będzie on dobry, jednak starał się wyciągnąć każdy centymetr. Potwierdził, że czuł wielką złość. Przyznał jednak, że już wolał być 8. niż 4. Wiedział, że tego, co się stało, już nie da się odmienić, dlatego teraz przygotowuje się do kolejnych startów (między innymi drużynowego, w którym widzi szansę dla naszych zawodników). Kamilowi powrócił humor w czasie tego wywiadu – żartował z dziennikarzem (między innymi na temat tego, jak się będzie „resetować” po poprzednim dniu). Przyznał też, że poszedł do kościoła. W tle wywiadu tymczasem koledzy z kadry przygotowywali śnieżny tor dla jazdy zdalnie sterowanym samochodem.

287 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=u-LCupOEoXU&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFuLKKnw, dostęp na 09.04.2014. 288 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Pr4jJXPlEVk, dostęp na 09.04.2014. 289 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=u-LCupOEoXU&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFuLKKnw, dostęp na 09.04.2014.

111 W pewnym mpmencie Piotr Żyła, akurat podczas zbliżenia na twarz Kamila, wykonał popisowy skok na wysoką, śnieżną zaspę.290

4.2.2.2 Konkurs na skoczni dużej - HS134 28 lutego 2013 roku rozegrano konkurs na skoczni dużej w Predazzo. Wcześniej odbywały się treningi i kwalifikacje, w których bardzo dobrze prezentował się Kamil Stoch291. W jednym z wywiadów przed właściwymi zawodami przyznał, że nie nastawia się na wygrywanie (pomny wydarzeń ze skoczni normalnej), tylko żeby skakać swoje. Przyznał też, że pewnym w życiu można być tylko śmierci i podatków.292 Adam Małysz w wywiadach udzielanych przed konkursem (pojawił się na Mistrzostwach Świata przed konkursem na dużej skoczni) mówił, że w gronie faworytów widzi Kamila Stocha. Polacy do konkursu przystąpili w składzie Piotr Żyła, Dawid Kubacki, Maciej Kot i Kamil Stoch. Skocznia o punkcie K120 i HS134 nadal jako oficjalny rekord posiadała skok Adama Małysza z 2003 roku na odległość 136 metrów.293 Podobnie jak zawody na skoczni normalnej, te też były transmitowane przez Telewizję Polską. Komentowali je Włodzimierz Szaranowicz i Marek Rudziński.294 Komentatorzy ponownie rozpoczęli od wyrażenia nadziei, że w tym konkursie zostanie dokonane nawiązanie do sukcesów Adama Małysza, czyli zdobycia medalu przez polskiego zawodnika. Znów przypomniano najważniejsze sukcesy polskich skoczków na Mistrzostwach Świata. Na początku Włodzimierz Szaranowicz zaznaczył też, że transmisja w międzyczasie będzie przerywana obrazami z opuszczania przez Watykan wtedy już papieża-emeryta, Benedykta XVI.295 Komentatorzy już na początku wspominali, że Kamil Stoch, podobnie jak wszyscy zawodnicy z czołówki Pucharu Świata, są wymieniani jako faworyci do złota. Włodzimierz Szaranowicz mówił, że najwięcej na trybunach jest kibiców z Polski (w większości pracujących w okolicy), którzy zapewne gorąco będą kibicować naszym, a zwłaszcza Kamilowi Stochowi. Wspominano też, że sesja treningowa przed konkursem, gdzie Stoch oddał najdalszy skok z całej dziesiątki Pucharu Świata, też napawa optymizmem. 296

290 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=E8YKWn9hR_8, dostęp na 09.04.2014. 291 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2013/JP/3803/2013JP3803RLQ.pdf, dostęp na 09.04.2014. 292 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=ze4cUS0yS2U, dostęp na 09.04.2014. 293 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2013/JP/3804/2013JP3804SLR1.pdf, dostęp na 09.04.2014. 294 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Ks8wM8iNnbw, dostęp na 09.04.2014. 295 Por.: http://www.tvp.info/10256334/koniec-pontyfikatu-benedykta-xvi, dostęp na 09.04.2014. 296 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Ks8wM8iNnbw, dostęp na 09.04.2014.

112 W trakcie transmisji pojawił się krótki wywiad z Adamem Małyszem. Ocenił on, że w serii próbnej przed konkursem Kamil zdeklasował rywali i że teraz w serii konkursowej można liczyć na więcej. Powiedział, że pod koniec serii próbnej był wiatr z tyłu skoczni, który w konkursie może być pomocny polskim skoczkom – którzy lubią skakać w takich warunkach (tak jak zresztą sam lubił skakać). Po cichu liczył nawet na złoto. Wśród faworytów wymienił Kamila, Schlierenzauera, Ammanna, Prevca, Bardala, Hilde, Jacobsena. Stwierdził też, że konkurs drużynowy także może być udany dla polskich zawodników. Został zapytany, czy gdy stoi pod skocznią, to czy nie „kręci mu się łezka w oku?”. Odpowiedział że sentyment jest, ale z drugiej strony on swoją pracę już wykonał, a teraz są inni w kadrze, zastępcy, którzy dobrze skaczą. 297 W relacji pojawiło się dużo wstawek historycznych w wykonaniu Włodzimierza Szaranowicza. Przy skoku Kasaiego komentatorzy wspominali, że wielu dziś skaczących zawodników jeszcze się nie urodziło, kiedy ten zawodnik rozpoczynał swoją przygodę ze skokami narciarskimi. Między innymi wspominano też zalety dawnego systemu punktacji. Operatorzy pokazywali często publiczność, wyszukując flag z kraju skoczka, który aktualnie miała skakać. W przypadku kibiców z Polski obrano sposób pokazania dużego tłumu ludzi (pojawiali się też kibicie z Fan Klubu Kamila Stocha z Proszowic). Skoki Polaków w pierwszej serii zostały dobrze ocenione przez komentatorów. 298 Włodzimierz Szaranowicz w czasie komentowania skoku Wolfganga Loitzla zaczął mówić, że jest „to wynik rywalizacji wewnętrznej o miejsce”. W tym samym momencie na ekranie pojawił się mały obraz papieża Benedykta XVI witającego się z wiernymi w Castel Gandolfo. Można było w tym doszukiwać się niezamierzonego podtekstu (walka o tron papieski). Włodzimierzowi Szaranowiczowi chodziło jednak raczej o to, że Loitzl musiał przez kilka ostatnich lat walczyć o miejsce w kadrze narodowej Austrii. 299 Kamil Stoch skakał z numerem 46. Włodzimierz Szaranowicz określił, że jest to ważny moment rywalizacji i wszystko zależy tylko od Kamila. Akcentował to, że skoczek z Zębu jest w wielkiej formie. W czasie skoku komentował bardzo emocjonalnie, kończąc relację głośnym okrzykiem „daleeeeko”, widząc już, gdzie Kamil wylądował. Określił, że jest tak, jak 10 lat temu – kiedy Adam Małysz zdobywał swoje medale. Za skok na 131,5 metra Kamil uzyskał bardzo wysokie noty i to w niekorzystnych warunkach. Komentatorzy pogratulowali Stochowi sukcesu, ale też i jego trenerowi, Łukaszowi

297 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Ks8wM8iNnbw, dostęp na 09.04.2014. 298 Tamże. 299 Tamże.

113 Kruczkowi. Kolejni zawodnicy nie mogli przeskoczyć Kamila. Tym samym pierwsza runda zakończyła się jego zwycięstwem i dużą przewagą nad rywalami. Szaranowicz stwierdził, że „głośno będą o tym krzyczeć”, aby każdy usłyszał tę radosną informację. Ponownie odwołał się do wspomnień związanych z Adamem Małyszem i jego (Szaranowicza) komentowaniem konkursu w 2003 roku. Marek Rudziński bardzo wysoko ocenił skok Kamila, przyznał też rację Stochowi, że musi być spokojny, myśleć na chłodno, bo tylko dzięki temu ostatecznie wyniki mogą być dobre. Włodzimierz Szaranowicz wyraził zdanie, że Kamil tę szansę wykorzysta i „wydrze dla nas (widzów) zwycięstwo”. 300 W drugiej serii301 napięcie narastało z minuty na minutę. Według komentatorów pod skocznią przybywało jeszcze kibiców. Od początku przypominano, że w konkursie prowadzi Kamil Stoch. Informowano też o pozostałych miejscach Polaków oraz oceniano, że w kontekście konkursu drużynowego są to dobre i wiele obiecujące wyniki. Ponownie o komentarz poproszono Adama Małysza – tym razem dotyczący pierwszej serii. Ocenił, że dla Kamila to już drugi skok będzie raczej formalnością. Przyznał, że się nie boi o jego wynik.302 W drugiej serii obniżano częściej belki (głównie Austriakom). Komentatorzy życzyli sobie, by znowu było tak jak w 2003 roku – jeśli chodzi o wynik. 303 W rozmowie po skoku Piotr Żyła przyznał, że nie należy zapeszać wyniku i lepiej czekać do końca zawodów. Przyznał, że będzie czekać z zespołem na skok Kamila. Dawid Kubacki był w czasie wywiadu spokojny. Stwierdził, że z tej sytuacji trzeba się cieszyć, a nie nią denerwować. 304 Dla finałowej „dziesiątki” częste były zmiany belki przez trenerów. Przy Freitagu Szaranowicz ocenił, że wkraczamy w decydującą fazę rozgrywki. Mówił, że jest pewien, że Kamil wykorzysta szansę. Ale to są skoki i różne rzeczy mogą się dziać. Narzekał, że przez system kompensaty nie można obliczyć od razu wyniku. 305 Finałowa trójka skakała z obniżonej belki. Jako ostatni startował Kamil Stoch. Aby wygrać miał skoczyć 132 metry. Włodzimierz Szaranowicz w komentarzu przypomniał jeden z tytułów prasowych dotyczących Adama Małysza w 2003 roku – „polski archanioł

300 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Ks8wM8iNnbw, dostęp na 09.04.2014. 301 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=MDzLIjlyvl4&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFuLKKnw, dostęp na 10.04.2014. 302 Tamże. 303 Tamże. 304 Tamże. 305 Tamże.

114 zstąpił na skocznię”. Skok Kamila był daleki, może nawet zwycięski. Kamil skoczył 130 metrów. Wstępne obliczenia komentatorów dawały wygraną Stochowi, o czym bardzo emocjonalnie informowali. Włodzimierz Szaranowicz krzyczał, że jest „złoto w naszych domach, sercach, rękach”. Po pojawieniu się wyniku, 1. miejsca, Kamil Stoch osunął się na ręce swoich kolegów z kadry. Komentatorzy, jak i publika, oszaleli z radości. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że to piękne, że historia się po 10 latach powtarza.306 Kamil został wzięty na „barana” przez swoich kolegów i noszony triumfalnie po dojeździe skoczni. Włodzimierz Szaranowicz przypomniał nagranie z młodości Stocha, w którym Kamil mówił o swoich planach na przyszłość, m.in. medalach Mistrzostw i Igrzysk307. Ocenił, że Kamil Stoch jest wielki, odważny, zwycięski, że jest kolejnym Mistrzem Świata, który zdobywa zloty medal dla Polski. Po odbyciu przez zwycięzcę honorowej rundy po wyjeździe rywale podeszli i pogratulowali Kamilowi. Komentatorzy złożyli gratulacje i Stochowi, i Kruczkowi. Feta na trybunach odbywała się przy dźwiękach piosenki zespołu Weekend Ona tańczy dla mnie. Marek Rudziński ocenił, że serca i ciała oglądających te zawody teraz muszą być rozgrzane do czerwoności. Włodzimierz Szaranowicz po raz kolejny podsumowywał starty Polaków na Mistrzostwach Świata, głównie akcentując sukcesy Adama Małysza. Ale w pewnym momencie stwierdził, że już koniec tych opowieści, gdyż teraz jest nowy mistrz świata – Kamil Stoch.308 Tuż po zawodach skoczek z Zębu udzielił wywiadu TVP. Reporter, Sebastian Szczęsny, pogratulował mu sukcesu, zaznaczając, że to był nokaut w jego wykonaniu. Kamil określił, że dziś miał idealny dzień, dobrze bawił się na skoczni i że to były „jego skoki”. Ocenił, że ten wynik jest dla niego spełnieniem marzeń. Podczas tego wywiadu zacytował też swojego ojca, Bronisława Stocha, który kiedyś powiedział Kamilowi, że musi 100 razy przegrać, by raz wygrać; zwrócił się bezpośrednio do kamery ze słowami „dzięki tato, nauczyłem się”. Po tych słowach do Kamila Stocha podszedł Adam Małysz i uściskał go, gratulując medalu. Stoch zapytany o nerwy przed finałowym skokiem odpowiedział, że trzymał wszystko w ryzach, skupiał się na zadaniu, które ma wykonać.

306 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=MDzLIjlyvl4&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFuLKKnw, dostęp na 10.04.2014. 307 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=277TASChoAg, dostęp na 09.05.2014. 308 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=MDzLIjlyvl4&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFuLKKnw, dostęp na 10.04.2014.

115 Zaczął też dziękować tym, którzy mu pomogli – między innymi żonie oraz bliskim. Podziękował kibicom za wsparcie w trudnych chwilach. 309 Kolejny wywiad przeprowadzono z Małyszem. Orzeł z Wisły opowiadał, że bardzo się denerwował (zwłaszcza, że był w miejscu, gdzie był dokładny podgląd wiatru). Sam przyznał, że miał „takiego nerwa jakby to on tam sam siedział”. Stwierdził, że sukcesy Stocha i jego potwierdzają, że „Predazzo jest polskie”. Liczy na to, że za 10-15 lat znów w Predazzo będą Mistrzostwa i znów Polacy będą walczyć o medal. Podkreślił, że Kamil wytrzymał napięcie. Ocenił, że przewaga, jaką zdobył nad rywalami, była znacząca. Zauważył też, że przynosi szczęście, jeśli pojawia się na zawodach, gdzie skacze kadra, dodał też, że jeśli przyjeżdża się na skocznię, którą się lubi, to te skoki wychodzą. 310 Na koniec transmisji, podczas trwania dekoracji kwiatowej, komentatorzy zasugerowali, że dobrze by było, by w przyszłym roku, podczas Igrzysk Olimpijskich w Sochi, też historia zatoczyła koło (jak w Predazzo) i by Polak zdobył złoto (i wtedy bylibyśmy szczęśliwi).311 Dzień później, 1 marca 2013, Kamil Stoch odebrał swój złoty medal Mistrza Świata na specjalnej uroczystości, na rynku miasta Cavalese.312 Wśród wręczających byli Adam Małysz, a także Apoloniusz Tajner. Dekoracja również była komentowana przez Włodzimierza Szaranowicza i Marka Rudzińskiego. Marek Rudziński przypomniał wypowiedź Kamila o tym, że trzeba wiele razy przegrać, zaś Włodzimierz Szaranowicz ocenił pierwszy skok Kamila, jako ten, który wszystkich „olśnił”. Adam Małysz w czasie tej relacji został określony największą postacią polskich skoków narciarskich w historii. Doceniono jego obecność na zawodach oraz wsparcie naszych reprezentantów. Odbiór medalu określono jako niezwykłe wydarzenie, które nie jest dane każdemu sportowcowi do przeżycia. Marek Rudziński stwierdził, że Kamil dokonał wielkiej pracy, zaś nagrodą za to jest złoty medal oraz możliwość wysłuchania Mazurka Dąbrowskiego. Włodzimierz Szaranowicz po jego zakończeniu wspomniał ludzi, bez których nie byłoby sukcesu Adama. Wspomniała także o programie Szukamy następców mistrza, dzięki któremu do kadry są pozyskiwani coraz to nowsi zawodnicy. W tym kontekście ocenił, że na najbliższych, jak i kolejnych Igrzyskach Olimpijskich możemy mieć powody do zadowolenia. Marek Rudziński wspomniał o mającym na następny dzień miejsce

309 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=MDzLIjlyvl4&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFuLKKnw, dostęp na 10.04.2014. 310 Tamże. 311 Tamże. 312 Źródło: http://www.visittrentino.it/pl/cosa_fare/eventi/dettagli/dett/campionati-del-mondo-di-sci-nordico- fis-fiemme-2013, dostęp na 15.04.2014.

116 konkursie drużynowym: że jak na ten moment nie ma jednego faworyta i że postawa Kamila może „natchnąć” pozostałych skoczków z naszej kadry do jak najlepszych skoków, a tym samym bardzo dobrego wyniku. Włodzimierz Szaranowicz mówił też o drodze Kamila do tego złota (między innymi wygranie przez Kamila konkursu w Zakopanem w 2011 roku, kiedy Adam Małysz upadł, zostało określone przez niego jako „zastąpienie” mistrza). W międzyczasie operator pokazał żonę Kamila Stocha, która stała w tłumie widzów. Włodzimierz Szaranowicz zasugerował też, że być może w Sochi Kamilowi znów uda się zdobyć medal. Nawiązał tu do sukcesu Wojciecha Fortuny oraz tego, jak Bogdan Tomaszewski skomentował tamten skok „pofrunął jakby zaprzeczył prawom fizyki”. Marek Rudziński ocenił, że Kamil należy do czołówki Pucharu Świata, zaś tytuł Mistrza Świata stawia go w roli jednego z głównych kandydatów do złota w Sochi.313 Jak miało się później okazać, przypuszczenia te wcale nie były bezpodstawne.

4.2.2.3 Konkurs drużynowy na skoczni dużej - HS134 2 marca 2013 na dużej skoczni odbył się konkurs drużynowy Mistrzostw Świata. Do zawodów stanęło 12 drużyn w czteroosobowych składach. Polskę reprezentowali Maciej Kot, Piotr Żyła, Dawid Kubacki i Kamil Stoch.314 Przed zawodami serię próbną utrudnił mocno wiejący wiatr (ostatecznie nie odbyła się).315 Zawody te, podobnie jak dwa poprzednie konkursy, komentowali Marek Rudziński i Włodzimierz Szaranowicz. W gronie faworytów wymieniono 6 zespołów, w tym Polskę.316 W pierwszej serii wiatr wpływał na wyniki zawodów (czego efektem były dodatnie punkty za wiatr). Z jego powodu zawodnicy nie uzyskiwali dalekich odległości. Od początku w zawodach prowadziła drużyna Austrii, zmiany zachodziły na dalszych miejscach. Pierwsze skoki reprezentantów Polski nie były wyróżniające się. Po pierwszym skoku Macieja Kota na 123 m i Piotra Żyły na 122 m317 zajmowaliśmy 5. miejsce (z niewielką startą do czołówki). W porównywaniu szans drużyn w dalszym etapie zawodów komentatorzy stawiali przede wszystkim na mistrza Kamila. W trzeciej grupie dokonywano kilku zmian wysokości belek najazdowych, między innymi dla Bardala i Morgensterna, co miało znaczący wpływ na wyniki konkursu (za każde obniżenie były dodatkowe 3,3 punktu; o tym w dalszej części). Po tej grupie Norwegia wyprzedzała Austrię.

313 Źródło: http://sport.tvp.pl/10278814/stoch-odbiera-zloto-zobacz-dekoracje, dostęp na 14.04.2014. 314 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2013/JP/3805/2013JP3805RL.pdf, dostęp na 14.04.2014. 315 Źródło: http://sport.tvp.pl/10279969/klopoty-przed-druzynowka-mocno-wieje, dostęp na 14.04.2014. 316 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=g6VuU5fDpRs, dostęp na 14.04.2014. 317 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=zUhAl9xE1ao, dostęp na 14.04.2014.

117 W czwartej grupie miał skakać Kamil Stoch. Według Włodzimierza Szaranowicz miał wnieść bardzo dużo cennych punktów dla naszej drużyny. Przed skokiem Kamila komentatorzy oceniali, że musi skoczyć daleko – około 130 metrów – by móc objąć prowadzenie nad Japonią. Zastanawiali się, w jakiej formie psychicznej jest Kamil – czy nie doszło do odprężenia po złocie (mniej treningów, dużo wywiadów). Określono, że potrzeba wielu punktów lidera kadry. Włodzimierz Szaranowicz nawiązał do tego, że zawsze taką rolę w kadrze pełnił Adam Małysz. Kamil skoczył ostatecznie 134 metry. Po skoku cieszył się, pokazując gesty zwycięstwa palcami. Kolejni zawodnicy nie skakali już tak daleko jak Kamil, były także obniżenia belek. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że tym skokiem Kamil znokautował rywali. 318 Dobre skoki Dawida Kubackiego i Kamila pozwoliły po pierwszej serii zająć 4. miejsce, z niewielkimi startami do miejsc na podium.319 Komentatorzy oceniali, że jak się ma mistrza świata, to nie są konieczne zmiany belek startowych. W ich opinii medal może zostać zdobyty, jeśli reszta drużyny się zmobilizuje. W trakcie transmisji pojawiały się komentarze różnych osób. Między innymi o zdanie na temat konkursu zapytano Łukasza Kruczka (wywiad nagrany przed zawodami). Trener kadry oceniał, że zawodnicy są dobrze i bojowo nastawieni do walki. Stwierdził, że stać ich na walkę z najlepszymi i że konkurs powinien być bardzo emocjonujący. Poruszono temat złota Kamila, które mogłoby być motywacją dla reszty, by stanąć na podium. Dla trenera jest to jednym z marzeń, jak i dla całej drużyny, kibiców. Jednak realniej oceniał, że też pięć innych drużyn liczy się w walce. Cokolwiek się jednak wydarzy, to z Mistrzostw polska reprezentacja wraca już z tarczą – czyli sukcesem Kamila, ale i pozostałych zawodników (którzy, według słów trenera, byli ważni w osiągnięciu sukcesu przez lidera, Kamila). Wypowiadał się także Adam Małysz. Wierzył w sukces polskiej drużyny (jeśli tylko nie zostanie popełniony błąd). Sebastian Szczęsny, przeprowadzający wywiad, zasugerował, że Małysz może być prorokiem – gdyż „trafił ze złotym medalem Kamila Stocha”. W drugiej serii pojawiło się 8. zespołów.320 Skoki Polaków były lepsze321 – Maciej Kot osiągnął 128,5 m, a Piotr Żyła 126. Tym samym na półmetku polski zespół zajmował trzecie miejsce. Prowadziła Austria, przed Niemcami. W drugiej serii skoków zdarzyła się ciekawa sytuacja – skoczek austriacki zaraz po lądowaniu stracił nartę,

318 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=CRALJK9DXl8, dostęp na 14.04.2014. 319 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2013/JP/3805/2013JP3805RL1.pdf, dostęp na 14.04.2014. 320 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2013/JP/3805/2013JP3805SLRF.pdf, dostęp na 14.04.2014. 321 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=os_WcbAyJ3c, dostęp na 14.04.2014.

118 jednak na drugiej dojechał do linii, poza którą skoczek może upaść. Tym samym nie stracił wielu punktów, co było ważne dla zespołu (między innymi trener Austriaków, Alex Pointner, ściągnął po tym czapkę jako wyraz szacunku dla zawodnika).322 W trzeciej serii Dawid Kubacki osiągnął 128 m, co umocniło miejsce Polaków nad Japonią. W czasie relacji Włodzimierz Szaranowicz przedstawił teorię, że Kamil Stoch do tej pory miewał najlepsze skoki w treningach, a kolejne potrafiły być słabsze. Przełamaniem miały być zawody indywidualne na skoczni dużej. Przed finałową serią Polska zajmowała 4. miejsce, z niewielkimi startami do podium. Włodzimierz Szaranowicz, coraz bardziej podenerwowany, zastanawiał się, jak wytrzyma Kamil i jego rywale. Na Stochu spoczywało duże obciążenie, od jego skoku zależał medal. Przed jego próbą belkę obniżono aż do 17 pozycji (na prośbę trenera) za co Kamil miał dodane 6,7 punktu. Kibicie, znów w dużej mierze z Polski, zaczęli gorący doping. Zawodnik oddał kolejny dobry skok, na 130 metrów, który wprawił Włodzimierza Szaranowicza w euforię. Pojawiła się w tym momencie duża szansa na medal. Kolejni zawodnicy, Niemiec Freitag, Norweg Jacobsen i Austriak Schlieranzuer, zdołali, pomimo słabszych skoków, wyprzedzić Polaka. Tym samym Polska znalazła się na czwartym miejscu, do trzeciego tracąc 0,8 punktu. Pomimo tak małej przegranej, komentatorzy stwierdzili, że należy pochwalić naszych zawodników za ich równą walkę o medal. Zasugerowali też, że może podczas zawodów w Sochi naszej ekipie uda się wywalczyć krążek. Włodzimierz Szaranowicz ocenił też, że jak do tej pory w konkursach drużynowych zawsze naszej drużynie zdarzał się jeden błąd, który zmieniał wyniki, tym razem wszyscy skakali na poziomie swoich możliwości.323 Po zawodach drużyna skoczków udzieliła wywiadu TVP. Jako pierwszy wypowiadał się Kamil Stoch. Tuż przed odpowiedzią było widać, jak walczy ze łzami. Nie mógł uwierzyć w to, że drużyna nie zajęła miejsca na podium. Inni zawodnicy też byli przygnębieni wynikiem – między innymi Maciej Kot wziął winę na siebie za słabszy pierwszy skok, zaś Piotr Żyła ocenił, że zabrakło szczęścia. W pewnym momencie koło Kamila Stocha pojawił się Adam Małysz, który też był zasmucony wynikiem. Ocenił, że ta drużyna miała predyspozycje, by stać na podium mistrzostw. Kamil Stoch stwierdził po chwili, że drużyna zasłużyła na ten medal. Pogratulował swoim kolegom, jednak dalej nie mógł uwierzyć w to, co się dzieje. I na tym relacja zakończyła się.324

322 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=Y9zPPzj4Zmw, dostęp na 14.04.2014. 323 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=qJ4wmvgt_9A, dostęp na 14.04.2014. 324 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=n0_Iw0Ixk8I, dostęp na 14.04.2014.

119 Kilka minut później, nieoczekiwanie, sygnał relacji z Predazzo wrócił na antenę TVP325. Maciej Kurzajewski poinformował, że w tym momencie nie jest jasne, kto zajął drugie, a kto trzecie miejsce. Jednakże docierają do niego informacje, że po ponownym przeliczeniu punktów to Polska zajęła trzecie miejsce i zdobyła brązowy medal. Powodem miało być złe naliczenie punktów dla Andreasa Bardala w pierwszej serii – zawodnik skakał wtedy z belki 21., a do obliczeń przyjęto mu belkę 20., co za tym idzie, dodając więcej punktów. Po odjęciu niesłusznie doliczonych punktów okazało się, że Norwegia spadła na czwarte miejsce, na drugie awansowały Niemcy, a na trzecim stopniu stanęła biało-czerwona drużyna.326 Później okazało się, że tę pomyłkę zauważył Austriak, Thomas Morgenstern.327 W wywiadzie tuż po otrzymaniu informacji skoczkowie nie kryli radości. Kamil Stoch powiedział, że musimy mieć ten medal „i się udało”. Na koniec w jego głosie dało się usłyszeć ulgę, po czym mistrz wybuchnął niepohamowaną radością. Inni skoczkowie też nie kryli radości – jak choćby Piotr Żyła.328 Potem Kamil Stoch stwierdził, że podziękowania nie należą się jemu, tylko trenerowi Łukaszowi Kruczkowi, który ich przygotował. Dziennikarz Sebastian Szczęsny próbował inaczej podejść Kamila, stwierdzając, że ktoś musiał wykonać na skoczni ten plan. Na to Kamil odpowiedział, że nie tylko on, ale cała drużyna tego dokonała. W tle tych wywiadów można cały czas usłyszeć piosenkę Ona tańczy dla mnie.329 Podczas dekoracji padały różne określenia naszych skoczków. Miedzy innymi Marek Rudziński nazywał ich czterema pancernymi polskich skoków czy znakomitą czwórką. Wśród wręczających medal była między innymi ówczesna „ministra” sportu, Joanna Mucha.330

325 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=KGCqD8GKD40, dostęp na 14.04.2014. 326 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2013/JP/3805/2013JP3805RL.pdf, dostęp na 14.04.2014. 327 Źródło: http://sport.tvp.pl/10281458/skok-z-piekla-do-nieba-zyla-znow-stawia-flaszke, dostęp na 14.04.2014. 328 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=KGCqD8GKD40, dostęp na 14.04.2014. 329 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=4zilARLw6Mk, dostęp na 14.04.2014. 330 Źródło: http://sport.tvp.pl/10286991/polacy-na-podium-zobacz-dekoracje-najlepszych-druzyn-ms, dostęp na 15.04.2014.

120

PREDAZZO 2013

41. 42.

43. 44.

45. 46.

Opisy zdjęć: Zdjęcie 41 Załamany Kamil Stoch po konkursie na skoczni normalnej/źródło: TVP 1. Zdjęcie 42 Kamil Stoch dzień po konkursie na skoczni normalnej. W tle Piotr Żyła leżący na śniegu/źródło: TVP 1. Zdjęcie 43 Kamil Stoch na ramionach kolegów po zdobyciu złotego medalu na skoczni dużej/źródło: http://foto.poland.gov.pl/. Zdjęcie 44 Peter Prevc, Kamil Stoch i Andres Jacobsen z medalami MŚ/źródło: TVP1. Zdjęcie 45 Adam Małysz i Kamil Stoch po konkursie drużynowym w Predazzo/źródło: TVP1. Zdjęcie 46 Brązowa drużyna skoczków narciarskich/źródło: hatak.pl.

