NÚMERO 19 XUÑO 2021

5 Entrevista  Rosana García, edil 18 Cultura  Narón e Neda 6 Covid-19  Axudas para de Turismo de Valdoviño: “Hai xente acollerán en agosto a 5º edición do microempresas e autónomos no que xa vive do surf todo o ano” Festival “Jazz de Ría” Concello das Pontes

Industria Medio Ambiente As Pontes, punto de referencia para xeración e almacenamento de enerxía O alcalde das Pontes, Valen- tín González Formoso, par- ticipou no ‘Invest in Cities’, onde puxo de manifesto as capacidades do municipio para atraer investimentos no ámbito das enerxías limpas: “Estamos nun proceso de re- invención e As Pontes será o punto de referencia de alma- cenaxe e e xeración enerxé- tica con diversas tecnoloxías, esperando que os proxectos que están sobre a mesa se materialicen”. Páx. 6 Operarios traballando polos verquidos ao Eume. Páxs. 2 e 3

Patrimonio Economía Tarefas de mantemento As comarcas reclaman en Fitur o no Castelo de Andrade, seu espazo como destino turístico símbolo eumés Páx. 9 Páx. 12 e 13

Medio Ambiente INVESTIMENTOS 14 e 17 Narón aproba suma investimentos outros 530.000 por 7,4 millóns euros para novas de euros inversións

Infraestruturas  O pleno Vinte proxectos  Esta de maio en Narón aprobou nova partida acordada pola unha modifi cación de corporación municipal Neda adhírese crédito procedente dos permitirá desenvolver remanentes que suporá a diferentes proxectos para á campaña posta en marcha de máis renovar viais, saneamento, de recollida e dunha ducia de proxectos dotacións ou mesmo mercar viais, de humanización e un novo tractor para labores reciclaxe de servizos para os veciños. A alcaldesa de Narón nunha das obras de saneamento do concello. de desbroce. Ecopilas Páx. 19 2 g EUME g

g A decisión adoptada o 10 de outubro de restrinxir o uso alimentario da g “Cabe destacar que ao longo dos cinco anos que levamos ao fronte auga por parte do Concello de , debeuse exclusivamente aos do Goberno Local, o investimento na renovación e extensión da rede de niveis de turbidez rexistrados nas analíticas que estivemos a relizar na pranta abastecemento de auga potable supera xa os 1,3 millóns de euros, sen contar potabilizadora, pois a turbidez non cumpría cos nivéis máximos establecidos no estes 1,5 millóns investidos na modernización da pranta potabilizadora, a raíz Real Decreto 140/2003, e non á existencia de metais na auga de consumo, non do episodio de turbidez sofrido no río Eume, o que faría un total de 2,8 millóns”, EN FOCO detectados nas analíticas realizadas en pranta. asegura facendo un repaso o alcalde de Pontedeume, Bernardo Fernández. Dúas sancións para Endesa polo episodio de turbidez no río Eume

AUGAS DE DEMÁNDALLE ADEMAIS QUE ASUMA O CUSTO DAS OBRAS QUE FOI PRECISO ACOMETER NA POTABILIZADORA DE PONTEDEUME PARA GARANTIR O ABASTECEMENTO DE AUGA Á POBOACIÓN

Augas de Galicia informou da imposición de dúas sancións a Endesa Generación polo epi- sodio de turbidez xerado no río Eume no pasado mes de outubro e cárgalle os custos das obras que foi preciso acometer na potabilizadora de Pontedeu- me. A Xunta, a través de Augas de Galicia, vén de trasladarlle á empresa esta proposta de re- solución de imposición de dúas sancións polo episodio de tur- bidez xerado no río Eume, ao tempo que se lle demanda que asuma o custo das obras que foi preciso acometer na potabili- zadora de Pontedeume para garantir o abastecemento de auga á poboación en cantidade Episodio de turbidez no Eume. e calidade. Son dúas sancións por in- sen autorización administrativa Ademais, a lei de Augas con- II- Declarar á Endesa Genera- “Dende o concello remiti- cumprimento moi grave. Unha incumprindo as obrigas que lle templa que con independencia ción SA responsable da comi- mos no seu momento as perti- pola desatención ao requiri- corresponden como titular da das sancións que se impoñan, sión da infracción moi grave nentes denuncias ante os orga- mento notificado dende Augas presa con graves consecuen- poderá esixirse ás persoas in- tipificada no artigo 85 m da nismos con competencias na de Galicia no que se lle requi- cias. fractoras a reparación dos da- LAG e impoñerlle a sanción materia, que agora, no caso de riu á entidade explotadora pa- nos e prexuízos ocasionados ao económica de multa de Augas de Galicia, fan públicos ra que cumprira co réxime de g O concello remitiu dominio público, así como a 350.000 euros. os resultados e as sancións im- explotación habitual manten- no seu momento as reposición das cousas ao seu postas”, asegura o alcalde de do a cota mínima de explota- pertinentes denuncias estado anterior e cando isto III- Os danos ao dominio públi- Pontedeume, Bernardo Fer- ción en 306 msnm, garantindo ante os organismos con non fora posible, fixaranse as co hidráulico están valorados nández. en todo caso o mantemento do competencias indemnizacións que procedan. en 932.284,45 euros, cuxa Como consecuencia deste caudal ecolóxico. Estes danos están valorados reparación será esixible á in- episodio, os veciños e veciñas Endesa Generación desaten- en 932.284,45 euros, que se fractora en concepto de in- de Pontedeume estiveron dez deu o requirimento debida- Neste caso considerouse co- corresponden coas actuacións demnización nos termos ex- días sen auga potable, do 10 ao mente notificado, continuando mo atenuantes que a empresa que tivo que realizar a adminis- presados. 20 de outubro de 2020. co proceso de descenso de cota está a tramitar a autorización tración para garantir o servizo Para paliar as consecuencias, non autorizado ata o administrativa das normas de de abastecemento e para reali- A empresa tiña un prazo de púxose a disposición da veci- 28.08.2020, momento no que explotación do encoro do Eu- zar o correcto seguimento am- 15 días hábiles para presentar ñanza un posto provisional de se constata a aparición de tur- me e que os controis levados a biental que permitiu adoitar alegacións a estas resolucións subministración de auga pota- bidez no encoro. Por non apre- cabo no seu Plan de Vixilancia accións correctoras. coa súa versión dos feito. ble procedente da Rede de ciar ningunha atenuante, pro- Ambiental do proceso de des- Pasado ese prazo, Augas de Abastecemento de Cabanas, co cede impor a sanción prevista censo serviron para detectar a Propostas de resolución: Galicia preparará nas próxi- obxectivo de habilitar un pun- na Lei de Augas de Galicia na turbidez e interromper o des- I- Declarar á Endesa Generación mas datas o expediente opor- to máis de acceso a este recurso súa contía máxima, 600.000 censo programado, evitando SA responsable da comisión tuno para ser elevado ao Con- básico. Para instalalo, fíxose euros. así unha afección aínda maior. da infracción moi grave tipi- sello Reitor de Augas de Gali- unha actuación para poder su- A segunda, porque Endesa Por estas razóns procede impor ficada no artigo 85 k) LAG e cia, o órgano competente ao ministrar a auga dende Caba- Generación modificou o réxi- a sanción prevista na súa contía impoñerlle a sanción de mul- tratarse de sancións tipificadas nas a través da conducción que me de explotación do encoro mínima, 350.000 euros. ta de 600.000,00 euros. como moi graves. discorre pola ponte de Pedra. XUÑO 2021 3

 A decisión adoptada o 10 de outubro de restrinxir o uso alimentario da  “Cabe destacar que ao longo dos cinco anos que levamos ao fronte auga por parte do Concello de Pontedeume, debeuse exclusivamente aos do Goberno Local, o investimento na renovación e extensión da rede de niveis de turbidez rexistrados nas analíticas que estivemos a relizar na pranta abastecemento de auga potable supera xa os 1,3 millóns de euros, sen contar potabilizadora, pois a turbidez non cumpría cos nivéis máximos establecidos no estes 1,5 millóns investidos na modernización da pranta potabilizadora, a raíz Real Decreto 140/2003, e non á existencia de metais na auga de consumo, non do episodio de turbidez sofrido no río Eume, o que faría un total de 2,8 millóns”, EN FOCO detectados nas analíticas realizadas en pranta. asegura facendo un repaso o alcalde de Pontedeume, Bernardo Fernández. Garantir a calidade da auga

AS XESTIÓNS As obras consistiron na ins- REALIZADAS POLO talación na estación de trata- mento dunha cámara de mes- CONCELLO DE tura, previa ao actual tratamen- PONTEDEUME to, para optimizar os equipos da planta. Adaptouse ademais CONSEGUIRON QUE a liña do proceso de potabili- AUGAS DE GALICIA zación e implementouse no mesmo un tratamento físico- INVESTISE 1,5 MILLÓNS químico provisto de tecnoloxía DE EUROS NA PRANTA de medición e control analíti- POTABILIZADORA co, que permitirá a súa opera- ción de xeito automático para garantir a calidade da auga. O Concello de Pontedeume, “Por outra parte, e tras as tras as xestións realizadas no xestións que realizamos e que episodio de turbidez das augas, deron como froito o compro- conseguiu que Augas de Galicia miso por parte da Xunta da habilitase unha partida de 1,5 redacción dun proxecto para a millóns para combatir a situa- renovación do saneamento e a ción, centrando o investimento instalación dunha pranta de na adaptación da pranta pota- bombeo en Ber, a Xunta in- bilizadora. A nova instalación cluiu nos orzamentos unha garantiza nas próximas décadas partida de 400.000 euros para o bo estado da auga en cantida- eses traballos”, explica o alcal- de e calidade. de, Bernardo Fernández. Visita á planta potabilizadora.

M ERCADO M UNICIPAL DE P ONTEDEUME

HORARIOS

De LUNS a SÁBADO | 8 - 14:30h. MARTES e SÁBADO | 16:30 - 20h.

Achégate e descúbreo!!!. 4 FERROL g EUME g ORTEGAL

Colaboración EDITORIAL En precario Coméntanme que o traballo nunca estivo tan mal remune- rado, que cada vez as esixencias do mercado laboral son Un turismo sostible maiores para os traballadores e para as traballadoras, es- pecialmente para estas últimas. E cada vez máis formación, máis habilidades, máis pluriactividade para postos cuxas condicións deixan bastante que desexar. Pero recordo que isto mesmo sucedía fai un tempo, alá en fondo e forma pola crise do 2008, na que as taxas de desemprego eran tan elevadas que non era nada estraño ver que persoas con dúas carreiras, un máster e anos de experiencia tiñan que turismo sostible e o Slow Travel convertéron- atractivo, sostible e desestacionalizado, integrado conformarse cun traballo pouco cualificado e cun mísero se en tendencia. Esta alternativa contrapon- por activos culturais e patrimoniais para impulsar salario. O se á invasión masiva de destinos que se viron ou desenvolvemento económico e social e, deste Pero a precariedade laboral non é un asunto unicamen- prexudicado pola afluencia desmesurada de visi- xeito, revitalizar a comarca no seu conxunto. te dos anos 2000, porque na década dos 90, por exemplo, tantes. No noso país xa existen cidades que se su- De feito, nos último anos o Eume está a ser a tamén houbo diferentes crises sociais e financeiras que maron á alternativa das viaxes slow e o ecoturismo. epítome do turismo slow, é dicir, no turismo tran- repercutiron na baixa calidade dos empregos... Estes conceptos convidan o viaxeiro a esquecerse quilo en contacto coas tradicións locais e co patri- Todo parece indicar, polo tanto, que o tema da precarie- dos canons preestablecidos pola industria turística monio natural e realizado de xeito sostible, en dade ten un carácter estrutural. En xeral, existe como eiva tradicional. A cambio, proponlle o goce dos desti- gran parte polos máis de 16.000 visitantes que na base da nosa sociedade, e en particular é unha materia nos vacacionais dunha maneira máis tranquila, anualmente, antes da pandemia, facían o Camiño pendente de todas as políticas de emprego, con indepen- consciente e sostible. Inglés, e quedan enfeitizados polas paisaxes que dencia do sino político que viva na Moncloa. As comarcas de Ferrol, Eume e Ortegal reúnen ofrece esta comarca. A meirande parte de eles, O certo é que isto que acabo de reflexionar ata o de tódalas condición para se converter nun dos des- volven. agora é pensar a nivel macro, e non me compete a min tino máis atractivos para este tipo de turistas. De Este tipo de turismo non é unha idea embrio- poñerlle remedio. Pero si que nos compete a todas e a todos feito, xa están á vangarda de moitos proxectos naria nas nosas comarcas, senón unha realidade como cidadáns poñelo enriba da mesa, inserilo na axenda relacionados coa sostenibilidade no sector turísti- cada vez máis palpable. Segundo os datos do pro- social e política como un asunto de enorme transcendencia co e outros, como o do Xeoparque Cabo Ortegal grama Turismo Slow Norte de Galicia xa hai máis para que as persoas que teñen poder, e están no poder, está chamado a ser un referente mundial. de 50 aloxamentos dos concellos de , As busquen e encontren a maneira. A base do proxecto é o desenvolvemento sostible Somozas, Cabanas, Cedeira, Cariño, Ferrol, Mon- Porque a min me importa que a parella que traballa de para os concellos de Cariño, Cedeira, , fero, Mañón, e Valdoviño que forma sol a sol para pagar a hipoteca non teña que tomar tran- , Ortigueira, San Sadurniño y Valdoviño. parte desta guía que cada ano chega a milleiros de quilizantes para levantarse cada mañá. Impórtame tamén Con isto lograrase poñer en valor todo o patrimo- turistas de toda España e de Europa. que a nai que ten que sacar adiante aos seus dous fillos non nio que achega a zona para aproveitamento das O camiño das comarcas nesta nova forma de teña que ter 4 traballos (coas correspondentes 4 hernias de persoas que viven na comarca e suporá un pulo descubrir o mundo e de viaxar non fixo máis que disco) para poder obter un soldo decente. Por suposto, para o turismo rural, a hostalería en xeral e os comezar. A pesar do boom que cada ano percibi- impórtame que o rapaz de 25 anos que se quere indepen- produtos agrarios. Falar de xeoparque é falar dun- mos con máis forza, resta moito potencial por ex- dizar poda facelo para que encontre a motivación e lle ha marca de calidade, dun activo económico. Ca- plotar e un dos grandes retos é desestacionalizar poña ganas á vida. E como non, impórtame que a aqueles da concello achega algo diferente a todo o conxun- estas viaxes. As administración locais e provinciais e aquelas ás que lle quedan dous suspiros para xubilarse, to, desde patrimonio cultural, deportivo ou sim- destinan cada ano máis recursos para impulsar o podan facelo sen sentir unha aguda soidade. plemente as paisaxes. turismo sustentable, de natureza, as viaxes slow. Porque a calidade do emprego, non só ten repercusión Na comarca do Eume, os concellos das Pontes, Sempre coa mirada posta en dúas variables que na economía global, nin no peto de cada unha e de cada Pontedeume, , Cabanas e A Capela pre- deben de transcorrer paralelas, sen espallarse nin un. Repercute tamén na saúde das persoas, na física e na sentaron tamén unha candidatura conxunta, nes- desviarse do camiño: por un lado a creación de mental. Pero claro, esquecíaseme que sobre isto aínda es- te caso para optar ao programa Plans de Sosteni- riqueza para os veciños da zona, favorecendo a tamos a anos luz. bilidade Turística en Destinos para financiar ac- creación de empresas, negocios e aproveitando O certo é que en precario, o corpo treme e a mente tuación de impulso, adecuación e mellora dous estes recursos para fomentar o emprego. Por ou- chora. Visibilicemos esta realidade, poñámola na axenda destinos turísticos, para aumentar e potenciar a tro, a difícil tarefa que conxugar isto coa conser- pública e fagámolo mirar! sostenibilidade. vación do patrimonio cultural, natural, histórico, Toda a contorna do Eume, que ten nas Fragas gastronómico e mesmo urbanístico. Porque o tu- o eixo vertebrador deste proxecto, é un destino rismo sustentable só é viable sé é sustentable. MARTA PIÑEIRO

