Reemers Publishing Services GmbH O:/Wiley/Reihe_Dummies/Andrey/3d/bindex.3d from 27.07.2017 10:15:16 3B2 9.1.580; Page size: 176.00mm x 240.00mm

Stichwortverzeichnis

A Annan, Kofi 484 Bartholomäusnacht 147 – Appeasement 129 57, 119, 120, 131, 139, Aarau 221, 227 229 Appenzell 122, 148, 229, 249, 141, 153, 165, 205, 207–210, Aare 298 250, 253, 266, 286, 287, 217, 221, 228, 229, 231, 232, Aargau 107, 249, 253, 274, 300, 320, 350, 364, 423 249, 253–255, 275, 276, 275, 287, 294, 296, 311, 319, – Appenzeller Monatsblatt 300 286, 287, 291, 293, 296, 321 325, 349, 350, 352, Appenzeller Zeitung 300, 318, 319, 321, 324, 325, 331, 353, 367, 377 307, 323 337, 349, 350, 353, 358, Aargauer Volksblatt 465 49, 51 366–368, 375, 392, 466, Académie Française 296, 297 Arbedo 108 476, 477, 479 Ador, Gustave 410, 422 Arbeiterstimme 385 Basilika 48 Aebli, Hans 136, 137 Arbeitsfrieden 437, 438 Bassanesi, Giovanni 429, 430 Ädilen 52 Arbeitslosenversicherung Batzenkrieg 156 Affäre Bassenesi 429 434, 435 Bauern-, Gewerbe- und Affäre Perregaux de Watte- Arcadius 60 Bürgerpartei 426, 462, 476 ville, die 166 Arianismus 66 Bauernkrieg, Schweizerischer Affäre von Neuenburg, die Arius 66 156 166 ’ Armagnacs 110 Baumgartner, Jakob 314, 320, Affry, Louis d 246, Armbrust 89 328 254–256, 258, 259, – Arnold, Gustav 387 Bay, Ludwig 231 261 265, 268, 272 Arp, Hans 415–417 Beccaria 183, 194 Agaune 65 Arth 340 Begos, Louis 231 Agennum 34 Artillerie 99 Béguelin, Roland 477, 478 Agrarismus 162 Assignaten 216 Belfaux 336 Aix-la-Chapelle 285 Atelier de Mirabeau 203 Béliers 478 Ajoie 181 Aufklärung 184, 190, 191, 193, Bell-Lancaster-Methode Aktion für eine unabhängige 195 296 und neutrale Schweiz 469, Bezeichnungen in anderen Belle Epoque 371, 391–393, 480, 482 Sprachen 190 435 Alamannia 68 Freimaurerei 194, 195 Bellenz 108, 116 Alemannen 55, 59, 63, 68 Recht auf Bildung 191 Bellinzona 229, 339 Alemannien 59, 68, 69 Salons 194 Benguerel & Humbert 293 Alesia 46 – Augsburger Religionsfrieden Berliner Akademie 191 Alliance séparée 327 329 138 72, 100, 103, 146, 159, Allobroger 37, 39, 42 Augst 47, 48 179, 200–202, 204–209, Alpenpässe 72 47 213, 216–221, 227–229, Alpenstellung 439, 445, 446 Aunis 33 231, 232, 235, 237, 238, Altdorf 79, 357 Austrasien 68 240, 241, 244, 245, 247, Alte Pflichten 195 Autun 40 249, 251, 253, 254, 256, Alte Schweiz 317 Auw, Lydia von 430 261–266, 268, 269, 274, Alters- und Hinterlassenen-COPYRIGHTEDAvenches 50, 54 MATERIAL275, 277, 286, 287, 291, versicherung 419, 435, 50–52, 56 296, 306, 313, 318, 319, 321, 436, 459, 460 Amphitheater 54 325, 332, 333, 336, 337, 341, Ambarrer 38 Avignon 228 348, 350–353, 358–360, Ambrosius 60 Avitus 65 367, 375–377, 379, 383, Amphitheater 53, 54 385, 388, 392, 399, 404, Ancien Régime 199, 200, 212, B 408, 410, 413, 414, 416– 225, 228, 235, 237, 238, 420, 423, 425, 429, 435, Bachmann, Niklaus Franz 241, 244, 251, 254, 264, 449, 454, 455, 457, 468, von 245 265, 269, 274, 283, 286, 476–479, 481, 483 Baden 49, 107, 108, 122, 247, 294, 304, 307 Berner Tagespost 386 361 Andelfingen 33 Berner Zeitung 332 Ball, Hugo 415 Angehrn, Bernouilli 191 Beda 212, 213 Barthélemy, François 216 Reemers Publishing Services GmbH O:/Wiley/Reihe_Dummies/Andrey/3d/bindex.3d from 27.07.2017 10:15:16 3B2 9.1.580; Page size: 176.00mm x 240.00mm

