MEHEFIN 2018

Rhif 328

tafod elái Pris 80c Merched Pêl-droed Ysgol Gyfun Garth Llwyddiant yn Eisteddfod yr Urdd Olwg yn ennill Cwpan Cymru

Côr Adran Bro Taf yn fuddugol

John Mann, Cadeirydd Cymdeithas Bêl-droed Ysgolion Cymru yn cyflwyno'r cwpan i dîm

Mae tîm pêl-droed merched dan 15 oed Ysgol Gyfun Garth Olwg wedi sicrhau buddugoliaeth wych yng ngêm derfynol Cwpan Ysgolion Cymru gafodd ei chynnal yng Nghroesoswallt ddydd Sadwrn (12 Mai). Chwaraeodd y tîm yn erbyn Ysgol Bro Myrddin yn y digwyddiad mawreddog yn stadiwm TNS, ac fe lwyddon nhw Efan Arthur ac Ela Mai, Adran Gwaelod y Garth - Deuawd Cerdd guro’r tîm o sir Gaerfyrddin 1-0. Mi fydd Cwpan Cymru nawr yn Dant Bl6 ac Iau cael ei harddangos gyda balchder yng nghampws Ysgol Garth Olwg ym Mhentre’r Eglwys. Mi fachodd y merched eu lle yn y gêm derfynol ar ôl trechu Ysgol Stanwell, Penarth o 4-2 gôl mewn gêm gartref fis diwethaf. Ar ôl misoedd o waith caled a hyfforddi, fe gafon nhw eu gwobrwyo ddydd Sadwrn gyda chyfle i ddisgleirio ar y llwyfan cenedlaethol wrth i’r sgwad o 14 sefyll ysgwydd yn ysgwydd a chanu’r anthem genedlaethol o flaen y camerâu teledu. Parhad ar dudalen 14.

PARTI AR STRYDOEDD PONTY Kai Easter, Ysgol Gyfun Garth Hannah Bartholomew, Ysgol Olwg - Dawns Hip-Hop/Disgo Creigiau - Llefaru Unigol Bl. 3 Mae Menter Iaith Bl 7,8 a 9. a 4 (D) yn gyffrous i ddatgan unwaith eto, ein bod yn symud yr wŷl boblogaidd Gymraeg i ganol Tref , yn bennaf ar y Stryd Fawr. Y brif rheswm dros y newid yma yw i greu gwell cyswllt rhwng busnesau lleol yr ardal a’r cyfoeth mae’r wŷl yn casglu yn flynyddol. Dewch draw tuag at Stryd Fawr, Pontypridd ar Ddydd Sadwrn y 14eg o Orffennaf i fwynhau gwledd o adloniant gan rhai o fandiau fwyaf poblogaidd y sîn pop Cymraeg gydag ambell wyneb cyfarwydd. Yn ogystal â hyn fe gewch gyfle i gymryd rhan mewn gweithdai di-ri ar gael ar gyfer bob oedran o’r babanod lleiaf i’r oedolion hynaf, fe fydd yna gyfle i droi eich llaw tuag at unrhyw sgil posib. Ymysg y perfformiadau diddiwedd a’r gweithdai amrywiol cewch hefyd gyfle i grwydro tu mewn ac allan o’r stondinau unigryw lle bu cyfle i sgwrsio a phrynu nwyddau lleol. Yola Kwok Ysgol Gynradd Charlotte Kwok, Ysgol Gyfun Cofiwch, Dydd Sadwrn y 14eg o Orffennaf – Stryd Fawr Dolau - Unawd Piano Bl. 6 ac iau Y Pant - Unawd Piano Bl. 7-9 Pontypridd, rhwng 11yb a 6yh – ni chewch eich siomi!

www.tafelai.com 2 Tafod Elái Mehefin 2018

Canlyniadau Eisteddfod Ysgol yr Urdd Brycheiniog a Siarter Iaith Maesyfed Ar Fai’r pymthegfed bu’r Criw Cymraeg a’r Criw Cymwynasgar yn rhoi hyfforddiant i rai o ddisgyblion Ysgol Penygawsi ar sut i chwarae gêmau buarth, drwy gyfrwng y Gymraeg. Byddwn yn cydweithio gyda mwy o ysgolion cyfrwng Saesneg lleol yn y dyfodol agos, er mwyn eu helpu i ddatblygu’r defnydd o’r Gymraeg. Dŵr Cymru Ar ddiwedd mis Ebrill, bu disgyblion Blynyddoedd 5 a 6 ar ymweliad â Chanolfan Dŵr Cymru yng Nghilfynydd. Cafodd pawb amser gwych wrth gynnal arbrofion amrywiol yn ogystal ag ymweld â’r ardal trin carthion! Iestyn Gwyn Jones, Daniel Calan Jones, Ysgol Gyfun Ysgol Gyfun Plasmawr, Plasmawr. Dawns Dawns Werin Unigol i Werin Unigol i Fechgyn Bl. 10 a dan Fechgyn Bl. 9 ac iau 25 oed. Blynyddoedd 5 a 6 Ar y degfed o Fai bu PC Lloyd yn trafod peryglon cyffuriau gyda disgyblion Blwyddyn 6. Bydd PC Lloyd yn dychwelyd eto’n fuan i drafod agwedd arall ar gadw’n iach ac yn ddiogel. Hefyd, bu’r nyrs ysgol yn ymweld â Blynyddoedd 5 a 6 er mwyn trafod y newidiadau sy’n digwydd wrth dyfu i fyny. Yna ar Fai’r 18fed daeth ymwelydd o fanc y Adran Bro Taf. Dawns Werin Bl. 7, 8 a 9 Nat West i siarad gyda’r plant am fancio a gofalu ar ôl eu harian. Unawd Piano Bl. 6 ac iau: 1af Yola Kwok Ysgol Gynradd Dolau. Dawns Werin Bl. 4 ac iau: 2il Adran Bro Taf. Llefaru Unigol Bl. 3 a 4 (D): 1af Hannah Bartholomew, Ysgol Gwibdaith y Cyfnod Sylfaen Gynradd Creigiau. Unawd Telyn Bl. 6 ac iau: Aeth plant y Cyfnod Sylfaen, o’r Feithrin hyd 3ydd Erin Fflur Jardine, Ysgol Gynradd at Blwyddyn 2, ar ymweliad â fferm Gwaelod Y Garth. Dawns Stepio Grwp Bl. 6 gymunedol Greenmeadow yng Nghwmbran ac iau: 3ydd Adran Bro Taf. Unawd yn ddiweddar. Cafodd y plant amser wrth eu Chwythbrennau Bl. 6 ac iau: 2il Ana Gwen boddau’n gwylio buwch yn cael ei godro, yn Wigley, Ysgol Gynradd Gwaelod Y Garth. bwydo’r geifr, yn mynd ar reid tractor a Llefaru Unigol Bl. 2 ac iau: 3ydd Nel Chwaraeon threilyr, yn ogystal ag anwesu amrywiaeth o Hannah Jenkins, Ysgol Gynradd Gymraeg Llongyfarchiadau i’r ddau dîm pêl-droed a anifeiliaid fferm. Garth Olwg. Grwp Llefaru Bl. 6 ac iau (D) 2il lwyddodd i gyrraedd rownd gynderfynol Ysgol Gynradd Creigiau. Deuawd Cerdd Twrnamaint pêl-droed yr Urdd yn ddiweddar. Rhieni Newydd Dant Bl. 6 ac iau: 1af Efan Arthur ac Ela Hefyd, ar yr ail ar bymtheg o Fai bu criw o Ar brynhawn Llun y pedwerydd ar ddeg o Fai Mai, Adran Gwaelod y Garth. fechgyn Blynyddoedd 4 a 5 yn chwarae fe ddaeth rhieni newydd i ymweld â ni, cyn Grwp Llefaru (Adran) Bl. 6 ac iau: 2il Adran mewn gŵyl rygbi arbennig ar gyfer ysgolion i’w plant bach ddechrau yn yr ysgol fis Medi. Bro Taf. Unawd Piano Bl. 7-9: 1af Charlotte ardal Pontypridd. Kwok, Ysgol Gyfun Y Pant. Parti Deusain Côr yr Ysgol (Adran) Bl. 9 ac iau: 3ydd Adran Bro Taf. Yn ystod mis Mai bu’r côr yn perfformio fel Côr (Adran) Bl. 9 ac iau 1af Adran Bro Taf. rhan o ddathliad lansiad rhaglen Dawns Hip-Hop/Stryd/Disgo Bl. 7, 8 a 9 1af arweinyddiaeth y Llywodraeth. Cafwyd Kai Easter, Ysgol Gyfun Garth Olwg. perfformiad gwych ganddynt, fel arfer. Dawns Greadigol dan 19 oed: 2il . Dawns Werin Unigol i Fechgyn Bl. Gŵyl Haf 9 ac iau: 1af Iestyn Gwyn Jones, Ysgol Gyfun Ar Fai’r pedwerydd ar bymtheg cynhaliwyd Plasmawr. 3ydd Morus Caradog Jones, Adran Gŵyl Haf dan ofal y Gymdeithas Rieni, ar Bro Taf . Dawns Werin Bl. 7, 8 a 9: 1af gaeau rygbi . Cafwyd prynhawn Adran Bro Taf hwyliog a llwyddiannus. Diolch i bawb a Ymgom Bl. 10 a dan 19 oed: 3ydd Ysgol gyfrannodd at lwyddiant yr ŵyl. Gyfun Garth Olwg. Unawd Offer Taro Bl. 10 a dan 19 oed: 1af Daniel Calan Jones, Ysgol Gyfun Plasmawr. oed: 3ydd Adran Bro Taf. Dawns Stepio Bl. 7 Davies, Ysgol Gyfun Garth Olwg. Gwaith Dawns Stepio Grwp dan 25 oed: 2il Ysgol a dan 25 oed: 3ydd Adran Bro Taf. Creadigol 3D Tecstilau Bl. 3 a 4: 3ydd Catrin Gyfun Plasmawr. Dawns Werin Unigol i Gwaith Creadigol 2D Bl. 10 a dan 19 oed: Pressley,Ysgol Llanhari. Creu Arteffact Bl. Fechgyn Bl. 10 a dan 25 oed: 1af Daniel 3ydd Lauren Holmes, Ysgol Gyfun Garth 10 a dan 19 oed (Unigol/Grwp): 1af Aeronwy Calan Jones, Ysgol Gyfun Plasmawr. 3ydd Olwg. Print Monocrom Bl. 5 a 6: 1af Nia Withers, Ysgol Gyfun Garth Olwg. Osian Meirion Gruffydd, Adran Bro Taf. Powell, Ysgol G. G. G. Llantrisant. Print Cyfansoddi Sgript Wreiddiol Bl. 7, 8 a 9: 2il Detholiad o Ddrama Gerdd Bl. 7 a dan 25 Lliw Bl. 7, 8 a 9: 1af Lowri Williams, Ysgol Elis Rees, Ysgol Llanhari. Cyfansoddi Sgript oed: 1af Adran Bro Taf. Dawns Werin Gyfun Garth Olwg. Gwaith Creadigol 2D Wreiddiol Bl. 10 a dan 19 oed: 2il Mali (Aelwyd/Uwch Adrannau) Bl. 10 a dan 25 Tecstilau Bl. 10 a dan 19 oed: 3ydd Niamh Lloyd, Ysgol Llanhari. Tafod Elái Mehefin 2018 3 Ysgol Gynradd Gymraeg Pryddest i leisiau’n fuddugol Garth Olwg

Tenis Blwyddyn 3 a 4 yn mwynhau Gŵyl tenis yr Urdd yn Mharc Ynys Angharad, Pontypridd.

