Stichwortverzeichnis Stichwortverzeichnis

Personenregister

A Bourquin, Alphonse 304 Bucer 134 Ador, Gustave 400, 412 Buchez, Philippe 305 Aebli, Hans 132 Bühler, Anna Maria 230 Affry, Louis d’ 240, 248, 249, 250, 251, 252, 253, Bullinger, Heinrich 129, 133 255, 256, 257, 258, 259, 262, 266 Buonaiuti, Ernesto 420 Alemannen 62 Buonarroti, Filippo 290, 291 Ambrosius 60 Burchard II. von Schwaben 70 Angehrn, Beda 206, 207 Burckhard, Jakob 350 Annan, Kofi 473 Bure, Idelette de 135 Arcadius 60 Büren, Albrecht von 214 Arius 66 Arnold, Gustav 377 Arp, Hans 405, 406 C Augustus 47 Caecina, Aulus Alienus 51 Auw, Lydia von 420 Cailler, Alexandre 284 Avitus 64 Cailler, François-Louis 283, 284 Caligula 49 Calonder, Felix-Louis 412 B Calvin, Jean 135, 136, 137, 138 Bachmann, Niklaus Franz von 239 Capito 134 Ball, Hugo 405 Caracalla 55 Barthélemy, François 209 Caretene 66 Bassanesi, Giovanni 419, 420 Carlyle, Thomas 314 Baumgartner, Jakob 306, 312, 320 Carrouge, Diesbach de 259 Bay, Ludwig 225 Cart, Jean-Jacques 201, 223 Beccaria 177, 188 Cäsar, Gaius Julius 31, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 43, Begos, Louis 225 44, 47 Béguelin, Roland 466, 467 Der Gallische Krieg 31, 33, 46 Bernouilli 185 Cassius, Lucius 36 Berta, Königin 69 Casticus 37 Berthier, Louis Alexandre 212, 249 Catherine Cheynel 143 Bill, Max 406 Charrière, Isabelle de 186, 187 Blocher, Christoph 449, 457, 458, 469, 471 Chateaubriand, François-René de 295, 311 Blunschy-Steiner, _Elisabeth 464 Chaudet, Paul 453, 455 Boillat, Marthe 448 Chaumont 276 Bondeli, Julie 186, 187 Chenaux, Nicolas 176, 177, 198 Bonnet, Charles 185 Cherbulliez, Antoine-Elisée 307 Bonstetten, Karl Viktor von 264 Chilperich 64 Bornhauser, Thomas 295, 299, 305 Chlapowsky, Dezydery 327 Borromäus, Karl 140 Chlodwig 66, 67 Bourgknecht, Jean 455, 456 Chotek, Sophie 386

519

bindex.indd 519 23.02.2009 17:39:17 Uhr Schweizer Geschichte für Dummies

Claudius 50 Fellenberg, Philipp Emanuel von 263, 264, 286, Clemenceau, Georges 412 288 Considérant, Victor 305 Finsler, Hans Conrad 225, 235 Constant, Benjamin 195, 210, 264 Flüe, Dorothee von der 115 Corday, Charlotte 197 Flüe, Nikolaus von der 115 Cordier, Victoria 447 Fonjallaz, Arthur 418, 421 Coullery, Pierre 305 Franscini, Stefano 344 Franz-Ferdinand; Erzherzog 386 Franz I. 76, 126, 259 D Franziska von Chantal 141 Dapples, Christian 197 Franz von Sales 141 Davel, Jean Daniel Abraham 172, 173 Frey, Emil 375, 376 Dentière, Marie 137, 141 Frey, Tilo 464 Descloux (abt) 448 Frey-Herosé, Friedrich 325, 344 Desmoulins, Camille 197 Frick, Wilhelm 420 Desonnaz, Jean 195, 204 Friedrich II. 71, 176 Diesbach, Niklaus von 110 Friedrich IV. 104 Divico 34, 36, 39, 40, 41 Froment, Antoine 137 Droz, Numa 374 Furrer, Jonas 344, 345 Druey, Daniel-Henri 304, 317, 323, 326, 341, 344, 356 Dufour, Guillaume-Henri 319, 325, 326, 327, G 329, 330, 331, 332, 334 Galles, Yvain de 101 Dumnorix 37, 39 Gallienus 55 Dunant, Henri 128, 339, 355 Gaudot, Claude 176 Dürrenmatt, Peter 421 George, Llyod 412 Duttweiler, Gottlieb 418, 447, 454 Gessler 83, 85, 87 Gessner, Konrad 123 Gillomen-Schad, Margaretha 214 E Girard, Grégoire 322, 328 Egli, Karl 402 Girard, Jean Baptiste 263, 264, 275, 286, 287, Eluard, Paul 406 288, 289 Emmenegger, Hans 154, 155 Glayre, Pierre Maurice 225, 235 Erasmus von Rotterdam 128 Goegg, Amand 352, 353 Ernst, Max 406 Goethe, Johann Wolfgang von 187 Erzherzog Karl 231, 233 Graber, Paul 447 Escher, Alfred 261, 339, 347, 348, 349 Greulich, Herman 366 Etter, Philippe 441 Grimm, Robert 400, 402, 407, 408, 409, 410, 419 Eynard, Jean-Gabriel 292, 293 Grüninger, Paul 447 Guicciardini, Francesco 123 Guisan, Henri 432, 433, 434, 435, 436, 441 F Gundioch 63 Faas, August 366 Gundobad 64, 66, 67 Faas-Hardegger, Margarethe 366 Guntram 67 Falkner, Anna Maria 150 Gutzwiller, Stephan 310 Farel, Guillaume 135, 137, 138 Fauche-Borel, Louis 194 Favre, Louis 382, 383 Fazy, James 304, 306, 323

