Powiatowe Obchody Dnia Stra¿Aka
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Gryfice Powiatowe Obchody „„„Dnia„Dnia Stra ŜŜŜakaakaaka”aka ””” TrzygłówTrzygłów,, 2008 Trzygłów ––– historia Trzygłów (niem. TrieglaffTrieglaff) – to wie ś sołecka poło Ŝona w powiecie gryfickim, w południowo-zachodniej cz ęś ci gminy Gryfice, nad małym jeziorem Trzygłowskim o powierzchni 21,5 ha. Trzygłów, to jedyna w Polsce miejscowo ść , która w nazwie ma imi ę bo Ŝka Trygława czczonego przez słowia ńsk ą ludno ść Pomorza Zachodniego. Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu datowanego na 1294 rok, kiedy to Trzygłów nale Ŝał do kapituły kamie ńskiej. Do miejscowego ko ścioła został wówczas przydzielony kleryk. W kolejnym dokumencie z 1297 roku podano, i Ŝ rycerz Zygfryd von Lode znad Wezery otrzymuje wie ś w lenno od biskupa kamie ńskiego. W 1308 roku Trigelove, czyli Trzygłów, zostaje przekazany, przez biskupa kamie ńskiego Henryka, dla Reimara von Wachholza. W połowie XIV w. wła ścicielami miejscowo ści byli przedstawiciele rodu von Troye, których prawa wygasły przed 1405 rokiem. Wówczas nabył je Dobiesław von Mellin. W XVII w. istniał w Trzygłowie dwór o konstrukcji ryglowej, został on przebudowany w I połowie XVIII w. W nast ępnych latach 1840-1844 został rozbudowany. Dzisiejszy istniej ący neobarokowy pałac pochodzi z przełomu XIX/XX wieku. W Trzygłowie w 1316 roku znajdował si ę ko ściół pw. Św. El Ŝbiety, który w latach pi ęć dziesi ątych XX wieku został rozebrany przy znacznym udziale mieszka ńców wsi. Obecnie we wsi znajduje si ę murowany ko ściół filialny pw. Św. Marii Magdaleny z 1896 r. W ie ś, zaraz po wojnie, była siedzib ą władz gminnych, pó źniej Gromadzkiej Rady Narodowej. W miejscowo ści znajduje si ę remiza Ochotniczej Stra Ŝy Po Ŝarnej oraz szkoła podstawowa, do której doje ŜdŜaj ą dzieci z okolicznych wsi. Młodzie Ŝ gimnazjalna dowo Ŝona jest do Gimnazjum nr 2 w Gryficach. We wsi czynna jest tak Ŝe Filia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gryficach, która powstała w 1947 roku. W latach 1975-1998 miejscowo ść administracyjnie nale Ŝała do województwa szczeci ńskiego. W latach 1945-1954 stanowiła siedzib ę gminy Trzygłów, nast ępnie obszar gminy został podzielony pomi ędzy cztery gromady: Trzygłów, Jasiel, Rybokarty i Rotnowo. Od 1973 r. miejscowo ść wł ączona do gminy Gryfice. Trzygłów jest sołectwem, do którego nale Ŝą równie Ŝ nast ępuj ące miejscowo ści: Rz ęsin, Grochów oraz Kołom ąć . W czasach PRL w Trzygłowie znajdowała si ę Stacja Hodowli Ro ślin. Rysunek 1. Duplikat bo Ŝka Trygława Rysunek 2. Mapa Trzygłowa, stan z 1945 roku. Historia Pałacu von Thaddenów Jednym z najbardziej interesuj ących obiektów architektonicznych w rejonie Gryfic jest zespół pałacowy w Trzygłowie, na który składa si ę budynek główny, park krajobrazowy oraz ogród. Najatrakcyjniejsz ą cz ęś ci ą zespołu jest oczywi ście barokowy pałac o charakterystycznych niesymetrycznych kształtach i z okazałym gazonem przy podje ździe do drzwi wej ściowych. W portalu nad drzwiami wyst ępuje stylizowana ryba, a tak Ŝe herbarz przedstawiaj ący tarcze z gryfem ozdobionym medalionem, nad którym widnieje szyszak. Rysunek 3. Pałac w Trzygłowie, stan z 1910 roku. Od strony północnej widoczna jest o śmioboczna wie Ŝa ze sko śnymi oknami kryta blaszanym hełmem i iglic