121 4.3 Igrzyska Olimpijskie - od Salt Lake City po Sochi

4.3.1 Salt Lake City 2002 - O dwóch takich… i jednym Ammannie

4.3.1.1 Informacje wstępne 8 lutego 2002 roku miała miejsce ceremonia otwarcia XIX Zimowych Igrzysk Olimpijskich. Zostały one zorganizowane w Salt Lake City (USA). Pojawiło się tam 2399 sportowców z 78 państw. Polskę reprezentowało 27 zawodników – w tym rzecz jasna w skokach narciarskich Adam Małysz (oprócz niego w kadrze byli także Robert Mateja, Tomasz Pochwała, Wojciech Skupień, Tomisław Tajner oraz Łukasz Kruczek – przyszły trener kadry oraz współtwórca sukcesu Kamila Stocha). Małysz wydawał się w tym sezonie największym faworytem do złota – w Pucharze Świata prezentował wysoką formę (co zostało opisane w punkcie 4.1.1), miał także tytuł mistrza i wice mistrza świata z Lahti (punkt 4.2.1). Drugim faworytem był Niemiec Sven Hannavald, który w tym sezonie jako pierwszy człowiek w historii wygrał wszystkie cztery konkursy Turnieju Czterech Skoczni.331 Zawody miały miejsce na skoczniach w Utah Olimpic Park – dwóch obiektach (K120332 oraz K90333) położonych na wysokości ponad 2000 metrów nad poziomem morza. Na zawody przyjechali rodzice Adama Małysza – ten wyjazd ufundował im tygodnik Wprost.334

4.3.1.2 Konkurs na skoczni normalnej – K90 Konkurs na skoczni normalnej o punkcie konstrukcyjnym K90 miał miejsce 10 lutego 2002 roku. Na starcie pojawiło się 50 zawodników, wyłonionych we wcześniejszych kwalifikacjach (po raz pierwszy na Igrzyskach Olimpijskich pojawiły się kwalifikacje do konkursów olimpijskich).335 Polacy wystąpili w składzie Wojciech Skupień, Tomasz Pochwała, Robert Mateja oraz Adam Małysz. Do drugiej serii, gdzie startowało 30 zawodników, zakwalifikował się tylko Orzeł z Wisły.336 Transmisję z zawodów można było oglądać między innymi na kanale pierwszym Telewizji Polskiej. Komentował Krzysztof Miklas.

331 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17152, dostęp na 02.04.2014. 332 Źródło: http://www.skokinarciarskie.pl/skocznie-narciarskie/usa,35,Park_City, dostęp na 02.04.2014. 333 Źródło: http://www.skokinarciarskie.pl/skocznie-narciarskie/usa,34,Park_City, dostęp na 02.04.2014. 334 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=PquqjIdRsA0, dostęp na 28.04.2014. 335 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17152, dostęp na 02.04.2014. 336 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17152, dostęp na 02.04.2014.

122 Zawody na stadionie pod kompleksem skoczni obserwowało około 20.000 widzów.337 W kwalifikacjach Adam Małysz zanotował skok na odległość 98,5 metra i była to najdłuższa odległość tej serii. Zajął jednak 3 miejsce.338 W czasie relacji z pierwszej serii często pokazywano między skokami Adama Małysza przygotowującego się do swojego skoku. Budowało to atmosferę i sugerowało, że to on jest liderem, pewniakiem, głównym bohaterem tych zawodów. Dramaturgia wzrastała wraz z kolejnymi skokami oraz kolejnymi wstawkami postaci Małysza. TVP zorganizowało także konkurs SMS, w którym zadano pytanie, czy Adam zdobędzie złoto. Komentarz Krzysztofa Miklasa był wyważony, z wieloma odniesieniami do historii skoków. Z numerem 53. wystartował Simon Ammann. Uzyskał on odległość 98 metrów i objął prowadzenie w konkursie. Krzysztof Miklas entuzjastycznie wypowiedział się o próbie młodego Szwajcara, nazywając go między innymi perełką. Stwierdził też, że kto by „przypuszczał trzy lata temu, ze Szwajcar będzie tak daleko latał”. Zaraz jednak dodał, że kto by się spodziewał dwa lata temu, że „Adam Małysz odnajdzie formę sprzed pięciu lat i zawojuje narciarski świat”. Określił też, że nasze – czyli Polaków, widzów – apetyty są rozbudzone. Jako przedostatni skakał Sven Hannawald – wtedy uznawany za największego rywala Adama Małysza. Oddał skok krótszy od Ammanna (97 metrów) i zajął drugie miejsce – czym wywołał małe zaskoczenie u komentującego Miklasa. Ostatni skok w pierwszej serii należał do Adama Małysza. Orzeł z Wisły oddał go na odległość 98 metrów. Miał niestety problemy przy lądowaniu, za które zostały odjęte mu noty. Po pierwszej serii zajmował 3. miejsce, za Ammannem i Hannawaldem. Stanisław Snopek podczas komentowania tego skoku zachowywał spokój, podkreślał za to formę Adama.339 W drugiej serii pojawiło się 30 najlepszych zawodników. Skakali w odwrotnej kolejności do zajmowanych miejsc. Komentator budował napięcie, wskazując na ważny pojedynek, jaki miał mieć miejsce na końcu. Krzysztof Miklas przyznał w trakcie relacji, że czuje się podenerwowany tym oczekiwaniem na kolejny medal, po 30 latach, Polski na Igrzyskach Olimpijskich.

337 W. Szatkowski, Od Marusarza do Małysza… dz. cyt., s. 277. 338 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3192/3192RLQ.pdf, dostęp na 02.04.2014. 339 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=qeZZM3Cd8HE, dostęp na 02.04.2014.

123 Na czterech zawodników przed końcem zawodów Krzysztof Miklas sprawdził godzinę, która była aktualnie w USA (około 11 rano) oraz w Polsce (około 19 wieczorem). W tym momencie zachęcił do oglądania tych zawodów również i dzieci – które, jak wiadomo, oczekiwały wtedy na wieczorynkę, emitowaną do 2013 roku przez TVP o 19.340 Apelował do dzieci o cierpliwość, bo wtedy na skoczni „działy się wielkie rzeczy”. W czasie relacji często podkreślał ważność oraz wyjątkowość imprezy, jaką są Igrzyska Olimpijskie. W momencie finałowego skoku Adama Małysza Stanisław Snopek zwrócił się do widzów „no, to ja jak państwo zacisnąłem kciuki i jeszcze raz powtórzę – leć Adam jak najdalej, leć!”. Zaraz po skoku nie było do końca wiadome, jaki wynik pozwoli on zająć Adamowi. Krzysztof Miklas, widząc przebitkę na gniazdo trenerskie, gdzie Apoloniusz Tajner wraz Piotrem Fijasem (który kręcił skok Adama kamerą) oczekiwali na wynik, stwierdził, że musi mieć nerwy ze stali, skoro jeszcze kameruje (sam zaś był bardzo zdenerwowany). Kiedy pojawiła się nota, komentator dał upust swoim emocjom – w głosie można było usłyszeć radość z tego, ze Adam Małysz na pewno zdobył już medal Igrzysk. Stwierdził, że wszyscy się cieszmy. I także dzieci, o których wspominał już wcześniej. Po Małyszu skakał Sven Hannawald. Skoczył dalej od Polaka i go wyprzedził. Krzysztof Miklas mówił jednak, żeby cieszyć się z tego medalu Małysza, że „spadła z niego pewna odpowiedzialność”. „Nie będzie to złoty medal” mówił „ale w końcu jest medal”. Wspominał też o szansie na skoczni dużej. Ostatni skakał Simon Amman. Krzysztof Miklas podkreślał jego młody wiek oraz to, że nie ma nic do stracenia. Zastanawiał się także, czy uda mu się udźwignąć odpowiedzialność, która spoczywała na nim po pierwszej rundzie. Po jego skoku nie było pewne, czy on wygrał, czy Sven Hannavald. Krzysztof Miklas skomentował to, parafrazując popularny cytat z „Hamleta” – „Ammann czy Hannawald, oto jest pytanie?”. Po chwili oczekiwania pojawiła się informacja, że to właśnie młody Szwajcar wygrał konkurs. Krzysztof Miklas wskazał, że za nim uplasowała się para Hannwald-Małysz, która miała walczyć o złoto. Stwierdził też, że radość kibiców polskich mogłaby być większa, gdyby Adam stał wyżej na podium. Określił, że największą radość mają jednak Szwajcarzy – Simon Ammann i jego trener, Berni Schödler (wskazywał też, że trener ma

340 Źródło: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/wieczorynka-znika-z-tvp1-od-wrzesnia-tylko-w-tvp- kultura, dostęp na 02.04.2014.

124 30 lat i urodził się kilka tygodni przed tym, jak Wojciech Fortuna zdobył złoto w Sapporo).341 W komentarzach po konkursie eksperci podkreślali (jednym z nich był wtedy, o dziwo, aktor Michał Żebrowski), że nie można rozdawać medali przed zawodami. Przed olimpiadą wszyscy wieszali Małyszowi złoto na szyi (po zwycięskim boju z Hannawaldem), jednak jak się okazało, był ktoś „trzeci”. Oceniali, że Małysz w następnym konkursie pokaże się z jeszcze lepszej strony. Wypowiadał się również pierwszy polski medalista IO, Franciszek Gąsienica-Groń, którzy przekazał gratulację Adamowi. Ocenił, że wynik Małysza był wielkim sukcesem. Prowadzący studio Przemysław Babiarz, stwierdził że trzeba mieć nadzieję, że tak będzie.342 Druga seria tego konkursu miała najwyższą oglądalność ze wszystkich transmisji skoków narciarskich przez TVP z udziałem Adama Małysza - 13,8 mln osób.343

4.3.1.3 Konkurs na skoczni dużej – K120 Konkurs na skoczni dużej o punkcie konstrukcyjnym K120 miał miejsce 13 lutego 2002 roku. Na starcie pojawiło się 50 zawodników, wyłonionych we wcześniejszych kwalifikacjach. Polacy wystąpili w składzie Tomasz Pochwała, Robert Mateja oraz Adam Małysz. Do drugiej serii, gdzie startowało 30 zawodników, zakwalifikował się Orzeł z Wisły oraz Robert Mateja.344 Transmisję z zawodów można było oglądać między innymi na kanale pierwszym Telewizji Polskiej. Komentował ją, w odróżnieniu do pierwszego konkursu, Włodzimierz Szaranowicz (Krzysztof Miklas komentował wtedy biathlon; później pojawiały się plotki, że było to efektem konfliktu między dziennikarzami).345 Na treningach i w kwalifikacjach Adam Małysz prezentował wysoką formę, wygrywając ze swoimi najgroźniejszymi rywalami.346 Po pierwszej serii Adam zajmował trzecie miejsce. Wyprzedzała go ponownie dwójka – Amman-Hannavald, sklasyfikowana razem na pierwszym miejscu.347 Przez całą drugą serię Włodzimierz Szaranowicz budował coraz większe napięcie. W niej Adam Małysz poszybował na odległość 128 metrów. Kolejnym skoczkiem był Simon Ammann. Osiągnął 133 metry i wyprzedził Polaka. Konkurs zamykał Niemiec.

341 Źródło: http://chomikuj.pl/pawlus_1995/skoki+narciarskie/2002+IO+Salt+Lake+City+K90+- +2seria,1566517360.avi(video), https://www.youtube.com/watch?v=6yOqTHxekME, dostęp na 02.04.2014. 342 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=VOPe5fG4hvA, dostęp na 02.04.2014. 343 Leć Adam, leć! Podsumowanie ery Adama Małysza w telewizji, dz. cyt. 344 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17152, dostęp na 02.04.2014. 345 Źródło: http://www.polsatsport.pl/zimowe/soczi-2014/miklas-moje-zimowe-igrzyska-salt-lake-city- 2002.html#.Uzvy9ah_uVo, dostęp na 02.04.2014. 346 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=nYYUHCZw0f4, dostęp na 02.04.2014. 347 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3194/3194RL.pdf, dostęp na 03.04.2014.

125 Wyładował na 131 metrze, jednak swój skok podparł (stracił na tym punkty za styl). Po krótki obliczeniach okazało się, że taka sytuacja sprawia, że to Adam Małysz zajmuje drugie miejsce, trzeci jest Hautameaki, a właśnie czwarty Niemiec. Wygrał wtedy ponownie Simon Ammann, który był objawieniem tamtych igrzysk. W Polsce srebro przyjęto z jeszcze większą radością niż brąz, choć nadal brakowało złota.348

4.3.1.4 Konkurs drużynowy – K120 Konkurs drużynowy na skoczni dużej o punkcie konstrukcyjnym K120 miał miejsce 18 lutego 2002 roku. Na starcie pojawiło się 13 drużyn. Polacy wystąpili w składzie Robert Mateja, Tomisław Tajner, Tomasz Pochwała oraz Adam Małysz.349 Transmisję z zawodów można było oglądać między innymi na kanale pierwszym Telewizji Polskiej. Komentował ją ponownie Krzysztof Miklas. Polscy skoczkowie nie byli przed tymi zawodami wymieniani jako pretendenci do medali. W tym gronie stawiano między innymi Finów czy Niemców.350 Marek Serafin w swojej książce Poczet skoczków świata przytoczył anegdotę, w której przedstawiał rozważania dziennikarzy na Igrzyskach Olimpijskich w Salt Lake City, jakie warunki musiałby być spełnione, aby nasza drużyna zdobyła medal. Takie szanse byłyby tylko w przypadku, gdyby Adam Małysz w dwóch seriach skoczył po 170 metrów (niemożliwe do osiągnięcia na takiej skoczni).351 To pokazuje, jak nikłe szanse dawano naszym zawodnikom. Ostatecznie nasza drużyna zajęła szóste miejsce na 13 startujących ekip. Nie był to zły wynik. Wygrali Niemcy o 0,1 punktu przed Finami. Na trzecim miejscu znaleźli się Słoweńcy.352 Adam Małysz w trakcie relacji był przedstawiany jako filar drużyny, najważniejsze jej ogniwo. Jednocześnie ten konkurs był określany jako jego pożegnanie z Igrzyskami.353

348 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=WTY2Pgy8ms4, dostęp na 02.04.2014. 349 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17152, dostęp na 02.04.2014. 350 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17152, dostęp na 02.04.2014. 351 M. Serafin, Poczet skoczków świata…, dz. cyt., s. 18. 352 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3195/3195RL.pdf, dostęp na 03.04.2014. 353 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=RydyZ_6efgc, dostęp na 03.04.2014.

126 SALT LAKTE CITY 2002

47. 48.

49.

50. 51.

Opisy zdjęć: Zdjęcie 47 Adam Małysz w oczekiwaniu na swój skok na skoczni normalnej/źródło: TVP. Zdjęcie 48 Sven Hannawald, Simon Ammann i Adam Małysz, ceremonia kwiatowa, skocznia normalna/źródło: skijumping.pl. Zdjęcie 49 Adam Małysz, Simon Ammann i Matti Hautamäki, ceremonia medalowa, skocznia duża/źródło: skijumping.pl. Zdjęcie 50 Radość Simona Ammanna/źródło: skijumping.pl. Zdjęcie 51 Podpórka Svena Hannawalda na skoczni dużej/źródło: skijumping.pl.

127 4.3.2 Sochi 2014 - Operacja S(t)och(i)

4.3.2.1 Informacje wstępne 8 lutego 2013 na stadionie olimpijskim w Sochi dokonano otwarcia XXII Zimowych Igrzysk Olimpijskich. Udział w nich wzięło 2873 zawodników z 88 krajów, którzy mieli mierzyć się w 98 konkurencjach. Polska reprezentacja liczyła 59 sportowców.354 W kadrze skoczków narciarskich znaleźli się Maciej Kot, Dawid Kubacki, Kamil Stoch, Jan Ziobro i Piotr Żyła (oprócz lidera kadry, Stocha, pozostali zawodnicy były debiutantami na zawodach takiej rangi).355 Jako kandydat do wyjazdu był brany pod uwagę także młody skoczek, Klemens Murańka, jednak po zawodach Pucharu Świata w Zakopanem szansę otrzymał Dawid Kubacki356. Młody Murańka nie krył swojego niezadowolenia z tego faktu, udostępniając na portalu Facebook wymowne zdjęcie wraz z komentarzem.357 Zawody miały się odbyć w kompleksie skoczni RusSki Gorki. Jako areny zawodów były wybrane skocznie: duża (K125, HS140) oraz normalna (K95, HS106). Oprócz nich w kompleksie znajdują się też mniejsze obiekty treningowe.358 Koszt ich powstania wyceniono na około 50 mln euro.359 Jednym z głównych faworytów do medali był wtedy Kamil Stoch. Od zawodów w szwajcarskim Engelbergu był liderem klasyfikacji generalnej Pucharu Świata.360 Żółtą koszulkę stracił w czasie konkursów w japońskim Sapporo, gdzie nie startował. Liderem został wtedy Słoweniec Peter Prevc.361 Kolejne zawody miały miejsce w niemieckim Willingen. Tam Kamil Stoch wrócił do cyklu Pucharu Świata, wygrał oba konkursy i ponownie został liderem klasyfikacji generalnej. Jednocześnie były to ostatnie zawody przed Igrzyskami Olimpijskimi.362 Innymi wymienianymi w gronie do medali byli tacy zawodnicy jak Peter Prevc, Severin Freund, Michael Hayboeck czy Andreas Bardal Na Igrzyskach miał się też ponownie pojawić Adam Małysz – tym razem w roli attache olimpijskiego. Jednak z powodu przepisów nie doszło to do skutków – w tym

354 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13930789/igrzyska-olimpijskie-w-soczi-oficjalnie-rozpoczete, dostęp na 16.04.2014. 355 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17197, dostęp na 16.04.2014. 356 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17079, dostęp na 16.04.2014. 357 Źródło: http://www.orange.pl/kid,4003661267,id,4003668156,title,Dla-Muranki-brak-nominacji-to- katastrofa-,article.html, dostęp na 16.04.2014. 358 Źródło: http://www.skisprungschanzen.com/DE/Schanzen/RUS-Russland/Esto-Sadok/0415- RusSki+Gorki+Jumping+Center/, dostęp na 16.04.2014. 359 Źródło: http://www.polskieradio.pl/177/3179/Artykul/1016653,Kompleks-skoczni-Russkije-Gorki, dostęp na 16.04.2014. 360 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3949/2014JP3949WC.pdf, dostęp na 16.04.2014. 361 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17113, dostęp an 16.04.2014. 362 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17199, dostęp na 16.04.2014.

128 czasie Orzeł z Wisły nie mógłby brać udziału w kampaniach reklamowych. Wynikiem tego było pewne zamieszanie w mediach oraz wysuwanie nieprawdziwych powodów takiego stanu rzeczy. Były skoczek przyznawał, że bardzo żałuje, że nie może jechać, gdyż bardzo chciał zobaczyć, jak z innej strony działają Igrzyska. Wysoko też oceniał szanse medalową Kamila Stocha.363

4.3.2.2 Konkurs na skoczni normalnej – HS106 Skoczkowie na skoczni pojawili się w czwartek, 6 lutego. W czasie pierwszego treningu Kamil Stoch zaprezentował swój nowy kask, przygotowany specjalnie na Igrzyska Olimpijskie, m.in. przez jego żonę, Ewę oraz Jana Ziobrę, kolegę z kadry. Miał on kolor zielony i wyglądał, jakby był nitowany. Na jego boku namalowano szachownicę polskich Sił Powietrznych364, na wykorzystanie której uzyskał zgodę od Ministra Obrony Narodowej. Sam skoczek przyznawał, że pomysł był związany z jego pasją, jaką jest lotnictwo365 i narodził się podczas sesji w Muzeum Lotnictwa w Krakowie.366 Wielu zawodników oraz komentatorów gratulowało Kamilowi pomysłu.367 Pojawiły się jednak głosy, które inaczej niż Stoch interpretowały tę szachownicę – poseł Antoni Macierewicz, przewodniczący komisji Prawa i Sprawiedliwości ds. wyjaśnienia katastrofy smoleńskiej stwierdził, że był to hołd złożony poległym pod Smoleńskiem. Kamil Stoch, jak i jego bliscy, odcinali się od tych interpretacji.368 Podczas pierwszego dnia treningów Kamil Stoch nie skakał daleko.369 Zapytany przez dziennikarzy TVP o powody tych wyników ocenił, że jeszcze nie „czuje tej skoczni” (skakał na niej po raz pierwszy, gdyż sezon wcześniej nie brał udziału w próbie przedolimpijskiej). Nazwał ją też „francą”, jednak był w dobrym nastroju, żartował z dziennikarzem.370 Kolejnego dnia treningów Kamil osiągał już najlepsze wyniki z całej stawki. Jako powód poprawy podał fakt, że dzień wcześniej przeanalizowali całość problemu z trenerem i wprowadzili pewne zmiany w jego skokach. Powtarzał jednak ciągle, że do tych zawodów podchodził jak do kolejnego, zwykłego startu.371

363 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17212, dostęp na 16.04.2014. 364 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17223, dostęp na 16.04.2014. 365 B. Kuraś, Mistrz i jego wszyscy bliscy…, dz. cyt., s. 8. 366 Źródło: http://polska.newsweek.pl/kamil-stoch-kask-bialo-czerwona-szachownica-newsweek- pl,artykuly,281173,1.html, dostęp na 16.04.2014. 367 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13920494/stoch-po-treningu-ta-skocznia-to-franca, dostęp na 16.04.2014. 368 B. Kuraś, Mistrz i jego wszyscy bliscy…, dz. cyt., s. 8. 369 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17223, dostęp na 16.04.2014. 370 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13920494/stoch-po-treningu-ta-skocznia-to-franca, dostęp na 16.04.2014. 371 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13928964/stoch-ten-obiekt-jest-inny-od-pozostalych, dostęp na 16.04.2014.

129 W piątkowych kwalifikacjach oddał też jeden z lepszych skoków. Do zawodów oprócz niego kwalifikacje uzyskali Dawid Kubacki, Jan Ziobro i Maciej Kot.372 W tym samym dniu Kamil Stoch wziął udział razem z kolegami z kadry w mszy świętej, z której zdjęcia potem obiegły Internet (zawodnicy m.in. czytali czytania i śpiewali psalm).373 9 lutego 2014 roku zaplanowano pierwszy nocny konkurs indywidualny na skoczni normalnej (rozpoczął się o 21:30 czasu lokalnego, a zakończył o 23:21374. Średnia oglądalność wyniosła 9 408 520 widzów375, zaś drugi skok Kamila oglądało 11,42 mln widzów376). Poprzedziła go sesja próbna, w której Kamil Stoch oddał skok przeciętny – na odległość 96,5 metra i zajął miejsce 12.377 Serię próbną można było oglądać miedzy innymi na kanale TVP Info. Konkurs właściwy był transmitowany na antenie TVP 1. Komentowali go, podobnie jak Mistrzostwa Świata w Predazzo, Włodzimierz Szaranowicz i Marek Rudziński. Do studia przed relacją byli zaproszeni: były fizjoterapeuta kadry skoczków, Rafał Kot oraz Adam Małysz. Obaj oceniali, że istnieje duża szansa na dobry wynik, a nawet medal.378 Pierwsza seria rozpoczęła się od przybliżenia warunków panujących na skoczni (były dobre). Włodzimierz Szaranowicz w podniosłym tonie zastanawiał się, czy dziś uda się zdobyć kolejny medal, przypominając historię startów Polaków na Mistrzostwach Świata i Igrzyskach. Oceniono też serię próbną. Marek Rudziński stwierdził, że różnice między walczącymi o medale będą niewielkie – co jest cechą charakterystyczną zawodów na skoczni normalnej. Włodzimierz Szaranowicz ponownie pełnił rolę historyka, przypominając przede wszystkim olimpijskie występy poszczególnych nacji, zwłaszcza Polaków. W trakcie relacji wielokrotnie dało się słyszeć, jak polscy kibice skandują „Kamil Stoch”. Sami komentatorzy na początku rzadko wspominali o nim. W połowie zawodów wiatr zmienił swój kierunek, wiejąc pod narty. Jury zdecydowało o obniżeniu belki do pozycji 29 (z 30.).379

372 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13945257/udane-kwalifikacje-polakow-najdalej-stoch-i-kot, dostęp na 16.04.2014. 373 Źródło: http://www.fronda.pl/a/przed-skokiem-po-zloto-stoch-wzial-udzial-w-mszy-sw,34351.html, dostęp na 16.04.2014. 374 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3926/2014JP3926RL.pdf, dostęp na 16.04.2014. 375 Źródło: http://s.v3.tvp.pl/repository/attachment/b/1/3/b13d7aa97d405dfa40870520fce36a111393411913893.pdf, dostęp na 17.04.2014. 376 Źródło: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/11-4-mln-widzow-ogladalo-w-tvp1-triumf-kamila-stocha, dostęp na 17.04.2014. 377 Źródło: http://data.fis-ski.com/pdf/2014/JP/3926/2014JP3926RTRIA.pdf, dostęp na 16.04.2014. 378 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13953351/skoki-narciarskie-m-normalna-skocznia-konkurs- indywidualny-seria-1, dostęp na 16.04.2014. 379 Tamże.

130 W trakcie krótkiej przerwy związanej z silnym wiatrem, Włodzimierz Szaranowicz zaczął wymieniać faworytów. Między innymi wspomniał, że w tym sezonie już 14 zawodników wygrywało zawody Pucharu Świata i że 13 z nich jest w Sochi (za wyjątkiem Polaka, Krzysztofa Bieguna). 380 W połowie relacji operator pokazał Kamila Stocha zsiadającego z wyciągu i idącego do pokoju dla skoczków oczekujących na skok. Marek Rudziński ocenił, że Kamil Stoch będzie skakał jako ostatni, i z jednej strony jest to dobra sytuacja – wiadomo jak inni skoczyli, ale z drugiej strony będzie na nim ciążyć duża presja. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że oprócz przygotowania, trzeba mieć też dużo szczęścia i wiatru, który poniesie daleko (tutaj wspomniał wiatr, który poniósł Fortunę w roku 1972). Wspominano też o tym, że Małysz będący w wyśmienitej formie nie zdobył złota na Igrzyskach. Jednym z bohaterów był też Thomas Morgenstern, który po dwóch ciężkich upadkach w sezonie wrócił na skocznię.381 W trakcie pierwszej serii jeden z faworytów do medalu, Severin Freund, upadł podczas skoku na 99,5 metra. Dobry skok oddał Noriaki Kasai. Peter Prevc, przedostatni skoczek, wylądował na 102,5 metra, w dobrym stylu. Ostatnim zawodnikiem serii był Kamil Stoch. Marek Rudziński ocenił, że to ostatni akt pierwszej serii. Operator najpierw pokazał, jak polscy kibice gorąco dopingują skoczka. Kiedy Kamil Stoch siedział na belce, skupiony, Włodzimierz Szaranowicz stwierdził, że ma dokonać tego, czego nie udało się samemu Adamowi Małyszowi. Ten skok miał decydować o wielu rzeczach.382 Po wylądowaniu Stocha na 105,5 m Szaranowicz wykrzyczał, że jest świetnie, Kamil zaś wykonał charakterystyczny gest zwycięstwa. Szaranowicz ocenił, że Kamil „odpalił rakietę”. Marek Rudziński wskazał też na wysokie noty za styl Kamila. O 6,2 punktu wyprzedzał drugiego Bardala. Włodzimierz Szaranowicz porównał ten skok do skoku Małysza z Sapporo z 2007 roku, gdzie Orzeł z Wisły na normalniej skoczni też oddał tak wyraźnie dłuższy od innych skok (Szaranowicz ocenił, że wtedy Małysz zniszczył rywali383). Przypomniał też, że wtedy Adama nosili na ramionach Simon Ammann i Thomas Morgenstern, po czym zadał pytanie, kto dziś będzie nosił Kamila Stocha. Ocenił, że na razie jesteśmy uniesieni.384

380 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13953351/skoki-narciarskie-m-normalna-skocznia-konkurs- indywidualny-seria-1, dostęp na 16.04.2014. 381 Tamże. 382 Tamże. 383 Por.: https://www.youtube.com/watch?v=NUKgFIvnhSA, dostęp na 16.04.2014. 384 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13953351/skoki-narciarskie-m-normalna-skocznia-konkurs- indywidualny-seria-1, dostęp na 16.04.2014.

