DOCSLIB.ORG

As Lendas Do Eume Do Que É Autor José María Fonte Sardiña

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
As Lendas Do Eume Do Que É Autor José María Fonte Sardiña premio_catedra19 28/05/2013 17:35 Página 417 CÁTEDRA Premio de Investigación Concello de Pontedeume 2011 ACTA DO XURADO DO PREMIO DE INVESTIGACIÓN CONCELLO DE PONTEDEUME O Xurado do XIV Premio de Investigación Concello de Pontedeume en temas etnográficos, composto por D. Xosé Manuel González Reboredo, doutor en Filosofía e Letras (Historia) e coordinador do Instituto de Estudos das Identidades no Museo do Pobo Galego, D. Guillermo Llorca Freire, profesor de Historia no Instituto “Sofía Casanova” de Ferrol, Dona Beatriz Castro Díaz, licenciada en Historia Moderna e Patrimonio Documental e actuando como presidenta, Dona Ascensión de Vicente Olarte, Concelleira de Cultura de Pontedeume; e como secretario do xurado D. Alexandre Caínzos, bibliotecario municipal, decidiu por unanimidade conceder o premio ó traballo titulado As lendas do Eume do que é autor José María Fonte Sardiña. En Pontedeume, a 13 de setembro de 2011 premio_catedra19 28/05/2013 17:35 Página 418 premio_catedra19 28/05/2013 17:35 Página 419 AS LENDAS DO EUME1 José Fonte Sardiña Unha das importantes pólas que cinguen de verde a árbore da ciencia da Etnografía galega é a lenda. O Dicionario da Real Academia Galega da Lingua define este xénero literario como “relato tradicional de feitos fantásticos, que poden ter un fondo histórico pero que foi deformado e esaxerado co paso dos anos. A lenda do cabalo de Troi, o exem- plo proposto pola RAG é moi axeitado para nós, xa que estas historias lendarias relacio- nadas coa Guerra de Troia teñen unha vinculación con Pontedeume, porque o primeiro señor da vila, Fernán Pérez de Andrade o Bo, foi quen mandou traducir ao galego en 1373 a Crónica Troiana na que se recollen estes relatos. Na “Explicación previa” do seu libro titulado Etnografía, o grande intelectual gale- go Vicente Risco destaca o estudo da cultura popular como a parte fundamental do seu tra- tado verbo desta ciencia, “que aparece en España, en 1881, por iniciativa dun galego ilus- tre, don Manuel Machado y Álvarez”2 e que se desenvolveu en Galicia “en 1883, gracias a dona Emilia Pardo Bazán […], don Xosé Pérez Ballesteros […] e outros investigadores 1. A Ana e aos nosos fillos, Miguel e Álvaro, eumeses de sangue e sentimento por mor dos seus avós. 2. Véxase RISCO, V.: Etnografía, t. III das Obras completas de Vicente Risco, Galaxia, Vigo, 1994, p. 9. premio_catedra19 28/05/2013 17:35 Página 420 420 CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios amantes da nosa terra”3. Entende Vicente Risco por “cultura popular o conxunto daquelas crenzas, coñecementos, ritos, usanzas sociais, métodos de traballo e produccións útiles, literarias e artísticas, que un pobo determinado posúe en común, e que non deprendeu na escola nin nos libros, senón que os recibiu unha xeración da outra por tradición, calquera que sexa a camada, clase ou estamento social en que se atopen”4. As lendas, xa que logo, constitúen unha parte esencial desta cultura popular. Así acontece tamén en Pontedeume, entre outras, coa de Roxín Roxal; como afirma Ramiro Fonte, “o certo é que incluso a xente que nunca collera un libro nas mans sabía, á súa maneira, a historia de Rojín Rojal. Fora pasando de boca en boca. A memoria colectiva gardaba como ouro en pano os terri- bles feitos acontecidos antigamente na casa dos Andrade […], era unha lenda viva […]. Os eumeses nunca deixamos de pensar que a historia de Rojín Rojal é a nosa verdadeira historia”5. Otero Pedrayo, o gran patriarca dos intelectuais galeguistas da Xeración Nós, lamenta os séculos escuros transcorridos entre os solpores da Idade Media e os albores do Rexurdimento, nos que “o arredamento de Portugal e a política castelá detiveron o íntimo progreso de Galicia e nos puxeron unha máscara de morte”6. Nestes