532 Stichwortverzeichnis

Berta, Königin 70 412–415, 418, 419, 422, Castrum Rauracense 56 Berthier, Louis Alexandre 424–426, 428, 429, 431, Catherine Cheynel 148 218, 255 433, 437 Chablais 146, 362 Berthold IV. 72 Bundessekretariat 384 Charrière, Isabelle de 193 Berthold V. 72 Bundesturnverband 317 Charta von Waldmann 215 Bertigny 266 Bundesverbrauchsabgabe Chateaubriand, Besançon 211 448 François-René de 319 Beutegold 449 Bundesverfassung von 1848 Châteauvieux 205 Bewaffnete Neutralität 442 350, 358, 363, 365 Chaudet, Paul 464, 466 Bex 265 Bundesverfassung von 1874 Chaumont 284 Bezeichnungen, offizielle der 372, 373 Chaux-de-Fonds 362 Schweiz 173 Bundesversammlung 316, Chenaux, Nicolas 182, 183, Bibel 133 320, 442–445 204 Bibracte 39, 41, 43, 45 Bundesvertrag 320 Chenaux-Revolution 182, 184 Biel 228, 309, 317 Bundesvertrag von 1815 286, Cherbulliez, Antoine-Elisée Bildersturm 133 287 316 Bill, Max 417 Buonaiuti, Ernesto 430 Chiavenna 217, 276 Blaues Kreuz 390 Buonarroti, Filippo 299 Chillon 206, 219 Blocher, Christoph 468, 480, Burchard II. von Schwaben Chilperich 64 482 70 Chlapowsky, Dezydery 335 Blunschy-Steiner, Elisabeth Burckhard, Jakob 359 Chlodwig 66, 68 475 Bure, Idelette de 140 Chotek, Sophie 397 Blutgericht zu Cannstatt 68 Burgdorf 103 Christentum 60 Bockenkrieg 215, 249, 262, Burgdorferkrieg 103 Christlichdemokratische 264 Burgrecht 136 Volkspartei (CVP) 378, Bözberg 51 Burgund 60, 64, 67, 69, 112, 462, 463, 465, 468 Boier 36, 42 201 Christliche Union 136 Boillat, Marthe 458 Burgunden 59, 62–64, 66 Christliches Burgrecht 136 Bondeli, Julie 192, 193 Burgunderkriege 111 Cigognier-Heiligtum 53 Bonnet, Charles 191 Burgundien 67 Cimade (Comité inter-mou- Bonstetten, Karl Viktor von vements auprès des éva- 271 C cués) 458 Bormio 217, 275 Clamart 416 Cabaret Voltaire 415, 416 Bornhauser, Thomas 306, Claudius 50 Caecina, Aulus Alienus 51 307, 314 Clemenceau, Georges 422 Cäsar, Gaius Julius 29, Borromäus, Karl 145 Club der Allobroger 205, 211 34–37, 39–42, 47 Bourgknecht, Jean 466, 467 Collegium Helveticum 145 Der Gallische Krieg 29, 31, Bourla-Papey 242, 243, 264 Colonia 47, 46 Bourquin, Alphonse 312 48 Cahiers du Rhône 453 Brig 267 Colonia Julia Equestris 47, 48 Cailler, Alexandre 292 Broye 256 Colonia Pia Flavia Constans Cailler, François-Louis 291, Brugg 377 Emerita Helvetiorum 292 Brunnen 93 Foederata 52 Caligula 49 Bucer 139 Confoederatio Helvetica 30 Calonder, Felix-Louis 422 Buchdruck 194 Considérant, Victor 313 Calvin, Jean 139–141, 143 Buchez, Philippe 313 Constant, Benjamin 201, 216, Calvinismus 131 Buechwäldli 93 271 Cannstatt 68 Bühler, Anna Maria 236 Consulta 208, 234, 246, 248, Cantate de Winkelried 387 Büren, Albrecht von 221 257 Cantate du Rütli 387 Bulle 269, 270, 292, 336 Contrat social 244 Capito 139 Bullinger, Heinrich 133, 137 Corday, Charlotte 203 Caracalla 55 Bund von Brunnen 93 Cordier, Victoria 458 Carbonari 315 Bundesamt für Industrie, Ge- Corpus Helveticum 125, 173, Caretene 67 werbe und Arbeit 434 197, 207, 208, 210, 212, 214, Carlyle, Thomas 322 Bundesbrief 82, 83, 85 217, 225, 237, 251, 278, 284 Carolina 165, 183 Bundesgesetz von 1877 382 Corsier 291 Carrouge, Diesbach de 265 Bundeslandammann 286 Coullery, Pierre 313 Cart, Jean-Jacques 207, 229 Bundesrat 351–353, 358, 361, Courtedoux 458 Cassius, Lucius 34 362, 365, 368, 398–400, Crédit Suisse 375 Casticus 35 402, 406, 408–410, Creusot 393 Reemers Publishing Services GmbH O:/Wiley/Reihe_Dummies/Andrey/3d/bindex.3d from 27.07.2017 10:15:17 3B2 9.1.580; Page size: 176.00mm x 240.00mm