Terwyn Tomos, arweinydd y seremoni, yn sôn am gefndir y bardd buddugol Tomos O’Connor Llongyfarchiadau Martin Huws o Ffynnon Taf enillodd y Wysg am luniau’r artist Aneurin Jones, a Tomos am redeg ras Gadair yn Eisteddfod Gadeiriol chynnyrch Picasso a Sobor fel sant. 11 milltir dros y Llandudoch gafodd ei chynnal yn neuadd Pryddest i leisiau oedd gwaith Sobor fel penwythnos a'i goffa’r . Arweinydd y seremoni sant. ‘Deialog yw hon rhwng tad a merch gwblhau mewn 2:30. oedd Terwyn Tomos. Y gofynion oedd ac mae hi wedi mynd i “ddinas ddiedifar” Gwych! cerdd neu gasgliad o gerddi caeth neu Llundain am waith cyn wynebu rydd hyd at 100 o linellau ar y testun problemau. ‘Lleisiau’ neu ‘Darluniau’. ‘Mae hwn yn fardd synhwyrus a thyner, Pêl-droed Dywedodd y beirniad, y Prifardd Osian ei ddelweddau’n gryf. Yn sicr, mae’n Llongyfarhiadau i dîm pêl-droed y Rhys Jones, Caerdydd, fod naw ymgais a gryno ac yn farddonol tu hwnt. Er bod merched am ddod yn 2il yn rownd derfynol phob un yn y mesurau rhydd. Roedd pedwar ar y brig, hwn yw’r un sy fwya yr Urdd yn Aberystwyth. pedwar ar y brig, meddai, gwaith Clywch cyson ei grefft, y safon yn cael ei chynnal am symud swyddfa bost Blaenwaun i drwyddi draw.’ Amgueddfa Werin Cymru, cerdd Cwm Gwaith Elgan Jones yw’r gadair er cof am Reggie Smart o gymdogaeth Tegryn a Bwlch-y-groes enillodd hi deirgwaith. Derbyniodd Martin hefyd £75 a chyfrol o waith Reggie Smart, O’r Taf i’r Teifi. Y llywydd anrhydeddus oedd Colin James, Dorchester, gynt o Heol Dewi, Llandudoch.

Dyma gerdd ola’r bryddest i leisiau:

Y ferch Dona Direidi Diolch i Dona am ddod i’r ysgol i ddathlu Pellhau y maen nhw, penblwydd Joshua Tingle. Celf a chrefft y tonnau’n taranu i mewn i ogof. Noson wobrwyo Celf a Chrefft yr Urdd. Llongyfarchiadau i chi gyd! Yn araf cerddaf ar y ffin rhwng y môr a’r tywod, Blwyddyn 6 y cymylau fel ‘se artist Mwynheuodd disgyblion Blwyddyn 6 wedi taflu paent ar gynfas. Soffia, Jessica, Grace, Harriet, Evan D & Harri P sgwrsio gyda’r dysgwyr o Gwrando’n astud: fi oedd hwn, flwyddyn 1 ar gwrs Cymraeg yn y cri unig rhegen yr ŷd Ganolfan Gydol Oes ddoe. Ardderchog. a frathai fore o wanwyn.

Arnofia rhywbeth tuag ataf, gwynt fel lliw ewinedd, potel gafodd ei phrynu mewn siop â ffenest fel gwên Eisteddfod yr Urdd ddiddannedd. Pob hwyl i bawb sy’n cystadlu yn Eisteddfod yr Urdd. Diolch i’r holl staff Na, fydd y tonnau hyn sydd wedi bod yn brysur yn hyfforddi’r ddim yn ‘y nhynnu i lawr. plant. 4 Tafod Elái Mehefin 2018 GILFACH Clwb Rygbi Pentyrch

GOCH Llongyfarchiadau mawr i John Berry o Heol Penuel am gipio Tlws Malcolm Gohebydd Lleol: Thomas yng Nghinio Dathlu blynyddol Clybiau Rygbi Caerdydd a’r Cyffiniau. Dyfernir y Cwpan bob blwyddyn i un CLWB RYGBI person yn y dalgylch i gydnabod cyfraniad Pencampwyr yr ail Gynghrair Dwyrain arbennig i rygbi yn ei filltir sgwâr. Dyna Canolog. oedd uchafbwynt noson arbennig o ddathlu Gêm olaf y tymor gwnaeth y bechgyn i Glwb Pentyrch yn y cinio yng Ngwesty’r sicrhau’r bencampwriaeth gyda Angel. Enillodd y tim 1 af y Cwpan yn eu Cambrian yn ail agos iawn gyda 89 o dosbarth nhw, ac felly hefyd - yn rhyfeddol bwyntiau i Gilfach ac 88 i Cambrian. - yr ail dîm a ffurfiwyd yr Hâf diwetha gan Ond Cambrian oedd yn fuddugol yn griw o gyn-chwarewyr llai nag ifanc i gael rownd derfynol y Mid District Bowl ar tipyn bach o sbort a chadw’n heini ond a Heol Sardis gyda Gilfach yn ail y tro aeth yn y diwedd drwy’r tymor heb golli hwn. Llongyfarchiadau gwresog i’r ddau dîm a phob lwc tymor nesaf. gêm a choroni’r cyfan drwy gipio Cwpan John Berry yn codi Tlws Malcolm Ron Locock yn y rownd derfynol ar Barc Thomas yn y cinio yng Ngwesty’r Angel yr Arfau. Tymor cofiadwy i’r Clwb.

Hywel Williams - y capten - yn codi Tlws Ron Locock ar TAIR CAIS I GYMRAES ôl ennill ar Barc yr Llongyfarchiadau mawr i Esmay Walters Arfau sy’n aelod o’r tîm dan 8 o’r Academi Dance Crazy. Mae Esmay a’r tîm wedi bod yn cystadlu’n frwdfrydig yn ystod yr wythnosau diwethaf gyda’u dawns Lladin yn seiliedig ar y Sioe Gerdd Matilda. Cawson nhw ail le yn Stoke on Trent, 3ydd ym Merthyr ac wedyn nôl i Stoke on Trent ar gyfer Pencampwriaethau Prydain ac yno daethant yn gyntaf. Ei chwaer Verity oedd mascot iddynt. Bu Esmay a Verity yn brysur gydag Academi LMT ar gyfer cerddoriaeth a chelfyddydau perfformio hefyd. Buodd sioe yn Theatr y Savoy gyda sêr y Sioeau Cerdd ac Opera Cymru - Amy Bridges, Tom Vincent a Mark Llewellyn Evans gyda pherfformiadau o’r Sioeau Gerdd - The Greatest Showman, Les Miserables, West Side Story a We Will Rock you. Roedd y lle yn llawn ar gyfer y ddau berfformiad. Tafod Elái Mehefin 2018 5

Llongyfarchiadau PENTYRCH Llongyfarchiadau i Gwyneth Lewis ar LLANILLTUD ddod yn fam-gu unwaith eto wedi i Sara Gohebydd Lleol: ac Aled sydd erbyn hyn yn byw yn FAERDREF

Creigiau gael merch fach, chwaer i Elis a Steffan. Dymunwn yn dda iddynt fel Gohebydd Lleol: Cerddwraig o fri teulu bach. Roedd mis Mai yn fis annog pobl i gerdded a phwy gwell i drafod hynny Clwb y Dwrlyn: noson yng nghwmni Codwyd cannoedd o bunnoedd i’r elusen nag Eirlys Davies, Lôn y Fro gynt. Lyn a Dylan Ebenezer Arenau Cymru wrth i 50 o bobl ymuno Cafodd Eirlys ei chyfweld ar y Post â'r Daith Dros Fywyd ym Mhentre’r Cynta gan ei bod yn cerdded y Garth Eglwys ddydd Sul y 20fed o Fai. Fe nifer o weithiau’r wythnos gyda’i ddechreuodd a gorffennodd y daith yn ffrindie a hynny ers rhyw ddeg mlynedd. Neuadd y Plwyf, Pentre’r Eglwys ar fore Soniodd am fanteision cerdded gan braf iawn. gynnig ambell gyngor i annog eraill i wneud yr un peth. Ni ddatgelwyd union oedran Eirlys ond â hithau yn ei hwythdegau mae’n esiampl wych i ni gyd!

Daeth tymor sesiynau ffurfiol Clwb y Dwrlyn am 2017/18 i ben nos Iau'r 17eg o Fai yng Nghlwb Rygbi Pentyrch. Ac am noson a gafwyd, a hynny yng nghwmni tad a mab – sef Lyn a Dylan Ebenezer. Ar y 12fed o Fai cynhaliwyd Gŵyl Roedd gwên un, a bwrlwm heintus y Lyfrau Plant Pontypridd cyntaf yn llall, yn bartneriaeth berffaith, ac ‘roedd Amgueddfa Pontypridd. Gŵyl i’r holl boddhad y gynulleidfa niferus yn cael ei deulu er mwyn dathlu pob math o lyfrau, gydnabod wrth i sŵn y chwerthin mynd ysbrydoli awduron newydd a mwynhau yn uwch, ac yn hirach, yn dilyn o un darllen, ysgrifennu ac adrodd storiâu. Penblwydd Hapus stori i’r llall. Roedd yna stondinau a gweithdai. Un o’r Mae Penri, y golygydd, wedi dathlu Y mab yn holi a’r tad yn ymateb. uchafbwyntiau oedd gweithdy efo’r cartwnydd ar awdur Huw Aaron. Roedd penblwydd arbennig yn ddiweddar. Y mab yn procio, a’r tad yn ei elfen yn Llongyfarchiadau a phob dymuniad da Cydlynydd Gŵyl Llyfrau Plant ail-fyw troeon trwstan ei ymweliadau ag Pontypridd, Jeff iddo. Eisteddfodau’r gorffennol, cyn ac yn Baxter, wrth ei fodd ystod ei oes fel newyddiadurwr. ar sut aeth y Cydymdeimlo Y mab yn gwrando, a’r tad yn seiadau digwyddiad. Trist yw gorfod cofnodi marwolaeth â Caradog Pritchard, Rhydwen Dwedodd ar y dydd Glenys Roberts, cyn bost feistr Pentyrch, Williams, Cynan, Wil Sam, Pete “Fe ddaeth dros 500 ym mis Ebrill. Estynnwn ein Goginan, Eirwyn Pontshan, Cayo Evans, o bobl i’r diwrnod a cydymdeimlad dwys i Dai ei gŵr a Marc Gerry Adams, Dewi Pws a llu o rai gwnaethon nhw a Kate a’u teuluoedd. Roedd yr Eglwys eraill. helpu creu diwrnod dan ei sang ar gyfer ei gwasanaeth Y tad yn tawelu, a’r mab yn tystio’n ffantastig a gwnaeth angladdol a hynny yn arwydd o’r parch gegrwth i dalp o chwedloniaeth unigryw pawb fwynhau. Mae mawr a oedd i Glen yn y pentre. ein gwlad. wedi bod yn ddigwyddiad teuluol Diolch i’r “Doc bach” a’i fab am fod Gorsedd y Beirdd gwych, diolch i'r holl wedi cael rhannu a blasu peth o rin y wirfoddolwyr, Enillodd Don Llewellyn sawl BAFTA gorffennol a’r presennol yn eu cwmni, deiliaid stondinau ac am ei waith gyda HTV ond eleni caiff ei ac anogwn y tad i anelu at gyhoeddi ei i bawb a fynychodd.” anrhydeddu gyda’r wisg werdd gan 100fed llyfr [mae eisoes ar 97!] yn fuan. Fe ddwedodd y Orsedd y Beirdd am ei gyfraniad i’w Bydd tipyn o waith dal i fyny gan y trefnwyr fydd yr ŵyl gymuned. Mae’n lladmerydd dros y mab! yn cael ei gynnal eto Gymraeg yn lleol ac yn arbenigwr ar Noson i’w chofio, ac yng ngeiriau un o yn 2019. dafodiaith y Wenhwyseg yn ogystal ag gyfeillion Lyn ei hun – noson “hyfryd hanes yr ardal. Don fu’n gyfrifol am iawn”! “The Garth Domain” ac ymddangosodd Diolch am gydweithrediad parod Clwb cyfrol rhif 61 ym mis Mawrth. Tipyn o Rygbi Pentyrch i’n galluogi i gynnal ein gamp! Bu yn gapten a llywydd y clwb cyfarfodydd misol yn lolfa’r Clwb. rygbi ym Mhentyrch ac hefyd fe Cofiwch fod dau ddigwyddiad o hyd arweiniodd yr ymgyrch i godi Neuadd y i’w cynnal cyn diwedd y tymor, sef y Pentre sydd yn adnodd gwerthfawr i’r “Penwythnos yn Aberystwyth” [Mehefin ardal. Estynnwn ein llongyfarchiadau 8 - 10], a “Thaith i Went - dan arweiniad gwresog iddo ar dderbyn yr anrhydedd Frank Olding” ar ddydd Sadwrn y 7fed o haeddiannol yma gan Orsedd y Beirdd. Orffennaf.