tempos, “a cultura verdadeira soamente foi gardada polos labregos e polos mariñáns7. Polas xentes que non sabían ler nin escribir, mais que estaban postas no centro do devir espiritual da raza e da súa psique […]. Cando os homes da chamada cultura souberon casarse con este ser gale- go, tiña que resultar o tipo superior, o verdadeiramente home da cultura, e non dicimos culto por pechar esta palabra non sabemos qué de rematado e marmóreo, como un sepul- cro anguloso e académico”8. A lingua vernácula fora proscrita nos círculos de poder e no eido administrativo desde os tempos dos Reis Católicos (1474-1504) e a literatura galega, que con Afonso X o Sabio (1252-1284), fundador da vila de Pontedeume en 1270, fora considerada como idónea para a poesía nas Cantigas de Santa María, desaparecera prac- ticamente como forma de expresión escrita desde os últimos anos do século XIV, co sol- por da lírica trobadoresca. A teima dos galegos máis humildes, os labregos e os mariñáns, en verbas de Otero Pedrayo, foi a que salvou durante séculos a lingua, a cultura e mesmo a literatura galegas dunha morte segura. A cultura galega foi desterrada polas elites do 3. Cfr. Ibidem. 4. Ibidem. 5. FONTE CRESPO, R.: Os meus ollos, Xerais, Vigo, 2003, p. 76 e 77. 6. OTERO PEDRAYO, R.: “Morte e resurrección”, en CASARES MOURIÑO, C. (ed.): Ramón Otero Pedrayo (1888-1976). Día das Letras Galegas 1988, A Coruña, 1988, p. 109. 7. Refírese Otero Pedrayo á cultura popular, á que Vicente Risco consideraba a parte fundamental da Etnografía, conservada e transmitida en Galicia de xeración en xeración polas clases máis humildes. As lendas constituíron un elemento impor- tante desta cultura do pobo, foron transmitidas polos devanceiros, sobre todo oralmente, e perduraron moitas delas, mesmo desde tempos moi antigos, como legado da sabedoría popular, malia o esquecemento e desprezo das elites intelectuais do país. 8. Véxase OTERO PEDRAYO, R.: “Morte…”, op. cit., p. 90. premio_catedra19 28/05/2013 17:35 Página 421 421 As lendas do Eume país, pero o pobo seguiu celebrando as súas ancestrais festas populares, respectando as súas tradicións, falando a súa lingua e transmitindo a súa literatura, especialmente por vía oral a través das cantigas e das lendas. Como di Castelao, “antramentras os señoritos alleeiros vivían espiritualmente de prestado, o pobo galego sigueu creando arte e sabidu- ría. Velaí están os refráns […], os nosos cantares […], os hórreos […], a nosa escultura popular nos cruceiros, nas fontes e nos portalóns […], a nosa música popular e os nosos bailes e danzas”9. Pola súa parte, afirma Vicente Risco que o pobo se compón “de tódalas clases ou castes da sociedade; mais a nosa ciencia distingue o propiamente popular, que se soe atopar preferentemente nas camadas inferiores, e máis aínda na xente da aldea, do erudito, que procede do ensino metódico e do saber especializado […]. O primeiro paso é o de se liberar do prexuízo de que as clases que se soen chamar incultas sexan realmen- te incultas. A xente da aldea, os non estudiados, os analfabetos mesmamente, posúen unha cultura non escrita, non escolar, que non é propiamente inferior –sobre todo tocante á súa orixe− senón antiga, e por selo, ten valores propios, equivalentes, noutra orde de cousas, ós da nosa cultura moderna, e que a fan digna de ser conservada”10. Malia os meritorios traballos no século XVIII de dous grandes intelectuais galegos da Ilustración como Feijoo e Sarmiento, ben sabía Otero Pedrayo que os eruditos “consi- deraban os pobos prerromanos dun modo […] algo primitivo, perigoso, unha hidra de pesadelo disposta a espertar”11. Así e todo, Otero Pedrayo considera que frei Martín Sarmiento “gardou vivo o sentido da historia e xa que logo da paisaxe popular manifesta- dos no folclore e na lingua […]. Alén dos lindeiros canónicos da Galicia provincia roma- na advertiu o tremor de orixes e soubo colocar o castro, a aldea, a historia e a estética