131 Oprócz Kamila Stocha do drugiej serii weszli też Maciej Kot (7. miejsce) i Jan Ziobro (9.). Marek Rudziński ocenił, że prowadzenie Stocha jest czymś pięknym i wspaniałym, a tym skokiem Kamil uzyskał sporą przewagę psychiczną.385 Druga seria rozpoczęła się 20 minut później. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że są w euforii, a wiadomością dnia, jak na ten moment, jest prowadzenie Stocha. Przypomniał też miejsca innych zawodników i ich straty do Kamila. Komentatorzy ocenili, że powtarza się sytuacja z Val di Fiemme – zwłaszcza w stosunku do Prevca i Stocha, i nie mieliby nic przeciwko, gdyby zakończyło się tak, jak konkurs na dużej skoczni na Mistrzostwach Świata.386 Kilkukrotnie powtarzali informację o tym, że Kamil prowadzi. Zastanawiali się też nad szansami medalowymi w konkursie drużynowym. Marek Rudziński ocenił, że jeśli warunki będą stabilne, Kamil Stoch zdobędzie medal. W trakcie relacji mało było przebitek na Kamila.387 Napięcie przy ostatniej 10 rosło coraz bardziej. W ostatniej trójce pierwszy skakał Peter Prevc. Skoczył 99 metrów. Po jego skoku Szaranowicz powiedział, że zostają tylko dwaj mistrzowie świata z Predazzo – Kamil Stoch i . Ich skoki miały być najważniejsze dla całego konkursu. Bardal, mistrz z normalnej skoczni, skoczył 98,5 m i przegrał z Prevcem. Marek Rudziński po tym skoku stwierdził, że złoto będzie biało-czerwone. Włodzimierz Szaranowicz uspokajał go, ale z nieukrywanym podnieceniem w głosie. Biało-czerwoną określił szachownicę na kasku Stocha, będącą symbolem naszych lotników. Porównał, że w skokach jest mistyczna tajemnica lotu.388 Po wylądowaniu Stocha na 103,5 metra Włodzimierz Szaranowicz wybuchnął wielką radością389 (na nagraniu z kabiny komentatorskiej można zobaczyć, jak z wrażenia podrywa się w górę, a jego krzesło spada w dół.390 W tle zaś można usłyszeć okrzyki komentatora Polskiego Radia, Tomasza Zimocha391). Równolegle złoty skok Stocha w Studiu oglądał Adam Małysz wraz z Rafałem Kotem i Maciejem Kurzajewskim. Już po

385 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13953351/skoki-narciarskie-m-normalna-skocznia-konkurs- indywidualny-seria-1, dostęp na 16.04.2014. 386 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13953745/dyscypliny/skoki-narciarskie/multimedia/skoki-narciarskie-m- normalna-skocznia-konkurs-indywidualny-seria-2/, dostęp na 16.04.2014. 387 Tamże. 388 Tamże. 389 Tamże. 390 Źródło: http://www.sport.pl/soczi2014/10,134682,15486250,Szaranowicz_komentuje_tak_zywiolowo__ze_w_studiu _fruwaja.html, dostęp na 16.04.2014. 391 Do odsłuchania: https://www.youtube.com/watch?v=XjTPU3cdavA, dostęp na 16.04.2014.

132 wyjściu z progu Orzeł z Wisły wiedział, że Stoch poleci daleko, zaś po jego wylądowaniu w studiu wybuchła wielka radość.392 Tymczasem w relacji głównej był pokazywany cieszący się Kamil Stoch. Włodzimierz Szaranowicz przywołał zwycięstwo Fortuny z 1972 roku. Z gratulacjami do Kamila podbiegł Maciej Kot i Jan Ziobro. Włodzimierz Szaranowicz cieszył się, mówił, że można zwariować ze szczęścia. Marek Rudziński ocenił, że Kamil nie pozostawił żadnych złudzeń rywalom. Dostał jedną 20, co uznano za wyznacznik mistrzostwa olimpijskiego. Chwalili jego styl, ale też to, jak wytrzymał ten skok. Marek Rudziński zaznaczył, że przewaga Stocha na tej skoczni jest gigantyczna. Na powtórce pokazano też ujęcie Petera Prevca oglądającego skok Kamila – jego mina mówiła wszystko.393 Maciej Kot i Jan Ziobro wzięli Kamila na ramiona. W euforii Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że Polska drużyna ma szansę w konkursie drużynowym, bo wszyscy są mocni.394 Podczas dekoracji kwiatowej Marek Rudziński nazwał te zawody spektaklem jednego aktora – Kamila Stocha. Przewaga, z jaką wygrał, nie zdarza się często. Włodzimierz Szaranowicz dodał, że zrobił to pięknie, stylistycznie, że jego passa od Val di Fiemme trwa ciągle. Marek Rudziński ponownie zauważył, że całe podium jest kontynuacją tamtych mistrzostw. Prevc został nazwany bardzo groźnym rywalem Polaka. Kamil po wejściu na podium podskoczył z uśmiechem. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że jest to szczęście, ale też jest to moment zadumy - ile go to wszystko kosztowało. Ocenił, że w ostatnich dwóch sezonach nastąpiło przyśpieszenie w karierze Stocha. Przypomniał też, że wiele osób prorokowało koniec skoków narciarskich w Polsce po tym, jak odszedł Adam Małysz, jednak ten medal udowadniał błędność tej tezy. Stwierdził, że nie byłoby tego sukcesu, gdyby nie Adam Małysz.395 Po dekoracji kwiatowej Kamil Stoch na chwilę zasłabł w trackie drogi na konferencję prasową.396 Po zawodach Kamil Stoch udzielił wywiadu TVP. Powiedział, że jest bardzo szczęśliwy. Podziękował tym, bez których by nie osiągnął tego sukcesu – nie wymieniał ich z imienia i nazwiska, gdyż te osoby wiedziały, o kim mówi. W trackie konkursu czuł się bardzo dobrze, jednak przyznał, że rano obudził się w stanie podgorączkowym i rozważał rezygnację z zawodów. Na szczęście sztab lekarski pomógł mu powrócić do

392 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=5QZ6JuxCFnk, dostęp na 09.05.2014. 393 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13953745/dyscypliny/skoki-narciarskie/multimedia/skoki-narciarskie-m- normalna-skocznia-konkurs-indywidualny-seria-2/, dostęp na 16.04.2014. 394 Tamże. 395 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13953811/pierwsza-dekoracja-kamila-stocha, dostęp na 16.04.2014. 396 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13958994/kamil-stoch-zaslabl-po-dekoracji-kwiatowej, dostęp na 16.04.2014.

133 formy. Ocenił, że bardzo ważne jest mentalne przygotowanie do tego typu zawodów. Z uśmiechem na twarzy stwierdził, że już nie może się doczekać otrzymania medalu. Zapytany o kask stwierdził, że chciał mieć go na tych igrzyskach i że ten symbol bardzo mu pomógł. Stwierdził przy tym „no ma się tych dobrych lotników, no nie Polsko?”. Dziennikarz Heller zapytał, czy będą z Jankiem Ziobrą (z którym razem mieszkali w pokoju) świętować, na co Kamil, że będzie ciężko usnąć, ale też nie zapominają, ze mają cały czas robotę do wykonania i że są kolejne konkursy.397 Wypowiadał się również trener Kamila, Łukasz Kruczek. Ocenił dzień jako szalony – zwłaszcza po początkowej informacji o chorobie Kamila. Co do skoków Kamila stwierdził, że znokautował rywali. Zdradził, że ich taktyka wyglądała tak, by w pierwszej serii skoczyć jak najdalej i wyraźnie prowadzić nad rywalami („odpalić bombę”). Ocenił, że nie mieli pecha, który do tej pory za nimi krążył. Pochwalił innych zawodników. Stwierdził, że na drugą serię wprowadzali korektę do skoków, gdyż nie były one idealne.398 Adam Małysz po zawodach stwierdził, że skoki Kamila były perfekcyjne. Potwierdził, że obstawiał od początku, że głównym faworytem jest Kamil. Przyznał, że spodziewa się medalu dla drużyny (tylko zależy, w jakiej formie będzie Piotr Żyła).399 Jan Ziobro był szczęśliwy z sukcesu Kamila. Przyznał, że jest jego najlepszym przyjacielem. Potwierdził, że Kamil przypieczętował tym skokiem swoją klasę.400 Złoty medal wręczyła Kamilowi Stochowi Irena Szewińska.401 Po dekoracji skoczek udzielił kolejnego wywiadu TVP. Przyznał w nim, że oczekiwania były wielkie i wiele pracy go ten medal kosztował. Zadedykował go swojej rodzinie – stwierdził, że bez nich nie byłoby go tutaj, w tym miejscu. Przyznał, że koledzy z ekipy zeszłej nocy przygotowali im ciekawe powitanie i że spać poszedł o 5 rano. Potwierdził, że problemy zdrowotne już przechodzą, lecz jeszcze trochę będzie dochodził do siebie (nazwał je drobną usterką techniczną). Na wspomnienie słynnego wywiadu w wieku 12 lat bardzo się speszył – mówił, że ogląda to z sentymentem, ale troszkę się tego wstydzi. Był zaskoczony faktem, że FC Liverpool, jego ulubiony zespół piłkarski, złożył mu gratulacje za pomocą

397 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13954028/stoch-dla-tvp-nie-wiedzialem-czy-w-ogole-wystartuje, dostęp na 16.04.2014. 398 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13953920/kruczek-kamil-byl-klasa-sama-dla-siebie, dostęp na 16.04.2014. 399 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13954595/malysz-dla-sporttvppl-skoki-kamila-byly-perfekcyjne, dostęp na 16.04.2014. 400 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13953892/ziobro-o-stochu-bedzie-nam-trudno-zasnac, dostęp na 16.04.2014. 401 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13961732/kamil-stoch-z-olimpijskim-zlotem-zobacz-dekoracje, dostęp na 16.04.2014.

134 Twittera. Przyznał, że dzięki temu, że oglądał ich ostatni mecz, sam był bardziej zmotywowany do walki. Ocenił, że zaszczytem jest dla niego przyjmować gratulacje od jego kolegów z kadry i rywali. Dowiedział się, że 11,42 mln402 osób oglądało jego finałowy skok. Podziękował kibicom, którzy zawsze w nich wierzą. Wywiad zakończył stwierdzeniem, że walczymy dalej.403 Średnia oglądalność konkursu wyniosła 9,41 mln osób.404

4.3.2.3 Konkurs na skoczni dużej – HS140 Po konkursie na normalnej skoczni zawodnicy rozpoczęli przygotowania do zmagań na dużym obiekcie. Polskie media stawiały coraz częściej pytanie, czy Kamil Stoch jest w stanie zdobyć kolejny złoty medal. Dzień przed pierwszymi treningami na skoczni normalnej odbyły się pierwsze zawody indywidualne w skokach pań405 (pierwszą mistrzynią olimpijską została Niemka przed Austriaczką Danielą Iraschko- Stolz i Francuską Coline Mattel406). Kamil Stoch wydawał się być w tym momencie najważniejszym z kandydatów do medalu, co było bardzo podkreślane przez media.407 Treningi rozpoczęły się w środę, 12 lutego 2013 roku; zostały przeprowadzone dwie serie treningowe. W pierwszej najlepszy był Severin Freund, Stoch zajął zaś 4. miejsce. Chwilę potem przeprowadzono drugą serię. W niej najdalej skoczył Słoweniec Peter Prevc. Kamil Stoch zajął 8. lokatę, jednak jego skok zakończył się upadkiem, po którym nie podnosił się z zeskoku. Przez chwilę miał wokół siebie ekipę medyczną. W końcu opuścił zeskok o własnych siłach, ale z ręką na temblaku.408 Informacja ta stała się jedną z głównych w polskich mediach tego wieczoru. Między innymi w TVN24 pojawiła się specjalna belka:

402 Por.: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/11-4-mln-widzow-ogladalo-w-tvp1-triumf-kamila-stocha, dostęp na 24.04.2014. 403 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13962779/stoch-ten-medal-ma-niesamowita-wartosc, dostęp na 16.04.2014. 404 Źródło: http://s.v3.tvp.pl/repository/attachment/b/1/3/b13d7aa97d405dfa40870520fce36a111393411913893.pdf, dostęp na 24.04.2014. 405 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17264, dostęp na 17.04.2014. 406 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17271, dostęp na 17.04.2014. 407 Por.: http://sport.tvp.pl/soczi/13976608/operacja-o-kryptonimie-duza-skocznia, dostęp na 17.04.2014. 408 Źrodło: http://sport.tvp.pl/soczi/13991483/pechowy-trening-kamila-stocha-polak-zaliczyl-upadek, dostęp na 17.04.2014.

135

Zdjęcie 52 Belka informacyjna kanału TVN24/źródło: https://www.facebook.com/naglowki.

Wkrótce po upadku Kamil Stoch udzielił wywiadu TVP. Jak się okazało, nie doznał żadnej kontuzji w wyniki upadku, tylko trochę się poobijał. Zawodnik tryskał humorem. Wyjaśnił, że popełnił błąd przy lądowaniu i dlatego upadł.409 Łukasz Kruczek oceniał, że zawiniły warunki na skoczni, przede wszystkim śnieg.410 Kamil Stoch wrócił do skakania już następnego dnia. W trzech seriach treningowych był kolejno 1., 2. i 3.411 Kamil w wywiadzie ocenił, że całkiem normalnie mu się skakało i był to jego kolejny dzień pracy. „Zdrowie pozwala, więc czemu miałby leżeć” stwierdził. Z uśmiechem na twarzy przyznał, że wczoraj ze skocznią nie zrozumieli się w jednej kwestii, ale teraz ich relacje są już dobre, „znacznie lepsze niż z mniejszą siostrą”, czyli skocznią normalną. Przyznał, że łokieć jeszcze boli, na szczęście sztab medyczny daje sobie z tym radę. Został też zapytany o złoto Justyny Kowalczyk, która zdobyła medal w ten sam dzień, w biegu na 10 kilometrów stylem klasycznym, biegnąc ze złamaną stopą. Stoch ocenił, że Justyna jest „przehimenką” (He-Man – popularna postać dzielnego woja z serii zabawek oraz filmów animowanych412) i bardzo wyraźnie pokonała swoje rywalki. Ocenił, że ze swoim urazem biegła „ciach-ciach-ciach, dziękujemy bardzo, można jechać do domu”. Pogratulował jej i stwierdził, że Polak potrafi.413 Kolejnego dnia odbyły się kwalifikacje do konkursu. W kadrze Polski Łukasz Kruczek dokonał zmiany i Dawida Kubackiego zastąpił Piotr Żyła. Kamil Stoch skakał tylko w serii próbnej przed kwalifikacjami, wygrywając ją.414 Kwalifikacje wygrał

409 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13992076/stoch-dla-tvp-troche-boli-lokiec-ale-to-nic-powaznego, dostęp na 17.04.2014. 410 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/13992395/kruczek-o-upadku-stocha-zawinil-snieg, dostęp na 17.04.2014. 411 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17285, dostęp na 17.04.2014. 412 Źródło: http://www.nostalgia.pl/heman/, dostęp na 17.04.2014. 413 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14005511/stoch-o-kowalczyk-mistrzostwo-w-kazdym-calu, dostęp na 17.04.2014. 414 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17293, dostęp na 17.04.2014.

136 ponownie Austriak Michael Hayböck, do konkursu weszli zaś wszyscy Polacy. Przed zawodami, jako niespodzianka od sponsora, w wiosce pojawiła się żona Kamila.415 Zawody odbyły się 15 lutego 2014 roku. Tego samego dnia, kilka godzin wcześniej, niespodziewanie panczenista Zbigniew Bródka zdobył złoty medal w biegu na 1500 metrów.416 Włodzimierz Szaranowicz tuż przed zawodami przyznawał, że ma trzech faworytów – Kamila Stocha, Petera Prevca i Severina Freunda. Przyznał, że gdyby Kamilowi udało się zdobyć złoty medal, byłby trzecim zawodnikiem w historii, który zdobył dwa złota na jednych igrzyskach. Jednak stwierdził, że nie chce nakładać na niego ciężaru i niech skacze tak, jak uważa i tak, jak sprawia mu to radość.417 Przed konkursem skoków miała się odbyć seria próbna, która jednak nie doszła do skutku (z powodu silnego wiatru), zaś konkurs został przesunięty o 15 minut.418 Konkurs był komentowany przez Włodzimierza Szaranowicza i Marka Rudzińskiego. Powitali oni widzów pytaniem, czy ten dzień będzie najlepszym polskim dniem w 90-letniej historii Igrzysk Olimpijskich – wcześniej Zbigniew Bródka zdobył złoto, teraz pora na Kamila. Szaranowicz ocenił, że dziś magia sportu pokrywa się z magią skoków i że skoki mają w sobie wielka tajemnicę – wszystkie przewidywania, plany, może zmienić jeden podmuch wiatru. Jednak zaznaczył, że najważniejsze leży po stronie skoczków i ich przygotowania. Miał również nadzieję, że ten wieczór zostanie w pamięci widzów. Zapewnił, że historia będzie się dziać na ich oczach. Marek Rudziński wprowadził widzów do tematu serii treningowej przerwanej przez wiatr oraz do tego, że pierwsza seria zostanie opóźniona z powodu wiatru (o 15 minut). 419 W oczekiwaniu na nią w studio TVP Maciej Kurzajewski i Rafał Kot omawiali wydarzenia dnia (złoto Bródki). W kontekście konkursu wyrazili przekonanie, że dobrze by było, żeby wiatr był równy dla wszystkich i nie było wypaczeń w wynikach.420 Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że szansę na złoto mają takie osoby jak Kamil Stoch, Peter Prevc, Severin Freund, Noriaki Kasai, Andres Bardal i Gregor Schlierenzauer. Komentarz do zawodów znów był pełen odwołań do przeszłości poszczególnych zawodników. Podczas skoku Piotra Żyły Szaranowicz przypomniał, że jeszcze przed Igrzyskami Olimpijskimi Łukasz Kruczek oceniał, że właśnie ten zawodnik jest najbliżej

415 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17294, dostęp na 17.04.2014. 416 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14026344/matko-przenajswietsza-co-tu-sie-dzieje, dostęp na 17.04.2014. 417 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14016594/scenariusz-szaranowicza-o-zloto-powalczy, dostęp na 17.04.2014. 418 Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17305, dostęp na 17.04.2014. 419 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14028265/skoki-narciarskie-m-konkurs-indywidualny-na-duzej-skoczni-i- seria, dostęp na 17.04.2014. 420 Tamże.

137 szans na medal (skok, niestety, tego nie pokazał). Po Żyle skakał Maciej Kot, jego skok był już lepszy. Przy skoku Japończyka na 137,5 metra Szaranowicz zastanowił się, ile musi skakać czołówka, by prowadzić w zawodach. Warunki pod koniec pierwszej serii były zmienne, część zawodników miała wiatr pod narty, inni z tyłu skoczni. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że nie będzie to dobra sytuacja dla najlepszych. W trakcie skoku Severina Freunda Szaranowicz przejęzyczył się – chciał powiedzieć, że Niemiec był przed Igrzyskami dwa razy w Willingen za Kamilem, powiedział, jednak, że za Adamem Małyszem. Marek Rudziński go poprawił; potem dodał, że Niemiec skacze ładnie stylowo i jest w tym wymiarze „kopią Kamila Stocha”. Podczas skoku Noriakiego Kasai Szaranowicz nazwał go ostatnim z wielkiej generacji skoczków japońskich. Przypomniał to, że razem z innymi wielkimi skoczkami z kraju kwitnącej wiśni zdobył medal na Igrzyskach w Lillehammer (w 1994 roku). Japończyk skoczył na 139 m i objął prowadzenie w konkursie (wyrównując rekord skoczni). Marek Rudziński stwierdził, że wielcy, nie patrząc na warunki, pokazują swoimi skokami klasę. Po Japończyku skakał Prevc. Marek Rudziński nazwał go największym rywalem Kamila. Słoweniec skoczył 135 metrów. Ostatnim zawodnikiem był Stoch. Przed jego skokiem operator pokazał głośno kibicujących kibiców z Polski. Włodzimierz Szaranowicz szybko przypomniał jego osiągnięcia. Ocenił, że jest w fantastycznej formie. Znów zadał pytanie, czy wytrzyma tę presję i jakie będzie miał warunki. Kamil oddał kolejny bardzo dobry skok na 139 metrów (zwycięstwo w I serii), Szaranowicz znów wybuchnął radością. Ocenił, że pokazał wielka klasę, dostał wysokie noty za styl (skok był nienaganny). Ocenił, że Stoch jest teraz stylistą, do którego wszyscy chcą równać.421 Przed drugą serią głos zabrali przebywający pod skocznią sekretarz Polskiego Komitetu Olimpijskiego Adam Krzesiński, były hokeista Mariusz Czerkawski i prezes Polskiego Związku Narciarskiego Apoloniusz Tajner. Sekretarz powiedział, że czeka na dwa złote medale jednego dnia. Mariusz Czerkawski, który wcześniej był na meczu hokejowym USA-Rosja, ocenił, że emocje są jednak większe na skoczni niż w hali. Przyznał, że wierzy z Kamila. Sebastian Szczęsny ocenił, że walka między Stochem i Kasai będzie do ostatniej krwi – tak wyrównana. Tajner potwierdził, że te skoki, pomimo

421 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14028265/skoki-narciarskie-m-konkurs-indywidualny-na-duzej-skoczni-i- seria, dostęp na 17.04.2014.

138 tej samej odległości, były zupełnie inne od siebie i że w drugiej serii mogą być jeszcze dalsze próby. Sebastian Szczęsny zapowiedział, że będzie bardzo gorąco. 422 Komentarz Włodzimierz Szaranowicz i Marek Rudziński rozpoczęli od przypomnienia sytuacji po pierwszej serii. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że walka o medale rozegra się miedzy czwórką: Stoch, Kasai, Freund, Prevc. Marek Rudziński przypomniał, że czołówka skakała w podobnych warunkach.423 Dimitry Vassiliev, 25. zawodnik po pierwszej serii, w drugiej skoczył na odległość 144,5 metra, jednak swojego skoku nie ustał (gdyby się udało, to byłby nowy rekord skoczni). W efekcie czego jury zdecydowało o obniżeniu belki startowej (z 33 na 32; przy próbie Gregora Schlierenzauera obniżono zaś do 31). Jan Ziobro oddał drugi dobry skok, Maciej Kot miał problemy w powietrzu. 424 W trakcie relacji komentatorzy przypominali, kto prowadzi i z jaką przewagą (w kontekście słabszych skoków pozostałych Polaków). Włodzimierz Szaranowicz oceniał, że atakującym będzie na pewno Peter Prevc. Przytoczył też historię o tym, że ludzie ze sztabu Noriakiego pytali Polaków, czy by użyczyli Japończykowi rękawiczek do skakania. Z tej historii przeszedł do opisu tego, jak zmiany w sprzęcie wpływają na kariery zawodników, że dla niektórych dawnych gwiazd skoków oznaczają koniec kariery, a tym samym miejsce dla nowych gwiazd – i jako przykład podał właśnie Kamila Stocha. Porównał, że polska ekipa przyjechała nad Morze Czarne, w góry Kaukaz niczym Argonauci po złote runo. Stoch został porównany do Jazona (jak również Justyna Kowalczyk i Zbigniew Bródka). Marek Rudziński zaznaczył, że Kamil ma szansę zostać pierwszym Polakiem, który zdobędzie dwa złota na jednych Igrzyskach.425 Finałowa rozgrywka toczyła się między finałową 4. Prevc skoczył 131 metrów, ale dzięki punktom za wiatr objął prowadzenie. Napięcie u komentatorów wzrastało. Włodzimierz Szaranowicz zadawał pytanie, kto dziś da radę Stochowi. Severin Freund skoczył na 129,5 metra i przegrał medal z Prevcem. Podczas skoku Kasai Marek Rudziński zastanawiał się, czy 40-latek może zostać medalistą olimpijskim - na co skoczek z Japonii osiągajac aż 133,5 metra i wyprzedzając Prevca zdecydowanie odpowiedział. Po skoku Japończyka został tylko Kamil Stoch. Włodzimierz Szaranowicz zwrócił się bezpośrednio

422 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14028282/skoki-narciarskie-m-konkurs-indywidualny-na-duzej-skoczni- ii-seria, dostęp na 22.04.2014. 423 Tamże. 424 Tamże. 425 Tamże.

139 do zawodnika, mówiąc, żeby leciał swobodnie, że jego jest niebo, żeby rozwinął skrzydła wyobraźni i żeby lądował tam, gdzie sobie to wymarzył.426 Przed jego skokiem operator pokazał najpierw Kasaiego, a potem Prevca, niecierpliwie oczekujących na skok Polaka. W momencie skoku, Szaranowicz zapytał, czy po złocie Bródki, będzie też Stocha? W trakcie lotu Kamilem zachwiało nieznacznie, skoczył 132,5 metra. Szaranowicz krzyknął radośnie, ale zaraz w głosie pojawiła się niepewność, gdyż Kamil lądował na granicy tego skoku, jaki powinien oddać, by prowadzić. Sam zawodnik po skoku nie cieszył się. Rozpoczęło się nerwowe oczekiwanie na wynik, w czasie którego pokazano m.in. zniecierpliwioną żonę Stocha wśród publiczności oraz trenerów nerwowo wyczekujących na podliczenie punktów. Komentatorzy próbowali samodzielnie przeliczać punkty.427 W momencie ukazania się wyniku, operator pokazywał Kasaiego. Uśmiechnięty Japończyk widząc, że to Kamil Stoch wygrał, trochę się zasmucił. Komentatorzy eksplodowali gromkim okrzykiem. Rywale pogratulowali Kamilowi. Ponownie Maciej Kot i Jan Ziobro wzięli Kamila na ramiona. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że z taką łatwością polscy sportowcy zdobywali medale na Igrzyskach, jakby to było rutyną dla nich. Przypomniał, że tylko dwóch zawodników w historii zdobywało dwa złote medale na jednych Igrzyskach – Matii Nykänen i Simon Ammann. Stwierdził „Kamilu, jesteś bogiem, jesteś wielki”. Przypomniał, że Stoch osiągnął to, co się nie udało Adamowi Małyszowi. Przypomniał też słowa Apoloniusza Tajnera, który po zakończeniu kariery przez Małysza mówił, że Kamil będzie w Sochi walczył o złote medale. Marek Rudziński ocenił, że Stoch przeszedł tym wyczynem do wielkiej historii.428 Podczas ceremonii kwiatowej Szaranowicz powiedział, że w ten sposób Kamil zakończył swój lot ku wielkości. Przed wejściem na podium Stoch przez chwilę stał spokojny, z zamkniętymi oczami. Dopiero na podium wzniósł ręce w geście zwycięstwa. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że Kamil zmężniał, dojrzał to takich sukcesów, jest waleczny i nie dał sobie odebrać tego medalu. Stoch ruszył w pogoń za Małyszem w sposób nieprawdopodobny – w Predazzo, a teraz na Igrzyskach potwierdził to.

426 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14028282/skoki-narciarskie-m-konkurs-indywidualny-na-duzej-skoczni- ii-seria, dostęp na 22.04.2014. 427 Tamże. 428 Tamże.

140 Transmisji towarzyszyły łączenia się z Zębem, gdzie na żywo wieś kibicowała Kamilowi. Wśród kibiców pojawił się też i premier RP, Donald Tusk. 429 Po konkursie Kamil Stoch zastanawiał się, czy to się dzieje naprawdę, czy mu się śni. Wyglądał na mocno zaskoczonego tym, że po tych skokach udało mu się uzyskać taki wynik. Drugi ocenił jako katastrofę. Przyznał, że w tym konkursie denerwował się bardziej niż przy pierwszym, ale że starał się skakać normalnie. Przyznał, że popełnił kilka błędów, zwłaszcza w tym drugim skoku, ale skwitował to „wygrałem zawody – wolno mi”. Ocenił, z uśmiechem, że nie powinno się tak długo trzymać w niepewności zawodników (nawiązując do pokazania ostatecznych wyników). Zażartował, że chyba organizatorzy chcą im skrócić życie. Pogratulował Bródce złota, stwierdził „że fajnie będzie się z nim spotkać następnego dnia na dekoracji medalowej”. Przyznał, że teraz trzeba pochwalić strażaków. Dziennikarz zapytał, czy dedykacje i podziękowania są dla tych samych osób, co po pierwszym konkursie. Kamil jednak zadedykował ten medal żonie, za to że „nie ma go właśnie wtedy, kiedy ona go potrzebuje, że nie ma, kiedy ona chciałaby, żeby był, kiedy by on chciał być”.430 Łukasz Kruczek ocenił, że nadal to brzmi dla niego jak sen, że Kamil pisze osobny rozdział historii. Przyznał, że oczekiwanie na wynik trwało dla niego bardzo długo, jednak po wyświetleniu współczynnika za wiatr wiedział, że jest zwycięstwo. Pierwszy skok Kamila nazwał wyśnionym.431 16 lutego odbyła się dekoracja medalowa Kamila Stocha i Zbigniewa Bródki (złote medale, które otrzymali, posiadały fragmenty meteorytu, który rok wcześniej, 15 lutego 2013 roku, eksplodował nad Czelabińskiem w Rosji). Kamil po spokojnym wejściu na podium uniósł oczy i wzniósł w górę dwa place wskazujące. Na jego twarzy malował się spokój, zmęczenie oraz wielka radość i ulga. Po odebraniu medalu i odśpiewaniu hymnu uniósł krążek jeszcze raz w górę i go pocałował. Komentator Marek Rudziński przytoczył słowa Łukasz Kruczka, który ocenił, że Kamil dokonał czegoś niemożliwego, jednak przed skoczkami nadal dużo pracy na skoczni (i na Igrzyskach, i w Pucharze Świata). Na koniec transmisji Rudziński zasugerował, że jutro też istnieje szansa oglądania polskich skoczków na podium – z powodu konkursu drużynowego na dużej skoczni.432

429 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14028680/zobacz-ceremonie-kwiatowa-z-udzialem-kamila-stocha, dostęp na 23.04.2014. 430 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=nUpI9YJcA9Q, dostęp na 23.04.2014. 431 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14028724/kruczek-ze-lzami-w-oczach-to-jest-jak-sen, dostęp na 23.04.2014. 432 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14035187/kamil-stoch-juz-z-kolejnym-zlotem-zobacz-dekoracje, dostęp na 23.04.2014.