520

bindex.indd 520 23.02.2009 17:39:18 Uhr Stichwortverzeichnis

H Korsakoff, Iseman von 233 Krüdener, Barbara von 276 Häberlin, Heinrich 417, 418 Künzle, Johannes 206, 207 Hagerup, G.F. 388 Kurz-Hohl, Gertrud 447 Haller, Albrecht von 185 Hallwyl, Françoise Romaine de 287 Heer, Joachim 371, 372, 373 L Heinrich II. 70 La Harpe, Amédée de 200 Heliko 34 Laharpe, Frédéric-César 209, 210, 212, 213, 215, Henne, Rolf 420 225, 226, 227, 228, 232, 233, 235, 239 Hennings, Emmy 405 Landauer, Gustav 366 Henzi, Samuel 175 Lang-Gehri, Heidi 464 Herzig, Markus 463 Lavater 187 Herzog, Hans 354 Lavergnat, Arthur 448 Hess, Ludwig 209 Legler, Thomas 266, 267 Hirzel, Hans Caspar 262 Legrand, Lukas 225 Hoffmann, Arthur 399, 400, 402 Lenin, Vladimir Ilitch 385, 407, 410 Honorius 60 Leopold III. 102, 103 Hotze, Friedrich von 231, 233 Leo XIII, 453 Hugo, Victor 84 Leroux, Pierre 305 Humboldt, Wilhelm von 197 Leu, Joseph 319, 320, 321 Leuenberger, Johann Rudolf 155 J Leuenberger, Niklaus 153, 154 Lorenz, Jacob 404 Jeanne de Jussie 141 Loyola, Ignatius von 140 Jenatsch, Jörg 144, 145 Ludwig der Bayer 91 Johannes Paul II. 115 Ludwig XI. 109 Johannes von Winterthur 89 Ludwig XIV. 76, 159, 160, 161, 167 Johannes XXIII. 104 Ludwig XV. 170 Joss, Erwin 421 Ludwig XVI. 170, 198, 264 Julius II. 112, 119 Ludwig XVIII. 198, 271, 276 Luther, Martin 121, 136 K Lutz, Carl 447 Luvini, Giacomo 326, 331 Kägi-Fuchsmann, Regina 447 Luxembourg, Rosa 366 Kalbermatten, Wilhelm von 327 Kant, Immanuel 183, 184, 185 Karl der Große 67 M Karl der Kühne 109, 111 Maillardoz, Philippe de 327, 330 Karl III. (Karl der Dicke) 69 Mallet, Paul Henri 84 Karlmann 68 Mallet du Pan, Jacques 198, 210 Karl V. 177 Malthus 180 Karl VII. 107, 112 Marat, Jean Paul 197, 199, 200, 204 Karl X. 295, 296, 297, 304 Marius, Gaius 36 Kasthofer, Karl 298, 306 Marr, Wilhelm 305 Kissling, Richard 349 Masséna, André 230, 231, 233 Knonau, Anna Meyer von 128 Massy, Christian 232 Koenig von Mohr, Francois 145 Mazzini, Giuseppe 295, 309 Konstantin I. 60 Meier, Josi 464

521

bindex.indd 521 23.02.2009 17:39:19 Uhr Schweizer Geschichte für Dummies

Merici, Angela von 140 Oltramare, Georges 422, 423 Metternich, Klemens Wenzel Lothar von 275, Orgetorix 37 276, 277, 290, 291, 292 Metzler, Ruth 458 Meyer, Johannes 292, 299 P Minger, Rudolf 417, 421, 434 Palmerston, Henry John Temple 333 Mirò, Joan 406 Péquignat, Pierre 174 Montesquieu, Charles de 188 Pestalozzi, Anna 287 Moos, Ludwig von 456 Pestalozzi, Johann Heinrich 263, 264, 286, 287, Motta, Giuseppe 413, 414, 419 289, 298 Mourer, Jean 196 Petitpierre, Max 453, 455 Müller, Jakob 321, 331 Pfyffer, Alphons 225 Müller, Johann von 203 Picard Enguerrand VII. 100 Munzinger, Joseph 344, 345 Piccolomini, Octavio 32 Mussolini, Benito 411, 414, 418, 419, 420, 421, Piguet, Anne-Marie 447 423, 429, 430, 434, 440 Pilet-Golaz, Marcel 434, 440, 441 Musy, Jean-Marie 416, 418, 423, 424, 426, 445, Pippin der Jüngere 68 456 Pius IX. 322 Mutter Royaume 143 Plinius der Ältere 34, 62 Plutarch 43 Pompeia Gemella 54 N Pouchoulin, Marie 352, 353 Naeff, Wilhelm 344 Pourtalès, Jacques Louis de 183 Näf, Rosli 448 Princip, Gavrilo 386 Nammeius 39, 40 Prudhomme, Louis Marie 197 Nanchen, Gabrielle 464, 465 Prudon, Mariane 203 Napoleon I. 198, 200, 209, 210, 211, 212, 217, Ptolemäus, Claudius 62 218, 220, 226, 233, 234, 235, 236, 238, 239, Python, Georges 378 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 250, 251, 253, 254, 256, 257, 258, 259, 261, 264, 265, 266, 267, 268, 271 R Napoleon III. 42, 303, 325, 346, 351, 352, 354, 355 Raemy, Héliodore de 260 Necker, Jacques 182, 197, 198, 264 Ramuz, Berthe 447 Necker-de Saussure, Albertine 289 Ramuz, Charles-Ferdinand 320, 395 Nemours, Marie de 161, 162 Rapinat, Jean-Jacques 220, 225 Nicole, Léon 420, 421 Rapp, Jean 238, 239 Niederer-Kasthofer, Rosette 298 Reding, Alois 235, 236, 240 Nobs, Ernst 443 Reding, Ital 107 Nouvel, Jean 284 Regamex, Marcel 421 Reinhard, Hans von 255, 256, 257, 268 Renfer, Anna 214 O Reubell, Jean François 210, 211 Oberlin, Victor 225, 235 Reymond, Louis 236 Ochs, Peter 202, 210, 211, 215, 225, 226, 232, Reynold, Gonzague de 418 239 Ribi, Martha 465 Ochsenbein, Ulrich 309, 316, 324, 326, 331, 344, Rilliet-Constant, Louis 326, 330, 332 345 Ringger, Johannes 375 Oekolampad 134 Ritter, Paul 399 Ogi, Adolf 473 Robespierre, Maximilien 191, 198, 206, 207