gale- ga no horizonte que lles corresponde. Non xulgou só como erudito. Advertiu a múltiple presenza dunha realidade e pode ser chamado o máis galeguista dos precursores”12. En libros póstumos como Viaje que el Padre Sarmiento hizo a Galicia el año de 174513 trata- rá Sarmiento sobre “os máis diversos temas de tódalas ciencias, de minerais estraños, plantas salutíferas, animais de lonxes terras, lendas, costumes, reliquias, antigallas, doen- zas, arbitrismo…”14, que vai atopando no camiño. Pero no Romanticismo, outros homes, como Manuel Curros Enríquez e Eduardo Pondal, e unha muller, Rosalía de Castro, os poetas, afirma afervoado Otero Pedrayo, 9. Véxase RODRÍGUEZ CASTELAO, A.D.: Sempre en Galiza, Libro I, 7, t. I, A Coruña, 2001, p. 78 e 79. 10. Véxase RISCO, V.: Etnografía, op. cit., p. 10. 11. Tomado e traducido de OTERO PEDRAYO, R.: Ensayo histórico sobre la cultura gallega, A Coruña, 2004, p. 7. 12. Idem, p. 190 e 191. Insiste tamén nesta idea o erudito galeguista Filgueira Valverde, cando sostén que “a obra inxente de frei Martín Sarmiento inicia o rexurdimento de Galicia. Poucos galegos terán amado máis e coñecido mellor a súa terra e o seu pobo”; cfr. FILGUEIRA VALVERDE, J.F.: Frei Martín Sarmiento, Santiago de Compostela, 2002, p. 7. 13. Véxase PENSADO TOMÉ, J.L. (ed.): Viaje que el Padre Sarmiento hizo a Galicia el año de 1745, Salamanca, 1975. 14. Cfr. FILGUEIRA VALVERDE, J.F.: Frei Martín…, op. cit., p. 20. premio_catedra19 28/05/2013 17:35 Página 422 422 CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios “botáronlle sondas audaces ao fondo da alma galega e nel atoparon un tremor inicial de historia […], a conciencia celta, prerromana, a que flúe das orixes baixo todas as formas externas e seguirá a fluír no futuro. Os poetas abrazaron a tristura da alma galega, a sau- dade da cantiga popular; amaron as artes do pobo esquecido, escoitaron a lenda a carón do fogar desprezado e, dun golpe marabilloso de intuición, descubriron a esencia de Galicia e colocaron a súa patria no horizonte xusto”15.
Load more

Recommended publications
  • La Concentración Geográfica De La Industria En Galicia
    La concentración geográfica de la industria en Galicia Olga Alonso Villar Dirección José María Chamorro Rivas Xulia González Cerdeira 22 Fundación Pedro Barrié de la Maza Instituto de Estudios Económicos de Galicia FUNDACIÓN PEDROBARRIÉDELAMAZA INSTITUTO DE ESTUDIOS ECONÓMICOS DE GALICIA PEDRO BARRIÉ DE LA MAZA La concentración geográfica de la industria en Galicia Olga Alonso Villar Dirección José María Chamorro Rivas Xulia González Cerdeira Fundación Pedro Barrié de la Maza Instituto de Estudios Económicos de Galicia FUNDACIÓN PEDRO BARRIÉ DE LA MAZA INSTITUTO DE ESTUDIOS ECONÓMICOS DE GALICIA PEDRO BARRIÉ DE LA MAZA (IEEG PBM) PATRONATO El Instituto de Estudios Económicos de Galicia Pedro PRESIDENTA Barrié de la Maza (IEEG PBM), creado por la Fundación Pedro Barrié de la Maza y el Banco Pastor en 1994, es Carmela Arias y Díaz de Rábago una actividad de la Fundación que, desde la independencia de criterio, tiene como fines el avance de VICEPRESIDENTE la ciencia económica de Galicia, la mejora del Joaquín Arias y Díaz de Rábago conocimiento de su realidad socioeconómica y el desarrollo de su capital humano en esta disciplina. VICEPRESIDENTE Más información en www.fbarrie.org/ieegpbm José María Arias Mosquera VOCAL SECRETARIO DIRECCIÓN Vicente Arias Mosquera Guillermo de la Dehesa VOCALES SUBDIRECCIÓN Francisco Galván Cabanas Fernando González Laxe Antonio Barrera de Irimo Amelia González de la Maza RESPONSABLE DE INVESTIGACIÓN Y PATRIMONIO DE LA María Luisa Martínez Poch FUNDACIÓN Loreto Arias Mosquera Cristina Vivero Miguel Sanmartín Losada RESPONSABLE DEL SERVICIO DE PUBLICACIONES DE LA FUNDACIÓN Pilar Arias Romero Olga Otero Miguel Sanmartín Losada Pilar Romero Vázquez-Gulías DISEÑO GRÁFICO Y MAQUETACIÓN Francisco José Hernando Santiago Tórculo Artes Gráficas, S.A.