141 Po ceremonii Włodzimierz Szaranowicz przeprowadził wywiad z Kamilem. Zapytał o wzniesie oczu w górę na początku dekoracji. Stoch odpowiedział, że to było podziękowanie dla tych, których nie ma już na świecie, a pomogli mu osiągnąć medal i dla samego Pana Boga. Na pytanie o spełnienie odpowiedział, że czuje się spełniony częściowo, wie że jeszcze dużo pracy przed nim, żeby mógł się w pełni poczuć spełnionym jako człowiek i sportowiec. Ocenił, że szczęście może męczyć. Na pytanie o to, czy medale go zmieniły, odpowiedział, że nie, że stara się być tym Stochem, co przed Igrzyskami i że potem też chce taki być. Szaranowicz zapytał, czym jest lot dla Kamila. Ten odpowiedział, że jest czymś niezwykłym, czymś, co stara się celebrować jak najdłużej. Lot nazwał nagrodą za to, co robi na treningu, za wysiłek. Przyznał, że czuje się zaszczycony, będąc jednym z nielicznych zawodników, którzy zdobyli dwa złote medale na jednych Igrzyskach. Wie, że musiał sobie na to sam zapracować i nikt mu tego za darmo nie dał. Podziękował całemu sztabowi szkoleniowemu, najbliższym. Włodzimierz Szaranowicz przytoczył wyniki oglądalności poprzedniego konkursu, po czym zadał pytanie, czy Kamil wyobraża sobie, że ktoś porzuca swoje zajęcie i idzie oglądać skoki Stocha. Kamil zażartował, że ma nadzieję, że później nie każą mu za to oddać. Podziękował takim widzom, którzy nie tylko jego oglądali, ale też kolegów z kadry. Włodzimierz Szaranowicz stwierdził, że jego nazwisko jest już wielkie w sporcie. Stoch przyznał, że zawsze o tym marzył, żeby zapisać się w historii, żeby po zakończeniu kariery ktoś o nim wspomniał. Dziennikarz zapytał, czy Kamil czuje się sukcesorem Marusarza, Fortuny, Małysza, ludzi, którzy tworzyli legendę skoków. Stoch odpowiedział, ze każdy zawodnik tworzy swoją własną legendę, pisze ją najlepiej jak potrafi i że każda historia powinna mieć rozdział w tej wielkiej księdze. Szaranowicz zapytał o gest Kamila w Planicy w 2011 roku, gdzie zdjął kapelusz przed Małyszem. Stoch odpowiedział, że zrobił to, co mu przyszło do głowy. Dodał, że Adam zrobił wiele w swoje karierze i że mu się to należało. Szaranowicz zapytał, czy szachownica na kasku dała mu moc. Kamil potwierdził. Dziennikarz zapytał, czy w konkursie drużynowym Kamil poprowadzi zespół do medalu. Opowiedział, że ich nie trzeba prowadzić, wystarczy, że w siebie uwierzą, będą skakać normalnie i robić swoją pracę, nie starać się nikomu nic udowadniać. Włodzimierz Szaranowicz na koniec złożył Kamilowi gratulacje od wszystkich Polaków, kibiców.433

433 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14036447/stoch-dla-tvp-zawsze-marzylem-zeby-przejsc-do-historii, dostęp na 23.04.2014.

142 O medalu Stoch wypowiedział się, że jest to dla niego symbol (nie zastanawia się nad kawałkiem meteorytu w nim zawartym).434 Średnia oglądalność drugiego konkursu wyniosła 11,22 mln widzów. Najwyższa była podczas drugiego skoku Kamila (13,62 mln osób).435

4.3.2.4 Konkurs drużynowy – HS140 W czasie, gdy Kamil Stoch odbierał drugi złoty medal, na dużej skoczni trwały treningi przed zawodami drużynowymi, które miały odbyć się 17 lutego 2014 roku. Już po konkursie indywidualnym stawiano tezy, że nasi skoczkowie mogą powalczyć o medal w drużynie. W czasie treningów trener Łukasz Kruczek oceniał swoich podopiecznych, by wybrać czwartą osobę do składu: Kamil Stoch, Maciej Kot, Jan Ziobro. O miejsce rywalizowali Piotr Żyła i Dawid Kubacki, którzy tylko skakali w treningu (można je było oglądać na TVP INFO, komentował je Stanisław Snopek436). Wybór padł na Piotra Żyłę. Wśród faworytów stawiono drużyny Niemiec, Japonii, Słowenii, Austrii, Polski i Norwegii.437 Konkurs był transmitowany przez TVP 1, komentowany, tak jak poprzednie, przez Włodzimierza Szaranowicza i Marka Rudzińskiego. W TVP INFO, a także w czasie przerw w zawodach, były połączenia z miejscowościami rodzinnymi poszczególnych zawodników – Zębem, Zakopanem, Wisłą i Spytkowicami. Na początku przekazu Włodzimierz Szaranowicz zapytał, czy Polska drużyna pójdzie za ciosem i zdobędzie medal drużynowy, pierwszy na Igrzyskach Olimpijskich. Przypomniał sukces z Predazzo (skład był w ¾ ten sam). Stwierdził, że do walki Polaków poprowadzi ambasador lotnictwa polskiego, dwukrotny złoty medalista, Kamil Stoch. Przypomniał główną zasadę w konkursach drużynowych – nie zepsuć żadnego z 8 skoków. Jednak nie będzie łatwo, gdyż oprócz Polaków było 5 innych silnych zespołów (w zawodach miało startować aż 12 drużyn, z czego do drugiej serii wejście miało 8 najlepszych). Polacy mieli startować w kolejności Kot – Żyła – Ziobro – Stoch. Przed zawodami odbyła się seria próbna, gdzie najlepszy wynik osiągnął Kamil – 138 metrów; inni Polacy też oddali dobre skoki. Komentatorzy oceniali, że najpewniejsi

434 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14036922/tak-wyglada-kosmiczny-medal-kamila-stocha, dostęp na 23.04.2014. 435 Źródło: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/13-6-mln-widzow-obejrzalo-zloty-skok-kamila-stocha, dostęp na 24.04.2014. 436 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14034830/skoki-narciarskie-konkurs-druzynowy-m-trening-i-seria, dostęp na 23.04.2014. 437 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14037362/olimpijski-wieczor-16-lutego, dostęp na 23.04.2014.

143 w drużynie są Stoch i Ziobro, potem Kot i niepewny Żyła. Jako faworytów wskazywano Słoweńców, którzy od kilku konkursów wygrywali zawody. Pierwszy skok oddał Maciej Kot, na 131,5 metra. Po pierwszej grupie skoczków Polska zajmowała 5. miejsce, prowadziła Norwegia. Komentatorzy przytoczyli też wypowiedź, jak inni mówią o Stochu – że jest Polską rakietą. W drugiej grupie kluczowy był skok Piotra Żyły – skoczył 121 metrów, co było słabym wynikiem. Po drugiej serii Polska spadła na miejsce 7., prowadziła Norwegia przed Niemcami. Przed 3. grupą komentarzy ocenili, że mamy dwóch najmocniejszych zawodników jeszcze przed sobą, którzy mogą nam pomóc zdobyć punkty i poprawić miejsce. Ocenili jednak, że będzie to ciężkie zadanie i duża odpowiedzialność spada na nich. Jan Ziobro oddał skok na 131,5 metra, czym trochę poprawił wynik biało-czerwonych. Po jego skoku Polska awansowała na 6. miejsce i zmniejszyła dystans do liderów. W ostatniej grupie miał skakać lider kadry, Kamil Stoch. Po skoku w treningu nadzieja na dobry, daleki wynik była duża, zwłaszcza w przekonaniu komentatorów. Przed jego skokiem Marek Rudziński przypomniał, że Kamil jest jak zwykle skoncentrowany, jak zwykle przygotowany i że będzie walczył, by jak najwięcej wnieść do drużyny. Skok niestety okazał się słabszy, niż komentatorzy oczekiwali. Stoch skoczył 130,5 metra i było widać, że nie jest zadowolony z tej próby. Marek Rudziński stwierdził, że Kamil potrafi się przyznać do błędu, a nie szukać winy w niekorzystnych warunkach. Włodzimierz Szaranowicz ocenił, że skok został spóźniony. Polska wyprzedziła Czechów i Norwegów, była za Japonią. Marek Rudziński doceniła wkład Kamila. Po pierwszej serii Polska znajdowała się na 4. miejscu, prowadziły Niemcy, przed Austrią i Japonią. Zaskoczeniem było odległe miejsce Słowenii, 6. (jednej z pretendentek do medali w tym konkursie). Włodzimierz Szaranowicz obliczył, że Polska do podium traci 10 metrów – co jest wynikiem i dobrym, i złym. Aby się poprawić, zawodnicy musza skakać dalej i liczyć, że rywale będą skakać słabiej. Stwierdził jednak, że nie życzą nikomu tego, bo wygrywać trzeba w uczciwej walce.438 Druga seria rozpoczęła się od przypomnienia sytuacji na klasyfikacji konkursu. Włodzimierz Szaranowicz zapewnił, że Polacy będą atakować podium, jednak strata do Japończyków jest spora. Pierwszy z naszych skakał Maciej Kot i uzyskał 129 metrów. Po tej grupie Polska była na 5. miejscu, z większą stratą do podium. W drugiej serii skakał Piotr Żyła. Jego skok był kluczowy dla dalszej rozgrywki – oddał dobry skok na 132 metry, po którym, jak na niego przystało, cieszył się w charakterystyczny sposób. Ten

438 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14046273/skoki-narciarskie-m-duza-skocznia-konkurs-druzynowy-i-seria, dostęp na 23.04.2014.

144 skok pomógł w klasyfikacji Polsce. Po tej serii nasza reprezentacja zajmowała ciągle 5. miejsce, prowadziła Austria. Przed trzecią serią komentatorzy przypomnieli, z jakimi przewagami wygrywał Kamil Stoch indywidualne zawody. W 3 grupie skakał Jan Ziobro. Zawodnik ze Spytkowic osiągnął 133 metry. Po tej grupie Polska wróciła na 4. miejsce, a prowadzenie objęła drużyna Niemiec (która atakowała podium z dalekiej pozycji). W czwartej grupie zawodnicy skakali w odwróconej kolejności co do zajmowanych dotychczas miejsc. Kamil Stoch miał walczyć z Noriakim Kasai, jednak ważniejsza była obrona 4. miejsca przed Norwegami. Komentatorzy oceniali, że Kamil dał już z siebie niesłychanie dużo na tych igrzyskach. Włodzimierz Szaranowicz powiedział, że ważny jest dobry skok, na pożegnanie z imprezą. Kamil skoczył 135 metrów. Włodzimierz Szarownicz przypomniał, że to przez postawę Kamila pojawiła się nadzieja na walkę o medal w konkursie drużynowym. Po skoku Kasai na 134 metry już było wiadomo, że to Japonia stanie na podium. Na koniec była pasjonująca walka między Austrią a Niemcami. Do momentu pokazania wyniku nie było pewne, kto wygrał. Ostatecznie, o 2,7 punktu konkurs wygrali Niemcy nad Austrią i Japonią. Polska zajęła 4. miejsce, które było najlepszym wynikiem w startach drużynowych biało-czerwonych na Igrzyskach do tej pory. W ocenie komentatorów zabrakło punktów do podium przede wszystkim przez Piotra Żyłę i Kamila Stocha. Marek Rudziński ocenił, że wynik ten odpowiada naszej sile w drużynie – że mamy genialnego skoczka, Kamila, ale drużynę na 3-4 miejsce na świecie.439 Po konkursie okazało się, że gdyby brać pod uwagę tylko wyniki drugiej serii, Polacy wygraliby konkurs440, indywidualnie zaś najlepsi okazali się Peter Prevc, Anders Bardal oraz Kamil Stoch (co ciekawe, żaden z nich nie stanął na podium).441 Po konkursie zawodnicy podzielili się opiniami o konkursie. Jan Ziobro ocenił, że jest to nie lubiane miejsce przez zawodników, ale trzeba dalej walczyć.442 Maciej Kot był bardzo niezadowolony z wyniku, nazywał go wielkim rozczarowaniem, też mówił, że trzeba patrzeć w przyszłość.443 Rafał Kot apelował, by za wynik nie krzyżować Piotra

439 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14046295/skoki-narciarskie-m-duza-skocznia-konkurs-druzynowy-ii- seria, dostęp na 24.04.2014. 440 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14063463/zapomnijmy-o-druzynowce-pamietajmy-zlotego-kamila, dostęp na 24.04.2014. 441 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14056982/do-medalu-zabraklo-dwoch-bombowych-skokow-stocha, dostęp na 24.04.2014. 442 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14047235/ziobro-trudno-nam-sie-pogodzic-z-tym-wynikiem, dostęp na 24.04.2014. 443 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14047439/kot-nie-bede-dobrze-wspominac-tego-dnia-byl-porazka, dostęp na 24.04.2014.

145 Żyłę.444 Kamil Stoch mówił, że trzeba zawsze walczyć do końca, jednak dalej mu było szkoda wyniku. Ocenił, że w pierwszej serii każdy mógł skoczyć lepiej; że tylko Jan Ziobro skakał z całej drużyny tak, jak powinien i że 4. miejsce nie jest tak fajne. Stwierdził, że najbardziej pamięta się te ostatnie konkursy. Widać było, że był zawiedziony wynikiem. Ocenił, że oddał 2, a nie 3 dobre skoki. Dodał, ze każda z drużyn skakała dobrze, ale my mamy młodą drużynę i to jest dobre. Został też zapytany, czy nie boi się „stochomanii”, która wybuchła w Polsce. Stoch na to podziękował całemu sztabowi i kolegom z drużyny. Powiedział, że „stochomanii” się nie obawia i będzie starał się żyć, tak jak żył do tej pory, nie będzie „gwiazdorzyć”. Ocenił, że będzie opuszczał skocznie z niedosytem i że medal byłby super podsumowaniem oraz nagrodą dla drużyny na zakończenie Igrzysk.445 Łukasz Kruczek ocenił, że w tym konkursie trzeba było skakać bezbłędnie, a Polakom zdarzyły się dwie wpadki w pierwszej serii i jedna w drugiej serii. Oceniał, że gdyby zawodnicy skakali na swoim poziomie, mogliby walczyć nawet o wyższe niż 3. miejsce. Zdradził, że przed Igrzyskami marzyli, by przywieść z Sochi przynajmniej jeden medal, nieważne jakiego koloru. Przyznał, że bardziej przeżywał konkurs na skoczni normalnej, który dał im komfort psychiczny w kontekście następnych. Poprosił też o spokój dla chłopaków po Igrzyskach, gdyż jeszcze dużo zostało do zrobienia (Puchar Świata).446 Po zawodach w mediach można było zauważyć długą analizę sytuacji oraz zawód, że nie wyszło.447 Średnia oglądalność konkursu drużynowego wyniosła 8,58 mln osób.448

4.3.2.5 Olimpijskie post scriptum Po Igrzyskach Olimpijskich Kamil Stoch udzielił ponad 20 minutowego wywiadu dla TVP. Przeprowadzającym był Rafał Patyra. Wprowadził skoczka jako bohatera, zaznaczył też, że wywiad był możliwy dzięki życzliwości firmy 4F, sponsora Kamila. W czasie wywiadu Kamil często uciekał wzrokiem.

444 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14047684/kot-czwarte-miejsce-to-historyczny-wynik, dostęp na 24.04.2014. 445 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14047375/stoch-oddalem-dwa-zamiast-trzech-dobrych-skokow, dostęp na 24.04.2014. 446 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14048224/kruczek-nie-bylo-miejsca-na-bledy-a-my-zaliczylismy-dwie- wpadki, dostęp na 24.04.2014. 447 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14056982/do-medalu-zabraklo-dwoch-bombowych-skokow-stocha, dostęp na 24.04.2014. 448 Źródło: http://s.v3.tvp.pl/repository/attachment/b/1/3/b13d7aa97d405dfa40870520fce36a111393411913893.pdf, dostęp na 24.04.2014.

146 Na początku Patyra ocenił, że Kamil jest człowiekiem ambitnym. Stoch odpowiedział, że sezon był obfity w ważne imprezy sportowe, ale jeszcze kolejne czekają. Powiedział, że nie może zapewnić, że jest nie do zatrzymania, że trzeba walczyć, sięgać po swoje. Przyznał, że będzie starał się pozostać tym, kim był wcześniej, normalnie wykonywać swoją pracę. Cieszy się, że może sprawiać radość innym, wykonując swoją pracę (również z radością). Jeśli by się zmienił, to prosił, by mu o tym powiedzieć. Zdaje sobie sprawę, że po Sochi będzie musiał odnaleźć się w trochę innej rzeczywistości, niż dotychczas. Ocenił, że po tych konkursach czuje się tak jak po każdych innych. Czas odpoczynku chce spędzić z rodziną (3 dni do kolejnego wyjazdu), wynagrodzić im trochę swoja nieobecność. Czuje zastrzyk pozytywnej energii. Zapytany, czy już się przyzwyczaił, że ludzie mówią do niego mistrzu, odpowiedział, że woli, by mówiono do niego jak dawniej, po imieniu – Kamil i Wiktor. Zapytany o presję i oczekiwanie kibiców na kolejne sukcesy odpowiedział, że ma wiele osób, które go wspierają, na przykład żona, sztab szkoleniowy, rodzice, siostry, przyjaciele. Cieszy go fakt, że była wysoka oglądalność zawodów, że dzięki temu skoki dalej mogą być w TVP a sukcesy mogą pomóc młodym zawodnikom. Przyznał, że można coś osiągnąć, jeśli w coś się mocno wierzy. Nawiązał do Boga i tego, że zsyła dobrych i pomocnych ludzi na jego drodze. Podziękował im za to. Wspomniał o teorii wizualizacji, którą stosują razem z żoną – o wyobrażaniu sobie danego trofeum u nich w domu. Zapytany o to, że często po nim nie widać emocji opowiedział, że one są, a pozory mylą. Pytany o moment, kiedy się denerwował w Sochi, przyznał, że w dzień pierwszego konkursu, kiedy bał się, że choroba uniemożliwi mu start. Padło pytanie o kask, czy też pomógł walczyć ze stresem. Stoch opowiedział, że tak, że był to element zaskoczenia rywali. Na pytanie, czy głód skakania u niego zanika, zaprzeczył i zaznaczył, że ciągle jest co poprawiać. Na koniec wywiadu dodał, że do końca sezonu nie będzie miał czasu na różne spotkania, autografy, bo jeszcze ma dużo pracy, ale po nim jak najbardziej.449

449 Źródło: http://sport.tvp.pl/soczi/14093183/kamil-stoch-ekskluzywna-rozmowa-z-mistrzem, dostęp na 24.04.2014.

147 SOCHI 2014

53. 54.

55. 56.

57. 58.

Opisy zdjęć: Zdjęcie 53 Olimpijski kask Kamila Stocha/ https://www.facebook.com/evenementy/photos_stream. Zdjęcie 54 Mina Petera Prevca po finałowym skoku Kamila Stocha na skoczni normalnej/źródło: TVP1. Zdjęcie 55 Radość Kamila Stocha po zdobyciu złota na skoczni normalnej/źródło: olimpiada.interia.pl. Zdjęcie 56 Kamil Stoch wygrywa konkurs na skoczni dużej/źródło: TVP1. Zdjęcie 57 Kamil Stoch z dwoma złotymi medalami/źródło: http://m.gwizdek24.se.pl/. Zdjęcie 58 Kamil Stoch jako bohater memów internetowych/źródło: blogmedia24.pl.

148 ZAKOŃCZENIE

W 2011 roku, w trakcie dekoracji kwiatowej po konkursie drużynowym na dużej skoczni podczas Mistrzostw Świata w narciarstwie klasycznym w Oslo, Włodzimierz Szaranowicz nie komentował tego, co się akurat działo na ekranie, ale odniósł się do decyzji Adama Małysza o zakończenia kariery.450 Była to wypowiedź bardzo emocjonalna, w której komentator w podniosły sposób opowiadał, czym była kariera Orła z Wisły oraz co niosła ze sobą. „Co tydzień siadaliśmy jak do telenoweli” mówił. Nazwał Małysza fenomenem socjologicznym i społecznym, który wygrywał bez układów. Wymienił jego wszystkie zalety, określił go też jako idola kryzysowego, ambasadora wspaniałego skoku cywilizacyjnego do Europy. Stwierdził, że dzięki jego skokom, transmisjom żyliśmy życiem zastępczym, że był powodem wielkiej, zbiorowej radości. W tym momencie głos komentatora załamał się. Po chwili uspokoił się i wyraził nadzieję, że z młodych polskich skoczków wyjdzie nowe pokolenie, które sprawi, że fenomen skoków narciarskich w Polsce nie zginie, że będzie próba kontynuacji sukcesów Adama Małysza. Moja praca stała się poniekąd potwierdzeniem, że tak się stało – właśnie w osobie Kamila Stocha. Jego sukcesy w ostatnich sezonach, w jednym przypadku niepomiernie większe niż Adama Małysza, udowodniły, że skoki narciarskie mają rację bytu w naszym kraju i nadal przyciągają wielu widzów. Jak więc wypada wizerunkowe porównanie obu tych skoczków? Adam Małysz na początku swojej kariery był całkowitym objawieniem. Co prawda odnosił sukcesy już kilka lat wcześniej, jednak były to pojedyncze występy, po których przyszedł regres jego formy. Skutkował on tym, że media, a także i przeciętny widz sportu, zapomnieli o Małyszu. Aż do pamiętnego Turnieju Czterech Skoczni. Nikt nie spodziewał się wtedy aż takiego sukcesu. Nie dziwi więc, że Polska cierpiąca wtedy na brak pozytywnych idoli, ludzi sukcesu, zaczęła gorąco interesować się Orłem z Wisły. U Kamila Stocha nie możemy mówić o kategorii „zaskoczenia”. Już kilka lat przed zostaniem liderem kadry, był nazywany drugim po Małyszu i nadzieją na kolejne sukcesy, kiedy Adam skończy skakać. Kiedy już to się stało, cześć publiki wycofała się z oglądania skoków (bo przecież Małysz już nie skakał - a to właśnie on, a nie dyscyplina, przyciągał ludzi przed ekrany). Pozostała część widzów, która zżyła się ze skokami, liczyła na to, że skoczek z Zębu wypełni lukę po Mistrzu, nawiąże do jego sukcesów oraz że będzie odnosił

450 Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=ERQmsW3bsB0, dostęp na 12.05.2014.

149 większe. Dlatego kolejne zwycięstwa Stocha nie były takim zaskoczeniem. Oczywiście, nikt nie mógł przewidzieć w pełni ich skali, jednak istniało gdzieś w podświadomości widzów przekonanie o tym, że sukces ma nadejść. Kategoria objawienia u Małysza posiada jeszcze jeden aspekt, dotyczący stylu jego skoków i zwycięstw nad rywalami, przede wszystkim w pierwszym analizowanym sezonie. Adam Małysz był wtedy oceniany jako skoczek nie z tego świata. Potrafił nad rywalami wygrywać różnicą często 30 punktów – co jest absolutnym dowodem dominacji. Jego rekordowe skoki w tym okresie były lotami poza granice bezpieczeństwa i wyobrażeń na danych skoczniach. W kolejnych sezonach rywale już byli blisko Polaka, jednak raczej należy to tłumaczyć faktem, że to oni dorównali do jego poziomu niż jego spadkiem formy. Kamil Stoch nie dominował tak wyraźnie w konkursach. Wynika to zapewne z faktu, jak wysoko wyspecjalizowany jest dziś sport i na jak równym poziomie skacze czołówka Pucharu Świata. Nie przeskakuje rywali o tyle punktów, co kiedyś Małysz, jednak były przypadki (jak chociażby konkurs Olimpijski na skoczni normalnej w Sochi) gdzie jego przewaga nad rywalami była deklasująca. Jednak nie było to tak „dominujące” wyniki, jak w przypadku Adama Małysza. Obu skoczkom nie można odmówić niesamowitej klasy w locie oraz wielkiego talentu do dalekich skoków – o czym świadczą ich odległości oraz wysokie noty za styl. Jednak nie sama technika skoku oraz przewaga, z jaką się wgrywa, buduje wizerunek. Bardzo ważnym elementem jest charakter skoczka oraz to, jakie wyznaje wartości. W obu przypadkach podkreślana jest skromność oraz pracowitość. Czy to słuchając wypowiedzi samych skoczków, czy słysząc ich oceny z ust przyjaciół, znajomych, rodziny a także obserwatorów, wyłania się obraz osób oddanych pasji, którzy chcą dobrze robić, to co robią, których interesuje samorozwój oraz osiąganie coraz wyższego poziomu. Jednak nie są tylko i wyłącznie skupieni na zdobywaniu – dostrzegają też inne wartości w życiu, przede wszystkim jest to rodzina (której przez charakter skoków nie mogą poświęcić tyle czasu, ile by chcieli). Sukcesy, które osiągnęli, nie zmieniły ich – nadal pozostali takimi osobami, jak przed tymi wyczynami. Ważne jest też zwrócenie uwagi na sprawy religijne. Adam Małysz wspominał w czasie swojej kariery o silnym przywiązaniu do wiary, jednak to w przypadku Kamila Stocha temat ten był bardziej eksponowany (bardzo często wspominał o Bogu, ważności w swoim życiu religii). Ciekawie wypada wizualne porównanie obu skoczków w badanych okresach. Adam Małysz od razu był skojarzony z wąsem oraz drobną budową ciała. To jeszcze bardziej wzmacniało jego obraz drobnego herosa na skoczniach, który mimo wszystkich

150 przeciwności walczy i w tej walce jest zwycięski. Fakt ten pogłębiał jeszcze kombinezon, w jakim skakał - w badanych sezonach były dopuszczalne w nim duże luzy, dlatego Małysz często wyglądał, jakby jego kombinezon był na niego po prostu za duży. Zaś wąsy Małysza stały się jego znakiem rozpoznawczym. Kamil Stoch nie posiada takiego charakterystycznego atrybutu w swojej fizjonomii. Jest też podobnie zbudowany jak Małysz, drobny i szczupły, jednak ani w przekazie wizualnym, ani w warstwie komentarza ta cecha nie jest podkreślana. Raczej w konstrukcji przekazu można odnieść wrażenie, że Kamil jest sportowcem dobrze zbudowanym, nawet z atletycznym ciałem. Pomocne w tej kreacji są obecnie stosowane kombinezony, będące niezwykle blisko ciała skoczka. Ważnym aspektem są relacje skoczków z mediami. Tutaj pojawiają się duże różnice. Adam Małysz był w kontaktach z mediami bardzo stremowany i spięty, nie potrafił się też dobrze wypowiadać. Zdarzało mu się często uciekać przed wywiadami. Kamil Stoch wypada zdecydowanie lepiej przed kamerami – jego wypowiedzi są bardziej składne, potrafi też zażartować oraz wejść w polemikę z dziennikarzami. Obaj jednak zdają sobie sprawę, że media są ważnym elementem ich pracy i nie mogą się od nich odwracać. Wiedzą też sprawę, jak ciężka potrafi być sława. Doświadczenie Małysza oraz dorastanie w jego cieniu było bardzo przydatne nie tylko dla Stocha, ale całej kadry skoczków – praktycznie wszyscy potrafią sensownie i ciekawie wypowiadać się przed kamerami. Z jednym wyjątkiem - Piotra Żyły. Jednak ta postać jest też ważna w budowaniu wizerunku Stocha (Adam Małysz nie miał obok siebie takiej). Piotr Żyła swoim zachowaniem potrafił odciągnąć uwagę mediów i pozwolić Stochowi w spokoju skupić się na treningach, zwłaszcza w sezonie 2012/2013. Dla Adama Małysza próżno szukać między 2000 a 2002 rokiem kogoś takiego w kadrze narodowej. Inną kwestią związaną z mediami jest obecność skoczków w reklamach w badanych okresach. Małysz był wtedy twarzą kilku różnych kampanii reklamowych, co według ekspertów prowadziło do tego, że jego wizerunek był rozproszony oraz że żaden produkt (za wyjątkiem Red Bulla) nie był mocno powiązany wizerunkowo z Orłem z Wisły. Inaczej wygląda to w kontekście Kamila Stocha. Od kilku lat reklamuje tylko dwie rzeczy – jeden z krakowskich salonów mercedesa oraz sponsora kadry, firmę 4F. Adam Małysz w przekazach z badanych sezonów jawi się jako indywidualista w kontekście drużyny skoczków (za to bardzo mocno akcentuje, że za jego sukcesem stoi wielki sztab trenerski). W konkursach drużynowych w tym czasie, poza Villah, drużyna z Adamem nie zajmowała wysokich miejsc. Najwięcej punktów dla zespołu w takich zawodach zawsze zdobywał Małysz. W przypadku Stocha rola drużyny jest bardziej