522

bindex.indd 522 23.02.2009 17:39:20 Uhr Stichwortverzeichnis

Rochemont, Pictet de 270, 272 Stoffel, Eugène 42 Romulus Augustulus 60 Stüssi, Rudolf 107 Roosevelt, Franklin 444 Styger, Paul 229 Rosenberg, Martin 454, 455 Sulla, Lucius Cornelius 36 Rosenblatt, Wilbrandis 134 Suworow, Alexander 233, 234 Rossi, Pellegrino 295, 306, 307 Rothmund, Heinrich 443, 444, 445 Rousseau, Jean-Jacques 174, 185, 186 T Rudolf I. 69 Tacitus, Publius Cornelius 33, 49, 52 Rudolf II. 69 Talleyrand, Auguste de 262, 271 Rudolf III. 70 Talleyrand, Charles-Maurice de 239, 240 Rudolf von Habsburg 72 Tell, Wilhelm 82, 83, 84, 85 Thalmann, Hanny 465 Theodosius 60 S Theubert, Antoinette 448 Salis-Soglio, Ulrich von 327, 329, 334 Tiberius 48 Sapaudia 63 Tocqueville, Alexis de 193, 307 Saussure, Horace-Bénédict de 185, 289 Traugott, Friedrich 453 Savary, Germaine 448 Tschudi, Ägidius 32 Savary, Marinette 448 Tschudi, Hans-Peter 456 Schaller, Jean de 267 Tzara, Tristan 405, 406 Schiner, Matthäus 118, 119, 126 Schlegel, August Wilhelm 264 Schuler, Friedolin 373 U Schulthess, Barbara 186, 187 Uechtenhagen, Lilian 465 Schulthess, Edmund 424 Schwarzenbach, James 449, 459, 460, 461, 462 Schwarzenberg, Friedrich von 327 V Schybi, Christian 154, 155, 157 Valentinian 56, 57 Seiler, Anna 99 Valerian 55 Seiler, Heinrich 99 Van Doesburg, Theo 406 Semper, Gottfried 350, 351 Vercingetorix 46, 47 Servan, Joseph Michel Antoine 196 Verninac, Raymond de 239 Severus, Claudius 51 Verucloetius 39 Siegwart-Müller, Constantin 326 Vespasian 52, 54 Sigismund, Herzog 109 Villard-Gilles, Jean 442 Simler, Josias 122, 123, 125 Villiger, Kaspar 472 Sismondi, Jean Charles Léonard de 264 Viret, Pierre 138 Sonnenberg, Ludwig von 327 Vitellius 51, 52 Spitteler, Carl 402, 403 Vogelsanger, Jakob 375, 376 Spreng, Liselotte 465 Voltaire 83, 180, 184, 188 Spühler, Willi 456 Vorster, Pancraz 206 Staël, Anne Louise Germaine de 197, 198, 210, 264, 265, 287, 289 Stämpfli, Jakob 324 W Stapfer, Albert 225 Wagner, Richard 63, 377 Stauffacher, Werner 86 Waser, Johann Heinrich 158 Steck, Friedrich Albert 367, 368 Wattenwyl, Friedrich Moritz von 402 Steiger, Eduard von 445, 447 Wattenwyl, Niklaus Rudolf von 255, 257, 258

523

bindex.indd 523 23.02.2009 17:39:21 Uhr Schweizer Geschichte für Dummies

Watteville, Catherine de 162 Wirz, Theodor 379 Weitling, Wilhelm 305 Wolmann, Pierre 448 Welti, Emil 374, 378 Welti, Lydia 349 Wettstein, Johann Rudolf 150, 151 Z Wickham, William 209, 210, 211 Zellweger, Gaspard 307 Wicky, Nelly 465 Zemp, Josef 377, 378, 379 Widmer-Schlumpf, Eveline 458 Zetkin, Clara 366 Wille, Ulrich 389, 390, 393, 394, 396, 397, 403, Ziegler, Anna 108 404, 413 Zimmern, Katharina von 131 Wille, Ulrich jr. 433, 434 Zürich 434, 442, 443 Willi, Jakob 258 Zuylen, Belle de 195 Wilson, Woodrow 399, 412, 413, 421 Zwingli, Ulrich 127, 128, 129, 130, 133, 136, 137 Winkelried 103 Zwyssig, Johann Josef Maria 309

Ortsregister

A B Aarau 215, 221, 222, 223 Baden 49, 105, 106, 120, 241, 352 Aare 289 Basel 56, 117, 127, 134, 136, 149, 161, 199, 201, Aargau 105, 243, 247, 268, 269, 279, 286, 288, 202, 203, 210, 211, 215, 222, 223, 225, 226, 303, 311, 313, 314, 316, 317, 340, 342, 344, 243, 247, 248, 249, 268, 269, 270, 279, 283, 345, 358, 367 285, 288, 310, 311, 313, 316, 323, 329, 340, Agaune 65 342, 345, 349, 358, 359, 365, 382, 456, 465, Agennum 36 466, 468 Aix-la-Chapelle 277 Belfaux 328 Ajoie 174 Bellenz 106, 114 Alemannien 67, 68 Bellinzona 223, 331 Alesia 46 Bern 71, 98, 101, 141, 155, 172, 173, 191, 194, Altdorf 77, 349 195, 196, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 206, Andelfingen 35 209, 210, 211, 213, 214, 221, 222, 223, 225, Appenzell 119, 143, 223, 243, 244, 247, 260, 279, 226, 229, 231, 232, 233, 235, 237, 238, 239, 292, 311, 342, 355, 413 240, 243, 245, 247, 248, 250, 255, 256, 257, Aquae Helveticae 49, 51 258, 259, 260, 262, 268, 269, 271, 279, 283, Arbedo 106 288, 295, 298, 305, 310, 311, 313, 316, 324, Arth 331 327, 328, 329, 333, 340, 342, 343, 344, 345, Augst 47, 48 349, 350, 352, 358, 365, 366, 367, 369, 373, Aunis 35 375, 378, 382, 388, 389, 393, 397, 399, 402, Austrasien 68 403, 406, 407, 408, 409, 410, 413, 414, 415, Autun 42 418, 425, 439, 443, 444, 445, 447, 458, 465, Avenches 50, 53 466, 467, 468, 470, 472 50, 51, 52, 55 Bertigny 260 Avignon 222 Besançon 205 Bex 259 Bibracte 41, 43, 44, 45

