DOCSLIB.ORG

179 Numarali Manisa Ve 717 Numarali Balikesir Şer'iyye

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
179 Numarali Manisa Ve 717 Numarali Balikesir Şer'iyye T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI 2016-YL-014 179 NUMARALI MANİSA VE 717 NUMARALI BALIKESİR ŞER’İYYE SİCİLLERİNE GÖRE LÂLE DEVRİ’NİN İLK YILLARINDA BATI ANADOLU’DA SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT HAZIRLAYAN Huriye SARIKAYA TEZ DANIŞMANI Yrd. Doç. Dr. Bülent ÇELİK AYDIN-2016 T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE AYDIN Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı öğrencisi Huriye SARIKAYA tarafından hazırlanan “179 Numaralı Manisa ve 717 Numaralı Balıkesir Şer’iyye Sicillerine Göre Lale Devri’nin İlk Yıllarında Batı Anadolu’da Sosyal ve Ekonomik Hayat başlıklı tez, ................................ tarihinde yapılan savunma sonucunda aşağıda isimleri bulunan jüri üyelerince kabul edilmiştir. Ünvanı, Adı Soyadı Kurumu İmzası Başkan : Yrd. Doç. Dr. Bülent ÇELİK ADÜ ....................... Üye : Doç. Dr. Hilal ORTAÇ EGE ....................... Üye : Yrd. Doç. Dr. Mehmet BAŞARAN ADÜ ....................... Jüri üyeleri tarafından kabul edilen bu Yüksek Lisans tezi, Enstitü Yönetim Kurulunun ………Sayılı kararıyla ……………….. tarihinde onaylanmıştır. Prof. Dr. Recep TEKELİ Enstitü Müdürü iii iv T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE AYDIN Bu tezde sunulan tüm bilgi ve sonuçların, bilimsel yöntemlerle yürütülen gerçek deney ve gözlemler çerçevesinde tarafımdan elde edildiğini, çalışmada bana ait olmayan tüm veri, düşünce, sonuç ve bilgilere bilimsel etik kuralların gereği olarak eksiksiz şekilde uygun atıf yaptığımı ve kaynak göstererek belirttiğimi beyan ederim. ..…/…../2016 Huriye SARIKAYA v vi ÖZET 179 NUMARALI MANİSA VE 717 NUMARALI BALIKESİR ŞER’İYYE SİCİLLERİNE GÖRE LÂLE DEVRİ’NİN İLK YILLARINDA BATI ANADOLU’DA SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT Huriye SARIKAYA Yüksek Lisans Tezi, Tarih Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Bülent ÇELİK 2016, 231 sayfa Bu çalışmanın temel kaynağını Batı Anadolu’ya ait kısıtlı miktardaki şer’iyye sicillerinin en önemlilerinden olan Manisa ve Balıkesir kadılıklarına ait belgeler oluşturmaktadır. Bilindiği gibi, şer’iyye sicilleri kaydedildiği bölgenin yerel tarihini aydınlatmanın yanı sıra merkezi idarenin ve devlet teşkilatının işleyişi hakkında da önemli bilgiler içermektedir. Manisa Şer’iyye sicilleri özellikle 17. Yüzyılın sonu ve 18 yüzyılın tamamını içeren defterleriyle yalnızca Manisa’nın değil Muhassıllık idaresinin en önemli bölgelerinden biri olarak ayrıldığından beri neredeyse tüm Batı Anadolu’yu ilgilendiren belgeleri içermektedir. Dönem olarak belirlediğimiz Lâle Devri’nin ilk yıllarında Anadolu Osmanlı Tarih araştırmalarında şimdiye kadar üzerinde çok durulmamış bir konudur. Bizde bu durumdan yola çıkarak Lâle Devri’nin ilk yıllarında Batı Anadolu’nun ne durumda olduğu sorusuna cevap bulmaya çalıştık. Çalışmamızda buna dair pek çok örnek belge yer almaktadır. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Şer’iyye Siciller, Kadı, Muhassıl, Manisa, Aydın, Balıkesir, Karesi vii viii ABSTRACT SOCIAL AND ECONOMIC LIFE IN WESTERN ANATOLIA DURING THE FIRST YEARS OF TULIP ERA ACCORDING TO SHERIYYE SIJILS OF MANİSA AND BALIKESİR WITH THE NUMBERS OF 179 AND 717 RESPECTIVELY Huriye SARIKAYA M.A. Thesis, at History Supervisor: Asst. Prof. Dr. Bülent ÇELİK Main source of this study composed from documents from kadis of Manisa and Balıkesir which are among the most important sheriyye sijils of western Anatolia in limited numbers. As widely known sheriyye sijils contains important data that shed light on the history of region in which they were recorded and also about the functioning of central government and state organization. Manisa Sheriyye Sijils, with its defters covering the end of 17th century and the whole of 18th centuries, contains documents related not only to Manisa but also to entire