151 akcentowana. Przede wszystkim dlatego, że potrafi ona walczyć o wysokie lokaty, nawet o podium. Również poszczególni zawodnicy w nią wchodzący indywidualnie potrafią osiągać wysokie wyniki. Sam Kamil Stoch w częstych wypowiedziach podkreślał jej wagę dla siebie oraz to, że jest dumny ze swoich kolegów, że potrafią osiągać takie wyniki. Ważny jest także aspekt, że Kamil musiał zmierzyć się w zawodach Pucharu Świata z sytuacją, kiedy to jego koledzy wgrywali zawody. Zawsze przyjmował to z wielką radością i bardzo gorąco im gratulował. Adam Małysz w badanych sezonach zaś nigdy nie zetknął się z takim zjawiskiem – pierwszy taki przypadek miał miejsce dopiero w roku 2011, kiedy to Kamil Stoch wygrał konkurs Pucharu Świata w Zakopanem. O wiele silniej w przypadku Adama Małysza wypada powiązanie jego sukcesu z sukcesem całego narodu polskiego. To właśnie on bardziej niż Kamil Stoch zawładnął wyobraźnią kibiców – z tego powodu narodziło się chociażby zjawisko małyszomanii, która wybuchła nagle i trwała przez wiele lat. W przypadku Kamila Stocha już nie widać aż takiego zrywu wśród Polaków. Można to tłumaczyć faktem, że dzięki Adamowi Małyszowi Polacy nauczyli się, co to jest zwycięstwo oraz jak silne emocje temu towarzyszą (wielokrotnie). Po kilku latach kibice zdołali się już do tego przyzwyczaić i teraz zwycięstwa Stocha, równie wielkie, już nie wywołują tak silnych i tak długotrwałych emocji. Polacy też nauczyli dzięki Małyszowi, czym jest porażka. Początkowo, gdy przegrywał, było to dla Polaków przeżycie niemiłe, przez które często oceniali, że Małysz już się skończył i odwracali się od niego. W późniejszych sezonach Orzeł z Wisły nie miał już tak dobrych wyników, jednak z czasem polski kibic nauczył się, co to jest porażka, że ludzie są tylko ludźmi i potrafią przegrywać. Ciągle też w pamięci zbiorowości pozostawały wspaniałe czasy wielkich zwycięstw skoczka z Wisły, które napełniały dumą. W różnych momentach kariery u obu skoczków nastąpił moment przełomowy i miał on inny wydźwięk. U Adama Małysza był to wygrany Turniej Czterech Skoczni. Od tego czasu Małysz zaistniał w świecie skoków oraz prezentował niezmiennie wysoką formę. U Kamila Stocha takim momentem był konkurs indywidualny na Mistrzostwach Świata w Predazzo. Stoch z drugiego miejsca po pierwszej serii spadł ostatecznie na 8. W tym momencie nauczył się, czym jest wielka przegrana i jak trzeba z nią żyć. Bogatszy o to doświadczenie mógł przystąpić do walki o najwyższe trofea i zacząć swój zwycięski pochód ostatnich dwóch sezonów. Ważnym aspektem budowy wizerunku Adama Małysza była kwestia znalezienia dla niego „wroga” – czy to w postaci konkurentów na skoczni, czy też sił, które nie

152 chciały, by Polak wygrywał. W analizowanych sezonach można wskazać dwóch skoczków, których można podciągnąć do kategorii „wrogów” – Martina Schmitta i Svena Hannawalda (obaj są skoczkami niemieckimi). Konkurencja Małysz vs. Niemcy budziła wielkie emocje wśród kibiców, ale także i komentatorów. Jako drugi rodzaj wroga jeden z komentatorów często wskazywał, że niektórym osobom (tak z innych drużyn, ale także z ramienia FIS) nie na rękę jest w taki sposób wygrywający Polak (czego efektem miałby być rzekome oszustwa przy wynikach czy niesłuszna dyskwalifikacja w Kuopio w 2001 roku). Sam Małysz starał się odcinać od tego typu określeń, sam nie szukał wroga na skoczni. Szczególnie z niemieckimi skoczkami starał się żyć w dobrych stosunkach, nie zrzucał też winy na tajemne siły, jeśli w którymś konkursie zajmował gorsze miejsca. W przypadku Kamila Stocha, po analizie dwóch sezonów, nie można mówić o tak wyrazistym wrogu, jak chociażby Hannawald dla Małysza. Najważniejsze boje w tych sezonach staczał przede wszystkim ze Słoweńcem Peterem Prevcem, do walki włączył się też Niemiec Severin Freund. W przekazach jednak walka między nimi nie jest podkreślana. Poza tym Kamil Stoch zawsze z wielkim szacunkiem wypowiada się o swoich rywalach. Warto w tym miejscu zaznaczyć fakt, który pośrednio nie wynika z analizowanego materiału, ale który można wyciągnąć między innymi z analizy Internetu na temat Igrzysk Olimpijskich w Sochi. Z nich wyłania się obraz Kamila Stocha walczącego przede wszystkim z Rosją, zwłaszcza w kontekście relacji polsko-rosyjskich narosłych wokół katastrofy smoleńskiej. Internauci często odnosili się do tego, że Polak potrafi latać i lądować na terytorium Rosji. W tym duchu pozostaje też wspominana w pracy interpretacja szachownicy na kasku Kamila Stocha przez posła Antoniego Macierewicza. Ciekawym faktem wynikającym z analizy jest także to, że w obiegowej opinii i komentatorów, i ekspertów Kamil Stoch postrzegany jest jako następca, a nawet drugi Adam Małysz. Sam Zębianin nie lubi tego określenia, wielokrotnie mówiąc, że tworzy swoją własną historię. Oczywiście, praca nie poruszyła wszystkich możliwych aspektów badanego tematu – dobrze sobie zdaję sprawę, że nie tylko w kontekście wizerunku sportowców, ale całej dyscypliny, jej fenomenu, można byłoby przeprowadzić ciekawe badania, które mogłoby dać odpowiedź nie tylko na pytanie, jak wykorzystać sukces, ale też i skąd się on bierze (zwłaszcza w kontekście reprezentacji Polski w piłce nożnej). Osobną kategorią wartą przeanalizowania wydaje się zaś być postać Piotra Żyły i jego fenomenu.

153 W drugim rozdziale przytoczyłem cechy, jakie powinien mieć bohater sportowy. Były to uzyskanie wysokiego poziomu w uprawianej dyscyplinie, popularność towarzysząca danej dyscyplinie sportowej, normy moralne zawodnika w świetle jego działalności w sporcie, jak i w życiu pozasportowym oraz „obudowanie efektów działalności sportowej doskonałością w innych dziedzinach życia”451. Można śmiało stwierdzić, że Adam Małysz spełnił 3 z nich (oprócz popularności dyscypliny, bo dopiero jego sukcesy sprawiły, że skoki stały się chętnie oglądane), a Kamil Stoch wszystkie 4. Dzięki temu ci sportowcy na trwałe zapisali się nie tylko w historii polskiego sportu, ale w ogóle całej historii Polski. Ich skoki, spełnienie mitu Dedala i Ikara, nie były tylko lotami po najwyższe laury. Faktycznie były też lotami ku nieśmiertelności.

451 H. Zdebska, Rola sportowców wysokokwalifikowanych…, dz. cyt., s. 52.

154 BIBLIOGRAFIA

1. PRZEDMIOTOWA

KSIĄŻKI • Huber Kurt, Image czyli jak być gwiazdą na rynku, Warszawa, 1994, Business Press Ltd. • Kurzajewski Maciej, Szczęsny Sebastian, Adam Małysz. Moje życie, Kraków 2004. Wydawnictwo M. • Serafin Marek, Poczet skoczków świata. Wydarzenia, biografie, statystyki, Poznań 2005, Wydawnictwo Zysk i S-ka. • Sznajder Andrzej, Marketing sportu,Warszawa, 2008, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. • Szatkowski Wojciech. Od Marusarza do Małysza… Polscy skoczkowie (1924- 2002), Zakopane, 2003, FALL. • Trębaczewska Marta, Między folklorem a folkiem. Muzyczna konstrukcja nowych tradycji we współczesnej Polsce, Warszawa, 2011, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. • A-Zetka: encyklopedia PWN, pod. red. prowadzący Andrzej Krupa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

ARTYKUŁY • Cooper-Chen Ann, Światowe zawody, rozrywka i czas wolny, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. Andrzej Gwóźdź, Kraków, 2003, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, s. 211-228. • Czubaj Mariusz, Show Małysza – mit totalny, [w:] 30 najważniejszych programów TV w Polsce, pod. red. Wiesław Godzic, Warszawa, 2005, Wydawnictwo Trio, s. 111-121. • Gumbrecht Hans Ulrich, Piękno sportu zespołowego [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Kraków, 2003, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, s. 121-152.

155 • Gwóźdź Andrzej, Media i sport. Wprowadzenie, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Kraków, 2003, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, s. 7-20. • Morse Margaret, Sport w telewizji: powtórka i przedstawienie na ekranie, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Kraków, 2003, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, s. 21- 56. • Neitzel Britta, Piłka nożna – grana i opowiadania, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Kraków, 2003, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, s. 253-275. • Schneider Manfred, Erotyka sportu telewizyjnego [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Kraków, 2003, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, s. 79-95. • Welsch Wolfgang, Sport – przez pryzmat estetyki, a nawet widziany jako sztuka?, [w:] Media – eros – sport. Sport w czasach popkultury, pod. red. A. Gwóźdź, Kraków, 2003, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIERSITAS, s. 275-298 • Zdebska Halina, Rola sportowców wysokokwalifikowanych w życiu społecznym. Adam Małysz jako bohater sportowy, [w:] Sporty zimowe. Strategia rozwoju – badania naukowe, Studia i Monografie nr 31, pod. red. Szymona Krasickiego, Kraków 2005, ss. 51 - 57

PRASA • Adam wrócił na tron, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Chrabałowski Dariusz, Przed Adamem trzy tłuste lata, „Super Expres”, nr 73 (4834). • Ernst Krzysztof, Gdzie Ikar nie może, tam Małysza pośle, „Wiedza i Życie”, luty 2002. • Hugo-Bader Jacek, Skoczylas Jerzy, Fantom na deskach. Kulisy projektu „ORŁA CIEŃ”, „Przekrój”, nr 13/2910, 1 kwietnia 2001. • Jak wylądowałem na 102. m, pomyślałem: „Udało się!”, „Gazeta Sport”, nr 10 (516), 05.03.2007.

156 • Kuraś Bartłomiej, Mistrz i jego wszyscy bliscy,„Gazeta Wyborcza”, nr 71.8103, 26 marca 2014. • Kuraś Bartłomiej, Z żebra Adama,„Gazeta Wyborcza”, nr 69.8101, 24 marca 2014. • Kuraś Bartłomiej, Z żebra Adama,„Gazeta Wyborcza”, nr 69.8101, 24 marca 2014. • Kuraś Bartłomiej, Ząb leży bliżej nieba,„Gazeta Wyborcza”, nr 670.8102, 25 marca 2014. • Kuttin za Tajnera, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Leniarski Radosław, Szadkowski Michał, Biało-czerwony puchar świata, „Gazeta Wyborcza”, nr 69.8101, 24 marca 2014. • Małysz zapomniał jak się skakać, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Mistrz jest wyczerpany, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Mistrz jest wyczerpany, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Narodził się król skoczni, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Odleciał rywalom, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Pindera Janusz, Dogonić Jacobsena, „Rzeczpospolita”, nr 59 (7656), 10-11 marca 2007. • Powstał team Małysz, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Pytlakowska Krystyna, Leć, Kamil, leć!, „VIVA”, nr 5 (445), 2014. • Rozumiem decyzję Adama, wywiad z Janem Szturcem, , Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Salomon Justyna, Kreowanie wizerunku sportowców, [w:] Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, nr 3 marzec 2013. • To były igrzyska dwóch przyjaciół, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Trener Małysza zapłacił za błąd, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Trenerem kolega ze skoczni, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Wilkowicz Paweł, Rozejm z samym sobą, „Życie Warszawy”, nr 28, 4 luty 2011. • Wolnicki Kamil, Małysz Kończy Karierę, Przegląd Sportowy, nr 52 (4 III), 2011. • Wolnicki Kamil, Popłyną mi łzy, Przegląd Sportowy, nr 52 (4 III), 2011. • Wołowski Dariusz., Małysz obiecuje atak, „Gazeta Wyborcza”, nr 2. 5312, 3 stycznia 2007. • Wybuchła Małyszomania, , Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011. • Wzloty i upadki króla Adama IV Małysza, „Gazeta Sport”, nr 10 (516), 05.03.2007. • Z podium na dno, Fakt Sport nr 1/2011, marzec 2011.

157 ŹRÓDŁA INTERNETOWE: Artykuły • Adam Małysz Biografia, http://www.malysz.pl/biografia.html, dostęp na 06.03.2014. • Busse Roma, Szatkowska Magdalena, Gwiazdy sportu, http://www.prelite.pl/download/Z2Z4L3ByZWxpdGUvcGwvZGVmYXVsdF9vcG lzeS8xNTAvMS8x/piar.pl_nr1_06_wizerunek_gwiazdy_sportu.pdf, dostęp na 06.03.2014. • Datko Marek, Media, gwiazdy i zagrożenia w sponsoringu sportowym, źródło: http://www.sponsoring.pl/publikacje.php?raport=19&t=Media,_gwiazdy_i_zagroze nia_w_sponsoringu_sportowym, dostęp na 04.04.2014. • Dobrzyński Przemysław, Bracia ze Skrzypnego, http://www.skijumping.pl/wiadomosci/17633/Bracia-ze-Skrzypnego/, dostęp na 01.04.2014. • Dworakowski Adrian, Historia Pucharu Świata, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=5367, dostęp na 12.05.2014. • Dworakowski Adrian, Jan Paweł II - papież, który skakał na nartach, http://www.skijumping.pl/wiadomosci/17709/Jan-Pawel-II---papiez-ktory-skakal- na-nartach/, dostęp na 27.042014. • Ewa Bilan-Stoch O mnie, http://www.ewabilanstoch.pl/omnie.php, dostęp na 05.05.2014. • FRYDERYKI '99 Nominowani i laureaci 1999, http://www.zpav.pl/fryderyk/nominowani/index.php?year=1999, dostęp na 11.01.2014. • Golec Olga, Golec Rafał, Zwycięstwo, http://golec.pl/wp- content/uploads/2013/10/9zwyciestwo.pdf, dostęp na 12.05.2014. • Guzik Paweł, Hetnał Marcin, Kamil Stoch Mistrzem Polski z nowym rekordem skoczni!, http://skijumping.pl/wiadomosci/10194/Kamil-Stoch-Mistrzem-Polski-z- nowym-rekordem-skoczni/, dostęp na 05.05.2014. • Hetnał Marcin, Kamil Stoch już skacze!, http://www.skijumping.pl/wiadomosci/9560/Kamil-Stoch-juz-skacze/, dostęp na 05.05.2014.

158 • Hetnał Marcin, Wielkie pożegnanie Wielkiego Adama na Wielkiej Krokwi!, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=13266, dostęp na 03.05.2014. • Historia KLUB SPORTOWY "WISŁA-START" W WIŚLE, http://wisla.ustronianka.com.pl/6,klub-sportowy-wisla-start-w-wisle.html, dostęp na 06.03.2014. • Hołownia Szymon, Małysz 10 kwietnia w Biedronce, http://www.newsweek.pl/malysz-10-kwietnia-w-biedronce,74376,1,1.html, dostęp na 12.05.2014. • International Masters Championships Ski Jumping and Nordic Combined Skiing, http://www.skijumpeast.com/masters/imcrslts.htm#INTRO, dostęp na 12.05.2014. • Kamil Stoch – biografia, http://www.kamilstoch.com.pl/tresc.php?id=2, dostęp na 03.04.2014. • km, Adam Małysz najpopularniejszym polskim sportowcem. Mocno w górę Kowalczyk, Stoch i Żyła, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/adam-malysz- najpopularniejszym-polskim-sportowcem-mocno-w-gore-kowalczyk-stoch-i-zyla, dostęp na 12.05.2014. • Leć Adam, leć! Podsumowanie ery Adama Małysza w telewizji, http://obop- arch.tnsglobal.pl/uploads/6679/TNS_OBOP_kariera_Malysza_w_TV_podsumowa nie.doc, dostęp na 21.04.2014. • Momot Grzegorz, Kamil Stoch - podwójna złota "Rakieta z Zębu", http://sport.wp.pl/kat,1039867,title,Kamil-Stoch-podwojna-zlota-Rakieta-z- Zebu,wid,16410321,wiadomosc.html?ticaid=112b64&_ticrsn=3, dostęp na 12.05.2014. • O Wiśle > Informacje podstawowe, http://www.wisla.pl/Miasto,2/Informacje_podstawowe,3, dostęp na 12.05.2014. • Onuszczuk Anna, Kamil Stoch mistrzem Polski!, http://www.skokinarciarskie.pl/aktualnosci/9981,Kamil_Stoch_mistrzem_Polski, dostęp na 05.05.2014. • Osak Robert, PŚ - skąd się bierze kryształowa kula?, http://www.winterszus.pl/2013/11/ps-skad-sie-bierze-krysztaowa-kula.html, dostęp na 12.05.2014. • PAP, Bródka: O torze to już babcia czytała, Tusk: Inwestycje powinny ruszyć, http://www.przegladsportowy.pl/igrzyska-olimpijskie/soczi-2014,mistrz-

159 olimpijski-zbigniew-brodka-ubolewa-z-powodu-braku-hali- lodowej,artykul,422114,1,1047.html, dostęp na 12.05.2014. • PAP, Małysz z Wiktorami, http://www.wprost.pl/ar/24126/Malysz-z-Wiktorami/, dostęp na 14.01.2014. • Park City K120 (USA), http://www.skokinarciarskie.pl/skocznie- narciarskie/usa,35,Park_City, dostęp na 02.04.2014. • Park City K90 (USA), http://www.skokinarciarskie.pl/skocznie- narciarskie/usa,34,Park_City, dostęp na 02.04.2014. • Pragelato: Kamil Stoch 7., Adam Małysz 9, http://www.rmf24.pl/sport/news- pragelato-kamil-stoch-7-adam-malysz-9,nId,153184, dostęp na 04.05.2014. • Pyrek Joanna, O Turnieju Skandynawskim, http://www.skokinarciarskie.pl/index.php?a=cykle&b=contents&cykl=nt&id=28, dostęp na 12.05.2014. • Ramsau Mattensprunganlage, http://www.skisprungschanzen.com/EN/Ski+Jumps/AUT-Austria/ST- Styria/Ramsau/0061-Mattensprunganlage/, dostęp na 12.05.2014. • Skok z piekła do nieba. Żyła znów stawia flaszkę, http://sport.tvp.pl/10281458/skok- z-piekla-do-nieba-zyla-znow-stawia-flaszke, dostęp na 14.04.2014. • Skupień Tomasz, RETROGRANIE: Deluxe Ski Jump 2.1, Źródło: http://hatak.pl/artykuly/retrogranie-deluxe-ski-jump-2-1, dostęp na 07.03.2014. • Tak było…, http://golec.pl/tak-bylo/, dostęp na 07.01.2014. • Trzcionka Wojciech, Bohaterów dwóch, http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=65542&from=publication, z dnia 12.05.2014. • Uniwersjada rozpoczęta, http://www.rmf24.pl/sport/news-uniwersjada- rozpoczeta,nId,185060, dostęp na 12.05.2014. • Wąsowska Marta, Historia Turnieju Czterech Skoczni, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=5307, dostęp na 12.05.2014 • Wilczarek Piotr, Stochmistrz – pisaliśmy o nim już trzy lata temu, http://www.tvp.info/4023311/magazyn/po-godzinach/stochmistrz/, dostęp na 31.03.2014.

160 Wyniki zawodów, regulaminy: • "BAUHAUS" FIS World Cup Ski Jumping 19th World Cup Competition Zakopane (POL) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2011/JP/3101/2011JP3101RL.pdf, dostęp na 03.05.2014. • "BAUHAUS" FIS World Cup Ski Jumping 19th World Cup Competition Zakopane (POL) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2011/JP/3101/2011JP3101RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. • "BAUHAUS" FIS World Cup Ski Jumping 2009/2010 World Cup Standings 14.03.2010, http://data.fis-ski.com/pdf/2010/JP/3051/2010JP3051WC.pdf, dostęp na 03.05.2014. • "BAUHAUS" FIS World Cup Ski Jumping 2009/2010 World Cup Standings 14.03.2010, http://data.fis-ski.com/pdf/2010/JP/3051/2010JP3051WC.pdf, dostęp na 05.05.2014. • "BAUHAUS" FIS World Cup Ski Jumping 2010/2011 World Cup Standings 20.03.2011, http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3125/2011JP3125WC.pdf, dostęp na 12.05.2014. • "BAUHAUS" FIS World Cup Ski Jumping 2010/2011 World Cup Standings 22.01.2011, http://data.fis-ski.com/pdf/2011/JP/3102/2011JP3102WC.pdf, dostęp na 31.03.2014. • "BAUHAUS" FIS World Cup Ski Jumping 2011/2012 World Cup Standings 18.03.2012, http://data.fis-ski.com/pdf/2012/JP/3199/2012JP3199WC.pdf, dostęp na 05.05.2014. • "BAUHAUS" FIS World Cup Ski Jumping 20th World Cup Competition Zakopane (POL) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2011/JP/3102/2011JP3102RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. • "BAUHAUS" FIS World Cup Ski Jumping 21st World Cup Competition Zakopane (POL) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2011/JP/3009/2011JP3009RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. • "BAUHAUS" FIS World Cup Ski Jumping 24th World Cup Competition Klingenthal (GER) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2011/JP/3056/2011JP3056RL.pdf, dostęp na 05.05.2014.

161 • "BAUHAUS" FIS World Cup Ski Jumping 33rd World Cup Competition Planica (SLO) Flying Hill Individual Official Results, 20.03.2011, http://data.fis- ski.com/pdf/2011/JP/3125/2011JP3125RL.pdf, dostęp na 12.05.2014. • "e.on Ruhrgas" FIS World Cup Ski Jumping 2006/2007 World Cup Standings 10.02.2007, http://data.fis-ski.com/pdf/2007/JP/3073/2007JP3073WC.pdf, dostęp na 03.05.2014. • "e.on ruhrgas" FIS World Cup Ski-Jumping 2004/2005 World Cup Standings 20.03.2005, http://data.fis-ski.com/pdf/2005/JP/3131/2005JP3131WC.pdf, dostęp na 03.05.2014. • "e.on ruhrgas" FIS World Cup Ski-Jumping 22nd FIS World Cup Competition Pragelato Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2005/JP/3078/2005JP3078RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. • "ruhrgas" FIS World Cup Ski-Jumping 15th FIS World Cup Competition Zakopane Official Results, http://data.fis-ski.com/pdf/2004/JP/3057/3057RL4.pdf, dostęp na 31.03.2014. • "ruhrgas" FIS World Cup Ski-Jumping 2001/2002 World Cup Standing, 17.03.2002, http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3207/3207WC.pdf, dostęp na 12.05.2014. • "ruhrgas" FIS World Cup Ski-Jumping 2002/2003 World Cup Standing 23.03.2003, http://data.fis-ski.com/pdf/2003/JP/3011/3011WC.pdf, dostęp na 03.05.2014. • BIOGRAPHY Athlete : STOCH Kamil, http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73228&type=result&category=WSC&se ason=ALL&sort=&discipline=ALL&Submit=Search, dostęp na 05.05.2014. • BIOGRAPHY Athlete: STOCH Kamil Season 2005, http://data.fis- ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73228&type=result&category=WC&seas on=2005&sort=&discipline=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 04.05.2014. • BIOGRAPHY Athlete: STOCH Kamil Season 2007, http://data.fis- ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73228&type=result&category=ALL&sea

162 son=2007&sort=&discipline=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 05.05.2014. • BIOGRAPHY Athlete: STOCH Kamil Season 2010, http://data.fis- ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73228&type=result&category=ALL&sea son=2010&sort=&discipline=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 05.05.2014. • BIOGRAPHY Athlete: STOCH Kamil Season 2011, http://data.fis- ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73228&type=result&category=ALL&sea son=2011&sort=&discipline=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 05.05.2014. • FIS Grand Prix Ski Jumping 9th Grand Prix Competition Oberhof (GER) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2008/JP/3064/2008JP3064RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. • FIS Grand Prix Ski-Jumping 2005 Grand Prix Standing 11.09.2005, http://data.fis- ski.com/pdf/2006/JP/3087/2006JP3087STGP.pdf, dostęp na 13.05.2014. • FIS Nordic Junior World Ski Championships 2004 Official results Result List Ski Jumping K90, http://data.fis-ski.com/pdf/2004/JP/3046/2004JP3046RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. • FIS Nordic Junior World Ski Championships 2004 Team Ski Jumping K90, http://data.fis-ski.com/pdf/2004/JP/3045/2004JP3045RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. • FIS NORDIC JUNIOR WORLD SKI CHAMPIONSHIPS 2005 ROVANIEMI (FIN) SKI JUMPING 23.3.2005 Team HS100 Start Time Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2005/JP/3034/2005JP3034RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. • FIS NORDIC JUNIOR WORLD SKI CHAMPIONSHIPS 2005 ROVANIEMI (FIN) SKI JUMPING Individual HS 100 25.3.2005 Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2005/JP/3035/2005JP3035RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. • FIS Nordic World Ski Championships 2005 Oberstdorf * Allgäu / GER Ski- Jumping Large Hill Individual Official Result, http://data.fis- ski.com/pdf/2005/JP/3069/2005JP3069RL.pdf, dostęp na 04.05.2014.

163 • FIS Nordic World Ski Championships 2007 Sapporo / JPN Ski Jumping Large Hill Individual Official Results. http://data.fis- ski.com/pdf/2011/JP/3087/2011JP3087RL.pdf, dostęp na 03.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 10th World Cup Competition Engelberg (SUI) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3949/2014JP3949RL.pdf, dostęp na 31.03.3014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 11th World Cup Competition Engelberg (SUI) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3950/2014JP3950RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 2012/2013 World Cup Standings 24.03.2013, http://data.fis- ski.com/pdf/2013/JP/3907/2013JP3907WC.pdf , dostęp na 05.05.2014 • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 2nd World Cup Competition Klingenthal (GER) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3829/2014JP3829RL.pdf, dostęp na 31.03.2014. • Gasser Hans-Heini, Standards for the Construction of Jumping Hills - 2012, http://www.fis- ski.com/mm/Document/documentlibrary/Skijumping/03/20/22/StandardsfortheCon structionofJumpingHills2012_english_English.pdf, dostęp na 21.04.2014. • Klingenthal (GER) 02.02.2011 World Cup - Men's HS140, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=3044, dostęp na 03.05.2014. • Medaliści VIII Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży i Mistrzostw Polski Juniorów w sportach zimowych „Małopolska 2002”, http://www.sportmlodziezowy.pl/medalisci/2002zima.htm, dostęp na 31.03.2014. • Nagano (JPN) Olympic Winter Games - Men's K120, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=2086, dostęp na 03.05.2014. • Nagano (JPN) Olympic Winter Games - Men's Normal Hill, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=316, dostęp na 03.05.2014.

164 • Planica (SLO) 20.03.2011 World Cup - Men's HS215, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=3061, dostęp na 03.05.2014. • Planica (SLO) 21.03.2009 World Cup - Men's Team HS215, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=2564, dostęp na 05.05.2014. • R U L E S „RUHRGAS“ FIS World Cup Ski-Jumping 2000/2001, http://www.sportresult.com/fis/rules, dostęp na 18.04.2014 • RULES FOR THE FIS SKI JUMPING CONTINENTAL CUP, FIS 2013/2014, www.http://www.fis- ski.com/mm/Document/documentlibrary/Skijumping/03/20/03/COCJ- Men_1314_finalversion_Neutral.pdf, dostęp na 18.04.2014. • RULES FOR THE FIS SKI JUMPING WORLD CUP (LASDIES), EDITION 2013/2014, s. 6., źródło: http://www.fis- ski.com/mm/Document/documentlibrary/Skijumping/03/20/44/WCRGLJ-Ladies- 1314_E-D-withcover_Neutral.pdf, dostęp na 21.04.2014. • RULES FOR THE FIS SKI JUMPING WORLD CUP (MEN), EDITION 2013/2014, http://www.fis- ski.com/mm/Document/documentlibrary/Skijumping/03/20/44/WCRGLJ-Men- 1314_E-D-withcover_Neutral.pdf, dostęp na 21.04.2014. • RULES FOR THE ORGANIZATION OF FIS WORLD CHAMPIONSHIPS, FIS 2000, http://www.sportresult.com/fis/rules dostęp na 18.04.2014; • SKIING – ski jumping: participation during the history of the Olympic Winter Games, International Olympic Committee, November, http://www.olympic.org/Assets/OSC%20Section/pdf/QR_sports_winter/Sports_Ol ympiques_ski_saut_%C3%A0_ski_eng.pdf , dostęp na 21.04.2014. • THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION RULES (ICR) BOOK III SKI JUMPING, FIS, OCTOBER 2013, http://www.fis- ski.com/mm/Document/documentlibrary/Skijumping/03/19/96/ICRSkiJumping201 3_English.pdf, dostęp na 18.04.2014. • THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION RULES (ICR) BOOK VII NORDIC COMBINED, http://www.fis-

165 ski.com/mm/Document/documentlibrary/NordicCombined/03/19/10/ICRNordicCo mbined2013-clean_English.pdf, dostęp na 12.05.2014. • THE INTERNATIONAL SKI COMPETITION RULES Edition 2000, http://www.sportresult.com/fis/rules, dostęp na 18.04.2014. • Val di Fiemme (ITA) World Ski Championships - Men's K120 22.02.2003, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1159, dostęp na 03.05.2014. • Val di Fiemme (ITA) World Ski Championships - Men's K95 28.02.2003, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1161, dostęp na 03.05.2014. • Vikersund (NOR) 25.02.2012 FIS Ski-Flying World Championships - Men's HS225, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3489, dostęp na 05.05.2014. • Willingen (GER) 03.02.2001 World Cup - Men's K145, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=140, dostęp na 03.04.2014. • Wyniki Mistrzostw Polski, z dnia 2005-01-26 w Szczyrk (HS 93), Polska, http://skijumping.pl/wyniki.php?id_zawodow=966, dostęp na 04.05.2014. • Wyniki Mistrzostw Polski, z dnia 2005-02-08 w Zakopane (HS 134), Polska, http://skijumping.pl/wyniki.php?id_zawodow=994, dostęp na 04.05.2014. • Wytyczne sportowe PZN na rok 2013/2104, http://pzn.pl/gfx/pzn/files/dokumenty/wytyczne_sportowe_2013-2014.pdf, dostęp na 30.04.2014.