524

bindex.indd 524 23.02.2009 17:39:22 Uhr Stichwortverzeichnis

Biel 222, 301, 309 F Bormio 210, 269 Bözberg 51 Faoug 238, 252 Brig 261 Faucigny 354 Broye 250 Ferney 184 Brugg 367 Ferney-Voltaire 184, 212, 213 Brunnen 91 Fontainemelon 285 Buechwäldli 90 Forum Claudii Vallensium 50 Bulle 262, 263, 284, 327 Franche-Comté 47, 60, 161, 195 Burgdorf 101 Frauenfeld 109, 120 Burgund 60, 63, 67, 69, 110, 195 Fraumünster 131 Burgundien 67 Freiburg 113, 114, 138, 155, 176, 188, 198, 204, 213, 214, 222, 223, 243, 247, 248, 249, 250, 252, 253, 254, 256, 257, 258, 260, 262, 276, C 279, 281, 282, 283, 284, 286, 288, 289, 298, Cannstatt 68 300, 303, 306, 311, 319, 321, 322, 323, 327, Chablais 141, 354 328, 329, 330, 342, 345, 358, 456, 462, 465, Châteauvieux 199 466 Chaux-de-Fonds 353 Chiavenna 210, 269 G Chillon 200, 212 Clamart 406 Gallien 33 Colonia 47, 48 Gelterkinden 310 Colonia Julia Equestris 47, 48 Genf 65, 113, 127, 135, 136, 143, 173, 174, 177, Colonia Pia Flavia Constans Emerita Helvetiorum 186, 188, 191, 197, 199, 205, 206, 210, 222, Foederata 52 223, 249, 265, 268, 269, 270, 272, 276, 279, Corsier 284 283, 285, 288, 289, 291, 293, 298, 301, 304, Courtedoux 448 305, 307, 311, 323, 325, 329, 342, 345, 349, Creusot 383 352, 353, 355, 358, 359, 400, 404, 405, 407, 411, 413, 414, 420, 421, 422, 427, 445, 448, 463, 465, 473 D Genfersee 201, 238, 435 Deinikon 133 Germanen 44 Direktiorialkanton 290 Gisikon 327, 331 Domodossola 261 Glaris 301 Glarus 97, 223, 231, 243, 247, 279, 281, 285, 301, 311, 328, 329, 342, 370, 372, 373, 375, E 378 Eburodunum 35, 56 Goldau 263 Einsiedeln 89 Göschenen 382, 383 Elsass 47 Gotthard 72, 73, 219, 233, 419, 436, 440 Emmental 101, 152 Grandson 111 En Copet 284 Graubünden 68, 144, 223, 230, 231, 233, 243, Endingen 240, 241 247, 269, 279, 311, 329, 331, 342, 345, 352 Entlebuch 152, 156, 331, 378 Greifensee 107 Escher-Wyss 301 Grenchen 409 Escholzmatt 157 Greyerzer Land 284 Estavayer-le-Lac 327 Grolley 328, 329 Evian 443, 444

525

bindex.indd 525 23.02.2009 17:39:23 Uhr Schweizer Geschichte für Dummies

H Luzern 94, 95, 97, 152, 155, 222, 223, 225, 231, 232, 243, 247, 248, 268, 279, 287, 288, 298, Habsburg 105 303, 311, 313, 314, 315, 316, 317, 319, 320, Haut-Rhin 249 321, 322, 323, 325, 326, 328, 331, 334, 340, Helvetien 33, 45 342, 344, 345, 354, 358, 359, 368, 377, 378, Herisau 223 413, 426, 464, 465 Herzogenbuchsee 156, 157 Hochsavoyen 354 Hofwil 288 M Horgen 255 Marignano 125, 126 Huttwil 153, 157 50, 65, 200 Mediolanum Santonum 35 J Meierskappel 331 Mellingen 156 Joux 448 Minnodunum 35 Jura 204, 431, 448, 449, 466, 467, 468, 469 Minusio 366 Mollis 301, 373, 375 K Mont-Blanc 205 Mont-Terrible 202, 222, 249 Kaiseraugst 56, 282 Montaigu 138 Kaltbrunn 233 Montbéliard 222 Kappel 132, 134 Montbenay 257 Karlsbad 277 Mont Beuvray 42 Küssnacht 208, 209, 331 Monthey 200 Montmort 42 L Montpreveyres 239, 240 Montreux 421 La Chaux-de-Fonds 205 Mont Saint-Vincent 42 Laibach 277 Mont Sénégot 42 Laténium 35 Morgarten 88, 89, 90, 103 Lausanne 35, 195, 196, 197, 200, 201, 210, 212, Morges 201 213, 222, 223, 237, 238, 239, 300, 301, 305, Moudon 35 323, 324, 362, 374, 382, 403, 404, 411, 420, Mülhausen 222 421, 423 Münsingen-Rain 35 Le Locle 353 Münster 150, 151 Léman 222, 223, 225, 236, 237 Murifeld 154, 155 Lengnau 214, 240, 241 Murten 111, 283 Leoben 211 Murtenbiet 322, 327 Leusonna 35 Leventina 114 257 N Linth 261 Näfels 103 Locarno 414 Nancy 111, 199 Lodrino 419 Neuchâtel 194 Lombardei 222 Neuenburg 161, 176, 205, 249, 276, 279, 285, 56 288, 295, 304, 311, 323, 330, 341, 342, 353, Lugano 223 354, 442, 463, 464, 465 Lützelau 68 Neuhof bei Brugg 286

