TACHWEDD 2019

Rhif 342

tafod elái Pris 80c

Cyngerdd Agoriadol Newidiadau yn Cross Inn Ysgol Garth Olwg

I ddathlu agor Ysgol Garth Olwg yn un ysgol o 3 i 19 oed cynhaliwyd cyngerdd arbennig ar 24 Hydref. Roedd hi’n noson amrywiol o gorau i lefaru i ddawnsio gyda sglein ar bob perfformiad. Hoffai’r ysgol ddiolch i’r disgyblion, staff a’r rhieni am eu cefnogaeth a’u hymrwymiad i sicrhau fod y noson yn un llwyddiannus tu hwnt.

Mae’r bont isel fu’n dramgwydd i nifer o loriau dros 12’3” yn Cross Inn wedi cael ei dynnu i lawr ond bwriedir gosod pont newydd ar gyfer cerddwyr a beicwyr yn ei le. Mae Cyngor Rhondda Cynon Taf wedi cychwyn ar gynllun i osod pont newydd yn Heol Cross Inn yn rhan o'r gwaith o adeiladu Cam 2 Llwybr Cymunedol Llantrisant. Bydd llwybr cerdded a beicio ar hyd ochr yr hen reilffordd ar draws Cross Inn - o Gwrt Westfield yn y gorllewin, hyd at Main Road yn y dwyrain. Bydd y llwybr yma'n cysylltu Llwybr Cymunedol Llantrisant presennol â Llwybr Cymunedol Ffordd Osgoi Pentre'r Eglwys, ac yn mynd o Don-teg i Donysguboriau. Mae Cam 2 Llwybr Cymunedol Llantrisant yn gynllun gwerth £748,000 sy'n cael ei ariannu'n llwyr gan Grant Teithio Llesol Lywodraeth Cymru. Penodwyd Alun Griffiths (Contractors) Ltd yn gontractwr er mwyn cwblhau'r cynllun. Bydd y gwaith ar y bont yn parhau tan ganol mis Rhagfyr.

Gwobr Gwerin Radio 2 Dringo i Gofio’n Hanes Yng nghanol mis Hydref roedd ‘Cofwich Dryweryn’ wedi ei ychwanegu ar ben y piler enfawr ger Ffynnon Taf. Roedd y piler yn rhan o’r dra- phont oedd yn cario’r rheilffordd o Gwm Rhymni i ddociau’r Barri.

Prynwch eich copi o Llongyfarchiadau i Catrin Finch a Seckou Keita am dderbyn y wobr am y deuawd/ band orau ac i Seckou Keita am hefyd Tafod Elái ennill gwobr cerddor y flwyddyn yng Ngwobrau Gwerin BBC Radio 2 ar 16eg Hydref. £8 am y flwyddyn Roedd nifer fawr o artistiaid Cymreig wedi cael eu henwebu Oddi wrth eich dosbarthwyr lleol eleni ac felly llongyfarchiadau i Gwilym Bowen Rhys, VRï, Tant ac i Trials of Cato am ennill yr Albwm Orau. neu 029 20890040 www.tafelai.com 2 Tafod Elái Tachwedd 2019 rwy’n amau y byddwn wedi cwblhau hanner y pethau wnes i (e.e. dringo’r prif CREIGIAU fast!).

Gohebydd Lleol: Mae’n anodd crynhoi’r profiad mewn un frawddeg er mwyn ei ddisgrifio i’m ffrindiau a’m teulu. A dweud y gwir mae

fy ffrindiau i gyd wedi blino clywed straeon am Wlad yr Iâ gan na allaf stopio Llongyfarchiadau mawr i . . . siarad amdanynt, ond mae hyn yn profi . . . Arwyn Jones gafodd ei benodi yn faint o effaith a gafodd arnaf. ddiweddar yn Gyfarwyddwr Cyfathrebu ac Hoffwn ddiolch i bawb a wnaeth y Ymgysylltu y Cynulliad. Gweld ei golli yn basecamp am 5yb lle cawson ni ein profiad hwn yn bosibl. Ym mhob ffordd! arw oddi ar ein sgrîn fach! Darlledwr wrth paratoi ac yna ein danfon ar ein ffordd ar Fy nghyllido, fy annog, fy nghefnogi! reddf. Cyfathrebwr gwych. Mae Arwyn daith gerdded 3 diwrnod i Askja, un o Diolch yn fawr! Nôl at realiti astudiaethau wedi gweithio i'r Gorfforaeth ers pymtheg losgfynyddoedd segur Gwlad yr Iâ. Ar y Lefel ‘A’ nawr - tan y sialens nesa . . .! mlynedd. Yn ddiweddar ef oedd gohebydd ffordd, dechreuon ni gyda glaswellt gwleidyddol BBC Cymru. Ef hefyd oedd Marathon Eryri! prif gyflwynydd y rhaglen Sunday Politics gwyrdd braf o’n cwmpas ond pan gyrhaeddon ni’r caeau lafa, fe newidiodd Pob lwc Wyn Jones! Wyt ti'n sylweddoli . taw Marathon Eryri yw marathon anodda yr amgylchedd yn llwyr. Creigiau, tywod, Prydain? Pob lwc Wyn wrth i ti fynd lludw, jyst amgylchedd na fyddech chi’n ei amdanai! weld yn unman arall, amgylchedd llwyd, yn hardd yn ei ffordd ei hunan. Fe dreulion Llongyfarchiadau ni 3 diwrnod wrth waelod Askja, yn mawr . . . archwilio a gorffwys cyn mynd yn ôl y . . . Catrin a James ffordd y daethon ni er mwyn dianc rhag y Manisty ar storm eira. Roedd y pythefnos cyntaf yn enedigaeth Griff! ffordd o brofi ein lefelau hyder, gwthio ein Daeth Griff i'r byd ar hunain a dod yn rhan o dîm. Sylweddolais yr ugeinfed o fy mod wedi cael trafferth mewn rhai Hydref. Mae Helen a meysydd lle'r oedd eraill yn y tîm yn Gordon wedi gwirioni! Pa ryfedd? ffynnu. Fel tîm gwnaethom helpu ein

gilydd trwy’r holl amseroedd caled a dathlu’r amseroedd da. Llwyddiannau anhygoel Moli a Dan Yn dilyn yr alldaith ar y tir, fe wnaethon Watts 'Ar ôl arsylwi gwaith y Cynulliad dros y ni neidio ar fws am daith 10 awr i Mor braf cael rhannu newyddion arbennig degawd a hanner diwethaf, rwy'n edrych Reykjavik lle byddem ni’n mynd ar y llong iawn am lwyddiannau Moli a Dan, plant ymlaen yn fawr at ymgymryd â'r swydd ar dal, Tenacious, ac yn cychwyn ar weddill Carys a Gethin Watts. adeg mor gyffrous o newid cyfansoddiadol' Cafodd Moli ei meddai Arwyn. Dymunwn yn dda i ti ein taith ar y môr. Roedd byw a gweithio dewis i chwarae hoci Arwyn wrth i ti gychwyn ar sialens ar long uchel yn heriol! Heriodd ein sgiliau dros Gymru (o dan newydd. cyfathrebu, ymwybyddiaeth amgylcheddol 16) nôl ym mis a sgiliau alldaith. Mae’n anodd cymharu Ebrill 2019. Antur haf - Elina Thomas-Jones bywyd ar y môr ag unrhyw beth arall. Mae Chwaraeodd gyfres ‘sâl môr’, cadw cydbwysedd wrth gerdded, Aelod o’r 6ed yn Ysgol Plasmawr brawf yn erbyn yr Roedd Dangoor Infinity yn brofiad dringo’r mast, a deffro ar amseroedd ar Alban yn bythgofiadwy y byddaf yn cofio am hap yn swnio’n frawychus, ond roedd yn Nghaerdydd yn weddill fy mywyd. Fe wnes i gais yn 2018 gwneud yr alldaith yn fwy anturus na Ebrill. Yna cafodd ei heb wybod beth i’w ddisgwyl; mae cymryd cherdded yn unig. Rwyf mor freintiedig i dewis i fynd i rhan yn y Peilot, y Penwythnos Briffio a’r fod wedi cael cyfle i wneud hanner fy chwarae yn Ulster, profiad go iawn yn rhywbeth roeddwn i’n alldaith ar y môr ochr yn ochr â chyfnod o Ffrainc ac yna ddigon ffodus i’w brofi diolch i’r British heicio; bydd wirioneddol yn aros gyda fi Gwlad Pwyl ym mis Mehefin a Gorffennaf Exploring Society a Jubilee Sailing Trust. am byth. ar gyfer yr Ewros. Am gamp! Yn realistig, nid oedd unrhyw ffordd i O’r profiad yma rwyf wedi magu hyder Llongyfarchiadau mawr, Moli! baratoi’n feddyliol ar gyfer y profiad gan ei yn fy ngalluoedd, wedi datblygu fy Yna, Dan - cafodd ei ddewis nôl yn yr fod yn wirioneddol yn amgylchedd na ngwaith tîm, sgiliau cyfathrebu ac alldaith haf (Gorffennaf 2019) i gynrychioli Cymru ac rwy’n fwy ymwybodol o’r amgylchedd mewn pêl-droed - o dan 15. Chwaraeodd fyddai person normal byth yn gallu ei mewn twrnament UEFA yn erbyn Gogledd o’m cwmpas. O ganlyniad i’r alldaith hon brofi. Dechreuais fy alldaith gyda Iwerddon, Malta a Cyprus lan ym Mharc y phythefnos o heicio a gwersylla gwyllt yng ‘dw i wir yn teimlo bod angen i fi gredu yn Glowyr, Wrecsam. Ngwlad yr Iâ. Fe gyrhaeddom ni fy ngalluoedd ac fel dywed Nike ‘just do Mae Dan yn digwydd bod yng ngwersyll it’. Heb y meddylfryd yma ar yr alldaith, hyfforddi carfan Cymru ar hyn o bryd! Felly - croeswn ein bysedd! Mae Cymru dy angen Dan! Byddan nhw'n dewis y tîm fydd yn mynd allan i Slovakia ar gyfer gêm

Parhad ar dudalen 3 > Tafod Elái Tachwedd 2019 3 Prifathrawes y Flwyddyn Merched y Wawr Cangen y Garth