    [Show full text]
  • COMARCA DO EUME Eva Veiga
    A COMARCA DO EUME Eva Veiga Unha iniciativa de co apoio de Quen isto escribe confésase adoito invadida pola inútil tentación de pensar como sería esta paisaxe antes de que a habitara o ser humano. E, certamente, o resultado sempre é o mesmo: unha paisaxe imposible. A comarca do Eume, malia posuír unha voz inmemorial e mineral, a do río que a vertebra como medula nutricia, e por riba dos propios axentes naturais que a veñen conformando ao longo do tempo, de certo débelle a súa fascinante traza a un misterio que máis terá que ver cos homes e as mulleres que sucesivamente virían alentando a súa memoria ou estragándoa como fan o salitre, a acidez do solo ou as escavadoras. Unha memoria ben inaprensible, como diluída ás veces nun vento que a espalla de acó para aló e apenas deixa probas demasiado evidentes. Xa que logo, os historiadores vense decote na inxente pero creativa tarefa de pescudar e imaxinar. Cada descuberta significativa é un tesouro, unha peza imprescindible na reconstrución do mosaico cultural que, porén, caracteriza estas terras. Terras, por outra parte, de moi distinta composición edafolóxica e, como non, de diferente relevo; tamén de vista e de vida heteroxéneas. Unha diversidade que o Eume alimenta, de leste a oeste e dende as ondas graníticas da Dorsal Meridiana, deixando ao seu paso a conca das Pontes de García Rodríguez, as lombas suaves que caracterizan os montes de Monfero e da Capela, ata chegar ás paisaxes costeiras ‐máis abruptas‐ de Pontedeume e de Cabanas. Mais, sen dúbida, é o Parque Natural das Fragas do Eume, un espazo marabilloso que latexa aínda con lonxincuos acentos, o auténtico corazón desta comarca; non en balde, ao seu través o río faise máis despenado e vizoso, como se nalgúns momentos tivese présa por se entregar ao mar en derradeiro e amoroso abrazo.
    [Show full text]
  • Índice De Contidos
    )UDJDV (XPHGR Benvidos ás Fragas do Eume . 4 Situación . 6 ¿Que é unha fraga? . 7 ¿Por que son únicas as Fragas do Eume? . 9 O modelado das Fragas do Eume . 10 O clima . 12 As formas da paisaxe . 13 Historia dun bosque . 14 Luz, solo e auga . 16 Luz . 17 Solo . 17 Auga . 17 Miles de millóns de ramas . 18 A vida no solo do bosque . 24 Liques, brións e hepáticas . 26 No outono, cogomelos . 28 QGLFHGHFRQWLGRV Un fabuloso tesouro de fieitos . 30 Ì Flores á sombra . 32 A fauna das fragas . 34 Invertebrados . 36 Anfibios e réptiles . 38 Aves . 40 Mamíferos . 43 Onde o parque é matogueira . 46 E máis alá, os eidos . 48 O río Eume . 50 Unha historia entre as árbores . 56 Da Prehistoria á Idade Media . 57 O Mosteiro de San Xoán de Caaveiro . 58 A Casa de Andrade e Pontedeume . 61 Santa María de Monfero . 63 Resumen . 64 Summary . 66 Enderezos e datos de interese . 69 2 ))UUDDJJDDVV (XPH(XPHGRGR 3$548(1$785$/ UN TIA CONSELLERÍA DE MEDIO AMBIENTE DE GALICIA 3 En Galicia chamámoslles fragas ás zonas de bosque espesas, ó interior das cales a luz chega sempresempre veladavelada polapola enramada.enramada. PerduranPerduran asíasí nono seuseu seoseo aa humidade,humidade, aa frescura,frescura, aa temperaturatemperatura case constante e, sobre todo, a vida. Cobra a vida nas fragas miles de formas diferentes, cada unha delas peza imprescindible dun ecosistema tantan fráxilfráxil comocomo pertinazpertinaz ee lonxevo.lonxevo. E así, desde sempre, atopamos estes lugares proclives á maxia e ó misterio, á meditación e ás lendas.