Stichwortverzeichnis 533

D Egli, Karl 413 Flüe, Dorothee von der 117 Eidgenossenschaft Flüe, Nikolaus von der 117 Dada-Bewegung 415, 416 Begriff 100 Föderation 125 Dapples, Christian 203 Eidgenossenschaft der XIX Folter 183 Davel, Jean Daniel Abraham Kantone 223, 249, 251, 256 Fonjallaz, Arthur 429, 431 179 Eine Erinnerung an Solferino Fontainemelon 293 De la démocratie en Amérique 363 Formula Consensus 179 315 Einsiedeln 91 Claudii Vallensium 50 De lenseignement régulier de Elsass 47 Forum Tiberii 48, 49, 51, 53 la langue maternelle dans Eluard, Paul 416 Franche-Comté 47, 60, 165, les écoles et les familles Emmenegger, Hans 158, 159 201 296 Emmental 103, 156 Franken 59 Decumanus 53 En Copet 291 Franscini, Stefano 352 Defensionale von Wil 149 Encyclopédie 194 Franz I. 130, 265 Deinikon 138 Endingen 247 Franz von Sales 146 Dentière, Marie 142, 146 Entente-Cordiale 396 Franz-Ferdinand; Erzherzog Der Gallische Krieg 29, 31, 46 Entlebuch 156, 160, 161, 339, 397 Der Schweizerische 388 Franziska von Chantal 146 Republikaner 234 Erasmus von Rotterdam 132 Französische Revolution 197 Der Schweizerische Sozialde- Ernst, Max 416 Frauenfeld 111, 122 mokrat 377 Erster Koalitionskrieg 208 Frauenhilfsdienst 445 Der Sozialist 376 Erzherzog Karl 237, 240 Frauenwahlrecht 460, 473, Descloux (abt) 458 Escalade 148 474 Desmoulins, Camille 203 Escher, Alfred 268, 355–357 Fraumünster 135 Desonnaz, Jean 201, 211 Escher-Wyss 309 Freiburg 115–117, 143, 160, Die Grüne 463 Escholzmatt 162 182, 194, 195, 204, 211, 220, Die rote Pest 433 Estavayer-le-Lac 336 221, 228, 229, 249, 253, Die Tat 458 Etter, Philippe 451 254, 256, 258–260, 262, Die Vorkämpferin 376 Europäische Freihandels- 264, 266, 269, 284, 286, Diesbach, Niklaus von 112 assoziation (EFTA) 480 287, 289–292, 294, 296, Direktiorialkanton 298 Europäischer Wirtschafts- 298, 306, 308, 311, 314, 320, Direktoren, Helvetik 231, 241 raum (EWR) 480 327, 329–331, 336–339, Direktorialkantone 319, 320, Evian 454 350, 353, 366, 467, 472, 324 Eynard, Jean-Gabriel 301 475, 476 Disput 134, 143 – Freie Ämter 107 Divico 33, 34, 37 39 F Freiheitsbäume 225, 240 Domodossola 267 Freimaurerei 194, 195, 269 Faas, August 376 Drang nach Westen 111 Freisinnig-demokratische Faas-Hardegger, Margarethe Drei Tells, die 160, 161 Partei der Schweiz 426, 376 Dreikaiserjahr 49, 51 462 Fabrikinspektorat 381 Dreiländer-Kantone 79 Freisinnige 377, 378, 384, Fakultatives Referendum Dreißigjähriger Krieg 149, 385, 387, 421, 425–428, 371, 373 150 464, 468, 475, 476, Falkner, Anna Maria 154 Droz, Numa 384 481–483 Faoug 245, 258 Druey, Daniel-Henri 313, Fremdenlegion 114, 303–305 Farel, Guillaume 139, 140, 325, 331, 334, 349, 352, 365 Frey, Emil 385, 386 142, 143 Dürrenmatt, Peter 432 Frey, Tilo 475 Faschismus 425, 429 Dufour, Guillaume-Henri Frey-Herosé, Friedrich 333, – – Fauche-Borel, Louis 200 333 335, 337 342 352 Faucigny 362 Dumnorix 35, 37 Frick, Wilhelm 431 Favre, Louis 392, 393 Dunant, Henri 132, 363, 364 Frieden von Basel 232 Fazy, James 313, 315, 331 Duoviri 52 Frieden von Campoformio Fehde 73 Duttweiler, Gottlieb 428, 217, 219 Fellenberg, Philipp Emanuel 458, 464 Frieden von Lunéville 240 von 270, 294, 297 Frieden von Preßburg 265 E Ferney 191 Frieden von Torberg 100 Ferney-Voltaire 191, 218, 220 Frieden, öffentlicher 173 Eburodunum 33, 56 Feudalismus 61, 62 Friedenskongreß von Rastatt Écorcheurs (Halsabschnei- Finsler, Hans Conrad 231, 241 217 der) 110 Flüchtlinge 470 Edikt von Nantes 173 Friedrich II. 72, 182 Reemers Publishing Services GmbH O:/Wiley/Reihe_Dummies/Andrey/3d/bindex.3d from 27.07.2017 10:15:17 3B2 9.1.580; Page size: 176.00mm x 240.00mm

534 Stichwortverzeichnis

Friedrich IV. 106 309, 320, 336, 337, 350, Haut-Rhin 255 Froment, Antoine 142 380–383, 385, 388 Heer, Joachim 381, 383 Frontisten 444, 453 Glayre, Pierre Maurice 231, Heilige Allianz 283, 284, Furrer, Jonas 352, 353 241 298, 300 Goegg, Amand 360, 361 Heiliges Römisches Reich 72, G Göschenen 392, 393 207 Goethe, Johann Wolfgang von Heinrich II. 71 Galles, Yvain de 103 194 Heliko 32 Gallien 31 Goldau 269, 270 Helvetia 30 Gallienus 55 Goldener Bund 147 Helvetien 31, 45 Gaudot, Claude 182 Gotthard 72, 74, 225, 239, Helvetien () 221 Gaudot-Affäre 182 429, 446, 450 Helvetier 31, 32, 34, 36, 42, Gazette de la Suisse catholi- Gotthard-Konvention 400 46, 47, 61 que 337 Gotthard-Tunnel 392 Helvetik 208, 223–225, 227, Gazette de Lausanne 289, Gotthardbahngesellschaft 228, 231–238, 244, 246, 308, 465 357 248, 252, 253, 259, 261, Gazzetta Ticinese 465 Graber, Paul 457 265, 266, 270, 271 Gebührenfreiheit 181, 182 Grande Armée 272, 274 Helvetische Gesellschaft 30, Gegenreformation 125, 131, Grandson 113 172 144, 145 Graubünden 68, 149, 229, Helvetische Konföderation 173 Gegenrevolution 197, 199, 236, 237, 239, 240, 249, Helvetische Liga 173 202, 205, 209, 213, 216 253, 275, 287, 320, 337, Helvetische Republiken 173 Geldentwertung 156 339, 350, 353, 360 Helvetische Revolution 197 Gelterkinden 319 Greifensee 109 Helvetischer Almanach 30 Gemeine Herrschaft 107, 108, Grenchen 419 Helvetisches Corps 30 123 Grenzgänger 470, 471 Helvetisches Glaubens- Generalmobilmachung 442, Greulich, Herman 376 bekenntnis 30 445 Greyerzer Land 292 Helvetismus 30 Generalstreik 447 Grimm, Robert 410, 412, 417, Henne, Rolf 431 Genf 65, 115, 131, 140, 141, 418, 420, 429 Hennings, Emmy 415 148, 180, 184, 192, 194, 203, Grolley 336, 337 Henzi, Samuel 181 205, 211, 212, 216, 217, 228, Grossrat 231, 241, 288, 298, Herisau 229 229, 255, 271, 275, 276, 307, 318, 321, 325, 329, 330, Herzig, Markus 473, 474 278, 284, 287, 290, 291, 343, 386 Herzog, Hans 363 293, 296, 297, 299, 301, Groupe de Coppet 270 Herzogenbuchsee 160, 161 306, 309, 312, 313, 315, 320, Grüninger, Paul 457 Hess, Ludwig 215 331, 333, 334, 337, 350, 353, Grütli-Verein 386 Hexenverfolgung 147 358, 361, 362, 364, 367, Grütlianer 378, 385, 386, 392 Hirzel, Hans Caspar 268 368, 410, 414, 416, 417, 423, Grütliverein 377, 378 Hochkonjunktur 185 424, 431, 433, 437, 455, Guelfen 72 Hochsavoyen 362 458, 474–476, 484 Gugler 102 Hoffmann, Arthur 409, 410, Genfersee 207, 245, 446 Guicciardini, Francesco 127 412 George, Llyod 422 Guisan, Henri 442–447, 451 Hofwil 297 Germanen 42, 59 Gundioch 63 Honorius 60 Geschichte der Schweiz in Gundobad 64–67 Horgen 262 ihren Klassenkämpfen 420 Guntram 67 Hotze, Friedrich von 237, Gesellschaft, Helvetische 172 Gute Dienste 175 238, 240 Gessler 86, 87, 89 Gutzwiller, Stephan 318, 319 Hugenotten 147, 165 Gessner, Konrad 127 Hugo, Victor 87 Ghibellinen 72 H Humboldt, Wilhelm von 203 Gillomen-Schad, Margaretha Hungersnot 186 220 Haager Konvention 453 von 1816 283, 288, 289 Girard, Grégoire 330, 337 Habsburg 107 Hunnen 63 Girard, Jean Baptiste 270, Häberlin, Heinrich 427, 428 Huttwil 157, 161 294, 296–298 Haeduer 36, 38, 39 Hypokaustum 53 Gisikon 335, 339 Hagerup, G.F. 398 Glaris 309 Hakenverschwörung 206 I Glarner Fabrikgesetz 382 Haller, Albrecht von 191 Glarus 99, 229, 237, 249, Hallwyl, Françoise Romaine Industrie 253, 286, 287, 289, 293, de 295 Textilindustrie 188 Reemers Publishing Services GmbH O:/Wiley/Reihe_Dummies/Andrey/3d/bindex.3d from 27.07.2017 10:15:18 3B2 9.1.580; Page size: 176.00mm x 240.00mm