6 Tafod Elái Mehefin 2018 3

Posau LLANTRISANT Bach GROESFAEN MEISGYN

Gohebydd y Mis: Margaret White

Noson y Dysgwyr Cynhaliwyd noson i’r dysgwyr gan Gymdeithas Gymraeg Llantrisant ar Fai 10fed yng Nghapel y Tabernacl, . Parsel Annisgwyl! Cyflwynwyd y noson gan Beti Treharne a Cyrhaeddodd parsel annisgwyl i dŷ’r cyn Gweithgareddau rhif a siâp i’r chafwyd noson ddifyr iawn. Cafwyd tair asgellwr rygbi rhyngwladol, Keri Jones, yn ysgol a’r cartref cân wedi’u cyflwyno gan Gôr yr Einion ddiweddar. Ynddo, roedd cap Y Llewod a Casgliad gwerthfawr o weithgareddau a dan arweiniad Sian Griffiths ac yn cyfeilio gyflwynwyd i Keri hanner can mlynedd ar phosau mathemateg i blant rhwng 6 ac 11 roedd Sian Elin. ôl iddo deithio fel aelod o’r garfan i Dde oed yw Posau Bach / Mini Puzzles gan yr Yna cafwyd perfformiad gan Gôr y Affrica yn 1968. awdur a’r mathemategydd, Gareth Ffowc Dysgwyr o ardal Porthcawl dan arweiniad Oherwydd anaf yn un o’r gemau rhanbarthol chafodd Keri mo’i ddewis ar Roberts a’r darlithydd Helen Elis Jones. Anne Brown. Canon nhw fedli o ganeuon gyfer yr un o’r gemau prawf ond yn dilyn Dyma gyfrol ddwyieithog y gellir ei Cymreig ac fe ymunodd y gynulleidfa gyda nhw mewn rhai o’r caneuon. Maen nhw’n penderfyniad gan bwyllgor y Llewod yn llungopïo a’i defnyddio yn yr ysgol neu yn ddiweddar penderfynwyd cyflwyno capiau y cartref. Mae’r gweithgareddau hwyliog cystadlu yn yr Eisteddfod Genedlaethol eleni yn Adran y Dysgwyr. Pob lwc! Maen i bawb oedd wedi teithio gyda charfan y yn gyfle i blant arbrofi gyda syniadau nhw hefyd wedi perfformio ar raglen Llewod. Felly dyma gap Llew rhif 467 yn mathemategol newydd. deledu i ddysgwyr. Da iawn wir! cyrraedd Tonysguboriau. Mae Gareth Ffowc Roberts yn gosod Y grŵp Ukulele, sydd yn cwrdd yng Llongyfarchiadau gwresog iawn iddo! heriau mathemategol i blant ar Twitter bob Nghanolfan Gartholwg o dan gyfarwyddyd dydd Gwener yn Gymraeg ac yn Saesneg Mr Dafydd Roberts oedd y nesaf i’n Gêm glos gan ddefnyddio’r hashnod #posbach. Mae’r diddanu. Cawsom glywed mwy o alawon Llongyfarchiadau mawr i dîm rygbi dan 14 posau wedi profi’n boblogaidd iawn ac adnabyddus Cymru ac ymunodd llawer o’r Llanilltud Faerdre ar ennill y gêm yn erbyn wrth gyhoeddi’r gyfrol hon y nod yw gynulleidfa i ganu mewn ambell i gân. Mae Llanishen ddydd Sadwrn 19eg. Roedd cynorthwyo athrawon a rhieni i godi hyder croeso i unrhywun ymuno â’r grŵp. Tom yn chwarae yn nhîm Llanilltud Byddan nhw’n perfformio yng Ngŵyl Faerdre a chafodd mam-gu a thad-cu plant a magu eu mwynhad mewn Forest Hills, Tonysguboriau sef Keri ac mathemateg. Ffilifest yng Nghaerffili, parti Ponti a gŵyl newydd yng Nghasnewydd ym mis Medi Andrea brynhawn difyr iawn yn gwylio’r Dywedodd Gareth, “Mae pawb o bob oed gêm ym Mharc yr Arfau. “Gêm glos yn hoffi’r her o wneud posau. Yn eleni. Diolchodd John Thomas i bawb am eu iawn,” yn ôl Keri. ddiddorol ac yn ddefnyddiol mae’r posau cyfraniadau yn ystod y noson. Cafwyd yn y llyfr hwn yn annog plant i chwilio am paned a chlonc yn y Ganolfan i ddod â Anrhydeddu Carole batrymau mewn rhif a siâp – yr union beth noson arbennig i Estynnwn ein llongyfarchiadau gwresog i i ddenu eu diddordeb.” ben. Carole Willis, Ffordd Llantrisant, Y Groes Fe gyhoeddir y gweithgareddau hyn gyda -faen, a gaiff ei derbyn yn aelod o’r chymorth nawdd Ymddiriedolaeth Rayne Rygbi Llantrisant Orsedd yn Eisteddfod Genedlaethol wedi cyfnod o weithio gydag Ysgol Fe fu Sioned Harris, Caerdydd ym mis Awst a hynny ar sail ei Merllyn, Bagillt a gyda chymorth athrawon un o sêr tîm rygbi chyfraniad gwerthfawr yn hyrwyddo’r iaith a’r diwylliant Cymraeg yn lleol. Wedi dan hyfforddiant o Ysgol Addysg Prifysgol menywod Cymru iddi ddysgu Cymraeg, ac yna graddio yn yr Bangor. yng nghlwb Rygbi Llantrisant yn ystod iaith, treuliodd ddegawdau’n cydweithio Fel un sy’n defnyddio’r posau ar Twitter gydag eraill mewn ystod eang o grwpiau a yn aml, dywedodd Catrin Gwilym, mis Mai, yn helpu i hyfforddi’r plant sefydliadau – gan gynnwys Côr Godre’r Pennaeth Ysgol Gwaun Gynfi, Deiniolen, dan wyth. Mae’n siŵr bod y plant wedi Garth, Cyngor Cymuned Pontyclun ac fel “Mae’r gweithgareddau yn ffordd wych o dysgu llawer o sgiliau newydd, a falle bod aelod o gorff Llywodraethwyr Ysgol gael y plant i feddwl yn greadigol ac yn yr hyfforddwyr wedi dysgu ambell i beth Gynradd Gymunedol Gymraeg Llantrisant; fathemategol.” hefyd. hi yw Cadeirydd cyfredol y corff hwnnw. Yn un o brif gyhoeddwyr addysgol Yn ogystal yn hwyrach yn y mis bu cyn Bu hefyd yn gweithio’n agos dros Cymru gyda dros 550 o deitlau, mae gefnwr Cymru, Justin Thomas, yn flynyddoedd lawer gyda mudiadau iaith Atebol yn gwmni sy’n arbenigo mewn cyflwyno gwobrau i dimau plant y clwb megis Urdd Gobaith Cymru a’r Mudiad cyhoeddi deunyddiau addysgol gan rygbi. Meithrin. Cofiwch fynd draw i’r seremoni i’w chefnogi wrth iddi dderbyn yr gynnwys deunyddiau print, gemau, apiau a anrhydedd cwbl haeddiannol hwn. gwefannau. Mae Helen Elis Jones yn ddarlithydd profiadol yn yr Ysgol Addysg ym Noson Merched y Wawr Tonysguboriau Manylion yr Awduron Hyfryd iawn oedd cynnig y llawr i un o Mhrifysgol Bangor, gan arbenigo mewn Mae Gareth Ffowc Roberts yn aelodau’r gangen yng nghyfarfod mis Mai. fathemategydd, yn awdur ac yn Athro addysgu mathemateg mewn ysgolion Cawson ni noson ddifyr iawn yng Emeritws mewn Addysg ym Mhrifysgol cynradd. Cyn cael ei phenodi’n nghwmni’r arlunydd Gail Kennard. Bangor. Yn hanu o Dreffynnon, Sir y Fflint ddarlithydd, bu’n athrawes plant Trafododd Gail yr holl ddylanwadau fu cafodd ei addysg yn y dref honno cyn Blynyddoedd Cynnar a Chyfnod arni hi – ei hathro Celf yn yr ysgol, graddio mewn Mathemateg yn Rhydychen Allweddol 1. darlithwyr Coleg a chydweithwyr yn y ac ennill doethuriaeth gan Brifysgol Mae Posau Bach/Mini Puzzles ar gael yn Coleg. Ond y peth hyfrytaf oedd yr Nottingham. Mae wedi cyfrannu’n helaeth eich siop lyfrau leol neu’n uniongyrchol arddangosfa wych o’i gwaith a welon ni ar at boblogeiddio mathemateg mewn wrth y cyhoeddwyr, Atebol: y noson. Rydyn ni’n lwcus iawn fel cangen i gael arlunydd talentog yn ein plith. erthyglau a llyfrau ac ar y cyfryngau. www.atebol.com / 01970 832172

