44e jaargang nr 2 | Juni 2016

Meer-HistorieCultuur, geschiedenis en erfgoed van

LOSSE VERKOOP e4 Nieuwe tentoonstelling in het Historisch Museum: 28 De eeuw van mijn Schiphol Een verhalenverteller 10 in het Oude Raadhuis

Hoofddorp Pioniers 14 50 Jaar

Oom Ben ging emigreren 16 naar Australië

Lijndenaar blijf je 30 een leven lang evenementen, exposities en Raad van toezicht activiteiten. Maar… met een Hiermee zult u zelden of nooit agenda alleen redden we het te maken hebben. De raad niet. We hebben u ook nodig bestaat uit vijf mensen die om zoveel mogelijk publiek toezicht houden op de financiën naar het museum te trekken. en op het werk van de directeur- Via via - en juist via u - weet bestuurder en de staf. het publiek ons te vinden. Kom naar de expositie, doe mee Directeurbestuurder aan een evenement of ga eens Deze spin-in-het-web functies naar een demonstratie en… zijn verenigd in één persoon – Cover: (Foto: Marcel Harlaar) zeg ’t voort! en wel die van ondergetekende, Gemaal De Cruquius Elise van Melis. Het is een con- Wij zijn u zeer dankbaar voor structie die tegenwoordig vaak alles wat u voor ons doet en voorkomt, o.m. bij bibliotheken, hebt gedaan. Als dank daarvoor bejaardencentra, schouwburgen, hebben we een mooie aanbie- en ook bij musea. Via u! En… ding voor u en voor al onze vrijwilligers, namelijk het boek Museumstaf wie doet wat? ‘Besturen in verandering’, De staf bestaat uit vijf personen, (over het openbaar bestuur in te weten een historicus, een Haarlemmermeer van 1855 - 2015) educatief medewerker, een Inderdaad, een wat cryptische voor de speciale prijs van medewerker voor zaalverhuur, titel, maar het gaat gewoon om € 10,00. Deze aanbieding is een medewerker voor marketing twee onderwerpen. geldig tot januari 2017. en communicatie en een coördi- nator voor de vrijwilligers. Allereerst de agenda die voort- En dan nu de vraag wie is of aan weer in Meer-Historie staat. zijn die ‘wij’ waarover het Werkgroepen Sinds de fusie begin vorig jaar hierboven gaat? Sinds de fusie Dat zijn alle vrijwilligers, die werken wij er hard aan om de is het namelijk niet alle lezers - doorgaans via werkgroepen - activiteiten en evenementen duidelijk hoe onze musea en aan onze stichting zijn verbon- van het Cruquius Museum en Meer-Historie, die nu onder één den. Denk aan bijvoorbeeld het Historisch Museum goed bestuur en één directeur vallen, de tuinploeg, de stoomploeg, in beeld te brengen. Omdat zijn georganiseerd. Het lijkt de restauratieploeg, de registra- wij ook u graag in onze musea ingewikkeld, maar het is in feite tieploeg, de tentoonstellings- zien verschijnen, houden wij u simpel en overzichtelijk. werkgroep en de algemene met ingang van deze uitgave Wij kennen de raad van toe- werkgroep. Hieronder vallen van Meer-Historie steeds op zicht, de directeurbestuurder, ook de rondleiders en de de hoogte houden van wat wij de museumstaf en de receptiemedewerk(st)ers. Totaal allemaal te bieden hebben aan werkgroepen. zijn er zo’n twintig werkgroepen.

Al met al een wat zakelijk verhaal dit keer, maar dat zult u me vast niet kwalijk nemen!

Met hartelijke groet van Elise van Melis Haarlemmermeermuseum De Cruquius 4 Just-Justa Fotografie Colofon

Meer-Historie is een uitgave van Stichting Haarlemmermeermuseum De Cruquius.

Raad van Toezicht Anna Paternotte Pieter van de Stadt (voorzitter) Age Vermeer Marlijn Winkelman Polderparade Erik-Jan van Emmerik

Directeur-bestuurder Elise van Melis Tijdens de driemaandelijkse omdat er wel wat meer “eigen-

Rekeningnummers redactievergaderingen evalueren tijdse” en “modernere” artikelen ING Banknummer NL73 INGB 0003511852 we de achterliggende edities in het blad mogen – natuurlijk t.n.v. Meer-Historie te en blikken we vooruit op wel in historische zin of context. Ereleden van Meer-Historie wat we in de komende edities Want er is meer gebeurd na de ja- Drs. J. Achterstraat, J. Arensman, Mr. R.M. Dunselman, Fr. de Jong, aan artikelen gaan maken. ren zeventig van de vorige eeuw. A. Verbeek, P. Roodenburg Vaak komen daarbij geweldig Voelt u zich aangesproken of Locaties inspirerende ideeën ter tafel. geroepen om uw herinneringen Historisch Museum Bosweg 17 - 2131 LX Hoofddorp Dat met een team uitwerken is of stukjes over wetenswaardige 023-5620437 een van de leukste bezigheden artikelen met de lezers van ons www.shmdc.nl als vrijwilliger binnen de blad te delen, neem dan gerust Cruquius Museum redactie. Het schrijven zelf blijft contact op met de redactie Cruquiusdijk 27 - 2142 ER Cruquius 023-5285704 uiteraard voorbehouden aan de ([email protected]). www.shmdc.nl auteurs maar die wordt weer Witte Boerderij gevoed door de input van de Dit stukje schrijf ik nota bene Hoofdweg 743 - 2131 MA Hoofddorp www.shmdc.nl collega-redacteuren. Er is veel met de aankondiging van expertise en kennis binnen de “Polderparade”op mijn netvlies. Abonnementen De minimumbijdrage is e17,50 per jaar. redactie over de geschiedenis De polderparade is de opening Meer-Historie verschijnt vier keer per jaar. van Haarlemmermeer en die de- van het culturele seizoen Haar-

Losse verkoop len we vanzelfsprekend graag. lemmermeer; een soort uitmarkt In het Historisch Museum, het Cruquius die wordt gehouden in en om het Museum, Boekhandel Stevens in Hoofddorp, bij BRUNA Floriande, BRUNA Nieuw-Vennep Maar we kunnen niet op eigen Cultuurgebouw in Hoofddorp. en Boekhandel Jaspers in . kracht het blad met die parade De polderparade is de plek voor Nabestellingen via secretariaat, [email protected]. (e 4,- excl. Verzendkosten). aan polderpareltjes blijven het grote publiek om kennis te

Vormgeving en druk vullen. Gelukkig is er ook een nemen van het aanbod op het Drukkerij Groen, Hoofddorp heel netwerk aan familie en gebied van kunst en cultuur

Redactie vrienden die graag informatie voor het seizoen 2016-2017. Marcel Harlaar, Henk van de Hoef, leveren. Niet iedereen schrijft Dus blijkt weer dat vooruitblikken Barend Klaassen, Harry van Raak, Marco Snel, Henri Stroet. daar even makkelijk over, maar een goede zaak is… Website: www.shmdc.nl daar springen onze redacteuren de polderparade wordt gehouden

Social Media graag bij. Bij de redactionele op zaterdag 3 september 2016. werkzaamheden kunnen we inmiddels wel wat nieuwe DEADLINE KOPIJ: 15 juli 2016 input gebruiken. Niet omdat de Marcel Harlaar Contact Redactie Meer-Historie ideeen zijn opgedroogd maar Eindredacteur Meer-Historie Tel.: 06-11513990 - [email protected]

Beeldmateriaal Afbeeldingen aanleveren als foto’s of als digitaal bestand (hoge resolutie, min. 1Mb of 300 dpi). Foto’s altijd als apart bestand aanleveren niet in een WORD-bestand.

Auteursrecht Op het auteursrecht van het gepubliceerde in Meer-Historie is artikel 7 van de Auteurswet van 1912 van toepassing.Servicenummers

Aanmeldingen, abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen G. Deddens, 023- 5613130 [email protected]

Aanbieding bijzondere voorwerpen F. Kamerling, 023- 5642231 5 [email protected] Werkgroep Restauratie Bij de oprichting van de maalderij, stond er al een Kromhout motor in voor aandrijving - wat veel Nieuw-Vennepers zich nog wel kunnen herinneren. ‘s Morgens vroeg werd hij opgestart en tot in de middag hoorden ze dan het vertrouwde geplof van de motor. Door de jaren heen werd het te veel werk om de motor te starten (mede door slijtage) en hij werd op den duur vervangen door een elektramotor. De Jong vond dat niet nostalgisch en deze motor kwam hem dus goed te pas. Met vereende krachten en vrije tijd is het hem gelukt de boel aan gang te krijgen. De maalstenen echter waren niet Actief kwartaal voor bij de koop inbegrepen. Voor de rest was alles compleet en draaide de restauratiegroep de motor in 2000 als vanouds, dus ook weer klonk het geplof Een kwartaal vliegt voorbij. Voor je het weet, ben je alweer een van de motor. Maar in Nieuw- nieuw stuk aan het schrijven voor het ‘clubblad’. In deze uitgave Vennep had men niet stil gezeten staat de bijzondere Kromhout Motor centraal waar ik in het vorig en er waren woningen gebouwd nummer al iets over schreef. rond de kerk en de begraafplaats. Het geplof werd nu als geluid- Volgens de schenker, Hans de Jong aan het apparaat. De motor komt hinder ervaren. (eigenaar van hotel de Beurs op een wagen te staan met toeters Van een museum is het nooit Hoofddorp, de restaurants en bellen er aan. Om dat te gekomen bij gebrek aan vrije tijd De Rustende Jager en de verwezenlijken is er nog wel wat ontbrak bij De Jong. De ruimte Oude molen in Nieuw-Vennep), constructiewerk te verrichten. werd voor andere doeleinden moet de motor minstens honderd Het geheel moet beveiligd worden, in gebruik genomen, het bedrijf jaar zijn, maar daar zijn de want de motor kan zo op hol de restaurants en hotels werden meningen over verdeeld. slaan bij het opstarten. groter en groter. Er moest meer De Kromhout fabriek en Krom- Hans de Jong heeft de motor van opslag en werkruimte komen. hout Museum dateert de motor een vriend overgenomen. Jaren verstreken en sindsdien - aan de hand van het serienum- De motor stond in een boot die er is de motor stil blijven staan. mer - zo rond 1916. slecht aan toe was. Renovatie zou Hij heeft nooit meer een plof De fabriek is in het jaar 1914 te duur worden. In 1995 kwam gegeven. Tot verdriet, maar ook begonnen met het maken van de maalderij van Maasdam vreugde van de Jong, want zo deze Kromhout motoren. Rustoordstraat Nieuw Vennep gaat het in het leven van een Dus hoe je het ook wendt of keert in eigendom van De Jong. hotel/restaurant eigenaar. onze motor zal dit jaar honderd Het was voor De Jong het idee jaar oud zijn en dat moeten we om de maalderij in zijn geheel als De nieuwe generatie kwam en dan ook op gepaste wijze vieren. een soort museum in te richten; nam het roer over in het bedrijf Bijvoorbeeld tijdens de monu- de motor zou als aandrijving van De Jong. Een museum paste mentendagen in september, maar gaan dienen. Dat laatste was niet in de plannen van de nieuwe er moet nog heel wat gebeuren geen nieuw idee. generatie. De motor, aandrijvingen,

6 drijfwielen en tandwielen moesten weer bij andere hobbyisten heeft begin gemaakt (Jan) voor er uit. Om het materieel voor het opgestoken. U zult begrijpen de revisie van de motor van de nageslacht te behouden heeft de dat er geen documentatie over rupstrekker (Allis Chalmers M) familie besloten alles te schenken de werking van de motor meer en de andere tractoren zijn aan Meer-Historie. in omloop is. Momenteel is Cor schoongemaakt door Theo. Toen kwam de uitdaging voor de wagen aan het maken, waar En Nico heeft een touwslager ons, om de Kromhout van niet alleen de motor maar ook gemaakt. Nieuw-Vennep naar alle andere losse delen die er bij te transporteren. We kregen daarbij horen op moeten komen. Zoals Schenkingen hulp van Andre van Staveren, een koelwatertank, dieseltank, Dommekracht van familie Baars Jasper Monster en Cor Bos. Zij werkbankje en gereedschap en en een graanschoner van familie wilden het voor ons doen. Alleen de lucht cilinders voor het starten van Koten, trekkerboeken van hebben wij zelf (Piet Clement, van de motor. Het zal wel een heel familie Groenewoud, bieten- Co van Steen en Johan Tensen) gevaarte gaan worden. We zullen schoffel en tang van familie de motor losgekoppeld van de het zien op monumentendag. Schrama. Zakhaken, graanmaat losse delen die er bij horen. Verder gaan de mannen van de ton, hygrometer, graanschep,

De Kromhoutmotor is dus door restauratieploeg gewoon door droger gifmenger en dergelijke de jonge generatie verplaatst, met restaureren. De BAV kipper van de firma v.d. Bijl, een dit was een heel precies klusje, is door Henk helemaal uit elkaar appelsorteerder van familie ze hadden 5 centimeter bewe- gehaald om te schilderen. Zekveld, twee agrifreesmachi- gingsruimte. Kraanmachinist De Dexta trekker is door Hans H. nes van de firma van Steijn. Andre van Staveren heeft dit ook geheel gestript. Het stuurhuis En nog meer kleine objecten die geklaard samen met Jasper Monster was geheel versleten, en de neus zomaar langs worden gebracht en Cor Bos. Zij wilden dit ook op totaal verrot. Met veel zoeken op de boerderij. hun eigen manier doen en zo hebben we voor een redelijke geschiede. Zij werden op de bedrag de onderdelen op te kop Ook deze ronde weer zijn er achtergrond in de gaten gehouden weten te tikken, maar er moeten mensen die aan ons denken bij door de oudere generatie nog andere hefarmen komen. het opruimen van de schuur of Aad van Staveren, Ies Bos en De spatborden zijn ook slecht, zolder. Daarom blijft ons motto: Cor Monster. De hele klus is maar die zijn we zelf aan het ‘wat u weg doet kan voor Meer- zonder problemen verlopen. bewerken en dat gaat nog lukken Historie van grote waarde zijn’. ook. Deze ronde zijn er heel wat In ieder geval heeft de motor nu handwerktuigen door Wim van We kunnen het halen als u maar een algeheel onderhoud gehad nieuw hout voorzien. Hans R. en belt naar Jan Blom 06-30056165 van Cor Monster, een van de Piet zijn heel druk geweest met en hij regelt het transport. mannen van de restauratiegroep de reparatie van kleine objecten die zijn gegevens en kennis en laswerk. We hebben ook een Jan Blom

7 De slag op het Haarlemmermeer

De Slag op het Haarlemmermeer was een gevecht tussen de watergeuzen en de Spaansgezinde troepen op het Haarlemmermeer. De slag vond plaats op 26 mei 1573. De slag was een poging het beleg van door de ‘Spanjaarden’ te breken. Wat ging aan die strijd vooraf?