Wideo: • Adam Małysz - Groźny upadek w Salt Lake City, http://www.youtube.com/watch?v=qnLyeJiCMDw, dostęp na 13.05.2014. • Adam Małysz - Planica 20.03.2011 - (1 Seria) Ostatni Skok Adama Małysza w Pucharze Świata, http://www.youtube.com/watch?v=v2sblhyUqTk, dostęp na 03.05.2014

166 • Adam Małysz nabił warszawiaków w butelkę. Woził ich taksówką. Zobacz, jak mu się udał żart, http://www.sport.pl/Rajd/10,131934,15720232,Adam_Malysz_nabil_warszawiako w_w_butelke__Wozil_ich.html, dostęp na 12.05.2014. • Adam Małysz Ogłosił Koniec Kariery, http://www.youtube.com/watch?v=UEFy2QP75nY, dostęp na 13.05.2014. • Adam Małysz reklama Goplana (2002), http://www.youtube.com/watch?v=QzYz0vn340U, dostęp na 13.05.2014. • ADAM MAŁYSZ Upadek - Zakopane 2011, http://www.youtube.com/watch?v=cZz0rRTv_w4, dostęp na 03.05.2014. • Ani Mru Mru – Małysz, https://www.youtube.com/watch?v=8lPnUe-h_1Q, dostęp na 04.04.2014. • Johan Remen Evensen 246,5m, https://www.youtube.com/watch?v=RaMmyD_sXwk,dostęp na 29.05.2014. • Felieton o zawodach na K-90.avi, http://chomikuj.pl/pawlus_1995/skoki+narciarskie/skoki/Felieton+o+zawodach+na +K-90,1780122052.avi(video), dostęp na 05.05.2014. • FIS Ski Jumping, Distance Video Measuring, https://www.youtube.com/watch?v=2Ev5KjO4Ne0&list=PLcChztYl- OQMy0Cgq6unoASBZjE7q0wz7, dostęp na 29.04.2014. • Mały Kamil Stoch – wielkie marzenia, http://sport.tvp.pl/10257051/maly-kamil- stoch-wielkie-marzenia, dostęp na 31.03.2014. • Małysz i Skupień w Thunder Bay na MŚ 1995, https://www.youtube.com/watch?v=kWeBaBJtPIg, dostęp na 13.05.2014. • Małysz reklama bułka z bananem, http://www.youtube.com/watch?v=GuvVCM3aSuM, dostęp na 13.05.2014. • MŚ 2001 Lahti- K90, https://www.youtube.com/watch?v=6nc_nF4Milc, dostęp na 07.04.2014. • Reklama Idea Optima Nokia 3310 - Adam Małysz, http://www.youtube.com/watch?v=poYwmo-pweg, dostęp na 13.05.2014. • Soczi 2014. Stoch o filmie z dzieciństwa: Czuję się zawstydzony, http://www.sport.pl/soczi2014/10,134682,15438290,Soczi_2014__Stoch_o_filmie_ z_dziecinstwa__Czuje_sie.html, dostęp na 31.03.2014.

167 • Sven Hannawald Zakopane 140mHR, https://www.youtube.com/watch?v=XF5Hri5R8TE, dostęp na 13.05.2014.

2. PODMIOTOWA

KSIĄŻKI • Szatkowski Wojciech. Od Marusarza do Małysza… Polscy skoczkowie (1924- 2002), Zakopane, 2003, FALL,

PRASA • Błażyński Leszek, Kryształowy Kamil Stoch, „Przegląd Sportowy”,nr 69, 24 marca 2014. • Błażyński Leszek, Stoch: Nie chcę się budzić z tego snu, „Przegląd Sportowy”,nr 69, 24 marca 2014.

ŹRÓDŁA INTERNETOWE: Artykuły: • "Dla Murańki brak nominacji to katastrofa", http://www.orange.pl/kid,4003661267,id,4003668156,title,Dla-Muranki-brak- nominacji-to-katastrofa-,article.html, dostęp na 16.04.2014. • Bucholz Adam, Formela Dominik, Żaparow ostatnim olimpijczykiem, ostateczne składy na Soczi, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17197, dostęp na 16.04.2014. • Bucholz Adam, Gdzie dwóch się bije... – Salt Lake City 2002, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17152, dostęp na 02.04.2014. • Formela Dominik, IO w Soczi: Hayboeck najrówniejszy na czwartkowym treningu, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17223, dostęp na 16.04.2014. • Formela Dominik, PŚ w Willingen: Dublet Stocha, Polak ponownie liderem cyklu! http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17199, dostęp na 16.04.2014. • Formela Dominik, ZIO w Soczi: Fantastyczny skok Stocha w serii próbnej, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17293, dostęp na 17.04.2014. • Formela Dominik, ZIO w Soczi: Hayboeck najlepszy w kwalifikacjach, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17294, dostęp na 17.04.2014.

168 • Formela Dominik, ZIO w Soczi: Seria próbna przerwana, początek konkursu o 18:45!, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17305, dostęp na 17.04.2014. • Formela Dominik, ZIO w Soczi: Świetne skoki Stocha na czwartkowym treningu, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17285, dostęp na 17.04.2014. • Guzik Paweł, PŚ w Kuusamo: Jaka Hvala wygrywa kwalifikacje, bez Kamila Stocha w konkursie!, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=15413, dostęp na 05.05.2014. • Guzik Paweł, PŚ w Lillehammer: Schlierenzauer wygrywa, słaby występ Polaków, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=15394, dostęp na 05.05.2014. • Guzik Paweł, PŚ w Lillehammer: Severin Freund wygrywa inauguracyjny konkurs, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=15387, dostęp na 05.05.2014. • Hetnał Marcin, Łukasz Kruczek podał skład na Soczi, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17079, dostęp na 16.04.2014. • IGRZYSKA OLIMPIJSKIE W SOCZI OFICJALNIE ROZPOCZĘTE!, http://sport.tvp.pl/soczi/13930789/igrzyska-olimpijskie-w-soczi-oficjalnie- rozpoczete, dostęp na 16.04.2014. • KB, STOCH: TEN OBIEKT JEST INNY OD POZOSTAŁYCH, http://sport.tvp.pl/soczi/13928964/stoch-ten-obiekt-jest-inny-od-pozostalych, dostęp na 16.04.2014. • Kłopoty przed drużynówką. Mocno wieje, http://sport.tvp.pl/10279969/klopoty- przed-druzynowka-mocno-wieje, dostęp na 14.04.2014. • Kompleks skoczni "Russkije Gorki", http://www.polskieradio.pl/177/3179/Artykul/1016653,Kompleks-skoczni- Russkije-Gorki, dostęp na 16.04.2014. • Koniec pontyfikatu Benedykta XVI, http://www.tvp.info/10256334/koniec- pontyfikatu-benedykta-xvi, dostęp na 09.04.2014. • Kurdupski Michał, 4,4 mln widzów oglądało skoki narciarskie w TVP1. Hitem zawody w Oberstdorfie, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/4-4-mln-widzow- ogladalo-skoki-narciarskie-w-tvp1-hitem-zawody-w-oberstdorfie, dostęp na 07.05.2014. • Małysz na podium i rekordzistą w Garmisch-Partenkirchen, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=984, dostęp na 25.04.2014.

169 • Martin Schmitt wygrywa w Kuopio, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=979, dostęp na 25.04.2014. • Mieczyński Tadeusz, Adam Małysz: "Ubolewam, że nie będę mógł wspierać kolegów", http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17212, dostęp na 16.04.2014. • Mieczyński Tadeusz, Stoch i Żyła potrenują w Ramsau, czterech Polaków do Soczi, Źródło: http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=15441, dostęp na 05.05.2014. • Miklas Krzysztof, Miklas: Moje zimowe igrzyska - Salt Lake City 2002, http://www.polsatsport.pl/zimowe/soczi-2014/miklas-moje-zimowe-igrzyska-salt- lake-city-2002.html#.Uzvy9ah_uVo, dostęp na 02.04.2014. • MISTRZOSTWA ŚWIATA W NARCIARSTWIE KLASYCZNYM, http://www.visittrentino.it/pl/cosa_fare/eventi/dettagli/dett/campionati-del-mondo- di-sci-nordico-fis-fiemme-2013, dostęp na 15.04.2014. • mk, Skoki narciarskie dzięki sukcesom Stocha i Żyły zyskały pół mln widzów, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/skoki-narciarskie-dzieki-sukcesom-stocha-i- zyly-zyskaly-pol-mln-widzow, dostęp na 07.05.2014. • Mysiak Andrzej, PŚ Oberstdorf: Freitag zwycięża, Biegun punktuje, http://www.skokinarciarskie.pl/aktualnosci/10657,PS_Oberstdorf_Freitag_zwyciez a_Biegun_punktuje, dostęp na 06.05.2014. • Pallus Patryk, “Wieczorynka” znika z TVP1, od września tylko w TVP Kultura, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/wieczorynka-znika-z-tvp1-od-wrzesnia- tylko-w-tvp-kultura, dostęp na 02.04.2014. • Planica Velikanka, http://www.skisprungschanzen.com/DE/Schanzen/SLO- Slowenien/Planica/0476-Velikanka/, dostęp na 07.05.2014. • Polacy poprowadzą mistrzostwa świata w narciarstwie klasycznym, http://www.pzn.pl/strefa-pzn/aktualnosci/art202,polacy-poprowadza-mistrzostwa- swiata-w-narciarstwie-klasycznym.html, dostęp na 09.08.2014. • PP, 13,6 mln widzów obejrzało “zloty” skok Kamila Stocha, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/13-6-mln-widzow-obejrzalo-zloty-skok- kamila-stocha, dostęp na 24.04.2014.

170 • Predazzo Trampolino Giuseppe dal Ben:, http://www.skisprungschanzen.com/PL/Skocznie/ITA- W%C5%82ochy/Predazzo/0605/, dostęp na 08.04.2014. • Przed skokiem po złoto Stoch wziął udział w Mszy św!, http://www.fronda.pl/a/przed-skokiem-po-zloto-stoch-wzial-udzial-w-mszy- sw,34351.html, dostęp na 16.04.2014. • PŚ Lillehammer: Japonia wygrywa, Polska poza finałem, http://www.skokinarciarskie.pl/aktualnosci/11242,PS_Lillehammer_Japonia_wygr ywa_Polska_poza_finalem, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Sapporo: Prevc nokautuje rywali i zostaje nowym liderem Pucharu Świata, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17113, dostęp an 16.04.2014. • RusSki Gorki Jumping Center, http://www.skisprungschanzen.com/DE/Schanzen/RUS-Russland/Esto- Sadok/0415-RusSki+Gorki+Jumping+Center/, dostęp na 16.04.2014. • Skupień Tomasz, Latający cyrk Waltera Hofera, http://hatak.pl/artykuly/latajacy- cyrk-waltera-hofera, dostęp na 25.04.2014. • SOCZI 2014 Zimowe Igrzyska Olimpijskie 7-23 II oglądalność transmisji i podsumowań, udziały stacji, hity IO Soczi 2014 w telewizji i Internecie, http://s.v3.tvp.pl/repository/attachment/b/1/3/b13d7aa97d405dfa40870520fce36a11 1393411913893.pdf, dostęp na 17.04.2014. • Staszewsk Wojciech, Ewa Stoch: Kask Kamila nie ma nic wspólnego ze Smoleńskiem, http://polska.newsweek.pl/kamil-stoch-kask-bialo-czerwona- szachownica-newsweek-pl,artykuly,281173,1.html, dostęp na 16.04.2014. • Stawowczyk Paweł, MP Wisła: Maciej Kot mistrzem Polski!, http://www.skokinarciarskie.pl/aktualnosci/10892,MP_Wisla_Maciej_Kot_mistrze m_Polski, dostęp na 06.05.2014. • Szczepankiewicz Anna, ZIO w Soczi: Carina Vogt pierwszą Mistrzynią Olimpijską, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17271, dostęp na 17.04.2014. • Szczepankiewicz Anna, ZIO w Soczi: Już dziś pierwszy konkurs kobiet na Igrzyskach, http://www.skijumping.pl/news.php?pokaz_news=17264, dostęp na 17.04.2014. • Szkolne beranie, GAZETKA SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 17 IM. STANISŁAWA LIGONIA W ŻORACH NR 3 STYCZEŃ/LUTY 2005,

171 http://www.sp17.republika.pl/Szkolne%20Beranie/gazeta_9.html, dostęp na 09.05.2014. • tw, 11,4 mln widzów oglądało w TVP1 triumf Kamila Stocha, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/11-4-mln-widzow-ogladalo-w-tvp1-triumf- kamila-stocha, dostęp na 17.04.2014. • UDANE KWALIFIKACJE POLAKÓW. NAJDALEJ STOCH I KOT, http://sport.tvp.pl/soczi/13945257/udane-kwalifikacje-polakow-najdalej-stoch-i- kot, dostęp na 16.04.2014. • Włodzimierz Szaranowicz, hasło w serwisie nonsensopedia.wikia.pl, http://nonsensopedia.wikia.com/wiki/Szaranowicz, dostęp na 07.04.2014. • Włodzimierz Szaranowicz, http://wywiadowcy.pl/wlodzimierz-szaranowicz/, dostęp na 09.05.2014. • Wolnicki Kamil, Kamil Stoch fanem... "Gangnam style"?, http://sport.tvp.pl/10399182/kamil-stoch-fanem-gangnam-style, dostęp na 06.05.2014.

Wyniki zawodów, regulaminy: • "ruhrgas" FIS World Cup Ski-Jumping 2001/2002 World Cup Standing 22.12.2001, http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3172/3172WC.pdf, dostęp na 28.04.2014. • "ruhrgas" FIS World Cup Ski-Jumping 8th World Cup Competition Ski-Jumping Individual K120 Official Results Val di Fiemme FRI 21 DEC 2001, http://data.fis- ski.com/pdf/2002/JP/3171/3171RL.pdf, dostęp na 28.04.2014. • BIOGRAPHY Athlete : HANNAWALD Sven Season 2002, http://data.fis- ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=23169&type=result&category=ALL&sea son=2002&sort=&discipline=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 09.05.2014. • BIOGRAPHY Athlete : MALYSZ Adam Season 2000, http://data.fis- ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=37284&type=result&category=ALL&sea son=2000&sort=&discipline=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 25.04.2014.

172 • BIOGRAPHY Athlete : MALYSZ Adam Season 2001, http://data.fis- ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=37284&type=result&category=WC&seas on=2001&sort=&discipline=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50, dostęp na 08.05.2014. • BIOGRAPHY Athlete : ZYLA Piotr, http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete- biography.html?sector=JP&competitorid=73232&type=result, dostęp na 06.05.2014 • FIS Nordic World Ski Championships 2013 aVal di Fiemme (ITA) Ski Jumping Large Hill Individual Start List 1st Round, http://data.fis- ski.com/pdf/2013/JP/3804/2013JP3804SLR1.pdf, dostęp na 09.04.2014. • FIS Nordic World Ski Championships 2013 Val di Fiemme (ITA) Ski Jumping Normal Hill Individual Results Trial Round, http://data.fis- ski.com/pdf/2013/JP/3801/2013JP3801RTRIA.pdf, dostęp na 08.04.2014. • FIS Nordic World Ski Championships 2013 Val di Fiemme (ITA) Ski Jumping Large Hill Individual Results Qualification, http://data.fis- ski.com/pdf/2013/JP/3803/2013JP3803RLQ.pdf, dostęp na 09.04.2014. • FIS Nordic World Ski Championships 2013 Val di Fiemme (ITA) Ski Jumping Large Hill Team Official Results SAT 2 MAR 2013, http://data.fis- ski.com/pdf/2013/JP/3805/2013JP3805RL.pdf, dostęp na 14.04.2014. • FIS Nordic World Ski Championships 2013 Val di Fiemme (ITA) Ski Jumping, http://data.fis-ski.com/pdf/2013/JP/3805/2013JP3805RL1.pdf, dostęp na 14.04.2014. • FIS Nordic World Ski Championships 2013 Val di Fiemme (ITA) Ski Jumping Large Hill Team Start List Final Round , http://data.fis- ski.com/pdf/2013/JP/3805/2013JP3805SLRF.pdf, dostęp na 14.04.2014. • FIS Nordic World Ski Championships 2013 Val di Fiemme (ITA) Ski Jumping Large Hill Team Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2013/JP/3805/2013JP3805RL.pdf, dostęp na 14.04.2014. • FIS NORDIC WORLD SKI-CHAMPIONSHIPS 2003 Val di Fiemme (ITA) Ski- Jumping Individual K95 Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2003/JP/3107/3107RL4.pdf, dostęp na 08.04.2014.

173 • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 2013/2014 World Cup Standings 29.11.2013, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3809/2014JP3809WC.pdf, dostęp na 09.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 2013/2014 World Cup Standings 12.01.2014, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3798/2014JP3798WC.pdf, dostęp na 06.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 2013/2014 World Cup Standings 25.01.2014, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3873/2014JP3873WC.pdf, dostęp na 06.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 2013/2014 World Cup Standings 02.02.2014, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3843/2014JP3843WC.pdf, dostęp na 06.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 2013/2014 World Cup Standings, 26.02.2014, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3954/2014JP3954WC.pdf, dostęp na 06.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 2013/2014 World Cup Standings 28.02.2014, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3810/2014JP3810WC.pdf, dostęp na 07.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 2013/2014 World Cup Standings 09.03.2014, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3895/2014JP3895WC.pdf, dostęp na 07.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 2013/2014 World Cup Standings 21.03.2014, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3944/2014JP3944WC.pdf, dostęp na 07.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 2013/2014 World Cup Standings 21.12.2013, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3949/2014JP3949WC.pdf, dostęp na 16.04.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 23rd World Cup Competition Willingen (GER) Large Hill Individual Official Results, dostęp na 06.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 23rd World Cup Competition Willingen (GER) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3842/2014JP3842RL.pdf, dostęp na 06.05.2014.

174 • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 24th World Cup Competition Willingen (GER) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3843/2014JP3843RL.pdf, dostęp na 06.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 32nd World Cup Competition Planica (SLO) Large Hill Individual Official Results, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3944/2014JP3944RL.pdf, dostęp na 07.05.2014. • FIS Ski Jumping World Cup presented by Viessmann 33rd World Cup Competition Planica (SLO) Large Hill Team Unofficial Results 1st Round, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3946/2014JP3946RL1.pdf, dostęp na 07.05.2014. • FIS World Championships Ski-Flying Harrachov 2002 Ski-Flying Individual K185 Unofficial Results 1st Round Harrachov SAT 9 MAR 2002, http://data.fis- ski.com/pdf/2002/JP/3001/3001RL1.pdf, dostęp na 30.04.2014. • FIS World Championships Ski-Flying Harrachov 2002 Ski-Flying Individual K185 Official Results Harrachov SAT 9 MAR 2002. http://data.fis- ski.com/pdf/2002/JP/3001/3001RL4.pdf, dostęp na 30.04.2014. • FIS YOUNGER AND OLDER WINNER, http://data.fis-ski.com/global- links/statistics/winner- age.html?place=&season=§or=JP&youngold=old&gender=M&category=WC &racenation=&competnation=&discipline=&Submit=Search, dostęp na 06.05.2014. • Garmisch-Partenkirchen (GER) 01.01.2001 World Cup - Men's K115, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=136, dostęp na 08.05.2014. • Harrachov (CZE) 14.03.2014 FIS Ski-Flying World Championships - Men's HS205, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3912, dostęp na 07.05.2014. • Innsbruck (AUT) 04.01.2001 World Cup - Men's K120, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=202, dostęp na 08.05.2014

175 • Lahti (FIN) 01.03.2002 World Cup - Men's K120, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=961, dostęp na 09.05.2014. • Lahti (FIN) 19.02.2001 aWorld Ski Championships - Men's K116, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1295, dostęp na 07.04.2014. • Lahti (FIN) 21.02.2001 World Ski Championships - Men's Team K116, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1296, dostęp na 07.04.2014. • Lahti (FIN) 25.02.2001 World Ski Championships - Men's Team K90, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1298, dostęp na 07.04.2014. • Mistrzostwa Świata w lotach 1979 17.03.1979 - Planica (Jugosławia) K-185, http://www.skokinarciarskie.pl/index.php?a=wyniki&b=wyniki&cykl=ms_loty&se zon=1979&konkurs_id=2010&seria=4, dostęp na 07.05.2014. • Oslo (NOR) 11.03.2001 World Cup - Men's K115, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=223, dostęp na 09.05.2014. • RESULTS / RÉSULTATS INDIVIDUAL K120 - FINAL ROUND K120 INDIVIDUEL - MANCHE FINALE UTAH OLYMPIC PARK WED 13 FEB 2002 / MER 13 FEV 2002, http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3194/3194RL.pdf, dostęp na 03.04.2014. • RESULTS / RÉSULTATS INDIVIDUAL K90 - QUALIFICATION K90 INDIVIDUEL - QUALIFICATIONS UTAH OLYMPIC PARK SUN 10 FEB 2002 / DIM 10 FEV 2002, http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3192/3192RLQ.pdf, dostęp na 02.04.2014. • RESULTS / RÉSULTATS TEAM K120 - FINAL ROUND K120 PAR ÉQUIPE - MANCHE FINALE UTAH OLYMPIC PARK MON 18 FEB 2002 / LUN 18 FEV 2002, http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3195/3195RL.pdf, dostęp na 03.04.2014.

176 • RusSki Gorki Jumping Center Ski Jumping Men's Normal Hill Individual Final Results SUN 9 FEB 2014, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3926/2014JP3926RL.pdf, dostęp na 16.04.2014. • RusSki Gorki Jumping Center Ski Jumping Men's Normal Hill Individual Trial for Competition SUN 9 FEB 2014, http://data.fis- ski.com/pdf/2014/JP/3926/2014JP3926RTRIA.pdf, dostęp na 16.04.2014. • Val di Fiemme (ITA) 05.02.2012 World Cup - Men's HS134, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3365, dostęp na 08.04.2014. • Val di Fiemme (ITA) 08.02.1991 World Ski Championships - Men's Team K120, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=33164&raceid=1289, dostęp na 08.04.2014. • Val di Fiemme (ITA) 10.02.1991 World Ski Championships - Men's K120, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=33164&raceid=303, dostęp na 08.04.2014. • Val di Fiemme (ITA) 16.02.1991 World Ski Championships - Men's K90, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=33164&raceid=304, dostęp na 08.04.2014. • Val di Fiemme (ITA) 22.02.2003 World Ski Championships - Men's K120, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1159, dostęp na 08.04.2014. • Val di Fiemme (ITA) 23.02.2003 World Ski Championships - Men's Team K120, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=37284&raceid=1160, dostęp na 08.04.2014. • World Cup Zakopane Wyniki, http://www.worldcup-zakopane.pl/pl/wyniki.html, dostęp na 26.04.2014.

177 • Zakopane (POL) 12.01.2013 World Cup - Men's HS134, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3581, dostęp na 09.05.2014.

Wideo: • "Do medalu zabrakło dwóch bombowych skoków Stocha", http://sport.tvp.pl/soczi/14056982/do-medalu-zabraklo-dwoch-bombowych- skokow-stocha, dostęp na 24.04.2014. • "Kamila Stocha stać na medal. Pozostałych - na niespodziankę", https://www.youtube.com/watch?v=sHEygsypO54&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • "Matko przenajświętsza! Co tu się dzieje!", http://sport.tvp.pl/soczi/14026344/matko-przenajswietsza-co-tu-sie-dzieje, dostęp na 17.04.2014. • "Ona tańczy dla mnie" na skoczni w Predazzo, https://www.youtube.com/watch?v=ojGIL756wV4, dostęp na 09.05.2014. • 12-letni Kamil Stoch o... medalu olimpijskim!, https://www.youtube.com/watch?v=277TASChoAg, dostęp na 09.05.2014. • 2001-2002 Podsumowanie sezonu.avi, http://chomikuj.pl/pawlus_1995/skoki+narciarskie/2001- 2002+Podsumowanie+sezonu,1566517361.avi(video), dostęp na 27.04.2014. • 2002 IO Salt Lake City K90 - 2seria.avi, http://chomikuj.pl/pawlus_1995/skoki+narciarskie/2002+IO+Salt+Lake+City+K90 +-+2seria,1566517360.avi(video), dostęp na 02.04.2014. • Adam Małysz - OLY 2002 - Salt Lake City - 98.5 m – Q, https://www.youtube.com/watch?v=qeZZM3Cd8HE, dostęp na 02,044.2014. • Adam Małysz - Trondheim 2001 - 138,5m kom. Zimoch, https://www.youtube.com/watch?v=TcJkinuEobE), dostęp na 25.04.2014. • Adam Małysz - wywiad z Mistrzostw Świata w Lahti 2001, https://www.youtube.com/watch?v=n0_jxzfUhE8, dostęp na 08.04.2014. • Adam Małysz 138.5m - Trondheim 2001 - Hill Record - David Golfstrom, https://www.youtube.com/watch?v=wz_-J3SAIhs, dostęp na 25.04.2014.

178 • Adam Małysz Po Złoto Po Medal Dla Nas Dla Wszystkich - Predazzo 2003, https://www.youtube.com/watch?v=q0T56PpB_Yk, dostęp na 08.04.2014. • Adam Małysz Turniej Czterech Skoczni 2000/2001 Ga-Pa, https://www.youtube.com/watch?v=cXjn1iHfwmc, dostęp na 25.04.2014. • Adam Małysz w Sezonie 2000/2001 - Opinie rywali, https://www.youtube.com/watch?v=Cyt07uMdFVA, dostęp na 25.04.2014. • : koszmarny upadek Morgensterna, http://sport.tvp.pl/13609077/skoki/skoki-ps/wideo/bad-mitterndorf-koszmarny- upadek-morgensterna, dostęp na 06.05.2014. • Bez podium w Kuusamo, ale... są powody do dumy, http://sport.tvp.pl/13152868/skoki/skoki-ps/wideo/bez-podium-w-kuusamo-ale-sa- powody-do-dumy, dostęp na 06.05.2014. • Co kręci Kamila Stocha?, http://wideo.przegladsportowy.pl/wideo,co-kreci-kamila- stocha,wideo,77115,1,1060.html, dostęp na 06.05.2014. • Co zobaczył Stoch w Kryształowej Kuli?, http://sport.tvp.pl/14509009/skoki/skoki- ps/wideo/co-zobaczyl-stoch-w-krysztalowej-kuli, dostęp na 07.05.2014. • Czy Ramsau odmieniło polskich skoczków?, http://sport.tvp.pl/9422128/skoki/skoki-ps/wideo/czy-ramsau-odmienilo-polskich- skoczkow, dostęp na 05.05.2014. • Drużynowy konkurs skoków - Salt Lake City 2002 (3. część), https://www.youtube.com/watch?v=RydyZ_6efgc, dostęp na 03.04.2014. • Dzięki Bogu już weekend - Kabaret Młodych Panów - Skoki narciarskie (Piotr Żyła), https://www.youtube.com/watch?v=2agZ0OatEew, dostęp na 06.05.2014. • Eksperci TVP na temat brązowego medalu Adama Małysza, https://www.youtube.com/watch?v=VOPe5fG4hvA, dostęp na 02.04.2014. • Facebook: Piotr Żyła- Official, https://www.facebook.com/pages/Piotr- %C5%BBy%C5%82a-Official/419219738138922, dostęp na 06.05.2014. • Fijas o skokach Stocha: nie trafia na dobre warunki, http://sport.tvp.pl/13270776/skoki/skoki-ps/wideo/fijas-o-skokach-stocha-nie- trafia-na-dobre-warunki, dostęp na 06.05.2014. • 2000/2001 Highlights, https://www.youtube.com/watch?v=XqujWurlJ2g, dostęp na 25.04.2014.