Tafod Elái Mehefin 2018 7 Anerchiad a PONTYPRIDD draddodwyd yn angladd

Gohebydd Lleol: Gwyn Griffiths

Mae llu o eiriau wedi llenwi ‘mhen i er pan glywais i fod Gwyn wedi’n gadael Merched y Wawr ni. Geiriau sy’n crynhoi fy nheimladau a Llongyfarchiadau i’r gangen ar ennill gwobr am raglen arbennig yn yr ŵyl ym ‘nghof amdano. Mae’r rhan fwyaf Machynlleth. Diolch arbennig i Cerys am ohonyn nhw yn digwydd dechrau efo’r greu llyfr lloffion gwych ar llythyren C: weithgareddau’r gangen. Arddangoswyd Cyfaill, ers hanner canrif, o’r y llyfrau yn y llyfrgell genedlaethol dyddiau pan oedd Gwyn yn ddechrau Mai ond bellach maen nhw nôl newyddiarurwr efo’r Cymro, ac yn byw gyda’r canghennau. Mae’n werth ei ger Croesoswallt; Gwen a minnau yn weld. Mynnwch gip! athrawon yn Ysgol Morgan Llwyd, Yn 2013 anrhydeddwyd Gwyn Griffiths Bydd ein cyfarfod nesaf ar Fehefin Wrecsam; Gina yn stiwdant yn Ngholeg gan gymrodyr tyfwyr a gwerthwyr winwns 16eg yn Y Fenni. Taith o amgylch y dref Cartrefle ac wedyn yn athrawes mewn (Shoni Winwns) ardal Rosko (Roscoff), gyda Dr Elin Jones ac wedyn te Pnawn ysgolion cynradd yn ardal Wrecsam. Llydaw am ei lyfrau ar y Shonis. yn yr Angel. Bach o steil! Estynnwyd ac atgyfnerthwyd ein Mis Gorffennaf, y 12 fed byddwn yn cerdded yn ardal Llanwynno ac yn cyfeillgarwch pan symudon ni i’r ardal Chwarae swpera yn y Brynffynnon. Os hoffech hon lle yr oedd Gwyn a Gwen wedi chi ymuno gyda ni, cysylltwch gydag un ymgartrefu eisoes. (Er Cof am Gwyn Griffiths) o’r aelodau. Croeso i bawb! Cymrawd, Comiwnydd, Cyd- ymgyrchydd dros gyfiawnder Cors Caron. Dagrau'n cronni'n Y Clwb Llyfrau cymdeithasol a Heddwch ac yn erbyn ddi-oed yw ei dyfroedd hi. Mis Mehefin – nos Fawrth 19eg yng Apartheid. Ond â'r adar i oedi'u Nghlwb y Bont. Clasur Cymraeg o’r 20 Cynhyrchiol. Awdur cynifer o fed ganrif. lyfrau, ysgrifau ac erthyglau sy’n cyfuno miwsig hardd. Ym Maes y Coed Mis Gorffennaf – ‘Eleanor Olifant is adnabyddiaeth a gweledigaeth o’n hanes completely fine’ gan Gail Honeyman. ni leisir chwarae glasoed fel cenedl a’n cysylltiadau efo’n yn filwyr hy' fel erioed. cefndryd Celtaidd yn Llydaw yn ogystal. Newyddion da Cwmnïaeth, Cyfeddach, Cwrw. Croeso mawr i Osian, mab bach i Yn Rosko nid yw'r Sioni'n Angharad Spencer a Cai Hywel, Roedd Gwyn yn gwmnïwr heb ei ail fel galw i win gael ei weini Trehopcyn. y gall cynifer ohonom ni dystio. ers i'r llais fud-groesi'r lli. Hefyd, llongyfarchiadau i Bridie Yn ddiweddar byddai Gwyn a fi yn (Morris gynt) ac Ashley ar enedigaeth eu diwallu ein syched efo te a choffi yn y Ar donnau mae geiriau Gwyn mab, Dylan Aron. Pob hwyl i’r ddau Miwni ond roedd y seiadau yr un mor dan y mast yn ymestyn Gymro bach newydd! Mae’n siwr fod ddiddan. Mi alwais yn y Miwni am i'w dir e, Llydaw'r ewyn. pawb wrth eu bodd. banad echdoe a theimlo’ n unig iawn Llongyfarchiadau i Delyth Blainey Cariad. Cariad Gwyn at ei deulu a Aneirin Karadog sy’n dathlu penblwydd arbennig y mis chariad ei deulu at Gwyn. Dyna sylfaen yma. Gobeithio cei di ddiwrnod i’r ei bersonoliaeth radlon, ei gymdeithasu brenin go iawn. Englyn gan Gwyn hwyliog, ei ddyneiddiaeth a’i gyfraniad A rhag i ni anghofio Mr Blainey, fe gwerthfawr i’n llên a’n diwylliant. gafodd e brofiad a hanner yng Mae’r tri englyn hyn a gyfansoddodd Nghystadleuaeth Snwcer y Byd hefyd. Mi orffennaf hyn o deyrnged Gwyn ar enedigaeth Elen, ein merch Proffesiynol i’r carn Gareth! Taw piau annigonol efo geiriau Prosser Rhys; hynaf, yn drysor teuluol. hi! Cardi arall a bardd yr oedd gan Gwyn Rwy’n siwr i ni gyd hefyd gael ein feddwl mawr ohono; geiriau sy’n I Gareth a Gina ar enedigaeth Elen swyno gan ganu Ysgol Gynradd fynegiant o argyhoeddiadau dyfnaf Gymraeg Llwyncelyn ar ‘Songs of Gwyn Griffiths: Dotiwn, fel ceidwaid ati – a mynnwn Praise’ yn ddiweddar. Cystadleuaeth Ond – glynu’n glos yw 'nhynged Roi pob mwyniant iddi; “Young Choir of The Year 2018 ”. Mae Elen wedi’i geni Llongyfarchiadau gwresog iddyn nhw Wrth Gymru fel y mae, gyd, y disgyblion ac Elin a Gavin, ar A dewis er eu blynged, A Gina’n ei hwian hi. ddod i’r brig. Braf clywed y côr yn canu Arddel ei gwarth a’i gwae. nerth eu pennau’n Gymraeg a’r cyfan yn Bydd Cymru byth, waeth beth fo’i rhawd Geneth fodlon, ddi-gwyno – a seren cael ei recordio yng nghanolfan Pontio Yn mer fy esgyrn i a’m cnawd. Fechan, siriol, gryno, ym Mangor. Cwbwl haeddiannol yn ôl Gareth Miles I’r gwladgarwyr di-wyro beirniaid y rhaglen ac yn bendant yn ôl Mai 17, 2018 Eilun a braint, lonna’i bro. pawb ym Mhontypridd. Perfformiad hudolus. Uffern yw’r brwydro diffaith – y twrw, Helynt torri cyfraith, Cydymdeimlo Ond i Elen, daw eilwaith, Yn drist iawn, bu farw Gwyn Griffiths, at Gwen, Eleri, Gildas, Ffion a Trystan a’u teuluoedd. Talwyd teyrngedau Yr hawl i ddefnyddio’r iaith. ddiwedd mis Ebrill. Un o gymeriadau yr ardal. Bydd colled ar ei hyfryd iddo gan nifer o’i gyfeillion. Gwyn Griffiths ôl. Danfonwn ein cydymdeimlad diffuant Rhagfyr 1967. 8 Tafod Elái Mehefin 2018 Rhys, , merch Heulyn a Catrin. ymuno yn y canu, neu dewch ag offeryn EFAIL ISAF Bu’r criw’n ffilmio ar lan y môr ym Mae acwstig, neu dewch i wrando a Ogwr ac yn cyflwyno’r neges yn y mwynhau’r gerddoriaeth . . . a dewch yn Gohebydd Lleol: Senedd yng Nghaerdydd. Cyflwynwyd y gynnar os hoffech sicrhau sedd! Mae’r Loreen Williams neges eto ar lwyfan Eisteddfod yr Urdd, cyfan am ddim, yn gwbl anffurfiol, ac Brycheiniog a Maesyfed, brynhawn mae mwy o fanylion ar dudalen Mercher Mai 30ain. Facebook: www.facebook.com/ Llongyfarchiadau SesiwnEfailisaf Llongyfarchiadau gwresog i Ann Rees, Côr yr Einion yn cofio Gwyn Penywaun ar ddathlu pen-blwydd Gyda thristwch rhaid cofnodi ein bod Y TABERNACL arbennig iawn yn ystod mis Mai. Mae’n wedi colli un o aelodau Côr yr Einion. Bu Genedigaeth braf gallu dweud ei bod yn gwella’n farw Gwyn Griffiths ar Ebrill 29ain. Llongyfarchiadau gwresog i Manon a raddol ar ôl derbyn triniaeth ar ei phen- Cynhaliwyd Gwasanaeth Coffa i Gwyn Geraint Huws ar enedigaeth efeilliaid, glin ddechrau’r mis. yn Y Tabernacl ddydd Iau, mai 17eg. Ffion a Nia. Mae Mam-gu a Thad-cu, Roedd y gwasanaeth dan ofal Geraint Rhiannon a Gareth Humphreys wrth eu Nofelydd o fri Rees a thalwyd teyrngedau pwrpasol i boddau gyda’r ddwy fach ac mae Wncwl Llongyfarchiadau i David John ar Gwyn gan Robin Gwyndaf a Cyril Jones. Aled wedi gwirioni’n lân. gyhoeddi nofel arbennig arall. Mae “Star Darllenwyd cerdd goffa iddo gan Aneurin of the North” wedi derbyn adolygiadau Karadog. Daeth nifer o aelodau Côr yr Cymorth Cristnogol gwych yn barod ac mae’r nofel gyffrous Einion ynghyd i dalu teyrnged i Gwyn Yn ystod y mis bu “byddin y bagiau hon wedi ysgubo drwy’r Amerig yn drwy ganu un o’i hoff ganeuon. Dymuna coch” o amgylch y drysau yn y pentref ogystal â nifer o wledydd Ewrop. aelodau’r Côr gydymdeimlo yn ddiffuant yn casglu at Cymorth Cristnogol. Cafwyd Lleolwyd y nofel yn yr Amerig a Gogledd â Gwen a’r teulu i gyd yn eu colled a’u ymateb da iawn a chasglwyd £1600. Corea. Bu David yn sgwrsio ar raglen galar. Cynhaliwyd gwasanaeth arbennig yn Y radio Shân Cothi rhyw ddeuddydd cyn Tabernacl o dan arweiniad John cyhoeddi’r nofel. Noson y Dysgwyr Llewelyn Thomas, fore Sul, Mai 13eg. Roedd David wedi bod ar daith i Nos Iau, Mai 10fed trefnwyd noson i’r Croesawyd Cynan Llwyd, sydd yn Ogledd Corea ac wedi gweld potensial i dysgwyr yn Y Tabernacl gan bwyllgor gweithio i’r elusen, i’r Oedfa a chafwyd leoli ei nofel gyffrous yno. Soniodd wrth Cymdeithas Gymraeg Llantrisant. anerchiad pwrpasol iawn ganddo. Mae’r Shân am reolau llym y wlad. Doedd dim Agorwyd y noson gan Gôr yr Einion yn arian a gasglwyd eleni yn mynd i Haiti hawl i sgwrsio â’r bobl na thynnu lluniau, canu rhyw dair cân. Daeth Côr o lle trawyd yr ynys â chorwyntoedd a ond roedd yn amhosibl cuddio popeth o Ddysgwyr o Borthcawl wedyn i stormydd a chwalodd y cartrefi i gyd a lygaid yr ymwelydd a bu David yn dyst i ddiddanu’r gynulleidfa. Dyma’r trydydd difetha pob dim. Cymaint fu dylanwad dlodi’r wlad a’r ofn yn llygaid rhai o’r tro i’r Côr brwdfrydig yma ddod i Noson neges Cynan Llwyd ar blant Dosbarth 3 trigolion. y dysgwyr y Gymdeithas Gymraeg, ac yr Ysgol Sul nes iddynt baratoi teisennau Mab Huw a Carol John, Heol Iscoed yw mae’n bleser eu croesawu bob tro. Pob i’w gwerthu ar ôl yr Oedfa'r Sul canlynol David ac mae’n gyn-ddisgybl yn Ysgol dymuniad da iddynt yn y gystadleuaeth a chodi £115 i goffrau Cymorth Gynradd Garth Olwg ac Ysgol Gyfun yn yr Eisteddfod Genedlaethol ym mis Cristnogol. Llongyfarchiadau i chi, blant Llanhari. Llongyfarchiadau gwresog i ti, Awst. Daeth rhan gyntaf y noson i ben Dosbarth 3. David. Rydym yn falch iawn ohonot yn yr gyda’r Grŵp Iwcaleili lleol yn perfformio Efail Isaf. Ar nodyn personol hoffwn o dan arweiniad Dafydd Roberts a’r ddiolch o galon i David am y copi o’r gynulleidfa yn ymuno i forio canu y nofel a oedd wedi ei arwyddo ganddo a caneuon poblogaidd. Lawr a ni wedyn i’r dderbyniais. Anrheg i’w thrysori! ganolfan i gael paned a chyfle i sgwrsio gyda’r dysgwyr. Diolch i Beti Treharne Pencampwr Chwaraeon am drefnu’r noson. Llongyfarchiadau i Steffan Emanuel, Heol y Parc a oedd yn aelod o dîm pêl- Dona Direidi ym Mharc y Pentre’ droed Llanilltud Faerdref a enillodd Tybed faint ohonoch chi welodd “Dona Gwpan Taf Elái a Chwm Rhymni dan 12 Direidi” yn chwarae yn y Parc? oed, drwy guro Clwb Pontyclun o 6 gôl i Oes llun gan rywun ar gyfer y rhifyn 4. Ddydd Sadwrn, mai 19eg daeth nesaf? llwyddiant pellach i’r tîm wrth iddynt Merched y Tabernacl ddod i frig Cynghrair Taf Elái a Rhymni. Sesiwn Efail Isaf Ymgasglodd nifer dda o aelodau Nid yn unig mae Steffan yn disgleirio Mae tafarn y Carpenters yn Efail Isaf yn Merched y Tabernacl yng Nghanolfan wrth chwarae pêl-droed ond ar Fai 20fed ran o draddodiad cerddorol cyfoethog Arddio Caerffili fore Iau, Mai 10fed. roedd Steffan a rhai o’i ffrindiau o Garth Morgannwg – er enghraifft, yno y ganed Cawsom gyfle i sgwrsio dros baned yn y Olwg yn aelodau o garfan dan 12 oed Tîm y telynor a’r cyfansoddwr Tom Bryant caffi cyn crwydro’n hamddenol ymhlith Rygbi Cylch Pontypridd a enillodd (1882 – 1946). Mae ‘na griw yn cyfarfod y blodau a’r planhigion. Cyfarfod nesaf y Gwpan y Gleision yng Nghaerdydd. (Llun yn y dafarn bob ychydig o fisoedd i grŵp fydd ymweliad â Chwrt Insole, yng tudalen 16.) ddathlu’r traddodiad hwnnw drwy gyd- Nghaerdydd, fore Iau, Gorffennaf 5ed. ganu cymysgedd o ganeuon hen a Neges Heddwch Urdd Gobaith Cymru newydd, Cymraeg a Saesneg. Mae tair Trefn yr Oedfaon ar gyfer Mis Eleni lluniwyd Neges Heddwch ac noson wedi eu cynnal yn barod, gyda to y Mehefin Ewyllys Da, Urdd Gobaith Cymru gan Carpenters yn cael ei godi ar sawl Mehefin 3ydd Oedfa Gymun o dan ofal griw o ieuenctid ardal Morgannwg ganol. achlysur! aelodau Llantrisant a . Thema’r neges eleni yw “Ein llais ar Mae’r Sesiwn nesaf wedi ei threfnu ar Mehefin 10fed Dr Ian Hughes gyfer cydraddoldeb”. Un a ddewiswyd ar gyfer nos Sadwrn, 9 Mehefin am 8yh. Mehefin 17eg Sul i’r Teulu gyfer cyflwyno’r neges oedd Brengain Mae croeso cynnes i bawb - dewch i Mehefin 24ain Emlyn Davies.