1 3

Fernando portret Álvarez de Toledo, van graaf door Anthonis van Bossu Mor van Dashorst

2 schilderij van Slag op Haarlemmermeer

In 1555 volgde Filips II zijn secretaris Esteban Pratz, schreef wat Spaans was. De oorlog eiste vader op als Heer der Neder- op 30 november over het optreden zijn tol in slachtoffers, werkloos- landen. Anders dan zijn in van het Spaanse leger aan heid en onderdrukking. Lang- Gent geboren en in Mechelen Philips II: ”ze hebben gehandeld zamerhand keerden steeds meer opgegroeide vader had hij alsof de bewoners barbaren steden zich van het koninklijk geen persoonlijke band met waren en de hoofdstad van het Spaanse gezag af. de Nederlanden. Hij verfoeide land een Turkse stad. De ver- Onder andere Enkhuizen, merkbaar de vrijmoedigheid woesting is zó groot geweest, Hoorn, Gouda, Delft, Edam en en ongedwongen houding van dat zij geen spijker in de muren Monnikendam, Vlissingen en de Hollanders. 1 Hij stuurde hebben gelaten. Maar het ergst later Vere en Zierikzee verklaar- de wrede hertog Alva naar de waren de martelingen die zij den zich voor de Prins en Nederlanden om orde op zaken vele getrouwde vrouwen, erkenden het gezag van de door te stellen. Tegen zijn keiharde jongens en meisjes hebben Alva nieuw aangestelde stad- optreden brak al spoedig fel doen ondergaan.“ houder Bossu niet meer. protest uit. Margaretha van De noordelijke Nederlanden echter, dat vreesde Parma trad zelfs uit protest af en wisten dus wat hen te wachten voor nadelige gevolgen voor de vertrok naar Italië, waarna Alva stond, niet veel goeds. Onbarm- handel, weigerde solidair te zijn tot landvoogd werd benoemd. hartig voerde Alva de bevelen en bleef “Spaansgezind”, Er volgde een zware onderdruk- van Philips II inzake bestraffing Na de bestraffing van Naarden king, maar zijn beleid verhardde en vervolging uit. De reeksen en Zutphen in 1572 volgde de echter de tegenstellingen alleen doodvonnissen en verbanningen belegering van Haarlem in 1573. maar; zelfs veel katholieken door de Raad van Beroerten De Haarlemmers verzetten zich keerden zich op den duur tegen uitgesproken en de veroordeling met alle macht. Hulp bieden aan het bewind. In 1568 was de en onthoofding van Egmond de geteisterde bevolking kon het Nederlandse opstand een feit en Hoorne brachten de schrik beste via het Haarlemmermeer. en die zou uitlopen op een erin. Duizenden weken uit naar De Slag op het Haarlemmermeer Tachtigjarige oorlog. Alva Engeland en West Duitsland, was een gevecht tussen de probeerde de opstand te onder wie ook de stadhouder watergeuzen en de Spaans- onderdrukken beginnend van Holland en Zeeland, Prins gezinde troepen. De slag vond met een hard optreden van Willem van Oranje. Er ontston- plaats op 26 mei 1573. zijn troepen in oktober 1572 den haarden van verzet, De slag was een uiterste poging te Mechelen. De Spaanse onverzoenlijk tegenover alles het beleg van Haarlem door

8 de ‘Spanjaarden’ te breken. geslagen, uitgehongerde stad van Bossu. Na het vertrek van De Spanjaarden hadden echter Haarlem niets anders dan zich Willem van Oranje als stadhou- hun vloot kunnen versterken over te geven. Het Haarlemmer der werd hij door landvoogdes dankzij aanvullende schepen Meer heeft Haarlem niet Margaretha van Parma op vanuit het Spaansgezinde kunnen redden. 17 juni 1567 benoemd tot voor- Amsterdam. Maar helaas had 2 Meer dan 50 jaar na de slag lopig stadhouder van Holland, de geuzenactie geen succes. op het Haarlemmermeer Zeeland en Utrecht. In mei 1573 had de Spaanse schildert Hendrick Vroon de Op 11 oktober 1573 vond op de vloot 63 schepen op het Haar- dramatische slag. De schepen toenmalige Zuiderzee voor de lemmermeer onder leiding van van de Spanjaarden zijn te her- havens van Hoorn een nieuwe Bossu. De Hollandse geuzen kennen aan de Bourgondische slag plaats. De Spaanse vloot hadden een vloot van meer dan vlaggen met het rode kruis. stond weer onder leiding van honderd schepen onder leiding Zij komen voor de wind van admiraal Bossu. De West- van admiraal Marinus Brandt. rechts vanaf Amsterdam. Van Friezen en de Watergeuzen De geuzenvloot was echter links, uit de richting van Leiden versloegen de Spanjaarden. slecht uitgerust en de wind komen de schepen van de geuzen, De graaf van Bossu werd drie stond gunstig voor de Spaanse de Opstandelingen. Ze waren jaar lang gevangen gehouden vloot. De Hollandse vloot werd slecht uitgerust en moesten in het Weeshuis in Hoorn. Tot op het meer volledig verslagen. uiteindelijk de aftocht blazen. het persoonlijke bezit van Bossu Het restant van de vloot Wie was de aanvoerder van de hoorde een verguld zilveren vluchtte naar de Kaag, waar Spaanse vloot, Bossu? pronkbeker, die als oorlogsbuit de schepen nog eens werden op- 3 Zijn naam was Maximiliaan destijds was meegenomen. De gewacht door Bossu’s luitenant van Hénin-Liétard, afkomstig stad Hoorn kreeg de beker later François van Boshuizen, die nog uit een Hennegouws adellijk als beloning voor haar aandeel in eens 21 schepen veroverde. geslacht. Hij was in 1542 de strijd. De pronkbeker is nog te Daarna restte de zwaar aan- geboren, en zoon van de Graaf zien in het Westfries Museum.

Reint Buser

Ringbiënnale 2016: 17 en 18 september in om het Kunstfort bij Vijfhuizen

In 2014 organiseerden wij, met veel succes de Ringbiënnale, een festival van en voor Haarlemmer- meerders. Die eerste keer hebben wij er voor gekozen om routes uit te zetten in de hele gemeente om daarmee het festival een goede aftrap te geven. Vanaf dit jaar stellen we steeds een andere kern van Haarlemmermeer centraal. In 2016 is dat Vijfhuizen. Het hoofdthema van dit jaar is ‘voedsel’ (voor de maag en voor de geest).

Het voedselthema komt op verschillende zijn naar nieuwe middelen van bestaan zonder milieuschade. Muziek, theater, manieren aan bod: van leuk, inspirerend om zo hun bedrijf overeind te houden. kunst, architectuur, erfgoed én lokaal en gezellig tot informatief en verhelderend, Mogelijkheden daarvoor worden onder voedsel vormen de ingrediënten van een van ‘hoe het vroeger ging’ tot nu, van meer geboden doordat Haarlemmermeer, tweedaags feestmaal voor en door Haar- kunstzinnig tot lekker meedoen. Vanouds naast oud boerenland, ook een plek is lemmermeerders op 17 en 18 september her is Haarlemmermeer een boerenland. van grote economische bedrijvigheid. in Vijfhuizen. Op het programma staat Het romantische imago van de boer die, De aanwezigheid van Schiphol zorgt voor onder meer een poging om het Guiness dicht bij de natuur, de natie van eten ruime aandacht en mogelijkheden voor Book of Records te halen met het grootste voorziet, is verruild voor het beeld van vernieuwing. Haarlemmermeer: een koekjesmozaïek ter wereld! een bedrijfstak die zwaar onder druk staat proeftuin voor innovaties op het gebied door regelgeving en wereldwijde handel. van voedsel, gekoppeld aan inspanningen Wie zich als vrijwilliger voor het festival Juist in Haarlemmermeer is zichtbaar om meer in een circulaire economie wil inzetten, kan zich melden bij dat de boeren aan het zoeken alle (rest-)producten te hergebruiken, Frits Ferres: [email protected] 9 Een verhalenverteller in het Oude Raadhuis

Laura de Jong Bronkhorst

Bij het reserveren van de voor- deze avond uit. ,,Hij had er zin aan ,,De oude school”. Dit was stelling op vrijdag 26 februari in”, dat was leuk om te horen. het nummer waar ze ooit veel 2016 in het Oude Raadhuis Ooit maakte hij deel uit van succes mee hadden, een nos- wordt de bezoeker vriendelijk Don Quishocking, een groep talgisch nummer en hij vertelt verzocht op tijd te komen. mannen en één vrouw en zij dat dit lied het beste door een Het betaald parkeren kan voor gingen in 1967 optreden. groep vertolkt kan worden en enig oponthoud zorgen. Daar is De groep muntte uit in een dat ze ooit geluk hadden omdat geen sprake van op de bewuste originele vorm van samen die vijf stemmen zo perfect bij avond, slechts enige tientallen zingen, hun teksten gingen elkaar pasten. bezoekers waren gekomen. meestal over allerlei verdwa- Even was dit voor mij een zing in de maatschappij. Septembersong heet deze voor- vreemde gewaarwording maar stelling en naast de liedjes waren dit gevoel maakte al snel plaats De intimiteit van het theater de anekdotes over de Don voor een gevoel van vertrouwd- en de heerlijke fauteuils ver- Quishocking tijd grappig om te heid. Het is de vraag of anderen oorzaken een prettig gevoel en horen en met de verhalen die dit ook zo voelen, per slot van George Groot versterkt dit als zijn ouders aan hun kinderen rekening hoor ik bij de bevoor- hij gaat vertellen en zingen. vertelden wist hij het publiek rechten die in dit gebouw Met oude bekende nummers te boeien. Vader Groot werd in 56 jaar geleden in de echt zoals Sally met de roomijskar 1906 geboren op een boerderij in werden verbonden. Ambtenaar en het komische lied over de Edam. Vader was in 1916 tien van de Burgerlijke stand op Zakkenwassers aan het einde. jaar oud toen de Zuiderzeedijk onze trouwdag op 19 februari Maar ook met het ontroerende op drie plaatsen was doorge- 1960 was de heer C. Lodder. liedje ,,Nu jij er niet meer bent”. broken en vrijwel geheel Een eerbetoon aan zijn overleden Waterland tot aan de Zaan We waren gekomen voor de echtgenote Anke en zij was de onder water liep. Polder de voorstelling Septembersong enige vrouw in de oorspron- Purmer bleef gespaard, de schade van George Groot en hij deelde kelijke bezetting van de groep. aan gebouwen en wegen was persoonlijk het programma van Prachtig! Hij waagt zich niet enorm en verscheidene mensen

10 Louis Davidsprijs uitgereikt aan Don Quishocking in het Carlton Hotel in Amsterdam; Don Quishocking met de prijs, en Willem Willmink: v.l.n.r. Willem Wilmink, Pieter van Empelen, Fred Florusse (met prijs), George Groot, Anke Groot, Jacques Klöters (met baard). Op de enveloppe staat met de hand geschreven dat het om 2500 gulden gaat. (Foto: Rob Mieremet / Anefo - Nationaal Archief/ CC BY-SA 3.0) en dieren kwamen om het leven. nog andere verhalen over gestart. En dat inwoners van Deze ramp heeft de plannen standvastige sterke vrouwen Haarlemmermeer en anderen tot afsluiting van de Zuiderzee in moeilijke omstandigheden kunnen blijven genieten van versneld doen plaats vinden. verteld. En natuurlijk het een fijn avondje uit in deze prachtige verhaal over de prettige ambiance. George Groot was een bevoor- koeien in de kolossale hoger recht kind omdat zijn ouders gelegen kerk in Edam waar de de tijd namen om over hun beesten in gedreven werden en jeugd te vertellen. Bij voorkeur de ramp overleefden. Een kerk tijdens de maaltijd , het was een vol stro en warme koeien lijven. goede gewoonte om met elkaar In het Zuiderzee museum is een te eten. Hoe de familie in 1916 themajaar aan de gebeurtenissen angstige uren beleefde op de uit januari 1916 geweid. zolder van de boerderij waar De tijdelijke tentoonstelling heet het water langzaam maar zeker ,,Overspoeld” en daar zullen ging stijgen en waar de knecht vast wel afbeeldingen te zien de familie geruststelde. En zijn zijn van die koeien in die kerk. voorspelling dat het water ,,tot daar en niet verder” zou komen Als de verhalen te emotioneel kwam uit. Intussen was er wel worden gooit George Groot er een boot met politie langsgeko- een lekkere meezinger tegenaan men om de familie daarin mee zodat je toch vrolijk het theater RECTIFICATIE: te nemen naar een veilige plaats verlaat. Een theater dat dreigde De foto bij het artikel van maar grootmoeder Groot gesloten te worden en het is Laura de Jong in het maart- weigerde mee te gaan omdat ze geweldig dat dit door een aantal nummer was afkomstig uit niet wist waar haar man was. liefhebbers niet geaccepteerd het archief van Jan Wies Een sterke trouwe vrouw, later werd en zij de actie ,,het Oude (www.haarlemmermeer- in de voorstelling heeft George Raadhuis Moet Blijven” zijn geschiedenis.nl)

11 en het grote Haarlemmermeer

In november 1995, bij het 750 jarig bestaan van Haarlem, heeft de gemeente Heemstede aan de stad een opmerkelijk geschenk aangeboden. Het cadeau is een oude landkaart uit 1724. De kaart was afkomstig uit de collectie van het Heemsteedse gemeentearchief en toont het gebied tussen Den Haag en Haarlem/Amsterdam. De Heemsteedse burgemeester N. van den Broek was hoogstpersoonlijk naar Haarlem afgereisd om de kaart aan haar collega J. Pop aan te bieden. De landkaart is weliswaar in 1724 gedrukt, maar is een kopie van een kaart uit 1591 die werd vervaardigd door Pieter Bruynsen, een Haarlemse landmeter van Rijn- en Kennemerland.

De oorspronkelijke kaart uit 1591 uertoonende alle de Steeden, aansluitend op het Haarlemmer- is vervaardigd op verzoek van Dorpen, Casteelen, weegen, meer. Zeker in die tijd was dit de toenmalige adellijke Heer uytwateringen ende Sluysen een schitterende locatie in een ridder Vincent van Lockhorst, waerin mede te sien is hoe toentertijd bosrijk gebied. die twee jaar eerder door dezelf- eertijts de Haerlemmermeer de landmeter Pieter Bruinsz. een ende de Leytsemeer van een Het Oude Slot te Heemstede overzichtskaart van Heemstede gescheyden waren...” is gebouwd tussen 1250 - 1360 had laten tekenen. De druk uit en diverse malen verwoest en 1724 is gebaseerd op een koper- In het gemeentearchief van tenslotte de laatste keer afge- gravure uit 1644 en deze laatste Heemstede bevinden zich ver- broken in 1810 in opdracht van weer op een manuscripttekening schillende archiefstukken die Jan Dolleman, de Schout van van 1591 die deel uitmaakte van- met het voormalige Haarlem- Heemstede. uit van het vroegere Heemsteedse mermeer verband houden. heerlijkheidsarchief. Na de drooglegging van de pol- In het jaar 1250 heeft Haarlem der beschikte Haarlemmermeer stadrechten verworven. 1 Op de kaart is het gebied namelijk nog niet over een eigen Er ontstonden toen “ambachten”, weergegeven globaal gelegen gemeentehuis. Het bestuur waaronder Heemstede. tussen Zandvoort, Noordwijk, werd geregeld vanuit het Deze ambachten hadden eigen Katwijk, Leiden, ‘s-Gravenhage, gemeentehuis in Heemstede tot ‘heerlijckheid’ dat wil zeggern Delft, Gouda, Oudewater, 1 december 1856. eigen bestuur en rechtspraak. Woerden, Vinkeveen, Amster- Er ontstond politieke onenig- dam, Haarlem en Bloemendaal. De benaming Heemstede heid tussen de stad Haarlem Voor de vissersplaatsen aan de voert terug tot de toenmalige en het ambacht Heemstede kust zijn scheepjes ingetekend heerlijkheid Heemstede reeds in de tijd van de Hoekse en evenals op ‘t IJ in de haven van uit de 13e eeuw. Omstreeks Kabeljauwse twisten. Amsterdam. De tekst bij de 1290 vestigde een ridder uit kaart vermeldt o.a. “Kaerte van het adellijk geslacht van Holy De eerste bewoner van het slot Suyt-Hollands Grootste deel, (nabij Vlaardingen) zich aan het was Reijnier van Heemstede, vervattende geheel Rijnlandt . Hij bouwde een kasteel hij ‘leende’ het slot van Floris ende Suytkennemerlandt, en werd door graaf Floris V met de Vijfde. Vervolgens is het slot mitsgaders een gedeelte van Heemstede beleend. Het kasteel nog vele eeuwen ‘beleend’ Delftlandt, Amstellandt ende in Heemstede was gelegen aan geweest aan diverse adellijke het Sticht van Uytrecht, de monding van het Spaarne families. Adriaen Pauw heeft