Stichwortverzeichnis 535

Inselspital in Bern 101 Knonau, Anna Meyer von 132 Laupenkrieg 100 Insulae 53, 54 Koenig von Mohr, Francois Lausanne 33, 201–203, 207, Invaliditätsversicherung 419 150 208, 217, 219, 220, 228, Königreich Sardinien 212 229, 243, 245, 308, 309, J Kommunisten 426, 427 313, 331, 332, 372, 384, 392, Kommunistische Partei 427, 414, 430, 431, 433 Jakobiner 202, 208, 211, 229, 428, 433 Lavater 194 233, 241 Konferenz von Locarno 424 Lavergnat, Arthur 458 Jeanne de Jussie 146 Konfliktregelung, friedliche Le Colis suisse 457 Jenatsch, Jörg 149 175 Le Courrier suisse 331 Johannes Paul II. 117 Konföderation 125 Le Locle 211, 362 Johannes von Winterthur 92 Kongress von Freiburg 115 Le Pilori 433 Johannes XXIII. 106 Konstantin I. 60 Lebenserwartung 186 Joss, Erwin 431 Konzil von Basel 120 Legion Rapax 51 Journal de Genève 331, 332, Konzil von Konstanz 106 Legler, Thomas 273 384 Konzil von Trient 131, 143 Legrand, Lukas 231 Journal des débats 262 Korsakoff, Iseman von 239 Léman 228, 229, 231, 242, Journal du canton de Krankenkasse Grütli 386 244 303 Krüdener, Barbara von 284 Lengnau 220, 247 Journal helvétique 257 Künzle, Johannes 212, 213 Lenin, Vladimir Ilitch 395, Joux 458 Küssnacht 215, 340 417, 420 Julimonarchie 305, 311, 312 Kulturkampf 347, 367, 383, Leo XIII, 463 Julius II. 114, 122 384 Leoben 217 Junge Schweiz 317, 318 Kurier, diplomatischer 172 Leopold III. 104, 105 Jura 211, 441, 458, 460, Kurz-Hohl, Gertrud 458 Leroux, Pierre 313 477–480 Les Crimes du 10 août 211 Jura libre 477 L Leu, Joseph 327–329 Leuenberger, Johann Rudolf K La Chaux-de-Fonds 211 160 La Harpe, Amédée de 206 Kägi-Fuchsmann, Regina Leuenberger, Niklaus 157, La Jeune Suisse 317 457 158 La Maison des petits Français Kaiseraugst 56, 290 Leusonna 33 457 Kalbermatten, Wilhelm von Leventina 116 La Sentinelle 457 335 Leventina, Aufstand in der La Tène-Zeit 33 Kaltbrunn 240 182 Ladinische Kultur 33 Kant, Immanuel 190–192 Lex Burgundionum 64 Länderorte 123 Kanton 79 Lex Häberlin 427, 428 Laharpe, Frédéric-César 216, Kapitulationsdienst 132 Lex Schulthess 434 217, 219–221, 231–234, Kapitulationsvertrag vom Liberalen 427 239, 241, 246 27. September 1803 261 Liga des Volkes 157, 158, 160 Laibach 285 Kappel 136–138 Liga für Volk und Heimat 432 Lami du peuple 206 Kappeler Milchsuppe 136 Ligen, Hohe 96 Lamourette-Kuss 212 Kappelerkriege 127, 136 Ligen, Schweizer 96 Landammann, Begriff 137, Kapuziner 145 Ligue vaudoise 432 254 Karl der Große 67 Limes 57 Landammann, bundesstaat- Karl der Kühne 111, 113 263 licher 254–259, 261–264, Karl III. (Karl der Dicke) 69 Lingonen 41 274 Karl V. 183 Linth 267, 268 Landauer, Gustav 376 Karl VII. 110, 114 Linth-Kanal 267 Landesring der Unabhängi- Karl X. 303–305, 313 Locarno 424 gen 464 Karlmann 68, 69 Lodrino 429 Landsgemeinde 75, 80, 82, Karlsbad 285 Lombardei 228 83, 157 Kastell 56 Lombarden 59, 66 Landvogt 107 Kasthofer, Karl 306, 314 Londoner Erklärung 422, 423 Landwirtschaft 187 Katholische Reform 144 Lorenz, Jacob 414 Lang-Gehri, Heidi 475 Katholizismus 66 57 Lange Tagsatzung 274, 276 Kelten 36, 46 Loyola, Ignatius von 145 Laténium 33 Kimbern 32, 34 Ludwig der Bayer 94 Latinisierung 46 Kissling, Richard 357 Ludwig XI. 111 Latobiker 36, 42 Klarissen 146 Ludwig XIV. 164, 166, 173 Reemers Publishing Services GmbH O:/Wiley/Reihe_Dummies/Andrey/3d/bindex.3d from 27.07.2017 10:15:18 3B2 9.1.580; Page size: 176.00mm x 240.00mm