    [Show full text]
  • 04-Cytet 164.Indd
    Las estrategias de ordenación, desarrollo y cooperación territorial en Galicia a principios del siglo XXI A. DOVAL ADÁN Profesor Titular del Departamento de Geografía. Universidad de Santiago de Compostela RESUMEN: El conjunto de normas y de iniciativas políticas y legislativas desarrolladas en Galicia durante los últimos veinte años, encaminadas a impulsar planes de distinta naturaleza para acome- ter una progresiva estructuración y dinamización de su territorio, han dado escasos resultados. De igual modo, las estrategias innovadoras de ordenación y cooperación territorial implantadas a es- cala regional se han limitado a la creación de Mancomunidades voluntarias de municipios, de esca- so calado competencial, y a la puesta en marcha de algunos Consorcios locales, renunciando, por el momento, al desarrollo y constitución de nuevas entidades comarcales y de Áreas Metropolitanas con personalidad jurídica propia y plena capacidad de gestión administrativa. En este contexto, el presente trabajo aborda, desde una perspectiva crítica, las distintas normativas aprobadas, el im- pacto real generado por el Plan de Desarrollo Comarcal, la articulación de Áreas Funcionales y las principales fórmulas de cooperación territorial que se están llevando a cabo en la Comunidad Autó- noma de Galicia, así como, las principales características que presenta el sistema urbano policén- trico gallego, plasmado en las recientes Directrices de Ordenación del Territorio aprobadas a fi nales del año 2008. DESCRIPTORES: Galicia. Desarrollo regional. Planes de desarrollo comarcal. Directrices de ordena- ción territorial. Planifi cación territorial. 1. Introducción mismo territorio, el conjunto de acciones pro- cedentes de los distintos niveles de gestión del esde hace un par de décadas, las Au- gobierno, con la fi nalidad de posibilitar así la toridades políticas autonómicas y desta- optimización de los recursos disponibles.
    [Show full text]
  • Mercado De Traballo 2005 Información Comarcal
    Mercado de Traballo 2005 Información comarcal Santiago de Compostela, 2005 Instituto Galego de Estatística Complexo Administrativo San Lázaro San Lázaro, s/n 15703 Santiago de Compostela Tfno.: 981-541589 (de 9 a 14 horas) Fax: 981-541323 e-mail: [email protected] http://www.ige.xunta.es Elaboración Instituto Galego de Estatística Edita Xunta de Galicia Consellería de Economía e Facenda Colección Área de estatísticas sociais Dep. legal C-2308-2005 Deseño da portada Imago Mundi Tiraxe 200 exemplares Imprime Cen-pes ÍNDICE Introdución............................................... 3 Situación xeral do mercado laboral.......... 5 Situación do mercado laboral segundo xénero...................................................... 13 Situación do mercado laboral segundo sector económico............................................... 22 Situación do mercado de traballo segundo relación laboral.......................................... 27 Condicións no traballo............................... 32 Colectivos laborais..................................... 37 INTRODUCIÓN táboas se publican na páxina web http://www.ige.xunta.es, no apartado de Mercado de traballo é unha actividade traballo e protección social e no Banco de estatística anual elaborada polo Instituto datos comarcal no mesmo apartado. Por outra Galego de Estatística (IGE) e incluída dentro banda, o IGE planeou elaborar un folleto no do Plan Galego de Estatística e no Programa que se inclúan táboas e comentarios que Anual 2005. Esta actividade enmárcase dentro versen sobre algún aspecto do mercado
    [Show full text]
  • Bopg 290 V Lexislatura
    BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA Número 290 V lexislatura 28 de abril de 1999 SUMARIO 3. PROCEDEMENTOS DE CONTROL E —Proposición non de lei en Comisión, formulada IMPULSO polo G.P. do Bloque Nacionalista Galego, por iniciativa de D. Bieito Lobeira Domínguez, so- 3.6. PROPOSICIÓNS NON DE LEI bre a adopción de medidas para evita-la discri- 3.6.2. PROPOSICIÓNS NON DE LEI EN COMISIÓN minación á que se ven sometidos os autónomos incluídos no réxime especial do mar (núm. 3.6.2.1. PROPOSICIÓNS 8.043. Comisión 8.ª). 12.462 —Proposición non de lei en Comisión, formulada polo G.P. do Bloque Nacionalista Galego, por 4. PROCEDEMENTOS DE INFORMACIÓN iniciativa de D. Bieito Lobeira Domínguez, so- 4.3. PREGUNTAS bre a adopción de medidas para posibilita-lo exercicio do voto dos mariñeiros (núm. 8.042. 4.3.2. PREGUNTAS ORAIS EN COMISIÓN Comisión 1.ª). 12.460 —Pregunta oral en Comisión, formulada por D. Bieito Lobeira Domínguez, do G.P. do Bloque —Proposición non de lei en Comisión, formulada Nacionalista Galego, sobre o uso das escolas polo G.P. Mixto, por iniciativa de D. Xosé taller para a captación de mozos para as Forzas Manuel Pazos Varela, sobre a mellora do sinal Armadas españolas (núm. 8.040. Comisión televisivo no rural do concello de Pontevedra 1.ª). 12.464 (núm. 8.074. Comisión 1.ª). 12.461 —Pregunta oral en Comisión, formulada por D. —Proposición non de lei en Comisión, formulada Francisco Trigo Durán, do G.P. do Bloque polo G.P. Mixto, por iniciativa de D.