12 1 Manuscripttekening 1591 2 Detail van een kaart door landmeter Pieter Bruynsz, oktober 1589 met het kasteel van Heemstede (Uit Heerlijkheidsarchief Heemstede, NHA)

het slot in 1617 aangekocht voor Haarlemmermeer. Rekenmeester rende de winter moesten zelfs het bedrag van fl. 36.000,00. Adriaen Pauw achtte het plan de talrijke paardensleden die Pauw heeft in de loop van zijn echter financieel te riskant. van Haarlem uit met vracht leven verscheidene heerlijkheden Niettemin baarden de voortdu- over het Meer naar Leiden gekocht en geërfd, zodat hij zich rende oeverafslag en incidentele trokken tol betalen. 2 tenslotte kon noemen Heer van watersnoodrampen bij storm- Heemstede, Bennebroek, Zuid- weer grote zorgen zowel in Adriaan Pauw was een man Schalkwijk, Vijfhuizen, Nieuwer- Haarlem als Leiden, niet in het van grote invloed. Hij bedijkte kerk, Rietwijk, Rietwijkeroord, minst ook bij Adriaen Pauw de Schouwbroekerpolder, wist Oosterwijk, Schakenbosch en als eigenaar van een aantal door zandafgravingen cultuur- Hogersmilde. Adriaan Pauw ambachten rond het Meer. grond te winnen, beslechtte de was inderdaad een vermogend conflicten met man en zakelijk ook heel actief. Uit stukken in het heerlijkheids- Haarlem over archief blijkt dat in opdracht de Hout in zijn De gebieden rond het Haarlem- van Adriaan Pauw in 1768 en voordeel, legde mermeer, belangrijk in verband volgende jaren veel zand en de Zandvaart met de turfwinning, brachten puin is gestort om een dam te en de Blekers- ook veel moeilijkheden door werpen tegen de afname van vaart aan voor de voortdurende afkalving van land tot dichtbij het Slot. de afvoer van de oevers van de Haarlemmer- Adriaan Pauw kwam het slecht Adriaan Pauw zand en voor meer. Het meer werd steeds uit dat hij grondbelasting, toegang tot de nieuw opgerichte groter, waardoor de kracht van het zogeheten morgengeld, blekerijen. de golfslag ook steeds groter moest betalen over gebied van werd. Bij westenwind spoelden Heemstede dat door de uitbrei- In staatkundig opzicht was grote stukken land weg en ding van het Haarlemmermeer Adriaan Pauw eveneens actief. verdwenen hele dorpen in de was afgenomen en waarover hij In 1631 werd hij gekozen tot golven. Dat gebeurde ook met dus de facto geen vruchtgebruik raadpensionaris van Holland. het toenmalige dorp Vijfhuizen. had. Naast visrechten maakte Daardoor speelde hij een Indijken en droogmaken was Adriaan Pauw ook aanspraak sleutelrol ook in de buiten- in Pauws tijd al actueel. In 1630 op het heffen van tolgelden van landse politiek. trachtte Jan Adriaensz. Leegh- de schepen die uit het Spaame water hem te interesseren voor het Haarlemmermeer opvoeren. een droogleggingplan van het Als het ijs bevroren was gedu- Reint Buser

13 Hoofddorp Pioniers 50 Jaar

In de zomer van 1966 ontstond bij Coen Lammerts en Arie van Zuilen het idee om iets met honkbal te gaan doen. Zij richtten de club zoals we die nu kennen op 1 september 1966 op ten huize van Piet van Dijk, als honkbalafdeling van toenmalige voetbalvereniging S.V.ETO (Eerlijk ter Overwinning). Deze honkbaltak werd aangemeld bij de toenmalige Nederlandse Honkbal Bond en op 12 december 1966 geregistreerd. Hoofdveld 2016

Coen Lammerts voetbalde Theo Jansen, Frans Farber, Baseball en Softball Bond) na zelf bij ETO in Hoofddorp. Karel Rietveld, Arie van Zuilen, een fusie met de Nederlandse In datzelfde jaar zou ook nog Gert-Jan Wisselink, Paul Bossert, Dames Softbal Bond (opgericht een handbal en basketbal verzorger de heer Borgman. 16 september 1951). Hierdoor vereniging onder de vlag van Knielend van links naar rechts: werd softbal ook een mannensport ETO opgericht worden. Frits Boellaard, Peter Slot, in Nederland. In Hoofddorp Het eerste seizoen dat de Coen Lammerts, Ron van Dijk werd op dat moment alleen nog “rood-witten” in de competitie en Rob Wolters. aan honkbal gedaan. uitkwamen werd het team Het honkbal groeide en kwam direct kampioen van de tweede De velden van ETO waren op het in 1979 op eigen benen te staan, klasse van het district Haarlem. voormalig Concours Hippique los van ETO. De naam Hoofddorp De honkballers promoveerden terrein in Hoofddorp Centrum. Pioniers was een feit. De afdeling daardoor naar de eerste klasse. Hier staan tegenwoordig het softbal werd daar op 25 juni 1979 gemeentehuis, het Cultuurge- aan toegevoegd; eerst alleen bouw en diverse kantoren. voor dames en een jaar later ook Begin jaren 70 verhuisde de ver- voor heren. In het voorjaar van eniging naar het Arnolduspark 1993 verhuisde de vereniging en werd de naam Hoofddorp naar Sportpark Toolenburg, toegevoegd. Daar groeide de omdat op het terrein in Hoofd- vereniging door naar de Promotie dorp-Noord woningbouw was klasse honkbal. In 1971 ging gepland. Dè Flanigan kwam een Het eerste honkbalteam uit 1967. de Koninklijke Nederlandsche jaar eerder het eerste team ver- Honkbalbond (opgericht op sterken en bleef in dat team tot Staand van links naar rechts: 12 maart 1912) op in de KNBSB 2014. In 2016 werd hij de hoofd- Ko Alewijn, Sierd Zwaan, (Koninklijke Nederlandse coach van het eerste team. 14 In 1993 promoveerde zowel Sportpark Toolenburg moest is namens de gemeente. Deze heren honkbal en dames softbal weg om plaats te maken voor stichting heeft overigens niets naar de hoofdklasse. woningen. Begin 2009 werd te maken met de oude sportver- definitief gekozen om het eniging waaruit Pioniers Tot en met 1986 was de winnaar nieuwe honkbal- en softbal- is ontstaan. van de hoogste bondscompetitie complex te bouwen in het in tevens de landskampioen, uitge- ontwikkeling zijnde PARK21. Anno 2016 bestaat de vereniging zonderd in de jaren 1972 en 1973 De nieuwe accommodatie werd uit twintig honkbalteams, waarin in een “Holland Serie” zo gebouwd dat er wedstrijden negen softbalteams en zeven (finale over een best-of-5 serie) Beeballteams. Het eerste vrou- om de titel werd gestreden. wensoftbalteam speelt onder Sinds 1987 wordt het kampioen- de eigen clubnaam Hoofddorp schap van Nederland beslist in Pioniers in 2016 in de “Softbal de Holland Series (finale over Silver League” op het tweede een best-of-7 serie). niveau. Het keert na vijf seizoenen terug op dit niveau. Op 4 oktober 1997 zagen bijna Het eerste herensoftbalteam is 2000 mensen in sportpark namens Hoofddorp Pioniers de Toolenburg de heren van afgelopen twee jaar landskam- Minolta Pioniers onder leiding pioen geworden, en neemt ook van Bruce Heiser en Eric de Vries succesvol deel aan Europa Cup Nederlands kampioen worden wedstrijden. Ook bij de jeugd tegen HCAW. Met een uitslag zijn vrijwel jaarlijks kampioenen 10-7 in de laatste wedstrijd werd te vinden.

Aspiranten Honkbal

gehouden zouden kunnen worden uit de Major League Baseball (MLB), de Amerikaanse top honkbalcompetitie.

In maart 2014 verhuisde Hoofd- dorp Pioniers naar het nieuwe Hans Heil en Ger van Dongen 2009 Clubgebouw 2016 honkbal- en softbalcomplex in PARK21 ten zuiden van Hoofd- Misschien nog aardig om te de Holland Series met 4-0 ge- dorp, de opening werd verricht weten: de eerste sponsor in 1969 wonnen. Het jaar daarop in 1998 door Coen Lammerts. Hier is was DAM chips en vanaf 1982 waren zij verliezend finalist van door de gemeente een nieuw Kopieer Systemen Nederland de Europa Cup 1. Daarnaast honkbalstadion neergezet (Minolta) uit Badhoevedorp. werd nog eens vijf keer de finale met als doel tophonkbal naar De huidige hoofdsponsor van de Holland Series gehaald. Hoofddorp te halen. Tevens Vaessen is sinds 2011 hoofd- Onder leiding van coach zijn op dit complex drie softbal sponsor en tevens de bouwer Robert Klaver werd op 22 juni /honkbaljeugd-velden, een van het huidige complex. Diverse 2003 de Europa Cup 2 gewon- tweede honkbalveld en twee nazaten van het eerste herenteam nen door een overwinning van beeball velden. Het is zonder uit 1967 spelen nog steeds bij de 11-3 op Kinheim. twijfel het mooiste en meest vereniging. In 2008 werd besloten dat het complete honkbalcomplex van honkbal- en softbalcomplex Nederland. Pioniers huurt het Marco Snel* Hoofddorp Pioniers in Toolen- complex van de stichting ETO, * Dit stuk is mede tot stand gekomen burg-Zuid moest verhuizen. die beheerder van het complex met hulp van oud-voorzitter Hans Heil. 15 Henri Stroet

Oom Ben ging emigreren naar Australië

Oom Ben ging emigreren. Zijn huis en winkel en dat van buurman Huigen waren in de oorlog gebombardeerd. En een oudere nicht van mij wist te vertellen dat de relatie met zijn vrouw slecht was en hoopten op verbetering in een nieuw ver land. Helemaal opnieuw beginnen dus.

Ik heb het over mijn oom wekelijkse emigratierubriek. belangstelling was voor het Bernardus Adrianus Stroet, In de eerste bijdrage werd in onderwerp emigratie blijkt ook een tien jaar oudere broer van ruwe trekken de kansen aange- uit de volgeboekte filmavonden. mijn vader. Hij werd geboren geven van verschillende emigra- Zo vond er op 19 oktober 1950 op 16 juli 1905 in de Stationsweg tielanden. Daarna volgden vier een filmavond plaats over de in Hoofddorp. Hij trouwde op artikelen over Canada, zes over emigratielanden in Royal door 10 juni 1936 te Bussum met Australië, acht over Zuid-Afrika, reisbureau The American Annie Wilhelmina Zieltjens plus nog wat losse artikelen Express Company. Een avond waar hij twee kinderen bij over Argentinië, Suriname, was niet genoeg, er moest direct kreeg: Ben (1937) en Elly (1940). Brazilië, Peru, Nieuw Zeeland, een tweede avond gepland wor- Het was een ondernemende Verenigde Staten, Frankrijk. den. Films die vertoond werden man, had tot zijn vertrek een gingen over o.a. het leven en rijwiel- en motorhandel op Van 1949 tot 1961 ging de werken in Australië en Canada. het Marktplein en later aan de Nederlandse regering de Maar o.a. ook de film “30 Jaren Kruisweg, waar nu Hoogma emigratie actief plannen en KLM”. In het gebouw van de nog altijd zit (in de Tussenweg). bevorderen. Hierbij werden Christelijke Lagere Landbouw- Hij vertrok met de SS Oldenbar- ook de media breed ingezet. school te Nieuw-Vennep hield nevelt op woensdag 28 maart Zo was er elke vrijdagavond een het hoofd van die school, de 1951 naar Sidney en stapte daar “emigratiepraatje” op de radio. heer Lichtenberg, elke eerste en na dik een maand aan wal op Ook het Polygoonjournaal elke derde donderdag van de 3 mei 1951. besteedde aandacht aan de maand, van half vier tot half vijf voordelen van emigratie. zitting om vragen over emigratie Voorlichting Televisie had je toen nog niet. te beantwoorden. Wat wist oom Ben eigenlijk van Ambtenaren van het Rijksar- Australië? Dat weten we niet, beidsbureau hielden lezingen. Niet iedereen was het overigens maar als Hoofddorper had hij Over de mogelijkheden, met de emigratiepropaganda zich goed kunnen informeren. levensomstandigheden en eens. Op vrijdag 26 januari 1951 Zo verscheen vanaf 9 april 1948 arbeidsvoorwaarden in de hield de voorzitter van de in de Hoofddorpse Courant een emigratielanden. Dat er veel Christelijke Emigratiecentrale, 16 Wereldoorlog was er een groot tekort aan schepen die ingezet konden worden voor het vervoer van emigranten. Het gevolg was dat de emigran- ten soms maanden moesten wachten op hun overtocht. Het voordeel was dat de emigranten in de tussentijd voorbereidingscursussen of taallessen konden volgen. de heer A. Warnaar een betoog iedereen zou zijn. En dat er in Niet iedereen was welkom in Hotel de Landbouw over de landen als Canada en Australië Een alleenstaande man mocht slagingskansen van emigratie volop kansen lagen. En dat niet jonger dan 16 en niet ouder als oplossing van het bevol- mensen die van doorzetten dan 45 zijn. Getrouwde stellen kingsvraagstuk. Er werd een wisten konden slagen. Engels met kinderen waren alleen film getoond met de titel leren was daarbij wel een must. welkom als zij jonger dan “Emigratie”. Na de pauze wenste De Hoofddorpse Courant 50 waren. De nieuwkomers het bekende CPN-raadslid publiceerde elke week een lijst moesten gezond zijn, en ook geen Lanser een kritische reactie op van mensen die vertrokken uit zieke familieleden meenemen. het betoog geven. Hij vroeg om de gemeente naar verre landen, Een niet onbelangrijke eis was twintig minuten spreektijd, hem met naam en toenaam. dat ze voor meer dan 50% werden slechts tien minuten aan- procent blank moesten zijn. Zo geboden. Dat vond hij te weinig Aanmelden mocht je als een Nederlander uit en wenste daarom geheel van Wie besloot te emigreren moest Indië slechts twee grootouders spreektijd afzien. eerst een aanmeldingsbureau met een Indisch uiterlijk hebben. bezoeken. Het Gewestelijke En als je reis door de Austra- Het onderwerp migratie bleef Arbeidsbureau fungeerde als lische overheid gesubsidieerd zo nog vele jaren de Hoofddorpse openbare aanmeldingskantoren werd, was je verplicht om twee Courant beheersen. Steeds was voor de Nederlandse overheid. jaar te werken op de plek waar de boodschap dat Nederland Daarnaast waren er in de men je nodig had. Op die overbevolkt was, dat er nooit verzuilde jaren vijftig een vijftal manier betaalden de emigranten genoeg huizen gebouwd officieel erkende particuliere zelf de overtocht af. Emigranten zouden kunnen worden, dat er emigratieorganisaties. die zelf hun reis financierden, onmogelijk genoeg werk voor Het aanmeldingskantoor gaf waren uiteraard vrij om te gaan individuele voorlichting en en staan waar ze wilden. De legde een dossier aan van de eerste emigrant was Christiaan landverhuizer. Vervolgens A. Luk van de Meidoornweg 53. kwam het dossier op het bureau Hij werd geboren op 31 mei 1899 van de Nederlandse Emigratie- in Zoeterwoude. Werkte als dienst. Deze stuurde het door tuinman in het Rijksmuseum en naar de ambassade van het vertrok in 1948 met vijf kinderen emigratieland die de emigrant naar Big Bell. De tweede in dat opriep voor een gesprek en een jaar was de familie J. v. Cluwen medische keuring. Na de uitein- uit de Leeuwerikstraat 16. De delijke goedkeuring kon de reis familie vertrok naar Lare Lake. worden geboekt. Na de Tweede In het jaar 1949 bleef het stil. 17 In 1950 was er meer animo. Op dit schip Hier volgen de namen van de reisde oom Ben landverhuizers: dus naar Sidney. L.J. Florusse van Hij had het slechter Pelikaanstraat 21 naar Geralton kunnen treffen. M. van der Oord van Op andere boten Aadelaarstraat 13 naar Geralton verliep de reis J.A. Stalenberg van primitiever met Sloterweg 158 naar Sydney te veel mensen, W.C.J. Haboldt van slecht eten en Lijnderdijk 262 naar Sydney slechte voorzie- K.J. Haboldt van ningen. Hoofdweg 84a naar Sydney J.G.M. van Leeuwen van Hoeveel kostte Bennebroekerweg 993 naar de bootreis? Melbourne In maart 1951 J.J. Nooy van werd een Neder- Kruisweg 1228 naar Melbourne lands-Australische K.G. Haboldt van emigratie overeen- Hoofdweg 84a naar Sydney komst getekend in Den Haag. Daarin En in 1951 liep het storm: stond dat Austra- In januari: lië per jaar kon M.J. Schoen van rekenen op een Venneperweg 151 naar Williamstown aantal van 25.000 M.J. van der A van Daarna emigreerden er nog emigranten. Afgesproken werd Nachtegaalstraat 2 naar Fremantle velen, maar ik beperk me tot dat de Nederlandse regering A. van Kalmthout van 28 maart 1951, de dag dat mijn een deel van de passagekosten Marktplein 19 naar Wongang oom vertrok. Landelijk was 1952 betaalde en de Australische een topjaar. Daarna nam de regering voor huisvesting zorgde In februari: emigratie langzaam af. bij aankomst. De reis kostte F.M. van Helden van tussen 1250 en 1500 gulden Nieuwemeerdijk 449 naar Sydney De reis en kinderen kregen korting. A. J. Dekker van Vanwege de geringe capaciteit Subsidie hoefde niet terug Aalsmeerderdijk 533 naar Adelaide werden er in opdracht van de betaald te worden. Nederlandse regering schepen ingezet die tijdens de oorlog Waar kwamen ze terecht troepen transporteerden naar in Australië? Indië. Zo werd in 1950 het Verspreid over Australië waren troepenschip de Johan van er 23 opvangplekken, in feite Oldenbarnevelt omgebouwd tot oude legerkampen die geschikt emigrantenschip voor 1414 pas- gemaakt waren voor opvang sagiers. Het was een luxe schip, van gezinnen. De omstandig- dat ook veelvuldig in voorlich- heden in dit soort kampen waren tingsfilms figureerde, er was tamelijk primitief. Met een In maart: een fantastische keuken met omheining van prikkeldraad, B.A. Stroet van iedere avond een ander menu. een poort met slagbomen, een Kruisweg 658 naar Sydney Er was een zwembad aan boord, centrale eetzaal met rantsoenen, J. Smit van dansavonden, ochtendgymnas- gemeenschappelijke toiletten, Lijnderdijk 235 naar Canberra tiek, vermaak voor de kinderen, mededelingen via een omroep- noem maar op. installatie. De behuizing bestond 18 uit niet meer dan golfplaten na aankomst in Australië. Zijn gezondheid was toen al barakken. In de kampen was er Hertrouwde met Mary Gillian. niet zo best meer. Mary Gillian, een tafeltje met een man van het Een streng katholieke vrouw. zijn vrouw ging na zijn overlij- Australische arbeidsbureau. Hij kreeg werk in het autobedrijf den in het klooster en nam alle De mensen moesten zich in Holden, toentertijd het grootste bezittingen mee naar het klooster. lange rijen opstellen en dan en het bekendste Australische Zoon Ben en dochter Elly werd er beslist wie welk werk automerk. Toen hij de pensioen- hadden het nafluiten. kreeg. Mijn oom Ben werd gerechtigde leeftijd had bereikt opgevangen in Camp Bathurst. kwam hij niet automatisch in Nageslacht in Australië Ik heb niet kunnen achterhalen aanmerking voor pensioen. Elly en Ben leven allebei nog. hoe lang hij daar bleef. Na het Eerst moest hij maar zijn eigen Ze kregen kinderen en kleinkin- verlaten van dat kamp kreeg hij geld opmaken, zo werd hem deren. Met sommigen heb werk in Adelaide. gezegd. Hij besloot een reis te ik contact via Facebook. maken maar Nederland waar hij Leven in Australië bij een broer logeerde. Hij over- Mijn tante Annie, oom Ben’s leed daar op 69-jarige leeftijd in eerste vrouw overleed een jaar Heiloo waar hij ook begraven is.