Braint oedd bod yn y Ganolfan, nos Fercher, Hydref 16eg. Cawsom gwmni dwy gyfeilles, dau enaid hoff cytun. Dwy Evans, ond dim perthynas. Tina a Nia. Dwy ysbrydoledig, dwy anorchfygol. Merch o Sir Gâr yw Tina â chanddi gyflwyr prin a chymhleth ers ei harddegau. Cyflwr o'r enw Friedreich's Ataxia. Daw Nia o'r Llongyfarchiadau arbennig i Rhian Ellis, Ysgol gogledd yn wreiddiol ond mae wedi Gyfun Cwm Rhondda, Cymmer, sydd wedi hen ymgartrefu yma'n y de. Daeth y derbyn gwobr Pennaeth y Flwyddyn Ysgolion ddwy yn ffrindiau tra yn fyfyrwyr Gyfun yng Ngwobrau Dysgu Pearson. prifysgol ac mae eu cyfeillgarwch yn gadarn. Rhoddodd Tina ychydig o hanes cefndirol i ni yn ei thafodiaith loyw, Creigiau (parhad o dudalen 2) hyfryd - ei dyddiau ysgol, yr her o wynebu'r gelyn, y dygymod, a'r sialensau. Mae ffitrwydd yn bwysig iawn i Nia. Mae'n gofalu am y corff a'r enaid. Mae'n arddel Bwdistiaeth ac yn ffyddiog mai dyna a roddodd nerth a chryfder meddwl iddi drefnu'r daith Mae dringo Pen y Fan yn un sy' ar y dandem o Ogledd Cymru i Gaerdydd rhestr a chaefadio arfordir Cymru yn un ar ddechrau'r haf - gyda Tina, wrth arall! Mae'r ddwy ohonynt yn ofalus gwrs. Tasg enfawr ar feic ffordd, iawn o'u deiet ac yn fynychwyr selog o'r ysgafn - ond ellwch chi ddychmygu'r gym. Ac fe fyddant yn siwr o lwyddo sialens o lywio anferth o dandem gyda pha bynnag sialens y dewisant nesa. Ewch amdani ferched, chi'n ryngwladol ym mis Tachwedd. Cewch wybod mawr, melyn dros ddau can milltir? Cyflawnwyd y sialens! Hynny gyda ysbrydoliaeth! Mae werth ymweld â mwy - pan fydd gennym fwy i'w rannu! Byddwn www.wheelswithinwales.uk ni'n dilyn anturiaethau y sêr bach ifainc yma i'r thîm o gefnogwyr - yn deulu ac yn a humanonwheels.com i ddarllen mwy. dyfodol! Pob lwc y ddau ohonoch! ffrindiau. Codwyd ymwybyddiaeth Diolch i Gaynor, Mam Nia, am lywio'r am y cyflwr. Rhoddodd hyn fodd i fyw i'r ddwy noson mor ddeheuig ac am swpera'r sy' bellach yn trafod y sialensau nesa! merched!

Mae’n hyfryd i Gethin a Carys - eu rhieni - gan bod y ddau ohonyn nhw’n gwneud camapu hollol wahanol. Chwaraeodd Gethin rygbi i Gymru hyd at o dan 18 a gwnaeth Carys chwarae pêl rwyd i Gymru o dan 16,18,21 ac yna menywod Cymru. Yn amlwg mae Carys a Gethin wrth eu boddau yn dilyn y plant i bobman maen nhw’n chwarae ac yn eu gwylio ac mae yn hyfryd eu bod nhw’n gwneud campau hollol wahanol. Y peth pwysicaf yn hyn i gyd yw eu bod yn mwynhau beth maen nhw’n wneud a bod dim pwysau arnynt - jest joio’r profiadau !!! Da iawn nhw! Am deulu talentog!

Noson Wobwryo Clwb Criced Merched Creigiau Llongyfarchiadau mawr i Nerys Hurford! Enillodd Nerys Dlws Batiwr Gorau y tymor, nos Sul, yr 20fed o Hydref! Da iawn ti! A rhaid rhoi mensh i'r gŵr, Daniel Hurford glociodd amser anhygoel yn Hanner Marathon Caerdydd ar y 10fed o Hydref, - sef jyst dros awr a hanner! Gwych iawn! 4 Tafod Elái Tachwedd 2019 ac yna yn Sioe Gerdd Eisteddfod yr Urdd yn 2019. TONYREFAIL PENTYRCH Croesawyd Mei yn ddeheuig gan ein llywydd newydd, Guto Roberts, a oedd Gohebydd Lleol: Gohebydd Lleol: wedi gwneud ymchwil manwl i yrfa Mei Helen Prosser - a hynny’n arwain at dipyn o dynnu 671577/[email protected] coes! Cawsom noson ddifyr iawn o ganu, sgwrsio a chwerthin, gan danlinellu cred Fflur Elin Llongyfarchiadau Sara Mei y dylai miwsig fod yn hwyl. Cafodd Dewiswyd Fflur Elin yn ymgeisydd i Mae wedi bod yn haf y criw niferus a oedd yn bresennol noson sefyll dros Blaid Cymru yn Etholaeth eithriadol o brysur i i’w thrysori. Cychwynnodd Mei mewn Pontypridd os bydd Etholiad Cyffredinol Sara Pickard eleni band ysgol o’r enw “Bron â methu” ond yn sicr, fel dywedodd Guto, wnaeth e brys. wrth iddi gynrychioli ‘Inclusion ddim methu. Bu’r noson yn llwyddiant Noson Sgwrsio International’ mewn ysgubol ar ddechre deugeinfed tymor dwy gynhadledd yn Clwb y Dwrlyn. Mae’r Noson Sgwrsio wedi ailgychwyn Leipzig, yr Almaen, a a braf gweld criw da yn dod ynghyd yn y Graz yn Awstria fel Clwb Rygbi yn fisol erbyn hyn. Y mis cynrychiolydd Ewrop. nesaf, byddwn yn mynd i wrando ar Ond efallai taw pen Hawl i Holi’n cael ei recordio. llanw’r tymor oedd gwahoddiad i ymuno Debbie ar Radio Cymru â 400 o fenywod o Llongyfarchiadau i Radio Cymru ar Brydain Fawr yng gynnal Wythnos Dathlu Dysgu Cymraeg nghinio mawreddog ‘Women of the Year a rhoi lle teilwng iawn i leisiau newydd 2019’ mewn gwesty crand yn Llundain. ar yr orsaf. Un o’r lleisiau yna oedd Fel y dywed y gwahoddiad, “Mae’r Debbie Roberts o Donyrefail sy’n dysgu enwebiadau yn cydnabod 400 o fenywod Cymraeg yng Ngartholwg. Cafodd am eu llwyddiannau a’u cyfraniad i gymdeithas. Ystyrir pob gwestai fel sgwrs ddifyr gyda Garry Owen ar Taro’r ‘Dynes y Flwyddyn’ wrth gynrychioli ei Post. Da iawn Debbie! hunan, ei gwaith a’r llu o fenywod sy’n gwneud gwahaniaeth i fywyd bob Cynllunio ar lawr gwlad dydd. Mewn byd sy’n aml yn dathlu Cawr Cicio Cwmtwrch ‘celebrity’, mae ‘Women of the Roedd Clwb Rygbi Pentyrch dan ei sang Bydd pobl sy’n gweithio ac yn Year’ yn wahanol wrth ddathlu ar gyfer ail gyfarfod Clwb y Dwrlyn pan gwirfoddoli mewn trefi a chymunedau ar llwyddiant a chyflawniad unigryw pob gawsom y wledd o wrando ar Huw draws Cymru’n elwa ar adnodd newydd person.” Llywelyn Davies yn holi ac yn procio i’w helpu i ddod o hyd i gyfleoedd yn eu Roedd camu ar y carped coch a chael Clive Rowlands, y Top Cat, am ei yrfa hardaloedd. ei llun gyda nifer o enwogion y byd actio lwyddiannus gyda thîm rygbi Cymru fel Gwefan ddwyieithog newydd sy’n cael a gwleidyddiaeth yn coroni blwyddyn capten, hyfforddwr a llywydd yr Undeb. ei gydlynu gan y Sefydliad Materion arbennig iawn i Sara. Gyda’r ddau yn adnabod ei gilydd mor Cymreig yw Deall Lleoedd Cymru, sy’n dda roedd yna dipyn o dynnu coes a darparu gwybodaeth am economi, choegni doniol, a hynny yn nhafodiaith cyfansoddiad demograffig a hyfryd eu bro enedigol. Braf clywed gwasanaethau lleol mwy na 300 o leoedd geiriau fel “wado” unwaith eto. yng Nghymru a hynny ar ffurf hylaw a Fel Clive,ymhlith y gynulleidfa roedd hawdd. rhai o gyn fyfyrwyr Coleg Caerdydd - Bydd yr ystadegau’n darparu rhai balch iawn yn dilyn ei ganmoliaeth gwybodaeth am ystod eang o bynciau i’w gallu ar y cae Rygbi! Yng nghanol y gan gynnwys nifer y lleoedd ysgol, ffraethineb ac ambell ensyniad a jôc siopau ac elusennau yn yr ardal, amheus - Rheol 22 er enghraifft - cyflogaeth, pellteroedd teithio, cafwyd teyrngedau didwyll i gymeriadau hunaniaeth genedlaethol a niferoedd fel Dewi Bebb a Dai Morris, yn ogystal â siaradwyr Cymraeg. straeon am Bryan Thomas yn cnoi Gellir cyrchu’r wefan newydd yn clustiau! Cafodd Clive yr enw Cawr www.dealllleoeddcymru.cymru Cicio Cwmtwrch oherwydd ei allu