536 Stichwortverzeichnis

Ludwig XV. 177 Mediator 246–248, 250– Mülhausen 228 Ludwig XVI. 177, 204, 271 252, 257, 258, 263, 274 Müller, Jakob 329, 339 Ludwig XVIII. 204, 278, 284 Mediolanum Santonum 33 Müller, Johann von 209 Lützelau 69 Meier, Josi 475 Münsingen-Rain 33 Lugano 229 Meierskappel 339 Münster 154, 155 Lukmanierpass 72 Mellingen 160 Munzinger, Joseph 352, 353 Luther, Martin 125, 141 Mémoires doutre-tombe 319 Murifeld 158, 160 Lutheranismus 131 Memorial von Stäfa 215 Murten 113, 291 Lutz, Carl 457 Menschenrechte 201 Murtenbiet 330, 336 Luvini, Giacomo 334, 339 Mercure britannique 204 Mussolini, Benito 424, 425, Luxembourg, Rosa 376 Merici, Angela von 145 429–431, 433, 440, 444, Luzern 96, 97, 99, 156, 159, Metall- und Uhrenarbeiter- 450 228, 229, 231, 237, 238, verband 437 Musy, Jean-Marie 426, 428, 249, 253, 254, 274, 286, Metternich, Klemens Wenzel 433, 434, 436, 456, 467 287, 296, 306, 311, 319, Lothar von 284, 285, 298, Mutter Royaume 148 321–331, 334–336, 339, 299, 301 340, 342, 348, 350, 352, Metzler, Ruth 469 N 353, 363, 366, 368, 378, Meyer, Johannes 300, 307 Näf, Rosli 458 387, 388, 423, 437, 475, Militärkapitulation 114, 121 Näfels 105 476 Militärlager 56 Naeff, Wilhelm 352 L’ Exploitée 376 Millenarismus 60 Nammeius 37, 38 L’ Ode sur la Liberté 201 Minger, Rudolf 428, 431, 444 Nanchen, Gabrielle 475, 476 L’Ancien Régime et la Révo- Minnodunum 33 Nancy 113, 205 lution 199 Minusio 376 Napoleon I. 204, 206, 216– Mirari vos 330 219, 224, 226, 232, 239– M Mirò, Joan 416 242, 245, 246, 248–252, Mitenand 472 Mailänder Toleranzedikt 60 256–260, 262–264, 266, Moderatisten 233 Maillardoz, Philippe de 335, 267, 271–274, 277, 278 Modernisten 430 338, 339 Napoleon III. 40, 311, 333, Modestia cum libertate (Frei- Mallet du Pan, Jacques 204, 355, 360, 362–364 maurerloge) 268 216 Nationale Aktion 471, 472, Mollis 309, 383, 385 Mallet, Paul Henri 88 479 Moniteur 244, 246 Malthus 187 Nationale Front 431 universel 259, 262, 269 Marat, Jean Paul 203, 205, Nationalfeiertag 82, 93 Mont Beuvray 40 206, 210 Nationalrat 351, 353–356, Mont Saint-Vincent 40 Marburger Religionsgesprä- 358, 422, 426–429, 464, Mont Sénégot 40 che 134 468, 472, 473, 475, 476, Mont-Blanc 212 Marignano 129, 130 479, 480 Mont-Terrible 209, 228, 255 Marius, Gaius 34 Necker, Jacques 189, 203, Montaigu 143 Marr, Wilhelm 313 204, 270, 271 Montbéliard 228 Marsch auf Rom 430 Necker-de Saussure, Alber- Montbenay 263 50, 65, 206 tine 297 Montesquieu, Charles de 194 Masséna, André 237, 239 Nehracher, Heinrich 214 Monthey 206 Massy, Christian 238 Nemours, Marie de 166, 167 Montmort 40 Mater Helvetia 30, 432 Neuchâtel 200 Montpreveyres 245, 247 Maultierweg 72 Neue Zürcher Zeitung 332, Montreux 432 Maximilian I. 119 339, 366, 385, 465 Moos, Ludwig von 467 Mayer, Franz Bernhardt 231 Neuenburg 166, 182, 211, 255, Moralische Kluft 400, 413, Mazzini, Giuseppe 317, 318 284, 287, 293, 296, 303, 414 Mediation 175, 208, 226, 228, 312, 319, 331, 339, 349, 350, Morgarten 91, 92, 105 234, 245–247, 249, 250, 362, 363, 453, 474–476 Morgartendenkmal 93 252, 254, 257, 259, 262, Neuhof bei Brugg 294 Morgartenschießen 93 265, 268, 270, 274, 276, Neutralität 128, 149 Morges 207 335, 343, 344 Neutralität in fünf Dimensio- Motta, Giuseppe 423–425, bewaffnete 246 nen 401 429 Mediationsakte 213, 223, Neutralitätserklärung 1939 Moudon 33 248–250, 252–255, 257, 442, 445 Mourer, Jean 202 258, 260, 274, 276, 277, Nibelungen 63 Mouvement séparatiste ju- 286, 294 Nicole, Léon 431 rassien 477 Reemers Publishing Services GmbH O:/Wiley/Reihe_Dummies/Andrey/3d/bindex.3d from 27.07.2017 10:15:18 3B2 9.1.580; Page size: 176.00mm x 240.00mm