Een boekje uit de oude doos Barend Klaassen

Al grasduinend in oude voornamelijk Haarlemmermeerse magazine Meer-Historie mensen spulletjes van mijn vader vond middenstand uit die tijd. Of dit die wat meer kunnen vertellen ik een oud boekje getiteld boekje destijds huis aan huis is over “Pietje Brom”. U kunt “De Levensloop van Pietje Brom” verspreid, weet ik niet. Het geeft reageren naar de redactie. door Rien Hubregtsen. Het is echter een aardig beeld hoe vlak Dit kan per post naar: waarschijnlijk uitgegeven tussen na de oorlog reclame werd Meer-Historie, Hoofdweg 743, 1945 en 1949. Volgens mij is het gemaakt. Misschien zijn er onder 2131 MA Hoofddorp of per email een advertentieboekje van de lezers van het cultuurhistorisch naar: [email protected].

19 Van Pabst tot Weterings - besturen in verandering

Haarlemmermeer werd op 11 juli 1855 officieel gemeente. Dit feit wordt herdacht met een rijk geïllustreerd boek “Besturen in verandering – Openbaar bestuur in Haarlemmermeer 1855 - 2015”, uitgegeven door Meer-Historie, dat op 1 juli 2015 officieel wordt gepresenteerd.

De rode draad in dit boek is de Haarlemmermeer is weliswaar Het team van Meer-Historie ontwikkeling van het openbaar een jonge gemeente, maar heeft deed enkele jaren gedegen bestuur in Haarlemmermeer een verrassende, rijk geschakeerde research naar de rol van het aan de hand van historische geschiedenis. In haar bestaan openbaar bestuur in Haarlem- beschouwingen die worden als zelfstandige gemeente is mermeer sinds 1855, toen afgewisseld met interviews het karakter van de polder Haarlemmermeer officieel met personen die actief hebben totaal veranderd. Begonnen als gemeente werd. Dit resulteerde deelgenomen aan het openbaar agrarisch gebied, ontwikkelde in het boek “Besturen in veran- bestuur van Haarlemmermeer, Haarlemmermeer zich tot een dering – Openbaar bestuur in met namen als Maarten Kamper, modern suburbaan gebied met Haarlemmermeer 1855 - 2015”. Taco Cnossen, Hanneke van eigentijdse woonkernen en Het boek schetst de veranderin- Geuns en Hans de Boer. gevarieerde werkgebieden met gen aan de hand van de ont- Daarnaast zijn er interviews uitgekiende logistieke voor- wikkelingen rond het openbaar opgenomen met burgemeester zieningen. Een knooppunt van bestuur in een vijftal perioden, Weterings en de griffiers Marcel doorgaande wegen en openbaar namelijk 1840-1855, 1855-1895, van Dam en John van der Rhee. vervoervoorzieningen zorgen 1935-1960, 1960-1985 en voor snelle bereikbaarheid, niet 1985-heden. Het boek ‘Besturen in verande- alleen van Haarlemmermeer, ring’ heeft een lange ontstaans- maar ook van bestemmingen in De term “openbaar bestuur” geschiedenis en zou al bij het Nederland en daarbuiten. slaat niet alleen op de rol van 150-jarig bestaan van Haarlem- de gemeente Haarlemmermeer, mermeer verschijnen. Maar om Maar deze gunstige omstandig- maar ook op de verbanden met onbekende reden is het idee heden zorgden er ook voor dat de waterschappen, de provincie van de toenmalige voorzitter de gemeente soms speelbal was Noord-Holland, het Rijk, van Stichting Meer-Historie niet van provinciale machten, denk Rijkswaterstaat en Schiphol. gerealiseerd. De werkgroep die aan de komst van de Schiphol- De diverse burgemeesters en belast was met de uitvoering lijn en de in de polder gelegen gemeentesecretarissen passeren van het idee om de geschiedenis halteplaatsen. De komst van de de revue. Onderwerpen als van het Openbaar Bestuur in luchthaven Schiphol werkte als werkgelegenheid komen aan de polder leed een sluimerend een ware magneet op de ontwik- bod, maar ook economische bestaan. Tot een jaar of drie ge- kelingen in Haarlemmermeer. crises. Aan de diverse gemeen- leden toen het 160-jarig bestaan Ook op het terrein van de digita- telijke uitbreidingsplannen die van de gemeente Haarlemmer- le infrastructuur is de gemeente zo’n stempel op de gemeente meer in zicht kwam. niet weg te denken. hebben gedrukt wordt niet

20 voorbij gegaan. De ontwikkeling aanvankelijk moest werken kost € 19,50 en is verkrijgbaar van Schiphol en de infrastructuur tot aan het duale stelsel met bij de erkende boekhandel komen uitgebreid aan de orde. haar eigen en eigentijdse in Haarlemmermeer, Historisch De komst van het Spaarne problematiek. Museum Haarlemmermeer en Ziekenhuis is niet vergeten, . de voorgeschiedenis van de “Besturen in verandering omlegging van de A9 bij – Openbaar bestuur in Marcel Harlaar Badhoevedorp die al veel eerder Haarlemmermeer 1855-2015” had kunnen plaatsvinden.

Ruime aandacht krijgt het openbaar bestuur tijdens de Tweede Wereldoorlog in een uitgebreid artikel waarin nieuwe feiten over het openbaar bestuur onder de Duitse bezetter aan de orde komen. Oud-burgemeesters, -wethouders en -raadsleden geven hun persoonlijke visie op hun aandeel in het openbaar bestuur via anekdotes.

Verder is bij de totstandkoming van het boek gebruik gemaakt van persoonlijke fotoalbums en veel niet eerder gepubliceerd materiaal uit het Noord-Hollands Archief en het Gemeentearchief.

Het resultaat is een boekwerk waarin een helder en over- zichtelijk beeld wordt gegeven van de barre omstandigheden waarin het openbaar bestuur

Aanbieding voor vrijwilligers en begunstigers. Tot januari 2017 is het boek ‘Besturen in verandering’ in het museum te verkrijgen voor de speciale prijs van €10, -.

21 Van historische commissie tot stichting Meer-Historie

Harry van Raak

Haarlemmermeer kent nog Na het al jarenlang bezig waren met maar een korte geschiedenis. droogval- historisch onderzoek in de polder. Eind 1836 hadden twee stormen len duurde De groep verzamelde ook al het water tot de poorten van het nog tot oude landbouwwerktuigen en Leiden en Amsterdam opge- 11 juli 1855 landbouwgereedschappen. jaagd, waarna koning Willem I voordat Tijdens een ritje van Wouter Slob in 1837 besloot dat het meer Haarlem- met burgemeester Van Willigen moest worden drooggemalen. mermeer bracht Van Willigen het artikeltje Bij Koninklijk Besluit van een ge- van Slob in de Hoofddorpse 1 augustus werd een commissie meente Courant van 2 februari 1962 ter belast met het maken van een werd. Voordien zijn er plannen sprake. In het artikeltje ging ontwerp voor de droogmaking. geweest om Haarlemmermeer het om de vraag hoe men in de Op 22 maart 1839 komt de wet in twee gemeenten in te delen, gemeente een begin zou kunnen Droogmaking tot stand. waarbij het noordelijke deel bij maken met het verzamelen van Op 22 mei 1839 wordt de Noord-Holland zou worden voorwerpen met een historische Staatscommissie van Beheer en gevoegd en het zuiden bij Zuid- waarde. Een briefje van Wouter Toezicht over de droogmaking Holland. De eerste burgemeester Slob van 11 april 1963 gaf de benoemd. Op 5 mei 1840 wordt was Matthijs Samuel Petrus Pabst. doorslag. In de burgemeesters- de eerste spade voor het graven kamer in Het Oude Raadhuis van de Ringvaart in de grond Van geschiedschrijving was werd een kleine commissie gestoken. Dit gebeurt bij hoeve nog geen sprake. Volgens de benoemd en de “Historische Treslong bij Hillegom. Het is de geschiedenis nam in 1963 de Commissie” was geboren. officiële start van de droogma- toenmalige burgemeester king. Duizenden arbeiders zijn Mr. J.C. v.d. Willigen het initia- vanaf dat moment aan het werk. tief de geschiedenis van Haar- Met schop en spade zullen ze lemmermeer onder de loep te de 6,2 kilometer lange Ringdijk nemen. Op 31 mei 1963 werd en Ringvaart aanleggen. In 1845 in de Hoofddorpse Courant het is de Ringvaart gegraven en de eerste openbare levensteken Ringdijk opgeworpen. Het Meer van de Commissie zichtbaar. kan drooggelegd worden. “Op instigatie van het ge- Juni 1848 start het gemaal meentebestuur is onlangs in de De Leeghwater met de droog- Haarlemmermeer ingesteld een making van het Meer. historisch commissie”. Volgens Vanaf april 1849 assisteren de mevrouw Suze van Zijverden, stoomgemalen De en eerste secretaris van de stichting De Cruquius. In het voorjaar Meer Historie, klopt dit niet. van 1852 komt de bodem van Het initiatief ging uit van een het Meer in zicht. aantal mensen in de Meer, die 22 Mr. J.C. van der Willigen Theo Brantjes en Henk Schrama brengen de Ford Dearborn trekker naar het Historisch Museum. (Foto: Foppe Kamerling) Van historische commissie tot stichting Meer-Historie

Leden waren o.a. Mr. C. Barends van de plaatselijke geschiedenis. “Er zit niets anders op dan een (commissaris van politie), Een jaar later probeerde de vereniging of stichting”. J.D. Smid (gemeenteambtenaar commissie het opnieuw maar de Mevrouw Van Zijverden schrijft belast met het archief), gemeente gaf als reactie: “Men aan het gemeentebestuur: J.A. van der Heide (postdirecteur moet eerst een status verwerven “Hierbij deel ik u mede dat Badhoevedorp), C.C. van der waarna men pas voor subsidie de leden van de historische Heuvel, A.J. de Koning, in aanmerking kan komen”. vereniging in deze gemeente W. Slob en S. van Zijverden- na ernstige overweging tot de van Reeuwijk. De oudste notulen De commissie bereikte minder conclusie zijn gekomen dat het van de commissie zijn van dan gehoopt. Het was vaak werk, dat zij zich voorstellen te 25 mei 1967. Wel is bekend dat vechten tegen de bierkaai. doen, beter gerealiseerd zal de commissie 14 april 1964 een De bevolking in de Haarlem- kunnen worden wanneer de brief zond aan de omliggende mermeer was jong, veelal recht- commissie veranderd wordt gemeenten, aan rijksarchieven streekse afstammelingen van de in een stichting”. en het Museum van Oudheden pioniers en daardoor nog niet met de vraag: “Een der taken door een lange geschiedenis met De historische commissie in waarvoor onze commissie zich elkaar verbonden. De commis- Haarlemmermeer eindigde geplaatst ziet is het samenstellen sie had geen eigen middelen, met het passeren van de stich- van boekwerken, tijdschrift- maar door gebruik te mogen tingsakte op 30 oktober 1972 artikelen, brochures, kaarten en maken van de gemeentelijke bij notaris W.G.J. den Hartog. voorwerpen, die betrekking huisdrukkerij tegen een kleine De stichting Meer-Historie hebben op het vroegere vergoeding kon toch regelmatig begon haar werkzaamheden Haarlemmeer-Meer en de tegen- een nieuwsbrief worden uit- als opvolger van de historische woordige gemeente Haarlem- gegeven. Ook werd door de commissie met de volgende mermeer, waarbij wij willen gemeente gratis ruimte in het statutaire doelstellingen: vermelden waar zich deze Oude Raadhuis ter beschikking • Het bevorderen van het objecten bevinden”. gesteld om te vergaderen. behoud van historisch belangrijke zaken in de In 1964 heeft de commissie 1 Op 7 juli 1965 gaven Haarlemmermeer, in de ook een verzoek gedaan aan Burgemeester en Wethouders meeste ruime zin: de gemeente om als aparte de commissie het advies zich Het bevorderen van de studie “gemeentelijke commissie” om te vormen tot een stichting van de plaatselijke geschie- erkend te worden. Maar de of vereniging. Pas dan konden denis en het vastleggen van gemeente kende alleen commis- Burgemeester en Wethouders gevonden gegevens in akten, sies van raadsleden. De histori- zich beraden op welke wijze krantenartikelen of boek- sche commissie werd dan ook de gemeente steun zou kunnen vorm; ➤ beschouwd als een commissie/ verlenen. Een weekje later gaf gezelschap van particulieren die burgemeester Mr. F.Th. Dyck- zich toeleggen op de beoefening meester nogmaals het advies: 23 ➤ • Het opsporen en verzamelen voor andere historische De stichting vond onderdak (in eigendom of bruikleen) doeleinden; in De Witte Boerderij aan de van voorwerpen en afbeel- • Het bevorderen van een Hoofdweg. Net op tijd want dingen, die betrekking goede woonsfeer en in de eigenaresse van de boerderij hebben op de historie in verband daarmede het zoveel Cebeco wilde de gebouwen het algemeen maar in het mogelijk tegengaan van slopen. Snel werd een restau- bijzonder op de historie aantasting van Haarlemmer- ratieplan opgesteld dat dankzij van Haarlemmermeer en meer en de dorpskernen van de medewerking van gemeente die reeds oudheidkundige Haarlemmermeer en daartoe en de Rijksdienst voor de waarde hebben of deze in de zo nog maatregelen te nemen, Monumentenzorg werd toekomst zullen hebben; evenals het bevorderen van aanvaard. Nog steeds biedt • Het verkrijgen van ruimten, maatregelen welke nieuw- de Witte Boerderij een gezellig die kunnen worden ingericht bouwwijken ook voor de onderdak aan de diverse als oudheidkamer en/of als toekomst een landelijk werkgroepen van museum en ruimten, geschikt karakter moeten garanderen. Meer-Historie.