diarhebol i gicio pêl dros yr ystlys er mawr rhwystredigaeth i’w Sara gyda Lorraine Kelly wrthwynebwyr. Haerir iddo gicio’r bêl dros gant o weithiau yn ystod gêm yn Clwb y Dwrlyn erbyn yr Alban yn Murrayfield. Er Ddeugain mlynedd wedi sefydlu Clwb y mwyn ein deffro, ceisiodd hyfforddi’r Dwrlyn yn 1979 agorwyd tymor y dathlu gynulleidfa i baratoi ar gyfer sgrym wrth gydag ymweliad Mei Gwynedd a’i gitar. weiddi “Now” ar ôl y “Ready, ready, Gwnaeth Mei gyfraniad aruthrol i ready, ready,- NOW!” Oedden ni’n gerddoriaeth ysgafn y chwarter canrif ddigon effro i blesio’r hyfforddwr? ddiwetha ac mae wedi rhannu llwyfan Cawsom ein cyfareddu a’n swyno gan gyda grwpiau mawr y dydd. Cymerodd Clive a diolch i Huw am y procio rhan flaenllaw yn Teilwng yw’r Oen yn drygionus ar y cymeriad carismataidd. Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd 2018 Noson i’w chofio. Tafod Elái Tachwedd 2019 5 Llongyfarchiadau gwresog hefyd i Ffion Ein cyfarfod nesaf ddydd Gwener, a Carl sydd newydd groesawu Cadi Soffia Tachwedd 1af fydd ymweliad â’r Ffair EFAIL ISAF i’r byd. Mae Tad-cu a Nain Tonteg, Grefftau yn Neuadd y Ddinas, Caerdydd. Elwyn a Carys Davies, wrth eu boddau Gohebydd Lleol: Cyfarfod am baned yn yr Amgueddfa am gyda’i hwyres fach. chwarter wedi 10 y bore. Loreen Williams Llyfr newydd am Fabwysiadu Gwasanaeth Diolchgarwch yr Ysgol Cydymdeimlo Llongyfarchiadau i un o’n haelodau, Sul a Theulu Twm Estynnwn ein cydymdeimlad diffuant i Eurgain Haf ar gyhoeddi’r llyfr Cynhaliwyd Gwasanaeth Diolch plant yr Liz, Martin a Rhydian West ar golli tad gwreiddiol cyntaf yn y Gymraeg i blant Ysgol Sul ac aelodau Teulu Twm, fore Liz, Mr Brennan Davies o Abercraf. am fabwysiadu. Enw’r llyfr yw “Y boced Sul, Hydref 20fed. Llywyddwyd yr wag” ac mae Eurgain yn sôn fod ei mab a Oedfa yn raenus gan Beth Reynolds a’r Dyweddïo gafodd ei fabwysiadu wedi ei helpu a’i Organyddes oedd Bethan Roberts. Llongyfarchiadau gwresog i Ffion Rees a hysgogi i ysgrifennu’r llyfr. Daeth ei mab, Cawsom eitemau pwrpasol gan Chris Storey ar eu dyweddiad. Merch Cian adre o’r dosbarth Meithrin pan oedd Ddosbarthiadau 1 a 2 yr Ysgol Sul i Alun a Heulwen Rees, Heol Iscoed yw yn dair blwydd oed a llun o gangarŵ trist gyflëi eu diolch. Thema aelodau teulu Ffion ac mae Chris yn enedigol o Lisburn, yn ei law. Pan ofynnodd Eurgain iddo Twm oedd Mudiad Achub y Plant ac fe Gogledd Iwerddon. Maent yn byw yn pam fod y cangarŵ mor drist yr olwg, ei wnaeth Eurgain Haf sydd yn gweithio i’r Rugby erbyn hyn ac mae Ffion yn rheolwr ateb oedd, “am fod ei boced yn wag, mudiad sôn am ei hymweliad â De’r safle i Gyngor Sir Warwick a Chris yn Mami.” Dyma’r ysbrydoliaeth i Eurgain Affrig i weld rhai o’r prosiectau. Tua ddylunydd graffeg gyda chwmni Royal ddechrau’r drafodaeth anodd gyda’i mab diwedd yr Oedfa gwahoddwyd aelodau’r Enfield. Pob dymuniad da i chi eich dau. am y ffaith ei fod yntau wedi ei gynulleidfa i ddod ag arian mân i’w Gyda llaw fe wnaeth y ddau ddyweddïo fabwysiadu, ac yn wir mynd ymlaen i gosod i orchuddio llun mawr o fathodyn yn Zanzibar tra roeddynt ar eu gwyliau ysgrifennu’r llyfr gyda’i gilydd. y mudiad. Mae aelodau Teulu Twm yn yno. Llongyfarchiadau i Eurgain Haf ac i Cian llawn syniadau i godi arian ac rwy’n siŵr Harri. iddynt godi swm reit sylweddol i gefnogi Dathlu’r deunaw mudiad Achub y Plant. Yn ogystal Llongyfarchiadau fil i Iwan West sydd Brecwast a Rygbi yn Y Tabernacl cefnogwyd y Banc bwyd ym Mhontyclun wedi dathlu ei ben-blwydd yn ddeunaw Daeth nifer o deuluoedd ynghyd i’r yn anrhydeddus gyda chasgliad helaeth o oed yn ystod y mis. Ganolfan cyn yr Oedfa, fore Sul, Medi fwydydd tun. 29ain. Roedd brecwast wedi ei baratoi a chyfle i wylio gêm rygbi Cwpan y Byd Clocsiwr o fri rhwng Cymru ac Awstralia. Doedd ryfedd Llongyfarchiadau i un o bobl ifanc y yn y byd fod gwên fawr ar wynebau pawb Tabernacl a oedd yn cystadlu am yn ystod yr Oedfa a ddilynodd gan i Ysgoloriaeth Bryn Terfel, Urdd Gobaith Gymru guro Awstralia 29 – 25. A Cymru nos Wener, Hydref 11eg. chwarae teg i’r gwylwyr rygbi selog – Gwnaeth Daniel Calan Jones gyflwyno codwyd £60 i Apêl Madagascar yn ystod amrywiaeth o stepiau clocsio cymhleth y gêm. gan orffen ei gyflwyniad yn drawiadol iawn gyda’i frodyr Iestyn a Morus a Merched y Tabernacl Gruffydd Roberts o’r Efail Isaf yn Teithio i’r Hen Lyfrgell yn Y Porth ymuno yn y campwaith. Roedd y rhaglen wnaeth aelodau Merched y Tabernacl, a ddangoswyd ar y teledu ar y nos fore Mawrth, Hydref 15ed. Mae Teleri, un Sadwrn o safon uchel iawn a phob un o’r o aelodau’r Tabernacl wedi agor Caffi yn ymgeiswyr yn disgleirio. yr Hen Lyfrgell a chawsom groeso twym- galon gan Teleri a’i gŵr Glyn. Yn ffodus Trefn yr Oedfaon ar gyfer Mis roedd yn ddiwrnod “Shwmae Su’mae” ac Tachwedd Genedigaeth mi roedd criw brwdfrydig o ddysgwyr Tachwedd 3ydd Oedfa Gymun o dan ofal Llongyfarchiadau i Leah a Dewi Rees ar wedi ymgynnull i’n croesawu. Treuliwyd aelodau Tonteg a Phentre’r Eglwys enedigaeth mab bach. Mae Eiri ac Efa y bore yn sgwrsio a chymdeithasu dros Tachwedd 10fed Sul Heddwch yng wedi dwlu ar Osian eu brawd bach. Mae baneidiau o goffi. Roedd amryw o’n ngofal Geraint Wyn Davies, Gwion Tad-cu a Mam-gu, Geraint a Caroline “ffrindiau newydd” yn rhugl eu Cymraeg Evans a’r parchedig Gethin Rhys. Rees, Penywaun wedi gwirioni ar yr un a phob un mor frwdfrydig dros yr iaith. Tachwedd 17eg Y Parchedig Dyfrig bach hefyd. Llongyfarchiadau mawr i chi Diolch o galon i Carol Williams am Rees fel teulu. drefnu’r bore ac i Glenis a oedd wedi Tachwedd 24ain Y Parchedig Gethin casglu’r dysgwyr ynghyd. Rhys Enillydd Bafta Cymru Llongyfarchiadau gwresog i Catrin Meredydd ar ennill gwobr Bafta Cymru am ei gwaith fel cynllunydd y cynhyrchiad “Black Mirror”. Nid dyma’r tro cyntaf i Catrin ennill y wobr hon. Bu Catrin yn byw yn yr Efail Isaf flynyddoedd yn ôl, yn ferch i Meredydd Owen a’r diweddar Eleanor. Roedd Catrin yn ddisgybl yn Ysgol Gynradd Garth Olwg ac Ysgol Gyfun Llanhari.

Y TABERNACL Genedigaethau Llongyfarchiadau i Catrin a James Manisty ar enedigaeth eu mab, Gruffydd Harri. Mae Mam-gu, Helen Middleton wrth ei bod gyda’i ŵyr bach cyntaf. 6 Tafod Elái Tachwedd 2019 Ysgol Evan James LLANTRISANT Mae dosbarthiadau Cerys Matthews, GROESFAEN Tom Jones ac Elin Fflur wedi casglu MEISGYN bwyd a’i rhoddi i’r banc bwyd.

Golygydd y Mis: Eluned Davies-Scott

Llongyfarchiadau mawr i’r tîm trawsgwlad am gystadlu’n wych yng gan ddewis siarad am y ddau bwnc nghystadleuaeth RCT! mwyaf pwysig iddi sef ‘chwedlau’ ac ‘argyfwng hinsawdd’. Newyddion Gwych! Mae tîm pêl-rwyd Roedd Judi Davies, un o’n haelodau ni, yr ysgol wedi llwyddo cyrraedd rownd ac yn ‘ddysgwraig ddisglair’, hefyd wedi nesaf cystadleuaeth pêl-rwyd bod ar y radio yn ystod yr wythnos trwy Morgannwg Ganol. Da iawn chi. gael cyfweliad gyda Garry Owen pan oedd yn ymweld â Chanolfan Gartholwg. Mwynheuodd plant y Cyfnod Sylfaen a’r Mae ein cyfarfod nesaf ar 27ain o Adran Iau disgo Calan Gaeaf yn yr Dachwedd pryd gawn ddysgu am ysgol. Digon o ddawnsio, canu a Priodas Elin a Nicholas wisgoedd Palas Llys Hampton gyda Cafodd Elin Davies ddiwrnod braf iawn gwisgoedd dychrynllyd. Branwen Roberts. ym mis Medi ar gyfer ei phriodas â Dr Nicholas Willettes yn yr Eglwys Aeth blwyddyn 5 a 6 am drip i’r Gadeiriol Llandâf. Cynhaliwyd y baddonau Rhufeinig yng Nghaerfaddon. neithior yn Nhŷ Sant Tewdrig, Cas- Cafwyd diwrnod llawn hwyl a sbri. gwent sy’n eiddo i Geraint Thomas a’i wraig. Mae Elin yn actor sy’n gweithio i stondin wybodaeth yn Ysbyty Brenhinol gwmni Mega; byddwn yn ei gweld yn Morgannwg gyda chyfle i gyfrannu i’r fuan ar lwyfannau Cymru yn perfformio elusen ac fe gasglwyd dros £238 yno ym ym mhanto’r cwmni, ‘Arwyr’. Meddyg mis Medi. teulu yng Nghaerdydd yw Nicholas ac Mae’r grŵp yn gyfrifol am drefnu’r mae’r cwpl yn byw yn Nhreganna, Ffair Aeaf yn y Clwb Athletau Pontyclun Caerdydd ar 23ain o Dachwedd. Bydd amrywiaeth Mae rhieni Elin, Geraint a Siân Davies, o stondinau yno ar gyfer prynu pob math yn byw yn Portreeve Close Llantrisant. o anrhegion ar gyfer yr Ŵyl ac rydym yn

gobeithio cael cefnogaeth dda gan y Cyfarfod Mis Hydref Merched Y gymuned. Wawr, Cangen Tonysguboriau Bydd coeden yn cael ei pharatoi ar Roeddem yn ffodus iawn i allu dathlu gyfer Gŵyl Coed Nadolig Eglwys diwrnod ‘Shwmae/Sumae’ gyda Fiona Llantrisant eto eleni ac mae rhai o’n Collins, Dysgwraig Y Flwyddyn, ac haelodau yn brysur wrthi yn gwneud roedd yn hyfryd cael cwmni nifer dda o addurniadau newydd ar ei chyfer. ddysgwyr yn y Pafiliwn ar y noson.

Cawsom gychwyn difyr ac addysgiadol Côr Yr Einion yn canu wrth i Fiona ateb cwestiynau dull cynnig Gwnewch nodyn o’r dyddiad ar gyfer dewis o ddau ateb wedi eu paratoi a’u mynd i weld y coed Nadolig yn eglwys cyflwyno gan Helen Prosser. Braf oedd Llantrisant. Fe gewch gyfle i wrando ar cael rhannu ei brwdfrydedd am yr iaith a leisiau swynol Côr Yr Einion yno pan chael clywed fod cwmni aelodau ei fyddant yn canu am 2.00 ar brynhawn changen leol o Ferched Y Wawr wedi Sadwrn 7fed Rhagfyr. bod yn gymorth iddi gyda dysgu’r iaith.