Nicanor Tischler Reflexións dun viaxante O mal

índa que o tema, así, in os que as practicaban non eran de sinalar os progresos éticos apariencia máis modesta, máis todo maldade. E que me din abstracto, é propicio pa- máis que vítimas, seres extra- do ser humano, relata, con pre- cotiá, máis ao alcance de cal- dos que insultaron e ameaza- Ara perderse en arduas viados, desviados da súa condi- vención e tremor, coma miran- quera, máis doada de enmas- ron gravemente a Luna, a tra- elucubracións filosóficas, o cer- ción humana, damnificados do sen querer mirar, dorido carar ou de facer pasar por balladora da Cruz Vermella to é que o mal só me interesa inocentes dun sistema estruc- fronte ás composicións deliran- outra cousa, por unha simple e que abrazou a un dos inmi- cando se concreta, cando acaba turado sobre unha mala educa- tes da crueldade, moitas das perdonable trasnada, por unha grantes que chegaron a Ceuta, convertido en maldade, é dicir, ción sentimental. Ou ben en- barbaridades que fomos capa- broma, como moito, de mal ata o punto de obrigala a pe- en actitude dirixida a facer da- fermos quimicamente altera- ces de cometer ao longo da gusto, pero que manca e deixa char as súas contas nas redes no, a causar sufrimento, a que- dos. E se cadra todo iso que nosa historia, eses retrocesos marca. E é esta a que quero si- sociais? Como lle chamamos a brar calquera liña de harmo- defendiamos cando eramos salvaxes que non conducen á nalar agora, sen máis, sen mol- iso? Non inventemos nada, xa nía. Non entendo, pois, a mal- candorosos é certo, ou non animalidade, onde a maldade des sociolóxicos nin psicoana- temos a palabra: maldade. E dade exclusivamente como completamente falso. É posible non existe, senón ás correntes líticos. Vexamos: ¿Non é un do rapaz ou rapaza que preten- carencia, como ausencia de ben que a maldade, a acción malé- abisais da razón máis mons- acto de pura maldade embo- de, e fai todo o posible para e de bondade, senón como ac- vola que fire e esnaquiza, poda truosa. Todos gardamos na me- rrallar ata deixar inutilizados conseguilo, humillar ao com- ción consciente, elaborada e ser descodificada e entendida, moria imaxes e informacións. algúns dos pictogramas que o pañeiro ou compañeira que ve orientada. Como proxecto ac- pero a verdade é que iso, ese Todos sabemos cando, como Concello de colocou nos máis vulnerable, que decimos? tivo. Nalgún momento, e pe- exercicio de espeleoloxía psí- especie, chegamos a tocar fon- semáforos para axudar ás per- Que decimos dos abusóns ar- cando de certa inxenuidade, quica, agora mesmo non me do. Pero non quero referirme a soas autistas a cruzar máis se- quetípicos? Non, non hai bro- digamos, roussoniana, puide- apetece facelo. No seu último esa maldade cataclísmica, que guras as rúas? Pois iso fíxose. mas unidireccionais; esas son mos pensar que esas actitudes libro, “Biografía de la Inhuma- queda inscrita con vergoña nos Vandalismo adolescente deri- burlas. E as trasnadas só son perniciosas tiñan explicacións nidad”, o recoñecido ensaísta libros de historia. Desa, todos vado do alcohol e da farra des- divertidas se as conta Gila, se- e ata xustificacións sociais, que José Antonio Marina, despois sabemos algo. Hai outra, de medida? Si, tamén, pero sobre nón, nada de nada. XUÑO 2021 5

Entrevista ROSANA GARCÍA, EDIL DE TURISMO DE VALDOVIÑO, VIVIU EN PRIMEIRA PERSOA A TRANSFORMACIÓN DO MUNICIPIO COSTEIRO EN TORNO AO TURISMO DO SURF. UN DEPORTE QUE É, UNHA FORMA DE VIDA PARA OS QUE OS PRACTICAN, PERO QUE, DE FEITO, TAMÉN ESTÁ A SER UNHA FORMA DE VIDA PARA MOITOS VECIÑOS DO CONCELLO, XA QUE NOS ÚLTIMOS ANOS O TECIDO EMPRESARIAL LOCAL ESTÁ A VINCULARSE CADA VEZ MÁIS CON ESTE SECTOR “En Valdoviño xa hai empresas que viven do surf case todo o ano”

litoral de Ferrolterra, do Horarios Eume do Ortegal é den- Ode hai décadas un dos destino prediletos de miles de A oficina de turistas que cada ano se ache- gan ás nosas costas buscando turismo abrirá un tempo agradable e nature- za. Pero nos últimos cinco ou os sete días da sete anos, un concello está a semana no verán experimentar un boom turísti- co moi característico pola súa g A Oficina Municipal de Turis- “especialización”. mo de Valdoviño ven de abrir as Falamos de Valdoviño e a súa súas portas de cara á tempada conversión nunha “meca” do estival. Estará operativa os sete turismo deportivo e máis con- días da semana grazas á incor- cretamente do surf. Aínda que poración de dous técnicos de o Pantín Classic leva celebrán- turismo, contratados ao abeiro dose desde os anos 80, o con- dunha subvención proceden- cello transformouse nos últi- te da Deputación provincial da mos tempos nun auténtico Coruña. Durante catro meses, destino de refrencia para non só se limitarán a atender viaxeiros de toda Europa. as consultas de visitantes e tu- A imaxe de deceas de surfei- ristas mañá e tarde senón que ros batallando por coller as tamén tomarán parte en inicia- mellores ondas xa é unha es- tivas de promoción e dinamiza- tampa habitual nos areais da ción turística. O horario da Ofici- zona, aceditando que o surf , na de Turismo, ubicada na Porta tal e como como explica a edil do Sol, será: os luns de 11:00 de Turismo de Valdoviño, Ro- a 15:00 horas; martes de 15:00 sana García, máis que un de- a 19:00 horas, e de mércores a porte, é unha forma de vida. A edil de Turismo, Rosana García, no Océano Surf Museo de Valdoviño. domingo de 11:00 a 19:00 horas. Tanto para os turistas como para os moitos veciños da vila. “Xa hai moitas iniciativas presas relacionadas directa- quere impulsar unha escola de zas visibles do proxecto do geo- privadas consolidadas en mente con mundo do surf. tecnificación de surf. parque de cabo Ortegal. Que Que valoración fai como edil da Si, é un pouco onde queriamos Estase a mirar. É un proxecto potencialidade turística cree área do peso que está a adquirir torno ao surf, campings, ir. Que a xente se dese conta no que estamos a traballar des- que ten? Valdoviño como destino turísti- aparcamentos de que é un turismo que indubida- de hai tempo en colaboración Moita, pero non só a candida- co na comarca de Ferrolterra? autocaravanas, pero o blemente interesa e que se po- coa Federación Española de tura, senón o traballo en si e A zona está en auxe. Está a cam- exemplo máis claro son de vivir diso. Aínda que ten un Surfing e Federación Galega de que os concellos que o integran biar moito o tipo de turismo. A as escolas de surf, que se compoñente estacional, cada Surf. E para o cal xa contan cos vendan os seus produtos de for- parte de que si que crece, hai vez vemos a máis xente que ta- terreos na zona da Frouxeira, e ma conxunta. Xa non é só a anos o turismo aquí era o de multiplicaron nos últimos mén vén no inverno. Non ao o apoio e interese da Secretaría parte xeolóxica, que indubida- xente da zona que viña a pasar anos nivel que no verán ou en Sema- Xeral de Deporte da Xunta. blemente é moi interesante, o verán, porque tiñan a súa casa na Santa, pero durante todo o senón que é un todo o que fai ou a alugaban. Iso está a cam- ano en praias como as de Pan- Este boom turístico levou inclu- que sexa outro motivo polo que biar e está a aumentar o turismo tín ves a xente que practica surf so ao goberno a ter que aprobar teñas que vir a esta zona. deportivo, sen dúbida, polo e xente de fóra. unha modificación do plan ur- campionato de surf que nos co- A xente está a concienciarse banístico. Tedes algún outro proxecto en locou en todo o mundo. Tamén diso e cada vez hai máis inicia- Si, precisamente por iso, por- mente vinculado co turismo? polo turismo familiar, pero que ticar o deporte. A intención non tivas privadas e municipais. O que había moita demanda. O Agora mesmo, coa cesión das xa non vén dese xeito. É xente era só atraer ao turismo, senón cámping municipal está enfo- plan está a redactarse pero si Baterías de Campelo está a tra- do resto de España ou de fóra que a xente de aquí fose cons- cado un pouco a ese tipo de que urxía facer unha modifica- ballarse coa Deputación nun que veñen pasar uns días, un ciente do que realmente tiña. turismo. Tamén hai novos ción puntual para este tipo de proxecto para facer unha remo- mes ou unha semana coa súa Parecíanos moi importante, proxectos de iniciativas priva- iniciativas privadas. delación dese lugar. familia. porque non o vían como unha das e outras xa consolidadas, O obxectivo da modificación É un enclave marabilloso e fonte de ingresos, mesmo para como os cámpings de Valdovi- é ordenar a implantación de no seu conxunto, unha exten- Aínda que o Pantín Classic leva o que quere montar a súa pro- ño e de Meirás, e a área de es- campamentos de turismo en sión superior aos 600.000 me- celebrándose 30 anos, este go- pia empresa. Por exemplo, hai tacionamiento para autocara- chan rústico, como cámpings e tros cadrados. Case que pode- berno soubo sacarlle partido ao xente aquí que fai táboas. É a vanas. Pero o exemplo máis infraestruturas para autocara- riamos unir toda a costa de potencial do surf como reclamo. industria que ten Valdoviño claro son as escolas de surf, que vanas, e dar maior seguridade Valdoviño con sendas e lugares Como é este tipo de turismo? agora mesmo. tamén creceron moitísimo e xurídica a estas instalacións, como é Campelo, polo que es- Hai un pouco de todo. O típico traballan todo o ano tamén. cunha crecente e forte deman- tamos a traballar nese tipo de turista novo que vén só ou coa Precisamente, este reclamo da no municipio. proxectos, na liña do turismo súa parella na súa furgoneta ou transformou nos últimos anos Respecto a as iniciativas muni- de natureza, deporte e mesmo na súa caravana. Tamén veñen o tecido industrial e económico cipais, o goberno local trasla- Ademais dosurf, Valdoviño ta- da posta en valor do patrimo- familias para aproveitar e prac- da zona. Creáronse varias em- dou recentemente á Xunta que mén está a ser unha das cabe- nio. 6 FERROL g EUME g ORTEGAL