Tafod Elái Mehefin 2018 9 Apêl y Creigiau a Cymdeithas Wyddonol Phentyrch Cylch Caerdydd Eisteddfod Caerdydd Annwyl Olygydd Hoffem dynnu sylw eich darllenwyr at y Yng nghyfarfod olaf ein tymor (21 Mai 2018 rhaglen feistr MA Gwleidyddiaeth a 2018) cawsom y pleser o groesawu’r Dr. Chymdeithas Cymru ym Mhrifysgol Eleri Davies, sy’n aelod o staff Iechyd Cinio Mawreddog a Dawns – 11eg o Aberystwyth. Amcan y rhaglen yw Cyhoeddus Cymru. Yn ei swydd yng Fai 2018 i hyrwyddo dealltwriaeth o'r Gymru Nghaerdydd mae’n rhannu ei hamser gyfoes o safbwynt sawl disgyblaeth: rhwng gweithio fel gwyddonydd meddygol Criw blinedig iawn oedd yn gadael y babell gwleidyddiaeth, hanes a'r gwyddorau a chyfrifoldeb gweinyddol gyda’r teitl fawr ar Faes y Dwrlyn yn oriau man bore dynol. O'r herwydd, mae'r cynllun yn Pennaeth Rhaglen Heintiau Cysylltiedig â Sadwrn y 12fed o Fai, yn dilyn noson y cynnig cyfle gwych i fagu dealltwriaeth Gofal Iechyd ac Ymwrthedd i “Cinio Mawreddog a Dawns” a drylwyr o gyd-destun hanesyddol, Wrthfiotegau. Bu teitl yr anerchiad, gynhaliwyd fel clo i weithgareddau diwylliannol, economaidd-gymdeithasol a Wynebu dyfodol HEB wrthfiotegau, yn Pwyllgor Apêl Lleol y Creigiau a gwleidyddol Cymru. Mae nifer o gyn- ennyn diddordeb, chwilfrydedd a braw. Phentyrch ar gyfer Eisteddfod fyfyrwyr wedi mynd ymlaen i ddatblygu Cawsom ar y dechrau amlinelliad o Genedlaethol Cymru Caerdydd 2018. gyrfaoedd llwyddiannus mewn meysydd gychwyn darganfod gwrthfiotegau, gyda Roedd yr awyrgylch yn un hapus a megis newyddiaduraeth, lobïo a chyfeiriad at benisilin a gwaith arloesol dedwydd gydol y noson, yn enwedig chyfathrebu gwleidyddol, gweinyddiaeth Alexander Fleming, Ernst Chain a Howard wedi’r wledd a baratowyd gan arlwywyr gyhoeddus, neu wedi defnyddio'r cwrs fel Florey. Nodwyd wedyn y cynnydd aruthrol Cresta, a’r gerddoriaeth, a gyflwynwyd gan sail ar gyfer gwaith ymchwil PhD. yn y defnydd o wrthfiotegau a’u llwyddiant ferched Eden a Footloose wedi hynny. Mae’r cynllun yn rhan ganolog o waith trawiadol yn goresgyn heintiau. Yna, Rhwng y bwyta a’r dawnsio bu’r Canolfan Gwleidyddiaeth a Chymdeithas symudodd Dr Davies i bwysleisio hanes arwerthwr, Huw Llywelyn Davies, yn Cymru/ WISERD@Aberystwyth ym datblygiad ymwrthedd i wrthfiotegau, sydd temtio’r prynwyr i wagio’i pocedi o ambell Mhrifysgol Aberystwyth. Golyga hyn bod wedi ymddangos gyda chyflwyniad pob swllt neu ddau er budd yr Eisteddfod. y myfyrwyr yn medru elwa o astudio o gwrthfioteg newydd. Nid yw ymwrthedd Mae’r Pwyllgor yn dymuno diolch i fewn canolfan ymchwil weithgar yn ffenomen newydd, ond gyda (a) arafiad bawb o’r 204 a fynychodd y noson, (gan sy'n lleoli achos Cymru mewn cyd-destun sylweddol mewn datblygiadau o gynnwys presenoldeb cryf o Gôrdydd am rhyngwladol ehangach. Blwyddyn yw hyd wrthfiotegau cwbwl newydd dros yr ugain yr ail flwyddyn yn olynol), a hefyd i’r llu y cwrs a gall myfyrwyr ymgeisio am mlynedd diwethaf a (b) datblygiad unigolion a busnesau lleol (a thu hwnt) a fu ysgoloriaethau gan gynnwys grantiau ymwrthedd sydd yn gallu goresgyn bron mor barod ac mor hael eu cyfraniadau tuag Pantyfedwen (dyddiad cau 30.6.18) bob un o’r gwrthfiotegau sydd gyda ni ar at y raffl. [Elwyn Tudno a Mair; Judith a ac Ysgoloriaeth Feistr y Coleg Cymraeg hyn o bryd, mae’r posibilrwydd o ddyfodol Ken Evans; Cwtch Therapy, Pentyrch; Cenedlaethol (dyddiad cau 11.7.18) heb wrthfiotegau wedi dod yn fwy posib. Beti Poppit; De Courcey’s Pentyrch; Kings Am fwy o wybodaeth ynglyn â'r cwrs Mae rhai rhannau o’r byd yn gweld Arms, Pentyrch; Arms / Dudley (gan gynnwys sut i ymgeisio ar gyfer yr canran uchel iawn o ymwrthedd i Newbery; Halo, Pentyrch; Clwb Golff y ysgoloriaethau uchod) cysylltwch â wrthfiotegau yn barod; mae’r cynnydd Creigiau; P & R Hopkins, Cigyddion, Dr Huw Lewis (ffôn: 01970 628638 / mewn teithio rhyngwladol yn ein dodi ni i Pentyrch; Tesco Express, Creigiau; ebost: [email protected]) neu gweler gyd o fewn cyrraedd ymwrthedd difrifol. Creigiau Inn; Seld Aberaeron (sef Ann a cwps.aber.ac.uk. Mae’r ffigyrau ar ymwrthedd ym Gareth Hughes, cyn-drigolion Pentyrch.] Yn gywir Mhrydain, gan gynnwys Cymru, yn dangos Yr un modd ar gyfer yr ocsiwn, a mawr Huw Lewis nifer fach o achosion o’r heintiau mwyaf ein diolch i Glwb Golff Radur; Clwb Golff gwrthiannol hyd yn hyn, ond mae’r y Creigiau; Gwenllïan Grigg; Osian Rhys ffigyrau’n cynyddu. Cawsom esiamplau o Jones; CM Autos, Gwaelod-y-garth; achosion yng Nghymru sydd wedi effeithio Dafydd Iwan; Robat Arwyn a Mererid tuag at gostau’r babell fawr. ar ein gwasanaethau mwyaf arbenigol a Hopwood; Gareth Edwards, Barry John, Trosglwyddodd Cadeirydd y Pwyllgor dwys yn barod. Gerald Davies a Phil Bennett; Ceri Roberts Gwaith, Ashok Ahir, a oedd yn bresennol A oes gobaith?! a’r teulu, Creigiau. ar y noson gyda byrddaid o ffrindiau, Wel mae yna strategaeth ar lefel byd Diolch yn ogystal am gydweithrediad gyfraniad ariannol i’r apêl. eang ac yng ngwledydd Prydain. Mae parod Clwb Rygbi Pentyrch yn hwyluso Rydym i gyd yn ymwybodol bod ein angen i bawb ddeall y broblem ac i pob trefniant cyn, yn ystod ac ar ôl yr llwyddiant cymharol ni yn yr ardal hon ymgymryd i daclo’r broblem. Er mwyn achlysur. angen ei chyferbynnu a thalcen caled sicrhau datblygiad gwrthfiotegau newydd Y noson arbennig yma oedd penllanw ambell i ardal arall o ddalgylch yr mae angen sicrhau bod budd masnachol i gwaith y Pwyllgor Apêl ar ran ardal y Eisteddfod. Bydd mynd tu hwnt i’n targed gwmnïau fferyllol fuddsoddi mewn Creigiau a Phentyrch, ac mae’n dyled yn ni felly yn fodd o ysgafnhau’r baich a ymchwil i ddarganfod cyffuriau fawr i bawb ohonynt am fod wedi rhoi o’u osodwyd ar eraill, ac ‘rydym i gyd yn gwrthfiotig newydd. Rhaid gostwng y hamser a’u doniau i drefnu cyfres o hynod falch o allu gwneud hynny. defnydd o wrthfiotegau di-angen ym ddigwyddiadau sydd wedi bod yn Mae mis Awst yn prysur ddal i fyny hefo meysydd cynhyrchu bwyd, deintyddiaeth, amrywiol eu natur a’u hapêl, ac sydd, yn ni bellach – mae’r Steddfod felly ar ein ym meddygfa’r meddyg teulu a mewn fwy trawiadol, wedi llwyddo i gyrraedd a gwarthaf! ysbytai. Bydd rhaid i bawb dderbyn nad phasio’r targed o £20,000 a osodwyd fel Mae hi am fod yn ‘steddfod wahanol, mi gwrthfiotig yw’r ateb i bob gwddw tost neu nod gan Bwyllgor Gwaith yr Eisteddfod ar wyddom hynny, a dymunwn bob glust boenus, er mwyn sicrhau bod ddechrau’r ymgyrch. llwyddiant i’r Pwyllgor Gwaith, dan triniaeth ar gael pan fydd gwir angen. Mae’n braf cyhoeddi bod swm oddeutu arweiniad Ashok, yn eu dyhead o roi i Ceir gwybodaeth bellach isod: £26,000 yn y coffrau bellach, ac mae’n Gymru benbaladr Eisteddfod Genedlaethol www.iechydcyhoedduscymru.org/ briodol yn ogystal nodi cyfraniad hael i’w chofio a’i chofleidio - mae’r adroddiadau-amr Cyngor Cymuned Pentyrch tuag at yr rhagolygon yn ffafriol, a’r cynnwrf eisoes ymgyrch, a hefyd derbyniwyd rhodd oddi ar gynnydd! wrth Persimmon, o’u Cronfa Gymunedol, Welwn ni chi yn y Bae! 10 Tafod Elái Mehefin 2018