Mae Fiona yn chwedlwraig I ben draw'r byd broffesiynol ac fe gawsom brofiad o’i Grŵp Codi Arian Macmillan Dymunwn yn dda i Meurig White o dawn i ddweud stori trwy ei Mae aelodau’r grŵp yn parhau i fod yn Forest Hills, Tonysguboriau sy ar ei chyflwyniad i ni o ddwy chwedl ddoniol. brysur. Yn ystod mis Medi a Thachwedd ffordd i Awstralia. Mae'n gobeithio Cawsom hefyd gyfle i weld y tlws a maent wedi bod â’i bwcedi gwyrdd yn gweithio a theithio yno. Mae'n honni gyflwynwyd iddi yn yr eisteddfod casglu arian ar gyfer yr elusen. Casglwyd mae dim ond am flwyddyn fydd oddi genedlaethol gyda geiriau Myrddin ap dros £1068 yn Tesco ac fe ddisgwylir cartref! Dafydd wedi eu harysgrifio arno ‘A glyw swm tebyg neu fwy o’r casgliadau wnaed Mae’n amlwg fod Meurig yn iaith, a wêl ddrws gwlad, Ei geiriau yw’r yn siopau Marks & Spencer yng Nghroes mwynhau’r ardal hon o’r byd gan iddo agoriad’. Bu Fiona yn olygydd gwadd ar Cyrlwys a chanolfan siopa McArthur fod yn Seland Newydd rhyw ddwy Post Cynaf yn gynharach yn yr wythnos Glen. Maent hefyd yn cael cyfle i osod flynedd yn ôl Tafod Elái Tachwedd 2019 7

Bethlehem Siôr y 3ydd oedd y darn arian yma. Cyflwyno Mabwysiadu Gwaelod-y-garth Mae’r geiniog hon yn fy meddiant hyd i Blant heddiw, a gwn bellach ei bod ar batrwm y Trefn yr Oedfaon (ar y Sul am 10:30 a.m. geiniog gopr (yn hytrach na cheiniog Mae’r awdures Eurgain Haf wedi oni nodir yn wahanol): arian) gyntaf i gael ei chynhyrchu ym Mhrydain, rhywle o gwmpas y flwyddyn ysgrifennu llyfr i blant dan 7 sydd yn cyflwyno’r syniad o fabwysiadu - y llyfr Mis Tachwedd 2019: 1797. (A phetai’r geiniog honno mewn cyflwr gwreiddiol cyntaf yn y Gymraeg i wneud 3 – Oedfa Gymun dan ofal Delwyn Sion hyn. Mae Y Boced Wag yn stori annwyl 10 – Oedfa dan ofal y Parchedig Dafydd arbennig o dda fe allai fod yn werth tros sy’n dilyn Cadi'r cangarŵ wrth iddi geisio Andrew Jones £800! I’r blwch casglu amdani felly Mr 17 – Oedfa dan ofal y Parchedig Allan Trysorydd?) dod o hyd i hapusrwydd, a llenwi ei Pickard Trwy gyfrwng darnau o arian y mae phoced wag. 24 – Oedfa dan ofal y Parchedig Ddr. archeolegwyr yn Jeriwsalem wedi gallu Cyhoeddwyd y Noel Davies dyddio rhan o ffordd a ddarganfuwyd yn llyfr gan wasg Y Mis Rhagfyr 2019: ddiweddar oddi tan i ran o ardal Lolfa i gyd-fynd ag 1 – Oedfa Gymun dan ofal Delwyn Sion (ddwyreiniol) Balesteinaidd y ddinas. Wythnos (am 5:00 p.m.) Y gred ydi bod y ffordd risiog arbennig Mabwysiadu yma, (sy’n un rhan o dair milltir o hyd, ac 8 – Oedfa 9 Llith a Charol (am 5:00 p.m.) Genedlaethol a yn 26 troedfedd o led, ac wedi ei saernïo o 15 – Oedfa Nadolig yng Nghartref yr gynhelir yn Henoed ddeng mil tunnell o slabiau calchfaen), yn arwain at erchwyn Craig y Deml (Temple flynyddol er mwyn 22 – Cyflwyniad Nadolig yr Ysgol Sul codi 25 – Oedfa Bore’r Nadolig (am 10:00 Mount), sef y safle sanctaidd Iddewig, ond ymwybyddiaeth o’r a.m.) sydd hefyd yn cael ei gydnabod fel y 29 – Oedfa dan ofal Wynford Ellis Owen trydydd safle mwyaf sanctaidd, ar ôl angen am gartrefi i Mecca a Medina, a berthyn i grefydd blant a phobl ifanc. ooooOOOOoooo Islam. Mae’n bwnc agos at galon Eurgain, gan “Petaen nhw’n tewi, byddai’r cerrig yn Ymddengys bod y cant a mwy o ei bod hi wedi mabwysiadu plentyn. Nod dechrau gweiddi” [Fersiwn Beibl.net: Luc ddarnau arian yn perthyn i gyfnod rhwng y llyfr yw ceisio helpu rhieni eraill i 19, adn 40]. 26 a 36 Oed Crist [OC], ac felly yn egluro'r broses o fabwysiadu i’w plant, pe Mae’r Ysgol Gynradd y bûm i yn ei arwydd gweddol sicr mai Pontiws Peilat, baen nhw’n dymuno hynny: mynychu ym Mhenygroes hyd at haf y y Llywodraethwr Rhufeinig ar y pryd, a “Stori fach syml yw hi yn ei hanfod ar flwyddyn 1963 wedi ei dymchwel. fu’n gyfrifol am adeiladu’r ffordd. Fe gofiwn mai o gwmpas y flwyddyn 30 OC gyfer plant bach. Ond dwi’n gobeithio Mae stad o dai wedi ei hadeiladu ar y hefyd y bydd y llyfr o gymorth i rieni safle ers peth amser bellach, ac mae sŵn y croeshoeliwyd yr Iesu dan benderfyniad Peilat. sydd wedi mabwysiadu, i’w helpu i esgor chwarae’r plant ar yr iard a sŵn y dysgu ar y drafodaeth bwysig ond anodd ac o’r stafelloedd dosbarth “wedi distewi a Awgrymir bod y ffordd arbennig yma mynd yn fud”. wedi cael ei gorchuddio a rwbel yn ystod emosiynol honno gyda’u plant, a hynny Diflannodd y golygfeydd o’r cowt o’r y dinistr a ddeilliodd o’r terfysgoedd yn eu mamiaith.” Eifl ar gyrion Trefor, a pheidiodd y rhwng yr Iddewon a Rhufain o gwmpas “Mae’r mab yn llawn dychymyg ac yn ffrwydro cyson ar y graig wenithfaen - 70 OC. hoff iawn o ddyfeisio straeon. Pan oedd ffenomenon ryfeddol i ni’r plant, megis Afraid yw dweud nad oes yna gydsynio yn y dosbarth Meithrin fe ddaeth gartref storm o fellt a tharanau, oedd gweld y am ryw lawer rhwng yr Iddew a’r Moslem o’r ysgol un dydd hefo llun o gangarŵ, un mwg yn codi oddi yno ymhell cyn i’r sŵn un a’i yn ninas Jeriwsalem nac yng trist iawn yr olwg. Fe’i holais pam fod y ei hun ein cyrraedd! ngweddill y wlad, a pharhau mae’r dadlau cangarŵ yn edrych mor brudd? Ai ateb ynglŷn ag union fwriad y cloddio a’r Crebachu hefyd i raddau helaeth a syml oedd, am fod ei phoced yn wag. twnelu, â’r rhwysg o gynnal seremoni wnaeth Ffair Llanllyfni, ond deil y cyffro Dywedais y bydden ni yn dod o hyd i o weld y ffair yn cyrraedd, ychydig swyddogol i gofnodi’r darganfyddiad yng nghwmni David Friedman, Llysgennad yr ffordd i roi gwên yn ôl ar wyneb y ddyddiau cyn y 6ed o Orffennaf bob cangarŵ, a gyda’n gilydd rydym wedi blwyddyn, yn fy nghof o hyd, a’r dyheu ar Unol Daleithiau yn Israel. dyfeisio stori ‘Y Boced Wag’.” i’r lliw a swn y miri gyrraedd ein llygaid Bu iddo ddatgan fod y darganfyddiad yn a’n clustiau yn brawf bod y ffair bellach “…cadarnhau gyda’r dystiolaeth, y Mae Cadi’n mynd ar antur fawr i “yn troi”. wyddoniaeth, a’r astudiaethau chwilio am ei hapusrwydd gan ddod ar Cariwyd sawl pysgodyn aur adref oddi archeolegol y gwyddai llawer ohonom draws anifeiliaid sydd eisiau ei helpu, yno er mai bywyd braidd yn brin oedd i’r eisoes amdano, yn sicr yn ein calonnau: Mae’r antur yn aflwyddiannus ond pan rhan fwyaf ohonynt o’u symud o’r bag bwysigrwydd canolog Jeriwsalem i’r mae’n deffro’n bore wedyn mae’n plastig simsan i’r pot jam! Iddewon.” darganfod bod cangarŵ bach wedi cael Cyd-leolwyd yr ysgol ar safle Ysgol O am gael gwrando ar y cerrig yn lloches yn ei phoced a bod ei dymuniad Dyffryn Nantlle erbyn hyn, ac mae Ysgol dweud eu stori yn Ysgol Gynradd wedi ei wireddu. Bro Lleu yn prysur wneud enw a chreu ei Penygroes ac ar strydoedd a thwneli dinas Jeriwsalem heddiw. “Fe ddefnyddiais y stori wedyn fel hanes ei hun erbyn hyn. modd o egluro iddo ei fod wedi ei Cofiaf un diwrnod, pan oedd gwaith yn [Diolch i’r Parchedig Gareth Morgan Jones, Rhyd-y-fro, Pontardawe, am ei fabwysiadu, a’r bwlch oedd yn ein teulu cael ei wneud ar waelod yr allt oedd yn ni nes iddo fo ddod i lenwi ein haelwyd arwain i’r ysgol, weld wyneb cyfarwydd bregeth ar y testun ym Methlehem ym mis gyda hapusrwydd. Mae’n stori sy’n rhoi yn y ffos oedd wedi ei hagor gan hogia’r Hydref!] Cyngor Sir. Aeth i’w boced a thynnu darn ooooOOOOoooo cysur iddo ac mae’r syniad yn un syml a crwn, trwm, o arian allan gan ddweud ei Cofiwch y cynhelir Ysgol Sul i’r plant dealladwy y gall plant bach uniaethu â fod wedi dod o hyd iddo wrth gloddio bob Sul heblaw am wyliau Ysgol a hynny hi.” yno. Oherwydd ei gyflwr nid oedd yn i gyd fynd ac amser yr oedfa am 10:30 Mae’r gyfrol yn cynnwys lluniau hawdd adnabod y darn arian, ond ymhen a.m. arbennig Siôn Morris, sydd yn rhoi naws hir a hwyr, wedi holi yn y banc lleol Cofiwch hefyd am wefan Bethlehem arbennig i’r llyfr. Mae Siôn Morris yn (oedd, ‘roedd Banc y Midland a Barclays sydd i’w chanfod ar artist, yn ddylunydd profiadol ac yn www.bethlehem.cymru mewn lle fel Penygroes bryd hynny!), rhedeg cwmni Cinammon Designs. cafwyd ar ddeall mai ceiniog o gyfnod Hefyd mae gan Bethlehem gyfri trydar (twitter) @gwebethlehem. Mae Y Boced Wag gan Eurgain Haf ar gael nawr (£4.99, Y Lolfa). 8 Tafod Elái Tachwedd 2019 3 Cynhyrchiad PONTYPRIDD Theatr Bara Caws