western Anatolia since its assignation as one of the most important districts of muhassıllık administration. Anatolia during the first years of the Tulip Era which are designated as the period of this study, is a somewhat negleted study hitherto in the researches of Anatolian Ottoman History. From this point this study tries to find an answer to the question of what was the state of western Anatolia during the first years of the Tulip Era. This study contains many exampling documents about this topic. KEYWORDS: Şeriyye Sijils, Kadi, Muhassıl, Manisa, Aydın, Balıkesir, Karesi. ix x ÖNSÖZ Osmanlı Devleti genişleme siyasetine dayanarak kurulmuş bir devletti; yüzyıllarca genişleme siyaseti devlet kurumlarının gelişmesini etkilemiş, Osmanlı Devlet yapısının ve iç düzenin niteliğine de şekil vermiştir. Karlofça ve Pasarofça Antlaşmaları ise Osmanlı Devleti’nin batı sınırlarında yeni bir dengenin habercisi olmuştur. Artık Osmanlı Devleti, hiç olmazsa Avrupa cephelerinde genişleme siyasetini bırakmış, Avusturya’nın karşı genişlemesini durduracak savunma tedbirlerine başvurmaya başlamıştır. Pasarofça Antlaşması’nın imzalandığı 1718 yılına kadar son 20-25 yıldır tarihinde ilk defa savaştan çok barışı kurmak ve korumak amacıyla genel Avrupa siyaseti ile çok yakından ilgilenmek zorunluluğu hissetmiştir. 18. yüzyıl başlarında tam Avrupa’da Asya toplumlarına ilgi arttığı sırada Osmanlı yöneticileri de Avrupa’ya karşı tepeden bakmayı bırakıp Avrupalı diplomatları yeni bir dikkatle izlemeye başlamışlardır. Pasarofça Antlaşmasından sonra Viyana’ya ve Paris’e elçiler gönderilerek Avrupa diplomasi sahnesine adım atılmıştır. Hatta Paris’e gönderilen Yirmisekiz Mehmed Efendi’ye verilen talimatta sadece siyaset ve diplomasi ile ilgili değil toplumsal ve kültürel hayatla da ilgilenmesi, gördüğü işittiği ilgi çekici gelenekleri ve yenilikleri bildirmesi istenmiştir. III. Ahmet’in saltanatının Pasarofça’dan sonraki 12 yılına, ince bir zevkin ve kültürel gelişimlerin simgesi olarak <<Lâle Devri>> denmiştir. Acaba söz konusu olan bu gelişmeler İstanbul’da yaşandığı gibi Anadolu’da da yaşanmış mıydı? Sosyal ve ekonomik sıkıntıların arttığı, her ne kadar Pasarofça Antlaşması ile batı sınırlarında huzur sağlanmışsa da yapılan savaşların getirdiği yorgunluk ve bezginlik, halk ve merkezi yönetim arasında giderek açılan mesafe Anadolu’da nasıl görünmektedir? Bu sorulara cevap verebilmek amacıyla, Osmanlı Devleti için her yönden çok önemli stratejik noktaları kapsayan Batı Anadolu şehirlerinden Manisa ve Balıkesir örneğinde bir inceleme yapmaya karar verdik. 1132-1133 ve 1132-1135 arasındaki Hicri seneleri kapsayan 179 numaralı Manisa ve 717 numaralı Balıkesir Şer’iye Sicillerinden yararlanılmış ve karşılaştırmalar yapılarak Lâle Devri’nin ilk yıllarında Batı Anadolu’daki durum açıklanmaya çalışılmıştır. Sonuçta bu sicillerden elde ettiğimiz bilgileri sınıflandırıp, çeşitli başlıklar altında inceleyerek bir takım sonuçlara ulaştık. xi Tez çalışmamız esnasında belgelerin okunmasında, zengin kitaplık ve arşivinden yararlandığım ve her aşamada büyük desteğini gördüğüm Danışman Hocam Yrd. Doç. Dr. Bülent ÇELİK’e, önerilerinden ve özellikle tarih çalışmalarındaki tecrübelerinden yararlandığım Adnan Menderes Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyeleri Doç. Dr. Tanju DEMİR, Yrd. Doç. Dr. Mehmet BAŞARAN, Yrd. Doç. Dr. Günver GÜNEŞ, Yrd. Doç. Dr. Ayten CAN TUNALI, Yrd. Doç. Dr. Aysun SARIBEY HAYKIRAN’a ve destekleri için aileme teşekkürü bir borç bilirim. Huriye SARIKAYA xii İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI.............................................................................. iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI ................................................................ v ÖZET…………… ................................................................................................. vii ABSTRACT ............................................................................................................ ix ÖNSÖZ ................................................................................................................... xi SİMGELER DİZİNİ ............................................................................................... xv GİRİŞ…………. ...................................................................................................... 1 1. ÇALIŞMANIN VARSAYIMLARI ..................................................................... 3 1.1. Meteryal ve Yöntem .......................................................................................... 3 1.2. Kapsam Ve Sınırlılıklar ..................................................................................... 3 1.3. Genel Olarak Şer’iyye Sicilleri ......................................................................... 4 1.3.1. Sicilin Tarifi ................................................................................................... 4 1.3.2. Şer’iyye Sicillerinin Önemi ............................................................................ 4 1.3.3. Şer’iyye Sicillerinin Muhtevası ...................................................................... 6 1.4. Şer’iyye Sicillerinin Şekilsel Özellikleri…………………………………….10 1.5. Türkiye’deki Şer’iyye Sicilleri ........................................................................ 11 1.6. Türkiye Dışındaki Şer’iyye Sicilleri ............................................................... 12 1.7. 179 Numaralı Manisa ve 717 Numaralı Balıkesir Şer'iyye Sicillerinin Muhtevası ....................................................................................................... 12 2. 179 NUMARALI MANİSA VE 717 NUMARALI BALIKESİR ŞER’İYYE SİCİLLERİNE GÖRE LALE DEVRİ’NİN İLK YILLARINDA BATI ANADOLU’DA TOPLUM-DEVLET VE EKONOMİ ................................. 14 2.1. Lale Devri’nde Osmanlı Devletine Genel Bir Bakış ......................................
Load more

Recommended publications
  • TOCQUEVILLE in the OTTOMAN EMPIRE the OTTOMAN EMPIRE and ITS HERITAGE Politics, Society and Economy
    TOCQUEVILLE IN THE OTTOMAN EMPIRE THE OTTOMAN EMPIRE AND ITS HERITAGE Politics, Society and Economy edited by Suraiya Faroqhi and Halil Inalcik Advisory Board Fikret Adanir • Idris Bostan • Amnon Cohen • Cornell Fleischer Barbara Flemming • Alexander de Groot • Klaus Kreiser Hans Georg Majer • Irène Mélikoff • Ahmet Yas¸ar Ocak Abdeljelil Temimi • Gilles Veinstein • Elizabeth Zachariadou VOLUME 28 TOCQUEVILLE IN THE OTTOMAN EMPIRE Rival Paths to the Modern State BY ARIEL SALZMANN BRILL LEIDEN • BOSTON 2004 This book is printed on acid-free paper. Library of Congress Cataloging-in-Publication Data The Library of Congress Cataloging-in-Publication Data is available on http://catalog.loc.gov ISSN 1380-6076 ISBN 90 04 10887 4 © Copyright 2004 by Koninklijke Brill NV, Leiden, The Netherlands All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, translated, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without prior written permission of the publisher. Authorization to photocopy items for internal or personal use is granted by Brill provided that the appropriate fees are paid directly to The Copyright Clearance Center, Rosewood Drive 222, Suite 910 Danvers MA 01923, USA Fees are subject to change. printed in the netherlands SALZMAN_f1-v-xv 11/12/03 11:08 AM Page v v To my mother and father This page intentionally left blank SALZMAN_f1-v-xv 11/12/03 11:08 AM Page vii vii CONTENTS List of Illustrations ...................................................................... ix Preface ........................................................................................ xi List of Abbreviations .................................................................. xiii Note on Transliteration ............................................................ xv Introduction: Tocqueville’s Ghost .................................................. 1 In Search of an Archive ...................................................