Schoolfoto 1951-1952 Chr. MULO te Hoofddorp

24 Een oude foto van een groep brandweervrijwilligers (?) met een brandspuit. Op de achtergrond een uitgebrande boerenschuur. Waarschijnlijk omgeving Schiphol-Rijk Wie kan hier iets meer over vertellen?

(foto ingezonden door Annie Ritsema-van Raam, Nieuw-Vennep)

Foto ontvangen van Heiltje Visser-Kilwinger, Prins Clausplein 89, 8935 AD Leeuwarden. Tel. 058-2880115. Bekenden op de foto zijn o.a.: 1e rij: onder, zittend: Maarten Oldenburg, Karel Rietveld, Hans Verbeek, Teun van Veen, Marijn Ros? 2e rij: Pleunie Kamerman?, Ina van Tienderen, Heiltje Kilwinger 3e rij: meisje Knook?, Stien Ros, Bep Ros 4e rij: Bram Verbeek, Anton Bruynis. Pim van Tienderen Bovenaan: Okker Slootweg, Adri Nieuwenhuis, ... van Nieuwkoop,

Heiltje Kilwinger is het meisje geheel rechts op de 2e rij van boven.

Weet u nog namen of herkent u mensen op deze foto? Laat het weten via [email protected] 25 Luchtvaart

De gebroeders Wright De onverschrokken pioniers van de luchtvaart - David McCullough

We schrijven 1903 en bevinden ons in Kitty Hawk, het kustgebied van North Carolina, Amerika. Het zal nog 13 jaar duren voor het eerste vliegtuig op Schiphol zal landen en 7 jaar eer Anthony Fokker zijn eerste propellervliegtuigje De Spin ontwerpt.

Op deze winterdag in 1903 lukt Zo wist Orville al op zeer naar een manier om te kunnen het twee tot dan toe onbekende jeugdige leeftijd een ‘drukpers’ vliegen. Het begon als serieuze broers een machine te laten vlie- te maken, waar ze jarenlang vrije tijdsbesteding, in de werk- gen die aangestuurd wordt door een krant mee drukten. In 1893 plaats van de fietsenwinkel. En een motor en bestuurd door een openden ze hun eerste winkel. ze waren zeker niet de eersten: piloot. Het is het begin van een Een fietsenwinkel waarmee ze de droom om te kunnen vliegen nieuw tijdperk: de luchtvaart. inspeelden op de rage van die bestond al veel langer en de Er zijn veel dingen die ‘toevallig’ tijd: de eerste ‘veiligheidsfiets’ broers lieten zich daardoor uitgevonden zijn, zoals Coca-Cola, -met gelijke wielen- had net zijn inspireren. De combinatie van de magnetron of penicilline. intrede gedaan. Behalve met creativiteit en zakelijk inzicht Maar er zijn er ook heel veel die de verkoop van fietsen waren heeft gemaakt dat ze het zo ver het gevolg zijn van hard werken, de broers vooral bezig met het geschopt hebben. vallen en opstaan, blijven dromen verbeteren van het ontwerp. en vooral: blijven geloven en En daarmee gingen ze tot het In het boek De gebroeders testen om die droom te kunnen gaatje. Over elk detail werd Wright van de Amerikaanse verwezenlijken. De uitvinding nagedacht, het werd verbeterd auteur David McCullough van het vliegtuig behoort tot de en keer op keer getest. (1933) wordt een prachtige laatste categorie. inkijk gegeven in het leven van Die instelling vormde de op- de broers maar ook - en dat De twee broers zijn Wilbur en maat naar een heel bijzonder maakt het boek voor de geschie- Orville Wright, geboren in 1867 leven. Een leven waarin met denisliefhebber interessant - en 1863 in Ohio. Handige jongens hartgrondige passie, nijver en in het roerige begin van de waren het. Altijd bezig met een formidabele dosis doorzet- twintigste eeuw. De schrijver nieuwe ontwikkelingen. tingsvermogen gezocht werd heeft meerdere belangrijke

26 prijzen op zijn naam staan. Maar waar de schrijver in uit- lukt. En het is de start van een En terecht, want vertellen kan blinkt is het beschrijven van het leven in de schijnwerpers: als deze historicus. Hij heeft niets doorzettingsvermogen van de pioniers van de luchtvaart. op met saaie opsommingen of broers, van het onophoudelijke droge feiten. Vanaf de eerste testen, van vliegtuigen die in De Gebroeders Wright - pagina trekt de schrijver je het houten kratten verpakt op de David McCullough Uitgeverij verhaal in en die aandacht weet trein worden gezet om naar de Spectrum Gebonden €29.99 hij tot de laatste pagina vast te andere kant van het continent houden. Je komt bij de broers vervoerd te worden, naar Kitty Thecla Berghuis thuis, leest over de belangrijke Hawk, want daar is veel wind rol die de zus in hun leven en ruimte. Maar daar is ook speelde, je loopt door Parijs, de eenzaamheid van weer een waar de stad voor het eerst mislukte poging, van wachten elektrisch verlicht is en waar op goed weer, leven in uiterste Wilbur onderhandelt over soberheid met maar een doel: nieuwe contracten en projecten. vliegen. En het is mooi als dat

Schiphol - KLM - Fokker

Ruim een jaar geleden begon bij Toen de plannen van de werk- vliegtuigfabriek. In 1951 bouwde de werkgroep luchtvaarthistorie groep wat concreter werden Fokker zelfs een nieuwe fabriek het plan te rijpen om in 2016 vroeg men zich af welke speci- in de Haarlemmermeer. speciale aandacht te schenken fieke onderwerpen in het Helaas is Fokker 20 jaar geleden aan het feit dat 100 jaar geleden themanummer aan bod moesten failliet gegaan. Schiphol als militair vliegveld komen. Welke impact heeft de in gebruik werd genomen. luchthaven voor de omgeving Het zou allemaal te veel worden gehad, niet alleen voor wat om KLM en Fokker in deze Voor het blad Meer-Historie betreft het milieu en werkgele- Special eveneens in de schijn- zou het betekenen dat het een genheid, maar ook op de infra- werpers te zetten. Het zou dan uitgebreid themanummer moest structuur in de polder. In het een heel boekwerk worden. worden om de ontwikkeling maartnummer van 2016 is hier van een militair vliegveld tot al een begin mee gemaakt met We hopen dat we als werkgroep een internationale luchthaven het artikel ‘Schiphol’s illegale in 2019 aan de KLM en Fokker voldoende te belichten. Er is start’ van Jan Willem de Wijn. veel aandacht kunnen besteden. voor gekozen om in plaats van De volgende vraag diende zich Nu is het accent gelegd op de het reguliere septembernummer toen aan: wat te doen met de geschiedenis en de betekenis van Meer-Historie een Special uit geschiedenis van de KLM en van Schiphol in de Haarlemmer- te geven. Precies 10 jaar geleden Fokker, twee belangrijke spelers meer. Naast enkele werkgroep- heeft Stichting Meer-Historie op Schiphol. Over drie jaar leden hebben Ben Langendoen een eerste luchtvaartspecial is het opnieuw een bijzonder en Jan Uithol een bijdrage aan uitgegeven. Het thema was luchtvaartjaar. Het is dan deze special geleverd. “Schiphol 1916-2006, 9 decennia 100 jaar geleden dat de KLM een relatie tussen Schiphol en werd opgericht en Fokker in Namens de werkgroep, de Haarlemmermeer”. Nederland begon met zijn Barend Klaassen 27 Luchtvaart

Nieuwe tentoonstelling in het Historisch Museum: De eeuw van mijn Schiphol Bevlogen verhalen uit Haarlemmermeer

Drs. Hans Dolman jr.

Op 19 september 2016 is het inmiddels een burgerluchthaven wijken voor de aanleg van een honderd jaar geleden dat de geworden - het grondgebied van de nieuwe landingsbanen. eerste militaire vliegtuigen land- rondom het vliegveld annexeren. De inwoners werden gedwongen den op Schiphol. Hiermee werd Dit ging echter niet door. te verhuizen naar elders in de het vliegveld officieel in gebruik Tien jaar later nam de regering polder. In 1967 werd het nieuwe genomen. Het vliegveld lag het besluit het vliegveld op een Schiphol naast het oude vliegveld (en ligt) in de noordoosthoek andere plaats te vestigen. geopend. Schiphol groeide uit van de Haarlemmermeerpolder. Het Haarlemmermeerse bestuur tot de hedendaagse ‘mainport’ Deze tentoonstelling vertelt de en de inmiddels niet meer van Europa naast Londen, geschiedenis van Schiphol aan vijandige bevolking waren hier Frankfurt en Parijs. de hand van verhalen van tegen. In 1946 liet de vliegmaat- mensen die betrokken waren schappij KLM weten Schiphol Eén van de betrokken personen of nog zijn bij de luchthaven. te willen verplaatsen naar het bij Schiphol is Adolf Karel Steup Haarlemmermeerse plaatsje de eerste commandant van het De bewoners in die hoek van de . Ook dat ging niet vliegveld. Adolf Karel Steup polder stonden in deze begin- door toen Schiphol met plannen (1887-1959) begon zijn opleiding fase nogal vijandig tegenover kwam voor uitbreiding van de tot militair aviateur op 1 juli 1914 de nieuwkomers, de militairen luchthaven. onder leiding van de destijds van het vliegveld. In 1928 wilde bekende luitenant van Heyst. Amsterdam als eigenaar van de Het Haarlemmermeerse plaatsje In november 1914 behaalde luchthaven – het vliegveld was Rijk (bij Aalsmeer) moest toen Steup zijn internationale brevet.

28 voor het Haarlems Dagblad – over o.m. de dieselmotor voor vliegtuig, ijsafzetting op de vleugels en het nieuwe lucht- vaartwonder: het ‘vliegtuig zonder schroef’. In de jaren 1930 was hij militair vlieginstructeur, examinator en was lid van de onderzoekscommissie voor ongevallen in de burgerlijke luchtvaart. Hij gaf nationale en internationale vliegdemonstraties en ontwierp stunts voor het militaire stuntteam. Hij was Zijn militair brevet volgde het kreeg hij van het Nederlands toen majoor-vlieger en zat in jaar daarop. In zijn beginjaren Olympisch Comité de gouden diverse besturen. In 1946 kreeg vloog Steup met bekende medaille. In 1916 verschenen in hij als gepensioneerd majoor der vliegers als Versteegh, Hofstee, diverse geïllustreerde bladen militaire luchtvaart de titulaire Koppen en Plesman. Verder luchtfoto’s die hij samen met rang van luitenant-kolonel. was hij vlieginstructeur. een waarnemer had gemaakt De veelzijdige Steup overleed in Hij woonde toen in Haarlem, van de watersnoodramp rond- maart 1959 op 71-jarige leeftijd waar hij al enige naam had als om de Zuiderzee. In 1918 werd in Breda. Hij was Ridder in de keeper van HFC, de oudste hij commandant van vliegkamp orde van Oranje-Nassau. Steup voetbalclub van Nederland, en Schiphol. Hij trof hier primitieve is een van de acht personen die als slagroeier bij Roeivereniging omstandigheden aan. in de tentoonstelling gepresen- ’t Spaarne. Haast onsterfelijk Zo moesten de militairen zich teerd wordt. In de tentoonstel- werd hij in Haarlem na de bijvoorbeeld wassen in de ling is ook een maquette te zien

landing die hij op 28 maart 1914 Ringvaart. Later was hij als van het oude Schiphol (Oost) op de Kleverlaan uitvoerde, als kapitein-vlieger officier op tussen 1950 en 1966. onderdeel van zijn luchtdoop. Soesterberg en Ypenburg. Steup zat ook in het Nederlands Hij schreef artikelen voor het De tentoonstelling is nog te zien Militaire Elftal. Op 31 oktober 1930 tijdschrift ‘Het Vliegveld’ en t/m 15 januari 2017.

29 Jan van Gaalen / Barry van Gaalen-Nugteren / Piet Gorter / Johan Slinger / Joop Baars

Lijndenaar blijf je een leven lang

Elkaar uit het oog verliezen, omdat Lijnden niet veel woningbouw heeft gekend de laatste decennia, wil nog niet zeggen dat er niet meteen iets gaat opgloeien als (oud-) Lijndenaren elkaar ontmoeten.

Als vrijwilligers bij de Stichting bewoners dragen dat soms met Genievaart en het sluisje bij Haarlemmermeer Museum trots uit. We hebben het terug- Aalsmeer naar de suikerfabriek De Cruquius kwamen ze elkaar blikken gerubriceerd in door de in Halfweg. De bieten maakten weer tegen en ontstond het idee groep ingebrachte onderwerpen. een waar ommetje. De opbrengst een soort ‘verhalentafel in een De geschiedenis herhaalt zich: was in die tijd al bijna 50 ton per kleine sessie’ te houden. trek er misschien uw lering uit! hectare, dus dat gaf een druk Jan van Gaalen (1928), Barry scheepvaartverkeer. Het water- van Gaalen-Nugteren (1934), Wegen en vaarten. peil werd tijdelijk verhoogd Piet Gorter (1940), Johan Slinger In Lijnden woonde je bijna (bietenpeil) en dat leverde weer (1945) en Joop Baars (1949) zijn allemaal langs de Hoofd- of vaak een strijd op tussen de een paar middagen op Lijndense Ringvaart. Zowel het water hooglanders en laaglanders. grond bij elkaar geweest en hebben als de weg waren er voor het die gesprekken ook vastgelegd. vervoer van mens en goederen. In de zomer konden we daaren- Jan heeft de bietenbrug (houten tegen (er werd kennelijk weinig Na de drooglegging was Lijnden schraag) nog in de schuur liggen, gebaggerd) over de ‘strandjes’ voorbestemd één van de waarmee hij tot zo’n 1950 de jutteren en kreeg je de neiging 3 hoofdkernen (Hoofddorp, bieten in het schip kruide. Als door te lopen naar de overkant, Nieuw-Vennep en Lijnden) van kind liep Barry een paar kilometer zo smal als het water in de de nieuwe polder te worden. langs de Hoofdvaart naar school Hoofdvaart was. ’s Winters, met Lijnden vervulde een streekfunctie en dan liepen ze met z’n allen schaatsen, had je dan dat bruine wat school, kerk en middenstand graag even over alle tijdelijke, zachte ijs aan de kant, waar je betrof voor het noorden van de maar ook smalle en gladde ook weer niet blij mee was. Haarlemmermeer. Vijfhuizen en bietenbruggetjes. De steiger bij café Groeneveld Badhoevebuurt kwamen daar- (Burgers) aan de Lijnderdijk voor naar Lijnden. Pas tussen Met paard en wagen reed je werd na de vijftiger jaren nog de beide wereldoorlogen ver- vanuit het land naar de kant van steeds gebruikt als men zijn zelfstandigden Vijfhuizen en de Hoofdvaart en daar werden bieten leverde aan Puttershoek. Badhoevedorp en bleef Lijnden de bieten in kruiwagens, via Als kind heeft Jan de karrensporen een beetje verweesd achter. het tijdelijke steigertje, naar het langs de Hoofdvaart vervangen Maar Lijnden behield toch iets schip gebracht. Per schip 30 à zien worden door asfalt. van die oude glorie en de 40 ton, via de Hoofdvaart, Als Lijndenaren vroeger naar