    [Show full text]
  • Bopg 027 VI Lexislatura
    PARLAMENTO DE GALICIA BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA Número 27 VI lexislatura 14 de xaneiro de 2002 SUMARIO 3. PROCEDEMENTOS DE CONTROL E 4.3. PREGUNTAS IMPULSO 4.3.1. PREGUNTAS ORAIS EN PLENO 3.6. PROPOSICIÓNS NON DE LEI —Pregunta oral en Pleno, formulada por D. Francisco Cerviño González, do G.P. dos 3.6.1. PROPOSICIÓNS NON DE LEI EN PLENO Socialistas de Galicia, sobre as medidas adop- 3.6.1.1. PROPOSICIÓNS tadas pola Consellería de Sanidade e Servicios —Proposición non de lei en Pleno, formulada po- Sociais para abastece-la subministración de lo G.P. do Bloque Nacionalista Galego, por prolastina intravenosa ós enfermos coa defi- iniciativa de D. Bieito Lobeira Domínguez, so- ciencia de alfa-1-antitripsina no Hospital bre a instalación en Galicia de granxas de pro- Clínico de Santiago de Compostela (doc. núm. ducción de semente de moluscos bivalvos 509). 709 (doc. núm. 494). 707 4.3.2. PREGUNTAS ORAIS EN COMISIÓN 4. PROCEDEMENTOS DE INFORMACIÓN —Pregunta con resposta oral en Comisión, for- mulada por D. Alberte Xullo Rodríguez 4.2. INTERPELACIÓNS Feixóo, do G.P. do Bloque Nacionalista —Interpelación, formulada por D. Bautista Goyel Galego, sobre os atascos de tráfico que se pro- Álvarez Domínguez e dous deputados e dúas ducen nas estradas galegas (doc. núm. 513. deputadas do G.P. do Bloque Nacionalista 710 Galego, sobre as razóns da non-supresión da Comisión 2.ª). peaxe no tramo da autoestrada entre O —Pregunta oral en Comisión, formulada por D. Morrazo e Vigo e o convenio asinado para a Francisco Trigo Durán e D.
    [Show full text]
  • FUXIDOS NA FRAGA: EPISODIOS DA GUERRILLA ANTIFRANQUISTA NAS TERRAS DO EUME Carmen Otero Roberes Juan Sobrino Ceballos Manuel Domínguez Ferro
    11. GUERRILLEIROS 28/8/56 08:14 Página 205 FUXIDOS NA FRAGA: EPISODIOS DA GUERRILLA ANTIFRANQUISTA NAS TERRAS DO EUME Carmen Otero Roberes Juan Sobrino Ceballos Manuel Domínguez Ferro "Transmitiremos os libros ós nosos fillos, oralmente, e deixaremos que os nosos fillos esperen, á súa vez. Deste modo se perderá moito, dende logo, pero non se pode obrigar á xente a que escoite. Ó seu debido tempo, deberá acudir, preguntándose que ocorreu e por que o mundo estopou baixo eles." Ray Bradbury, Fahrenheit 451 AS ORIXES DO MOVEMENTO GUERRILLEIRO Despois da sublevación do 36, grupos de resistentes e simpatizantes do goberno republica- no agocháronse nas casas -tobeiras- ou ben buscaron refuxio nos montes e deron forma así ás pri- meiras partidas que van loitar contra as autoridades do novo réxime. Namentres no resto do terri- torio nacional se agudizaba a contenda civil, na Galicia aparentemente pacificada préndese unha larvada guerra sen frontes nin exércitos. Se ben temos que esperar ata os primeiros anos da déca- da dos 40 para atopármonos cun movemento guerrilleiro totalmente organizado, a súa longa dura- ción no tempo -o último guerrilleiro, "o Piloto", morre no ano 1965 no encoro de Belesar; "Pancho" seguiu loitando na comarca de Ferrol ata finais de 1954- fálanos da importancia, aínda no suficientemente valorada, que adquiriu en Galicia a guerrilla antifranquista. Durante os primeiros momentos da guerra, os homes que fuxiran ó monte -"escapados" ou "fuxidos", como se lles foi coñecendo- tenderon a aglutinarse en pequenas partidas, carentes de organización e disciplina e cuns membros de moi diversa adscrición ideolóxica: republicanos, socialistas, galeguistas, algúns comunistas.