    [Show full text]
  • Tören Yemeklerġnġn Bġlġnġrlġğġ Üzerġne Kuġaklar Arasindakġ Farkliliklarin Belġrlenmesġne Yönelġk Bġr Araġti
    TÖREN YEMEKLERĠNĠN BĠLĠNĠRLĠĞĠ ÜZERĠNE KUġAKLAR ARASINDAKĠ FARKLILIKLARIN BELĠRLENMESĠNE YÖNELĠK BĠR ARAġTIRMA: AFYONKARAHĠSAR ĠLĠ ÖRNEĞĠ Nazmiye ÇĠFTÇĠ Yüksek Lisans Tezi DanıĢman: Dr.öğr.Üyesi Asuman PEKYAMAN Haziran, 2019 Afyonkarahisar T.C. AFYON KOCATEPE ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ TURĠZM ĠġLETMECĠLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI YÜKSEK LĠSANS TEZĠ TÖREN YEMEKLERĠNĠN BĠLĠNĠRLĠĞĠ ÜZERĠNE KUġAKLAR ARASINDAKĠ FARKLILIKLARIN BELĠRLENMESĠNE YÖNELĠK BĠR ARAġTIRMA: AFYONKARAHĠSAR ĠLĠ ÖRNEĞĠ Hazırlayan Nazmiye ÇĠFTÇĠ DanıĢman Dr.Öğr.Üyesi Asuman PEKYAMAN AFYONKARAHĠSAR-2019 YEMĠN METNĠ Yüksek Lisans tezi olarak sunduğum „‟Tören Yemeklerinin Bilinirliği Üzerine KuĢaklar Arasındaki Farklılıkların Belirlenmesine Yönelik Bir AraĢtırma: Afyonkarahisar Ġli Örneği” adlı çalıĢmanın, tarafımdan bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düĢecek bir yardıma baĢvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin Kaynakça‟da gösterilen eserlerden oluĢtuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanmıĢ olduğumu belirtir ve bunu onurumla doğrularım. 14.05.2019 Nazmiye ÇĠFTÇĠ ii TEZ JÜRĠSĠ KARARI VE ENSTĠTÜ MÜDÜRLÜĞÜ ONAYI iii ÖZET TÖREN YEMEKLERĠNĠN BĠLĠNĠRLĠĞĠ ÜZERĠNE KUġAKLAR ARASINDAKĠ FARKLILIKLARIN BELĠRLENMESĠNE YÖNELĠK BĠR ARAġTIRMA: AFYONKARAHĠSAR ĠLĠ ÖRNEĞĠ Nazmiye ÇĠFTÇĠ AFYON KOCATEPE ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ TURĠZM ĠġLETMECĠLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI Haziran 2019 DanıĢman: Dr.Öğr.Üyesi Asuman PEKYAMAN Zengin mutfak kültürüne ve yemek çeĢitliliğine sahip Afyonkarahisar‟da sürdürülen geleneğin bir parçası olarak doğum, ölüm, sünnet, evlilik gibi özel günlerde
    [Show full text]
  • Gourmet Desserts Brochure Make Your Day More Delightful
    Gourmet Desserts Brochure Make your day more delightful. ABOUT US Mediterranean Specialty Foods Inc. is a California based company established to craft and deliver a line of fine confectionary items, known as our original creations of Turkish Delight. Through the skill of our chefs and the dedication of our entire staff to gratify and enchant our customers, we have been able to provide an extensive array of dessert selections using a traditional technique catering to any and all crowds that we have had the pleasure to greet. We are delighted to continue to create and produce quality ensured varieties of our desserts. We welcome all customers to provide us with any feedback or suggestions for future inspirations WHAT IS LOQHUM DELIGHT? Loqhum Delight, is a soft, delicate and gelatinous dessert flavored with several varieties of mixed nuts and condiments. This exquisite, sweet confection, known as Turkish delight all over the world, was renewed by our chefs to provide a unique balance of flavor, texture, and consistency through traditional recipes. The “abhisa” dessert, discovered by Persians thousands of years ago, is known as the inspiration for Turkish delight. This taste was shaped by a different production style and aroma by the Turks, and it has been identified with the Turkish culture over time and it is now called “Turkish Delight”. Indulge in the delicate decadence of our Turkish delight, by Loqhum. Luxe Metal Box 16 pieces of Mix Loqhum Delight Pistachio & Pomegranate Pistachio & Raisin Sultan Delight Coated with Rose Petals Coated
    [Show full text]
  • Osmanlı İktisadi DÜZENİNDE İhtisab MÜESSESESİ VE MUHTESİBLİK ÜZERİNE BİR DENEME