TONTEG tafod elái Cangen y Garth Gohebydd Lleol: Helen Pughe GOLYGYDD Awen Iorwerth Penri Williams Efeilliaid newydd 029 20890040 Sgwrs gan Llawfeddyg Llongyfarchiadau i Gareth a Rhiannon Humphreys, Y Padocs ar ddod yn dadcu HYSBYSEBION Mehefin 13eg David Knight 029 20891353 a mamgu, heb anghofio wncwl Aled. Pob yn Y Ganolfan, Efail Isaf dymuniad da i Manon a Geraint Huws a CYHOEDDUSRWYDD chroeso mawr i’r ddwy ferch fach –Ffion Colin Williams Gwybodaeth bellach: 02920890979 Eiddwen a Nia Mererid. Mae’n siwr bod 029 20890979 Mamgu Llambed a Nana hefyd wrth eu boddau. Erthyglau a straeon ar gyfer rhifyn mis Gorffennaf Newydd Ddyfodiaid i gyrraedd erbyn Pontypridd Croeso hwyr ond twymgalon i’r ardal i 28 Mehefin 2018 Gaynor ac Edwin Evans sydd wedi 16eg Mehefin symud i lawr yma i fyw o Wrecsam i Y Golygydd Trip i’r Fenni yng Cheriton Grove, . Mae nhw wedi Hendre 4 Pantbach ymuno â sawl cymdeithas yn yr ardal ac felly wedi hen setlo erbyn hyn. Pentyrch ngwmni

CF15 9TG Dr. Elin Jones Dyweddïad Ffôn: 029 20890040 Llongyfarchiadau i Ffion Mair, e-bost Rhagor o fanylion: 01443 485272 Llanilltud Faerdre ar ei dyweddïad â Carl [email protected] Riley o Gaerdydd yn ddiweddar. Mae Ffion yn ferch i Carys ac Elwyn Davies, Tafod Elái ar y wê Y Dell, Tonteg. Tonysguboriau Hefyd, llongyfarchiadau i’w brawd http://www.tafelai.com Aled a’i wraig Sara, sy’n byw yng Nghreigiau, ar enedigaeth merch fach, Argraffwyr: Mehefin 20fed chwaer i Elis a Steffan. Copyprint Trefforest Coffi a thro o amgylch Pob Lwc www.copyprintwales.co.uk Plasdy Llancaiach Pob lwc i Lisa Angharad a Patrick fydd yn priodi yn y Tabernacl, Efail Isaf ar y cyntaf o Fehefin. Merch ieuengaf Pens a Ariennir yn Rhagor o fanylion: Sian ydy Lisa ac mae’n byw yn Nant-yr- rhannol gan 01443 223828 Arian, Pentre’r Eglwys. Yno hefyd mae Lywodraeth Sioned ei chwaer yn byw gyda’i gŵr Cymru Chris a’u plant Ffion ac Ifan. Mae Carys, y chwaer ganol, yn byw yn y Rise, Tonteg gyda’i gŵr Rob, a’u plant Elis a Gwasanaeth addurno, Gwen. Bydd llond tŷ yn y Ridings ar fore’r briodas felly. peintio a phapuro CLWB Y DWRLYN Andrew Reeves

Gwasanaeth lleol CANOLFAN ar gyfer eich cartref Taith i Went SHALOM neu fusnes Dydd Sadwrn, Mae Capel Salem, Tonteg, yn dechrau Ffoniwch 7 Gorffennaf gweithgaredd newydd i groesawu pawb sy'n angen lle saff i gael paned mewn Andrew Reeves Manylion: 029 20890040 cwmni pobl eraill, neu jyst i fod! Bydd y Ganolfan Shalom ar agor yn y capel bob 01443 407442 bore Sadwrn rhwng 11 a 1 o'r 15fed o neu Fedi ymlaen. I wybod mwy, cyslltwch â'r 07956 024930 gweinidog Rosa Hunt ar 07807893373, neu [email protected]. Bore Coffi i’r dysgwyr I gael pris am unrhyw yng Nghaffi Leekes, Tonysguboriau, Croeso cynnes i bawb. waith addurno bob dydd Gwener am 11 y bore. Croeso cynnes i chi ymuno â’r criw. Tafod Elái Mehefin 2018 11 Bethlehem Gwaelod-y-garth CREIGIAU

Trefn yr Oedfaon (ar y Sul am 10:30 Gohebydd Lleol: a.m. oni nodir yn wahanol) : Mis Mehefin 2018: 3 - Oedfa gymun dan ofal Delwyn Sion 10 – Oedfa dan ofal y Parchedig Robert Prif fachgen newydd Plasmawr Owen Griffiths Mae Daniel Calan Jones, Creigiau, wedi 17 - Oedfa dan ofal Huw a June Lloyd cael ei ddewis fel prif fachgen Ysgol 24 - Oedfa dan ofal Geraint Rees Plasmawr. Gwen Williams yw y prif Rhaid iddo fynd ati nawr i wireddu ei Mis Gorffennaf 2018: ferch, gyda Daniel Clarke ac Elin addewidion: gosod esiampl, trefnu 1 – Oedfa gymun dan ofal Delwyn Sion Morgan yn ddirprwyon. 8- Sul y Cyfundeb - Oedfa yn Efail Isaf Rhaid oedd ysgrifennu traethawd i'w gweithgareddau, annog Cymreictod a chreu cymuned o fewn y caban newydd 15 – Oedfa dan ofal y Parchedig Aled ddosbarthu i'r holl athrawon am beth y Edwards ar safle'r ysgol fydd yn gartref newydd i'r 22 – Oedfa dan ofal y Parchedig Robin byddent yn ei gynnig i'r ysgol, a gwneud araith o flaen y chweched ac i rai chweched o fis Medi. Llongyfarchiadau Samuel mawr i Daniel a gweddill y tîm. A phob athrawon er mwyn ennill eu lle. Pleidlais 29 – Oedfa ar y cyd gyda’r Tabernacl, llwyddiant wrth iddynt gychwyn ar eu Efail Isaf (ym Methlehem) gan y disgyblion a'r athrawon oedd yn penderfynu'r canlyniad. gwaith ym mis Medi.