Economía Axudas para os autónomos e as microempresas nas Pontes

O CONCELLO RESOLVEU FAVORABLEMENTE O 100% DAS SOLICITUDES PARA PALIAR O IMPACTO ECONÓMICO, SOCIAL E LABORAL DA COVID19, UN PLAN QUE CONTABA CUN ORZAMENTO INICIAL DE 340.000 EUROS

O Concello das Pontes resolveu favorablemente o 100% das so- licitude de axudas directas, axustadas ás bases, presentas polas microempresas e persoas autónomas ao abeiro das tres convocatorias do Plan Munici- pal de Reactivación Económica e Laboral do Concello das Pon- tes (APREL) ás empresas locais para paliar o impacto económi- co, social e laboral derivado da Ana Pena, concelleira de Industria e Emprego das Pontes. crise provocada pola COVID19. Un plan que contaba cun or- tensión a manter o emprego na dúas liñas de axudas; unha co- A segunda convocatoria foi unha terceira liña de axudas zamento inicial de e 340.000 nosa vila” ta fixa de 600 euros para per- posta en marcha no mes de de- orientada exclusivamente ao euros, a través do que, en pala- Presentáronse un total 295 soas físicas e xurídicas afecta- cembro e o seu obxectivo era sector hostaleiro, “un dos sec- bras da concelleira responsable solicitudes e concedéronse un das polo peche dos seus esta- cubrir aquelas demandas que, tores máis castigado pola pan- de Industria e Emprego, Ana total de 149.433,82 euros en blecementos polo decreto, do por distintas circunstancias, demia, situación agravada po- Pena, “o Concello das Pontes axudas directas, outorgándose, 14 de marzo, de declaración do non foron beneficiarias da pri- los peches perimetrais que buscaba contribuír a dar liqui- en todos os casos, a cantidade Estado de Alarma e outra liña, convocatoria, “buscando afectaron ao municipio das dez ás persoas autónomas das económica máxima establecida cunha cota fixa de 500 euros, dar unha cobertura, o máis ex- Pontes durante o último tri- Pontes e as microempresas lo- nas bases das tres convocato- para aquelas persoas autóno- tensiva posible, ás persoas au- mestre de 2020 e que provoca- cais que viron como os seus rias. mas ou micropemes que sufri- tónomas e microempresas do ron que os establecementos ingresos sufrían unha impor- Na primeira convocatoria, ran unha redución da súa fac- municipio, sendo 24 as solici- hostaleiros se viran privados de tante redución durante o con- posta en marcha en xuño de turación de polo menos o 75% tudes presentadas” explica Ana ingresos para facer fronte aos finamento para deste xeito 2020, repartíronse un total de en relación coa media efectua- Pena custos de mantemento da súa axudarlles a manter a súa acti- 111.300 e foron un total de 228 da no semestre natural ante- Finalmente, no mes de fe- actividade e do persoal” enga- vidade, a cumprir coas súas as solicitudes presentadas a un- rior á declaración do Estado de breiro do presente exercicio de a concelleira de Industria e obrigas empresarias e por ex- ha convocatoria que establecía Alarma. 2021, o consistorio aprobou Emprego.

As Pontes Canle de Volve a campaña comunicación Outonía en Primavera por whatsapp

O Concello das Pontes coa co- existentes, tanto no sector co- O Concello de As Pontes habi- laboración da Asociación de mercial como hostaleiro, non litou un servizo de información Comerciantes, Hostaleiros e se puido levar a cabo. Agora é municipal vía WhatsApp. Así, a Empresarios das Pontes (Co- momento de contribuír á súa veciñanza disporá dunha nova hempo) retoma a campaña de reactivación a través dunha canle de comunicación que lles dinamización do comercio da campaña de incentivo do con- permitirá estar informados de hostalería, ‘Outonía. Petisca e sumo, dándolle valor ao co- todo o que ocorre na súa vila a Merca nas Pontes’, co obxectivo mercio de proximidade, ao través do seu móbil. de impulsar dous sectores esen- produto local e o bo facer das Os interesados en recibir nos ciais na economía local. persoas vencelladas á hostala- seus teléfonos intelixentes todo Elena López, responsable da ría e animando á veciñanza a o que sucede nas Pontes, de área, indica que “esta campaña saír ás rúas”. A campaña baixo forma instantánea, deben en- estaba prevista para o outono o lema ‘Outonía en Primavera’ viar a palabra ALTA ao 617 701 de 2020 pero debido á situa- celebrase entre o 3 e o 5 de xu- 200 e, a partir dese momento, ción sanitaria e as restricións ño. Cartel da iniciativa. comezarán a recibir as novas. XUÑO 2021 7

As Pontes A bandeira azul distingue a calidade do lago das Pontes

O lago artificial máis grande de gunda de Galicia en recibir este tempo traballando para obter a TRAS A SÚA De mina a lago INAUGURACIÓN EN Europa logrou este ano a busca- galardón, nun símbolo de eco- bandeira azul, tras recibir ade- da bandeira azul, unha distin- calidade turística recoñecido en mais a visita dunha inspectora 2012, A PRAIA DO LAGO ción que concede anualmente a máis de sesenta países de todos da Asociación de Educación g Tras máis de 70 anos DAS PONTES LOGRA Asociación de Eduación Am- os continentes”, subliña Elena Ambiental y del Consumidor de explotación mineira, biental y del Consumidor López, concelleira de Turismo. (Adeac), quen subliñara as po- POR PRIMEIRA VEZ O a zona na que agora se (Adeac). A concesión da bandei- “Este galardón compromete sibilidades do areal pontés para sitúa o lago chegou a ser MÁXIMO GALARDÓN ra azul recoñece así o esforzo ao Concello das Pontes a man- recibir este recoñecemento. nos últimos anos do goberno ter uns estándares de calidade Posteriomente, a concellería a mina a ceo aberto máis QUE RECOÑECE A local por acondicionar o areal baseados nun estritos criterios de Turismo presentou, no mes grande de España. Coa CALIDADE AMBIENTAL para cumprir coas máximas esi- ambientais, educativos, de se- de novembro de 2020 a candi- clausura da súa actividade DESTA ZONA NATURAL, xencias ambientais. guridade e accesibilidade que datura oficial acompañada dun en 2007, a súa reconversión, “Esta insignia sitúanos no supoñen unha garantía para dossier xustificativo da súa pro- onde entón quedaba un GRAZAS Á CANDIDATURA mapa internacional do turismo, toda a veciñanza e para as per- posta así como unha completa gran oco baleiro, era PRESENTADA POLO marca un punto de inflexión soas visitantes que se achegan memoria de actividades e infor- para o noso municipio e con- ata a praia do lago”, engade a a mación sobre a praia do lago. esencial. Nese momento, GOBERNO LOCAL verte a praia do lago das Pontes edil. Un esforzo que daría os seus a principal preocupación na primeira praia interior da O goberno local que dirixe froitos coa recén recibida distin- das autoridades, e sobre provincia da Coruña e na se- Valentín González Formoso leva ción. todo do goberno local, era rehabilitar a contorna cunha solución económica, social e medioambiental. As características xeográficas e xeolóxicas permitían que a opción máis idónea fose a creación dun gran lago. Deste modo, en 2008 comezou a encherse de auga coas aportacións das correntes fluviais próximas. Ademais, durante todo o proceso púxose especial atención á calidade da auga, cubrindo por exemplo o fondo cunha capa de arcilla para evitar a súa acidificación. Doutra banda, a escombreira, onde se depositaban os materiais da extracción, tamén pasou por un proceso de transformación, convertíndose actualmente nun hábitat de gran valor O praia do lago das Pontes é o segundo areal de interior que acada este recoñecemento en Galicia. ambiental. Actividades para todos os gustos: deportes acuáticos e ata rutas

O lago oferta unha ampla varie- perficie artificial de auga doce como aos lugares expropiados dade de actividades para os vi- máis grande do continente. no século XX para permitir a sitantes. Para aqueles que prefi- Ademais, habitualmente ofér- construción da explotación mi- ran descansar ou tomar o sol, a tanse cursos de deportes acuá- neira. praia recentemente distinguida ticos, como windsurf, vela ou O roteiro pode facerse tanto coa bandeira azul permite esco- piragüismo. a pé como en bicicleta e conta ller entre zonas de area e de Saíndo da praia, os visitantes con área de descanso, marque- herba. O areal conta cun desfi- tamén poderán gozar de pro- sinas e paneis informativos ha- brilador, socorritas, aseos e postas en plena natureza. A bilitados polo Concello das unha silla anfibia para permitir Senda da Memoria é unha ruta Pontes. Ademais, durante o o baño das persoas con mobili- de 9 quilómetros que bordea o percorrido tamén se pode visi- dade reducida. lago. O seu nome é unha ho- tar un observatorio de aves pa- Elena López, concelleira de Quen escolla as actividades menaxe a todas as persoas que ra contemplar a biodiversidade Turismo, na praia do lago. acuáticas poderá nadar na su- traballaron na antiga mina, así da contorna. 8 FERROL g EUME g ORTEGAL

Industria As Pontes será un punto de referencia para xerar e almacenar enerxía

O ALCALDE DO súa área de influencia e Fe- MUNICIPIO, VALETÍN rrol”. Este foro formou parte da GONZÁLEZ FORMOSO, participación das Pontes de PRESENTOU NO FORO García Rodríguez na iniciativa de atracción de investimento “INVEST IN CITIES” “Invest in Cities”, impulsada O PROXECTO DE polo consultora Grupo PGS e CEPYME, cuxa directora puxo ATRAER ENERXÍAS en valor o potencial do muni- LIMPAS NO PROCESO cipio. DE REINVENCIÓN “As Pontes ten chan a prezo competitivo e unha rede de ENERXÉTICA comunicacións moderna e efi- caz, cunha óptima conexión co porto exterior ferrolán. Que O alcalde das Pontes, Valentín ninguén teña dúbidas: o asen- González Formoso, participou tamento de industria nas Pon- no foro empresarial “Invest in tes que requira unha achega Cities”, onde puxo de manifes- extraordinaria de recursos to as capacidades do munici- enerxéticos é viable. As Pontes pio para atraer investimento s reúne como poucos munici- no ámbito das enerxías limpas. pios de Galicia as condicións Dito foro é unha iniciativa pos- para asentar un gran proxecto ta en marcha polo Ministerio empresarial”, recalcou. de Industria, Comercio e Tu- No evento dixital destacouse rismo para promover a inver- tamén a importancia dos re- sión, apoiar o desenvolvemen- cursos forestais das Pontes, que to económico e ofrecer solu- poderáin aumentar a compe- cións de financiamento e dixi- titividade e crear emprego. talización dos territorios. Asemade, tamén se celebrou Así, o rexedor sinalou dur- unha mesa redonda baixo o tante a súa exposición que “As O alcalde das Pontes participando telematicamente no foro “Invest in Cities”. título “Enerxías renovables e Pontes é un exemplo de rein- almacenamento”. A propósito vención, pasando dun modelo peos para a transición enerxé- prego e Industria do Concello participación de Antonio Fon- desta mesa redonda, os repre- agrícola a un modelo absoluta- tica”. das Pontes. Pena destacou a tenla, presidente da Confede- sentantes de Endesa, Iberdro- mente industrial nos anos 70 e “Estamos nun proceso de historia industrial do munici- ración de Empresarios da Co- la, Naturgy e EDP Enerxía hoxe a un modelo diversifica- reinvención no ámbito enerxé- pio. “O noso coñecemento e ruña, quen destacou que a apostaron polo potencial de do. É un enclave basicamente tico, e As Pontes será o punto experiencias; as infraestrutu- “descarbonización abriu un Galicia e As Pontes neste ám- enerxético, cunha gran capaci- de referencia de almacenaxe e ras, o carácter emprendedor novo escenario para o Conce- bito. dade de almacenamento de e xeración enerxética con di- da cidadanía pontesa son un llo das Pontes que supón unha Ademais, as PEMES tanto auga, vencellado ao sector fo- versas tecnoloxías, esperando legado da nosa tradición mi- enorme oportunidade, xa que das Pontes como da comarca restal, conectado por autovía que os proxectos que están so- neira. Temos talento e recursos o municipio ten grandes forta- puideron poñerse ao día res- pola meseta e próximo ao por- bre a mesa se materialicen” para abordar o futuro”, afir- lezas, a súa enorme experien- pecto aos incentivos público- to exterior de Ferrol. Ademais concluíu o alcalde. mou a edil. cia en actividades industriais privados para o desenvolve- formamos parte do proceso de No foro tamén participou ou a súa localización privi- mento empresarial e sobre as descarbonización o que permi- representando ao municipio Unha localización privilexiada lexiada no espazo único que vías alternativas de financia- tirá dispoñer dos fondos euro- Ana Pena, concelleira de Em- Este foro contou tamén coa han de constituír A Coruña, a mento.