526

bindex.indd 526 23.02.2009 17:39:24 Uhr Stichwortverzeichnis

Nidwalden 79, 271, 321, 328, 331, 342 Sapaudien 38, 62, 63 Niederweningen 241 Sargans 223 Nizza 222 Sarnen 79 Nova Friburgo 281, 282 Savoyen 38, 63, 110, 205, 222, 238 Novara 118 Schaffhausen 117, 118, 149, 199, 223, 231, 243, 35 247, 270, 279, 298, 303, 311, 342, 345 Nyon 35, 47, 48, 56, 213 Schänis 233 Schornen 90 Schüpfheim 156, 157 O Schwanden 301 Obergermanien 55 Schwyz 72, 79, 163, 223, 231, 240, 243, 247, 263, Oberland 101 279, 311, 319, 321, 328, 331, 342, 464, 465 Oberstadt 48 Sempach 102 Oberwallis 200, 231, 232, 250, 332 Sequanien 47 Obwalden 79, 311, 321, 328, 331, 342 Sihl 107 Octodurum 50 Simplon 219, 249, 261 Olten 368 Sion 200 Osnabrück 150 Sitten 200 Solodurum 35, 56 Solothurn 35, 56, 114, 170, 223, 243, 247, 248, P 258, 279, 309, 311, 313, 316, 329, 334 Pays de Gex 270 St. Gallen 199, 223, 243, 247, 279, 283, 298, 303, Perroy 237 306, 311, 313, 323, 324, 329, 334, 447, 465 Piemont 222 St. Jakob an der Birs 108 Piottino-Schlucht 106 Stans 79, 114 Pruntrut 201, 202, 203, 222 Straßburg 161 Sumiswald 157 R Surbtal 217, 241 Rätien 68 Raurakische Kolonie des Augustus 47 T Réclère 448 Tessin 243, 247, 253, 268, 269, 270, 279, 284, Reiterkolonie von Julius 47, 48 288, 300, 303, 311, 329, 331, 334, 342, 344, Rhätien 223 345, 352, 366, 399, 400, 402, 413, 419 Richmond (Großbritannien) 198 Thônex 448 Rüderswil 157 Thun 101, 325 Rütli 435, 436, 441 Thurgau 108, 223, 231, 243, 247, 270, 279, 298, 299, 300, 303, 306, 311, 313, 329, 413 Toggenburg 107, 108, 163, 199, 206, 231 S Töss 283 Saane 289, 328, 330 Tribschen 63 Saanebezirk 328 Troppau 277 Sachseln 115 Saint-Cergues 448 Saint-Sulpice 35 U Saintes 35 Uetikon 283 Saintonge 35 Unterstadt 48 Sankt-Gallen 108, 163, 206, 207, 208 Unterwalden 72, 79, 223, 243, 247, 279, 319, Sankt Bernhard-Pass 49 342, 413

527

bindex.indd 527 23.02.2009 17:39:25 Uhr Schweizer Geschichte für Dummies

Unterwallis 200 Walensee 261 Uri 72, 77, 79, 243, 247, 251, 268, 279, 309, 311, Wallis 50, 199, 200, 249, 261, 268, 269, 270, 276, 319, 321, 328, 331, 332, 334, 342 279, 319, 321, 327, 328, 332, 342, 344, 358, Urschweiz 77 464, 465, 466 Weinfelden 299 Welschschweiz 60 V Wil 144 Val des Dappes 270, 272 Wildhaus 134 Val d’Illiez 200 49 Veltlin 210, 247, 269 Winterthur 56, 301 Venaissin 222 Wohlenschwil 156, 157 Verdun 67 Verona 277, 291 Vesontio 38 Y Vevey 35, 199, 283, 284 Yverdon 35, 56, 213, 286, 287, 298 Vierwaldstättersee 94 Villmergen 159, 163 49, 51, 55 Z 56 Zug 97, 223, 243, 247, 279, 319, 320, 321, 328, 331, 342, 358 Zülpich 67 W Zürich 71, 96, 107, 108, 125, 130, 131, 132, 134, Waadt 110, 138, 172, 173, 201, 210, 213, 221, 136, 159, 202, 206, 208, 209, 223, 225, 228, 223, 236, 237, 243, 247, 248, 249, 250, 251, 231, 232, 233, 240, 243, 244, 247, 248, 255, 257, 259, 268, 269, 272, 276, 279, 298, 300, 256, 261, 262, 268, 269, 271, 279, 283, 284, 303, 304, 306, 311, 316, 317, 323, 327, 328, 285, 287, 288, 298, 301, 303, 305, 306, 311, 329, 342, 344, 345, 356, 420, 423, 434, 448, 322, 329, 365, 373, 375, 376, 382, 448, 456, 463, 465 461, 464, 465 Waldstätten 79 Zurzach 241

Sachregister

Alemannen 55, 59, 67 A Alemannien 59 Aargauer Volksblatt 454 Alliance séparée 319, 320, 321 Académie Française 288 Allobroger 38, 40, 43 Académie française 289 Alpenpässe 71 Ädilen 51 Alpenstellung 429, 435, 436 Affäre Bassenesi 419 Alte Pflichten 189 Affäre Perregaux de Watteville, die 161 Alters- und Hinterlassenenversicherung 408, Affäre von Neuenburg, die 161 424, 425, 449, 450 Agrarismus 157 Alte Schweiz 309 Aktion für eine unabhängige und neutrale Ambarrer 40 Schweiz 458, 469, 471 Amphitheater 53 Alamannia 67

528

bindex.indd 528 23.02.2009 17:39:26 Uhr Stichwortverzeichnis

Ancien Régime 193, 206, 219, 222, 229, 231, Bockenkrieg 208, 243, 255, 256, 257, 258 235, 237, 245, 247, 258, 259, 262, 268, 275, Boier 38, 44 278, 286, 296, 299 Bourbonen 76 Appeasement 125 Bourla-Papey 236, 237, 257 Appenzeller Monatsblatt 292 Buchdruck 187 Appenzeller Zeitung 292, 299, 300, 314 Bund von Brunnen 91 Arbeiterstimme 375 Bundesamt für Industrie, Gewerbe und Ar- Arbeitsfrieden 411, 427, 428 beit 424 Arbeitslosenversicherung 424, 425 Bundesbrief 80, 82 Arianismus 66 Bundesgesetz von 1877 372 Armagnacs 107 Bundeslandammann 278 Armbrust 86 Bundesrat 343, 345, 350, 352, 353, 356, 359, Artillerie 97 388, 389, 390, 392, 396, 397, 399, 400, 402, Assignaten 210 403, 404, 405, 408, 409, 411, 412, 413, 415, Atelier de Mirabeau 197 416, 417, 418, 419, 421, 423, 426, 427 Aufklärung 178, 183, 185, 186, 188 Bundessekretariat 374 Bezeichnungen in anderen Sprachen 184 Bundesturnverband 309 Freimaurerei 187, 188, 189 Bundesverbrauchsabgabe 438 Recht auf Bildung 185 Bundesverfassung von 1848 342, 349, 354, 356 Salons 187 Bundesverfassung von 1874 362, 363 Augsburger Religionsfrieden 133 Bundesversammlung 307, 312, 432, 433, 434, Aventicum 435 Amphitheater 53 Bundesvertrag 311 Bundesvertrag von 1815 279 Bund von Brunnen 91 Burgdorferkrieg 101 B Burgrecht 132 Bartholomäusnacht 141 Burgunden 59, 62, 63, 64, 66 Basilika 48 Burgunderkriege 109 Batzenkrieg 152 Bauern-, Gewerbe- und Bürgerpartei 416, 452, 465 Bauernkrieg, Schweizerischer 152 C Béliers 467 Cabaret Voltaire 405, 406 Bell-Lancaster-Methode 288 Cahiers du Rhône 442 Belle Epoque 361, 381, 382, 383, 425 Calvinismus 127 Benguerel & Humbert 285 Cantate de Winkelried 377 Berliner Akademie 185 Cantate du Rütli 377 Berner Tagespost 376 Carbonari 307 Berner Zeitung 324 Carolina 160, 177 Berthold IV. 71 Castrum Rauracense 56 Berthold V. 71 Charta von Waldmann 208, 209 Beutegold 439 Chenaux-Revolution 176, 177 Bewaffnete Neutralität 431 Christentum 60 Bezeichnungen, offizielle der Schweiz 167 Christlichdemokratische Volkspartei (CVP) 368, Bibel 129 452, 453, 454, 457 Bildersturm 129 Christliches Burgrecht 132 Blaues Kreuz 380 Christliche Union 132 Blutgericht zu Cannstatt 68 Cigognier-Heiligtum 53