    [Show full text]
  • Revista Asinec Ac-12
    ASOCIACIÓN PROVINCIAL DE INDUSTRIALES ELECTRICISTAS Y DE TELECOMUNICACIONES DE A CORUÑA Nº 90 | AÑO XXX TERCER CUATRIMESTRE 2018 REVISTA ASINEC AC-12 AC-12 AC-10 AC-11 AC-14 AC-10 AC-552 AC-10 AG-55 AC-12 AC-14 AG-55 AC-14 AC-11 AC-11 AG-55 E-70 N-550 AC-14 N-550 ÍNDICE 3 Índice TERCER CUATRIMESTRE Depósito Legal C-578 - 1993 2018 nº 90 ISSN 1886-4090 5 Editorial Colaboraciones 42 Noticias y novedades 6 Lo que hay que ver 22 As Fragas do Eume… unha viaxe no tempo 50 Frases para la 7 Bienvenidos (I parte de II) reflexión / Rincón Pedro Fontenla para el humor 8 Noticias ASINEC 38 La acción directa del 17 Noticias artículo 1597 del FENIENERGIA Código Civil Pablo Fernández de 20 Noticias FENIE Maturana 40 Transporte y movilidad en el ámbito laboral F. Javier Varela Tejedor REVISTA ASINEC, no asume DIRECCIÓN Y ADMINISTRACIÓN DIRECTOR FOTOGRAFÍA PORTADA el contenido y las opiniones ASINEC Rafael Suárez Méndez Fragas do Eume expuestas en las colaboraciones Rafael Alberti, 7, 1º C-D Autor: Pedro Fontenla firmadas, que son responsabilidad 15008 A Coruña DISEÑO Y PRODUCCIÓN exclusiva de sus autores. Tel. (981) 29 97 10 / Fax.(981) 13 39 79 Sistema Diseño Dedicada con agarimo a meu [email protected] primo Miguel Calvo López www.asinec.org Socios colaboradores ASINEC EDITORIAL 5 Editorial i hay un pueblo que ha sido capaz de sintetizar en dos palabras el valor de la palabra tiempo este fue, sin du- Sdas, el romano con su expresión… Tempus Fugit.
    [Show full text]
  • 4 a Coruña-Lugo-Monforte Comarcas a Coruña Ferrol Eume Terra Cha
    4 A Coruña-Lugo-Monforte Ferrol Betanzos.Inf.-Ferrol A Coruña Eume Comarcas Terra Cha 9 Betanzos 4.3 9 1 4 Lugo 4 1 3 5 1 2 Sarria 2 6 2.3 Terra de Lemos www.camfergal.info A Coruña A Coruña- San Cristóbal A Pasaxe Elviña Universid. O Burgo Santiago Uxes Guísamo Betanzos Cambre Cecebre LUGO / Bregua FERROL Bergantiños SANTIAGO Convencional 42,1 Convenc.Electr. Ordes AV / VA 13,5 Betanzos AV / VA Electr Viaductos 1 Túneles 2 5 www.camfergal.info FERROL Betanzos Miño-Apdº Miño-Castro Eume A CORUÑA Paderne Betanzos- Cidade Betanzos -Infesta Terra Chá A Coruña Oza dos Rios LUGO Aranga Cesuras Teixeiro Piñoi Curtis Ordes Terra de Melide Convencional 66,6 Arzúa Convenc.Electr. AV / VA AV / VA Electr Viaductos 2 Túneles 9 www.camfergal.info Ortegal Mariña Occidental Terra Chá A Mariña Central Eume Meira A CORUÑA Guitiriz Baamonde Meira Parga Begonte Betanzos Convencional 30,6 Terra de LUGO Convenc.Electr. Melide Lugo AV / VA AV / VA Electr Viaductos 4 www.camfergal.info Túneles 1 Lugo A CORUÑA Rábade A Fonsagrada Terra Chá Meira Terra de Lugo Melide Laxosa A Ulloa Os Ancares Convencional 37,2 Sarria Convenc.Electr. MONFORTE AV / VA (1) AV / VA Electr Viaductos 2 Túneles Chantada www.camfergal.info LUGO Sarria Lugo Pobra de San Xian Lugo Pedrelo Celtigos Os Ancares Sarria Chantada Oural MONFORTE Quiroga Convencional 31,3 Convenc.Electr. Terra de Lemos AV / VA (6,5) AV / VA Electr Viaductos 4 Túneles 5 www.camfergal.info LUGO Terra de Lemos Sarria Rubián Bóveda Chantada A Pobra de Brollón Quiroga Monforte de Lemos PONFERRADA Canabal San Pedro Areas Convencional 18,6 OURENSE San Esteban del Sil Convenc.Electr.