Stichwortverzeichnis 537

Nidwalden 81, 277, 329, 337, Petitpierre, Max 464, 466 Reding, Ital 109 339, 340, 350 Pfaffenbrief 101, 102 Referendum 373, 374, 380, Niederer-Kasthofer, Rosette Pfyffer, Alphons 231 389 306 Physiokraten 187 Reform, katholische 144 Niederweningen 247 Picard Enguerrand VII. 102 Reformation 125, 131 Nitiobrigen 34 Piccolomini, Octavio 30 Regamex, Marcel 432 Nizza 228 Piemont 228 Regeneration 303, 308, Nobs, Ernst 453 Piguet, Anne-Marie 458 312–314, 316 Noricum 34 Pilet-Golaz, Marcel 444, Reichsunmittelbarkeit 72, Nouvel, Jean 292 450, 451 73, 75, 91, 119 Nouvelliste vaudois 325, 332 Piottino-Schlucht 108 Reinhard, Hans von Nova Friburgo 289, 290 Pippin der Jüngere 69 262–264, 274 Novara 121 Pius IX. 330 Reiterkolonie von Julius 47, Novara, Schlacht bei 121 Plan H 405, 406 48 33 Plinius der Ältere 32, 62 Renfer, Anna 220 Nuntius 144 Plutarch 41 Republik und Kanton Jura 33, 47, 48, 57, 220 Polytechnikum Zürich 357 477 Pompeia Gemella 54 Restauration 283–285, 288, O Poseidonios 34 294, 296, 298–301 Pouchoulin, Marie 361 Retorsionskonkordat 291 Obergermanien 55 Pourtalès, Jacques Louis de Reubell, Jean François 217, Oberland 103 189 218 Oberlin, Victor 231, 241 Press- und Fremdenkonklu- Revolution von 1919 421 Oberstadt 48 sum 298, 300 Révolutions de et de Oberwallis 206, 237, 238, Pressefreiheit 197, 198, 201 Brabant 203 256, 340 Princip, Gavrilo 397 Reymond, Louis 242 Obwalden 81, 320, 329, 337, Projekt der Bundesverfassung Reynold, Gonzague de 428 340, 350 315 Rhätien 229 Ochs, Peter 208, 217, 218, Projekt einer Erklärung der Rheinbund 251 221, 231, 232, 239, 246 Menschen- und Bürger- Rhodanien (Republik) 221 Ochsenbein, Ulrich 317, 325, rechte 202 Ribi, Martha 475 332, 334, 339, 352, 353 Proportionalvertretung 389, Richmond (Großbritannien) Octodurum 50 390 204 Oekolampad 139 Prudhomme, Louis Marie Riesenschlacht 129 Ogi, Adolf 484 203 Rilliet-Constant, Louis 334, Olten 378 Prudon, Mariane 209 339, 340 Oltener Komitee 418–420, Pruntrut 207, 209, 210, 228 Ringger, Johannes 385 428 Ptolemäus, Claudius 62 Risorgimento 308 Oltramare, Georges 433 Python, Georges 388 Ritter, Paul 410 Oppidum 33 Robespierre, Maximilien 197, Orgetorix 35 R 204, 212, 214 Osnabrück 154 Rochemont, Pictet de 276, Ostgoten 59 Raemy, Héliodore de 266 278 Rätien 68 Römerstraße 50 P Ramuz, Berthe 457 Romulus Augustulus 60 Ramuz, Charles-Ferdinand Päpstliche Garde 114 Roosevelt, Franklin 454 328, 406 Palais de Luxembourg 217 Rosenberg, Martin 464, 465 Rapinat, Jean-Jacques 226, Palmerston, Henry John Rosenblatt, Wilbrandis 139 231 Temple 342 Rossi, Pellegrino 314, 315 Rapp, Jean 245 Panckoucke 204 Rothmund, Heinrich 454, Rassemeblement Jurassien Papist 125 455 478 Pax Helvetica 172, 173 Rousseau, Jean-Jacques 180, Rat der Vierundzwanzig 203 Pays de Gex 276 192, 193 Rauraker 36, 42, 46 Péquignat, Pierre 181 Rudolf I. 69 Raurakische Kolonie des Au- Perroy 243 Rudolf II. 70 gustus 47 Pest 97, 101, 141 Rudolf III. 71 Raurakische Republik Pestalozzi, Anna 295 Rudolf von Habsburg 73 209–211, 255 Pestalozzi, Johann Heinrich Rudolfinger 69 Réclère 458 270, 294, 295, 297, 306 Rüderswil 162 Reding, Alois 242, 246 Petition der 200 452 Rütli 446, 447, 451 Reemers Publishing Services GmbH O:/Wiley/Reihe_Dummies/Andrey/3d/bindex.3d from 27.07.2017 10:15:19 3B2 9.1.580; Page size: 176.00mm x 240.00mm