529

bindex.indd 529 23.02.2009 17:39:27 Uhr Schweizer Geschichte für Dummies

Cimade (Comité inter-mouvements auprès des Eisenbahngesetz 346 évacués) 447 Encyclopédie 188 Club der Allobroger 198, 204 Entente-Cordiale 386 Collegium Helveticum 140 Erster Koalitionskrieg 202 Confoederatio Helvetica 32 Escalade 143 Consulta 201, 228, 240, 241, 242, 251 Europäische Freihandelsassoziation (EFTA) 470 Contrat social 238 Europäischen Wirtschaftsraum (EWR) 469 Corpus Helveticum 76, 121, 167, 191, 201, 202, 203, 206, 208, 210, 219, 230, 245, 272, 276 Crédit Suisse 365 F Fabrikinspektorat 372 Fakultatives Referendum 361, 363 D Faschismus 415, 419 Dada-Bewegung 385, 405, 406 Fehde 73 Decumanus 53 Feudalismus 61, 62 Defensionale von Wil 144 Flüchtlinge 460 De la démocratie en Amérique 307 Föderation 121 De lenseignement régulier de la langue mater- Folter 177 nelle dans les écoles et les familles 288 Formula Consensus 173 Der Gallische Krieg 31, 33, 46 Forum Tiberii 48, 50, 53 Der Schweizerische Republikaner 228 Franken 59 Der Schweizerische Sozialdemokrat 367 Französische Revolution 191 Der Sozialist 366 Frauenhilfsdienst 435 Die Grüne 453 Frauenwahlrecht 449, 462, 463, 464 Die rote Pest 423 Freie Ämter 105 Die Tat 447 Freiheitsbäume 219, 233 Die Vorkämpferin 366 Freimaurerei 187, 188, 189, 262 Direktoren, Helvetik 225, 235 Freischarenzug, erster 316 Direktorialkantone 311, 312, 315 Freischarenzug, zweiter 316 Disput 130, 138 Freisinnig-demokratische Partei der Drang nach Westen 109 Schweiz 368, 416, 452 Dreikaiserjahr 49, 51 Freisinnige 361, 367, 368, 374, 375, 377, 411, Dreiländer-Kantone 77 415, 416, 418, 454, 457, 464, 465, 466, 470, Dreißigjähriger Krieg 144 471, 472 Drei Tells, die 156 Fremdenlegion 112, 295, 296, 297 Duoviri 51 Frieden, öffentlicher 167 Friedenskongreß von Rastatt 210 Frieden von Basel 226 Frieden von Campoformio 211, 212 E Frieden von Lunéville 234 Écorcheurs (Halsabschneider) 107 Frieden von Preßburg 259 Edikt von Nantes 167 Frieden von Torberg 98 Eidgenossenschaft 76 Frontismus 419 Begriff 98 Frontisten 434, 442 Eidgenossenschaft der XIX Kantone 217, 243, 245, 250 Eine Erinnerung an Solferino 355

530

bindex.indd 530 23.02.2009 17:39:28 Uhr Stichwortverzeichnis

Helvetik 201, 217, 218, 219, 221, 222, 225, 226, G 227, 228, 229, 230, 232, 237, 238, 240, 242, Gaudot-Affäre 176 246, 247, 253, 255, 259, 260, 263, 265 Gazette de la Suisse catholique 329 Helvetische Gesellschaft 32, 166 Gazette de Lausanne 281, 300, 454 Helvetische Konföderation 167 Gazzetta Ticinese 454 Helvetische Liga 167 Gebührenfreiheit 174, 175 Helvetischen Revolution 191 Gegenreformation 121, 127, 139, 140 Helvetischer Almanach 32 Gegenrevolution 191, 193, 196, 199, 203, 207, Helvetische Republiken 167 209, 210 Helvetisches Corps 32 Geldentwertung 152 Helvetisches Glaubensbekenntnis 32 Gemeine Herrschaft 105, 120 Helvetismus 32 Generalmobilmachung 432, 434 Hexenverfolgung 142 Generalstreik 437 Hochkonjunktur 179 Germanen 59 Hugenotten 141, 161 Geschichte der Schweiz in ihren Klassenkämp- Hungersnot 179 fen 410 von 1816 275, 280, 281 Gesellschaft, Helvetische 166 Hunnen 63 Ghibellinen 72 Hypokaustum 53 Glarner Fabrikgesetz 372 Goldener Bund 142 Gotthard-Konvention 390 Gotthard-Tunnel 382 I Gotthardbahngesellschaft 348, 349 Industrie Grande Armée 265, 267 Textilindustrie 181 Grenzgänger 460 Inselspital in Bern 99 Grossrat 225, 235, 280, 289, 299, 310, 313, 317, Insulae 53, 54 321, 322, 334, 376 Invaliditätsversicherung 409 Groupe de Coppet 264 Grütli-Verein 376 Grütlianer 368, 375, 376, 381 Grütliverein 367, 368 J Guelfen 72 Jakobiner 196, 201, 205, 223, 226, 235 Gugler 100 Journal de Genève 323, 324, 374 Gute Dienste 169 Journal des débats 256 Journal du canton de Fribourg 296 Journal helvétique 251 Julimonarchie 297, 303, 304 H Junge Schweiz 309 Haager Konvention 443 Jura libre 466 Haeduer 38, 40, 41 Hakenverschwörung 200 Heilige Allianz 275, 276, 290, 292 Heiliges Römisches Reich 71, 201 K Helvetia 32 Kanton 77 Helvetien (Republik) 215 Kapitulationsdienst 128 Helvetier 33, 34, 36, 38, 43, 45, 46, 47, 60 Kapitulationsvertrag vom 27. September 1803 255