As Pontes cuestións, as liñas de traballo que, de forma conxunta, se po- O goberno local e rán en marcha, durante o próxi- mo ano, no ámbito da forma- ción, o emprendemento e a con- Seara reúnense para solidación de novos proxectos locais. Ana Pena, subliñou a impor- dinamizar o tecido tancia deste encontro, que “amo- sa a constante colaboración do Concello con Seara e que amosa empresarial o compromiso do goberno mu- nicipal co tecido empresarial do A concelleira de Industria de As Ademais, valoraron as activida- municipio, promovendo e Pontes, Ana Pena, e o presidente des levadas a cabo, durante o apoiando as actividades postas da Asociación de Empresarios último ano, orientadas a promo- en marcha por esta asociación a Seara, José Castro, mantiveron ver o tecido empresarial local. favor da economía local, a dina- unha reunión na que abordaron Neste encontro, os represen- mización e a unión empresarial, diversas cuestións relacionadas tantes de ambas institucións ta- a favor do fomento da cultura coa situación industrial da vila. mén planificaron, entre outras emprendedora”. XUÑO 2021 9

Patrimonio

Camiño Inglés Credenciais dixitais

g O Concello de Pontedeume e a Oficina de Turismo xa se atopan adheridos aos puntos de expedición de selos virtuais para as credenciais dixitais das peregrinas e peregrinos que realizan o Camiño Inglés. Dentro das iniciativas de impulso ao Xacobeo 2021, e co obxecto de aumentar a seguridade dos diferentes Camiños de , as persoas que realicen a ruta xacobea poderán utilizar a aplicación de móbil oficial ‘Credencial do Peregrino’ e realizar o selado de maneira telemática a través de códigos QR nos puntos de expedición de selos virtuais, que substitúen á credencial Traballos no Castelo de Andrade. en formato papel. Desde o Concello de Pontedeume anímase a todos os establecementos Tarefas de mantemento no que realizan o selado de credenciais a ofrecer este servizo para a dar de alta o seu selo e obter o seu Castelo de Andrade eumés propio código QR.

O CONCELLO DE O Concello de Pontedeume in- ra da seguridade das escaleiras des escolares durante as últi- cunha gran afluencia de parti- PONTEDEUME LEVA forma aos seus veciños e veciñas de acceso, tanto exteriores e mas semanas. cipantes. do comezo das tarefas de man- interiores. A esta acción de mellora da O Castelo de Andrade foi o ANOS REALIZANDO temento e conservación do Cas- O Castelo de Andrade, que conservación do propio edifi- primeiro monumento da pro- MELLORAS NESTE telo de Andrade, co obxectivo data do século XIV, constitúe cio únense as realizadas nos vincia da Coruña que recibiu o de que estén rematadas para o todo un símbolo da memoria últimos cinco anos de promo- recoñecemento de Monumen- SÍMBOLO DA VILA, QUE verán. histórica da vila de Pontedeu- ción turística, como a instala- to Nacional no ano 1924. En RECIBIU MÁIS DE 6.000 En concreto, xa comezaron me, que se ve reflexado nos ción de mesas interpretativas, 1949 foi protexido por decreto as operacións de retirada da máis de 6.000 visitantes que a elaboración de material in- e en 1985 polo Patrimonio His- VISITANTES NAS ÚLTIMAS vexetación existente nos foron recibidos durante as úl- formativo turístico e a sinaliza- tórico. Un lugar estratéxico TEMPADAS DE VERÁN E de todo o conxunto, unhas ta- timas tempadas de verán e Se- ción de roteiros peonís, ade- que servía para dominar boa SEMANA SANTA refas previas ao seu posterior mana Santa, ou na realización máis da organización das an- parte do Valle do Eume e os tratamento. Haberá tamén tra- de actividades como as visitas dainas que se estiveron a reali- seus fragas e case toda a co- ballos de mantemento e mello- guiadas celebradas con entida- zar durante os últimos meses marca de Pontedeume.

Pontedeume Novas pistas de pádel e baloncesto 3x3

O alcalde de Pontedeume, calde, unha placa co nome do Bernardo Fernández, e o clube na pista de baloncesto, concelleiro de Deportes, Jos- como homenaxe aos case 30 hua Dopico, inauguraron as anos de historia da entidade. novas pistas deportivas de Tamén se deron cita no ac- pádel e de baloncesto 3x3 to outros representantes do que veñen de instalarse no baloncesto eumés das últimas municipio. décadas, aos que o presiden- O acto contou tamén coa te quixo agradecer a súa par- asistencia do presidente do ticipación na creación, des- Club Baloncesto Pontumio, envolvemento e crecemento que descubriu, xunto co al- do club. Inauguración das pistas. 10 FERROL g EUME g ORTEGAL

Innovación Cabanas Avanzan os traballos de acondicionamento no Paseo da Madalena

O Paseo da Madalena leva va- naban un problema de segu- rias semanas inmerso nun ridade para os peóns. proceso de obras de acondi- “Os traballos de repara- cionamento e mellora da súa ción seguirán avanzando no accesibilidade. Os traballos, Paseo co persoal propio que impulsados polo goberno lo- se contratará cando se resolva cal, están executar arranxos o proceso selectivo do PEL, coa recolocación de baldosas, onde o Concello contemplou a eliminación de cepas de pi- a contratación de dous alba- ñeiros e a instalación dunha neis”, sinalou a concelleira de rampa para facilitar a accesi- infraestruturas e accesibilida- bilidade. de, Concepción Rodríguez. En concreto, foron elimina- Estas actuacións de mante- das 11 cepas de grandes di- mento estanse a realizar en mensións de árbores que fo- base a un estudo encargado Reunión entre o Concello de Cabanas e o Cluster “Smart Village”. ran talladas con anterioridade polo goberno local, co fin de e as súas raíces, que estaban a avaliar o estado do Pinar da levantar baldosas do paseo. Madalena. Nese mesmo aná- Ademais, creouse unha rampa lise, os expertos determina- Cabanas aposta por ser no extremo norte para facili- ron as accións que se debe- tar a accesibilidade nesa zona rían realizar co obxectivo de do paseo. Doutra banda, pe- conserver un dos espazos gáronse un gran número de máis emblemáticos de Caba- unha “vila intelixente” baldosas soltas e que ocasio- nas. SOSTIBLE, EFICIENTE E CONFORTABLE DEFINEN ESTE TIPO DE VILAS

Cabanas avanza no seu camiño propio clúster, senón tamén o bliñan que este acordo supón para converterse nunha “Smart coñecemento e innovación xe- “avanzar na aplicación de so- Village”. Nas últimas semanas, rado polas empresas e centros lucións de Smart Village no o alcalde do municipio, Carlos tecnolóxicos españois asocia- noso concello para mellorar a Ladra e o tenente alcalde asi- dos ao mesmo. eficiencia dos servizos munici- naron co presidente do Clúster pais e a vida da veciñanza de Smart City, Mariano Barroso, Áreas de actuación do acordo Cabanas, ao tempo que permi- un acordo de colaboración coa Así mesmo, o acordo contem- te compartir coñecemento a entidade para promover actua- pla accións que perseguen me- partir da experiencia previa cións que posibiliten avanzar llorar a calidade de vida da doutros municipios e acceder no seu tratamento como vila veciñanza, impulsar medidas a programas piloto de innova- intelixente. Este concepto de de preservación do medio am- ción tecnolóxica”. vila busca municipios máis efi- biente e da contorna, e, sobre Pola súa parte, Mariano Ba- cientes, sostibles e confortables todo, posicionar Cabanas co- rroso destacou o impacto eco- para a súa veciñanza. mo destino turístico competi- nómico que ten nas localida- O convenio recolle como ba- tivo e sostible. Con isto, o con- des a aplicación de solucións se de traballo conxunto a defi- cello poderá, ademais, revita- de Smart City. O presidente do nición de políticas e actuacións lizar a economía local e desen- cluster subliñou non só o afo- de interese na contorna de volver accións de innovación rro de custes ás arcas munici- Smart Village, así como a pla- social, comezando por estable- pais, senón tamén o impacto nificación de estratexias de cer unha estratexia como mu- destas medidas como xerado- desenvolvemento futuro para nicipio intelixente, co apoio do ras de emprego e oportunida- o concello. A iniciativa con- clúster. des de negocio para o tecido templa aportacións non só do Dende o goberno local su- empresarial local. Unha das renovadas zonas do paseo da Madalena.

Avespa asiática Acondicionamento Fin da campaña contra a velutina Labores de roza nas en Cabanas con 697 capturas vías de Cabanas

O Concello de Cabanas, a tra- 2016. Desde a área de servizos fai- O Concello de Cabanas reali- camiños, nunha época do ano vés da área de servizos, vén de Estes resultados foron ana- se un chamamento á veciñan- zou recentemente traballos na o incremento da humida- completar a campaña de tram- lizados pola bióloga e colabo- za destas zonas a colaborar na de roza lateral en 28 quilóme- de e temperatura favorecen o peo primaveral contra a aves- radora do Concello de Caba- loita contra a vespa velutina, tros de vías municipais, a tra- crecemento da vexetación” pa asiática cun total de 697 nas nas campañas de trampeo, intensificando a vixilancia e vés do reforzo mediante a sinalou Eva García, concellei- raíñas capturadas nas 60 tram- Eva Pico, quen concluíu que se tamén o trampeo. contratación dun tractor adi- ra responsable da área. pas instaladas polo Concello trata dunha cifra moi positiva, O Concello recorda que á cional. “Grazas a este apoio exter- noutros tantos puntos das sete ao conseguir reducir a un ter- hora de detectar un niño de “Este reforzo estímase ne- no, poderemos avanzar si- parroquias do termo munici- zo o número de raíñas con res- velutina, cómpre chamar ao cesario para poder realizar multaneamente en máis ca- pal, unha campaña exitosa pecto á campaña do ano ante- 012 para informar das súas con maior celeridade os tra- miños do termo municipal”, que se desenvolve desde o rior. características ás autoridades. ballos e manter o estado dos concluíu a edil. XUÑO 2021 11

Visitas Turismo A oficiña de turismo de Monfero recibe aos primeiros visitantes

A contorna, o patrimonio e a gastronomía protagonizan a web. Cabanas estrea web de turismo para mostrar os seus

O mosteiro de Monfero acolle visitantes dende principios de xuño. atractivos O PUNTO DE mércores a domingo. O pri- mina nel un coidado estilo ba- O Concello de Cabanas, a tra- web, incluíndo como princi- INFORMACIÓN INFORMA meiro domingo de mes estará rroco. vés da área de turismo, vén de pal novidade as referencias pechada, polo que abrirá o pri- Destaca o seu fronte de axe- presentar a súa nova web con da Cabanas indiana e un SOBRE OS PUNTOS DE meiro martes. drez, feito con granito e loseta, información turística, unha apartado adicado a “que fa- INTERESE DA ZONA De acordo coas actuais me- que lle outorga un estilo único porta de acceso aberta a todas cer” con plans para coñecer o didas sanitarias, o uso da más- e o converte nun dos templos as persoas que queiran atopar concello paso a paso, perco- ASÍ COMO SOBRE O cara é obrigatorio no interior máis especiais de Galicia. Ade- información sobre a localida- rrendo os diversos roteiros MOSTEIRO do monumento, así como man- mais, catro enormes columnas de. Nela, Cabanas fai un cha- dispoñibles, como o sendeiro ter a distancia de seguridade. presiden a fachada do templo, mamento a coñecer “o máis da costa, que recentemente A oficina de turismo non só dándolle un marcado carácter salvaxe da Fraga e a tranquili- foi rehabilitado e resulta apto O Concello de Monfero inaugu- ofrece información sobre o ascensional. Malia que só con- dade da nosa costa”. para todos os públicos. rou o 1 de xuño a oficiña de mosteiro, senón sobre todos os ta cunha torre, os expertos ase- O novo espazo web, accesi- A páxina complétase con atención ao turista ubicada no enclaves naturais, patrimo- guran que na planificación do ble desde cabanasturismo.gal, referencias a lugares onde mosteiro de Santa María de niais, culturais e de interese no templo estaba contemplada a reorganiza os seus contidos aloxarse ou nos que que xan- Monfero. Como é habitual nes- concello, como son as Fragas construción doutra idéntica. para poñer o foco nas alterna- tar, así como outra informa- ta época do ano, este punto de do Eume. O mosteiro acolle unha tivas que Cabanas ofrece a lo- ción de carácter práctico para información ofrece aos visitan- Igrexa, sala capitular, capelas cais e visitantes que desexen facilitar ás visitantes a súa tes o servicio coincidindo co A riqueza do Mosteiro laterais, baptisteiro e tres claus- afondar no coñecemento do viaxe e estancia en Cabanas. inicio da tempada de verán. O templo, situado na parroqui- tros: Hospedería, Procesional territorio, poñendo en valor o “A renovación da web su- Concretamente, a oficiña ta de San Fiz de Monfero – a e Dormitorio. No interior da lado máis salvaxe das Fragas pón poñer en valor o patri- permanecerá aberta ata o 20 uns 21 quilómetros de Ponte- igrexa atópanse ademais unha do Eume e a tranquilidade das monio natural, arquitectónico de novembro. Deste modo, to- deume, foi fundado a princi- serie de sepulcros monumen- tres praias, incluíndo a praia e inmaterial de Cabanas e das aquelas persoas que dese- pios do século XII polo rei tais góticos de gran expresivi- canina, un atractivo adicional facilitar o acceso á informa- xen visitar o Mosteiro de Mon- Alfonso VII. A súa estrutura dade que pertencen a distintos para o turismo pet friendly. ción desde todo tipo de dis- fero, poderán facelo de 11:00 renovouse completamente no membros da familia dos An- O patrimonio tamén gaña positivos”, sinlan dende o a 14:00 e de 16:00 a 20:00, de século XVII, polo que predo- drade. protagonismo na nova páxina goberno local.

