Vlerësimi I Rrezikut Për Odën E Avokatëve Të Kosovës
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Swiss Cooperation Office Kosovo VLERËSIMI I RREZIKUT PËR ODËN E AVOKATËVE TË KOSOVËS Përgatitur nga Joanna Brooks Shtator 2019 VLERËSIMI I RREZIKUT PËR ODËN E AVOKATËVE TË KOSOVËS VLERËSIMI I RREZIKUT PËR ODËN E AVOKATËVE TË KOSOVËS Hartimi dhe publikimi i këtij raporti është zbatuar nga Projekti SAEK II, Zyra e Programit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillim, UNDP, Zyra në Kosovë, falë mbështetjes së Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) në Kosovë. Autor: Joanna Brooks Mohim i përgjegjësisë: Përmbajtja e këtij Raporti nuk paraqet domosdoshmërisht opinionet e UNDP-së dhe as ato të donatorit, SDC-së. 6 VLERËSIMI I RREZIKUT PËR ODËN E AVOKATËVE TË KOSOVËS PËRMBLEDHJE E PËRGJITHSHME aporti paraqet një vlerësim të rreziqeve të korrupsionit për Odën e Avokatëve të Kosovës1 Rdhe përmban rekomandimet për reformim. Qëllimi i këtij raporti është të paraqes një vlerë- sim të përgjitshëm për kapacitetet e sistemit të avokatisë në Kosovë për të promovuar dhe ruajtur integritetin dhe për të luftuar dhe parandaluar korrupsioni, për të identifikuar faktorëve brenda sistemit që do të mund të çonin në ose të rrisnin kërcënimin ndaj këtyre kapaciteteve, dhe të paraqes rekomandimet për masat e kontrollimit të rrezikut. Raporti bazohet në një studim të ligjeve të zbatueshme dhe rregulloreve të Kosovës përkitazi me Odën e Avokatëve të Kosovës (OAK) si dhe një sërë takimesh të mbajtura me përfaqësues të OAK-së dhe instituconeve të tjera si dhe përfaqësuesve të mediave dhe shoqërisë civile. Në fund, janë mbajtur edhe disa takime me grupe të fokusit, me 36 avokatë dhe anëtarë të OAK-së, përfaqësues të pesë nga gjithsejtshtatë degë rajonale. Raporti identifikon shtatë fusha të rrezikut të korrupsionit. Poashtu, përcakton standardet ndër- kombëtare relevante për secilin rrezik të korrupsionit, analizon situatën në Kosovë përkitazi me secilin rrezik dhe jep rekomandime për reformim. Shtatë fushat e rrezikut të korrupsionit janë si vijon: procedurat e emërimit dhe lincencimit të avokatëve; arsimimi i vazhdueshëm ligjor dhe aftësimi/trajnimi, mundësia për praktikë dhe profilizimi; etika dhe kornizat e integritetit; qasja në informata dhe transparenca; procedurat disciplinore dhe sanksionet; dhënia e ndihmës juri- dike falas dhe angazhimi pro bono; dhe, struktura organizative e OAK-së. Në përgjithësi, ligjet dhe aktet nën-ligjore që rregullojnë funksionimin e OAK-së janë adekuate. Megjithatë, ka disa zbraztësira qoftë në ligje dhe rregullore, dhe/ose në zbatimin e tyre, që paraqesin pengesë për arritjen e efektshmërisë. Kjo ka shkaktuar dobësimin e reputacionit të avokatëve në Kosovë si dhe e ka ekspozuar këtë profesion ndaj kritikave. Prandaj, ka nevojë për procedura të përmirësuara të licencimit të avokatëve për të siguruar se vetëm kandidatët më cilësor do të pranohen në OAK. Programi për arsimim të vazhdueshëm ligjor duhet përmirësuar në vazhdimësi për të avansuar edhe më tej profesionalizmin e avokatëve si dhe, duhet të zhvil- lohet një program specifik për profilizimin e avokatëve, për të përmirësuar cilësinë e shërbimeve ndaj klientëve dhe gjykatave. Kodi i Etikës duhet të ndryshohet për të parandaluar pagesat në para të gatshme për avokatët, e që do të përforconte integritetin e avokatëve, do të promovonte transparencën dhe të ulte korrupsionin. Rekomandohet që gjykatësit, prokurorët dhe avokatët të punojnë së bashkë për të përforcuar integritetin e profesioneve juridike dhe gjyqësore si dhe pro- cesin gjyqësor, përmes vendosjes së mekanizmave disiplinorë shtesë. Caktimi ex officio i avoka- tëve duhet të rregullohet në mënyrë edhe më efektive, dhe duhet të përcaktohen mekanizma të qëndrueshëm për standardizimin e tarifave midis OAK-së, Këshillit Prokurorial të Kosovës dhe Këshillit Gjyqësor të Kosovës. OAK-ja inkurajohet që të përpiqet për më shumë transparencë fi- nanciare, duke përfshirë edhe realizimin e audimit të jashtëm vjetor. Rekomandohet poashtu që procedura për monitorimin e ligjshmërisë së akteve të OAK-së të jetë edhe më e detajizuar dhe e rregulluar. Në përgjithësi, OAK-ja inkurajohet që të jetë më aktive në mbrojtjen e interesave të avokatëve dhe të përfshihet në aktivitete përkatëse avokimi dhe lobimi për të përparuar edhe më shumë profesionin e avokatëve në Kosovë. 