30 Hoofddorp reden zagen ze aan sportzaal van de Openbare La- bestemd voor de grote optocht de Hoofdweg-oostzijde trouwens gere School en buiten op het veld bij het 100-jarig bestaan van alleen maar zes stolpboerderijen bij de boerderij van Bronckhorst. de gemeente. Johan weet nog (elk met 50 hectare land) staan, Van der Hor (hoofd OLS 1) was goed dat hij daar ’s avonds ging allen eigendom van Mr. D. Visser de trainer, die wel eens voor het figuurzagen. Waar het kunst- van Hazerswoude. Alleen de verbeteren van de conditie met werk gebleven is weten we niet. stolp van de familie van Kooten een rondje Hoofdvaart (2 kilo- Wie zou de werktekeningen staat er nog en de familie meter) startte. gemaakt hebben en later alles in Gijzenberg houdt met de elkaar hebben gezet en geschil- boerderijnaam de allereerste Voor het hele dorp hadden we derd? Een foto van de optocht is eigenaar in ere. na de oorlog de buurtvereniging er nog wel. Lijnden. Voorzitter Nic Breedijk Kerken, scholen en zette zich hier bijzonder voor in, De verdwenen boerderijen, verenigingen het was een sociaal bewogen een verarming De verzuiling was in Lijnden man. Maar ook Joop Heeren, Herkenningspunten waren nog aanwezig, maar tekenen Lodewijk den Breejen, dominee toch wel de boerderijen. Je wist van het einde daarvan waren Tulp, mevrouw Jo Lievaart, precies hoever je moest fietsen gelukkig al wel in zicht. Arend Slinger en Martien Baars of je sprak met elkaar van het Er waren in onze jaren twee waren actieve bestuursleden. donkere (enge) stuk bij de scholen (OLS 1, bezocht door Bekend waren de kinderspelen Hoofdvaart of Lijnderdijk. Jan en Johan en de Maria school, op het weiland van Baars. Maar ook boerderijen moesten bezocht door Piet en Joop) en De kinderen liepen met blokjes, na de Tweede Wereldoorlog twee kerken (Geloof- en Liefde vlaggetjes, kropen onder een wijken voor Schiphol of wegen. kerk en de Sint Franciscus van dekzeil door of deden aan zak- Een boerderij had weliswaar een Sales kerk) met de nodige daar- lopen. Je kreeg een knipkaart en huisnummer, maar kreeg natuur- aan verbonden verenigingen, daarmee kon je in de schoon- lijk ook een mooie, toepasselijke zoals kerkkoren en jeugd-of gemaakte koestal een ijsje, naam: […ze zijn er niet meer…] sportverenigingen. Johan is pennywafel of beker limonade Aan de Schipholweg: nog lid geweest van de Christe- (met siroop aangemaakt in een Hendriks Hoeve (Granneman). lijke Jongemannen Vereniging melkbus) krijgen. Een onge- Aan de Hoofdweg-oostzijde: (CJMV) en Piet zat op de Katho- kende luxe. Als de koeien iets Gerards Hoeve (Granneman), lieke Arbeiders Jeugd (KAJ). te laat verweid waren, werd er De Beemster (Van Beem), We konden lid zijn van de nog weliswaar vlug ‘stront geslecht’, Vissershoop (Breure), steeds bestaande toneelvereni- maar liep je toch nog de kans De Roompot (Luimee) en ging Genesius, maar ook van de bij het kruipen onder een kleed Westerhout (Nieuwenhuijzen). Scouting en handbalvereniging door, aan de andere kant met Aan de Hoofdweg-westzijde: Lijnden (niet te verwarren met iets andere kleuren onder het Elise Hoeve (Sol). het huidige VOS), die na de kleed vandaan te komen. Dat Bij het lezen van de naam zie je oorlog hun trainingsveld hadden mocht de pret echter niet drukken. direct weer het hele plaatje. op de hoek Sloterweg/Schip- Alleen maar zonnige en feeste- holweg. Nu zou je zeggen: dat lijke herinneringen, waarbij het De middenstanders ligt in Badhoevedorp, maar toen hele dorp uitliep. Ook aan de We hadden natuurlijk allereerst was Badhoevebuurt nog een iets oudere jeugd werd gedacht. onze boeren en tuinders. Daar buitenwijk van Lijnden! Ook In 1955 werd in de aardappel- kon je jezelf altijd wel nuttig nog de Gymnastiek Vereniging schuur bij Baars een maquette maken of spelen in je jeugd. Lijnden. Binnen trainen in de van het gemaal Lijnden gemaakt, Onze allereerste baantjes waren

31 dan ook in de landbouw: bieten Maar we hadden ook onze mid- (Dekker), petroleumhandel dunnen (op het schoolplein denstanders die, allen in dezelfde en kleermaker (Snaterse), hoorde je van elkaar wat het per periode actief, daar toch een consumptie-ijs (Grevenstuk) regel opleverde, maar overstap- redelijke boterham aan hebben en zadelmakerij (Van Bergen). pen naar een ander kon je wel gehad: aan de Hoofdweg (oost vergeten als je vader zelf bieten en west) een wagenmaker Lijnden in oorlogstijd had), aardappels met de hand (Pijlman), smid (Kool), aannemer In de oorlogsjaren waren er rooien, of in de korenbouw. (Mienis), steenkolenhandel (in verband met werkzaamheden Tuinders huurden land (een of (Van Es), fourage-handel (Zorge), rondom Schiphol) soldaten meerdere ha) bij een landbouwer frisdranken (Van Zoolingen met ondergebracht in barakken. voor het telen van witlofpennen ‘Joy’), melkrijder (Jongeneelen) Op het land van Breure, waar of (boeren)kool. Jan van Gaalen en aardappelhandel (De Jong). nu de A5 loopt, maar ook op het weet dat zijn vader en grootvader Op de Schipholweg bij de scholen landje waar nu nog de vroegere dat al deden met koolplanten. en de kerk: een manufacturier, Rabobank staat. Menige bom- Een werkje voor jonge jongens die in zijn etalage soms zijn krater moest worden opgevuld in hun vakantie was dan het spoorbaan uitstalde (Goes) en met grond! Aan de Akerdijk aangeven van koolplanten aan een café met snoep en fietsen- naar Badhoevedorp werd door de poter (met pootstokje). Voor stalling voor kerk en Maarse & de Duitsers een hele rij huizen de jongelui was het saai, maar Kroon-bussen (voor iedereen gesloopt voor het hebben van voor de poter slecht voor zijn tante Annie Schrama). een vrij schootsveld. Zowel op rug, want hij liep dagen gebukt Omdat Lijnden ook voor de de Akerdijk, als op de Spaarn- door het land. In een heel droge streek belangrijk was kwam je wouderweg (oude Schipholweg) zomer werd dan na het poten op de Lijnderdijk en Akerdijk was een nauwe doorlaatpost aan elk plantje nog een plons een ware supermarkt tegen, aangebracht, omdat die wegen water uit een akertje gegeven, maar dan met een lengte van onderdeel waren van een tank- zodat het een redelijke start kon 3 km.: Zand - en grindhandel gracht. maken. Dan was het lopen van (Smit), café en thuishaven voor sloot naar planten. vis-, ijs-, biljart- en kaartclub Scholing (Groeneveld, Kranendijk en In onze jeugd werd er natuurlijk Piet mocht als jongeman in later Burgers), fietsenmaker op school ook het nodige katten- de korenbouw helpen bij (Volgers), metaaldraaierij (Krul), kwaad uitgehaald. Piet weet dat Jan Meijer, een schot in de roos. kruidenier (Tensen), vrachtrijder er twee klasgenoten zogenaamd Hij voldeed meer dan en was (Thomas Dijksman) fietsen naar de dokter moesten. verzekerd van een leuk bijbaantje. en autogarage (Van Geffen), In werkelijkheid zaten ze onder Een boerderij had wel aantrek- kruidenier (Dijksman), sigaren- de houten vloer van de klas, kingskracht op de jeugd. Je handel (Kerkhof), IJzerwaren waar ze met een steen op ver- mocht vaak op een tractor rijden en bouwbedrijf (Roos en Van schillende plaatsen tegen de en er was altijd wel iets om mee de Oever), schilder (Heikens), onderkant van de vloer bonk- te spelen. Tikkertje op de stro- veerijder (Den Butter), galante- ten. De meester snapte er niets balen, voederbieten malen en rieën (Schaap), melkhandel van, de leerlingen des te meer. beesten voeren. Elke landbouwer (Visser), schoenen (Van Leeuwen), In het speelkwartier kwamen had immers wel een wei bij groenten (Markus), vrachtrijder ze naar boven, wasten zich en zijn erf voor wat vee. Net na de (Verkaik), kruidenier (Sleggers), meldden zich present. Het is al Tweede Wereldoorlog werden kruidenier (Luimee), slager 65 jaar geleden, maar Piet weet er, naast de tractor, nog steeds (Bredeveld), kippenvoer dat klasgenoot Louis Uitermark paarden ingeschakeld. (De Boer), bouwbedrijf voor straf naar een leeg lokaal

32 moest waar toevallig de goede Van Donselaar. In het grote vrij- derdijk, deed alles lopend en zat fiets van de meester stond. staande huis tussen het gemaal vele dagen te vissen. Rond 1950 Louis bewerkte met een gevon- en de machinehuizen woonde stond er regelmatig een gezel- den speld de band. Na school- de familie Ossewaarde, hoofd lige Amsterdammer te vissen tijd wist de meester zich geen Technische Dienst Haarlemmer- bij de brug van de Schipholweg. raad met de lekke band, Louis meerpolder. Hij maakte graag een praatje bood echter vriendelijk aan met met de buurkinderen. Dan wees de fiets naar Adriaan Volgers Witte Kruis hij naar het gemaal en zei: ‘Wie te lopen. Daar werd de band Voor huisartsen waren we aan- van jullie het eerst terug is krijgt gemaakt en Louis ontving een gewezen op Badhoevedorp en een dubbeltje, nummer twee een fooitje voor bewezen diensten. Halfweg/. stuiver’. Hij verbeterde hiermee Maar vanuit Het Witte Kruis uit de conditie van de dorpsjeugd. Na de lagere school kon je in Badhoevedorp hadden we onze Piet won vaak, maar denkt Lijnden niet meer terecht voor wijkverpleegsters: zuster de dat het vooral kwam, omdat de vervolgopleidingen. We waren Wilde en zuster de Witte. man geen rekening hield met de aangewezen op Hoofddorp, Het is dat ze kwamen bij ziekte leeftijden. In de bocht aan Amsterdam of Haarlem. en ongemak, maar ze beurden de Hoofdweg oostzijde woon- Alles fietsend, vaak in groepen. de mensen wel op. Opgeruimd den in een oud dubbel huisje Ook kun je het ‘bouwen’ met en vriendelijk voor kinderen. mevrouw Vet en mevrouw een groepje landbouwers een Iedereen kende deze wijkver- Krijgsman (Gerritje de Kip). vorm van scholing voor vol- pleegsters en zij kenden het hele Op kinderen maakten ze soms wassenen noemen. Was het dorp. Wijkverpleegsters: op dit een vreemde indruk, maar wij bij de oudere generatie vooral punt herhaalt de geschiedenis hoorden in onze jeugd ook niets een gezellig avondje, waarbij zich dus. over dementie. Tante Annie men weliswaar elkaars oogst van het café. Een vrouw die kritisch kwam bekijken, maar Oude Veenderij haar hele leven wijdde aan de waarbij het drinken van een Nog voor de drooglegging kerkelijke gemeenschap. Gratis borreltje na afloop zeker niet was het stuk land tussen of voor een fooi werkte ze in de als het onbelangrijkste gedeelte Raasdorperweg en Lijnderdijk pastorie, de kerk of het vereni- van de avond werd beschouwd. een hoger stuk veengebied. gingsgebouw. Opoe Braam, De jongere generatie deed het Oud land werd dus ingedijkt, die aan de andere kant van de wat leerzamer. Veel tijd werd omdat de ringdijk daardoor ringvaart woonde, vlakbij de besteed aan elkaar adviezen minder bochten hoefde te Lutkemeerweg. Zij vaarde geven of het analyseren waarom maken. Pas rond 1900 werd het mensen over voor een dubbeltje. iets niet groeide zoals het had veen weg gestoken. Sindsdien Ze was alleen een beetje doof, moeten groeien. heette het in onze jeugd de dus moest je een tijdje blijven ‘oude veenderij’. Tuinders daar roepen: ‘opoe’. Het gemaal en omgeving komen nog wel eens restanten Vanaf de drooglegging was het blauwveen (slecht veen) tegen Heeft u nog leuke herinneringen/ gemaal Lijnden een bepalend onder hun mooie zwarte tuin- anekdotes, dan vullen wij dit baken voor het dorp. dersgrond. stuk daar graag mee aan. De machinisten en het polder- Wie weet zijn onze vastgelegde personeel bewoonden de ‘ma- Dorpsfiguren in onze jeugd herinneringen voor ons nage- chinehuizen’, bijvoorbeeld de Jan de Baardaap woonde in slacht leuk en leerzaam. opzichter Den Breejen, maar ook een ‘hut’ aan de Hoofdweg oost- Dat waren de middagen met de families Krul, Reitsema en zijde. Chris Steen van de Lijn- ons vijven in iedere geval wel.

33 Uw mening is belangrijk voor ons! Voor u ligt, alweer voor de U hoeft slecht een e-mail naar veel activiteiten plaats in het tweede keer, magazine Meer- [email protected] te sturen onder Cruquius Museum en het Historie nieuwe stijl. Een nieu- vermelding van: “Begunstiger Historisch Museum die wij niet we vormgeving met een frisse Meer-Historie” in de onderwerp in het magazine vermelden. uitstraling. Onze vraag aan u, regel. Een bericht schrijven is Denkt u hierbij aan stoomprac- als lezer van het magazine, is: niet nodig, dit mag natuurlijk tica, rondleidingen door kinder- “Wat vindt u ervan?” wel. We vinden het erg leuk, om gidsen, theatrale voorstellingen los van de enquête, uw reacties van Living History in het Cru- Uw mening, als begunstiger van op het magazine te horen. Bent quius Museum, een avondopen- Meer-Historie, is belangrijk voor u zelf misschien handig met de stelling, openingen van exposi- ons en wij willen deze graag pen, heeft u kennis van de cul- ties, Vaderdag, Moederdag en horen. U ontvangt binnenkort tuur of geschiedenis of erfgoed lezingen. Via uw e-mail adres een e-mail, met hierin een korte van Haarlemmermeer? Lijkt het houden wij u van alles, met be- enquête met onder meer vragen u leuk om zelf eens een stuk aan trekking tot Cruquius Museum, als; wat vindt u van de artikelen, te leveren voor in het magazine? Historisch Museum en Meer- waar wilt u graag meer over Dan kunt u dit gelijktijdig ken- Historie op de hoogte. lezen, enz. Deze enquête vraagt baar maken in uw e-mail, wij slechts 10 minuten van uw tijd, nemen dan contact met u op. Geertje van Emmerik met als uitkomst nog meer leesplezier. Wilt u daarom uw Meer-Historie verschijnt vier e-mail adres aan ons doorgeven? keer per jaar. In een jaar vinden  Ja, ik vind het belangrijk dat Meer-Historie (onderdeel van Stichting Haarlemmermeermuseum De Cruquius) zich in kan blijven zetten voor het behoud van het Haarlemmermeers erfgoed. Ik geef mij hierbij op als nieuwe begunstiger:

Ja, ik vind het belangrijk dat Meer-HistorieNaam : ______(onderdeel van Stichting______Haarlemmermeermuseum m/v* De Cruquius) zich kan blijven inzetten voor het behoudAdres van het: ______Haarlemmermeers erfgoed.______Ik geef mij hierbij op als nieuwe begunstiger. Postcode : ______Woonplaats : ______

Als begunstiger van Meer-Historie ontvangTelefoon : ______ik 4 x per jaar Magazine Meer-Historie______en voor twee personen gratis toegang tot het Historisch Museum en het Cruquius Museum. E-mail : ______

€17,50 €30,00 Datum €: 50,00______€75,00 ______De minimum bijdrage is €17,50. Ik betaal na ontvangst van de bevestigingsbrief. Handtekening: ______

Opgeven kan via e-mail door middelDe vanminimum opgave bijdrage van is €17,50. uw Ik gegevens betaal na ontvangst plus van opgave de bevestigingsbrief. van uw bijdrage. Als begunstiger van Meer-Historie ontvang ik U kunt uw e-mail zenden aan: [email protected] x per jaar het blad Meer-Historie en voor twee personen gratis toegang tot het Historisch Museum Haarlemmermeer en Museum De Cruquius. Liever per post aanmelden? Stuur de ingevulde bon in een voldoende gefrankeerde envelop naar: Stuurt u dan onderstaande bon in een,Begunstigersadministratie voldoende gefrankeerde, Meer-Historie enveloppe naar: p/a Dhr. G.J. Deddens Begunstigersadministratie Meer-HistorieBarbarije 5 p/a Dhr. G.J. Deddens 2132 TP Hoofddorp Aanmelden kan ook via email: [email protected] Barbarije 5, 2132 TP Hoofddorp

Naam :...... m/v*

Adres :......