    OSMANLı İKTİsADİ DÜZENİNDE İHTİsAB MÜESSESESİ VE MUHTESİBLİK ÜZERİNE BİR DENEME lbrahim ERDOGDU* Osmanlı Devleti'nin sosyo-ekonomik yapısı içerisinde önemli bir yeri olmasına rağmen görüldüğü kadanyla üzerinde nispeten az çalışılmış bir konu olan "İhtisab Müessesesi", bütün Müslüman devletlerde olduğu gibi Osmanlılar'da da özellikle dini emir ve ya- saklara nezaret ile ahlak ve an'anelerin kuşaklar arasında bo- zulmadan devamlılığını sağlamak; günlük hayatın yanı sıra özel- likle ticari faaliyetlerde devlet tarafından aktif bir sosyal kontrolün sağlaması bakımından, önemli bir kontrol mekanizmasıdır i . Bu müessesenin işleyiş tarzı ve Osmanlı idari-iktisadi S1S- temindeki öneminin anlaşılabilmesi, bazı temel esaslann tespiti ve *AÜDTCF Tarih Bölümü Araştırma Görevlisi ı. Konu hakkında, bu güne kadar ülkemizde akademik bir tez olarak yapılmış ça- lışmalardan en kapsamlı olanı için bkz. Kazıcı, Ziya, Osmanlılarda lhtisah Müessesesi. Is- tanbul, 1987; Bu konuda zengin bir arşiv kaynağına müracaatla kaleme alınmış diğer önemli bir eser için bkz. Ergin, Osman Nuri, Mecelle-i Umur-ı Belediyye, Ci, IstanbuL. i995. (Kitap, çeşitli tarihlerde yazılmış İhtisab kanıınıarı ile narh usulleri ve çeşitli ta- rihlerdeki narh numuneleri hakkında zengin bilgiler içermektedir); Ayrıca bkz. Barkan. Ö. Lütfi, "XV. Asrın Sonıında Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek Fiyatlarının Tesbit ve Teftişi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar", Tarih Vesikaları Dergisi, C i, S. i, İstanbuL. 1941; Mantran, Robert, "Hısba", The Encyclopedia OfIslam, C, III, New Edition, Leiden- London, 1970; Kavakçı, Yusuf Ziya, Hishe Teşkilatı, Ankara, 1975; Kütükoğlu, Mübahat, S., "Osmanlı İktisadi Yapısı", Osmanlı Devleti Tarihi (Ed: E. İhsanoğlu), İstanbul, 1999. s. 565-567; Levy, R., "Muhtesib", lA., C. VIII, s. 532; Inalcık. Halil, The Oltmnan Em- pire (1300-1600), London, 1973, s.
    [Show full text]
  • Tanzimat Döneminde Kibris'ta Modern Belediyeciliğin
    TANZİMAT DÖNEMİNDE KIBRIS’TA MODERN BELEDİYECİLİĞİN BAŞLANGICI VE LEFKOŞA BELEDİYESİ HASAN SAMANİ* Giriş Bu çalışma, Osmanlı yenileşme tarihinde özgün bir yer işgal eden Tanzimat döneminde Kıbrıs’ta modern belediye idarelerinin kuruluş şartlarını ve Osmanlı idaresinin adadaki son yıllarında Lefkoşa Belediyesi’ni konu edinmektedir. Os- manlı devletinde genel olarak modern belediyeciliğin başlangıcına ilişkin literatü- re bakıldığında, geleneksel ihtisab kurumunun yerini alan modern belediye idare- lerinin kuruluş sürecini, bu süreci başlatıp sürükleyen sosyal, ekonomik ve diğer etkenlerle birlikte ele alan çalışmaların yapıldığı görülmektedir1. Bunlara, Osman- lı belediyeciliğinin kuruluş ve gelişimiyle ilintili mevzuâta (nizamnâme, talimat- nâme, yasa) yer veren çalışmalar da eklenebilir.2 Ancak bu çalışmalarda Kıbrıs’ta * Doç. Dr., Yakın Doğu Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Lefkoşa/KKTC, Mersin 10 Türkiye, [email protected] 1 Tanzimat döneminde Osmanlı belediyeciliğinin kuruluş ve gelişimini konu alan en kapsamlı araştırmalar Osman Nuri Ergin ile İlber Ortaylı’nın çalışmalarıdır.Bkz. Osman Nuri Ergin, Mecelle-i Umur-ı Belediye, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 1995; İlber Ortaylı, Tanzimattan Cumhuriyete Yerel Yönetim Geleneği, hil yayınları, İstanbul; İlber Ortaylı, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri(1840-1880), TTK, Ankara, 2000. Yazarın konuyla ilgili makale ve kitap bölümü çalışmaları için ayrıca bkz. İlber Ortaylı, “Belediye”, DİA, C. 5, s. 398-402,
    [Show full text]
  • Şer'iyye Sicillerine Göre XIX. Yüzyılın İlk Yarısındaki Osmanlı-Rusya