    [Show full text]
  • Saídas Profesionais Comarcais”
    2017 2017 Consellería de Economía, Emprego e Industria Secretaría Xeral de Emprego Dirección Xeral de Orientación e Promoción Laboral © Xunta de Galicia. “Saídas profesionais comarcais” Edita: Consellería de Economía, Emprego e Industria Dirección Xeral de Orientación e Promoción Laboral ELABORA: Instituto Galego das Cualificacións URL: Esta obra distribúese cunha licenza CC-Atribución.CompartirIgual 4.0 España de Creative Commons. Para ver unha copia de licenza, visite: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ >> SAÍDAS PROFESIONAIS COMARCAIS >>PRESENTACIÓN O mercado de traballo é un escenario cambiante e complexo, afectado en gran medida polas diferentes redes socioeconómicas que condicionan a evolución das variables laborais locais. A realización de estudos e informes que parten da análise dos ámbitos territoriais comarcais buscan, fundamentalmente, obter unha análise máis focalizada, o que nos permite reflectir unha información máis concreta e próxima á realidade local. A adaptación do binomio emprego-formación constitúe, pois, un obxectivo fundamental de cara a proporcionarlles aos desempregados cursos en especialidades que lles ofrezan unhas maiores probabilidades de acadaren a súa inserción e/ou reinserción laboral. Desde a Consellería de Economía, Emprego e Industria vaise seguir traballando neste senso, co fin de fundamentar unhas políticas activas de emprego SAÍDAS PROFESIONAIS COMARCAIS eficaces, que utilicen os recursos materiais e humanos de xeito eficiente e consigan repercutir nos galegos e galegas de xeito beneficioso.
    [Show full text]
  • Variables Xeográficas E Variacións Lingüísticas
    VARIABLES XEOGRÁFICAS E VARIACIÓNS LINGÜÍSTICAS Augusto Pérez Alberti Universidade de Santiago de Compostela Non sei ata que punto os lingüistas se pararon a matinar no pa- pel que as variables xeográficas de Galicia teñen na diferenciación lingüística existente. Non sei se tiveron en conta que o noso territo- rio non é en absoluto uniforme e que contén no seu interior, malia a súa cativa extensión, importantes contrastes xeomorfolóxicos, cli- máticos, bioxeográficos, etnográficos, sociolóxicos ou económicos, o que ten que materializarse necesariamente en diferenzas na fala. Por iso, dende a miña moi escasa formación filolóxica, quixera achegar algunhas ideas por se foran de interese para os investigado- res, aínda que son consciente de que para os entendidos posiblemente o que vou presentar non teña demasiado valor. 1. OS CONTRASTES XEOMORFOLÓXICOS Hai dous aspectos que definen con claridade o relevo de Galicia: unha gradación de formas dende a costa cara ao interior e a existencia dunha evidente dicotomía horizontalidade/verticali- dade en todo o seu territorio. O relevo de Galicia é un auténtico mosaico de pezas fundidas e erguidas que se encadean entre a costa e os límites con Asturias, León, Zamora e Portugal. A medida que nos introducimos cara ao interior, o contraste altitudinal óllase con claridade. Os chanzos achairados son unha constante na fachada occidental mentres que, dende as serras occidentais ata as orientais, o relevo se descompón nun amplo rosario de foxas fundidas e ergueitas. R. Álvarez, F. Dubert, X. Sousa (eds.): Lingua e Territorio Santiago de Compostela: ILG/CCG, 2006, 175-189 ISBN 84-96530-20-5 176 Augusto Pérez Alberti Polo norte, preto do mar, érguense as serras setentrionais que supe- ran no Xistral, os 1.000 metros; polo sur, atopamos as meridionais que acadan os 1 500 metros ou as sudorientais que, en Pena Trevinca, superan os 2.000 metros, mentres que polo leste se encadean as orientais, que se aproximan aos 2.000 metros na Serra dos Ancares.
    [Show full text]