Cultura Exposición Filatélica en Pontedeume sobre o Camiño Inglés

O Concello de Pontedeume in- presidente da Sociedade Filaté- augurou a exposición filatélica lica de A Coruña; Antonio Leira, “Pontedeume e A Coruña, dúas en representación da Deputa- etapas no Camiño Inglés”. O ac- ción da Coruña e o alcalde de to de presentación contou coa Pontedeume, Bernardo Fernán- tivo da exposición e dos 750 maneira gratuíta entre as per- A exposición, que permanece- presenza de Antonio Leira, pre- dez Piñeiro. anos da fundación de Pontedeu- soas interesadas. Ademais, o ma- rá aberta ata o 17 de xuño en sidente da Sociedade Filatélica No acto presentáronse as dúas me, os cales distribúense desde taselos conmemorativo está dis- horario de 18:00 a 20:00 no Eume; Jose Luis Rey Barreiro, series de selos editados con mo- librerías, estancos e kioskos de poñible na Oficina de Correos. Convento dos Agostiños. XUÑO 2021 13

FITUR 2021 O presidente da Mancomuni- dade de Municipios da Co- marca de Ferrol, Ángel Mato, pechou onte á tarde a presen- O xeodestino Ferrolterra-Rías tación do organismo na Feria Internacional de Turismo (Fi- tur) que se está a celebrar en Madrid. Participaron tamén Altas exhibe a súa oferta de a alcaldesa de Narón, Marián Ferreiro; o alcalde de Cedei- ra, Pablo Moreda; o de Valdo- viño, Alberto González e o vicepresidente da Deputa- turismo sostible ción, Xosé Regueira. Na súa intervención, Mato destacou que este ano a Man- Dentro desa ampla zona comunidade “redobrou a súa destacou varios espazos natu- aposta polo turismo ligado á rais protexidos, “como os lu- natureza e á cultura local”. gares de interese comunitario Co apoio económico da De- da costa ártabra, Ortigueira- putación e da Xunta, dixo, Mera e Estaca de Bares, todos desde a entidade “puxéronse nunha franxa litoral que pasa en marcha diferentes progra- de espléndidas praias de mar mas que van más alo do seu aberto ata acantilados que al- ámbito territorial”. Os pro- canzan as maiores altitudes dutos turísticos que xestiona da Europa continental”. “alcanzan a un total de 21 No caso do turismo de na- municipios das tres comarcas tureza, o presidente da Man- do norte da provincia coru- comunidade, Ángel Mato, ñesa”. referiuse ao parque natural Pola súa banda, Marián Fe- das Fragas do Eume e á rique- rreiro incidiu na importancia za xeolóxica de Cabo Orte- desta convocatoria “como gal, que “motivou a posta en elemento dinamizador do marcha dunha candidatura sector turístico e de recupe- para lograr o seu recoñece- ración económica desta acti- mento como xeoparque mun- vidade, tamén moi afectada dial por parte da Unesco”. no último ano pola situación Por todo elo, lembrou Ma- sanitaria”. Asímesmo, desta- to, o xeodestino Ferrolterra- cou que este evento represen- Rías Altas mantén tres produ- ta “todo un escaparate para tos turísticos en torno ao pa- poder mostrar a riqueza na- trimonio natural e cultural da tural, patrimonial e cultural, zona: o Turismo Slow, o surf e en definitiva todo o poten- baixo a marca Costa das On- cial que ofrecen os concellos das e o camiño de San Andrés da comarca”. Os alcaldes de Cedeira, Ferrol, Valdoviño e a alcaldesa de Narón estiveron presentes no acto de Teixido.

A chamada do Camiño Inglés Durante o acto tivo lugar a pre- O Camiño Inglés: “un sentación dun vídeo promocio- nal do Camiño Inglés elabora- do por Francisco Nadal, xorna- roteiro histórico, lista especializado en viaxes, que narrou a súa experiencia como peregrino por este rotei- auténtico e singular” ro xacobeo: “o que descubrín é un camiño como o que me ato- pei a primeira vez que fixen o Un roteiro histórico, auténtico sistiu en que “o valor do Ca- Camiño Francés en 1993”. e singular pero non tan coñe- miño Inglés traspasa as nosas O deputado provincial, An- cido que, grazas a iso, non so- fronteiras. As súas orixes ato- tonio Leira, puxo en valor o fre a masificación doutros des- pámolos na Abadía de Fincha- traballo de promoción do Ca- tinos. Isto permítelle ao pere- le, no norte de Inglaterra. Un miño Inglés en Inglaterra que grino gozar case de forma camiño por terra cara aos por- están a realizar a Deputación privada de paisaxes marabi- tos do sur que se está recupe- da Coruña e a Asociación de llosas e camiños auténticos”. rando grazas ao inestimable Municipios do Camiño Inglés. Con estas palabras do presi- apoio da Deputación da Co- Un traballo que “non produce dente da Asociación de Muni- ruña, a Xunta de Galicia e efectos económicos inmediatos cipios do Camiño Inglés, Ma- asociacións locais”. pero reforza os lazos históricos nuel Mirás Franqueira, pre- Como valor singular do Ca- ma: a cuncha de vieira, que é tedeume y Santiago de Com- e culturais entre dous países sentaba o Camiño Inglés na miño Inglés, Mirás sinalou “a unha metáfora do renacer e postela.- contan con docu- amigos”. Unha colaboración Feira Internacional de Turis- peregrinación por mar a das boas obras. Con todo, o mentación que demostra que que se concretará en futuras mo FITUR 2021. Compostela, que non existe mar non é protagonista en durante a Idade Media este viaxes de familiarización con Manuel Mirás sinalou que en ningunha das outras rotei- ningunha outro roteiro xaco- roteiro xacobeo rivalizou en axencias de viaxe británicas na “se algo nos ensinou esta pan- ros xacobeos. Desde as illas beo, só no Camiño Inglés”, número de peregrinos co Ca- provincia. “O obxectivo é traer demia sanitaria é que a xente británicas chégase aos portos concluíu Mirás Franqueira. miño Francés. “Peregrinos ás diferentes entidades coas está desexosa de camiñar, de da Coruña ou Ferrol, desde Na Asociación de Munici- que preferían arriscarse a fa- que xa colabora a Deputación entrar en contacto coa nature- onde se inicia unha última pe- pios do Camiño Inglés -A Co- cer unha viaxe por mar de en Reino Unido (universida- za e descubrilo todo. E que, ás regrinación por terra ata San- ruña, Abegondo, , entre 2 e 4 semanas, no canto des, asociacións, xestoras de veces, o máis fermoso e desco- tiago”. “É curioso porque, se Cabanas, Carral, , Ferrol, dun camiño de 1 ou 2 anos turismo, etc.) para mostrarlles ñecido témolo á porta das no- o pensan ben, o emblema dos Mesía, Miño, Narón, Neda, por terra”, apuntou Manuel o Camiño Inglés”, destacou sas casas”. Neste sentido, in- peregrinos é de orixe maríti- , Oroso, Paderne, Pon- Mirás. Leira. 14 FERROL g EUME g ORTEGAL

Municipal Servizos O pleno de Narón aproba investimentos por valor de 7,4 millóns de euros

Narón aprobou no pleno de finais de mes o expediente de modificación de crédito que O goberno local quere recuperar o inmoble, paralizado en 2010. permitirá realizar na cidade investimentos por un importe conxunto de 7,4 millóns de euros. A través desta contía Cariño prepárase procedente dos remanentes de Tesourería continuarase avanzando na accesibilidade para poder executar da cidade e tamén na implan- tación da tecnoloxía led, na mellora de viais e ofreceranse as obras de reforma novos servizos á veciñanza. A sesión plenaria celebrou- se esta tarde, a partir das do Centro de Día 19.00 horas, de xeito presen- O pleno celebrouse de forma presencial. cial no Concello. A rexedora O Concello de Cariño acaba alcalde de Cariño, Miguel local incidiu en que “é a pri- Solaina, para a que se reserva -239.000-, a renovación do de adxudicar por 25.700 eu- Alonso coa Consellería de Po- meira vez na historia deste unha partida de 718.976 eu- céspede artificial do campo de ros a redacción do proxecto de lítica Social para reactivar as Concello que aprobamos este ros. fútbol do Cadaval -189.711- e finalización do Centro de Día, obras de finalización do Cen- investimento de 7,4 millóns A maiores, tamén se desti- a habilitación dunha pista de que será o paso previo á exe- tro de Día e da finalización das de euros nun expediente úni- narán 501.566 euros á segun- lanzamentos no estadio de cución das obras para que poi- partes comúns da Residencia. co”, subliñando que “mante- da fase da senda que se habi- Río Seco -76.498-, enmárcan- da entrar dunha vez por todas Consistía na firma dun conve- mos a liña de mellorar e am- litará entre a avenida Miguel se tamén nesta partida. en funcionamento. nio polo que o Concello en- pliar servizos á cidadanía para de Cervantes e a rúa Conde As infraestruturas viarias Para o seu financiamento o cargásese da redacción do seguir deseñando o modelo de Fenosa, construirase unha serán tamén obxecto de im- goberno local fará uso de par- proxecto de finalización e o de cidade que queremos para piscina no Couto orzamenta- portantes melloras, con unha te do aval de preto de 60.000 ente autonómico achegará Narón e, ao mesmo tempo, da en 532.763 euros, e leva- partida de 900.678 euros para euros incautado á empresa 150.000 euros para a súa exe- contribuímos á reactivación ranse a cabo dous novos reparar pavimentos e reforzar adxudicataria que, por entrar cución, distribuídos en dous da economía”. proxectos como a cuberta do a rodadura en camiños da zo- en concurso de acredores, anos. A alcaldesa destacou que parque infantil 23 de Novem- na rural; outra de 597.427 deixou paradas as obras no Ademais, o presidente da tamén se reserva unha impor- bro e a renovación do espazo euros para mantemento de ano 2010. Deputación dá Coruña, Valen- tante partida “para continuar -243.934- e a habilitación servizos de seguridade viaria O proxecto de finalización tín González Formoso, expre- prestando atención ás familias dunha zona de xogos de auga na zona urbana, en varios deberá incluír as característi- sou a súa predisposición para máis vulnerables da nosa cida- en Xuvia -215.901-. A adqui- viais, a urbanización do cami- cas técnicas e normativas para colaborar coa Xunta de Gali- de” e finalmente agradeceu “a sición do muíño das Aceas ño Peregrino -207.059 euros- a posterior execución das cia e o Concello de Cariño. sensibilidade do BNG por -220.000-, a habilitación de e a construción de dúas rúas obras e a apertura das instala- Paralelamente, están practica- construír e aportar respaldan- estacionamentos de proximi- de nova apertura, unha entre cións, os danos acumulados mente finalizados os traballos do a aprobación deste docu- dade na Gándara e Piñeiros a Celso Emilio Ferreiro e a durante estes 11 anos desde de acondicionamento do edi- mento”. Unha das actuacións -215.973- e, na área de De- avenida Cataluña -104.883- e que se parou a obra e tamén a ficio do Centro de Día, unhas de maior investimento será a portes, o reacondicionamento outra perpendicular á rúa San actualización dos prezos. O obras que contaron cun orza- humanización do barrio da do campo de tiro con arco Carlos -75.368-. compromiso adquirido polo mento de 18.272 euros.