531

bindex.indd 531 23.02.2009 17:39:29 Uhr Schweizer Geschichte für Dummies

Kappelerkriege 123, 132 Le Courrier suisse 323 Kappeler Milchsuppe 132 Legion Rapax 51 Kapuziner 140 Le Locle 205 Kastell 56 Le Pilori 422 Katholische Reform 139 Les Crimes du 10 août 204 Katholische Volkspartei der Schweiz 368 Leventina, Aufstand in der 175 Katholizismus 66 Lex Burgundionum 64 Kelten 38, 45 Lex Häberlin 417, 418 Kimbern 34, 36 L’Exploitée 366 Klarissen 141 Lex Schulthess 424 Kommunisten 416, 417 Liberalen 416 Kommunistische Partei 417, 418, 423 Liga des Volkes 153, 156 Konferenz von Locarno 414 Liga für Volk und Heimat 421 Konfliktregelung, friedliche 169 Ligen, Hohe 94 Konföderation 121 Ligen, Schweizer 94 Kongress von Freiburg 113 Ligue vaudoise 421 Königreich Sardinien 205 Limes 57 Konzil von Basel 117 Lingonen 43 Konzil von Konstanz 104 Linth-Kanal 261 Konzil von Trient 127, 138 L’Ode sur la Liberté 195 Krankenkasse Grütli 376 Lombarden 59, 66 Kulturkampf 339, 359, 373, 374 Londoner Erklärung 412, 413 Kurier, diplomatischer 166 Lukmanierpass 72 Lutheranismus 127 L Ladinische Kultur 35 M La Jeune Suisse 309 Mailänder Toleranzedikt 60 La Maison des petits Français 447 Marburger Religionsgespräche 130 Lami du peuple 200 Marsch auf Rom 420 Lamourette-Kuss 206 Mater Helvetia 32, 422 L’Ancien Régime et la Révolution 193 Maultierweg 72 Landammann, Begriff 132, 248 Maximilian I. 117 Landammann, bundesstaatlicher 248, 250, 251, Mayer, Franz Bernhardt 225 252, 255, 256, 257, 258, 268 Mediation 169, 201, 217, 220, 222, 228, 239, 240, Länderorte 120 243, 244, 246, 248, 251, 253, 255, 256, 259, Landesring der Unabhängigen 454 262, 263, 264, 267, 268, 270, 327, 334, 335 Landsgemeinde 74, 77, 79, 81, 153 bewaffnete 239 Landvogt 105 Mediationsakte 207, 217, 241, 243, 244, 246, Landwirtschaft 180, 181 247, 248, 249, 251, 252, 253, 254, 268, 270, Lange Tagsatzung 268, 270 271, 278, 286 La Sentinelle 447 Mediator 239, 240, 241, 242, 244, 245, 246, 251, La Tène-Zeit 35 256, 267, 268 Latinisierung 45 Mémoires doutre-tombe 311 Latobiker 37, 43 Memorial von Stäfa 208 Laupenkrieg 98 Menschenrechte 195 Lebenserwartung 180 Mercure britannique 198 Le Colis suisse 447 Metall- und Uhrenarbeiterverband 427

532

bindex.indd 532 23.02.2009 17:39:30 Uhr Stichwortverzeichnis

Militärkapitulation 112, 118 Papist 121 Militärlager 55 Päpstliche Garde 112 Millenarismus 60 Pax Helvetica 166, 167 Mirari vos 322 Pest 95, 99, 136 Mitenand 461 Petition der 200 441 Moderatisten 227 Pfaffenbrief 99, 100 Modernisten 420 Physiokraten 180 Modestia cum libertate (Freimaurerloge) 262 Plan H 395, 396 Moniteur 238, 239 Polytechnikum Zürich 349 universel 253, 256, 262 Poseidonios 36 Moralische Kluft 390, 403, 404 Press- und Fremdenkonklusum 290, 292 Morgartendenkmal 90 Pressefreiheit 191, 192, 195 Morgartenschießen 90 Projekt der Bundesverfassung 306 Mouvement séparatiste jurassien 466 Projekt einer Erklärung der Menschen- und Bürgerrechte 196 Proportionalvertretung 379, 380 N Nationale Aktion 460, 461, 468 Nationale Front 420 R Nationalfeiertag 79, 90 Rassemeblement Jurassien 467 Nationalrat 343, 345, 346, 347, 348, 350, 412, Rat der Vierundzwanzig 197 416, 418, 419, 454, 458, 461, 462, 464, 465, Rauraker 37, 44, 46 466, 468, 469 Raurakische Republik 203, 205, 249 Nehracher, Heinrich 208 Referendum 363, 364, 370, 379 Neue Zürcher Zeitung 324, 330, 357, 375, 454 Reform, katholische 139 Neutralität 124, 144 Reformation 121, 127 Neutralität in fünf Dimensionen 391 Regeneration 295, 300, 304, 305, 308 Neutralitätserklärung 1939 432, 435 Reichsunmittelbarkeit 71, 72, 74, 88, 116 Nibelungen 63 Republik und Kanton Jura 466 Nitiobrigen 36 Restauration 275, 276, 278, 280, 286, 288, 290, Noricum 36 291, 292, 293 Nouvelliste vaudois 317, 324 Retorsionskonkordat 283 Novara, Schlacht bei 118 Révolutions de France et de Brabant 197 Nuntius 139 Revolution von 1919 411, 415 Rheinbund 245 Rhodanien (Republik) 215 Riesenschlacht 125 O Risorgimento 300 Oltener Komitee 407, 408, 409, 410, 417 Römerstraße 50 Oppidum 35 Rudolfinger 69 Orgetorix 37 Rütli-Gesellschaft 309 Ostgoten 59 Rütlischwur 86