ooooOOOOoooo Merched y Wawr Y Garth golwg”, eu breichiau ar led yn cyhoeddi Ymddiheuriadau ymlaen llaw fy mod yn “gogoniant i Dduw yn y nefoedd uchaf, trafod y tywydd unwaith yn rhagor y mis heddwch ar y ddaear islaw, a bendith yma, ond gobeithio y byddwch yn deall Duw ar bobl” [Beibl.net] pam erbyn cyrraedd diwedd yr erthygl! Fesul dipyn daeth yr olygfa yn gliriach Er hwyrach bod “tywydd” fymryn yn i mi, ac, fel y cai yr haul oruchafiaeth ar gamarweiniol, oherwydd, yn y bôn, y tarth a’r niwl, wele’r llen yn codi ac yn eisiau son am “gymylau” ydwi. datgelu rhesaid ar resaid o dyrbeini Ond pam ddyliwn i ymddiheuro am gwynt ar grib y bryniau cyfagos, a’r son am y tywydd byth a beunydd - mae breichiau rheini oedd ar led bellach yn ‘na ambell un wedi gwirioni llawer mwy troi yn araf wrth gael eu cosi ar yr awel. arno na mi - mae Twm Elias, fel Er bod y defaid yn gwmni, ‘toedd ‘na enghraifft, wedi cyhoeddi llyfr cyfan yn ddim bugeiliaid ar y maes i rannu’r 2008 dan y teitl “Am y Tywydd - ddrama uchod hefo mi ar y bore arbennig dywediadau, rhigymau a yma. Mis Mai cawsom y pleser o gwmni Dr choelion” [Gwasg Carreg Gwalch]. Ac yn sicr ni welais gip ar unrhyw un Elin Jones, yr hanesydd, ddaeth â'i Ac mae ganddo bennod gyfan am “D o’r gwŷr doeth rheini oedd hefyd yn rhan hafiaith arferol, a'i brwdfrydedd heintus, [d]arllen y Cymylau” ynddo! o’r un stori - ond mae’n siŵr gen i fod ynghŷd â'i stôr o wybodaeth hynod Yn ôl ei ddiffiniad ef dyma ydi rheini yn bethau prinnach yn y parthau ddifyr atom i Efail Isaf. Roedd criw cwmwl,-“dŵr ydy cwmwl, dim mwy, dim yma nac yn y Dwyrain Canol! teilwng yno i fwynhau y noson a llai… ond…mae’r dŵr mewn cwmwl ar Mae ‘na awgrym bod gan bob un gyflwynwyd mor ddeheuig gan ffurf miliynau o ddiferion bach…” ohonom “angel gwarcheidiol” yn rhywle Gill. Testun hollol amserol Dr Elin Ond, yn ôl at y stori - cerdded yr sy’n cadw golwg cyson arnom, ond ble ydoedd 'Canmlwyddiant Rhyddfreinio oeddwn yn gynnar un bore ychydig mae angylion Bethlehem heddiw? Yn Rhai Menywod' a thrwy lun a gair fe ddyddiau yn ôl ar Heol Ty’n-y-coed, anffodus mae’r gri oddi yno am ddysgom lawer am hanesion y merched Pentyrch. Wrth fy nghefn yr oedd yr “heddwch ar y ddaear islaw” yr un ag yr dewr, penderfynol, chwyldroadol ddaeth haul yn diogi codi gan daflu cysgodion ydoedd ddwy fil a mwy o flynyddoedd o'n blaenau gan hwyluso'r ffordd i ni hir ar y ffordd o’m blaen. yn ôl. gael llais, gael pleidlais, gael yr hawl i Roedd yr adar yn prysur anfon eu Fel yn hanes y gog, mae’r ymadrodd fynegi barn yn weddol di-dramgwydd negeseuon trydar at eu cyfeillion heb na “cwmwl o dystion” wedi diflannu o’n degawdau yn ddiweddarach. Mae'r ffôn na chyfrifiadur yn eu meddiant. Beibl ers dyddiau William Morgan, gan ddarlith i'w gweld yn rhifyn diweddara'r Roedd 'na fref yr oenig o’r caeau anweddu’n “dorf o dystion” erbyn Beibl Wawr - ac yn werth ei darllen. cyfagos yn chwilio am frecwast, ac Cymraeg Newydd 2004, ac yn “dyrfa Llongyfarchiadau mawr i Glenys ymateb y fam yn dweud bod y bwrdd enfawr” yn Beibl.net 2015. Roberts ar ei stori fer/llên meicro - eisoes wedi ei hulio. Serch hynny, mae dirfawr angen ar i ni 'Wele'n Gwawrio' sydd hefyd yn Cyrraedd cyffiniau Chwarel y Creigiau heddiw fod yn rhan o’r “cwmwl tystion”, ymddangos yn y rhifyn cyfredol o'r a thaflu golwg tuag at Gwm Elai – ond gan ymuno yn un “dyrfa enfawr” i Wawr. Stori hyfryd sy'n 'Dathlu'r 200 ‘toedd ‘na ddim byd i’w weld – dim ond wrthsefyll yr holl annhegwch sydd yn ein mewn 200 gair'. Llenor yn wir. cwmwl o darth neu niwl yn orchudd byd. Beth amdani! trwchus tros yr ardal gyfan. ‘Roedd Mynydd Garthmaelwg o’r golwg, ‘roedd ooooOOOoooo Mynyddoedd Meiros a’r Maendy o’r golwg. Cofiwch y cynhelir Ysgol Sul i’r plant Ymwelwch yn gyson â’r safle i chwi Ond yna wedi i’r llygad gyfarwyddo bob Sul heblaw am wyliau Ysgol a gael y newyddion diweddaraf am hynt a â'r gwagedd, ar amrant fe’i gwelais nhw, hynny i gyd fynd ac amser yr oedfa am helynt yr eglwys a’i phobl. uwchben y cwmwl - yn union fel y stori 10:30 a.m. Hefyd mae gan Bethlehem gyfri trydar yna gan Luc am eni’r Iesu. Cofiwch hefyd am wefan Bethlehem (twitter). Dilynwch ni ar Un angel i ddechrau, yna “dyma sydd i’w chanfod ar @gwebethlehem. filoedd o angylion eraill yn dod i’r www.bethlehem.cymru 12 Tafod Elái Mehefin 2018 Ysgol Creigiau

Côr yr Ysgol Cerddodd aelodau o Gôr yr Ysgol i Neuadd y Pentref ddechrau’r mis i ddiddanu 'Creigiau Companions’. Bu’r disgyblion yn canu, llefaru ac yn canu offerynnau cerdd yn ystod eu perfformiad. Mwynheuodd y disgyblion a'r staff y profiad yn fawr a derbynion nhw adborth hyfryd gan bawb a fynychodd. Seiclo i greu ynni Diolch yn fawr i ‘Creigiau Companions’ am Cystadleuaeth y gwahoddiad ac am y croeso cynnes. goginio flynyddol yw CogUrdd sy’n Gwasanaeth Arbennig agored i aelodau’r Cyflwynodd Tal, disgybl o Urdd. Coginiodd Flwyddyn 5, wasanaeth Menna Salad arbennig a phroffesiynol Asiaidd Creisionllyd iawn o flaen yr ysgol yn a Tagliatelle ddiweddar. Roedd wedi Bolognese. Blasus creu cyflwyniad diddorol iawn, Menna! iawn i godi ymwybyddiaeth o Barlys yr Ymennydd. Fe Siarter Iaith ddysgodd pawb lawer am y cyflwr a Fel rhan o’r Siarter Iaith, bu Dosbarth 3 - 6 rhoddwyd cyfle i’r staff a’r disgyblion i holi yn cymryd rhan mewn gweithdai Tal. cerddoriaeth Gymreig gydag Aled Owen. Yn ystod y sesiwn, cafodd pawb gyfle i reidio Llwyddiannau beic i greu ynni i bweru disgo! Dyma un o'r Traws Gwlad yr Chwaraeon gweithgareddau y byddwn yn ymgymryd â Urdd Llongyfarchiadau nhw i geisio ennill gwobr Arian y Siarter Dros yr un enfawr i Iestyn, Iaith. penwythnos, aeth 16 Dosbarth 5 a Max, Class 5, ar gael eu dewis i o’n disgyblion Twrnamaint Rygbi Tag i Ferched Cyfnod Allweddol 2 ymuno ȃ Charfan Rygbi Cystadlodd Tîm Rygbi Tag Merched i gystadlu yng Ysgolion Caerdydd. Blwyddyn 5 a 6 yng nghystadleuaeth rygbi’r nghystadleuaeth Urdd yn Aberystwyth. Roedd y deg merch CogUrdd wedi disgleirio gyda’u sgiliau trin pêl a’u traws gwlad yr Urdd yn Aberystwyth. Rhedodd pob un yn wych. Llongyfarchiadau hefyd i Menna, Dosbarth 5, brwdfrydedd. Cyrhaeddon nhw y rownd am gystadlu yng nghystadleuaeth CogUrdd gynderfynol. Llongyfarchiadau iddynt! Llongyfarchiadau arbennig i dîm Merched 2018 a gynhaliwyd yn Ysgol Plasmawr. Bl 5 am ddod yn 1af ac i dîm Bechgyn Bl 5 am ddod yn 3ydd! Diwrnod llwyddiannus iawn - GWYCH! Tafod Elái Mehefin 2018 13 Llongyfarchiadau mawr i’r tîm pêl-rwyd. Ysgol Gynradd Gymraeg Diolch yn fawr i Mr Akers am drefnu wyau Pencampwyr Cymoedd Morgannwg. byw. Bu cyffro mawr yn gwylio’r cywion yn deor!

Ein chwaraewyr tenis y dyfodol yn joio yng Ngŵyl Tenis Chwaraeon RCT.

Diolch i rieni Cari Williams am eich rhodd hael. Prynodd y Cyngor Chwaraeon Diolch i gyn ddisgyblion Castellau am adnoddau i gadw plant yn actif yn ystod hyfforddi ein plant cyfredol! amser chwarae. Diolch i Miss Carter am ei gwaith ym Ml2. Pob lwc am y dyfodol.

Diolch i British Heart Foundation am ddod i addysgu dosbarth #YCwm sut i wneud CPR.

Buodd Dosbarth Jac Do a Dosbarth Llongyfarchiadau mawr i dîm pêl-rwyd Gwenllian ar ymweliad â Sŵ Arch Noah. Castellau am gystadlu’n gryf i gyrraedd y rownd gogynderfynol yn Aberystwyth.

Buodd Dosbarth Gwenllian yn ymweld ag Ysgol Llyn y Forwyn i gyfnewid cardiau Ewyllys Da a chwarae gemau buarth gyda’i ffrindiau newydd!

Diolch yn fawr i Mrs Osborne y milfeddyg am ddod i siarad gyda phlant y Cyfnod Sylfaen. Dysgon ni sut i ofalu am anifeiliad anwes Diolch yn fawr iawn i dîm Pêl-rwyd Bl. 7 Bryncelynnog. Poeni oedd y merched am oedran a thaldra ond profiad a datblygu oedd y nod. Buddugoliaeth arall i Gastellau gyda sgôr o 12-6. Am ddiwrnod ac am brofiad! Cystadlu ym Mhencampwriaeth Genedlaethol Cymru. Safon uchel iawn o bêl rwyd. Da iawn. Sgiliau syfrdanol.

Buodd Dosbarth Y Taf a Dosbarth Dewi Sant ar ymweliad â Sŵ Bryste.

Llongyfarchiadau mawr i fynychwyr Clwb Codio am gwblhau modiwlau Scratch 1&2.