Postcode :...... Woonplaats: ......

Telefoon :......

E-mail :......

Datum :......

Handtekening :......

* doorstrepen wat niet van toepassing is 34 ✁ Mijn vader was loodgieter in Hoofddorp

Alie Lambers - Wamsteeker (76) kan zich nog goed herinneren hoe haar vader als loodgieter de kost moest verdienen voor een groot gezin. Op zijn fiets, met achterop zijn kist met gereed- schap, ging hij naar zijn klanten in de polder. Barend Klaassen had een leuk gesprek met Alie over vader Wamsteeker en hoe het er vroeger aan toe ging in een eenmansbedrijf aan de Nieuweweg in Hoofddorp. De grootouders van Alie; Hendrik Wamsteeker (1863 - 1935) en Cornelia Sophia Wamsteeker - de Jonge (1865 - 1958)

Eerst een stukje vijf zijn er vroeg gestorven. Kan je iets vertellen over voorgeschiedenis Hun tweede zoon, Hendrik, was jouw familie? De Wamsteekers behoren tot de grootvader van Alie Lambers “Van mijn overgrootouders de pioniers van de Haarlem- - Wamsteeker. Het gezin ging weet ik niets. Mijn grootvader mermeer. Nicolaas Willem wonen in de Concourslaan te Hendrik Wamsteeker is geboren Wamsteeker is geboren in 1821 Hoofddorp. in 1863 te Hoofddorp. te Amsterdam. Zijn vrouw, Grootmoeder Cornelia Sophia Johanna Geldhof, is geboren in Wamsteeker was al heel vroeg Wamsteeker - de Jonge is 1826 te Breskens. Hun eerste nauw betrokken bij kerkelijke geboren in 1865 te Hoofddorp. kind, Willem, is geboren op activiteiten. In 1866 werd n.l. de Zij werd Keetje genoemd. 16 maart 1855 en is ingeschreven Gereformeerde Gemeente onder In 1892 zijn zij getrouwd. in de gemeente Heemstede, het kruis te Kruisdorp (het latere Mijn grootouders Wamsteeker de gemeente Haarlemmermeer Hoofddorp) geïnstitueerd. woonden heel vroeger in de bestond toen nog niet. Dat was Wamsteeker werd daar als eerste Concourslaan te Hoofddorp. pas in juli 1855. Nicolaas Willem ouderling bevestigd. Later is de Later zijn ze verhuisd naar de was van beroep turfboer. naam van de Gemeente veran- Nieuweweg. Grootvader was Nicolaas Willem en Johanna derd in ‘Gereformeerde Kerk vrachtrijder. Met paard en hadden negen kinderen, te Hoofddorp.” *) wagen reed hij langs de boeren in de Meer om hooi, stro en aardappelen te vervoeren.

Mijn grootouders kregen zes kinderen n.l. vijf meisjes en een jongen. Die jongen werd later mijn vader. Een meisje is helaas vroeg overleden. Mijn grootvader heb ik nooit gekend, maar mijn grootmoeder wel. Mijn vader, Nicolaas Willem Wamsteeker, is geboren op 1 augustus 1900 te Hoofddorp.

De estafetteploeg uit Hoofddorp in 1922. *) Bron: “Mijn heil duurt van geslacht Geheel links bakker Sparnaay, vierde van links Willem Wamsteeker tot geslacht” 100 jaar Gereformeerde 35 Kerk van Hoofddorp. 1866 - 1966 Wat was zijn werkgebied? waterleiding was stukgevroren “Vader pakte allerlei klussen en de boel gerepareerd moest aan. In het begin was dat in worden. Vader heeft heel wat Hoofddorp en de directe onderin keukenkastjes moeten omgeving. Later breidde zijn rommelen om de boel weer te werkterrein zich verder uit in laten functioneren. Daar had hij de polder. Hij heeft nooit leren vaak een hekel aan, omdat hij autorijden. Alles deed hij op de daar nauwelijks werkruimte had. fiets met zijn spulletjes achterop. Hij had veel boeren als klant. Zaterdag was zijn klussendag Als er groot werk gedaan moest in de werkplaats. Hij repareerde worden, schakelde hij een bode dan potten en pannen die lek in om het materiaal, inclusief waren. Hij soldeerde de gaten de teerton, naar de plaats van dicht. Voor gebruik op een bestemming te brengen. Al het petroleumstel kon dat nog wel, Willem met zijn vier zusters. Staand v.l.n.r. Sophia Johanna, Wilhelmina voorwerk, zoals goten en re- maar op gas smolt het soldeersel en Bertha (de bekende kraamzuster). genpijpen maken, deed hij in weg en had je een probleem. Zittend: Anna + 1930 zijn werkplaats. Bij veel boeren Vader loste dat dan op door aan was hij kind aan huis, maar het de binnen- en buitenkant van de Mijn moeder, Sara Wamsteeker gebeurde weleens dat hij door bodem een plaatje aan te brengen. - Vermeer, is geboren op een boer gesommeerd werd om Met een schroef zette hij dan de 29 januari 1904 te Leeuwarden. niet op een stapel lege aardappel- boel vast. Alleen werkte dit niet Op 23 september 1931 zijn zij zakken te gaan zitten om zijn aan de ronde zijkanten. Maar ja, getrouwd. Ze zijn gaan wonen broodje op te eten. Hij moest mensen waren toen zuinig en in de Nieuweweg, schuin tegen- maar op de grond gaan zitten.” een lekkende pan gooide je niet over het huis waar mijn groot- zomaar weg.” ouders vanuit de Concourslaan Wat voor werk deed hij naar toe waren verhuisd. allemaal? Kon het gezin ervan leven? Ik kom uit een gezin met negen “Hij verstond zijn vak goed en “Een vetpot was het niet met kinderen. Ik had vier broers en was erg handig. Hij heeft veel zo’n groot gezin. Maar we vier zussen. Helaas zijn mijn nieuwbouwwerk gedaan voor konden ervan leven. We leefden broer Henk en mijn zussen de firma Groen, die woonde aan eenvoudig, zoals zoveel gezinnen Corrie en Fietje overleden. de Kruisweg, vlakbij het bos. in onze omgeving. Vooral in de Twee broers van mij, Piet en Nico, Daarnaast had hij veel onder- crisistijd van vóór de oorlog was wonen al jaren in Canada.” houdswerk o.a. lekkende het niet best. Vader heeft daar dakgoten of een verstopte het een en ander over geschreven. Jouw vader was loodgieter, afvoer repareren. Vroeger had “In de crisistijd werd er gevochten waar heeft hij dat vak geleerd? je nauwelijks of geen centrale om werk te krijgen, ook in de “Na de lagere school is mijn vader verwarming. Het gebeurde re- woningbouw. Er werden toen als klusjesjongen begonnen bij gelmatig dat in de winter de woningen gebouwd voor 2.500 De Tello. Die was loodgieter - 3.000 gulden. Ik heb het mee- en woonde in de Draverslaan gemaakt dat voor een huis van te Hoofddorp. Daar heeft mijn 3.000 gulden 54 inschrijvers vader het vak geleerd. Na zijn waren om het te mogen bouwen. trouwen in 1931 is hij voor zich- De aannemers beenden de on- zelf begonnen. Hij had de werk- dernemers uit, zodat die ook het plaats achter het huis van mijn slachtoffer werden en een lood- grootouders aan de Nieuweweg. gieter kreeg voor het werk aan In de beginperiode heeft Huiskens zo’n woning niet meer dan 80 uit de Concourslaan een tijdje - 100 gulden. Het waren slechte bij vader gewerkt. Later is die prijzen en slechte betalers. We voor zichzelf begonnen.” hielden het hoofd boven water maar kwamen niets vooruit.

Voor het huis van de grootouders van Alie v.l.n.r. tante Bertha, opa Wamsteeker, 36 met daarachter de werkplaats + 1932 ➤ onbekend jongetje, tante Wil met dochter, Huiskens (de knecht) en vader Willem pieren had als erkend loodgieter. De firma Leen kreeg er lucht van dat Wamsteker wilde stoppen met zijn bedrijf. Dat was in 1969. Leen zocht vervangend werk voor zijn kolenbedrijf, want kolenkachels raakten uit de tijd. Gelukkig werd een goede deal gesloten. Leen nam het loodgie- Een stukje tekst uit een brief van vader tersbedrijf over en vader kwam Wamsteeker + 1976 in dienst van de firma Leen als erkend loodgieter. Jan en Piet traplopen werd voor moeder Leen hebben later hun vakdi- steeds moeilijker en gevaarlij- ploma’s voor het loodgieters- en ker, maar vader wilde niet weg. Vader en moeder Wamsteeker + 1970 elektrawerk gehaald. Vader heeft Uiteindelijk zijn ze toch verhuisd nog een aantal goede jaren gehad naar een seniorenwoning aan de Gelukkig konden we de oorlog bij de firma Leen.” Wieger Bruinlaan te Hoofddorp. redelijk doorkomen omdat ik veel Moeder is daar in 1993 overleden. werk bij de boeren had en daar Zijn er nog leuke anekdotes De dochters die dichtbij woonden tarwe of aardappels voor kreeg.” over jouw vader te vertellen? gingen daarna iedere dag naar Grote zorgen hadden mijn “Na de oorlog gingen we vader om voor hem te koken en vader en moeder niet alleen om ‘s zomers regelmatig op een gezelschap te houden. Hij werd Coen, maar ook om Henk. Henk zaterdagmiddag zwemmen zodoende goed verzorgd. Als de had evenals Coen extra zorg in de Genievaart. Niet in het jongens uit Canada overkwamen nodig. Mijn ouders hebben heel zwembad, want daar moest je namen zij die taak over. Vader wat dokters afgelopen. Coen voor betalen. Vader was heel las veel, zijn leeswerk bestond is later naar het doveninstituut sportief. Hij kon goed zwemmen uit de Bijbel en het dagblad Effatha gegaan. Alleen met de en was als jongeman een goede Trouw. We zijn altijd in goede vakanties was hij thuis. Ieder estafetteloper, hij deed aan speer- harmonie met elkaar omgegaan. afscheid was een emotionele werpen en aan gymnastiek.” Naar een verzorgingshuis wilde gebeurtenis. Gelukkig is Coen hij niet. Hij is in 1996 overleden. later goed terecht gekomen.” Was jouw vader ook in Ondanks dat ze veel zorg gehad andere zaken actief? hebben om hun beide jongens Zijn er ook kinderen in het “Vader is jarenlang ouderling met hun beperking heb ik hen loodgietervak gegaan? of diaken geweest van de Gere- ervaren als hardwerkende “Na de oorlog heeft Eef Kolk- formeerde Kerk in Hoofddorp. mensen en als zeer betrokken man uit de Manegelaan te Geloof had hij hoog in het vaan- ouders bij het gezin.” Hoofddorp nog een tijdje bij del staan. Ondanks de drukte vader gewerkt, maar is later van zijn werk en het gezin vond Met dank aan Wim Joling, Historisch voor zichzelf begonnen. Daarna hij het noodzakelijk om ook voor Archief Gemeente Haarlemmermeer, stond vader er weer alleen voor. anderen klaar te staan. Dat heeft voor de familiegegevens. Mijn oudste broer Piet is al hij van thuis meegekregen. Hij vrij vroeg naar Canada geëmi- maakte daardoor lange dagen. greerd. Toen Nico zijn ambacht- Gelukkig was hij goed gezond. schooldiploma op zak had is hij Zijn moeder kwam trouwens uit bij vader gaan werken. Dat was de Gereformeerde Gemeente (het omstreeks 1957. Later heeft Nico witte kerkje aan de Kruislaan). zijn autorijbewijs gehaald en Zij was streng in de leer opge- kocht hij een bestelbusje, zodat voed. Maar ik heb haar gekend vader niet alles achter op zijn als een fijne oma.” fiets hoefde mee te nemen. Toen vader wilde stoppen met Hoe was de oude dag van de zaak vanwege zijn leeftijd, jouw ouders? Vader en moeder 60 jaar getrouwd (1991) is Nico ook naar Canada geëmi- “Toen de kinderen allemaal de greerd. Nico kon de zaak niet deur uit waren werd het huis te v.l.n.r. tante Bertha, opa Wamsteeker, voortzetten omdat hij geen pa- groot voor mijn ouders. Ook het 37 onbekend jongetje, tante Wil met dochter, Huiskens (de knecht) en vader Willem Agenda

Cruquius Museum meerpolder. Ze laten je ook zien hoe de Haarlemmermeerpolder Expositie Rosita van Eijsden is droog gepompt. 13/04/2016 - 16/09/2016 De Kindergidsen geven op vaste momenten kinderrondleidingen Kom naar De Cruquius voor het Cruquius Museum, name- de prachtige illustraties van lijk elke 1e en 3e zaterdag van de Rosita van Eijsden. maand om 14.00 en om 15.00 uur. Zij illustreerde het kinderboekje ‘Er brand licht in het pomphuisje!’ Je hoeft je niet aan te melden voor het museum. De originele voor de kinderrondleiding maar illustraties uit dit boek samen vol = vol (maximaal 10 kinderen met enkele niet uitgebrachte per rondleiding). illustraties en schetsen zijn nu te bewonderen! Living History Sabotage op De Cruquius Over de tentoonstelling: Iedere zondag Bekijk hoe Rosita te werk gaat 13.00 uur en 14.30 uur met haar schetsen en de uitein- delijke illustraties. Alle originele Elke zondag komt de naamge- beelden zijn te bewonderen, ver van het museum, Nicolaus samen met enkele beelden die Cruquius, tot leven tijdens een niet in het boekje zijn verschenen. voorstelling van Living History. Rosita van Eijsden is een jonge gedreven illustrator, afgestudeerd U kan voor de reguliere aan ArtEZ in 2013. In haar toegangsprijs met deze speciale werk zoekt zij vaak de grens rondleidingen meelopen om op tussen realiteit en fantasie; 13.00 uur en om 14.30 uur. dat ziet u goed terug in de Living History voorstellingen in tentoonstelling. Het verhaal het Cruquius Museum zijn Cruquiusdijk 27 - 2142 ER Cruquius over het Haarlemmermeerse ‘theatrale rondleidingen’ door t 023 528 57 04 - haarlemmermeermuseum.nl pomphuisje was voor haar het museum. Via een verhaal, dan ook een feest om te mogen verteld door Nicolaus Cruquius Untitled-16 1 12/05/16 14:10 verbeelden. (1678-1754), landmeter en Cruquiusdijk 27 waterbouwkundig plannenma- 2142 ER Cruquius Kinderrondleiding ker, en zijn entourage wordt u Tel: 023 528 5704 Elke 1e en 3e zaterdag van de maand meegenomen door het museum. E-mail: [email protected] 14.00 uur en 15.00 uur Elke voorstelling start bij de Voor iedereen tussen de 6 en 12 jaar entree van het museum en Maandag t/m vrijdag eindigt bij de grote machine, 10.00 - 17.00 uur Wij hebben kinderen tussen welke ook wordt aan gezet Zaterdag en zondag 12 en 13 jaar opgeleid tot ter demonstratie. Deze voorstel- 11.00 - 17.00 uur Kindergids en zij nemen jou lingen zijn geschikt voor jong mee en vertellen je over de wer- en oud en erg leuk om met king van De Cruquius en het de familie samen te doen. ontstaan van de Haarlemmer- Ze duren zo’n 45 minuten.