    SDÜ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ, AĞUSTOS 2019, SAYI: 47, SS. 139 - 164 SDU FACULTY OF ARTS AND SCIENCES JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES,AUGUST 2019, No: 47, PP. 139 - 164 Makale Geliş | Received : 05.05.2019 Makale Kabul | Accepted : 20.08.2019 Şer‘iyye Sicillerine Göre XIX. Yüzyılın İlk Yarısındaki Osmanlı-Rusya İlişkilerinin Kıbrıs’a Yansıması: Konsoloslar, Tüccarlar ve Ticaret The Impact of The Relations Between The Ottoman Empire and Russia on Cyprus in The First Half of The 19th Century According to The Sharia Court Records: Ambassadors, Merchants and Trade Celâl ERDÖNMEZ* Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Burdur-Türkiye, [email protected] ORCID Numarası | ORCID Number: 0000-0002-3173-1936 ÖZ Bu çalışmada, Osmanlı Devleti ile Rusya’nın XIX. yüzyılın ilk yarısındaki uluslararası ilişkileri ticaret ve konsolosluk kurumu etrafında incelendi. Çalışmanın amacı iki devlet arasındaki kırılgan siyasî, askerî ve diplomatik ilişkilerin bir Doğu Akdeniz adası olan Kıbrıs üzerindeki ticarî tesirlerini tespit etmektir. Bunun için konsolosluk faaliyetleri ve ticarî ilişkilerin incelenmesi tercihen seçildi. Konu, Osmanlı Arşivi vesikaları ile Kıbrıs arşivlerindeki Şer’iyye Sicilleri’nde yer alan belgelere istinaden incelendi. Çalışmanın sonunda; Rusya tüccarlarının Kıbrıs’ta iki devlet arasındaki anlaşmalar çerçevesinde ticaret yaptıkları, yüzyılın başındaki savaşların Osmanlı Devleti tarafından üretilen resmî evrakın yazım üslubuna olumsuz ifadelerle yansıdığı ve sıcak savaş dönemlerinde Kıbrıs’ta fiyat dalgalanmaları olduğu görüldü. 1821 yılında başlayan Mora isyanında Rusya Konsolosluğu'nun Rumlara destek vermesi sebebiyle ilişkiler dondurulmuştur. Barış dönemlerinde ise Rusya tüccarları ve konsolosları Kıbrıs’ın taşra köylerindeki yerli halk ile de temasta bulunmuştur. Tanzimat devri başlarından itibaren konsolosların adadaki muhassıllarla işbirliği yaptıkları, bu vesileyle iltizam işlerinin işleyişine müdahale imkânı kazandıkları ve mültezimler aleyhinde ada yöneticileri üzerinde baskı kurdukları görülmektedir.
    [Show full text]
  • Building Sovereignty in the Late Ottoman World: Imperial Subjects, Consular Networks and Documentation of Individual Identities
    Building Sovereignty in the Late Ottoman World: Imperial Subjects, Consular Networks and Documentation of Individual Identities Merve Ispahani Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in the Graduate School of Arts and Sciences COLUMBIA UNIVERSITY 2018 © 2018 Merve Ispahani All rights reserved ABSTRACT Building Sovereignty in the Late Ottoman World: Imperial Subjects, Consular Networks and Documentation of Individual Identities Merve Ispahani This dissertation examines the formation of Ottoman sovereignty in the nineteenth and early twentieth centuries at the disciplinary intersection of international law and history. As an attempt to break away from a strictly territorial understanding of sovereignty as a fixed legal construct, it explores shifting definitions of sovereignty within and across the boundaries of the Ottoman Empire as well as its semi-autonomous provinces. It argues that Ottoman sovereignty was constantly re-defined by inter-imperial rivalries, jurisdictional politics and the formation of modern subjecthood and citizenship in the emerging arena of international law during the period in question. Exploring what it meant to be an Ottoman and a foreigner in the Ottoman Empire during this period, I argue that subjecthood; nationality and citizenship often appear as instrumental categories incidentally utilized by ordinary individuals when deemed necessary. A careful examination of the Ottoman passport regime, on the other hand, proves that there already existed a prolonged process of experimentation on individual documentation and movement controls during the second half of the nineteenth history. Studying a collection of identity cards and passports, I argue that individual documentation was more important for some subjects than others, who needed to maintain and negotiate their identities under overlapping structures of multiple sovereignties.