Gohebydd Lleol: Mae’n bleser gennyf eich hysbysu o gynhyrchiad arbennig fydd Cwmni Theatr Bara Caws yn ei gyflwyno yn Clwb y Bont ystod mis Hydref/Tachwedd 2019. Bydd Mae sawl digwyddiad Cymraeg wedi’i ‘LLEU LLAW GYFFES’ gan y llenor drefnu ar gyfer y misoedd nesa yn y unigryw Aled Jones Williams, yn teithio Clwb. O dan y Bont i ganolfannau perfformio drwy Gymru Nos Iau, Tachwedd 7fed am 8.00pm sioe Mae Network Rail wedi comisiynu'r gyfan o Nos Fawrth 29 Hydref hyd at gerdd cabaret dwyieithog ‘Tic Toc’ yn artist stryd o Lunden Lional Stanhope i nos Sadwrn 16 o Dachwedd 2019. seiliedig ar Leisiau o lawr y ffatri, Archif greu murlun ar y wal o dan y bont Ysbrydolwyd y ddrama gan awydd Menywod Cymru. rheilffordd ym Mhontypridd. Mae’r Aled i archwilio ein mythau ni fel Nos Wener, Tachwedd 22ain arwyddion o ‘Pontypridd’ a ‘Graig’ yn cenedl: Y Mabinogi. Beth sydd yn Noson yng nghwmni y gantores Katell adlewyrchu arwyddion rheilffyrdd o’r digwydd pan fo myth yn torri lawr a chwalu? A ddaw myth newydd i Keineg sydd a’i gwreiddiau yng gorffennol. Mae’r du, melyn a choch yn gymryd ei lle? Oes rhywbeth ynddynt o Nghymru a Llydaw. Cysylltwch â’r nodweddiadol o liwiau iconic hyd sy’n werthfawr ac all gyfoethogi ein Clwb am fwy o wybodaeth. Rheilffordd Dyffryn Taf. bywydau? Drama ddifyr, ddeifiol a Nos Wener Rhagfyr 6ed. Noson Werin i Dadorchuddiwyd y murlun gan Mick chignoeth am golli ffydd ac am ddathlu canmlwyddiant ers geni Mered. Antoniw AC, Owen Smith, AS a’r bosibilrwydd y tynerwch dynol all Nos Iau, Rhagfyr 12fed am 7.30 Cynghorydd Tre Jayne Brencher ym mis oroesi. Merched y Wawr, Cangen Pontypridd yn Hydref. Betsan Llwyd sy’n cyfarwyddo ac eich croesawu i ddathlu’r Nadolig yng mae’r cast i gyd yn wynebau cyfarwydd nghwmni Parti’r Efail. Croeso cynnes i Clwb Llyfre ym myd y theatr a’r cyfryngau: Carwyn bawb. Y nofel Saesneg ‘The Single Thread’ Jones (35 Awr, Gair o Gariad); Sion Nos Wener, Rhagfyr 20fed Parti Nadolig gan Tracey Chevalier sy dan sylw mis Pritchard (Craith/Hidden, Hollti); Dyfan y Clwb. Adloniant a bwffe. Aelodau am yma. Awdures y nofel boblogaidd ‘The Roberts (Un Nos Ola Leuad, Y Tad). ddim. Gwesteion £3 y pen. Girl with a Pearl Earring’.Byddwn yn Noder fod canllaw oed 14+. cwrdd am 7.30 nos Fawrth, Tachwedd Gobeithio y cewch chi gyfle i weld Merched y Wawr 19eg. ‘Lleu Llaw Gyffes’ yn Theatr Garth Cyril Jones yw’r gŵr gwadd mis yma. Ym mis Rhagfyr byddwn yn trafod Olwg, 14 Tachwedd am 7:30 Dewch i wrando arno nos Iau, Tachwedd cyfrol ddiweddara Mared Lewis y nofel Tocynnau : 01443 570075 14eg am 7.30 yn Festri Capel Sardis. ‘Treheli’. Dewch i Glwb y Bont nos I ddathlu’r Nadolig mae’r gangen wedi Fawrth, Rhagfyr 17eg am 7.30 p.m. gwahodd Parti’r Efail i ymuno â nhw yng Nghlwb y Bont am 7.30 nos Iau, Rhagfyr 12fed. Croeso i bob Siôn a Siân Corn! Llongyfarchiadau Cafodd tŷ bwyta Janet Ŵyr Cyntaf Caffrey hysbys yng nghylchgrawn y Western Mail yn ddiweddar yn y golofn ‘What we’re eating’. Roedd yr adolygydd wrth ei fodd gyda’r ffowlyn Korean sbeislyd! Ydych chi wedi galw yn y farchnad i flasu’r bwyd arbennig?

Llyfr Arbennig Llongyfarchiadau i Eurgain Haf wrth i’w llyfr newydd ‘Y Boced Wag’ cael ei gyhoeddi gan y Lolfa. Llongyfarchiadau i Gwenno a Richard Ymddangosodd Eurgain ar Griffiths ar enedigaeth Alffi Jac ‘Heno’ i drafod y llyfr Griffiths, 22 Medi 2019, ŵyr cyntaf i Cymraeg gwreiddiol cyntaf Delyth a Niwc, Cilfynydd. yn cyflwyno mabwysiadu i blant. Tymor newydd/Ysgol Newydd Pob dymuniad da i Hefin Karadog, Coed y Cwm sydd wedi dechre swydd newydd yn gweithio yn Ysgol Gyfun Glantaf. Buodd Hefin yn gweithio am nifer o flynyddoedd yn Ysgol Gyfun Llanhari.

Tafod Elái Tachwedd 2019 9 Ysgol Tonyrefail y plant o duniau bwyd er mwyn eu Menter Iaith yn Penodi rhannu a’r anghenus yn yr ardal. Diolch i bawb am gefnogi. Swyddog Newydd Llysgenhadon Gwych Cafodd ein Llysgenhadon Gwych Bore Coffi MacMillan ddiwrnod o hyfforddiant yn ddiweddar Diolch yn fawr i’r Cyngor Ysgol am yn Llancaiach Fawr. Cafwyd cyfle i drefnu prynhawn coffi llwyddiannus gwrdd â Sally Holland Comisiynydd iawn yn yr ysgol i gasglu arian i Plant Cymru ac i rannu syniadau gyda MacMillan. Diolch i bawb alwodd am llysgenhadon o ysgolion eraill yn ystod baned a sgwrs – casglwyd £347.57 gweithdai ar hawliau. Trosglwyddo

Mae'n bleser gan y Fenter gyflwyno ein Swyddog gweithgareddau newydd, Lleuwen Steffan. Yn wreiddiol o Ddyffryn Ogwen, bu’n byw yn Llydaw am ddeng mlynedd cyn symud i Ferthyr Tudful yn ddiweddar. Mae hi wrth ei Yn ystod deuddydd yn Llanhari cafodd bodd yn dychwelyd i Gymru a chael y disgyblion Blwyddyn 6 gyfle i wneud cyfle i weithio gyda Menter Rhondda Parc Treftadaeth y Rhondda amrywiaeth o weithdai ar y thema Cynon Taf. Buodd Bl 3-6 ar drip i Barc Treftadaeth y Cwpan Rygbi’r Byd. Roeddynt wedi Rhondda fel rhan o’u thema ar ‘Aur Du’. mwynhau cymryd rhan yn y gweithdai Roeddynt wedi cael amser wrth eu amrywiol. boddau ac wedi dysgu llawer am fywyd Diwrnod Rhyngwladol Iechyd Meddwl y glöwr a’i deulu. Yn ogystal gwelwyd Cyngor Eco Bu disgyblion yr ysgol yn cefnogi perfformiad o sioe ‘Dic Penderyn’gan Llongyfarchiadau i aelodau newydd y Diwrnod Rhyngwladol Iechyd Meddwl gwmni Mewn Cymeriad i ddysgu mwy Cyngor Eco are u llwyddiant yn yr drwy gynnal nifer o wahanol am amodau byw y gweithwyr yn ystod y etholiadau diweddar. Maent wedi bod weithgareddau yn y dosbarthiadau. chwyldro diwydiannol. Roedd y disgyblion a’r athrawon wedi mwynhau cymryd rhan cymeriadau yn y ddrama!

Gwasanaeth Cynhaeaf

Cwpan Rygbi’r Byd Mae’r ysgol gyfan wedi bod yn dilyn hynt a helynt tîm rygbi Cymru yn frwd wrthi yn barod yn ail gylchu gwisg ysgol yn ystod twrnament Cwpan Rygbi’r Byd. Diolch yn fawr i’r Parch. Evan Morgan, yn ystod nosweithiau rhieni. Mae’r plant wedi bod yn datblygu nifer Capel Salem Caerdydd am ddod atom eang o wahanol sgiliau drwy eu gwaith eto eleni i gynnal ein gwasanaeth Gweithgareddau Adeiladu Tîm thematig ‘Ble yn y Byd’. Diolchgarwch. Roedd pawb wedi Diolch yn fawr i Lucy o Urdd mwynhau gwrando ar ei neges. Diolch Morgannwg Ganol am ddod i gynnal yn ogystal i’r dosbarthiadau am drefnu sesiwn adeiladu tîm gyda disgyblion eitemau i ddathlu’r cynhaeaf. Blwyddyn 5. Gwelwyd sgiliau Derbyniodd New Life Church rhoddion cydweithio da ar waith!