538 Stichwortverzeichnis

Rütli-Gesellschaft 317 Schlacht bei St. Jakob an der 286, 287, 319, 327, 329, Rütlischwur 88 Sihl 109 337, 339, 340, 350, 475, 476 Schlacht bei Waterloo 278 Schybi, Christian 159, 162 S Schlacht von Bailén 272 Seiler, Anna 101 Schlacht von Lengnau 220 Seiler, Heinrich 101 Saane 298, 336, 338 Schlegel, August Wilhelm 271 Sempach 104 Saanebezirk 336 Schornen 93 Sempacherbrief 106, 118 Sachseln 117 Schüpfheim 161, 162 Sempacherschlacht 104, 105 Säkularisation 174 Schuler, Friedolin 383 Semper, Gottfried 359 Saint-Cergues 458 Schulthess, Barbara 192, 194 Sequaner 32, 36, 37, 46 Saint-Sulpice 33 Schulthess, Edmund 434 Sequanien 47 Saintes 33 Schulvogt 384 Servan, Joseph Michel Antoi- Saintonge 33 Schwabenkrieg 119 ne 202 Saisonarbeiter 470, 471, 473 Schwanden 309 Severus, Claudius 51 Salesianerinnen 146 Schwarzenbach, James 460, Sezessionskrieg, Schweizer Salis-Soglio, Ulrich von 335, 469–472 109 338, 342 Schwarzenbach-Initiative Sforza 116 Salons 194 460, 469–472 Sieben Weisen 429 Sankt Bernhard-Pass 49 Schwarzenberg, Friedrich Siebnerkollegium 388, 468 Sankt-Gallen 110, 168, 212– von 335 Siebnerkonkordat 318–321, 214 Schweiz, offizielle Bezeich- 328 Santonen 33, 209, 210 nungen 173 Siegwart-Müller, Constantin Sapaudia 63 Schweizer Bankengesell- 335 Sapaudien 37, 62, 64 schaft 375 Sigismund, Herzog 111 Sargans 229 Schweizer Bünde 173 Sihl 109 Sarnen 81 Schweizer Frauenblatt 458 Simler, Josias 126, 127, 129 Sarner Konferenz 318, 320 Schweizer Garden 176 Simplon 225, 255, 267 Sarnerbund 319, 320, 328 Schweizer Rote Kreuz 455 Simplonpass 267 Saubannerzug 115 Schweizer Sezessionskrieg Sion 206 Saussure, Horace-Bénédict 109 Sismondi, Jean Charles Léo- de 191, 297 Schweizer Volksbank 375 nard de 271 Savary, Germaine 458 Schweizerische Choral 317 Sitten 206 Savary, Marinette 458 Schweizerische Gemeinnüt- Sklavenhandel 189, 190 Savoyen 37, 63, 113, 212, 228, zige Gesellschaft (SGG) Sklaverei 42 245 268 Söldnerwesen 114, 132, 176, Saxo Grammaticus 88 Schweizerische Geschichts- 185 Schänis 240 gesellschaft 317 Solodurum 33, 56 Schaffhausen 120, 153, 205, Schweizerische Gewerk- 33, 56, 116, 117, 229, 237, 238, 249, 253, schaftsbund 418 177, 229, 249, 253, 254, 276, 286, 287, 306, 311, Schweizerische Industriege- 264, 286, 287, 317, 319, 321, 320, 350, 353 sellschaft 317 324, 337, 342, 349, 350, Schaller, Jean de 273 Schweizerische Kreditanstalt 352, 353, 367 Schiedsverfahren 175 357 Sonderbund 327–332, 334– Schiner, Matthäus 121, 122, Schweizerische Nationalge- 343, 384 130 sellschaft 317 Sonnenberg, Ludwig von 335 Schlacht an der Beresina 272, Schweizerische Volkspartei Souveränität 155 273 (SVP) 462, 463, 467–469, Sozialdemokraten 385–387, Schlacht bei Agen 34 476, 480, 482 392, 426–428 Schlacht bei Arausio 34 Schweizerischer Bankverein Sozialdemokratische Partei Schlacht bei Arbedo 108, 109 375 der Schweiz (SP) 418, 462 Schlacht bei Austerlitz 265, Schweizerischer Bauernkrieg Soziale Kluft 414, 415, 421, 272 156, 161 438 Schlacht bei Marignano 129, Schweizerischer Gewerk- Spitteler, Carl 412, 413 130 schaftsbund 434 Spreng, Liselotte 475 Schlacht bei Morgarten 90, Schweizerischer katholischer Spühler, Willi 466 92 Verband 328 St. Gallen 205, 229, 249, 253, Schlacht bei Murten 113 Schweizerkrieg 119 287, 290, 306, 311, 314, 319, Schlacht bei Näfels 105 73, 81, 168, 229, 237, 321, 331, 332, 337, 342, 348, Schlacht bei Nancy 113 246, 247, 249, 253, 269, 350, 352, 353, 457, 475, 476 Schlacht bei Novara 121 St. Jakob an der Birs 110 Reemers Publishing Services GmbH O:/Wiley/Reihe_Dummies/Andrey/3d/bindex.3d from 27.07.2017 10:15:19 3B2 9.1.580; Page size: 176.00mm x 240.00mm