Dotacións A praia do Coído gañará un cento de prazas de aparcamento

A praia do Coído, situada en ma: case non hai sitio para na, de cara a dispoñer de Limodre, é un dos areais aparcar, a non ser na beira da zonas de aparcamento disua- máis concorridos de Fene estrada. Por sorte este incon- sorio que, neste caso concre- por ser tamén o de maior ex- veniente vai camiño de ama- to, tamén evitará o amorea- tensión dos catro que hai na ñarse de cara a este verán mento de vehículos durante ribeira desta parroquia, aín- despois de que a Concellaría o verán na estrada que disco- da que quede algo escaso coa de Urbanismo conseguise a rre paralela ás praias de Río marea alta. cesión dun terreo que porá a Sandeu, o Coído e Almieiras. Ademais tamén é dos me- disposición dos e das bañis- A primeira e maila última llores para o baño tal e como tas 2.116 m2 de estaciona- teñen espazos próximos nos indican os datos da Consella- mento preto do acceso prin- que deixar o coche, pero na A praia do Coído é unha das que máis visitas reciben durante o verán. ría de Sanidade, que cualifi- cipal. do Coído non hai esa posibi- can a calidade das súas augas O acordo alcanzado co ti- lidade, a non ser que se apar- co convenio que se suscribirá da baixada á praia, que terán -e tamén as das outras tres tular do terra ten a mesma que nas cunetas -anchas nestes días, disporase de al- capacidade para o estaciona- praias- como excelentes. Po- finalidade que os asinados abondo, por sorte- ou nas go máis de 2.000 metros ca- mento de aproximadamente rén, o Coído ten un proble- recentemente na zona urba- boqueiras das fincas. Agora, drados a escasos 50 metros un cento de vehículos. XUÑO 2021 15

Municipal Urbanismo Unha senda peonil Valdoviño traslada á Xunta as súas e ciclista unirá os paseos de Xubia e demandas do ‘Pacto por Ferrol’ Freixeiro

O Concello de Narón O ALCALDE, ALBERTO anunciou a licitación do GONZÁLEZ, PARTICIPOU proxecto para a construc- ción dunha senda peonil e NO ENCONTRO DE ciclista paralela ao río Frei- REXEDORES CELEBRADO xeiro, entre a rúa Conde de Fenosa e o camiño da re- ONTE CO CONSELLEIRO presa do muíño de As DE ECONOMÍA Aceas, no entorno da ría de Ferrol, que permitirá co- nectar os paseos de Freixei- Tras analizar o primeiro docu- ro e Xuvia”. mento presentado pola Xunta O investimento previsto coas medidas incluídas no Pac- para esta actuación ascende to de Estado por Ferrol, o Con- a 792.366 euros. cofinancia- cello de Valdoviño trasladou as bles nun 80% polo fondos súas primeiras valoracións e FEDER, recordou a alcalde- medidas. Facíao no marco do sa, Marián Ferreiro. Así mes- encontro celebrado entre o mo, destacou “o importante conselleiro de Economía, Fran- esforzo inversor e as xes- cisco Conde, e os alcaldes das tións realizadas dende o comarcas de Ferrol, Eume e Concello para dispoñer dos Ortegal, entre eles o de Valdo- terreos necesarios para viño, Alberto González. construír esta senda, que co- Entre as medidas defendidas Alberto González trasladou ao conselleiro Francisco Conde as demandas do Concello de Valdoviño. hesionará os barrios de Xu- por Valdoviño, Alberto Gonzá- via, Piñeiros e Freixeiro e lez subliñou que este primeiro o que xa contamos cos terreos local do territorio. Tamén o ampliación dos centros de aten- incrementará considerable- documento do Pacto xa remar- ao pé da Frouxeira, e o apoio e respaldo autonómico para a ción primaria, no capítulo sa- mente os espazos de ocio e ca a zona de As Boeiras como interese da Secretaría Xeral de consecución dun plan de soste- nitario, que no caso de Valdo- lecer da cidade”. chan industrial, tal e como so- Deporte da Xunta. nibilidade turística en destino. viño requeriría a atención de O trazado da senda, tal e licitaba o Concello, e o que per- Ademais, e conscientes de Así mesmo, Alberto González urxencias médicas e a atención como figura no proxecto, mitiría o asentamento de novas que o turismo é e debe conti- reclamou tamén un impulso sanitaria polas tardes, favore- discurrirá paralelo ao río empresas. nuar sendo unha das fortalezas decidido do Camiño a San An- cendo a conciliación. Sen aban- Freixeiro, dende o Camiño Así mesmo, contempla, nas do territorio, o Concello de drés, que contemple a redac- doar o ámbito social, Valdoviño da Veiga ata enlazar coa es- políticas de diversificación, a Valdoviño reivindica o apoio da ción dun plan de actuación no tamén defende a ampliación trada de Castela á altura do posta en marcha do centro de Xunta para a declaración de núcleo de Porto do Cabo por dos centros sociocomunitarios, colexio de Piñeiros. Dende alto rendemento do surf no que Xeoparque do Cabo Ortegal parte do Instituto de Estudos como o local, aumentando a ahí discurriría de novo cara traballa o Concello de Valdovi- por parte da UNESCO, unha do Territorio. capacidade e servizos, así como á desembocadura do río ata ño dende hai tempo en colabo- figura análoga á de Patrimonio A construción dun IES que a transformación do Punto de enlazar coa zona do muíño ración coa Federación Españo- da Humanidade, pero que a inclúa un FP básico é outra das Atención á Infancia nunha Es- de As Aceas. A superficie to- la de Surfing e Federación Ga- diferencia desta implica direc- demandas trasladadas polo cola Infantil, abrindo a porta tal da actuación é de 22.000 lega de Surf. Un proxecto para tamente o desenvolvemento Concello, así como a mellora e ao aumento de prazas. metros cadrados. 16 FERROL  EUME  ORTEGAL XUÑO 2021 17

Orzamento

Máis axudas Cedeira suma outros 530.000 Novas subvencións para entidades euros para investimentos deportivas e O GOBERNO LOCAL VÉN culturais DE APROBAR UNHA g O Concello de Cedeira tamén MODIFICACIÓN DE abriu este mes de maio o prazo CRÉDITO PROCEDENTE de solicitude dunha nova con- vocatoria de axudas para en- DO REMANENTE DE tidades e asociacións depor- 2020 QUE REDUNDARÁ tivas do municipio, que como NUNHA VINTENA DE en anteriores edicións conta cun apartado para activida- NOVOS PROXECTOS des, dotado con 30.000 euros, e outro para investimentos, con 6.000 euros. “O goberno O pleno da corporación cedei- local está ao lado dos clubes resa aprobou na súa reunión para fomentar o deporte base, ordinaria deste mes, cos votos porque representa unha es- a favor do grupo de goberno e cola de hábitos saudables, de a abstención do resto, a propos- valores, de convivencia… e ta- ta da Alcaldía para incorporar mén apostamos polo deporte remanentes do ano 2020 ao federado e celebramos o cre- orzamento de 2021 a través cemento e os éxitos dos nosos dunha modificación de crédito. e as nosas deportistas”, dixo o A operación permite sumar alcalde. Tamén está en mar- 531.646,04 euros ao capítulo de Os proxectos están destinados tanto á zona urbana como ao entorno rural cha unha nova convocatoria de investimentos do actual exerci- subvencións para as entidades cio e habilitar partidas para incorporar ao equipamento 156.924 euros e que servirán euros) e dúas obras de arranxo e asociacións socioculturais acometer 21 actuacións. Tal municipal e que facilitará a rea- para realizar melloras na pista en camiños veciñais, concreta- da vila, tanto no apartado de como explicou o alcalde, Pablo lización de tarefas de limpeza deportiva da Carballa, crear mente na pista Ponte de Rebo- actividades como de investi- Diego Moreda Gil, “as contas nas zonas rurais do municipio. unha instalación de vía ferrata redo (10.769 euros) e na dos mentos, dotada en total con do Concello están saneadas, e No capítulo de maquinaria in- para a práctica da escalada, rea- Sedeás (14.435,60 euros). 36.000 euros. Despois da de isto permítenos afrontar máis cluiuse tamén a compra dunha lizar varias intervencións nas A estas actuacións súmanse 2020, un tanto mermada en proxectos, tanto reparacións e deshumectadora (32.382,17 pistas de pádel e facer repara- unha partida para unha expro- solicitudes por mor das limita- obras que son urxentes, como euros). cións no polideportivo munici- piación na rúa Cerdido cións que impuxo a pandemia, comprar equipamentos que Poderá tamén acometer o pal. (30.121,28 euros) e outra para o alcalde, Pablo Moreda, ex- mellorarán os servizos munici- goberno municipal varios in- Os fondos financiarán tamén a adquisición de camas xeriátri- presou a confianza do goberno pais en diferentes eidos”. vestimentos para a mellora da novo mobiliario urbano e mar- cas (10.000 euros). local en que este 2021 sexa un Entre as 21 actuacións que Escola Infantil da Galiña Azul quesinas (partida de 23.435,70 Tras a aprobación da modifi- ano de paulatina recuperación vai acometer o Concello de Ce- de Cedeira. Así, está previsto euros), melloras en beirarrúas cación de créditos por parte do do ritmo habitual e que as en- deira con cargo a estes rema- pintar a fachada, reparar a súa e pistas (15.000 euros), unha pleno, a resolución ten que ser tidades se animen a retomar nentes de tesourería proceden- cuberta e cambiar as ventás obra de pavimentación e nova publicada no Boletín Oficial da iniciativas que quedaran en tes das contas do ano anterior (cun gasto total de 61.858,4 eu- rede de pluviais paseo arriba da Provincia e ser sometida ao pe- suspenso “e que son, todas, está a adquisición dun tractor ros). No capítulo de instalacións Ponte (26.347,75 euros), a se- ríodo de exposición pública, moi importantes para dinami- con brazo desbrozador por va- deportivas, hai diversas parti- gunda fase do saneamento da para a posterior aprobación zar a vida social e cultural de lor de 100.000 euros, que se vai das que suman un total de rúa Amor Hermoso (34.471,47 definitiva. Cedeira.

Ocio Patrimonio Cursos de iniciación Dous pescadores de ao surf en Ortigueira atopan unha ánfora de 400 anos

O Concello de Ortigueira or- un a semana do 28 de xuño Dous irmáns de pescadores de ganiza catro cursos de inicia- ao 2 de xullo e outro a sema- Mugardos, Juan Santiago e Luís ción ao surf para os meses de na do 5 ao 9 de xullo. Os ma- Alonso Cudilleiro, atoparon un- xuño e xullo. Un deles estará teriais necesarios para poder ha anforeta de Indias na ría de dirixido a adultos e os outros practicar surf serán achega- Ferrol. Estas anforetas empeza- tres a menores de idade de dos nas actividades, cuxos ron a usarse na Idade Media, entre 10 e 17 anos. horarios aínda están por de- cun comercio moi intenso nos A praia de San Antonio, en terminar. séculos XVII e XVIII. Espasante, acollerá os talleres O período de inscrición Os pescadores trasladaron deportivos. As clases dirixi- para o curso de adultos e o este obxecto ao Concello, das a persoas maiores de ida- primeiro de menores pechá- quen se puxo en contacto coa de terán lugar as fins de se- sese o 3 de xuño, para o se- Dirección Xeral de Patrimonio mana do mes de xuño, do gundo de menores o 24 de da Xunta de Galicia. mesmo xeito que o primeiro xuño e para o terceiro o 1 de Tras falar co xefe do servizo recibir tratamento con auga anforeta mantéñase no Museo curso dirixido aos mozos de xullo. As prazas son limitadas de Arqueoloxía da Xunta de doce, á espera dá a súa catalo- de Caldoval, para que todos entre 10 e 17 anos. e os talleres contarán coas Galicia, o Concello enviou a gación. veciños poidan gozar desta in- Os outros dous cursos para medidas necesarias ante a peza ao Centro de Interpreta- Desde o Concello de Mugar- teresante peza da historia da menores destas idades serán COVID-19. ción de Caldoval, onde está a dos solicitouse á Xunta que a comarca. 18 FERROL  EUME  ORTEGAL