38 Historisch Museum Kinderrondleiding Elke 2e en 4e zondag van de maand De Eeuw van mijn Schiphol 14.00 uur en 15.00 uur 07/04/2016 - 15/01/2017 Ben jij tussen de 6 en 10 jaar, In het Historisch Museum is dan hebben wij een speciale interactief en leuk voor het hele gezin een nieuwe tentoonstelling: rondleiding voor jou door ons De Eeuw van mijn Schiphol museum! Wij hebben kinderen – Bevlogen verhalen uit opgeleid tot Kindergids en zij Haarlemmermeer. gaan jou op een leuke manier Op 19 september 2016 is het vertellen over de geschiedenis honderd jaar geleden dat de van Haarlemmermeer. Ze laten eerste militaire vliegtuigen je ook veel zien van hoe iets landden op Schiphol. Hiermee vroeger in z’n werk ging of wat werd het vliegveld officieel in oude gebruiken waren. Een gebruik genomen. Het vliegveld echte aanrader om samen met je lag (en ligt) in de noordoosthoek broertje(s), zusje(s) of vriendjes van de Haarlemmermeerpolder. te doen. De Kindergidsen geven De tentoonstelling over de op vaste momenten kinder- luchthaven vertelt de geschiedenis rondleidingen in het Historisch van Schiphol aan de hand van Museum, namelijk elke 2e en verhalen van mensen die 4e zondag van de maand om betrokken waren of nog zijn bij 14 en om 15 uur. Je hoeft je niet de luchthaven. aan te melden voor de kinder- rondleiding, maar… vol = vol In de jaren 1990 ontwikkelt (maximaal 10 kinderen per Schiphol zich als Mainport. rondleiding). De strategie van de luchthaven richt zich op het laten voortduren De Cirkel & Koninklijke en versterken van de concur- Ahrend - vroeger & nu Bosweg 17 - 2131 LX Hoofddorp rentiepositie van de mainport 07/04/2016 - 03/10/2016 t 023 562 04 37 - haarlemmermeermuseum.nl Schiphol als een belangrijke internationale hub (knooppunt), Bekijk de rijke historie van oorlog, is de fabriek in 1947 Untitled-16 2 12/05/16 14:10 die qua netwerk van verbindingen De Cirkel en Koninklijke verhuisd van Amsterdam naar kan concurreren met Londen, Ahrend vanaf donderdag 7 april Zwanenburg waar veel ruimte Parijs en Frankfurt. Bijna 100 jaar in ons Historisch Museum. Deze was voor expansie. Tot 1967 geleden zag Jan Dellaert al dat expositie gaat specifiek in op de opereerde de organisatie uit de Schiphol een sleutelrol zou design geschiedenis van De Cirkel naam ‘De Cirkel’. Na de fusie vervullen in de Nederlandse en Ahrend in Zwanenburg. in 1967 tussen De Cirkel, ODA economie. De luchthaven heeft en Ahrend werd alles onderge- zo’n 300 verbindingen met Een stukje historie bracht onder de naam Ahrend. steden over de hele wereld en De fabriek in Zwanenburg staat Vandaag de dag is de produc- moderniseert nog steeds. bekend om de ontwerpen en tielocatie Ahrend Zwanenburg Schiphol vervult hiermee productie van stalen meubelen. nog steeds de plaats waar haar pioniersrol, die het vanaf Vanwege de groeiende vraag kantoor- en schoolmeubilair de beginjaren had. naar stalen meubelen na de geproduceerd wordt. ➤

39 Agenda Ingezonden

Vaderdag Drie dagen te laat… Cruquius Museum en Historisch Museum Het verhaal over Kleine op woensdag 16 maart is Zondag 19 juni 2016 Henkie stond in het maart- meneer Gerrit Gesink, op nummer. In dat verhaal 93-jarige leeftijd, plotseling Speciaal voor alle vaders en kwam ook meneer Gesink overleden. opa´s doen Cruquius Museum aan het woord. Dat hij in het en Historisch Museum hun deu- blad stond zou voor hem Drie dagen later kwam ren gratis open op vertoon van een verrassing zijn, want Meer-Historie uit. Laat (klein)kinderen. het was niet ‘verklapt’. dit berichtje de postume Cruquius Museum is open van overhandiging zijn. 11.00 tot 17.00 uur en Historisch Dat zou pas blijken bij een Museum van 13.00 tot 17.00 uur. persoonlijke overhandiging Alle vaders en opa´s mogen ‘op van Meer-Historie. Helaas Ger Mastenbroek, vertoon van kinderen of klein- bleek dat niet meer mogelijk; alias Kleine Henkie kinderen’ gratis naar binnen! Meenemen van de kinderen of kleinkinderen is verplicht om de gratis toegang te krijgen.

Bosweg 17 2131 LX Hoofddorp Omnummering Kruisweg Tel: 023 562 0437 E-mail: [email protected] In het decembernummer 2015 komt de omnummering van panden aan de Kruisweg (in verband met een artikel over Dinsdag t/m zondag het belastingkantoor) aan de orde. Dat zette mij aan het 13.00 - 17.00 uur denken over de nummering van panden.

Kijkt u op de site Maar eerst iets over mijn lemmer. In 1968 startte in www.shmdc.nl, eigen geschiedenis in Hoofddorp de eerste kies de locatie Cruquius Hoofddorp: ‘In augustus LOM-school (voor kinderen Museum of Historisch Museum 1965 gingen mijn vrouw en voor alle informatie betreffende met leer- en ontwikkelings- entreeprijzen, route en ik pionieren in Biddinghuizen, moeilijkheden) in de regio eventuele tijdelijke acties. toen nog in Oostelijk Flevo- Haarlemmermeer-Heemste- land. Ik werd daar direct de-Aalsmeer-De Ronde Venen na mijn militaire diensttijd in een paar leegstaande onderwijzer aan een lagere lokalen van de Wethouder school. Maar na een paar Oudheusden MAVO aan jaar begon het ‘westen’, de Leeghwaterstraat. Ik was waar we vandaan kwamen, daar na de start van de school erg aan ons te trekken. de eerste ‘uitbreiding’.

Riny, mijn vrouw, is een Op 5 januari 1970 betrokken geboren en getogen Bad- wij als gezin met 2 jonge hoevedorpse en ik Haar- kinderen, een vrijstaand

40 pand in de Concourslaan 36 in staat afgebeeld. Dit was na de gaf. De oorzaak was, dat toen Hoofddorp met in de gevel een ‘Eersteling’ de tweede molen in de winkelflats werden gebouwd zwart stenen plaat gemetseld Hoofddorp en stond op de plek, in de diepe achtertuinen van de met daarin de naam ‘Vaders waar later de bakkerij van Harry woningen in de Concourslaan Zorg’ gebeiteld. Het huis stond Bölte werd gevestigd en naast de toenmalige bewoner de lei- al geruime tijd leeg. Hoofddorp de kruidenierswinkel van Vegt ding, die tot achter in zijn tuin was nog klein en men had geen en later het ‘Hoofddorps brom- liep, gewoon had doorgezaagd behoefte aan een oude nergens fietshuis’ van Bram Emens. en niet afgedopt. De kraan die geïsoleerde en vooral vochtige Waarschijnlijk is de woning ge- ik open zette leverde dus direct woning. Daarbij komt dat in bouwd door architect Van Dijk, water onder de bevoorradings- de ogen van de Haarlemmer- die er ook kantoor hield. Later weg van de winkels, waardoor meerders van toen Hoofddorp kwam het pand in eigendom het wegdek ging verzakken! weinig voorstelde. Badhoevedorp van de familie Maus Koningen- was je van het. Wij hadden Geertje Oskam. In verband met Van de gemeente mochten wij geluk, want door deze woning het transportbedrijf van ongeveer 2 jaar in deze calami- kwam voor mij een eind aan het de heer Koningen werd er naast teitenwoning wonen, omdat er dagelijks heen en weer rijden, de woning en iets naar achteren grootse plannen waren met de toen nog via de oude Zuider- een schuur gebouwd met par- Concourslaan als onderdeel van zeestraatweg langs Ermelo en keerplaatsen en een heuse diesel- het toekomstige winkelgebied, Nijkerk, het in aanbouw zijnde pomp er voor. Dat was de situatie waardoor ‘onze’ woning zou stadsdeel Zuid-Oost, de bailey- toen wij er gingen wonen. moeten worden afgebroken. brug in Ouderkerk a/d Amstel Deze wetenschap had voor ons en de draaibrug bij Schiphol- Onze aankomst veroorzaakte tot gevolg, dat we de woning Oost, naar Hoofddorp. vrijwel direct enige opschud- niet pontificaal hebben inge- Onze woning stond in de ope- ding. Het vroor of had gevroren richt, omdat we dat over twee ning tussen de huizen die nu de en ik wilde weten of de water- jaar toch weer zouden moeten uitrit van de achterkant van de voorziening in orde was en zette doen. En dan definitiever. Deze winkels onder de flats vormt en dus een paar kranen open. Die situatie had naast de onzeker- tegenover het nog enig overge- functioneerden gelukkig nog. heid van hoelang nog, ook wel bleven dubbele dagloners pand Wel zagen we na een paar uur leuke kanten, want daardoor in de Concourslaan waar ‘oma tussen het eind van onze ach- kon er best veel. Zo kan ik me Govers’ en de weduwe Kooij tertuin en de achterzijde van de nog goed herinneren, dat een jarenlang in woonden. Later winkelflats (waar nu o.a. Hulst van onze dochters mij riep, verbouwd tot onderdelenwinkel een winkel heeft) een aantal omdat ze een timmerwerkje niet van loodgietersbedrijf De Blaey mannen met een schep druk los kon krijgen van de houten en nu in gebruik bij wat los/ bezig om de bestrating open te kamervloer, omdat ze dat er aan vast bedrijven. Ons huis was breken. Er kwam water uit de had vastgespijkerd! Gaf niks. een zogenaamde ‘reservewoning’ grond naar boven! Kort daarna Gewoon weer even beitsen. van de gemeente. De woning was duidelijk waar dat water Ook ontdekten we na ongeveer was gebouwd voor 1926, om- vandaan kwam. Ik had het zelf drie jaar, dat er nog een kelder- dat op een foto die ik vond de gedaan door een kraan open te tje onder ons huis zat en omdat korenmolen ‘Hoop op Zegen’ laten staan, die toch geen water we die ruimte toch niet nodig

41 Ingezonden

Concoourslaan hadden, hebben we het inge- Noot aan de redactie Foto van de Concourslaan gezien richt als barretje, waar we met Bovenstaand stukje heb ik louter vanaf het huidige winkelcentrum veel vrienden letterlijk diepe en alleen geschreven omdat (toen de manege) van voor 1926 gesprekken hebben gevoerd. mijn vrouw en ik zo benieuwd met rechts vooraan onze woning op Wij hebben er bijna 11 jaar zijn waarom we nummer 36 nummer 36 en links de korenmolen gewoond, onze kinderen zijn in de Concourslaan niet meer ‘Hoop op zegen’. (verbrand tijdens er opgegroeid en pas in 1980 kunnen terugvinden, maar er het malen in 1926). Dat dit huis ons huis was, is af te leiden aan de betrokken wij een nieuwbouw- was natuurlijk veel meer aan volgende gegevens: woning in Houtwijkerveld. In de hand in het centrum in de • De boom rechts is een eerste of verband met een toentertijd aanloop tot de huidige bewinke- laatste van een lange rij platanen actieve krakersgroepen werd de ling. Mocht u van bovenvermeld vanaf de Hoofdweg. Deze boom woning direct na of zelfs tijdens verhaaltje gebruik willen maken heeft er tot de aanpassing van onze verhuizing afgebroken. dan moet u dat vooral doen en het winkelgebied voor ons huis Het duurde tamelijk lang u redigeert er maar een eind op gestaan. • De stand en vorm van de schoor- voordat we als nieuwelingen in los. En als u meer uit de periode steen en de blinde muur komen de oude Hoofddorpse gemeen- van 1970 tot 1980 zou willen overeen met de werkelijkheid. schap werden opgenomen, weten over het centrum dan ben • De voorgevel met de 2 kleine maar wij hebben er al die jaren ik bereid u tot een gesprek. raampjes boven klopt helemaal. met veel plezier gewoond en Het is aan u. Dit waren 2 kamertjes en ik her- denken er met warme herinne- inner me dit voor de volle 100%, ringen aan terug. omdat ik kort na het betrekken van de woning al het hout in de kleur van Staatsbosbeheer heb Daarom vinden wij het zo geschilderd. Het hout was bijna vreemd, dat niet alleen ons huis, verrot en zo zag het er weer een maar ook het huisnummer uit beetje uit. De woning zou toch de Concourslaan is verdwenen! binnenkort worden afgebroken Wij vragen dan ook of iemand en dus had de gemeente er weet waarom de nummering geen enkele moeite mee, dat ik zomaar een willekeurig kleurtje loopt van 32 naar 40 en verder aanbracht. en ons huisnummer compleet is • Op de plek van de drie rechter verdwenen. paaltjes is later de parkeerplaats van Koningen aangelegd en is Frans M. van Oldenmark, ook zijn garage gebouwd. Houtwijkerveld

42 UITVAARTZORG De Meer

UITVAARTZORG De Meer STEUN EN VERTROUWEN

THEEHUIS CRUQUIUS De Meer Dé locatie voor uw

PANTONE bruiloft-feest-lunch of hightea 023 - 5286946/ www.theehuiscruquius.nl PMS 647 CP [email protected]

PMS 645 CP

UITVAARTZORG PMS 644 CP De Meer Steun & Vertrouwen

Uitvaartverzorging “Met een warm hartPMS 465voor CP Meerhistorie” in Haarlemmermeer, Aalsmeer e.o. INTERN TRANSPORT www.uitvaartzorgdemeer.nl Reparatie, onderhoud, [email protected] verkoop en verhuur:

06 - 576 275 40 - vorkheftrucks - pallettrucks - reachtrucks Jaap van der Maarl & Jacco van der Laarse

Heftruck Centrum Onderwater bv Arnoudstraat 9, 2182 DZ, Hillegom • [email protected] • Tel. 0252 - 41 56 33 • Fax 0252 - 41 34 20

Voor bezoek aan Nederlandse Land- en Tuinbouw bedrijven

Marianne Koeckhoven - van Haaster www.agriexperience.nl - [email protected] tel: 0252-621458 - fax: 0252-621459

Hartelijk dank voor uw aankoop van ons magazine Meer-Historie.

Tegen inlevering van deze bon ontvangt u 25% korting op de entreeprijs van het Cruquius Museum.

✁ De korting is geldig voor 2 personen. Deze bon kunt u inleveren tot en met 31 augustus 2016. Groen Offset Hoofddorp BV • Bijlmermeerstraat 8 • 2131 HG Hoofddorp Telefoon 023-5542370 • [email protected] • www.groen.nl

Kan uw vereniging een steuntje in de rug gebruiken?

Denk dan ook eens aan de Rabobank. Als Rabobank Regio Schiphol zijn we betrokken bij de lokale gemeenschap. Elk jaar storten wij een deel van onze nettowinst in het Coöperatiefonds. Zo vloeit een deel van onze winst rechtstreeks terug naar de gemeenschap.

Het Coöperatiefonds helpt u graag uw ambities te realiseren.

Het is tijd voor de Rabobank.

Kijk voor meer informatie op www.regioschiphol.rabobank.nl