ą. Do wie Ŝy przystaje wolny budynek oparty o szachulcow ą konstrukcj ę. W pierzei północnej usytuowany jest dom zarz ądcy, którego cz ęść środkowa jest znacznie wy Ŝsza, bowiem mieszcz ą si ę w niej mansardy, których zwie ńczeniem jest charakterystyczny naczółkowy dach. Skrzydło południowe natomiast nie zachowało si ę w cało ści. W skrzydle zachodnim znajduje si ę mansarda z sygnaturk ą oraz gankiem z podcieniami. Od tej strony przylega równie Ŝ budynek ku źni. Na zachodniej pierzei gazonu wznosi si ę budynek magazynowy z widniej ącą dat ą – 1921 r. Rysunek 4. Pałac w Trzygłowie, rok nieznany. Rysunek 5. Widok na kasztanow ą alejk ę, która prowadziła na dworski cmentarz z łukowat ą bram ą i niemieckim napisem. Stan z 1934 roku. Świadczy to o tym, i Ŝ jego wła ściciele starali si ę dopasowa ć konstrukcje i wystrój pałacu do aktualnych potrzeb i gustów. Pocz ątki jego si ęgaj ą pierwszej połowy XVII wieku, kiedy to zbudowany został przez ówczesnych wła ścicieli prosty dwór z tzw. ryglówki, kryty słom ą i osadzony na ceglanych murach piwnicznych, co wskazywałoby na istnienie w tym miejscu znacznie starszej budowli. Dwór ów przebudował w pierwszej połowie XVIII wieku przedostatni wła ściciel Trzygłowa z rodu Mellinów - pułkownik Henning Christian, korzystając w znacznej mierze z zasobów finansowych swojej Ŝony Christiany Henrietty von Kanderbach. Czasy, kiedy wła ścicielami dworu byli dwaj ostatni Mellinowie - pokrywaj ące si ę z grubsza z XVIII wiekiem - były bardzo pomy ślne dla całego maj ątku, którym zawiadywali. Przeprowadzono wówczas liczne prace melioracyjne, a na osuszone bagniste tereny nało Ŝono warstw ę torfu celem poprawienia ich jako ści. Poza renowacj ą i rozbudow ą samego dworu, zało Ŝono szkołę przy ko ściele Św. El Ŝbiety, za ś sama świ ątynia została wyposa Ŝona w nowe organy i ambon ę. Po śmierci ostatniego z dotychczasowych wła ścicieli tj. kapitana wojsk pruskich Christiana Kurta Mellina, trzy jego córki sprzedały w 1803 roku cały maj ątek Henrykowi Wiktorowi Zygmuntowi von Oertzen, który był m ęŜ em jednej z sióstr von Mellin oraz Henningowi Ludwikowi Dionizemu von Blankenburg. Henryk von Oertzen dokonał generalnego remontu dworu nadbudowuj ąc drug ą kondygnacj ę i wkomponowuj ąc empirowe wej ście od strony podwórza. W 1820 roku jedna z córek Henrietty von Oertzen po ślubiła Adolfa Ferdynanda von Thaddena wnosz ąc w posagu Trzygłów. Od tej pory Adolf Ferdynand nosił nazwisko von Thadden-Trieglaff. Rysunek 6. Henrietta von Oertzen. Rysunek 7. Adolf Ferdynand von Thadden – Trieglaff. A. F. von Thadden pochodził z pomorskiej szlachty zamieszkałej w okolicach L ęborka. Jako chłopiec przebywał przez siedem lat w berli ńskiej szkole kadetów znanej z bardzo surowego regulaminu. We Wrocławiu, gdzie był głównym królewskim kwatermistrzem, zetkn ął si ę z religijnym ruchem pietystów, który stawiał sobie za cel odnow ę religijn ą luteranizmu. Równocze śnie dbaj ąc o sprawy rodzinne odzyskał cało ść tej cz ęś ci maj ątku, która nale Ŝała niegdy ś do von Oertzena. Powi ększył te Ŝ wydatnie obszar parku, który rozci ągał si ę odt ąd a Ŝ do brzegów jeziora. W latach 1840-44 przygotowuj ąc siedzib ę dla jednej z córek, która wychodziła za m ąŜ za Maurycego von Blankenburga rozbudował dwór dostawiaj ąc do elewacji zachodniej pod k ątem prostym tzw. "biał ą