179 • Gorąco po Klingenthal. Kontrowersje na inaugurację PŚ, http://sport.tvp.pl/13125423/skoki/skoki-ps/wideo/goraco-po-klingenthal- kontrowersje-na-inauguracje-ps, dostęp na 06.05.2014. • IO Salt Lake City 2002 K-120 - ostatnie skoki 2 serii, https://www.youtube.com/watch?v=WTY2Pgy8ms4, dostęp na 02.04.2014. • IO Salt Lake City 2002 K-90 - Ostatnie skoki 2 serii, https://www.youtube.com/watch?v=6yOqTHxekME, dostęp na 02.04.2014. • Kamil Stoch – ekskluzywna rozmowa z mistrzem!, http://sport.tvp.pl/soczi/14093183/kamil-stoch-ekskluzywna-rozmowa-z-mistrzem, dostęp na 24.04.2014. • Kamil Stoch - Lahti 2013 konkurs indywidualny - druga seria 123,5, https://www.youtube.com/watch?v=QKAz5qd1M78, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch - Lahti 2013 konkurs indywidualny - pierwsza seria 124, https://www.youtube.com/watch?v=WgBJLhIehIA, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch - Trondheim 2013 konkurs indywidualny - pierwsza seria 131 m! DOBRY SKOK, https://www.youtube.com/watch?v=yCreBCzIxeM, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch - wygrana Kuopio 2013 konkurs indywidualny - druga seria 129m SKOK PO ZWYCIĘSTWO, https://www.youtube.com/watch?v=3rtOysemBI4, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch dla TVP: dobrze, że wygrał ktoś inny, https://www.youtube.com/watch?v=uoA0d5YiSxM&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7 UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch już z kolejnym złotem. Zobacz dekorację!, http://sport.tvp.pl/soczi/14035187/kamil-stoch-juz-z-kolejnym-zlotem-zobacz- dekoracje, dostęp na 23.04.2014. • Kamil Stoch mistrzem olimpijskim! Komentuje Tomasz Zimoch, https://www.youtube.com/watch?v=XjTPU3cdavA, dostęp na 16.04.2014. • Kamil Stoch o 62. Turnieju Czterech Skoczni, https://www.youtube.com/watch?v=MtJ9ZnoZ3aw&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch o sezonie: była frustracja, ale później..., https://www.youtube.com/watch?v=-

180 sljGz2dVNQ&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP , dostęp na 07.05.2014. • Kamil Stoch po konkursie w Klingenthal: jestem zły!, https://www.youtube.com/watch?v=Ci7PhrTBMYQ&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7 UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch po konkursie w Oslo. "Chyba przesadziliśmy z rozbiegiem", https://www.youtube.com/watch?v=P2CasdlgZMo&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch po PŚ w Kuopio: skoki coraz bardziej mnie kręcą!, https://www.youtube.com/watch?v=zKMpV8KdMvw&list=PLuXbnezpDJFgkBdP 7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. • Kamil Stoch po zwycięstwie w Lahti: wiedziałem, że moja forma wróci, https://www.youtube.com/watch?v=_eiBai8WmRM&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7 UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp 07.05.2014. • Kamil Stoch podsumowuje konkurs drużynowy w Willingen, http://sport.tvp.pl/10037539/skoki/skoki-ps/wideo/kamil-stoch-podsumowuje- konkurs-druzynowy-w-willingen, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch Sochi (Soczi) 2014 drugi 2 złoty medal wywiad dla TVP1 podziękowania dla żony, https://www.youtube.com/watch?v=nUpI9YJcA9Q, dostęp na 23.04.2014. • Kamil Stoch w Ga-Pa: zawsze lepiej skakałem w Innsbrucku, https://www.youtube.com/watch?v=1bJytoPkW08&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch w Innsbrucku: reszta kadry? Wyniki przyjdą, zobaczycie, https://www.youtube.com/watch?v=5ODZ4BMy_dg&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7 UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch z olimpijskim złotem. Zobacz dekorację!, http://sport.tvp.pl/soczi/13961732/kamil-stoch-z-olimpijskim-zlotem-zobacz- dekoracje, dostęp na 16.04.2014. • Kamil Stoch z Pucharem Świata! "To jeszcze do mnie nie dociera", https://www.youtube.com/watch?v=- wNjwRLvpUk&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014.

181 • Kamil Stoch zaskoczony. "Jestem na podium Pucharu Świata? To jedziemy dalej!. https://www.youtube.com/watch?v=FTib73KwRv0&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch zasłabł po dekoracji kwiatowej!, http://sport.tvp.pl/soczi/13958994/kamil-stoch-zaslabl-po-dekoracji-kwiatowej, dostęp na 16.04.2014. • Kamil Stoch, Wisła 2013, II seria, HD!, https://www.youtube.com/watch?v=WDBKSNbUMqQ, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch: jest coś nie tak z pozycją dojazdową, https://www.youtube.com/watch?v=PES03b3wMPU&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7 UK9O8w6NNVc-lhBP&index=164, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch: Lahti będę wspominał z niedosytem, https://www.youtube.com/watch?v=h03kM4GoJV0&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7 UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch: nie myślę o tym, że sezon się kończy, https://www.youtube.com/watch?v=HYV3YZXEhvE&list=PLuXbnezpDJFgkBdP 7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. • Kamil Stoch: rywalizacja z Piotrkiem Żyłą? Będzie, ale zdrowa, https://www.youtube.com/watch?v=u_T7tcXdVpQ&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch: ustaliliśmy wcześniej, że obniżymy belkę, https://www.youtube.com/watch?v=zY- vuPAmGeM&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Kamil Stoch: w Vikersund nie było "superelegancko", https://www.youtube.com/watch?v=3vbsrNIjdAk&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK 9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Kapitalny skok Stocha!, http://sport.tvp.pl/9600177/skoki/skoki- ps/wideo/kapitalny-skok-stocha, dostęp na 06.05.2014. • Kot: czwarte miejsce to historyczny wynik, http://sport.tvp.pl/soczi/14047684/kot- czwarte-miejsce-to-historyczny-wynik, dostęp na 24.04.2014.

182 • Kot: nie będę dobrze wspominać tego dnia – był porażką, http://sport.tvp.pl/soczi/14047439/kot-nie-bede-dobrze-wspominac-tego-dnia-byl- porazka, dostęp na 24.04.2014. • Kruczek o Stochu: zero powodów do zmartwień, http://sport.tvp.pl/13270846/skoki/skoki-ps/wideo/kruczek-o-stochu-zero- powodow-do-zmartwien, dostęp na 06.05.2014. • Kruczek o upadku Stocha: zawinił śnieg, http://sport.tvp.pl/soczi/13992395/kruczek-o-upadku-stocha-zawinil-snieg, dostęp na 17.04.2014. • Kruczek ze łzami w oczach: to jest jak sen, http://sport.tvp.pl/soczi/14028724/kruczek-ze-lzami-w-oczach-to-jest-jak-sen, dostęp na 23.04.2014. • Kruczek: Kamil był klasą samą dla siebie, http://sport.tvp.pl/soczi/13953920/kruczek-kamil-byl-klasa-sama-dla-siebie, dostęp na 16.04.2014. • Kruczek: musimy utrzymać poziom z poprzedniego sezonu, http://sport.tvp.pl/9076970/skoki/skoki-ps/wideo/kruczek-musimy-utrzymac- poziom-z-poprzedniego-sezonu, dostęp na 30.04.2014. • Kruczek: nie było miejsca na błędy, a my zaliczyliśmy dwie wpadki, http://sport.tvp.pl/soczi/14048224/kruczek-nie-bylo-miejsca-na-bledy-a-my- zaliczylismy-dwie-wpadki, dostęp na 24.04.2014. • Kruczek: w Polsce nie będziemy gościnni, http://sport.tvp.pl/9667788/skoki/skoki- ps/wideo/kruczek-w-polsce-nie-bedziemy-goscinni, dostęp na 06.05.2014. • Kuopio, konkurs indywidualny: skok Stocha (I seria), http://sport.tvp.pl/13499414/skoki/skoki-ps/wideo/kuopio-konkurs-indywidualny- skok-stocha-i-seria, dostęp na 06.05.2014. • Kwalifikacje do konkursu na K120 w Salt Lake City(2002), https://www.youtube.com/watch?v=nYYUHCZw0f4, dostęp na 02.04.2014. • Lahti (FIN) 01.03.2014 World Cup - Men's Team HS130, http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3891, dostęp na 07.05.2014. • Lahti MS 2001 K116, https://www.youtube.com/watch?v=w83sRVIQeQ8, dostęp na 07.04.2014.

183 • Łukasz Kruczek wyjaśnia dyskwalifikację Kamila Stocha, https://www.youtube.com/watch?v=x6_uqcd9i8U&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • Majewski Szymon, Śmiej się jak Żyła..., https://www.youtube.com/watch?v=Qw2P2NuUGuI, dostęp na 06.05.2014. • Małysz dla SPORT.TVP.PL: skoki Kamila były perfekcyjne, http://sport.tvp.pl/soczi/13954595/malysz-dla-sporttvppl-skoki-kamila-byly- perfekcyjne, dostęp na 16.04.2014. • Manuel Fettner - Wypięta narta - MŚ Predazzo - 02.03.2013, https://www.youtube.com/watch?v=Y9zPPzj4Zmw, dostęp na 14.04.2014. • MS 2001 Lahti skoki Adama z drużynówki + przywitanie na lotnisku, https://www.youtube.com/watch?v=SF6KN4Hfn-U, dostęp na 07.04.2014. • MS 2013 Predazzo K120 1 seria, https://www.youtube.com/watch?v=Ks8wM8iNnbw, dostęp na 09.04.2014. • MS 2013 Predazzo K120 2 seria, https://www.youtube.com/watch?v=MDzLIjlyvl4&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFu LKKnw, dostęp na 10.04.2014. • MS 2013 Predazzo K95 2 seria, https://www.youtube.com/watch?v=u- LCupOEoXU&list=UUFIg6u1OuS1n64RVFuLKKnw, dostęp na 09.05.02014. • MS w lotach 2002 Harrachov, http://www.youtube.com/watch?v=6hFRFlmjzUc, dostęp na 29.04.2014. • MŚ 2001 Lahti- K90, https://www.youtube.com/watch?v=6nc_nF4Milc, dostęp na 07.04.2014. • MŚ 2014 Harrachov: Kamil Stoch "Piąte miejsce? Na tyle było mnie stać", https://www.youtube.com/watch?v=CPVRW- fmVpY&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP dostęp na 07.05.2014. • MŚ Harrachov 2014: Kamil Stoch "Następnym razem wybiorę inną taktykę", https://www.youtube.com/watch?v=YppziF94z_w&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. • MŚ Harrachov 2014: Kamil Stoch "Stać mnie na lepsze skoki", https://www.youtube.com/watch?v=kY-

184 fDkG561k&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. • MŚ Val di Fiemme 02.03.2013 Drużynowe Skoki polaków 1 i 2 seria, https://www.youtube.com/watch?v=zUhAl9xE1ao, dostęp na 14.04.2014. • MŚ Val di Fiemme Predazzo HS134 2013 TEAM part 2/8, https://www.youtube.com/watch?v=g6VuU5fDpRs, dostęp na 14.04.2014. • MŚ Val di Fiemme Predazzo HS134 2013 TEAM part 3/8, https://www.youtube.com/watch?v=CRALJK9DXl8, dostęp na 14.04.2014. • MŚ Val di Fiemme Predazzo HS134 2013 TEAM part 6/8, https://www.youtube.com/watch?v=os_WcbAyJ3c, dostęp na 14.04.2014. • MŚ Val di Fiemme Predazzo HS134 2013 TEAM part 7/8, https://www.youtube.com/watch?v=qJ4wmvgt_9A, dostęp na 14.04.2014. • MŚ Val di Fiemme. Polacy dowiadują się o medalu. Zobacz radość skoczków!, https://www.youtube.com/watch?v=KGCqD8GKD40, dostęp na 14.04.2014. • MŚ Val di Fiemme: Kamil Stoch "Pewnym to można być śmierci i podatków, https://www.youtube.com/watch?v=ze4cUS0yS2U, dostęp na 09.04.2014. • MŚ Val di Fiemme: Kamil Stoch przed decyzją jury "Jak to możliwe, że nie zdobyliśmy medalu?, https://www.youtube.com/watch?v=n0_Iw0Ixk8I, dostęp na 14.04.2014. • MŚ Val di Fiemme: Łukasz Kruczek "Mamy najlepszą drużynę w historii", https://www.youtube.com/watch?v=4zilARLw6Mk, dostęp na 14.04.2014. • MŚ Val di Fiemme: skoro niedziela, to Kamil Stoch się modli i pomaga w budowie... skoczni, https://www.youtube.com/watch?v=E8YKWn9hR_8, dostęp na 09.04.2014. • MŚ Vikersund 2012: Piotr Żyła - II seria (232,5m) - nowy rekrd Polski | 26.02.2012, https://www.youtube.com/watch?v=biVc_DnHdwI, dostęp na 06.05.2014. • MŚ w Val di Fiemme - Załamany Kamil Stoch. Łzy lidera polskiej kadry!, https://www.youtube.com/watch?v=Pr4jJXPlEVk, dostęp na 09.04.2014. • Oksana, prawdziwa blondynka wypowiada się dla 4fun.TV, https://www.youtube.com/watch?v=FIzH7fjZF2Q, dostęp na 09.05.2014. • Olimpijski wieczór (16 lutego), http://sport.tvp.pl/soczi/14037362/olimpijski- wieczor-16-lutego, dostęp na 23.04.2014.

185 • Operacja o kryptonimie "Duża skocznia", http://sport.tvp.pl/soczi/13976608/operacja-o-kryptonimie-duza-skocznia, dostęp na 17.04.2014. • Pechowy trening Kamila Stocha. Polak zaliczył upadek, http://sport.tvp.pl/soczi/13991483/pechowy-trening-kamila-stocha-polak-zaliczyl- upadek, dostęp na 17.04.2014. • Pierwsza dekoracja Kamila Stocha!, http://sport.tvp.pl/soczi/13953811/pierwsza- dekoracja-kamila-stocha, dostęp na 16.04.2014. • Piotr Żyła - Wielkanoc 2014 + życzenia Kamil Stoch, https://www.youtube.com/watch?v=dRTmuwGCNqY, dostęp na 06.05.2014. • Piotr Żyła i Beskidzkie, https://www.youtube.com/watch?v=rziAAnbyu0U, dostęp na 06.05.2014. • Piotr Żyła o Martinie Kochu: chyba mu flaszkę postawię!, https://www.youtube.com/watch?v=dqyuq-7lrn4, dostęp na 06.05.2014. • Piotr Żyła po zwycięstwie w Oslo [ SkiJumping.pl ], https://www.youtube.com/watch?v=z_NwIy4rtYo, dostęp na 06.05.2014. • Piotr Żyła zwyciężył w Oslo! "To Holmenkollen. Polak musiał tu wygrać!", https://www.youtube.com/watch?v=dLoPJzKv6Ms&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na06.05.2014. • Piotr Żyła: garbik, fajeczka, no i poleciało (CAŁY WYWIAD), https://www.youtube.com/watch?v=schRu0HzenI&src_vid=JpstJ_JaE50&feature=i v&annotation_id=annotation_98166, dostęp na 06.05.2014, • Plan "Soczi" wykonany. Czas na Puchar Świata!, http://sport.tvp.pl/14146314/skoki/skoki-ps/wideo/plan-soczi-wykonany-czas-na- puchar-swiata, dostęp na 06.05.2014. • Planica 2001 - World Cup ceremony , https://www.youtube.com/watch?v=PXxNu6Vgi7c https://www.youtube.com/watch?v=LOtfA3jHgKE, dostęp na 13.05.2014. • Planica 2001 - wywiad z Kwaśniewskim i Małyszem.mpeg, http://chomikuj.pl/pawlus_1995/skoki+narciarskie/skoki/Planica+2001+- +wywiad+z+Kwa*c5*9bniewskim+i+Ma*c5*82yszem,1780122079.mpeg, dostęp na 28.04.2014.

186 • Polacy na podium! Zobacz dekorację najlepszych drużyn MŚ!, http://sport.tvp.pl/10286991/polacy-na-podium-zobacz-dekoracje-najlepszych- druzyn-ms, dostęp na 15.04.2014. • Polacy po drużynówce w Lahti: jeszcze zaskoczymy kibiców i samych siebie, https://www.youtube.com/watch?v=b8G3r_8gqK4&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. • Polscy skoczkowie [WYWIAD]: Wreszcie podium! Należało nam się!, https://www.youtube.com/watch?v=1KEIsFqy2Zk&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. • Popsuta zabawa polskich skoczków, http://sport.tvp.pl/13111774/skoki/skoki- ps/wideo/popsuta-zabawa-polskich-skoczkow, dostęp na 06.05.2014. • PS 2000/ 2001 Harrachov loty 1 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=8kyBvHCVF5E, dostęp na 25.04.2014. • PS 2000/ 2001 Harrachov loty 2 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=y_dhXnaosMY, dostęp na 25.04.2014. • PS 2000/ 2001 Oberstdorf loty 1 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=CNWb55b2glw, dostęp na 25.04.2014. • PS 2000/ 2001 Willingen 1 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=0BgQ1rZUoMM, dostęp na 26.04.2014. • PS 2000/2001 Falun, https://www.youtube.com/watch?v=BKQvdqdbTPE, dostęp na 25.04.2014. • PS 2000/2001 Salt Lake City, https://www.youtube.com/watch?v=Y5OtP_bav08, dostęp na 25.04.2014. • PS 2000/2001 Willingen 2 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=Uz1mGfenEOw, dostęp na 25.04.2014. • PS 2001 2002 Zakopane 2 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=PquqjIdRsA0, dostęp na 28.04.2014. • PS 2001/ 2002 Engelberg 1 konkurs, http://www.youtube.com/watch?v=bYwfGrU0hg0, dostęp na 29.04.2014. • PS 2001/ 2002 Engelberg 2 konkurs, http://www.youtube.com/watch?v=GQ2rkWKpmCE, dostęp na 29.04.2014. • PS 2001/ 2002 Kuopio 1 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=rGNWatcpxIU, dostęp na 29.04.2014.

187 • PS 2001/ 2002 Kuopio 2 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=KKpj10epPWw, dostęp na 29.04.2014. • PS 2001/ 2002 Neustadt 1 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=2jOt5yiyV4o, dostęp na 29.04.2014. • PS 2001/ 2002 Neustadt 2 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=A8Bx_Y3mioo, dostęp na 29.04.2014. • PS 2001/ 2002 Predazzo 1 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=WCyaqMv0pBI, dostęp na 28.04.2014. • PS 2001/ 2002 Predazzo 2 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=6is7_3Oftxk, dostęp na 28.04.2014. • PS 2001/2002 Villach, http://www.youtube.com/watch?v=KRVYblCOSGU, dostęp na 27.04.2014. • PS 2001/2002 Zakopane 1 konkurs, https://www.youtube.com/watch?v=P7WG2A08vDc, dostęp na 28.04.2014. • PŚ Trondheim 09.03.2001 - zakończenie II serii, https://www.youtube.com/watch?v=D8qjplsQ1M4, dostęp na 25.04.2014. • PŚ w Engelbergu (HS 137): skok Stocha – I seria (131 m), http://sport.tvp.pl/9451764/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-engelbergu-hs-137-skok- stocha-i-seria-131-m, dostęp na 05.05.2014. • PŚ w Engelbergu (HS137): skok Stocha – I seria (132,5 m), http://sport.tvp.pl/9444145/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-engelbergu-hs137-skok- stocha-i-seria-1325-m, dostęp na 05.05.2014. • PŚ w Engelbergu (HS137): skok Stocha – II seria (123,5 m), http://sport.tvp.pl/9451945/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-engelbergu-hs137-skok- stocha-ii-seria-1235-m, dostęp na 05.05.2014. • PŚ w Engelbergu (HS137): skok Stocha – II seria (134 m), http://sport.tvp.pl/9444365/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-engelbergu-hs137-skok- stocha-ii-seria-134-m, dostęp na 05.05.2014. • PŚ w Harrachovie: skok Stocha (II seria), http://sport.tvp.pl/9972813/skoki/skoki- ps/wideo/ps-w-harrachovie-skok-stocha-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Klingenthal, konkurs drużynowy: Żyła przeskoczył skocznię!, http://sport.tvp.pl/13109928/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-klingenthal-konkurs- druzynowy-zyla-przeskoczyl-skocznie, dostęp na 06.05.2014.

188 • PŚ w Klingenthal, konkurs indywidualny: Kamil Stoch fatalnie (117 m), http://sport.tvp.pl/13117414/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-klingenthal-konkurs- indywidualny-kamil-stoch-fatalnie-117-m, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Klingenthal, konkurs indywidualny: zwycięski skok Bieguna!, http://sport.tvp.pl/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-klingenthal-konkurs-indywidualny- zwycieski-skok-bieguna/13117239, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Kuusamo: daleki skok Kamila Stocha (129 m), http://sport.tvp.pl/13151940/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-kuusamo-daleki-skok- kamila-stocha-129-m, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Lahti: Kamil Stoch "Jakbym liczył punkty, byłoby dużo gorzej", https://www.youtube.com/watch?v=7vLdUACo53w&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7 UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 07.05.2014. • PŚ w Lillehammer: konkurs na skoczni normalnej (II seria), http://sport.tvp.pl/13253368/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-lillehammer-konkurs-na- skoczni-normalnej-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Lillehammer: nieudany skok Stocha w I serii (120 m). http://sport.tvp.pl/13259636/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-lillehammer-nieudany- skok-stocha-w-i-serii-120-m, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Lillehammer: Stoch poprawia się w drugiej serii (129 m), http://sport.tvp.pl/13259814/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-lillehammer-stoch- poprawia-sie-w-drugiej-serii-129-m, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Oslo (konkurs indywidualny), http://sport.tvp.pl/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w- oslo-konkurs-indywidualny/14321958, dostęp na 07.05.2014. • PŚ w Oslo: skok Stocha (I seria), http://sport.tvp.pl/10428160/skoki/skoki- ps/wideo/ps-w-oslo-skok-stocha-i-seria, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Oslo: skok Stocha (II seria), http://sport.tvp.pl/10428441/skoki/skoki- ps/wideo/ps-w-oslo-skok-stocha-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Oslo: skok Żyły (I seria), http://sport.tvp.pl/10428131/skoki/skoki- ps/wideo/ps-w-oslo-skok-zyly-i-seria, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Oslo: skok Żyły (II seria), http://sport.tvp.pl/10428402/skoki/skoki- ps/wideo/ps-w-oslo-skok-zyly-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Planicy: konkurs drużynowy, http://sport.tvp.pl/14495394/skoki/skoki- ps/wideo/ps-w-planicy-konkurs-druzynowy, dostęp na 07.05.2014.

189 • PŚ w Titisee-Neustadt: konkurs niedzielny (II seria), http://sport.tvp.pl/13336675/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-titiseeneustadt-konkurs- niedzielny-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Willingen: zwycięstwo Kamila Stocha "Żeby wygrywać, potrzeba mnóstwo szczęścia", https://www.youtube.com/watch?v=Dn91duJV0Y0&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • PŚ w Zakopanem, czyli trzygodzinna katastrofa, http://sport.tvp.pl/13702645/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-zakopanem-czyli- trzygodzinna-katastrofa, dostęp na 06.05.2014. • PŚ Willingen: drugie zwycięstwo Kamila Stocha "Mam jeszcze co poprawiać", https://www.youtube.com/watch?v=aSuLrLzm29w&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7U K9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Engelberg (1. konkurs indywidualny), http://sport.tvp.pl/13410808/skoki/skoki- ps/wideo/ps-engelberg-1-konkurs-indywidualny, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Engelberg (2. konkurs indywidualny), http://sport.tvp.pl/13417828/skoki/skoki- ps/wideo/ps-engelberg-2-konkurs-indywidualny, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Falun (konkurs indywidualny), http://sport.tvp.pl/14174661/skoki/skoki- ps/wideo/ps-falun-konkurs-indywidualny, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Kuopio: konkurs indywidualny, http://sport.tvp.pl/14247990/skoki/skoki- ps/wideo/ps-kuopio-konkurs-indywidualny, dostęp na 07.05.2014. • PŚ, Kuopio: skok Stocha (I seria), http://sport.tvp.pl/14246544/skoki/skoki- ps/wideo/ps-kuopio-skok-stocha-i-seria, dostęp na 07.05.2014. • PŚ, Lahti – II konkurs indywidualny, http://sport.tvp.pl/14222970/skoki/skoki- ps/wideo/ps-lahti-ii-konkurs-indywidualny, dostęp na 07.05.2014. • PŚ, Lahti: skok Stocha (I seria), http://sport.tvp.pl/14222466/skoki/skoki- ps/wideo/ps-lahti-skok-stocha-i-seria, dostęp na 07.05.2014. • PŚ, Planica, skok Kamila Stocha (II seria), http://sport.tvp.pl/14504888/skoki/skoki-ps/wideo/ps-planica-skok-kamila-stocha- ii-seria, dostęp na 07.05.2014. • PŚ, Planica: niesamowity rekord skoczni Piotra Żyły!, http://sport.tvp.pl/14494383/skoki/skoki-ps/wideo/ps-planica-niesamowity-rekord- skoczni-piotra-zyly, dostęp na 07.05.2014.

190 • PŚ, Tauplitz/Bad Mitterndorf: (1. konkurs), http://sport.tvp.pl/13621375/skoki/skoki-ps/wideo/ps-tauplitzbad-mitterndorf-1- konkurs, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Tauplitz/Bad Mitterndorf: 2. konkurs, http://sport.tvp.pl/skoki/skoki- ps/wideo/ps-tauplitzbad-mitterndorf-2-konkurs/13628121, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Titisee-Neustadt: udany skok Stocha (I seria, 137 m), http://sport.tvp.pl/13328366/skoki/skoki-ps/wideo/ps-titiseeneustadt-udany-skok- stocha-i-seria-137-m, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Titisee-Neustadt: upadek Morgensterna, http://sport.tvp.pl/13336153/skoki/skoki-ps/wideo/ps-titiseeneustadt-upadek- morgensterna, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Wisła (konkurs), http://sport.tvp.pl/13673188/skoki/skoki-ps/wideo/ps-wisla- konkurs, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Wisła: Kamil Stoch "Mam jeszcze rezerwy", https://www.youtube.com/watch?v=- 8oeM1c_BmI&list=PLuXbnezpDJFgkBdP7UK9O8w6NNVc-lhBP, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Zakopane – konkurs drużynowy (I seria), http://sport.tvp.pl/13695049/skoki/skoki-ps/wideo/ps-zakopane-konkurs- druzynowy-i-seria, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Zakopane – konkurs drużynowy (II seria), http://sport.tvp.pl/13695272/skoki/skoki-ps/wideo/ps-zakopane-konkurs- druzynowy-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Zakopane konkurs drużynowy II seria, https://www.youtube.com/watch?v=LmxbRfE2UmA, dostęp na 06.05.2014. • PŚ, Zakopane: Piotr Żyła "Don`t worry, be happy", https://www.youtube.com/watch?v=1S952pHNUS8, dostęp na 06.05.2014. • Rudziński i Szczęsny: słaba postawa Polaków zaczyna martwić, http://sport.tvp.pl/14216471/skoki/skoki-ps/wideo/rudzinski-i-szczesny-slaba- postawa-polakow-zaczyna-martwic, dostęp na 07.05.2014. • Scenariusz Szaranowicza. "O złoto powalczy...", http://sport.tvp.pl/soczi/14016594/scenariusz-szaranowicza-o-zloto-powalczy, dostęp na 17.04.2014.

191 • Skoczkowie utrwalali formę w Zakopanem, http://sport.tvp.pl/13295228/skoki/skoki-ps/wideo/skoczkowie-utrwalali-forme-w- zakopanem, dostęp na 06.05.2014. • Skok Kamila Stocha na odległość 140 metrów w II serii konkursu PŚ w Trondheim., http://sport.tvp.pl/10411940/skoki/skoki-ps/wideo/ps-w-trondheim-skok-stocha-ii- seria, dostęp na 06.05.2014. • Skoki narciarskie (M): duża skocznia, konkurs drużynowy, II seria, http://sport.tvp.pl/soczi/14046295/skoki-narciarskie-m-duza-skocznia-konkurs- druzynowy-ii-seria, dostęp na 24.04.2014. • Skoki narciarskie (M): konkurs indywidualny na dużej skoczni, I seria, http://sport.tvp.pl/soczi/14028265/skoki-narciarskie-m-konkurs-indywidualny-na- duzej-skoczni-i-seria, dostęp na 17.04.2014. • Skoki narciarskie (M): konkurs indywidualny na dużej skoczni, II seria, http://sport.tvp.pl/soczi/14028282/skoki-narciarskie-m-konkurs-indywidualny-na- duzej-skoczni-ii-seria, dostęp na 22.04.2014. • Skoki narciarskie (M): normalna skocznia, konkurs indywidualny, seria 1, http://sport.tvp.pl/soczi/13953351/skoki-narciarskie-m-normalna-skocznia- konkurs-indywidualny-seria-1, dostęp na 16.04.2014. • Skoki narciarskie (M): normalna skocznia, konkurs indywidualny, seria 2, http://sport.tvp.pl/soczi/13953745/dyscypliny/skoki-narciarskie/multimedia/skoki- narciarskie-m-normalna-skocznia-konkurs-indywidualny-seria-2/, dostęp na 16.04.2014. • Skoki narciarskie, konkurs drużynowy (M): trening, I seria, http://sport.tvp.pl/soczi/14034830/skoki-narciarskie-konkurs-druzynowy-m- trening-i-seria, dostęp na 23.04.2014. • Soczi 2014: Reakcja Małysza na "złoty" skok Stocha!, https://www.youtube.com/watch?v=5QZ6JuxCFnk, dostęp na 09.05.2014. • Stoch dla TVP: nie wiedziałem, czy w ogóle wystartuję, http://sport.tvp.pl/soczi/13954028/stoch-dla-tvp-nie-wiedzialem-czy-w-ogole- wystartuje, dostęp na 16.04.2014. • Stoch dla TVP: trochę boli łokieć, ale to nic poważnego, , http://sport.tvp.pl/soczi/13992076/stoch-dla-tvp-troche-boli-lokiec-ale-to-nic- powaznego, dostęp na 17.04.2014.

