Deltabeslissing Zoetwater Water Voor Economie En Leefbaarheid, Ook in De Toekomst Advies Deltabeslissing Zoetwater
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Deltaprogramma | Zoetwater Deltabeslissing Zoetwater Water voor economie en leefbaarheid, ook in de toekomst Advies Deltabeslissing Zoetwater Figuur 1 Knelpunten in de zoetwatervoorziening in Nederland OpgaveOpgave Er is een gezamenlijke opgave van Rijk, regio en gebruikers Knelpunten huidige situatie Er is een gezamenlijke opgave van Rijk, regio en gebruikers om te anticiperen op trends en ontwikkelingen die op het om te anticiperen op trends en ontwikkelingen die op het gebied van zoet water op ons af komen. Beschikken over gebied van zoet water op ons af komen. Beschikken over zoet water is cruciaal voor de leefbaarheid en economische zoet water is cruciaal voor de leefbaarheid en economische Te lage waterstand in rivieren positie van Nederland. Op dit moment is het beleid erop (knelpunt scheepvaart en inlaat) positie van Nederland. Op dit moment is het beleid erop Waterbu er IJsselmeer gericht om onder normale omstandigheden zo veel moge- overvraagd gericht om onder normale omstandigheden zo veel Verzilting inlaatpunten lijk aan de behoeften van gebruikers te voldoen. In perio- (Gouda, Bernisse) denmogelijk van watertekort aan de behoeftenverdelen we vanhet watergebruikers op basis te voldoen.van de In Verzilting en geen aanvoer perioden van watertekort verdelen we het water op basis Uitzakkende grondwaterstanden; verdringingsreeks en de te beperken schade. De knelpunten geen wateraanvoer Elke 10 jaar noodingrepen dievan we nude alverdringingsreeks ondervinden staan en in de figuur te beperken 1. Door schade.klimaatver De- Uitzakkende grondwaterstanden en beperkte aanvoer nodig voor peilhandhaving anderingknelpunten en sociaaleconomische die we nu al ondervinden ontwikkelingen staan in kan figuur een 1. Door geleidelijkklimaatverandering proces plaatsvinden en sociaaleconomische waarbij watertekor- ontwikkelingen ten vakerkan en een langduriger geleidelijk optreden proces plaatsvindenen de eisen aan waarbij de zoetwater watertekor-- Verdroging natuur en voorziening groter worden. elke 2 jaar on rekkingsverbod ten vaker en langduriger optreden en de eisen aan de (oostelijke zandgronden) Elke 5-10 jaar Rivier-zoetwatervoorziening en grondwaterstanden groter zakken worden. bijvoorbeeld uit of inlaatproblemen inlaatpunten verzilten. Ook kunnen er nieuwe knelpunten door verzilting Rivier- en grondwaterstanden zakken bijvoorbeeld uit of Elke 10 jaar inlaatproblemen bij inlaatpuntenkomen. We kunnen verzilten. bijvoorbeeld Ook kunnen de IJsselmeerbuffer er nieuwe knelpunten door lage waterstand Rijn overvragen.bij komen. Voor We waterafhankelijke kunnen bijvoorbeeld sectoren de IJsselmeerbuffer heeft dit gevol- gen, zoals toenemende schades en beperkingen. Dat alles overvragen. Voor waterafhankelijke sectoren heeft dit Permanente zoute kwel, neemt niet weg dat Nederland in vergelijking met andere elke 5-10 jaar zoetwater- Elke 10 jaar inlaatproblemen gevolgen, zoals toenemende schades en beperkingen. Dat door lage waterstand Maas landen rijkelijk is bedeeld met zoet water. Bovendien kun- tekort voor de landbouw alles neemt niet weg dat Nederland in vergelijking met nen we, meer dan we al doen, de kansen benutten die de Verdroging natuur en andere landen rijkelijk is bedeeld met zoet water. Bovendien elke 2 jaar on rekkingsverbod unieke ligging aan de delta ons biedt. Mogelijk frequenter Zoet water (zuidelijke zandgronden) kunnen we, meer dan we al doen, de kansen benutten die Zout water optredende watertekorten en hogere eisen aan de water- IJsselmeergebied / Noord-Nederland de unieke ligging aan de delta ons biedt. Mogelijk frequen- Rivierengebied voorziening vragen om een meer duurzame en doelmatige West-Nederland N zoetwatervoorzieningter optredende watertekorten en een transparante en hogere en eisenevenwichtige aan de ZW Delta en Waddeneilanden (geen wateraanvoer) 0 5 0 mk watervoorziening vragen om een meer duurzame en Hoge zandgronden(geen/beperkte wateraanvoer) 18-7-2014 verdeling van inspanningen en verantwoordelijkheden. doelmatige zoetwatervoorziening en een transparante en 2 Deltaprogramma evenwichtige verdeling van inspanningen en verantwoordelijkheden. Figuur 1. Knelpunten in de zoetwatervoorziening in Nederland 2 | Water voor economie en leefbaarheid, ook in de toekomst FiguurAdaptatiepad 2 Adaptatiepad deltabeslissing Deltabeslissing Zoetwater Zoetwater DELTASCENARIO Druk / Rust Warm / Stoom vaststellen voorzieningenniveau herijken voorzieningenniveau herijken voorzieningenniveau generiek vraag en kwetsbaarheid bij vraag en kwetsbaarheid bij accepteren droogte verminderen droogte verminderen • accepteren (toename) • e ectief en zuinig watergebruik • intensiveren e ectief en watertekorten • waterconservering zuinig