1 Referencat për Kosovën duhet të kuptohen në kontekst të Rezolutës 1244 (1999) të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara 7 VLERËSIMI I RREZIKUT PËR ODËN E AVOKATËVE TË KOSOVËS Ky vlerësim i rrezikut ka të bëjë me organizimin dhe funksionimin e OAK-së dhe kapacitetet e saj për të promovuar dhe ruajtur integritetin si dhe për të luftuar dhe parandaluar korrupsionin në kuadër të profesionit të avokatëve në Kosovë. Është e rëndësishme të vihet në pah se nëse një sistem politik është i korruptuar dhe nuk ka vullnet për t’u angazhuar në reformë kuptimplotë, përshtatjet e sistemit organizativ të OAK-së nuk do të jenë të mjaftueshme për të eliminuar dhe parandaluar rreziqet e korrupsionit. Është e domosdoshme që të vendosen sisteme të fuqishme, e që janë të pavarura dhe llogaridhënëse, dhe të ekzistojë vullneti politik për t’i mbështetur ato. Gjithashtu duhet të vihet në pah se raporti ka të bëjë me rreziqet e korrupsionit dhe nuk paraqet vlerësimin e pranisë se korrupsionit. 8 VLERËSIMI I RREZIKUT PËR ODËN E AVOKATËVE TË KOSOVËS PËRMBAJTJA 1. HYRJE.....................................................................................................................................................11 1.1. Sfondi dhe vështrim i përgjithshëm.................................................................................................11 1.2. Fushëveprimi i vlerësimit të rrezikut..............................................................................................11 1.3. Korrupsioni në sistemin gjyqësor në Kosovë..................................................................................12 1.4. Vështrim i përgjithshëm i sistemit të avokatëve në Kosovë.........................................................13 2. METODOLOGJIA...............................................................................................................................15 3. VLERËSIMI I RREZIKUT TË KORRUPSIONIT PËR ODËN E AVOKATËVE TË KOSOVËS...........................................................................................................................................18 3.1 Procedurat e emërimit dhe licencimi i avokatëve..........................................................................18 3.2 Arsimi dhe trajnimi i vazhdueshëm ligjor, mundësia e praktikës dhe profilizimi....................23 3.3 Korniza e etikës dhe integritetit.........................................................................................................27 3.4 Qasja në informacion dhe transparenca............................................................................................30 3.5 Procedurat dhe sanksionet disiplinore.............................................................................................32 3.6 Sigurimi i ndihmës juridike falas dhe punës pro bono..................................................................36 3.7 Struktura organizative e Odës së Avokatëve të Kosovës...............................................................41 4. ZYRA E AVOKTATIT SHTETËROR..............................................................................................45 5. PËRMBLEDHJA E REKOMANDIMEVE.......................................................................................46 SHTOJCAT...............................................................................................................................................50 Shtojca I Lista e institucioneve të takuara.....................................................................................50 Shtojca II Bibliografia e burimeve të konsultuara......................................................................51 Shtojca III Pyetësori............................................................................................................................52 9 VLERËSIMI I RREZIKUT PËR ODËN E AVOKATËVE TË KOSOVËS 10 VLERËSIMI I RREZIKUT PËR ODËN E AVOKATËVE TË KOSOVËS 1. HYRJE 1.1 Sfondi dhe vështrim i përgjithshëm 1. Projekti “Përkrahje për Përpjekjet Kundër Korrupsionit në Kosovë” (SAEK II) ka për synim të forcojë transparencën, llogaridhënien dhe integritetin institucional, me përqendrim të veçantë në fuqizimin e qytetarëve dhe qasjen në informata. Në këtë drejtim, projekti ka realizuar vlerë- sime të rrezikut të korrupsionit në sektorët e shëndetësisë, arsimit dhe minierave. Projekti ka kontribuar në rritjen e efikasitetit të mekanizmave disiplinorë gjyqësor dhe prokurorial, përmes përkrahjes së drejtpërdrejtë për Zyrën e Prokurorit Disiplinor. Kjo përkrahje u disenjua në bazë të rekomandimeve të Raportit për Integritetin Gjyqësor në Kosovë të vitit 2014 të Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Drogën dhe Krimin (UNODC)/UNDP, i bërë sipas kërkesës nga UNDP në Kosovë.2 Përveç raportit të UNODC-së, sektori gjyqësor dhe prokurorial ka qenë subjekt i anal- izave dhe vlerësimeve të rrezikut të korrupsionit nga një numër institucionesh, duke përfshirë Këshillin e Evropës (KiE), Institutin Demokratik të Kosovës (KDI), FOL dhe të tjerë. Sidoqoftë, këto raporte nuk janë përqendruar në pjesën e tretë dhe plotësuese të sektorit të drejtësisë, pra në punën e praktikuesve ligjorë, d.m.th. të avokatëve të licencuar nga Oda e Avokatëve për të kryer përfaqësimin ligjor, duke lënë kështu një segment kritik dhe të rëndësishëm të sistemit të dre- jtësisë jashtë çdo analize të korrupsionit