10 Tafod Elái Tachwedd 2019

CLWB Y tafod elái Tonysguboriau DWRLYN Tachwedd 27ain

GOLYGYDD Branwen Roberts Penri Williams Noson yng nghwmni 029 20890040 ‘Gofalu ar ôl gwisgoedd ym Alun Wyn Bevan Mhalas Llys Hampton’

CYHOEDDUSRWYDD 8yh Nos Iau Rhagor o fanylion: Colin Williams Tachwedd 21ain yng 01443 223828 029 20890979 Nghlwb Rygbi Pentyrch Cymdeithas Gymraeg Llantrisant Erthyglau a straeon Manylion: 02920890040 ar gyfer rhifyn mis Rhagfyr Nos Wener 29 Tachwedd am i gyrraedd erbyn 7.30.pm 29 Tachwedd 2019 Cyngerdd Al Lewis a’r Band. CYLCH Canolfan Garth Olwg Y Golygydd CADWGAN Hendre 4 Pantbach Atebion Economaidd Pentyrch Nos Wener CF15 9TG Ar ran Cangen Plaid Cymru, Ffôn: 029 20890040 22 Tachwedd am 8.00yh Pontypridd hoffwn eich gwahodd i e-bost Glwb y Bont, nos Iau, Tachwedd [email protected] Frank Olding - 21ain am 7.00 y.h. i gyfarfod â’r Athro Economeg John Ball, Prifysgol yn siarad ar y testun: Abertawe sydd wedi gwneud cryn Tafod Elái ar y wê ‘Eilun’ (teitl ei gyfrol newydd waith ymchwil i faterion economiadd o farddoniaeth) yn ymweud â sicrhau annibyniaeth i http://www.tafelai.com yn Y Ganolfan, Tabernacl, Gymru. Mae’r achlysur hefyd yn cael Efail Isaf ei gefnogi gan y mudiad Yes Cymru Argraffwyr: Cydnabyddir cefnogaeth sydd am ddenu i’r achlysur y rhai ‘o Llenyddiaeth Cymru ychydig ffydd’ ynghylch y syniad o annibyniaeth. Mae Dr John Ball yn gallu cyflwyno www.evanprint.co.uk ffeithiau ynghylch y pwnc mewn ffordd ddifyr ac adloniadol. Gwnewch Cangen y Garth eich gorau i ddod â ffrindiau gyda Ariennir yn chi. rhannol gan Dydd Mercher, Lywodraeth Tachwedd13eg Cymru Yn y prynhawn Pontypridd

Gwasanaeth addurno, Casglu Sbwriel Noson yng nghwmni peintio a phapuro wrth fynd am dro Cyril Jones

Andrew Reeves Croeso cynnes i bawb! Nos Iau, Tachwedd 14eg yn Festri Capel Sardis. Gwasanaeth lleol Rhagor o fanylion: ar gyfer eich cartref neu fusnes Hawl i Holi 01443 485272 – o Don Pentre Ffoniwch Bydd rhaglen drafod Radio Cymru, Cylch Llyfryddol Caerdydd “Hawl i Holi” gyda Dewi Llwyd a Andrew Reeves phanel o bedwar Gwener, 15 Tachwedd 2019 01443 407442 yn cael ei darlledu’n fyw ‘Pori yn Archif Merêd a Phyllis’ yw testun y delynores Gwenan Gibbard wrth iddi neu o Ganolfan Gymunedol Ton & Gelli, Ton Pentre drafod cyfraniad Meredydd Evans a 07956 024930 ar nos Fawrth 12 Tachwedd 2019. Phyllis Kinney i fyd canu gwerin. I gofrestru i fod yn rhan o’r Cynhelir y cyfarfod am 7.00 o’r gloch yn I gael pris am unrhyw gynulleidfa plis ffoniwch Carys ar Ystafell 0.31, Adeilad John Percival, Safle Rhodfa Colum, Prifysgol Caerdydd, waith addurno 07873 496504 neu ebostiwch CF10 3EU. [email protected] Tafod Elái Tachwedd 2019 11

drefnu’r Duathlon ac i’r staff a’r disgyblion

Ysgol Creigiau am fod mor barod i ymuno yn yr hwyl! Bydd disgyblion Blwyddyn 6 yn cael cyfle Llithro’r Llethrau! i gwblhau’r Duathlon cyn bo hir. Ddydd Sul, 29ain Medi, cystadlodd Lily, Dosbarth 5, yng nghystadleuaeth Sgio Ymweliad â Noddfa’r Tylluanod Ysgolion Cymru yn Llangrannog. Daeth Aeth Dosbarth 2 a Class 2 ar daith i Lily’n ail yng nghategori merched dan 12 Noddfa’r Tylluanod yng Nglyn Ebwy. Meredydd Evans yn 100: Cymanfaoedd oed ac roedd hi hefyd yn drydydd yng Cawsant gyfle i ddysgu ffeithiau am Gwerin (Cymanfaoedd Codi’r To) i’w nghategori merched ysgolion cynradd. Yr dylluanod ac adar ysglyfaethus. Buon cynnal ledled Cymru i ddathlu. wythnos ganlynol teithiodd Lily i Ddulyn i nhw’n cymryd rhan mewn nifer o gystadlu yng Nghystadleuaeth Sgio weithgareddau ac roeddent wrth eu Eleni fe fyddai’r ymgyrchydd a’r canwr Cenedlaethol Iwerddon. Cafodd Lily boddau’n cael dal rhai o’r adar. Am hwyl! gwerin Meredydd Evans yn gant oed. benwythnos lwyddiannus a daeth hi’n I ddathlu'r ganrif mae Ymddiriedolaeth bedwerydd fel unigolyn ac enillodd fedal Gŵyl i ferched William Salesbury yn trefnu cyfres o aur yn cynrychioli Cymru. Gwych Lily! Aeth merched Blwyddyn 6 i gymryd rhan gymanfaoedd Codi'r To - cymanfaoedd mewn gŵyl chwaraeon i ferched ym gwerin anffurfiol - ledled Cymru. Mhrifysgol Fetropolitan Caerdydd y tymor Pam? Pan oedd Merêd ac eraill yn codi hwn. Trefnwyd y digwyddiad gan ymgyrch arian i sefydlu a chynnal y Dinesydd, papur ‘Girls Together’ a Chwaraeon Caerdydd, bro Caerdydd, yng nghanol y 1970au fe gyda'r nod o ddenu mwy o ferched i drefnodd gyfres o gymanfaoedd codi'r to i gymryd rhan mewn chwaraeon. godi arian at yr achos. Felly pa ffordd well Mwynheuodd y merched y profiad yn fawr. o ddathlu'r 100 na thrwy atgyfodi'r syniad Llawer o ddiolch i Mrs Hussey am fynd â hwnnw? nhw. Yn dilyn sefydlu'r Coleg Cymraeg Digywddiad Parchu Hawliau Cenedlaethol fe sefydlodd Merêd Ymddiriedolaeth William Salesbury i gynnig ysgoloriaethau i gefnogi myfyrwyr sy'n dilyn eu cyrsiau gradd trwy gyfrwng y Gymraeg gyda'r Coleg. Mae’r gronfa’n cynnig cefnogaeth hael i nifer o fyfyrwyr yn flynyddol ac mae angen ymdrechu’n gyson i sicrhau bod arian ar gael yn y gronfa. Yn gwbl nodweddiadol ohono, fe weithiodd Merêd yn ddiflino i godi arian i’r gronfa hon i gefnogi cenhedlaeth newydd o bobl ifanc. Blwyddyn 3 a 5 yn @Bristol Felly dyma dynnu'r pethau hyn ynghyd - Yn ddiweddar ymwelodd disgyblion dathlu pen-blwydd Merêd trwy ddathlu ei Blwyddyn 3 a 5 ag @Bristol fel rhan o’u Ddydd Iau, Hydref 17eg, mynychodd hoffter o ganu gwerin a thrwy hynny godi thema gwyddonol ‘Y Corff’ ac ‘Y Gofod’. Bethan a Mabli, aelodau o'n Cyngor Ysgol, arian at yr elusen oedd agosaf at ei galon. Cawsant ddiwrnod i’r brenin ac roedd eu ddigwyddiad Parchu Hawliau Bydd rhai’n cofio'r cymanfaoedd hymddygiad yn wych trwy gydol y dydd - Llysgenhadon yn Llancaiach Fawr. Fe gwreiddiol. Cynhaliwyd y gyntaf yn ardderchog Blwyddyn 3 a 5! Diolch o wnaethant gyfarfod â Sally Holland, Neuadd y Cory, Caerdydd, ar 23 Tachwedd galon i bawb a helpodd ar y wibdaith. Comisiynydd Plant Cymru, a chymryd 1973. Mae rhai yn cofio bod yno. Mae rhan mewn amrywiol weithdai. rhyw gof o Ryan Davies ar ben bwrdd yn codi canu. Efallai bod rhaglenni yn dal Plannu Bylbiau mewn cypyrddau? Bu aelodau’r Pwyllgor Eco yn brysur yn Bydd nosweithiau yn cael eu cynnal yn plannu bylbiau cennin pedr a phlanhigion Pwllheli, Bala, , Dinbych, yn ein potyn newydd yn yr ardal wair ger y , Caernarfon, , groesfan. Buont yn gweithio gydag Llanerfyl, Crymych, Pontypridd a Amanda Thorpe a Jena Quilter o Gyngor Chasnewydd. Cynhelir y gyntaf ym Cymuned Pentyrch. Edrychwn ymlaen at Mhwllheli ar 7 Tachwedd dan arweiniad weld y blodau'n tyfu yn y gwanwyn. Gwenan Gibbard a’r olaf yn Llanegryn, man geni Merêd, ar ddiwrnod ei ben blwydd yn 100, sef 9 Rhagfyr 2019. Cofiwch ddod i’r noson yng Nghlwb y Bont Pontypridd 7.30yh, 6ed Rhagfyr. Llwyddiant y Duathlon Cafwyd hwyl a sbri yn yr ysgol yn ddiweddar wrth i ddisgyblion Cyfnod Allweddol 2 gymryd rhan mewn Duathlon Diwrnod Shwmae Su’mae ar gae ac ar iard yr ysgol. Er bod y tywydd Dathlon ni ddiwrnod Shwmae/Su’mae yn wlyb a’r cae braidd yn fwdlyd roedd drwy gael hwyl drwy gyfrwng y Gymraeg. clywed chwerthin iach a mwynhad amlwg Perfformiodd disgyblion Blwyddyn 6 y plant yn hyfryd. Diolch i Mr Balbini am ganeuon Cymraeg tu allan i Orsaf Drennau Canolig Caerdydd gydag ysgolion Cymraeg y clwstwr. Da iawn Dosbarth 6!