sal ę". A. F. von Thadden zmarł w 1881 roku zostawiwszy maj ątek swemu synowi z pierwszego mał Ŝeństwa Reinholdowi von Thadden. Kolejne zmiany w rodowej siedzibie przeprowadził na przełomie XIX/XX wieku syn tego ostatniego - Adolf von Thadden-Trieglaff. On to mianowicie dobudował przy południowej ścianie neobarokowy pałac z sze ścioboczn ą wie Ŝą od strony północnej, i w ten to sposób obiekt pałacowy nabrał swego ostatecznego kształtu. Ostatnim wła ścicielem pałacu był syn Adolfa - Reinhold von Thadden. Sam pałac i obiekty przypałacowe nie uległy zniszczeniu w czasie ostatniej wojny. W latach 70-tych jako siedziba dyrekcji Stacji Hodowli Ro ślin poddany został gruntownej renowacji, za ś posesja przypałacowa zagospodarowana została poprzez usytuowanie, od strony frontowej, pi ęknego ogrodu z ciekawym drzewostanem. Rysunek 8. Pałac w Trzygłowie, stan obecny. Tajemnica nazwy wsi Trzygłów Dawnymi czasy, u progu chrze ścija ńskiego średniowiecza, około dwóch kilometrów na południowy wschód od dzisiejszej miejscowo ści Trzygłów w gminie Gryfice, na wzgórzu otoczonym bagnist ą dolin ą stał gród słowia ński. Otaczała go rzeczka, zwana dzisiaj Gardomink ą, której wody leniwie wpadały do Regi. Gród niczym szczególnym nie wyró Ŝniał si ę. Wiele takich grodów słowia ńskich spotka ć mo Ŝna było na szlaku z Kamienia do Kołobrzegu. Jeden tylko do ść widoczny szczegół przykuwał uwag ę ka Ŝdego, kto przekraczał fosę, aby dosta ć si ę do wewn ątrz. W samym środku grodu stała świ ątynia zwana katyn ą, zbudowana misternie z drewna. W jej wnętrzu w śród wielu bogactw w postaci złotych i srebrnych naczy ń, broni, wojennych łupów na uwag ę zasługiwał drewniany pos ąg przewy Ŝszaj ący wielko ści ą wszelkie rozmiary ciała ludzkiego. Był to idol pogan słowia ńskich. Na jednym tułowiu miał trzy głowy. Świ ątyni ą, a przede wszystkim drewnianym trzygłowym bo Ŝkiem opiekowali si ę kapłani, tak zwani Ŝercy. Tłumaczyli cz ęsto przychodz ącym tu mieszka ńcom grodu, i Ŝ ich bóg ma dlatego trzy głowy, bo trzema zawiaduje pa ństwami, to jest niebem, ziemi ą i podziemiem. Drewniany pos ąg zakrawał na wszechmocno ść ; był dawc ą Ŝycia i śmierci, od niego zale Ŝały urodzaje, opiekował si ę bydłem, pomagał w wyprawach wojennych. W to wszystko wierzyli mieszka ńcy grodu. Bo Ŝek dyszał wojowniczo ści ą. Obok niego znajdowała się zawsze zbroja i włócznia. Nocami, jak twierdzili kapłani, opuszczał świ ątyni ę i hasał na karym koniu po okolicznych polach i ruczajach. Trzygłowy bo Ŝek wszystko wiedział o mieszka ńcach grodu: jak Ŝyj ą, co robi ą w ci ągu dnia, na jakie wyruszaj ą wyprawy poza gród. Aby nie widział ludzkich wyst ępków, zakładano mu na oczy przepask ę, a uszy zatykano, by nie słyszał o złych uczynkach. Mieszka ńcy grodu, zawsze pragn ęli, aby ich Ŝycie upływało w spokoju, mieli na co dzie ń po Ŝywienia pod dostatkiem, umieli cieszy ć si ę po spełnieniu czynno ści gospodarskich. Jednak nie zawsze u śmiechało si ę do nich szcz ęś cie i nie zawsze na twarzy ich panowała rado ść . Błagano wi ęc boga trzygłowego ofiarami o lepszy dzie ń od poprzedniego. Składano mu ofiary z bydl ąt, z napojów i jadła. To, co składano u jego stóp cz ęsto malało. Resztki tych darów wspólnie spo Ŝywano. Przed Trzygłowem, bo i tak nazywano bo Ŝka, urz ądzano pl ąsy, klaskano w dłonie, przytupywano, śpiewano pie śni.