Cultura Emprego Os alumnos dos obradoiros Reinicia VII inician as prácticas

Xa iniciaron as prácticas os ría e Moble” do obradoiro xa alumnos que se forman no iniciaron as súas prácticas certificado de profesionalida- profesionais desde o mes de de de “Atención sociosanitaria marzo. As dez persoas que si- a persoas dependentes en Ins- guen esta formación están a titucións sociais” no Obradoi- desenvolver traballos e obras ro de Emprego Reinicia VII de utilidade pública. que desenvolven os Concellos Así, fabricarán e colocarán de Ares, Cabanas, Fene, Mu- novas ventás para o Monaste- gardos e Neda. rio de Santa Catalina de Ares, O alumnado-traballador farán reparacións no Paseo incorporouse en prácticas aos marítimo de Neda e realiza- Centros de Día de Atención a rán novo mobiliario para as Ferrol e Mugardos acolleron as anteriores edicións deste festival JAZZ DE RÍA Persoas Maiores de Ares, Fe- dependencias municipais de rrol-Caranza e Ferrol-Esteiro, Fene e de Mugardos. do Consorcio de Igualdade e O obxectivo do programa Benestar. Terán unha dura- de obradoiros e mellorar a Narón e Neda acollerán o ción de 578 horas, durante empregabilidade das persoas máis de catro meses, nos que participantes, que teñen un porán en práctica en entorno contrato de formación e real de traballo as competen- aprendizaxe e que, ao finali- 5º Festival “Jazz de Ría” cias profesionais teóricas e zar o período formativo coa teórico-prácticas adquiridas obtención do Certificado de A CITA ESTÁ PROGRAMADA PARA O VENRES 13 E O SÁBADO 14 DE AGOSTO durante os catro meses ante- Profesionalidade da especia- riores, desde o 28.12.2020 no lidade realizada, estarán en O jazz voltará a unir dous con- e Neda para presentar unha lugar de referencia cultural e que se iniciou o obradoiro. condicións de incorporarse ao cellos da ría. Tras celebrarse en programación que volverá turística. Por outra parte, o alumna- mercado laboral cunha for- Mugardos e Ferrol, onde o fes- apostar pola calidade, a diver- O programa comezará o do-traballador da especialida- mación e experiencia acredi- tival sementou durante catro sidade, a posta en valor do te- venres 13 de agosto co concer- de de “Traballos de Carpinte- tadas. edicións o amor polo jazz entre rritorio, e o apoio incondicio- to a partir das 21.30 da Or- o público de todas as idades, o nal ás propostas artísticas gale- questra Galega de Liberación Jazz de Ría viaxa nesta 5ª edi- gas. no Parque de Freixeiro. O sá- ción á descuberta de novos es- A proposta artística para es- bado haberá unha sesión ver- Patrimonio pazos nos concellos de Narón e ta edición 2021 pretende ter muth ás 13.00 horas na Ribeira Neda. como protagonistas aos mello- de San Nicolás de Neda coa En só catro edicións o Festi- res músicos galegos de jazz, actuación de Aló Django. A Deputación recuperará a val Jazz de Ría conseguiu posi- dando ao mesmo tempo ao Pola noite as actuacións vol- cionarse dentro do circuito de público a oportunidade de des- verán á zona naronesa con Lu- festivais de jazz da península, cubrir propostas doutros terri- cía Rey Trío a partir das 21.30 Casa Aurora de Somozas ampliando notablemente o seu torios, fomentando así os en- horas á que lle seguirá o gran público e a súa repercusión me- contros de músicos galegos con Baldo Martínez e o Cuarteto O Plan Único da Deputación berta de lousa presentan hoxe diática cunha proposta singu- músicos doutros lugares e dá Terra. Todos os concertos da Coruña financia a rehabili- importantes deficiencias que lar en canto a espazos e músi- creando un espazo para expor- serán gratuítos. tación integral do local social provocan a filtración de auga cas. tar o noso jazz e importar no- Narón e Neda manifestaron da Casa Aurora, no concello e o deterioro dos acabados Tras celebrarse en Mugar- vas ideas das que aprender. a súa vontade de consolidar o das Somozas. O proxecto, cun interiores. dos e Ferrol, onde o festival O Festival Jazz de Ría cele- festival e convertelo nunha cita presuposto de 135.842 euros. Entre as tarefas que se han sementou durante catro edi- brará a súa 5ª edición os días musical de referencia, onde A Casa Aurora é un edificio realizar, repararase a cuberta cións o amor polo jazz entre o 13 e 14, defendendo unha vez podan participar todos os con- de tipoloxía indiana, que aco- de lousa, substituíndo as pe- público de todas as idades, o máis a excelente calidade do cellos da ría para crear espazos llía antigamente unha escola zas necesarias e repasando a Jazz de Ría viaxa nesta 5ª edi- jazz galego e o valor do territo- e proxectos culturais que con- unitaria. As súas fachadas de súa impermeabilización co ción á descuberta de novos es- rio como estratexia para con- tribúan a facer de Ferrolterra pedra, a estrutura interior de obxectivo de evitar filtra- pazos nos concellos de Narón vertir á comarca de Ferrol nun un destino cultural. forxados de madeira e a cu- cións. XUÑO 2021 19

Medio Ambiente A FUNDACIÓN ECOPILAS PRESENTOU NO CEIP A MACIÑEIRA ESTE NOVO PROXECTO QUE PERCORRERÁ CORENTA MUNICIPIOS DA PROVINCIA Neda convértese no epicentro da campaña de reciclaxe “Coruña Recopila”

Neda foi escenario da presen- des reciclar sempre as pilas tación oficial da campaña de para depositalas no lugar co- sensibilización e recollida por- rrecto”, indicoulles o alcalde ta a porta “Coruña Recopila”, ao alumnado do colexio. que impulsa a Fundación Eco- “Coruña Recopila” é unha pilas en colaboración con 40 campaña que contempla un- municipios da provincia, es- ha parte de sensibilización, pecialmente os que contan dando a coñecer entre a cida- con puntos limpos. O acto, no danía a importancia de reci- que tomaron parte o alcalde, clar pilas ao tratarse dun resi- Ángel Alvariño; o presidente duo altamente contaminante, da fundación, José Pérez e o e doutra banda, ofrece un director do CEIP de Maciñei- servizo de recollida porta a ra, Felipe Vila, tivo lugar nes- porta en establecementos que te centro. poidan ser produtores de pi- Así, tras recibir as indica- las ou nos que a cidadanía cións do persoal técnico sobre pode depositalas, como de- as vantaxes da reciclaxe, nenos pendencias municipais, far- e nenas do centro foron entre- macias, ferreterías ou tendas gando as pilas que previamen- de electrodomésticos. te trouxeran das súas casas, Así mesmo, tal e como ex- contribuíndo así a dar unha plicou o alcalde de Neda, a segunda vida a estes residuos. todos aqueles establecemen- “Coidar o medio ambiente tos do municipio que se adhi- e contornas tan bonitas como ran á campaña realizaráselles o que hai aquí en Neda é tare- unha recollida trimestral das fa de todos, por iso é impor- pilas durante o primeiro ano, tante que os xestos de hoxe e en exercicios sucesivos, con mantéñanse todo o ano, debe- carácter semestral. O alumnos do colexio e o propio alcalde de Neda participaron coa reciclaxe de pilas que tiñan por casa.

Exposición Eloy Taboada trae ao Océano Surf Museo a exposición “On The Inside”

O Océano Surf Museo de Val- O acto de inauguración terá 16.00 a 20.00 horas —ata o 15 doviño inaugura este venres 4 lugar a partir das 19.30 horas, de xuño—. de xuño a exposición temporal coa presenza do autor e do al- De formación autodidacta, de fotografía de Eloy Taboada calde, Alberto González, e por Eloy Taboada ten participado «On The Inside», baseada na motivos de aforo, as persoas en numerosos proxectos publi- publicación co mesmo nome. que desexen asistir deben ano- citarios e exposicións. En 2008, Un libro de surf, que Taboa- tarse previamente no correo do foi galardoado con dúas men- da presentaba a finais de 2020 museo. cións de honra no prestixioso en Valdoviño, sen imaxes de A partir de entón, a mostra certame fotográfico Inernatio- olas, tubos ou xiros e no que o poderá visitarse ata o 4 de xullo nal Photography Awards e en seu autor explora a capacidade -clausura que coincidirá coa do 2009 foi seleccionado e galar- do retrato para captar á persoa Pantín Classic-, en horario de doado de novo no certame fo- que hai detrás do personaxe martes a domingo de 11.00 a tográfico internacional Prix da público que representa o surfis- 14.00 horas e venres, sábado e Photographie París-Px3. Foi o ta, amosándonos, segundo o domingo de 17.00 a 19.00 ho- fotógrafo da expedición ar- caso, toda a súa forza e vulne- ras. Tamén en horario de Bi- queolóxica da Universidade da rabilidade. blioteca de luns a venres de Coruña en Siria. As fotografías da mostra están recopiladas nun libro do mesmo nome. XUÑO 2021 21

Sindo Vilariño, catedrático de Economía Insurrección republicana en Ferrol. 1872

OS MILITARES AMOTINADOS ENTRAN NO ARSENAL MILITAR AO REDOR DA UNHA DA MADRUGADA, ACOMPAÑADOS POR CIVÍS REPUBLICANOS, E ARRESTAN AO COMANDANTE XENERAL

O once de outubro de 1.872, o polo ex-alcalde republicano, manse a outras forzas militares cito, repréganse primeiro ao tojo sábese que pasou en direc- brigadier (coronel de Artillería) Francisco Suárez. na cabeza da ponte, onde xa o areal de Cabanas e logo a un ción a Maniños, Vega vadeou o Bartolomé Pozas Soler, e outros alcalde de Pontedeume Lean- piñeiral na parte alta deste con- Eume e Pozas acompañado por militares como o capitán de fra- A Insurrección e Pontedeume dro Portal, mandara construír cello, onde serán de novo aco- un cura dirixíase á montaña, gata retirado, nacido en Ferrol, José Sánchez Bregua, capitán unha barricada para resistir ata sados, o que fai que os rebeldes posiblemente camiño de Portu- Braulio Montojo Pajarin, o co- xeneral de Galicia, emite un que fosen chegando reforzos. se dispersen en todas as direc- gal. misario de Intendencia retira- bando o catorce de outubro, tres No libro de actas (AMP) de cións. A represión sobre os subleva- do Francisco de Paula, o tenen- días despois da sublevación, de- 1872 da Corporación de Pon- No transcurso destas refregas dos será durísima. Nos días se- te coronel Miguel Vela, co apoio clarando o estado de guerra, tedeume, só hai unha referen- rexistráronse polo menos va- guintes lévanse a cabo consellos da Garda de Arsenais, e varios nos partidos xudiciais de Ferrol cia á insurrección de Ferrol, o rios mortos e moitos dos suble- de guerra, ditándose polo me- civís, alzáronse en armas contra e Pontedeume. vinte un de outubro, e o secre- vados serán detidos en Ponte- nos vinte condenas de morte, o goberno de Amadeo I de Sa- O día trece forzas militares tario municipal anotou: deume. -que foron conmutadas por pe- boia, aos berros de: ¡Viva a Re- pública Democrática Federal!. ¡Abaixo as quintas!.¡Abaixo os consumos!¡Non máis reis!.¡Viva o Pobo Soberano! Os militares amotinados en- tran no Arsenal militar pola Porta do Dique, ao redor da unha da madrugada, acompa- ñados por civís republicanos, e arrestan ao comandante xene- ral do Arsenal, Victoriano Sán- chez Barcáiztegui, apoderán- dose de todos os buques. O número de sublevados vai au- mentando e fálase de que che- gan a mil cincocentas as per- soas que participan na insu- rrección. Ízanse as bandeiras verme- llas, símbolo da república, e proclámase en Ferrol a Repú- blica Federal, 124 días antes de que sexa proclamada a I Repú- blica en toda España. A idea que tiñan os sublevados era que o movemento de procla- mación republicana fose se- cundado noutras cidades e pobos de España, pero non conseguen o apoio desexado. O acto violento é condenado polo líder dos republicanos fe- derais moderados, Francisco Pi e Margall, polo Partido Repu- blicano de Galicia, ademais da condena do Congreso de De- putados. Aínda que gozarán gobernamentais procedentes “… nese día non se celebrou se- Couceiro Freijomil afirma na nas de presidio-, máis dun cen- do apoio doutro sector da fa- da Coruña, xa toman posicións sión ordinaria por acharse suma- súa Historia de Pontedeume, tenar de condenas a varios anos milia republicana, os intransi- en diversos puntos da cidade , mente ocupado o alcalde Leandro que un soldado do Goberno de prisión, e centenares de des- xentes, e de varios comités o quince comezan os enfronta- Portal Fernández e o segundo te- chamado Apolinar García cae terros forzados ás colonias de republicanos de cidades gale- mentos armados, e o dezasete nente alcalde, con motivo das for- morto e recibe sepultura no ce- ultramar. gas, defraudados polo incum- as tropas do xeneral Sánchez zas do Exército situadas nesta Vila miterio de Pontedeume e na Ao proclamarse a República primento dos obxectivos da Bregua, toman o Arsenal de- en perseguimento dos fuxitivos igrexa da vila celebráronse fu- o ano seguinte, aprobase unha Revolución de setembro de tendo a preto de catrocentas sublevados en Ferrol”. nerais polo seu descanso. amnistía para todos os delitos 1868. persoas. Na estrada de Ferrol ao O alcalde de Pontedeume cometidos nas insurreccións Os dous primeiros días unha Os insurrectos foxen en re- Seixo, tentando marchar cara comunica o dezaoito de outu- republicanas. columna dos sublevados, co molcadores e lanchas canonei- Cabanas e Pontedeume, varios bro que na ría apareceron dez Para analizar máis polo miú- brigadier Pozas á cabeza, per- ras ao Seixo e de alí tratan de centos de rebeldes comandados cadáveres, e desta noticia, que do esta insurrección de carácter corren Ferrol acompañados pasar por Pontedeume. A pon- por Pozas e Montojo , son ata- non chega a confirmarse, da republicano, os seus obxectivos dunha banda de música, por- te sobre o Eume será peza clave cados e dispersados por unha conta tamén o xornal El Eco de e as posibles causas do seu fra- tando bandeiras vermellas, e na estratexia para deter e frear sección da cabalería do escua- Galicia de Lugo. caso, é fundamental ler o libro lanzando berros e proclamas a aos rebeldes. Os carabineiros drón de Galicia e por unha co- No que coinciden as crónicas “La Insurrección de Ferrol de favor da República . Nomean que abandonaron o porto do lumna de Cazadores de Segor- é que os xefes da insurrección, 1872” de Alfonso Gomis Rodrí- unha Xunta Provisional para Seixo, logo de frear e deter aos be, que dispara e carga contra Pozas, Montojo e Vega escapa- guez publicado no ano 2000 dirixir o Concello, presidida primeiros desembarcados, sú- eles. Ao ser freados polo exér- ron e non foron detidos. Mon- pola Deputación de A Coruña. 22 FERROL g EUME g ORTEGAL

Escapadas

A destacar

HORARIOS

g O Castelo de Naraío é de acceso libre, pódese visitar en calquera momento do ano, aínda que se recomenda ir con suficientes horas de luz, para evitar que anoiteza.

g No caso da fortaleza de Moeche, esta ampliará os seus horarios no mes de maio, abrindo mércores, xoves e venres de 16:30 a 19:00, e as fins de semana e festivos de 11:00 a 14:00 e de 16:00 a 19:00.

g O Castelo de Andrade pode contemplarse dende o exterior en calquera momento, as visitas guiadas para grupos ao seu interior poden organizarse chamando á Oficina de O castelo de Andrade, en Pontedeume. TURISMO.GAL Turismo do municipio.