Disgo Calan gaeafa Trefnodd Cyfeillion yr Ysgol ddisgo Calan Gaeaf yn neuadd yr ysgol. Roedd y neuadd dan ei sang gyda gwrachod, sgerbydau a phob math o greaduriaid brawychus eraill! Diolch i Gyfeillion yr Ysgol am eu gwaith caled yn trefnu’r disgo. 12 Tafod Elái Tachwedd 2019

Diwrnod y Cenhedloedd Unedig a Ysgol Llanhari Diwrnod Ieithoedd Ewropeaidd Mae disgyblion ac athrawon yr adran Bu’n hanner tymor hynod brysur yn Ysgol gynradd wrth eu bodd yn dathlu diwrnod y Llanhari. Un o uchafbwyntiau’r tymor oedd y Cenhedloedd Unedig yn flynyddol. Mae’n Ffair Gymreictod a gynhaliwyd cyn y gyfle gwych a chreadigol i ddysgu mwy am gwyliau lle roedd cyfle i ddisgyblion ddiwylliant gwledydd arbennig ac i wisgo blwyddyn 7 ymchwilio a chyflwyno fyny a bwyta bwydydd o dramor. Diolch i gwybodaeth ar wahanol agweddau o Gymru bawb am eu hymdrechion unwaith eto eleni. a’r Gymraeg. Gwahoddwyd disgyblion Diwrnod lliwgar iawn! Ar ddiwedd Medi, blynyddoedd, 5,6, 8 a 9 i weld yr arddangosfa dathlwyd Diwrnod Ieithoedd Rhyngwladol ynghyd â rhieni disgyblion blwyddyn 7. Mae yn yr adran uwchradd. Roedd ymdrechion y staff a disgyblion yr adran uwchradd wedi disgyblion yn y pobathon ewropeaidd yn ymrwymo i ennill gwobr efydd y Siarter iaith wych ac fe fwynhawyd amrywiol erbyn Haf nesaf ac roedd y weithgaredd hon weithgareddau i ddathlu ieithoedd. yn rhan o’r ymgyrch honno. Diolch i’r holl ddisgyblion am eu brwdfrydedd ac i Miss Beca Creamer am drefnu.

anwytho blynyddol i ddisgyblion blwyddyn 7. Cafwyd tridiau gwych yn y brifddinas yn ymweld ag amrywiol atyniadau ac yn mwynhau gweithgareddau oedd yn gymorth i greu ymdeimlad o dîm o fewn y flwyddyn. Diolch i’r holl athrawon am roi o’u hamser i ofalu ac arwain y disgyblion.

Dinasyddion da Mae nifer o elusennau wedi elwa yn ystod y deufis diwethaf o haelioni disgyblion a rhieni’r ysgol. Mae diwrnodau penodol wedi golygu hefyd bod y disgyblion yn fwy

Cyrsiau Preswyl Yn ystod mis Medi treuliodd disgyblion blwyddyn 5 a 6 benwythnos hyfryd yng Ngwersyll yr Urdd Llangrannog.

Llongyfarchiadau! Newyddion gwych am Jac Clay, blwyddyn 11. Mae Jac, sy’n aelod o academi pêl droed Dinas Caerdydd ers cryn dipyn o flynyddoedd wedi ennill cydnabyddiaeth am ei ymdrechion trwy gael ei ddewis i chwarae i garfan dan 17 Cymru yn y gemau rhagbrofol ar gyfer cystadleuaeth Ewropeaidd UEFA. Pob lwc a dal ati Jac! ymwybodol o wahanol unigolion o fewn cymdeithas sy’n llai ffodus. Casglwyd arian Dwy gantores o fri! tuag at elusen Jeans for genes a gwisgodd y Llongyfarchiadau hefyd i Cerys Hulse disgyblion felyn ar ddiwrnod iechyd meddwl blwyddyn 9 ac Alys Thomas blwyddyn 10, y byd er mwyn tynnu sylw at yr elfen hon sydd wedi profi cryn lwyddiant yn ddiweddar sy’n dod yn fwyfwy amlwg o fewn yn y byd perfformio. Bu Cerys yn cymdeithas heddiw. Casglwyd cyfraniadau ymddangos ar ein sgriniau yn wythnosol am yn yr adran gynradd tuag at Fanc Bwyd Lleol Pontyclun a chyn hanner tymor gwahoddwyd cynrychiolydd o Elusen Gancr Felindre i annerch y disgyblion am fod disgyblion blwyddyn 13 wedi dewis Felindre fel ein prif elusen ar gyfer eleni. Mae nifer o gynlluniau ar y gweill i godi arian gan gynnwys criw o ddisgyblion a staff yn rhedeg Troi eu golygon i gyfeiriad Bae Ccaerdydd y 10k ym mis Mawrth. wnaeth disgyblion blwyddyn 7 ar y cwrs Tafod Elái Tachwedd 2019 13

Ysgol Llanhari (parhad) Ysgol Dolau gyfnod yn ystod mis Medi wrth iddi gystadlu Cwis Diogelwch y Ffordd yn y gystadleuaeth ar S4C Chwilio am Seren. Mae disgyblion Dolau wedi cael eu herio yn Llwyddodd Cerys i gyrraedd y tri olaf yn y ddiweddar trwy gymryd rhan yn y cwis gystadleuaeth ac er nad oes taith i Wlad Pŵyl Diogelwch y Ffordd flynyddol. Dyma oedd y i Cerys ym mis Tachwedd, rydym yn falch rownd gyntaf ond mae’r disgyblion yn iawn ohoni – llysgennad gwych dros Ysgol awyddus iawn i ddilyn yn olion traed y Llanhari! dosbarthiadau cynt a chyrraedd y rownd derfynol! Cynhaliwyd y rownd gyntaf yn yr Mae Alys yn brysur iawn yn perfformio ar ysgol ddydd Iau, 3ydd o Hydref. hyn o bryd gyda chorws plant y WNO fel rhan o’r perfformiad o Carmen. Mae wedi Diwrnod Ymwybyddiaeth Iechyd Meddwl â systemau gwobrwyo eraill (gyda rhai cael profiadau gwych yn perfformio ar lwyfan Yn ddiweddar, mae disgyblion Ysgol Dolau disgyblion hyd yn oed yn ennill Fitbit am Canolfan y Mileniwm a Venue Cymru yn wedi cymryd rhan mewn diwrnod i godi bresenoldeb), ac wedi helpu i sicrhau bod barod ac yn ystod y tymor nesaf bydd yn ymwybyddiaeth am iechyd meddwl. Dolau yn bwrw ei darged presenoldeb. Da teithio ledled Lloegr gyda’r sioe. iawn blant! Llongyfarchiadau mawr i ti! Rygbi’r Cylch Rydyn ni’n falch iawn i allu cyhoeddi, unwaith eto eleni, bod nifer o ddisgyblion wedi llwyddo i gael eu dewis ar gyfer tîm rygbi’r cylch. Byddwn yn gwylio canlyniadau’r gemau a dymunwn bob hwyl iddynt wrth i’r tymor fynd yn ei flaen. Llongyfarchiadau anferthol i Lewis Williams, Kieran Jones a Skyla Morgan, pob un ohonynt yn ddisgyblion blwyddyn 6 yn Ysgol Dolau.

Diwrnodau trosglwyddo Hyfryd oedd croesawu disgyblion blwyddyn 6 y clwstwr i ddau ddiwrnod trosglwyddo ym mis Hydref ar thema Cwpan y Byd. Bu’n ddeuddydd byrlymus o weithgareddau yn Ymatebodd y disgyblion a’r athrawon i gais ymwneud â’r thema, yn amrywio o un o ddisgyblion blwyddyn 6, Ffion gerddoriaeth “World in Union”, i gelf, i rygbi, Mumford, i bawb yn yr ysgol wisgo gwyrdd i astudio’r typhoon oedd yn Siapan yn ogystal neu glas a chyfrannu £1 i’r elusen iechyd â chwedlau Siapaneg. Ymweliad Anifeiliaid Mae disgyblion blynyddoedd 1 a 2 wedi croesawu ymwelwyr diddorol a gwahanol iawn i’r ysgol yn ddiweddar. Ymwelodd eu ffrindiau blewog fel rhan o’r thema – Y Jyngl – ac roedd y disgyblion wrth eu boddau yn cael gweld a chyffwrdd â nifer o wahanol anifeiliaid.

meddwl, Mind. Diolch i Ffion, codwyd dros £400 a phasiwyd yr arian ymlaen i’r elusen. Ond nid dyma’r unig reswm i Ffion ddechrau’r ymgyrch oherwydd roedd hi hefyd yn gweithio tuag at ennill ei bathodyn ‘Speaking Out’ yn Brownies. Rydyn ni’n mawr obeithio bod Ffion wedi llwyddo i ddarbwyllo’r tîm ei bod hi’n haeddu’r bathodyn ac yn ei llongyfarch hi ar ei gwaith arbennig.

Siwpyr Fynychwr Derbyniodd y disgyblion ei ymweliad blynyddol gan Siwpyr Fynychwr ar ddydd Mawrth, 8fed o Hydref. Mae Siwpyr Fynychwr yn eicon pwysig iawn wrth feddwl am les ac mae’n rhoi pwyslais eithriadol ar bresenoldeb a phrydlondeb i’r ysgol. Dros y blynyddoedd diweddar, mae disgyblion yn Dolau wedi ymateb yn dda i hwn, yn ogystal 14 Tafod Elái Tachwedd 2019 Gweithgareddau’r Ysgol Isaf Ysgol Garth Olwg Cafodd dosbarthiadau’r Derbyn lawer o hwyl yn ymweld â “Role Play Lane” lle buon nhw’n dysgu am swyddi gwahanol.

Prif Swyddogion cyntaf Garth Olwg

Llongyfarchiadau enfawr i Ffion Thomas a Llew Jones am gael eu Diolch i Mr Gould a ddaeth i penodi fel Prif Swyddogion cyntaf Ysgol Garth Olwg. mewn i siarad am y pyllau glo Dewiswyd pedwar dirprwy brif swyddog hefyd, sef Carys Davies, gyda disgyblion Blwyddyn 3 a Osian Evans, Iestyn Davies a Shauna Langford-Hopkins. 4. Roedd y sgwrs yn hynod o ddiddorol a dysgodd y Eisteddfod y Cymoedd disgyblion lawer a fydd o fudd Ar y ugeinfed o Hydref, cystadlodd criw o ferched Blwyddyn 7 yn iddynt wrth barhau i astudio’r Eisteddfod y Cymoedd yng Nghaerffili. Roedd y merched yn edrych yn pyllau glo. hynod o broffesiynol gyda’u gwisg ffansi a cholur deniadol. Maent wedi bod yn ymarfer ers dechrau’r tymor ac roedd y grŵp wedi perfformio’n wych yn y gystadleuaeth. Dyma’r gystadleuaeth gyntaf i’r merched a daethon nhw’n ail! Tipyn o gamp wedi ond ychydig o wythnosau o ymarfer. Llongyfarchiadau! Cafodd disgyblion Blynyddoedd 3 a 4 hwyl a sbri yn Amgueddfa Big Pit yn dysgu am hanes y pyllau glo ar ddiwedd hanner tymor prysur!