    [Show full text]
  • Şer'iye Sicillerine Göre XVIII. Yüzyılda Ankara Damga Mukataası
    Şer’iye Sicillerine Göre XVIII. Yüzyılda Ankara Damga Mukataası Dr. Deniz KARAMAN* Özet: Osmanlı maliyesinde mukataaların ömür boyu kaydıyla gerçek kişilere satışı olarak tanımlanabilecek malikâne uygulamasına 1695 (1106-1107) yılında başlanmıştır. Ankara Damga Mukataası 17. yüz- yıl sonlarına kadar havass-ı hümayuna ait olup bilahare sadaret hasla- rına dahil edilmiş ve nihayet 1717-1718 (1130) yılında malikâneye dönüştürülmüştür. 18. yüzyıl sonuna doğru kısmen İrad-ı Cedid Ha- zinesi, bir müddet sonra da tamamen Darbhane-i Âmire tarafından zabt edilmeye başlanmıştır. Bu yıllarda mukataanın ¼ hissesi halen malikâne olmakla beraber idaresi artık malikâne mutasarrıfları tara- fından yapılmamaktadır. Damga Mukataası “hassha-i tamga-i Ankara ve simsariye ve zarar-ı kassabiye ve boyahane ve cenderehane ve te- vabii”ni kapsamaktadır. Şer’iye sicillerinden mukataanın malikâne olarak sahipleri ve mal/muaccele meblağları yanısıra mukataaya mü- teallik hususların işleyişi ile ilgili bilgiler de sağlanmaktadır. Buna gö- re her şeyden evvel sof dokumada kullanılan ham tiftik ihracı yasak- tır. Böylece hammaddelerin Ankara dışına çıkarılarak iplik ve sof fi- yatlarının artması engellenmek istenmiştir. Sof dokumada kullanılan ipliklerin satışı üreticileri tarafından mahalle ve sokak aralarında ya- pılmakta, buradan artanlar iplikçi esnafına satılmaktadır. Sof satışı ise yalnız bedestanda ve ilgili esnaf tarafından yapılmakta, dokuyucular soflarını esnafa aracısız olarak vermektedir. Simsarlık yalnız yabancı- lar için söz konusudur. Sofla ilgili bütün
    [Show full text]
  • Middle Eastern Cuisine
    MIDDLE EASTERN CUISINE The term Middle Eastern cuisine refers to the various cuisines of the Middle East. Despite their similarities, there are considerable differences in climate and culture, so that the term is not particularly useful. Commonly used ingredients include pitas, honey, sesame seeds, sumac, chickpeas, mint and parsley. The Middle Eastern cuisines include: Arab cuisine Armenian cuisine Cuisine of Azerbaijan Assyrian cuisine Cypriot cuisine Egyptian cuisine Israeli cuisine Iraqi cuisine Iranian (Persian) cuisine Lebanese cuisine Palestinian cuisine Somali cuisine Syrian cuisine Turkish cuisine Yemeni cuisine ARAB CUISINE Arab cuisine is defined as the various regional cuisines spanning the Arab World from Iraq to Morocco to Somalia to Yemen, and incorporating Levantine, Egyptian and others. It has also been influenced to a degree by the cuisines of Turkey, Pakistan, Iran, India, the Berbers and other cultures of the peoples of the region before the cultural Arabization brought by genealogical Arabians during the Arabian Muslim conquests. HISTORY Originally, the Arabs of the Arabian Peninsula relied heavily on a diet of dates, wheat, barley, rice and meat, with little variety, with a heavy emphasis on yogurt products, such as labneh (yoghurt without butterfat). As the indigenous Semitic people of the peninsula wandered, so did their tastes and favored ingredients. There is a strong emphasis on the following items in Arabian cuisine: 1. Meat: lamb and chicken are the most used, beef and camel are also used to a lesser degree, other poultry is used in some regions, and, in coastal areas, fish. Pork is not commonly eaten--for Muslim Arabs, it is both a cultural taboo as well as being prohibited under Islamic law; many Christian Arabs also avoid pork as they have never acquired a taste for it.
    [Show full text]
  • Mukataalarda Muhasebe Kayıtları Ve XVII. Yüzyıl Başında Bursa
    Mukataalarda Muhasebe Kayıtları ve XVII. Yüzyıl Başında Bursa Mukataası Örneği* Dr. Fatma Şensoy Marmara Üniversitesi Özet Osmanlı devleti bütçesinde mukataa gelirleri, cizye ve avârız gelirleri ile birlikte üç önemli kaynaktan biridir. XVII. ve XVIII yüzyıl arasında, bütçe içinde mukataa gelirlerinin payı %24’ten %57’ye kadar değişmiştir. Mukataa, bir işletme olabileceği gibi gelirlerin tahsili için oluşturulmuş bir kuruluştur. Konusu bir işletmeye tasarruf veya bazı resim ve harçların, vergilerin tahsil hakkı olabilir. Mukataa, devlete ait bir kısım vergi ve resimlerin belirli bir meblağ karşılığında iltizama verilmesi anlamından zamanla “iltizamın konusu olan vergi birimi” anlamına doğru kaymıştır. Her bir mukataa, ne kadar gelir getireceği ayrı bir birim olarak dönem başında tahmin edilen ve maliyenin defterlerine kaydedilen bir gelir kaynağıdır. Bunların çoğu belirli bir iltizam sistemi çerçevesinde tahvil adı verilen ve genelde 1 ila 3 yıl arasında değişen bir zaman diliminde ve bir sözleşme ile özel kişilere ihale edilmiştir. Genel olarak mukataa haline getirilen işletme vergi veya resim tahsil işi tahvil adı verilen üç yıllık bir süre için açık arttırma ile iltizâma verilmiştir. Müzâyede işleminden sonra mültezim ile devlet arasında bir sözleşme yapılmış. Her iki taraf tarafın talep ve taahhütleri tek tek belirtilmiştir. XVII. yüzyıl sonunda genel olarak mukataalar verimsizleşmiş, gelir tahsil edilemez duruma gelmiş ve iltizama alacak talip bulunamamıştır. Buna uzun savaş yılları nedeniyle masrafların artması da eklenince 1695’te mukataaların ömür boyu iltizamların geçerli olduğu Mısır’a nisbeten yakın olan Şam, Halep, Diyarbakır, Mardin, Adana, Malatya, Ayıntab, Tokat bölgelerinde “malikâne” sistemi yürürlüğe konmuştur. * Bu çalışma, 19-22 Haziran 2013’te İstanbul’da organize edilen III. Balkanlar ve Ortadoğu Ükeleri Muhasebe ve Muhasebe Tarihi Konferansı’nda Prof.