Un roiteiro polos castelos OUTRAS OPCIÓNS g Se se quere ampliar a ruta, os Castelos de San Felipe, en Ferrol, e da Concepción, medievais do Eume en Cedeira, propoñen interesantes visitas. OS SEGREDOS MEDIEVAIS DAS g A fortaleza de San Felipe preside a entrada da ría de COMARCAS AGÓCHANSE Ferrol, con 16.000 metros NO SEU PATRIMONIO cadrados de fortaleza ARQUITECTÓNICO, levantada no século XVIII. ESTES CASTELOS g Antigamente, unha cadea LEVAN SÉCULOS SENDO con madeiras estendíase TESTEMUÑAS DO DEVIR sobre o mar entre San DA SOCIEDADE Felipe e o desaparecido castelo de San Martín, en Ares, coas que se Galicia conta cun patrimonio impedía a entrada na ría. arquitectónico e histórico á altura do seu patrimonio na- Recentemente, acaban de tural, do que As Fragas do Eu- estrear unha nova zona de me ou a costa de Ferrol e Or- exposicións. tegal son bos exemplos. A maioría dos municipios con- g O Castelo da Concepción tan cunha torre defensiva, tes- atópase na boca da ría de temuña do paso histórico, ou Cedeira, unha fortaleza incluso cun castelo nos casos Un dos patios do castelo de Moeche. CONCELLO DE MOECHE erixida no século XVIII. máis emblemáticos. Foron os propios veciños de Nesta proposta de ruta, sal- g As tres fortalezas foron Ademais da fortaleza eume- un foso e a súa entrada pre- tar dunha construción históri- testemuñas das revoltas sa, o mesmo membro dos An- senta unha praza de armas, Cedeira quen demandaron ca a outra é case posible, mais irmandiñas, un dos drade tamén mandou cons- unha barcana e saeteras. a súa edificación tras o o recomendable é desprazarse episodios históricos máis truír a fortaleza de Moeche. Sobre unha xigantesca ro- ataque da vila por parte en coche descubrindo o patri- importantes de Galicia. Ambas formaban, xunto coa cha nun espectacular paraxe dos ingleses na Guerra de monio arquitectónico da con- de Naraío un triángulo para natural, eríxese o castelo de Sucesión austriaca. torna. defender as posesións da fami- Naraío, en San Sadurniño. O Castelo dos Andrade é a o castelo ata o torreón dos An- lia na comarca eumesa. Cóm- Nalgúns puntos, confúndense g Logo da súa restauración primeira parada do roteiro, drade no centro da vila. A pe- pre indicar que as tres fortale- os muros coa rocha sobre a que na década dos 90, o Castelo situado a 3km en liña recta de sar das súas pequenas dimen- zas foron testemuñas das re- se levanta a fortaleza. É posi- da Concepción é accesible Pontedeume e construido no sións, os muros do castelo son voltas irmandiñas. ble chegar dende o castelo de século XIV por orde de Fer- de gran tamaño, sumado a que O castelo de Moeche non se Moeche ata o de Narahío a pé, ao público e pódense visitar nán Pérez de Andrade “O se erixe sobre unha pena, polo atopa nun outeiro, senón no grazas a un roteiro de 12 qui- algunas das estancias Boo”. A lenda conta que exis- que as vistas son espectacula- val de San Xurxo. A fortaleza lómetros que discorre entre así como o seu centro de tía un pasadizo segredo dende res. está parcialmente rodeada por ambos. interpretación. XUÑO 2021 23

Carlos de Castro, profesor e historiador Heráldica dos concellos e historia

oderiamos pensar que os Escudo de A Capela, 1836. concellos de toda España lle pela, mándase un selo, de escudos heráldicos, as pe- mandasen os selos que utiliza- imaxe difícil de identificar, que Pdras armeiras ou os bra- ban. O resultado é unha colec- se usaba desde 1838. sóns son categorías históricas ción de 15.000 selos, 10.000 En Mugardos, o seu alcalde, sen vixencia e non nos equivo- deles municipais. As corpora- Xosé Badía, envía un selo de cariamos, ou polo menos po- cións municipais mandan estes alcaldía e outro de concello, súen a mesma vixencia que ten selos (de alcaldía e concello, ámbolos dous similares, forma- na actualidade a nobreza. Xor- pero tamén doutras institu- dos pola coroa real e unha es- den a finais do século XII ou cións) cunha recensión históri- trela de 8 puntas. Na etapa da principios do XIII como emble- ca indicando desde cando se República, a coroa real é subs- mas ou símbolos de identidade utilizaban. Sorprende destas tituída por outra estrela. Dise das liñaxes nobiliarias, non dos recensións históricas o desco- na recensión histórica que se apelidos. A moda actual, moi de ñecemento que teñen da histo- acordou utilizar o devandito feira medieval, de pretender ria. escudo de armas en sesión do que cada apelido posúa o seu O concello de Ares manda concello do 1 de xullo de 1805, escudo heráldico carece de sen- un selo cun castelo, manifes- formado por “dúas coroas cun- tido. tando que o utilizaban desde ha estrela no medio, en campo Pero do pasado sempre algo facía uns 25 anos. O seu alcal- prateado, para perpetuar a queda ou se reconverte. Se os de, Agustín Dobal, non sabe a memoria do seu triunfo no escudos heráldico tal e como Escudo de Ares, 1851. razón da presenza do castelo, preito de vasalaxe co convento xurdiron na Idade Media son e engade que algúns o atribúen de Montefaro, e pola graza que unha antigualla, non o son os ao feito da existencia dun cas- o Rey Dn. Felipe, 4º pola súa escudos dos concellos, algúns telo á entrada da rada ou porto real célula do 25 de Novembro relativamente recentes. O seu da vila, denominado da de 1690, concedeu a esta vila e desenvolvemento prodúcese, “Poella”, desde onde, no ano porto de Mugardos, de librala na primeira metade do século de 1808, se deu o primeiro be- da contribución de soldados e XIX, desde os primeiros pasos rro da independencia contra os mariñeiros, pola feliz casuali- do constitucionalismo. Na ac- franceses por parte do xeneral dade de desembarcar na rada tualidade non todos os conce- máis antigo que había en Gali- deste pobo o seu moi cara e llos teñen un escudo, pero bas- cia. O berro foi acompañado amada esposa”. taría para telo, segundo a lexis- dunha salva de canonazos que Nada se achega sobre os lación vixente, un estudo his- Escudo de Cabanas, 1844. foi contestada con outra desde dous escudos de Fene, que só tórico que xustificase os seus A Coruña. conteñen o nome de Alcaldía elementos e unha aprobación O concello de Ares mantivo ou Concello Constitucional de en pleno municipal. Outra se- o castelo no seu escudo, pero Fene e que o seu alcalde, An- cuela son os escudos dos equi- non sucede o mesmo nos escu- drés Rodríguez, di que un (que pos de fútbol ou das entidades dos doutros concellos da co- ademais contén unha palmeta) deportivas, pero en realidade marca. usouse entre 1836 e 1872 e o non hai asociación, institución O alcalde de Cabanas, Xoán outro que foi adquirido polos ou empresa que non teña o seu Rodríguez, manda un selo con anos 1862 ou 1863. logotipo, algúns tan populares catro cuarteis, dous de barras e que por si sós serven para re- Escudo de Mugardos, dous dous que parecen cravos. O caso de Pontedeume presentalas. 1805. Di na recensión que o utilizan Sobre o tema escribimos un ar- A nobreza realizou os seus desde 1844 sen saber de onde tigo no anterior número de Cá- escudos en pedra e colocounos procede, aínda que suxire que tedra de 2020 e os escudos en na súa casas, nos edificios que puidese proceder de ser xuris- tinta foron incluídos na exposi- patrocinou e nas súas tumbas; Escudo de Fene, 1836. dición da Colexiata de Caavei- ción sobre a celebración do 750 debuxounos nas súas armas, ro, apreciación totalmente aniversario da fundación da roupas e obxectos moble, ou equivocada. vila. Só queremos insistir na an- utilizounos con profusión nos O mesmo sucede tigüidade do escudo de Ponte- seus documentos como selo de con Monfero. O seu deume, que moito antes de ser validación ou colgantes de alcalde, Manuel Ro- plasmado en tinta e utilizado chumbo, especialmente nos deiro, manda tres desde 1844 xa existía en pedra documentos reais; ou como se- selos. Un que di usa tal e como o podemos ver hoxe los lacrados en cera, sendo o a alcaldía desde na entrada da casa do Concello. máis antigo deste material o 1866 por perderse Din que o devandito escudo foi selo de Afonso VII de 1152. o anterior, outro atopado nos cimentos da desa- Os selos en tinta correspon- que usa o concello parecida casa-pazo, feito que den a un momento onde se desde 1860, e ou- pouco achega sobre a súa orixe inventaron os cuños de caucho. tro que se usou ou antigüidade. A súa datación O aumento da complexidade durante a Repú- é incerta, pero posiblemente da documentación dos conce- blica, que, loxi- anterior ao século XVII. Este llos fixo necesaria a utilización camente, a di- escudo posúe os elementos máis destes selos que foron obriga- ferenza dos significativos da historia da vila, torios desde 1848, tras unha anteriores, como son a ponte, o torreón e Real Orde de Isabel II. non ten coroa o oso e o xabaril, emblemas do En 1876 don Francisco Gon- real e parece conter primeiro señor de vila. Foi lega- zález de Vera, Director do Ar- unha balanza. Os selos están lizado sendo alcalde Berlamino quivo Histórico Nacional, pre- tan desgastados que resulta di- Freire por Decreto 420/1996, do tende crear unha Sección de fícil identificar as súas imaxes. 21 de novembro, previo infor- Sixilografía e conseguiu que os Escudos de Monfero. Respecto ao concello da Ca- me histórico-heráldico. www.enfoques.gal · @enfoquesdacomarca SÍGUENOS EN: [email protected] 679 89 20 44

Iniciativa O Camiño Inglés a golpe de viñeta

iñetas do Camiño: Unha Elga Fernández Lamas (nos ollada Patrimonial ao Ca- Xardíns de Herrera), Blanca Vmiño Inglés en Ferrolterra Escrigas (en Santa María de é unha proposta enmarcada Caranza), Carmen Martín (no no programa O Teu Xacobeo mosteiro de San Martiño de dirixida a promocionar o con- Xuvia), Leandro Lamas (no cello de Fene e a comarca de muíño das Aceñas), Calros Sil- Ferrolterra como destinos tu- var (no albergue de Neda), rísticos e culturais, promover Cristian F. Caruncho (na o patrimonio cultural xaco- igrexa de San Nicolás), Xa- beo como fonte de inspira- quín Marín (no Museo do Hu- ción para a creación artística mor), Laura Bouza (na Casa contemporánea e fomentar o do Concello de Fene), Beatriz coñecemento do patrimonio Seijo (no Camiño de Mun- relacionado co Camiño, par- dín), Dulce Anca (na Fonte de ticularmente entre os máis Santa Lucía), Juan Manuel novos. Rubio Lozano (na praia da A actividade central do pro- Magdalena e despois na Con- grama será a Andaina Debu- fraría de Pontedeume) e Hu- xada, que consistirá nun per- go Feal (na Alameda de Pon- O proxecto levouse tamén aos colexios de Fene para dar a coñecer o Camiño Inglés. corrido os días 12 e 13 de tedeume). Os participantes xuño polos tramos das comar- tamén serán convidados a ca polos que pasa o camiño. debuxar nos cadernos, que O sábado, 12 de xuño, a saída serán entregados na saída. será ás 19.00 horas da Casa Ademais, ao longo do mes do Concello de Fene, facendo de xuño desenvolverase en paradas na Casa de Cultura diversos espazos de Fene, un de Neda, Ponte de Xuvia, Pra- ciclo de contacontos e actua- za do antigo concello en Xu- cións musicais polo que pasa- via, rotonda de Megasa, Ca- rán diferentes artistas. O ciclo ranza e peirao de Curuxeiras. finalizará o día 23 de xullo O domingo 13 a actividade cunha cita musical que coin- partirá ás 15.00 horas da pa- cidirá coa inauguración física rada do bus de Pontedeume das obras realizadas. facendo paradas en Laraxe e Por último, realizarase un- Fene. O Concello de Fene ha exposición física e virtual contará co movemento aso- cunha selección das obras rea- ciativo para organizar esta lizadas na Andaina Debuxada actividade na que 12 artistas, e no resto de actividades. A 6 cada día, estarán a realizar exposición física realizarase debuxos en vivo noutros tan- en seis puntos dos concellos tos puntos do itinerario. de Ferrol, Narón, Neda, Fene, Os artistas invitados serán Cabanas e Pontedeume. Os pintores e debuxantes estarán espallados por varios puntos da ruta xacobea.