Yn ystod gwasanaethau’r ysgol isaf maent wedi trafod heriau dyslecsia, pobl enwog Yn cynrychioli’r ysgol hŷn roedd Ffion sydd yn ddyslecsig a sut i Fairclough o Flwyddyn 10 a gystadlodd yng helpu eraill sydd yn gweld nghystadleuaeth yr unawd sioe gerdd. gwaith ysgol yn anodd. Daeth Dyma’r tro cyntaf i Ffion berfformio unawd Matthew Boole, actor sydd yn sioe gerdd yn unigol a gyda chymorth ddyslecsig i drafod ei Rachel Stephens i gynhesu’r llais, brofiadau gyda’r plant. perfformiodd Ffion yn hyderus ac yn wych yn y gystadleuaeth. Da iawn ti! Wythnos Ieithoedd Eleni, penderfynom ein bod eisiau dathlu’r holl ieithoedd sydd ar Diwrnod Barddoniaeth Ysgol Ganol draws y byd gan gynnwys Cymraeg. Felly trefnodd y gyfadran Ddydd Gwener y 4ydd o Hydref dathlodd ieithoedd wythnos ieithoedd. Bwriad yr wythnos oedd cynnig nifer o Ysgol Ganol Garth Olwg farddoniaeth trwy gyfres o weithgareddau weithgareddau hwyl er mwyn dathlu ieithoedd a diwylliant gwledydd hwyl. Ar ôl gemau drama gyda’r Ysgol Hŷn i dwymo, cafodd y eraill. disgyblion eu sbarduno i ysgrifennu cerddi trwy flasu siocled. Roedd e’n braf gweld y disgyblion yn arbrofi gydag ansoddeiriau a Dydd Llun chymariaethau amrywiol. Ddydd Llun, cawsom Bake Off cyntaf Ysgol Garth Olwg. Roedd disgyblion ar draws yr ysgol wedi pobi nifer o gacennau gwahanol. Roedd rhai wedi pobi cacennau traddodiadol o wledydd eraill megis cacen Bundt o’r Almaen. Roedd eraill wedi ffocysu ar sgiliau addurno a chawsom faneri, bwydydd traddodiadol a hyd yn oed globau’r byd. Roedd yr athrawon wedi ymuno mewn â’r hwyl gan gynnwys sffincs gan Miss Barrar a phyramid gan Miss Higgins.

Nesaf, roedd y disgyblion wedi mapio syniadau am bethau maen nhw Dydd Mawrth wir eisiau gweiddi amdanynt e.e. bwlio, plastig yn y môr a bwyta Ddydd Mawrth, cawsom llysiau! Gyda’i gilydd, ysgrifennodd y disgyblion rap am y pethau hyn gyfle i ddathlu ein ac roedd hi’n hyfryd gweld 50 o ddisgyblion yn cyfrannu a pherfformio Cymreictod gyda diwrnod yn frwd. Diolch i bawb am gymryd rhan! “This is Garth Olwg and this Shwmae Sumae. Roedd is our truth!” athrawon yr ysgol yn Tafod Elái Tachwedd 2019 15

Ysgol Garth Olwg (parhad o dudalen 14) disgyblion, staff a rhieni am eu hymrwymiad a’u cefnogaeth. Edrychwn ymlaen at yr wythnos ieithoedd yn 2020! gwisgo bathodynnau gyda chwestiynau difyr megis “Pe byddech yn Cwrdd Diolchgarwch ennill y loteri, a fyddech yn parhau i ddod i'r ysgol?”. Roedd y Cafwyd Cwrdd Diolchgarwch hyfryd yng Nghapel Salem i ddiolch am cwestiynau hyn wedi sbarduno nifer o sgyrsiau diddorol, yn y Gymraeg y bwyd rydym yn ffodus o gael. Roedd disgyblion yr Ysgol Isaf wedi wrth gwrs! Roedd rhai o ddisgyblion yr ysgol ganol wedi cael twmpath canu’n hyfryd a darllenodd disgyblion yr Ysgol Ganol a’r Uchaf yn wedi’i arwain gan aelodau o’r Ysgol Hŷn. safonol. Diolch i bawb am eu haelioni gyda’u rhoddion i’r Banc Bwyd lleol ac i’r Parchedig Rosa Hunt am ein croesawu. Dydd Mercher Ddydd Mercher, cawsom ddiwrnod gwisg ffansi ryngwladol. Braf oedd gweld disgyblion o 3 oed hyd at 18 oed yn ymuno mewn â’r hwyl. Yn yr Ysgol Isaf roedd nifer o ddisgyblion wedi defnyddio cymeriadau enwog Disney ar draws y byd fel sbardun gwisg ffansi. Yn yr ysgol ganol roedd disgyblion wedi cael eu hysbrydoli gan wisgoedd traddodiadol o Tsieina a Japan. Roedd hyd yn oed fflamingo’n crwydro’r coridorau!

Llwyddiannau Chwaraeon

Llongyfarchiadau i ferched Blwyddyn 8 a ddaeth yn fuddugol yng nghystadleuaeth 7 Llongyfarchiadau mawr i Megan pob ochr pêl-droed De Cymru. Bowen, Blwyddyn 10 am gael ei Gwnaethant ennill 8 gêm ac ni dewis i garfan Cymru dan 15 i lwyddodd un o beli’r wynebu’r Alban. Llwyddodd gwrthwynebwyr i gyrraedd cefn Cymru i drechu’r Alban 2-1. Da rhwyd Garth Olwg! Llwyddodd y iawn ti Megan! tîm i ennill y gystadleuaeth hon llynedd yn ogystal.

Llongyfarchiadau enfawr i Summer Williams-Richards am gystadlu yng Nghalifornia mewn cystadleuaeth Karate! Llwyddodd Summer i ennill 2 fedal arian ac un efydd! Ymdrech wych Summer! Dal ati!

Dydd Iau Da iawn i’r bechgyn am redeg Ddydd Iau, roeddem yn nerth eu traed yng dathlu diwylliant Sbaeneg ac nghystadleuaeth traws gwlad y America Ladin. Prif sir. Roedd hi’n braf gweld weithgaredd y dydd oedd cynrychiolaeth mor dda o’r ysgol. clwb dawns Zumba yn ystod amser cinio i ddisgyblion yr ysgol ganol. Roedd nifer o ddisgyblion wedi cymryd rhan yn y dawnsio, wedi cael Perfformiad da gan dîm pêl-droed eu harwain gan Miss Jones bechgyn Blwyddyn 8 a o’r gyfadran celfyddydau gyrhaeddodd y rownd mynegiannol. gynderfynol yng nghystadleuaeth 7 pob ochr pêl-droed De Cymru. Dydd Gwener Ddydd Gwener, roeddem yn ffodus iawn i groesawu tair athrawes Mandarin i'r ysgol. Yn y bore, roeddent wedi gweithio gyda blwyddyn 8 cyn mynd ati i weithio gyda blynyddoedd 5 a 6 yn y prynhawn. Cafodd y disgyblion flas ar weithgareddau diwylliannol o Tsieina megis Tai Chi, torri papur a chaligraffi. Llongyfarchiadau mawr i fechgyn Blwyddyn 8 am ennill cystadleuaeth rygbi 10 bob ochr newydd a gafodd ei chynnal yn yr ysgol. Llwyddodd y bechgyn i ennill pob gêm! Diolch yn fawr i’r adran Addysg Gorfforol am drefnu cystadleuaeth hynod o Roedd wythnos ieithoedd gyntaf Ysgol Garth Olwg yn hynod lwyddiannus i ysgolion yn Ne lwyddiannus a braf oedd gweld y disgyblion yn mwynhau ieithoedd a Cymru. Edrychwn ymlaen at drefnu cystadlaethau tebyg yn y dyfodol. diwylliant o wledydd eraill. Hoffai’r gyfadran ieithoedd ddiolch i’r Parhad ar dudalen 16 > 16 Tafod Elái Tachwedd 2019 Chwaraeon Ysgol Garth Olwg (Parhad) Dathlu Canmlwyddiant Elusen Achub y Plant

Bydd Côr Meibion byd-enwog Treorci yn perfformio clasuron yn ogystal â chaneuon poblogaidd diweddar mewn cyngerdd mawreddog yng Nghadeirlan Llandaf ddydd Iau, Tachwedd 7fed i ddathlu canmlwyddiant elusen Achub y Plant. Bydd y cyngerdd hefyd yn cynnwys perfformiadau gan nifer o gerddorion llwyddiannus gan gynnwys y cyn-ddisgybl o Ysgol Gyfun Bro Morgannwg Llinos Hâf Jones, sydd bellach yn astudio yn y Royal Northern College of Music; Telynorion, cantorion ac offerynwyr talentog o Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf; Côr Ysgol Gynradd Sant Baruc; Enillwyr cystadleuaeth Codi Canu S4C - Côr y Dreigiau; a Rock Da iawn i ferched Blwyddyn 5 a 6 Da iawn i Lara Watts o Choir - côr cyfoes o ardal de Cymru. am ddod yn 3ydd yn eu grŵp yng Flwyddyn 11 sydd wedi Gan mlynedd yn ôl ar Fai 19, 1919 yn Neuadd Frenhinol yr Albert, nghystadleuaeth ranbarthol pêl- cael ei dewis i dîm pêl- Llundain sefydlwyd elusen Achub y Plant gan ddwy chwaer o’r Sir rwyd yr Urdd. rwyd dan 17 oed y Amwythig, Eglantyne Jebb a Dorothy Buxton. Dreigiau Celtaidd. Pob Wedi ei chythruddo gan y lluniau a welodd o blant yn newynu yn Yr hwyl i ti! Almaen ac Awstria yn dilyn y Rhyfel Byd Cyntaf fe aeth Eglantyne Jebb ati i amddiffyn hawliau pob plentyn - pwy bynnag y bônt, ble bynnag y bônt - gan ysgrifennu'r Datganiad ar Hawliau’r Plentyn yn 1924 a arweiniodd at greu Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn yn 1989. Dechreuodd Achub y Plant weithio yng Nghymru yn yr 1930au yn helpu teuluoedd yng nghymoedd y de yn ystod y Dirwasgiad gan agor meithrinfeydd awyr agored yng nghymunedau Brynmawr a Dowlais ym Merthyr. Yr elusen hefyd oedd y cyntaf i gynnig llefrith am ddim mewn ysgolion cyn i hynny ddod yn bolisi gan Lywodraeth Prydain yn yr 1940au. Erbyn hyn mae Achub y Plant yn gweithio mewn 120 o wledydd yn Llongyfarchiadau i dîm pêl-droed merched Blwyddyn 9 a 10 am fyd-eang gan gynnwys yma yng Nghymru yn helpu teuluoedd a phlant i ddod yn bencampwyr 5 pob ochr De Cymru. ffynnu yn eu blynyddoedd cynnar allweddol. Cyngerdd Canmlwyddiant i Achub y Plant, Dydd Iau Tachwedd 7fed am 7.00yh, Cadeirlan Llandaf. Bydd holl elw’r gyngerdd yn mynd tuag at ariannu prosiectau Achub y Plant tramor ac yng Nghymru. Cost tocynnau yw £20 a £5 i blant (£15 i rieni plant sy’n cymryd rhan) a gellir eu prynu yn: Garlands, Llandaf. Ar-lein drwy stcllandaff.eventbrite.co.uk Neu drwy gysylltu â Caroline Williams ar [email protected]

Tri thîm pêl-rwyd Blwyddyn 7 a dau dîm Blwyddyn 8 wedi cael dechrau gwych i’r tymor. Mae mor braf gweld cymaint ohonoch yn cynrychioli’r ysgol. Daliwch ati!