    [Show full text]
  • Ottoman Political Thought up to the Tanzimat: a Concise History
    Marinos Sariyannis with a chapter by Ekin Tuşalp Atiyas OTTOMAN POLITICAL THOUGHT UP TO THE TANZIMAT: A CONCISE HISTORY Foundation for Research and Technology-Hellas – Institute for Mediterranean Studies Rethymno 2015 OTTOMAN POLITICAL THOUGHT UP TO THE TANZIMAT: A CONCISE HISTORY Foundation for Research and Technology-Hellas, Institute for Mediterranean Studies P.O. Box 119, 74100 Rethymno, Greece, e-mail: [email protected] tel.: +30 2831056627, fax: +30 2831025810 http://www.ims.forth.gr ISBN 978-618-81780-1-4 © 2015 Foundation for Research and Technology-Hellas, Institute for Mediterranean Studies and Marinos Sariyannis ([email protected]) – Ekin Tuşalp Atiyas ([email protected]) This e-book is not for sale. This publication is protected by copyright. No part of it may be reproduced, in any form, without the prior written permission of the publishing institution. This volume is a product of the research project “OTTPOL”, carried out under the Action “Aristeia II” of the Operational Program “Education and Lifelong Learning”, 2007-2013 Greek National Strategic Reference Framework, co-financed by Greek national funds and the European Union (European Social Fund). 1 OTTOMAN POLITICAL THOUGHT UP TO THE TANZIMAT: A CONCISE HISTORY TABLE OF CONTENTS Note on this publication…………………………………………………………..3 Acknowledgments…………………………………………………………………4 Note on transliteration and citations……………………………………………..6 Introduction………………………………………………………………………..7 Chapter I: From emirate to Empire……………………………………………..14 Chapter II: Ahlak literature and the falasifa
    [Show full text]
  • Communal Relations in Izmir/Smyrna, 1826-1864: As
    COMMUNAL RELATIONS IN ĐZM ĐR/SMYRNA, 1826-1864: AS SEEN THROUGH THE PRISM OF GREEK-TURKISH RELATIONS by N. Feryal Tansu ğ A thesis submitted in conformity with the requirements for the degree of Doctor of Philosophy Department of Near and Middle Eastern Civilizations University of Toronto Copyright by N. Feryal Tansu ğ 2008 ABSTRACT COMMUNAL RELATIONS IN ĐZM ĐR/SMYRNA, 1826-1864: AS SEEN THROUGH THE PRISM OF GREEK-TURKISH RELATIONS by Feryal Tansu ğ Doctor of Philosophy Department of Near and Middle Eastern Civilizations University of Toronto 2008 This dissertation examines the level of social and cultural interaction between the Greek and Turkish communities of Đzmir and the impact of the centralizing Ottoman reforms on the society of Đzmir during the age of the Ottoman modernization. It focuses on the years between 1826 and 1864 that marked a turning point in the administrative history of the Ottoman Empire. Analyzing this subject requires understanding the social-cultural and economic dynamics of Đzmir that played a crucial role in the formation of the social fabric of the city. Ottoman-Turkish archival material and to some extent Greek newspapers of the time are used as primary sources. The sources discussed in this dissertation demonstrate that the central authority attempted to re- integrate Đzmir into its administrative and political structure in accordance with the centralizing or repressive Tanzimat reforms. However, Tanzimat reforms did not disturb the social cohesion of Đzmir, which the city produced over the centuries with its local character and some peculiar dynamics. The evidence also indicates that the Empire did not aim to mold social relations in Đzmir, instead benefited from city’s already existing social-cultural and economic situation, which was well suited to its modernization program.
    [Show full text]