gebruik • innovatieve pilots • waterconservering • ruimtelijke sturing • innovatie alleen in gebieden met aanbod vergroten aanbod vergroten aanbod vergroten wateraanvoer uit het versterken bestaande bu ers uitbreiding en alternatieve bu ers ingrijpende alternatieven hoofdwatersysteem en aanvoerroutes zoetwater en aanvoerroutes voorkeursstrategieën Rivieren, Rijnmond-Drechtsteden (West-Nederland), Zuidwestelijke Delta, IJsselmeergebied en Hoge Zandgronden deelonderwerp een voorkeursstrategie die op korte termijn, middellange of lange termijn genomen moet worden keuze/beslissing: deltabeslissing is kaderstellend voor de voorkeurs - (keuze/beslissing) leidt tot strategieën optimalisatie en samenhang inspanningen hoofdwatersysteem, regionaal watersysteem en gebruikers Ambitie en doelen Kern van de aanpak Rijk, regio en gebruikers nemen samen verantwoordelijk- De Deltabeslissing Zoetwater bestaat uit de volgende aanpak heid voor een goede zoetwatervoorziening en het voorko- voor de toekomstige zoetwatervoorzie- ning van Nederland: men van tekorten. De ambitie is de rol die zoet water in 1. Samenhangend nemen Rijk, regio en gebruikers maat- onze sterke economische positie speelt te behouden en te regelen in het hoofdwatersysteem, in de regionale water- versterken, en te zorgen dat water blijft bijdragen aan de systemen én in het gebruik. kwaliteit van de leefomgeving. Om meer expliciet te maken 2. De zoetwatervoorziening speelt adaptief in op klimaat- wat we met elkaar willen bereiken, is de ambitie uitgewerkt verandering. in vijf nationale zoetwaterdoelen: 3. De overheden geven, in overleg met gebruikers, helder- • Het in stand houden en bevorderen van een gezond en heid over de beschikbaarheid van zoet water in normale evenwichtig watersysteem. en in droge omstandigheden, en over inspanningen en • Het beschermen van de cruciale gebruiksfuncties drink- verantwoordelijkheden. Zij doen dit in de vorm van water (volksgezondheid), energie, kwetsbare natuur, voorzieningenniveaus. waterkeringen en het tegengaan van klink en zetting. 4. Het bestaande (hoofd)watersysteem wordt versterkt als • Het effectief en zuinig gebruiken van het beschikbare buffer en als aanvoerroute voor zoet water. water. 5. Regio’s en gebruikers verminderen de vraag naar zoet • Het bevorderen van de concurrentiepositie van Nederland water en de kwetsbaarheid bij droogte door het beschik- wat betreft aan water gerelateerde economie. bare zoet water zuinig en effectief te benutten. • Het ontwikkelen van waterkennis, -kunde en -innovatie Het adaptatiepad in figuur 2 geeft weer hoe we in de loop ten behoeve van de zoetwaterdoelen. der tijd adaptief kunnen inspelen op de ontwikkelingen van het klimaat. Dit pad lichten we toe aan de hand van de vijf kernpunten. Deltabeslissing Zoetwater 3 1. Samenhangende aanpak in hoofd- en regionaal kwetsbaar) door knelpunten aan te pakken en kansen te watersysteem en bij gebruikers benutten die de ligging in de delta ons biedt. Door te Alle partijen hebben een verantwoordelijkheid in het investeren in ‘no-regret’-maatregelen blijft het huidige voorkomen van, en inspelen op watertekorten. Een niveau van de zoetwatervoorziening gelijk of kan het lokaal robuuste zoetwatervoorziening vraagt om een samenhan- verbeteren. Zo beschermen we cruciale functies en bevorde- gende aanpak van maatregelen, zowel in het hoofdwatersy- ren we de concurrentiepositie van aan zoet water gerelateerde steem als in het regionaal watersysteem als bij gebruikers. economie. In gebieden met aanvoer van water uit het Maatregelen in het hoofdwatersysteem en het regionale hoofdwatersysteem stellen we de aanvoer veilig en gaan we watersysteem vormen de basis om doelen te kunnen waar mogelijk verzilting tegen door bestaande buffers en realiseren. Maatregelen in de regio en bij gebruikers aanvoerroutes van zoet water te versterken. Daarnaast nemen vergroten de toekomstbestendigheid door de kwetsbaar- regio’s en gebruikers maatregelen gericht op zuinig en heid voor tekorten te verminderen (schadereductie), effectief watergebruik. In gebieden zonder aanvoer uit het innovatie te stimuleren en te zorgen voor meer zelfvoorzie- hoofdwatersysteem, is ‘het verminderen van de vraag en nendheid. Dit biedt de basis voor een duurzame ontwikke- kwetsbaarheid’ de enige reële strategie. Dit vraagt om een ling van het systeem en zorgt ervoor dat we voorbereid zijn omslag van een watersysteem dat gericht is op afvoer naar op mogelijk toenemende klimaatverandering. een systeem dat (mede) gericht is op conserveren. Dit betreft een nieuwe opgave. 2. Adaptief inspelen op klimaatverandering De omvang van de toekomstige zoetwateropgave hangt Daarnaast gaan we op korte termijn aan de slag met de sterk af van de mate van klimaatverandering. Een adaptieve uitwerking van het voorzieningenniveau (zie punt 3). aanpak, waarbij we stapsgewijs die maatregelen nemen die