P S Palais de Luxembourg 210 Saisonarbeiter 460, 461, 462 Panckoucke 198 Säkularisation 168

533

bindex.indd 533 23.02.2009 17:39:30 Uhr Schweizer Geschichte für Dummies

Salesianerinnen 141 Schweizerkrieg 116 Salons 187 Schweizer Rote Kreuz 444 Santonen 35, 203, 204 Schweizer Sezessionskrieg 107 Sarnerbund 311, 312, 320 Schweizer Volksbank 365 Sarner Konferenz 310, 311 Sempacherbrief 104, 116 Saubannerzug 113 Sempacherschlacht 102, 103 Saxo Grammaticus 84 Sequaner 34, 38, 39, 46 Schiedsverfahren 169 Sezessionskrieg, Schweizer 107 Schlacht an der Beresina 266, 267 Sforza 113 Schlacht bei Agen 36 Sieben Weisen 419 Schlacht bei Arausio 36 Siebnerkollegium 378, 457 Schlacht bei Arbedo 106 Siebnerkonkordat 310, 311, 312, 313, 320 Schlacht bei Austerlitz 259, 265, 266 Simplonpass 261 Schlacht bei Marignano 125, 126 Sklavenhandel 182, 183 Schlacht bei Morgarten 88, 89, 90 Sklaverei 43 Schlacht bei Murten 111 Söldnerwesen 112, 128, 170, 178 Schlacht bei Näfels 103 Solothurn 340, 342, 344, 345, 358 Schlacht bei Nancy 111 Sonderbund 319, 320, 321, 322, 323, 324, 326, Schlacht bei Novara 118 327, 328, 329, 331, 332, 333, 334, 335, 374 Schlacht bei St. Jakob an der Sihl 107 Souveränität 151 Schlacht bei Waterloo 272 Sozialdemokraten 361, 375, 376, 377, 381, 416, Schlacht von Bailén 266 417, 418 Schlacht von Lengnau 214 Sozialdemokratische Partei der Schweiz (SP) Schulvogt 374 367, 408, 452 Schwabenkrieg 116 Soziale Kluft 385, 404, 411, 428 Schwarzenbach-Initiative 449, 459, 460, 461 St. Gallen 340, 342, 344, 345 Schweiz, offizielle Bezeichnungen 167 St. Jakob an der Sihl, Schlacht bei 107 Schweizer Bankengesellschaft 365 Staatsstreich des 18. Brumaire 212, 234 Schweizer Bünde 167 Stäfnerhandel 208 Schweizer Frauenblatt 447 Stanser Verkommnis 113, 115, 116 Schweizer Garden 170 Staufer 71 Schweizerische Choral 309 Stecklikrieg 238 Schweizerische Gemeinnützige Gesellschaft Stoffballenkrieg 241 (SGG) 262 Straßburger Eide 67 Schweizerische Geschichtsgesellschaft 309 Sturm auf die Bastille 194 Schweizerische Gewerkschaftsbund 408 Subversionsgesetz 417 Schweizerische Industriegesellschaft 309 Syllabus 322, 359 Schweizerische katholische Verband 320 Schweizerische Kreditanstalt 348, 349 Schweizerische Nationalgesellschaft 309 Schweizerischen Bankverein 365 T Schweizerischen Handels- und Industriever- Tagsatzung 99, 105, 120, 122, 124, 125, 143, ein 365 144, 169, 295, 304, 305, 306, 307, 308, 309, Schweizerischer Bauernkrieg 152, 157 310, 311, 312, 313, 315, 316, 317 Schweizerischer Bauernverband 367 Tagsatzung von 1815 278 Schweizerischer Gewerbeverband 365 Täuferbewegung 127, 135 Schweizerischer Gewerkschaftsbund 366, 424 Tellgau (Republik) 215 Schweizerische Volkspartei (SVP) 452, 453, 457, Teutonen 34, 36 458, 459, 465, 469, 471 Textilindustrie 181

534

bindex.indd 534 23.02.2009 17:39:31 Uhr Stichwortverzeichnis

Theokratie 278 Vicus 49 Thermaleinrichtungen 49 Vierwaldstätterbund 96 Thurgau 340, 342, 345, 358 Villmergerkrieg 134 Tiguriner 33, 34, 35, 36, 40, 43 erster 158, 159 Toggenburgerkrieg 163 zweiter 161, 163 Torberg, Frieden von 98 Völkerbund 411, 412, 413, 414, 423 Traits 442 Vertrag 413 Triple-Entente 385, 386 Völkerschlacht bei Leipzig 245 Trücklibund 163, 165, 168, 171 Volksinitiative 361, 363, 364, 377, 379, 380, 415, Tuilerien 204 418 Tulinger 37, 43 Volksrecht 421 Türkensteuer 109 Vollziehungsdirektorium 225 Vorort 125 Vorrevolution 191, 192, 193 U Uhrmacherei 181 Ultramontanismus 313 W Unabhängigkeit, der Schweiz 149, 151 Waadtländer Nation 421 Union Bank of (UBS) 365 Waiblinger 72 Union Centrale des Associations Patronales War Trade Agreement 439 Suisses 471 Weiße Buch, Das 85 Union Nationale 422 Welfen 72 Ursulinen 140 Westfälischer Frieden 149 Wormser Königreich 62 V Vandalen 62, 66 Z Verband Schweizerischer Konsumvereine 367 Zähringer 71 Vercelli 36 Zauberformel 449, 452, 453, 454, 455, 456, 457, Vereinten Nationen 449, 471, 473, 474 458 Verfassung von Malmaison 235, 237 Zentrales Aktionskomitee 408 Verhältniswahlrecht 416 Zölibat 129 Verlagssystem 182 Zürcher Grossrat 348 Vermittlungen 169 Zürcher Post 375 Vertrag von Campoformio 210 Zürich 339, 340, 342, 344, 345, 348, 349, 350, Vertrag von Verdun 67 351, 352, 358 Vertrag von Versailles 412 Zweiter Frieden von Freiburg 253 Vespasiennes 54 Zwinglianismus 127, 129

535

bindex.indd 535 23.02.2009 17:39:32 Uhr