Stichwortverzeichnis 539

St. Jakob an der Sihl, Schlacht Theubert, Antoinette 458 Veltlin 217, 253, 275, 276 bei 109 Thônex 458 Venaissin 228 Staatsstreich des 18. Brumai- 103, 333 Vercelli 34 re 219, 241 Thurgau 111, 229, 238, 249, Vercingetorix 46, 47 Stäfnerhandel 214 253, 276, 287, 306, 308, Verdun 67 Staël, Anne Louise Germaine 311, 314, 319, 321, 337, 349, Vereinte Nationen 459, 460, de 203, 204, 216, 270, 271, 350, 353, 367, 423 481, 484 295, 297 49 Verfassung von Malmaison Stämpfli, Jakob 332 Tiguriner 31–34, 39, 42 242, 244 Stans 81, 117 Tocqueville, Alexis de 199, Verhältniswahlrecht 426 Stanser Verkommnis 115, 117, 315 Verlagssystem 188 118 Töss 291 Vermittlungen 175 Stapfer, Albert 231 Toggenburg 109, 110, 168, Verninac, Raymond de 245 Staufer 72 205, 213, 238 Verona 285, 299 Stauffacher, Werner 88 Toggenburgerkrieg 167 Vertrag von Campoformio 217 Steck, Friedrich Albert 377, Torberg, Frieden von 100 Vertrag von Verdun 67 378 Traits 452, 453 Vertrag von Versailles 422 Stecklikrieg 245 Traugott, Friedrich 464 Verucloetius 37 Steiger, Eduard von 455, 458 Tribschen 63 Vesontio 36 Stoffballenkrieg 247 Triple-Entente 395, 396 Vespasian 52, 54 Stoffel, Eugène 40, 41 Troppau 285 Vespasiennes 54 Straßburg 165 Trücklibund 168, 174, 177 Vevey 33, 206, 291, 292 Straßburger Eide 67 Tschudi, Ägidius 30 Vicus 49 Stüssi, Rudolf 109 Tschudi, Hans-Peter 466 Vierwaldstätterbund 98 Sturm auf die Bastille 200 Türkensteuer 112 Vierwaldstättersee 96 Styger, Paul 235 Tuilerien 210, 211 Villard-Gilles, Jean 453 Subversionsgesetz 427 Tulinger 36, 42 Villiger, Kaspar 483 Sulla, Lucius Cornelius 34 Tzara, Tristan 415, 416 Villmergen 163, 168 Sumiswald 161 Villmergerkrieg 138 Surbtal 223, 247 U erster 162, 163 Suworow, Alexander 239, zweiter 166, 167 Uechtenhagen, Lilian 475 240 49, 51, 56 Uetikon 291 Syllabus 330, 368 Viret, Pierre 142, 143 Uhrmacherei 188 Vitellius 51, 52 Ultramontanismus 322 T 56 Unabhängigkeit, der Schweiz Völkerbund 421–425, 433 Tacitus, Publius Cornelius 31, 153, 155 Vertrag 423 49, 52 Union Bank of Völkerschlacht bei Leipzig Täuferbewegung 131, 140 (UBS) 375 251 Tagsatzung 101, 107, 122, 123, Union Centrale des Associati- Vogelsanger, Jakob 385, 386 126, 128, 129, 148, 149, 175, ons Patronales Suisses 482 Volksinitiative 371, 373, 374, 312, 314–321, 324, 325 Union Nationale 433 387, 389–391, 425, 428 Tagsatzung von 1815 286 Unterstadt 48 Volksrecht 432 Talleyrand, Auguste de 269, 73, 81, 229, Vollziehungsdirektorium 231 277 249, 253, 286, 287, 327, Voltaire 85, 186, 191, 194 Talleyrand, Charles-Maurice 350, 423 Vorort 129 de 245–247 Unterwallis 206 Vorrevolution 197, 198, 200 Tell, Wilhelm 85–87 Uri 73, 79, 82, 249, 253, 257, Vorster, Pancraz 213 Tellgau (Republik) 221 274, 286, 287, 317, 319, 327, Tessin 249, 253, 260, 274– 329, 337, 339, 340, 342, 350 W 276, 287, 292, 296, 308, Urschweiz 79 311, 320, 337, 339, 342, 350, Ursulinen 145 Waadt 112, 143, 179, 208, 217, 352, 353, 360, 376, 409, 220, 227, 229, 242, 243, 410, 412, 423, 429 V 249, 253, 254, 256, 257, Teutonen 32, 34 263, 265, 266, 274, 275, Val des Dappes 276, 279 Textilindustrie 188 278, 279, 284, 287, 306, Val d’Illiez 206 Thalmann, Hanny 475 308, 311, 312, 314, 320, 325, Valentinian 57 Theodosius 60 332, 336, 337, 350, 352, 353, Valerian 55 Theokratie 285, 286 365, 430, 433, 444, 458, Van Doesburg, Theo 416 Thermaleinrichtungen 49 474, 476 Vandalen 62, 66 Reemers Publishing Services GmbH O:/Wiley/Reihe_Dummies/Andrey/3d/bindex.3d from 27.07.2017 10:15:20 3B2 9.1.580; Page size: 176.00mm x 240.00mm

540 Stichwortverzeichnis

Waadtländer Nation 432 Wildhaus 138 Zölibat 133 Wagner, Richard 63, 387 Wille, Ulrich 399, 400, 404, Zülpich 68 Waiblinger 72 406–408, 413, 414, 423 Zürcher Grossrat 356 Waldstätten 81 Wille, Ulrich jr. 443, 444 Zürcher Post 385 Walensee 267 Willi, Jakob 264 Zürich 72, 98, 109, 110, 129, Wallis 50, 205, 206, 255, 267, Wilson, Woodrow 409, 422, 134–136, 138, 141, 163, 208, 275, 276, 284, 287, 327, 424, 431 213–216, 229, 231, 234, 329, 335, 337, 340, 350, 49 237–239, 247, 249, 250, 352, 366, 475, 476 Winkelried 105 253, 254, 262, 267, 268, War Trade Agreement 449 Winterthur 56, 309 274, 275, 277, 286, 287, Waser, Johann Heinrich 162 Wirz, Theodor 389 291–293, 295, 296, 306, Wattenwyl, Friedrich Moritz Wohlenschwil 160, 161 309, 311, 313, 314, 319, 330, von 413 Wolmann, Pierre 458 337, 348, 350, 352, 353, Wattenwyl, Niklaus Rudolf Wormser Königreich 63 356–359, 361, 366, 367, von 261–265 375, 383–386, 392, 444, Watteville, Catherine de 166 Y 453, 458, 466, 472, 475, Weinfelden 307 476 Yverdon 33, 56, 220, 294, Weiße Buch, Das 86 99, 229, 249, 253, 286, 295, 306 Weitling, Wilhelm 313 287, 327–329, 337, 339, Welfen 72 Z 350, 366 Welschschweiz 60 Zurzach 247 Welti, Emil 384, 388 Zähringer 72 Zuylen, Belle de 201 Welti, Lydia 357 Zauberformel 459, 462, 463, Zweiter Frieden von Freiburg Westfälischer Frieden 153 465–468 259 Wettstein, Johann Rudolf Zellweger, Gaspard 315 Zwingli, Ulrich 132, 133, 135, 154, 155 Zemp, Josef 387–389 138, 141, 142 Wickham, William 216, 217 Zentrales Aktionskomitee Zwinglianismus Wicky, Nelly 475 418 131, 133 Widmer-Schlumpf, Eveline Zetkin, Clara 376 Zwyssig, Johann Josef Maria 469 Ziegler, Anna 110 317 Wil 149 Zimmern, Katharina von 135