192 • Stoch dla TVP: wciąż jest szansa na dobry wynik, http://sport.tvp.pl/13481615/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-dla-tvp-wciaz-jest-szansa- na-dobry-wynik, dostęp na 06.05.2014. • Stoch dla TVP: zawsze marzyłem, żeby przejść do historii, http://sport.tvp.pl/soczi/14036447/stoch-dla-tvp-zawsze-marzylem-zeby-przejsc- do-historii, dostęp na 23.04.2014. • Stoch na trzecim stopniu podium!, http://sport.tvp.pl/10507588/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-na-trzecim-stopniu-podium, dostęp na 06.05.2014. • Stoch o Kowalczyk: mistrzostwo w każdym calu, http://sport.tvp.pl/soczi/14005511/stoch-o-kowalczyk-mistrzostwo-w-kazdym-calu, dostęp na 17.04.2014. • Stoch o kwalifikacjach: to była mała petarda, http://sport.tvp.pl/13501666/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-o-kwalifikacjach-to-byla- mala-petarda, dostęp na 06.05.2014. • Stoch o swoich skokach: latało się wyśmienicie, http://sport.tvp.pl/9445784/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-o-swoich-skokach-latalo- sie-wysmienicie, dostęp na 05.05.2014. 1 • Stoch o Willingen: z naturą nie wygramy, http://sport.tvp.pl/10044747/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-o-willingen-z-natura-nie-wygramy, dostęp na 06.06.2014. • Stoch odbiera złoto. Zobacz dekorację!, http://sport.tvp.pl/10278814/stoch-odbiera- zloto-zobacz-dekoracje, dostęp na 14.04.2014. • Stoch po treningu: ta skocznia to franca, http://sport.tvp.pl/soczi/13920494/stoch- po-treningu-ta-skocznia-to-franca, dostęp na 16.04.2014. • Stoch przed Falun: mam szacunek do rywali, http://sport.tvp.pl/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-przed-falun-mam-szacunek-do-rywali/14144042, dostęp na 06.05.2014. • Stoch przed Sapporo: utrzymać formę z Zakopanego, http://sport.tvp.pl/9765070/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-przed-sapporo-utrzymac- forme-z-zakopanego, dostęp na 06.05.2014. • Stoch przed TCS: jadę tam zrobić swoje, http://sport.tvp.pl/13463304/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-przed-tcs-jade-tam-zrobic-swoje, dostęp na 06.05.2014.

193 • Stoch: cel? Lepszy wynik niż w ubiegłym sezonie, http://sport.tvp.pl/9077218/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-cel-lepszy-wynik-niz-w- ubieglym-sezonie, dostęp na 30.04.2014. • Stoch: długo czekałem na ten sukces, http://sport.tvp.pl/14484366/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-dlugo-czekalem-na-ten-sukces, dostęp na 07.05.2014. • Stoch: Jest jeszcze dużo do zrobienia, na przykład potomstwo, http://sport.tvn24.pl/sporty-zimowe,130/stoch-jest-jeszcze-duzo-do-zrobienia-na- przyklad-potomstwo,410677.html, dostęp na 31.03.2014. • Stoch: jestem bardzo zadowolony z przygotowań, http://sport.tvp.pl/12843050/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-jestem-bardzo- zadowolony-z-przygotowan, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: koszulka lidera była moim marzeniem, http://sport.tvp.pl/13409701/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-koszulka-lidera-byla- moim-marzeniem, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: na skoczni była loteria. Nie sfarciło się, http://sport.tvp.pl/14504953/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-na-skoczni-byla-loteria- nie-sfarcilo-sie, dostęp na 07.05.2014. • Stoch: nie dostanę zwycięstwa za darmo, http://sport.tvp.pl/9195343/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-nie-dostane-zwyciestwa-za-darmo, dostęp na 30.04.2014. • Stoch: nie napalam się na wygrywanie, http://sport.tvp.pl/13397182/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-nie-napalam-sie-na-wygrywanie, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: nie skakałem rewelacyjnie. W sobotę będzie lepiej, http://sport.tvp.pl/10029312/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-nie-skakalem- rewelacyjnie-w-sobote-bedzie-lepiej, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: nie wiem, co się dzieje..., http://sport.tvp.pl/9225598/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-nie-wiem-co-sie-dzieje, dostęp na 05.05.2014. • Stoch: nie wierzę, że ktoś pobije rekord, http://sport.tvp.pl/9871727/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-nie-wierze-ze-ktos-pobije-rekord, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: oddałem dwa zamiast trzech dobrych skoków, http://sport.tvp.pl/soczi/14047375/stoch-oddalem-dwa-zamiast-trzech-dobrych- skokow, dostęp na 24.04.2014.

194 • Stoch: pierwszy konkurs nie był taki, jak chciałem, http://sport.tvp.pl/9212176/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-pierwszy-konkurs-nie-byl- taki-jak-chcialem, dostęp na 05.05.2014. • Stoch: po Soczi jestem jeszcze bardziej napędzony, http://sport.tvp.pl/14160068/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-po-soczi-jestem-jeszcze- bardziej-napedzony, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: podium w PŚ? Jest szansa, ale…, http://sport.tvp.pl/10331535/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-podium-w-ps-jest-szansa-ale, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: przepraszam, ale mi przeszkadzają..., http://sport.tvp.pl/14321041/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-przepraszam-ale-mi- przeszkadzaja, dostęp na 07.05.2014. • Stoch: przewaga nad Prevcem? Mogę sobie zrobić wolne, http://sport.tvp.pl/14258667/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-przewaga-nad-prevcem- moge-sobie-zrobic-wolne, dostęp na 07.05.2014. • Stoch: skoki w Polsce przechodzą złoty okres, http://sport.tvp.pl/10508407/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-skoki-w-polsce- przechodza-zloty-okres, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: ten medal ma niesamowitą wartość, http://sport.tvp.pl/soczi/13962779/stoch-ten-medal-ma-niesamowita-wartosc, dostęp na 16.04.2014. • Stoch: teraz będzie już tylko lepiej, http://sport.tvp.pl/13329407/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-teraz-bedzie-juz-tylko-lepiej, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: to nie jest jeszcze najwyższa forma, http://sport.tvp.pl/13239331/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-to-nie-jest-jeszcze-najwyzsza-forma, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: trzeba się bardziej wyluzować, http://sport.tvp.pl/13254139/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-trzeba-sie-bardziej-wyluzowac, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: uczymy się na błędach, ale proszę o cierpliwość, http://sport.tvp.pl/13108357/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-uczymy-sie-na-bledach- ale-prosze-o-cierpliwosc, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: udało się osiągnąć stabilizację, http://sport.tvp.pl/13294849/skoki/skoki- ps/wideo/stoch-udalo-sie-osiagnac-stabilizacje, dostęp na 06.05.2014.

195 • Stoch: wiedziałem, że znowu będzie podium, http://sport.tvp.pl/13418166/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-wiedzialem-ze-znowu- bedzie-podium, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: więcej pewności siebie i luzu. Efekty widać, http://sport.tvp.pl/13318302/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-wiecej-pewnosci-siebie-i- luzu-efekty-widac, dostęp na 06.05.2014. • Stoch: wrócił ten błysk i teraz już samo idzie, http://sport.tvp.pl/13337775/skoki/skoki-ps/wideo/stoch-wrocil-ten-blysk-i-teraz- juz-samo-idzie, dostęp na 06.05.2014. • Szaranowicz komentuje tak żywiołowo, że w studiu fruwają krzesła, http://www.sport.pl/soczi2014/10,134682,15486250,Szaranowicz_komentuje_tak_ zywiolowo__ze_w_studiu_fruwaja.html, dostęp na 16.04.2014. • Szczęsny: o zwycięstwo będzie trudno, ale..., http://sport.tvp.pl/14493593/skoki/skoki-ps/wideo/szczesny-o-zwyciestwo-bedzie- trudno-ale, dostęp na 07.05.2014. • Tak wygląda "kosmiczny" medal Kamila Stocha, http://sport.tvp.pl/soczi/14036922/tak-wyglada-kosmiczny-medal-kamila-stocha, dostęp na 23.04.2014. • TCS 2000/ 2001 Bischofshofen, https://www.youtube.com/watch?v=YyhsaJbwcxk, dostęp na 25.04.2014. • TCS 2000/ 2001 Innsbruck koronacja+ kwalifikacje do Bischofshofen, https://www.youtube.com/watch?v=fLOg4aMn7GQ, dostęp na 25.04.2014. • TCS, Innsbruck: skok Kamila Stocha (II seria), http://sport.tvp.pl/9639288/skoki/skoki-ps/wideo/tcs-innsbruck-skok-kamila- stocha-ii-seria, dostęp na 06.05.2014. • Titisee-Neustadt: mistrzowski skok Stocha (II seria, 141,5 m), http://sport.tvp.pl/13328643/skoki/skoki-ps/wideo/titiseeneustadt-mistrzowski- skok-stocha-ii-seria-1415-m, dostęp na 06.05.2014. • Trondheim (NOR) 07.03.2014 World Cup - Men's HS138 ,http://data.fis- ski.com/dynamic/results.html?sector=JP&competitorid=73228&raceid=3896, dostęp na 07.05.2014.

196 • Turniej Czterech Skoczni: Bischofshofen (II seria), http://sport.tvp.pl/skoki/skoki- ps/wideo/turniej-czterech-skoczni-bischofshofen-ii-seria/9661982, dostęp na 06.05.2014. • Turniej Czterech Skoczni: Bischofshofen (konkurs), http://sport.tvp.pl/13560074/skoki/skoki-ps/wideo/turniej-czterech-skoczni- bischofshofen-konkurs, dostęp na 06.05.2014. • Turniej Czterech Skoczni: Garmisch-Partenkirchen, http://sport.tvp.pl/13509158/skoki/skoki-ps/wideo/turniej-czterech-skoczni- garmischpartenkirchen, dostęp na 06.05.2014. • Turniej Czterech Skoczni: Innsbruck, http://sport.tvp.pl/13544935/skoki/skoki- ps/wideo/turniej-czterech-skoczni-innsbruck, dostęp na 06.05.2014. • Turniej Czterech Skoczni: Oberstdorf, http://sport.tvp.pl/13481564/skoki/skoki- ps/wideo/turniej-czterech-skoczni-oberstdorf. dostęp na 06.05.2014. • Vikersund 2013 - Kamil Stoch - 232.5m - 1.Competition - 2.Round - PB! - NB!, https://www.youtube.com/watch?v=MMe9hUTpK34, dostęp na 06.05.2014. • Wojewódzki Kuba, Kasia Sokołowska i Piotr Żyła u Kubyhttp://kuba.tvn.pl/aktualnosci,836,n/kasia-sokolowska-i-piotr-zyla-u- kuby,82347.html, dostęp na 06.05.2014. • Wyjątkowy gość w studiu TVP, http://sport.tvp.pl/14246935/skoki/skoki- ps/wideo/wyjatkowy-gosc-w-studiu-tvp, dostęp na 07.05.2014. • Wzruszenie W. Szaranowicza, https://www.youtube.com/watch?v=ERQmsW3bsB0, dostęp na 12.05.2014. • Zapomnijmy o drużynówce! Pamiętajmy "Złotego Kamila"!, http://sport.tvp.pl/soczi/14063463/zapomnijmy-o-druzynowce-pamietajmy-zlotego- kamila, dostęp na 24.04.2014. • Ząb dziękuje Stochowi. Stoch dziękuje kibicom, http://sport.tvp.pl/14531950/skoki/skoki-ps/wideo/zab-dziekuje-stochowi-stoch- dziekuje-kibicom, dostęp na 07.05.2014. • Ziobro o Stochu: będzie nam trudno zasnąć, http://sport.tvp.pl/soczi/13953892/ziobro-o-stochu-bedzie-nam-trudno-zasnac, dostęp na 16.04.2014.

197 • Ziobro: trudno nam się pogodzić z tym wynikiem, http://sport.tvp.pl/soczi/14047235/ziobro-trudno-nam-sie-pogodzic-z-tym- wynikiem, dostęp na 24.04.2014. • Złoto Adama Małysza w Predazzo 2003 - średnia skocznia (K-95), https://www.youtube.com/watch?v=upQ170xDfIA, dostęp na 08.04.2014. • Zobacz, ceremonię kwiatową z udziałem Kamila Stocha, http://sport.tvp.pl/soczi/14028680/zobacz-ceremonie-kwiatowa-z-udzialem-kamila- stocha, dostęp na 23.04.2014.

198 SPIS ZDJĘĆ, TABEL I WYKRESÓW

SPIS ZDJĘĆ ZDJĘCIE 1 KAMIL STOCH, ROBERT KRANJEC I ADAM MAŁYSZ NA PODIUM ZAWODÓW

PUCHARU ŚWIATA W PLANICY 20.03.2011/ŹRÓDŁO: TVP1…………………………………6

ZDJĘCIE 2 SKOCZNIA NARCIARSKA W DOLINIE JAWORZYNKI W TATRACH/ŹRÓDŁO:

SKIJUMPING.PL……………………………………………………………………………..25

ZDJĘCIE 3 WOJCIECH FORTUNA I STANISŁAW MARUSARZ/ŹRÓDŁO:

SKIJUMPING.PL………………………………………………………………………..……25

ZDJĘCIE 4 WIELKA KROKIEW, 1939, ZAWODY FIS/ ŹRÓDŁO:

FOTOKRESY.PL……………………………………………………………………………...25

ZDJĘCIE 5 ADAM MAŁYSZ/ŹRÓDŁO:

GWIZDEK24.SE.PL………………………………………………………..………………....37

ZDJĘCIE 6 ADAM MAŁYSZ PODCZAS ZAWODÓW PUCHARU ŚWIATA W OSLO, 1996/ŹRÓDŁO:

POLSATSPORT.PL…………………………………………………………………………...54

ZDJĘCIE 7 ADAM I IZA MAŁYSZ PODCZAS WESELA, ROK 1997/ŹRÓDŁO:

SKIJUMPING.PL……………………………………………………………………………..54

ZDJĘCIE 8 OKŁADKA PRZEKROJU Z 01.04.2001…………………………………………………………………………………54

ZDJĘCIE 9 ADAM MAŁYSZ Z MEDALEM IO W VANCOUVER W 2010 ROKU/ŹRÓDŁO:

GAZETA.PL………………………………………………………………………………....54

ZDJĘCIE 10 KAMIL STOCH/ŹRÓDŁO: FIS.COM……………………………………………...55

ZDJĘCIE 11 KAMIL STOCH W WIEKU 12 LAT/ŹRÓDŁO: RMF24.PL…………………………..62

ZDJĘCIE 12 KAMIL STOCH PODCZAS WYGRANEJ W ZAKOPANYM W 2011 ROKU/ŹRÓDŁO:

NOWINY24.PL……………………………………………………………………………....62

ZDJĘCIE 13 KAMIL STOCH I EWA BILAN-STOCH, ZDJĘCIE ŚLUBNE/ ŹRÓDŁO:

OLIMPIADA.INTERIA.PL………………………………………………………………….....62

ZDJĘCIE 14 ADAM MAŁYSZ I KAMIL STOCH, PLANICA 2011/ŹRÓDŁO: SPORT.DZIENNIK.PL.62

ZDJĘCIE 15 ADAM MAŁYSZ, BISCHOFSHOFEN, 06.01.2001/ŹRÓDŁO: TVP1………………76

ZDJĘCIE 16 RODZINA A. MAŁYSZA W WIŚLE PODCZAS FINAŁU TURNIEJU CZTERECH

SKOCZNI/ŹRÓDŁO: TVP1………………………………………………………………….76

ZDJĘCIE 17 RYSUNKOWY ŻART O ADAMIE MAŁYSZU/ŹRÓDŁO: HUMOR.SADURSKI.COM…76

ZDJĘCIE 18 WYNIKI TURNIEJU CZTERECH SKOCZNI 2000/2001 /ŹRÓDŁO: TVP1…………76

199 ZDJĘCIE 19 ADAM MAŁYSZ I ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI, PLANICA 2001/ŹRÓDŁO: TVP1. ……………………………………………………………………………………………76

ZDJĘCIE 20 ADAM MAŁYSZ NA PODIUM W KUOPIO, 23.11.2001/ŹRÓDŁO:

HTTP://SPORT.INTERIA.PL/...... 77

ZDJĘCIE 21 SVEN HANNAWALD PO ZWYCIĘSTWIE W TURNIEJU CZTERECH SKOCZNI/ŹRÓDŁO:

BILD.DE…………………………………………………………………………………...77

ZDJĘCIE 22 RYSUNKOWY ŻART O ADAMIE MAŁYSZU/ŹRÓDŁO: HUMOR.SADURSKI.COM…..77

ZDJĘCIE 23 ADAM MAŁYSZ CAŁUJE ŚNIEG PO ZWYCIĘSTWIE W ZAKOPANYM W 2002

ROKU/ŹRÓDŁO: HTTP://PARAFOTOMANIA.PL/?M=201103...... 77

ZDJĘCIE 24 ADAM MAŁYSZ I SVEN HANNAWALD Z FLAGAMI, PLANICA 2002/ŹRÓDŁO: TVP1. ……………………………………………………………………………………………..77

ZDJĘCIE 25 POLSKA KADRA W LILLEHAMMER/ŹRÓDŁO: HTTP://SKIJUMPING.PL...... 99

ZDJĘCIE 26 PODIUM KONKURSU DRUŻYNOWEGO W ZAKOPANYM/ ŹRÓDŁO:

HTTP://SKIJUMPING.PL...... 99

ZDJĘCIE 27 JEDEN Z MEMÓW Z POSTACIĄ PIOTRA ŻYŁY/ŹRÓDŁO: KWEJK.PL………………99

ZDJĘCIE 28 LOT KAMILA STOCHA NA 232,5 METRA W VIKERSUND/ŹRÓDŁO: TVP1…….....99

ZDJĘCIE 29 KAMIL STOCH TAŃCZY GANGNAM STYLE/ŹRÓDŁO: TVP1……………………...99

ZDJĘCIE 30 PODIUM PUCHARU ŚWIATA SEZONU 2012/2013/ŹRÓDŁO: HTTP://SKIJUMPING.PL. ……………………………………………………………………………………………..99

ZDJĘCIE 31 JEDNA Z GRAFIK KOMENTUJĄCA SENSACYJNĄ WYGRANĄ KRZYSZTOFA BIEGUNA/

ŹRÓDŁO: HTTP://DEMOTYWATORY.PL...... 100

ZDJĘCIE 32 JAN ZIOBRO I KAMIL STOCH NA PODIUM W ENGELBERGU/ŹRÓDŁO:

HTTP://SKIJUMPING.PL. ……………………………………………………………………………………………100

ZDJĘCIE 33 KAMIL STOCH PO DRUGIM ZWYCIĘSTWIE W WILLINGEN/ŹRÓDŁO: ORF EINS. ……………………………………………………………………………………………100

ZDJĘCIE 34 CZAPKA KAMILA STOCHA W SEZONIE 2013/2014/ŹRODŁO:

WWW.TYGODNIKPODHALANSKI.PL……………………………………………………...... 100

ZDJĘCIE 35 KAMIL STOCH Z KRYSZTAŁOWĄ KULĄ ZA SEZON 2013/2014/ŹRÓDŁO:

POLSKIERADIO.PL…………………………………………………………………………100

ZDJĘCIE 36 ADAM MAŁYSZ OCZEKUJĄCY NA SKOK PODCZAS I SERII KONKURSU NA SKOCZNI

DUŻEJ W LAHTI/ŹRÓDŁO: TVP 1. …………………………………………………………107

ZDJĘCIE 37 ADAM MAŁYSZ UDZIELA WYWIADU PO ZAWODACH NA SKOCZNI

NORMALEJ/ŹRÓDŁO: TVP11………………………………………………………………107

200 ZDJĘCIE 38 ZNACZEK Z ADAMEM MAŁYSZEM/ŹRÓDŁO: POCZTA POLSKA 108

ZDJĘCIE 39 ADAM MAŁYSZ ZE ZŁOTYM MEDALEM MISTRZOSTW ŚWIATA/ŹRÓDŁO:

SPORT.TVP.PL……………………………………………………………………………107

ZDJĘCIE 40 ADAM MAŁYSZ I MARTIN SCHMITT ZE ZŁOTYM MEDALEM MISTRZOSTW

ŚWIATA/ŹRÓDŁO: HTTP://ADAMMALYSZ.KEEP.PL/…………………………………...... 107

ZDJĘCIE 41 ZAŁAMANY KAMIL STOCH PO KONKURSIE NA SKOCZNI NORMALNEJ/ŹRÓDŁO:

TVP 1……………………………………………………………………………………..121

ZDJĘCIE 42 KAMIL STOCH DZIEŃ PO KONKURSIE NA SKOCZNI NORMALNEJ. W TLE PIOTR

ŻYŁA LEŻĄCY NA ŚNIEGU/ŹRÓDŁO: TVP 1………………………………………………..121

ZDJĘCIE 43 KAMIL STOCH NA RAMIONACH KOLEGÓW PO ZDOBYCIU ZŁOTEGO MEDALU NA

SKOCZNI DUŻEJ/ŹRÓDŁO: HTTP://FOTO.POLAND.GOV.PL/.………………………………...121

ZDJĘCIE 44 PETER PREVC, KAMIL STOCH I ANDRES JACOBSEN Z MEDALAMI MŚ/ŹRÓDŁO: TVP1……………………………………………………………………………………..121

ZDJĘCIE 45 ADAM MAŁYSZ I KAMIL STOCH PO KONKURSIE DRUŻYNOWYM W

PREDAZZO/ŹRÓDŁO: TVP1. ……………………………………………………………...121

ZDJĘCIE 46 BRĄZOWA DRUŻYNA SKOCZKÓW NARCIARSKICH/ŹRÓDŁO: HATAK.PL……….121

ZDJĘCIE 47 ADAM MAŁYSZ W OCZEKIWANIU NA SWÓJ SKOK NA SKOCZNI

NORMALNEJ/ŹRÓDŁO: TVP……………………………………………………………….127

ZDJĘCIE 48 SVEN HANNAWALD, SIMON AMMANN I ADAM MAŁYSZ, CEREMONIA KWIATOWA,

SKOCZNIA NORMALNA/ŹRÓDŁO: SKIJUMPING.PL. ………………………………………...127

ZDJĘCIE 49 ADAM MAŁYSZ, SIMON AMMANN I MATTI HAUTAMÄKI, CEREMONIA

MEDALOWA, SKOCZNIA DUŻA/ŹRÓDŁO: SKIJUMPING.PL…………………………………..127

ZDJĘCIE 50 RADOŚĆ SIMONA AMMANNA/ŹRÓDŁO: SKIJUMPING.PL………………………127

ZDJĘCIE 51 PODPÓRKA SVENA HANNAWALDA NA SKOCZNI DUŻEJ/ŹRÓDŁO:

SKIJUMPING.PL.…………………………………………………………………………...127

ZDJĘCIE 52 BELKA INFORMACYJNA KANAŁU TVN24/ŹRÓDŁO:

HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/NAGLOWKI. ……………………………………………...136

ZDJĘCIE 53 OLIMPIJSKI KASK KAMILA STOCHA/

HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/EVENEMENTY/PHOTOS_STREAM…………………………148

ZDJĘCIE 54 MINA PETERA PREVCA PO FINAŁOWYM SKOKU KAMILA STOCHA NA SKOCZNI

NORMALNEJ/ŹRÓDŁO: TVP1……………………………………………………………...148

ZDJĘCIE 55 RADOŚĆ KAMILA STOCHA PO ZDOBYCIU ZŁOTA NA SKOCZNI

NORMALNEJ/ŹRÓDŁO: OLIMPIADA.INTERIA.PL……………………………………………148

ZDJĘCIE 56 KAMIL STOCH WYGRYWA KONKURS NA SKOCZNI DUŻEJ/ŹRÓDŁO: TVP1……148

201 ZDJĘCIE 57 KAMIL STOCH Z DWOMA ZŁOTYMI MEDALAMI/ŹRÓDŁO:

HTTP://M.GWIZDEK24.SE.PL/.……………………………………………………………..148

ZDJĘCIE 58 KAMIL STOCH JAKO BOHATER MEMÓW INTERNETOWYCH/ŹRÓDŁO:

BLOGMEDIA24.PL…………………………………………………………………………148

SPIS TABEL

TABELA 1 WYKAZ SKOCZNI MAMUCICH NA ŚWIECIE/ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE...... 11

TABELA 2. ILOŚĆ PUNKTÓW DO KLASYFIKACJI GENERALNEJ ZA POSZCZEGÓLNE MIEJSCA W

KONKURSACH PUCHARU ŚWIATA ...... 19

TABELA 3. ILOŚĆ PUNKTÓW DO KLASYFIKACJI GENERALNEJ ZA POSZCZEGÓLNE MIEJSCA W

KONKURSACH DRUŻYNOWYCH PUCHARU ŚWIATA ...... 21

TABELA 4. PUNKTY ZA 1 METR W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU SKOCZNI ...... 22

SPIS WYKRESÓW

WYKRES 1 ŚREDNIE WIDOWNIE ZIMOWYCH TRANSMISJI SKOKÓW NARCIARSKICH W LATACH 1999-2011………………………………………………………………………………….52

202 PODZIĘKOWANIA

Jednym z kluczowych podobieństw między Adamem Małyszem a Kamilem Stochem, które wyłoniło się podczas tworzenia tej pracy, było zwracanie przez nich uwagi na to, że za ich sukcesem stały zespoły ludzi – którzy prowadzili, pokazywali jak, pomagali dobrym słowem, byli blisko kiedy potrzeba. Za moją pracą też stał cały „sztab” takich ludzi. I to jest właśnie ten moment, w którym chciałbym im podziękować. W pierwszej kolejności pragnę podziękować mojemu promotorowi, prof. dr hab. Kazimierzowi Wolnemu-Zmorzyńskiemu, który pilnował, akceptował coraz to kolejne pomysły oraz miał bardzo dużo cierpliwości (pięciokrotne zmienianie tematu przez piszącego pracę – nawet w skokach dziś tak często nie zmienia się belek startowych!). Przy całości pracy bardzo wspierała mnie moja Mama – słuchała wątpliwości, doradzała, była oparciem w trudnych chwilach, wspierała bardzo, bardzo mocno. I bardzo jej za to dziękuję! Pozostając w rodzinie, praca nie miałaby też takiego wyglądu, gdyby nie moja siostra, Agnieszka Skupień-Firek – która odpowiednio sugerując i wspierając pomogła wejść na właściwy temat. Wielką pomoc w kwestii wyboru tematu i mobilizacji do walki dała też koleżanka z seminarium, Kinga Ceglecka. Zaś drugiej koleżance, z tego samego seminarium, Joannie Mazur, dziękuję za wsparcie naukowe oraz wiele otuchy. Osobne podziękowanie kieruję dla Katarzyny Mikrut – to ona wykonała wspaniałe rysunki kasków, które później znalazły się na specjalnym plakacie promującym obronę oraz unikatowej koszulce pamiątkowej. Marcin Polaczuk – dziękuję! I Ty wiesz za co, stary cebularzu! Nie byłoby tej pracy, tak jak chyba wszystkich wcześniejszych, bez szalonej ekipy Ruczaj Filmu (a byli brani pod uwagę jako jeden z tematów pracy magisterskiej). Z nimi wspaniale oglądało się skoki narciarskie, przeżywało moment przełomu Małysz/Stoch. Oraz „gierczyło” się w Deluxe Ski Jump: Wojtku Baranie, Krzyśku Sadomski, Janku Morysie, Dawidzie Rydzku, Michale Dąbrowski – dziękuję, nie tylko za to, ale za całe 5 lat studiów! Za pomoc także bardzo gorąco dziękuję panu doktorowi Krzysztofowi Groniowi – który wspierał tak merytorycznie, jak i zawsze dobrym słowem!

203 W kwestii korekty całej tej pracy bardzo, bardzo dziękuję pani Dorocie Szklanej, mojej wychowawczyni oraz nauczycielce języka polskiego z technikum, która poświęciła swój czas i pochyliła się nad tym nie najkrótszym tekstem. Jakbym nie mógł jeszcze nie podziękować pewnej dwójce – Adamowi Małyszowi i Kamilowi Stochowi. Gdyby nie oni, tej pracy NAPRAWDĘ by nie było! Na koniec chciałbym pozostawić specjalne podziękowania dla osoby, bez której tak naprawdę ta praca by nie powstała. To dzięki wspólnym, długim rozmowom o skokach narciarskich podjąłem decyzję o wyborze tego, a nie innego tematu. A potem, dzięki jej wsparciu, ta praca w ogóle doszła do skutku. Agnieszko Wolnicka, dzięki Ci wielkie!

204 ANEKS 1

205 WPADKI Z MAGISTERKI… …czyli coś poszło nie tak (wraz z niecnym komentarzem)

Po tych zawodach zaczął odrabiać straty do literującego wtedy Hannavalda, wygrywając kolejne zawody. „Abc…”

W Wiśle było szaleństwo, kibicie otwierali głośno szampany. „Dziś dookoła jest impreeeza!”

Stanął jednak na najwyższym stopniu podium klasyfikacji generalnej, odbierając pierwszy Puchar Świata z rąk prezydenta Polso, Aleksandra Kwaśniewskiego. Polso-Olko

Po pierwszych zawodach w Engelbergu pojawiła się opinia, że Orzeł z Wisły został skrzywdzony (skakał najdalej, ale nie znalazł się na podium). Drugi konkurs zdecydowanie. Po tych zawodach komentator TVP, Krzysztof Miklas mówił, że Małysz jest największym skoczkiem świata. Kraina grzybów…

Jednak Apoloniusz Tajner się nie zgodził – aby tajników skoków nie ujawniać. „Moje ci one, moje!”

W konkursie otwierającym sw Lillehammer zajął 30. miejsce. …módl się za nami

Podświadomie wiedział, co może zdobyć, ale myślał, co ma zrobić w danej chwili. Robił swoje. Śpiewał Wojciech Młynarski

Adam Małysz wspominał w czasie swojej kariery o silnym przywiązaniu do wiaty, jednak to w przypadku Kamila Stocha temat ten był bardziej eksponowany „Zróbmy coś szalonego, przykujmy się do Pudzianowskiego!”

206