14 Tafod Elái Mehefin 2018

Neges Ewyllys Da'r Urdd Llongyfarchiadau hefyd i ddisgyblion Ysgol Gyfun Llongyfarchiadau i ddisgyblion Morgannwg Blwyddyn 7 oedd yn cynrychioli Clwb Rygbi Garth Olwg Ganol am lunio Neges Ewyllys Da'r Urdd Llantrisant dan 13 oedd hefyd yn fuddugol yn eleni. Heddwch oedd un o brif themâu’r y gystadleuaeth. Llongyfarchiadau hefyd i neges eleni a phwysigrwydd defnyddio ein ferched rygbi dan 13 a dan 15 sydd wedi Ennill Cwpan Pêl-droed Merched dan lleisiau er mwyn gwella anghydraddoldeb y llwyddo i gyrraedd rowndiau terfynol 15oed byd. Roedd yn fraint cael clywed y Dwyrain Cymru ar ôl cystadleuaeth yng (Parhad o dudalen 1) disgyblion yn perfformio’r neges yn y Nghaerdydd yng nghanol mis Mai. Daeth Senedd. buddugoliaeth enfawr arall i nifer o fechgyn rygbi Blwyddyn 10 ar y 1af o Fai. Enillodd Yn ystod gêm agos iawn, rhoddodd y tîm rygbi Ysgolion Pontypridd gystadleuaeth merched eu sgiliau pêl-droed arbennig ar y darian Dewar ar ôl tymor anodd o chwarae yn erbyn timau cystadleuol iawn. Curodd waith gan fynd â’r gêm at eu Pontypridd dîm ysgolion Llanelli 46-7 yn y gwrthwynebwyr o Fro Myrddin gyda hyder gêm derfynol yn Stadiwm y Principality gyda a dycnwch. Carys Minton o Lanilltud Ben Burnell o Garth Olwg yn sgorio ac yn Faerdref oedd yn gyfrifol am yr unig gôl yn cicio trosiad hefyd. Ardderchog Ben! ystod y gêm, ar ôl iddi daro’r bêl yn galed i Llongyfarchiadau mawr i bawb a gefn y rhwyd yn ystod yr hanner cyntaf. chwaraeodd. Yn yr ail hanner, mi ymdrechodd Bro Myrddin yn galed i sgorio, ond roedd Garth Profiad gwaith ym Mhrifysgol Yale Olwg yn ddewr wrth amddiffyn eu lle ar y Yn ystod y gwyliau haf, rwyf wedi cael yr brig, yn enwedig ei gôl-geidwad, Becca anrhydedd o gael y cyfle i ymweld â’r Unol Jones. Taflu dros Gymru Daleithiau America a threulio pythefnos ym Wrth i’r chwiban olaf ganu, neidiodd y Llongyfarchiadau i Siôn Mhrifysgol Yale. Mae gen i le ar yr ysgol haf merched i’r awyr i ddathlu cyn cael eu Russell Blwyddyn 11 ryngwladol yn astudio Bioleg a Gwyddorau cyflwyno gyda’u medalau a’r Gwpan gan sydd wedi bod yn Bio-Meddygol, ac o ganlyniad i bartneriaeth John Mann, Cadeirydd Cymdeithas Bêl- cynrychioli Cymru yn newydd rhwng Prifysgol Yale a Llywodraeth droed Ysgolion Cymru a Caroline Spanton, chwarae dartiau. Bydd Cymru, mae’r daith cyfan yn rhad ac am Pennaeth Datblygu Pêl-droed Cymdeithas Siôn yn mynd ymlaen i ddim. Roedd yr ysgoloriaeth yma ar gael i Bêl-droed Cymru. Dwrci i gystadlu yng fyfyrwyr y rhwydwaith seren, ac roeddwn i’n Nghwpan Ewrop ym hynod o lwcus i dderbyn un o’r 17 lle a oedd Dywedodd athrawes chwaraeon y tîm, a’r mis Gorffennaf. Pob ar gael i fyfyrwyr ar draws Cymru. Gan cyn-chwaraewr pêl-droed rhyngwladol i hwyl Siôn! Morgan Evans, Blwyddyn 12. Gymru, Kath Morgan: “Rydw i mor falch o’r merched am ddod â Taith Adran Ddyniaethau i’r Senedd a’r Chwpan Cymru adref i Ysgol Garth Olwg. Ganolfan India Maen nhw wedi gweithio mor galed, ond yn bwysicach o bosib, maen nhw wedi uno a chreu carfan gref sydd wedi bod yn benderfynol o fod yn bencampwyr Cymru. Wrth wneud hyn, maen nhw wedi rhoi’r ysgol ac ardal Pontypridd ar y map – maent yn llysgenhadon gwych hefyd dros bêl- droed i fenywod yng Nghymru. Mae’n bleser cael eu hyfforddi nhw trwy’r iaith Gymraeg ac i’w gweld yn mwynhau ParaCheer chwaraeon trwy gyfrwng y Gymraeg.” Llongyfarchiadau i Eliza Price, Blwyddyn 10 Dywedodd capten y tîm, Lara Watts o Croesawyd ein disgyblion i’r Senedd gan ac Isabelle Price, Blwyddyn 12 am ennill y Mick Anthoniw AC a Neil McEvoy AC a Bentre’r Eglwys: wobr arian mewn cystadleuaeth ParaCheer yn chafwyd sesiynau cwestiwn ac ateb diddorol “Mae nifer ohonom wedi bod yn chwarae Florida. Da iawn iddyn nhw! iawn yn y siambr. Gofynnwyd cwestiynau pêl-droed gyda’n gilydd am amser tra bod heriol iawn gan ein disgyblion! eraill yn fwy newydd i’r gêm, ond gyda’n Llwyddiannau Rygbi Ymlaen i Splott yn y prynhawn i ddysgu am gilydd rydym yn gryf ac yn caru chwarae Llongyfarchiadau mawr i ddisgyblion ddiwylliant a chredoau'r Hindwiaid. Buom yn pêl-droed. Rydym yn falch iawn o fod Blwyddyn 7 oedd yn rhan o gystadleuaeth lwcus iawn i flasu cyri llysiau a reis wedi ennill Cwpan Cymru ar ran ein hysgol Cwpan y Gleision. Enillodd dîm Rygbi bendigedig. Gair o ddiolch i’r disgyblion am ac rydym yn ddiolchgar i’r athrawon, yn Pontypridd dan 12 y gystadleuaeth. godi £230 i Hindu Cultural Association sef enwedig Miss Kath Morgan, am eu hamser, elusen sydd yn hwyluso integreiddiad pobl eu hysbrydoliaeth a’u cefnogaeth i’n helpu India i’r gymuned ehangach. ni gyrraedd y brig.” Dywedodd Prifathro Ysgol Gyfun Garth Olwg, Mr Trystan Edwards: “Roedd hi’n wych cael bod yno i weld y merched yn ennill ac yn arddangos eu sgiliau, eu huchelgais a’u hyder. Mae pawb yn ysgol mor falch ohonynt. Rydym yn ddiolchgar i Edwards Travel ac i 1st Image, The Welsh Shop yn Nhrefforest am eu cefnogaeth i’r tîm, ynghyd â’r rhieni a staff sydd wedi cefnogi’r merched bob cam o’r ffordd. Rydym yn awr yn edrych ymlaen at y tymor nesaf.” Carfan Garth Olwg: Becca Jones, Georgia Maisey, Ellie Harris, Eden Lewis, Jenna Hill, Lara Watts, Carys Minton, Nia Williams, Katie Harding, Eliza Collie, Megan Bowen, Kayleigh Willams, Anwen Fowler, Ffion Fairclough. Hyfforddwr: Kathryn Morgan. Tafod Elái Mehefin 2018 15 Diogelwch Tân

Ysgol Gynradd Gymraeg Tonyrefail Diolch i aelodau o’r Frigad Dân am ddod i siarad a disgyblion Blwyddyn 2 a 5 am Celf a Chrefft yr Urdd beryglon tân yn y cartref. Roedd y disgyblion Llongyfarchiadau wedi dysgu llawer o ffeithiau diddorol yn anferthol i ddisgyblion yr deillio o’r gweithdai. ysgol ar eu llwyddiant yng nghystadleuaeth Celf a Chrefft yr Urdd. Darcey Davies 3 x 1af, 3 x 2il, 3 x 3ydd, Ffion Roberts 1af, Grŵp Blwyddyn 2 - Destiny Zecca, Elliw Howe, Laurie-Belle Littlewood 1af, Grŵp Darcey Davies a'i Tîm Pêl-fasged Blwyddyn 6 – Brooke naw tystysgrif Rees, Ella Welsh ac Twrnament Pêl-fasged Isabelle Owen 2il. Diolch yn fawr i’r holl Llongyfarchiadau i aelodau tîm pêl-fasged yr gystadleuwyr am eu gwaith caled. ysgol a ddaeth yn ail yng nhwrnament ‘Valley Hoops’ yn ddiweddar. Diolch i Gŵyl Rygbi Cyffwrdd Gleision Caerdydd Missey Lender am y gwersi pêl-fasged. Da Cafodd y timau rygbi blynyddoedd 5 a 6 iawn chi! Twrnament Pêl-droed Merched gemau llwyddiannus iawn yng Ngŵyl Rygbi Bu tîm pêl-droed y merched ym Mhen y Bont Cyffwrdd Gleision Caerdydd ym Mharc yr Matthew Rees yn nhwrnament yr Urdd yn ddiweddar. Arfau - llwyddodd y 2 dîm i beidio colli'r un Cafodd aelodau’r tîm rygbi sesiwn hyfforddi Cafodd pawb amser wrth eu boddau. gêm - go dda chi! i’w chofio yn ddiweddar o dan arweiniad cyn gapten tîm rygbi Cymru - Matthew Rees! Profiad bythgofiadwy iddynt i gyd.

Tîm Rygbi Cyffwrdd yn chwarae ym Mharc Ymarfer sgiliau rygbi gyda Matthew Rees Tîm Pêl-droed y merched yr Arfau 16 Tafod Elái Mehefin 2018 Dathlu Diwedd Tymor - Clwb Rygbi Pontypridd

Yr oedd Sadwrn y 19eg o Fai yn ddiwrnod i'w gofio ar Heol Sardis, yn ddathliad o ddiwedd y tymor rygbi ond hefyd yn ddathliad o gyfraniad unigryw capten Clwb Pontypridd - Dafydd Lockyer. Roedd Dafydd wedi dathlu ei dymor tysteb dros y flwyddyn flaenorol, gyda'r uchafbwynt o gêm rhwng carfan bresennol Pontypridd a charfan wadd o sêr y gorffennol ddydd Sadwrn 19eg o Fai. Roedd yr haul yn tywynnu ar Heol Sardis gydol y dydd, gyda thorf sylweddol yn mwynhau gêm gystadleuol a ddiweddodd yn gyfartal, 45pt yr un. Yn profi nad yw oedran yn rhwystr i chwarae, ymysg y garfan wadd roedd nifer o ffefrynnau o'r gorffennol megis yr wythwr Nathan Strong, y blaenasgellwr Wayne O'Connor, y maswr Dai Flanagan, yr asgellwr Gareth Wyatt a'r canolwr bytholwyrdd Dafydd James. Yn gynharach yn y diwrnod roedd Cymdeithas Cyn Chwaraewyr Pontypridd wedi cynnal eu cinio blynyddol gyda'r darlledwr poblogaidd Phil Steele yn siaradwr gwadd. Aeth y dathliadau ymlaen yn hwyr i'r nos yn y clwb, gyda chyn chwaraewyr a chwaraewyr presennol yn cymdeithasu gyda'r cefnogwyr a'r noddwyr. Cynhaliwyd arwerthiant Gêm Dysteb llwyddiannus o nifer o eitemau rygbi gwerthfawr a gododd swm Dafydd Lockyer sylweddol i goffrau tysteb Dafydd Lockyer. Yn goron ar y cyfan dychwelodd carfan ieuenctid Pontypridd yn hwyr y nos, wedi ennill gêm derfynol y tymor yn erbyn Athletic Pen-y-bont i gael eu coroni yn bencampwyr Cymru. Felly y daeth tymor 2017 - 2018 i ben i Glwb Rygbi Pontypridd, yn y modd mwyaf addas wrth i genedlaethau’r gorffennol, y presennol a'r dyfodol oll ddod ynghyd i gyd- ddathlu a hynny yn adlewyrchu gwerthoedd crai'r clwb.

Tîm Pêl-droed Llanilltud Faerdref (Tudalen 8) Cyswllt Ffermio

Cynlluniwch eich Cynllun Datblygu Personol Ymunwch â ni mewn cyfres o weithdai rhyngweithiol i gwblhau eich Cynllun Datblygu Personol. Mae cael CDP yn eich galluogi chi i: · Osod eich amcanion tymor hir a thymor byr · Adnabod gofynion hyfforddiant · Datblygu sgiliau a chymwyseddau allweddol · Cofnodi cymwysterau a sgiliau presennol Mae’n rhaid cwblhau CDP cyn gallu gwneud cais i gwblhau cwrs hyfforddiant achrededig. Mae’r ffenestr ymgeisio nesaf ar agor dydd Llun y 4ydd o Fehefin tan ddydd Gwener y 29ain o Fehefin 2018. Mae’r digwyddiad yma yn rhad ac am ddim i bawb sydd wedi cofrestru gyda Chyswllt Ffermio. Bydd ein tîm o ddarparwyr hyfforddiant ar gael i’ch helpu chi gwblhau eich CDP ac i gynnig unrhyw gyngor. Mae’r gweithdai yn cael eu cynnal ar draws de Cymru yn: · Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant, Campws Llanbedr- 05/06/18 - 7pm - 9pm. Coleg Gwent, Campws Brynbuga, Y Radyr, Usk, NP15 1JX - 07/06/18 - 7pm - 9pm. NPTC Group - Penlan, Aberhonddu, LD3 9SR - 12/06/18 -7pm - 9pm. Coleg Ceredigion, Maes y Parc, Aberteifi - 18/06/18 - 7pm - 9pm. Coleg Ceredigion, Campws Aberystwyth, Llanbadarn Fawr - 19/06/18 - 7pm - 9pm Am ragor o wybodaeth ac i archebu eich lle, cysylltwch â ni ar: 08456 000 813 / [email protected]